Bhai Nand Lal Goya
ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਗੋਯਾ
Bhai Nand Lal Ji Goya (1633–1713) was born in Ghazni, Afghanistan. His father Chajju Mal, who was munshi of Dara Shikoh was a great scholar. Bhai Nand lal ji started writing persian Poetry at the age of 12 with the 'Takhallus' of 'Goya'. He learned Sanskrit, Hindi, Arabic and Persian from his father. When he was 17 he lost his mother, at 19 years of age his father in Ghazni, thus Bhai sahab had to return to Punjab and he settled at Multan. When he found that Aurungzeb wanted to convert him to Islam. He went to Anand pur sahib with his wife and presented a book called Bandginama to Guru ji, Guru ji liked that book so much that he gave it a new name called 'Zindagi nama’. Thus he became one of the 52 poets of Guru Gobind Singh. His literary works are: Ghazliyat (Diwan-e-Goya), Zindagi Nama, Tauseef-o-Sana, Ganj Nama, Dastoor-ul-Insha, Arz-Ul-Alfaaz, Khaatimaa, Jot Bigaas (Persian & Punjabi), Rahit Nama and Tankhah Nama.
ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਗੋਯਾ (੧੬੩੩–੧੭੧੩) ਦਾ ਜਨਮ ਗ਼ਜ਼ਨੀ (ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ) ਵਿਚ ਹੋਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਛੱਜੂ ਮੱਲ ਜੀ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਾ ਦਾਰਾ ਸ਼ਿਕੋਹ ਦੇ ਮੁਨਸ਼ੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਚੰਗੇ ਵਿਦਵਾਨ ਸਨ । ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਨੇ ਬਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰੀ ਵਿਚ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਤਖੱਲੁਸ 'ਗੋਯਾ' ਰੱਖਿਆ । ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਤਾਰਾਂ ਸਾਲ ਦੇ ਹੋਏ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਅਤੇ ਉਸਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ । ਭਾਈ ਨੰਦ ਲਾਲ ਜੀ ਪੰਜਾਬ ਮੁੜ ਆਏ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ । ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਔਰੰਗ਼ਜ਼ੇਬ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਰਮ ਬਦਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋਲ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਆ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਅਪਣੀ ਰਚਨਾ ਬੰਦਗੀ ਨਾਮਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ, ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਇਹ ਰਚਨਾ ਐਨੀ ਪਸੰਦ ਆਈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਬਦਲਕੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਮਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਈ ਸਾਹਿਬ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਕਵੀਆਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਏ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ : ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਗੋਯਾ (ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ), ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਮਾ, ਤੌਸੀਫ਼-ਓ-ਸਨਾ, ਗੰਜ ਨਾਮਾ, ਦਸਤੂਰ-ਉਲ-ਇਨਸ਼ਾ, ਅਰਜ਼-ਉਲ-ਅਲਫ਼ਾਜ਼, ਖ਼ਾਤਿਮਾ, ਜੋਤਿ ਬਿਗਾਸ (ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ), ਰਹਿਤ ਨਾਮਾ ਅਤੇ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਾਮਾ ।