Punjabi Poetry : Piara Singh Sehrai

ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ : ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹਿਰਾਈ


1. ਆਈਂ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਰੂਪ ਵੇ

ਆਈਂ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਰੂਪ ਵੇ ਆਈਂ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ । ਲੈ ਰੰਗ ਸੁਰੰਗੇ ਫੁੱਲ ਵੇ ਦਿਲ ਅਸਾਂ ਸ਼ਿੰਗਾਰੇ । ਤੇ ਘੋਲ ਘੱਤੇ ਨੇ ਤੈਂ ਲਈ ਢੋਏ ਦਰ ਸਾਰੇ । ਸਾਡੇ ਜਜ਼ਬੇ ਅੱਖ ਉਘੇੜ ਵੇ ਰਾਹ ਤਕਣ ਤੇਰੇ । ਇਹਨਾਂ ਨੈਣਾਂ ਅੰਦਰ ਪਿਆਰ ਵੇ ! ਅਸਾਂ ਰੈਣ ਗੁਜ਼ਾਰੀ । ਸਾਡੀ ਨੀਂਦ ਰਹੀ ਬੇ-ਖ਼ਾਬ ਵੇ, ਤੇ ਪਲਕਾਂ ਭਾਰੀ । ਚੰਨਾਂ ! ਸਿੱਕਾਂ ਸਿਕ ਸਿਕ ਤੇਰੀਆਂ ਹੋ ਗਏ ਸਵੇਰੇ । ਤੇਰੇ ਰਾਹਾਂ ਉਤੇ ਰੂਪ ਵੇ ਸਾਡੇ ਭਾਗ ਨੇ ਸੁੱਤੇ । ਕੀ ਟੁਟਸਣ, ਜੋ ਸੈਂ ਦੇ ਗਿਆ ਸੁਫ਼ਨੇ, ਬੇਰੁੱਤੇ ? ਚੁੰਮ ਤੇਰੇ ਚੰਨਣਾ ਪੈਰ-ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਸਾਂ ਹੰਝੂ ਕੇਰੇ । ਤੈਂ ਬਾਝੋਂ ਮੇਰੇ ਗੀਤ ਵੇ ਰਸ-ਹੀਣ ਅਧੂਰੇ । ਦਸ ਤੈਂ ਬਿਨ ਮਿਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਵੇ ਚੰਨਾਂ ! ਕੌਣ ਸਰੂਰੇ ? ਤੇਰੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਇਕ ਛੁਹ ਤਈਂ ਰਾਹ ਸਹਿਕਣ ਮੇਰੇ । ਆਈਂ ਸਾਡੇ ਵਿਹੜੇ ਰੂਪ ਵੇ ਹੋ ਗਏ ਅਵੇਰੇ ।

2. ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਿਆਰ

ਥੰਮੇ ਸਨ ਤੂਫ਼ਾਨ ਚਿਰੋਕੇ ਸੌਂ ਚੁਕੇ ਸਨ ਪਿਆਰ । ਟੁੰਬ ਜਗਾ ਗਈ ਜੀਵਨ-ਤਰਬਾਂ ਮੁੜ ਕੋਈ ਜਾਦੂ-ਹਾਰ । ਸੂਰਜ-ਵੰਨਾਂ ਮੱਥਾ ਲਿਸ਼ਕੇ ਮਘਦਾ ਹੁਸਨ-ਗ਼ਰੂਰ । ਛੁਹ ਨੈਣਾਂ ਦੀ ਭਰਦੀ ਜਾਵੇ ਅੰਗ ਅੰਗ ਵਿਚ ਸਰੂਰ । ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਆਂ-ਲਦੀ, ਵਸ ਗਈ ਆਣ ਬਹਾਰ । ਗੁਆਚੀ ਸਮਿਆਂ ਦੀ ਧੁੰਦ ਅੰਦਰ ਗਲਵਕੜੀ ਦੀ ਹੂਰ । ਅਜ ਆ ਉਹੋ ਰਹੀ ਏ ਮੇਰੇ ਖਾਲੀਪਨ ਨੂੰ ਪੂਰ । ਹੋਸ਼ ਮੇਰੀ ਤੇ ਛਾਂਦੀ ਜਾਵੇ ਬਣ ਬਣ ਕੋਈ ਖ਼ੁਮਾਰ । ਲਭਦੀ ਰਹੀ ਕਲਪਨਾ ਜਿਸਨੂੰ ਧੁੰਦਾਂ ਦੀ ਹਿਕ ਚੀਰ । ਦੇਸ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਲੰਘ ਲੰਘ ਆਣ ਮਿਲੀ ਉਹ ਹੀਰ । ਨਚ ਉਠੀ ਮੁਸਕਾਨ-ਰੂਪ ਹੋ ਮੈਂ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਧਾਰ । ਛਲਦੀ ਰਹੀ ਛਲਾਵੀ ਬਣ ਬਣ ਧੁੰਦਲੀ ਜਹੀ ਤਸਵੀਰ । ਖੜੀ ਏ ਮੋਹ-ਜ਼ੰਜੀਰਾਂ ਜਕੜੀ ਬਣ ਉਹ ਕੋਈ ਅਸੀਰ । ਹਿਲਣ ਦੇਵੇ ਨਾ ਇਕ ਪਲ ਲਈ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਿਆਰ ।

3. ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ-੧

ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ, ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਬੀਤ ਚੁਕੇ ਦੀ ਗਲ ਪੁਰਾਣੀ, ਜੋ ਤੂੰ ਅਪਣੀ ਅੰਮੀਂ ਕੋਲੋਂ ਸੁਣੀ ਕਦੇ ਸੀ ਅਜ ਸੁਣਾ । ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ, ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਸਤ ਧੀਆਂ ਤੂੰ ਉਸਦੀਆਂ ਜਾਣੀ, ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਬੜੀ ਪਿਆਰੀ, ਦੇਵੇ ਦੇਸ ਨਿਕਾਲਾ ਚਾ । ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ, ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਤੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ ਬੜੀ ਸਿਆਣੀ, ਅਨਹੋਣੇ ਕੰਮ ਉਸ ਕਰਵਾਏ, ਆਖ਼ਰ ਉਹ ਵੀ ਜਿਤੀ ਆ । ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ, ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ, ਅਤ ਸੋਹਣੀ ਦਿਲਚਸਪ ਕਹਾਣੀ, ਸੌ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਸ਼ਜ਼ਾਦੀ ਸੁਤੀ ਨੂੰ ਕੋਈ ਰਿਹਾ ਜਗਾ । ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ ।

4. ਮਾਂ ਨੀ ! ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ-੨

"ਇਕ ਸੀ ਰਾਜਾ, ਇਕ ਸੀ ਰਾਣੀ," ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਸੁਣਨੀ ਗੱਲ ਪੁਰਾਣੀ, ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਕਹਾਣੀ ਪਾ, ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । "ਮਹਿਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਇਕ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ, ਰੂਪ ਦੀ ਟੁਕੜੀ, ਦਿਲ ਦੀ ਸਾਦੀ," ਇਹ ਵੀ ਸੁਣ ਸੁਣ ਲਥ ਗਿਆ ਚਾਅ, ਮਾਂ ਨੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । "ਕੋਹ ਕਾਫ਼ਾਂ ਦੀ ਦੇਓ-ਕਹਾਣੀ, ਕੈਦਣ ਇਕ ਪਰੀਆਂ ਦੀ ਰਾਣੀ," ਨਾ, ਅਜ ਬਾਤ ਨਵੇਰੀ ਪਾ, ਮਾਂ ਨੀ ! ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । "ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ ਇਕ ਧਰਮੀ ਰਾਜਾ, ਖ਼ੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸਦੀ ਪਰਜਾ," ਪਰ ਨਹੀਂ ਸਾਡਾ ਉਸ ਸੰਗ ਵਾਹ, ਮਾਂ ਨੀ ! ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । ਕੋਈ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦੀ, ਕੋਈ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਬਸਤੀ ਦੀ, ਅਜ ਕੋਈ ਬਾਤ ਏਸਦੀ ਪਾ ! ਮਾਂ ਨੀ ! ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ । ਸਾਡਾ ਰਾਜਾ, ਸਾਡੀ ਪਰਜਾ, ਇਹ ਕਿਉਂ ਉਚਾ ਨੀਵਾਂ ਦਰਜਾ, ਅਜ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਗਲ ਸਮਝਾ, ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਬਾਤ ਸੁਣਾ ।

5. ਭਾਵੇਂ ਰੰਗਣ ਹਰ ਇਕ ਸਦੀ ਨੂੰ

ਭਾਵੇਂ ਰੰਗਣ ਹਰ ਇਕ ਸਦੀ ਨੂੰ ਕਈ ਘੱਲੂ-ਘਾਰੇ । ਲਖ ਵੇਰਾਂ ਭਾਵੇਂ ਬਦੀ ਤੋਂ ਪਈ ਨੇਕੀ ਹਾਰੇ । ਪਰ ਕਦੇ ਸੁਨਹਿਰੇ ਜਗਤ ਦਾ ਨਾ ਉਹ ਸੁਫ਼ਨਾ ਟੁੱਟਾ, ਜੋ ਨੈਣਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਧਰਤ ਦੇ ਨਿਤ ਲਿਸ਼ਕਾਂ ਮਾਰੇ ।

6. ਲਖ ਵਾਰ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਭੂਤਨਾ

ਲਖ ਵਾਰ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਭੂਤਨਾ ਪਿਆ ਕਿਆਮਤ ਢਾਵੇ । ਤੇ ਸਦੀਆਂ-ਸਿਰਜੀ ਸਭਯਤਾ ਮਿਟੀ 'ਚ ਮਿਲਾਵੇ । ਪਰ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਉਸ ਗੀਤ ਦੀ ਸੁੰਦਰ ਲਯ ਟੁੱਟੀ, ਜਿਹੜਾ ਧਰਤੀ ਰਚਨਾਂ ਨਵੀਂ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਵਿਚ ਗਾਵੇ ।

7. ਪ੍ਰੀਤ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅੱਖੀਆਂ ਥਾਣੀ

ਪ੍ਰੀਤ ਕਿਸੇ ਦੀ ਅੱਖੀਆਂ ਥਾਣੀ ਛਮ ਛਮ ਵਗਦੀ ਜਾਂਦੀ । ਟੁਟ ਗਈ ਖ਼ਾਬ ਚਿਰੋਕੀ, ਮੈਂ ਜੋ ਬਰਸਾਂ ਰਹੀ ਬਣਾਂਦੀ । ਲਾਏਗੀ ਹੁਣ ਆਸ ਛਲਾਵੀ ਹੋਰ ਕਦੋਂ ਤਕ ਲਾਰੇ; ਵਿਛੜੇ ਜੀਵਨ ਨਾਲੋਂ ਸ਼ਾਲਾ ਅਨਵਿਛੜੀ ਮਰ ਜਾਂਦੀ ।

8. ਨਾਗ ਨਿਵਾਸਾਂ ਦੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ : ਗੀਤ

ਨਾਗ ਨਿਵਾਸਾਂ ਦੇ ਅਸੀਂ ਰਹਿੰਦੇ, ਹਾਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪਿਆਸੇ ਹੋ ! ਖ਼ੈਰ ਮੰਗ ਮੰਗ ਜੋਗੀ ਹਾਰੇ, ਖਾਲੀ ਫਿਰ ਵੀ ਕਾਸੇ ਹੋ ! ਪੀ ਲਿਆ ਵਿਹੁ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਗਲਾ; ਮੁੱਕਣ ਤੇ ਨਾ ਆਵੇ ਕਿਉਂ ਸੋਮਾ ਇਹਦਾ ਮੁੰਦਾਂ ਕਿੱਦਾਂ, ਕਰਮ ਨਾ ਆਉਂਦਾ ਰਾਸੇ ਹੋ ! ਪਰ ਕਿਉਂ ਨਿੱਕੀ ਜ਼ਿੰਦੂ ਮੇਰੀ ਲਾਂਭੇ ਬਹਿ ਕੇ ਝੂਰੇ ਨਾ ਥੱਕੇ ਅੰਗ ਤੇ ਨੈਣ ਹੈਰਾਨੇ, ਪਰ ਨਾ ਖ਼ਾਬ ਉਦਾਸੇ ਹੋ ! ਜੂਝਦਿਆਂ ਦੇ ਖੰਜਰ ਟੁੱਟੇ, ਤੇਗਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਮੁੜ ਚੱਲੇ, ਪਰ ਇੱਛਾ ਦੀ ਤਿੱਖ ਮੁੜੀ ਨਾ, ਨਾ ਫ਼ੌਲਾਦੀ ਪਾਸੇ ਹੋ ! ਡਿੱਗ ਡਿੱਗ ਉੱਠੇ, ਦਰਦਾਂ ਕੁੱਠੇ ਧੂੜੀ ਵਿਚ ਅਰਮਾਨ ਮਿਲੇ, ਪਰ ਹਨ ਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਲਿਸ਼ਕੇ ਸੁਣ ਹੋਣੀ ਦੇ ਹਾਸੇ ਹੋ ! ਚੁਟਕੀਆਂ ਮਾਰ ਅਸੀਂ ਲੰਘ ਜਾਈਏ, ਡੂਗਰ ਵਾਟਾਂ, ਰੇਤ-ਥਲੇ, ਲਿਵ ਲੱਗੀ ਨਾ ਮਿੱਟਣ 'ਚ ਆਵੇ ਭਾਵੇਂ ਬਣੇ ਤਮਾਸ਼ੇ ਹੋ !

  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਪਿਆਰਾ ਸਿੰਘ ਸਹਿਰਾਈ
  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਪੰਜਾਬੀ-ਕਵਿਤਾ.ਕਾਮ ਵੈਬਸਾਈਟ