پنجابی غزلاں ڈاکٹر. فقیر محمد 'فقیر'
بوجھ ہجر دے تھیں قمر خم ہوئی،
ہویا جیہا ایدھر ناتوان ہاں میں۔
سدھا سادہ ادھر قدر یار دا اے،
جیکر تیر تے تیر کمان ہاں میں۔
شبے وصل اس شوخ نوں آکھیا میں،
میرا چپّ رہنا ای میرا بولنا اے،
کراں کس طرحاں عرض وسال موہوں،
توں خود جاننا ایں کم زبان ہاں میں۔
پھردا رہاں دیوانیاں وانگ ہردم،
ہووے کدے نہ کتے مقام میرا،
ہویا جیہا آوارہ ایس عشقَ اندر،
خلقت آخدی اے لامکان ہاں میں۔
گلی زلف معشوق دا اک قطرہ،
قطرہ عاشق لئی آب ہیات دا اے،
رشک خضر سکندر دے وانگ ڈاڈھا،
ویکھ وچ خلقت پریشان ہاں میں۔
رکھی خلق تے جدوں تلوار قاتل،
ہتھ بنھ کے تدوں میں عرض کیتی،
کریں معاف جے ضبط نہ رہا میتھوں،
آخر جاننے یار انسان ہاں میں۔
زلفاں اوہدے رخسار دے صفے تے نہیں،
والیل دیاں آئتاں لکھیاں نے،
غیر لفظ نہیں میری زبان اتے،
حفظ کر رہاں زاہد قرآن ہاں میں۔
بخشاں رہن ہر وقت ہی وچّ مسجد،
تے میخانے وچ گلاں پیار دیاں،
مینوں جاہدا ذرا سمجھا تے صحیح،
کی اے گلّ ایہہ بڑا حیران ہاں میں۔
کھلیاں میرے دروازے تے دست وستا،
فوجاں ہین ہر وقت مضمون دیاں،
بادشاہ 'فقیر' جے ہند دا نہیں،
ملک سخن دا تے حکمران ہاں میں۔
تیز تبھا نہ دوستو ہووے کوئی،
اوس شوخ ظالم ستمگار وانگوں۔
پتھر دل رہوے صبح-شام لڑدا،
گلّ گلّ تے بولے تلوار وانگوں۔
اوہدے حسن دی دیکھ بہار بلبل،
بھلی سوہن، گلاب تے موتیئے نوں،
اوس گنچا دہن دی یاد اندر،
پھلّ سکّ کے ہون پئے خار وانگوں۔
ساڈی عاشقاں دی حالت زار یارو،
بزمے یار وچ قابیل دید نہ رہی،
نیویں نظر اک نقرے ساں بیٹھے،
محشر وچ وڈے گناہ گار وانگوں۔
شوق وصل وچ ویکھ کے مہب مینوں،
دلبر شبے وسال فرماؤن لگا،
چھڈّ جام نہ پی تے ویکھ مینوں،
جے کر پیار کرنی کر پیار وانگوں۔
یارو محشر دے وچ میدان اج تے،
عجب شان احمد مجتبیٰ دی اے،
یوسف جہے لکھاں جھک جھک ویکھ رہے نے،
شوق نال بڑے بے قرار وانگوں۔
تیریاں مست چشماں آبرو ویکھ کے،
عاشق کیوں نہ مستی وچ ڈولن،
جامے وصل توں دتا جنون والا،
جھومدا فرے دلدار میئخار وانگوں۔
اوہ رشک سکندر کھلار زلفاں،
بڑے شوق سیتی شیشہ ویکھدا اے،
میلے نظر نہ صبح توں شام تیکر،
جد تکّ صاف نہ ہووے رخسار وانگوں۔
اے 'فقیر'! میری تیز تباہ اگے،
خوشی نال مضمون جھکاؤن گردن،
ثنائ خوان ہاں اوہدیاں آبروآں دا،
چلے کیوں نہ زبان تلوار وانگوں۔
کیہنوں پچھاں پتہ اوہدا ہن کہڑے پاسے جاواں میں۔
دل نوں بھلاں یا ہن دل تھیں اوہدی یاد بھلاواں میں۔
اوہ آونگے میں جاواںگا گھلانگے ہمدرد کوئی،
کد تکّ من پرچاون دے لئی دل نوں گلیں لاواں میں۔
قصے جوڑن دی اے ایویں ریت پرانی دنیا دی،
دکھاں نوں سکھاں دے قصے کد تکّ جوڑ سناواں میں۔
مل کے اوہنوں پہلاں جہڑا دل توں دھوکھا کھادھا سی،
وچّ وچھوڑے دے ہن اوسے دل توں دھوکھا کھاواں میں۔
صوفی، ملاں گلی اوہدی دے سر تے جڑے بیٹھے نے،
کیہدے دھیانوں بچ کے لنگھاں کس دی نظر بچاواں میں۔
رہِ گئی وانگ سپاں دیاں لیکاں یاد اسانوں زلفاں دی،
توں ہی دسّ ہن کالیئے راتے روواں میں یا گاواں میں۔
اوہ سن بڑیاں گھڑیاں ایہہ پرچھاویں گنجے کانے نے،
دیکھ گھٹا ول کیکن بھلاں زلف اوہدی دیاں چھاواں میں۔
عشقَ شرا دا آپس دے وچ اجے نہ جھگڑا مکیا اے،
کیہنوں مرشد پھڑاں دلا میں کیہنوں پیر مناواں میں۔
دنیا دے ایہہ جھگڑے جھاجے اوڑک موت مکانے نے،
آؤندا دکھی ہیاتی دے لئی اکو روگ مکاواں میں۔
گلیں-باتیں جے ہمدردا چھیڑیؤں ای چا گلّ مری،
لمبی گلّ کریں نہ کوئی اینا پچھن آواں میں۔
صوفی ملاں دوویں دسدے درد میرے دے جانو نے،
ڈیرے ایہناں دے تے جا کے کی سمجھاں سمجھاواں میں۔
بخشش اﷲ دی بیہدی اﷲ والے دسدے نے،
کرلاں ہور گناہ تھوڑے جہے کرلاں ہور خطاواں میں۔
آپے دے وچ رہِ سکیا نہ ٹکیا دل وچ اوہناں دے
دوہریاں تھاواں والا ہو کے رہا 'فقیر' نتھاواں میں۔
اوہ میں اج وی اک دوجے دے یار تے ہاں غمخار نہیں۔
اوہنوں نہیں میرے تے مینوں اوہدے تے اعتبار نہیں۔
کیوں بے فکر نہ بہن شکاری لا پھلاں دیاں جالاں نوں،
میرے پاگل پنیاں دی رہی باغے وچ بہار رہی۔
اوہدے ابرو دے غم تھلے لشک نہیں اوہ نظراں دی،
اوہو اے تلوار تے پر تلوار دی ہن اوہ دھار نہیں۔
گاہک نہیں کوئی یوسف ورگے وردے اج ودھیرے نے،
مصر وی اے پر کھلھا کوئی مصر دا ہن بازار نہیں۔
ویکھاں کی کردا اے ہن اوہ دو ولی مجبوری دا،
میں وی نہیں ہن دل دا جے اوہ نظراں دا مختار نہیں۔
یاراں نال کرے جو ٹھگی تھیندا ظلم قصائی دا،
سجن ویریاں دا اے جہڑا اوہ یاراں دا یار نہیں۔
میل دلاں نظراں دا ہووے وسوں پیار محبت دی،
کنڈے پھلّ ملن نہ جد تکّ کھڑے کدی گلزار نہیں۔
پاگل پنیاں دے وچ دیکھے جنے رونکدار نے میں،
شہر تیرے دے گلیاں کوچے انھے رونکدار نہیں۔
لائی اے میں جان دی بازی روپ تیرے دے بھرماں لئی،
پیار میرے دا رکھیا اے اوہ بھرم تساں سرکار نہیں۔
اثر 'فقیر' رہا نہیں کوئی اوہدے حازق پنیاں دا،
مینوں تے ولّ ہندے دسدے ہن اوہدے بیمار نہیں۔
پچھدے نہیں بھاویں کوئی چجّ چالا،
نہ کوئی اپنا حالَ اوہ دسدے نے۔
دل دے گھروں ڈیرہ چکّ جان والے،
اکھاں ساڈیاں وچ پئے وسدے نے۔
دسدے نہیں کوئی وجاہ وچھوڑیاں دی،
کردے ازر بیان ملاپ دے اوہ،
اسیں اوہناں کولوں جو وی پچھدے آں،
سانوں اوہ اگوں کجھ پئے دسدے نے۔
شکوہ نہ کوئی اوہناں دے جان دا اے،
گلہ کوئی اوہناں دے نہ آؤن دا نہیں
رہندے آپ نہیں اوہ منہ وکھان جوگے،
جہڑے لا کے یاریاں نسدے نے۔
ایہہ تے ساریاں ساڈیاں مندا اے،
پر اوہ نہیں سندے ایہدی گلّ کوئی،
دل غریب ساڈا ساڈے وسدا اے،
دل دے شوک نہ پر ساڈے وس دے نے۔
اجڑ جان وچ جگّ دے آپ اوڑک،
آپ اپنا جگّ وساؤن والے،
دنیا جنہاں دی عشقَ اجاڑدا اے،
اوہو وچ دنیا سدا وسدے نے۔
بیٹھے رہن بجھے وانگوں قیدیاں دے،
نور چاننے رخاں دے بہن والے،
نکل جان ہنیرے دے ولکناں تھیں،
جہڑے زلف دے جال وچ پھسدے نے۔
شوخ دیدیاں کول نہ کدی رکھن،
کھیوے نین امانت اشاریاں دی،
دسدے دل نے اوہناں نوں بھیت سارے،
جہڑے دلاں دے بھیت نہ دسدے نے۔
باغ فکر دے وچ اے اجے تیکر
ساڈی نظر دی رتّ بہار اوہو،
ساڈے لئی بلبل وانگوں رون والے،
پھلاں وانگراں پئے کھڑ کھڑ ہسدے نے۔
اہلے ہو نظراں توں نہ نکل سکے،
نین ساڈے خیالاں دے گھر وچوں،
آہ کمان پئے آبرو دا تاندے نے،
اوہ پئے تیر نگاہ دا کسدے نے۔
جنا داء لگے جیہدا لا لیندے،
گلّ اپنے اپنے زور دی اے،
ملاقات ساڈی اوہدے وس دی اے،
انتظار اوہدے ساڈے وس دے نے۔
کرکے فکر اتھے رنگے رنگ کوئی،
نظر زندگی دے بہروپ دا کی،
ہسدے دل نے روندیاں چہریاں دے،
روندیاں دلاں والے چہرے ہسدے نے۔
توں 'فقیر'نہیں ایہہ خورے اج تیکر،
کسے عاشق بزرگ دا قول سنیا،
جنا رسدے نے بہتا حسن والے،
اوہناں بہتا ایہہ من کے رسدے نے۔
میرے دل نوں درداں دے مان ہور وی نے۔
اجے سدھراں دے جہان ہور وی نے۔
منوں مرگیاں لئی تے ایہہ جگّ وی نہیں،
دلاں جیوندیاں دے جہان ہور وی نے۔
زمانے دی تصویر دے پردیاں وچ،
چھپے ہوئے اجے کئی جہان ہور وی نے۔
ہے گڑھ خونیاں دا تیرا باغ مالی،
چمن ہور وی باغوان ہور وی نے۔
چلا ظالمہ اڈدیاں پنچھیاں تے،
تیرے تیر تیرے کمان ہور وی نے۔
تیری باجھیؤں مالوے تکّ دنیا،
میرے لئی ہزاراں جہان ہور وی نے۔
پچھانہ پھیر پرتن لئی منزلاں تے،
اجے آونے کاروان ہور وی نے۔
جنون عقل دا نہ دلا ویکھدا رہو،
تیری زندگی دے نشان ہور وی نے۔
سناؤندا توں ای نہیں 'فقیر' اج تیری
سناؤندے سنے داستان ہور وی نے۔
شاکر رہواں رضا دا سدا ایسا،
ہڈّ ورتیاں دے پاؤندا ملّ جاناں۔
بھلدا مہرباناں دی نہ مہربانی،
کیتے ظالماں دے ظلم بھلّ جاناں۔
فکر نظر والے سدا ویکھنا میں،
میرے ادب دا نہیں دلوں ادب کردے،
مہفل وچ حکمت دے میں جدوں،
جانا کنّ کھولھ کے میٹ کے بلھ جاناں۔
آپے اپنی حرکت توں ہون نادم،
کرن چپّ سارے رولا پاؤن والے،
صبر صدق دے نال میں چپّ کرکے،
سندا ویریاں دا شور-گل جاناں۔
اوڑک ویکھ خزا دا مڈھ توں ای،
میں خزا نوں سدا بہار سمجھاں،
گاؤندا رہواں بہہ کے سکے کنڈیاں تے،
آسمند بلبل وانگوں پھلّ جاناں۔
میرے وقت دی جان-پچھان ربوں،
بنے جان-پچھان زمانیاں دی،
بندے سدا لئی جگّ دا درس نے اوہ،
میں اک وار ورقے جہڑے تھلّ جاناں۔
ہوون کفر تے شرک دے سیاح سینے،
اویں نور توحید دے نال روشن،
کفر شرک دی مہفلوں جدوں کرکے،
کفر شرک دے میں دیوے گل جاناں۔
میرے صبر دے سامھنے یار کیکن،
نیویں نظر نہ اکھ بیدین رکھن،
حق واسطے تلنا وی پوے جے کر،
میں تاں دار دی نوک تے طول جاناں۔
بدلہ لین لگا میں بے بس دل نوں،
سدھر نہیں احسان دی رہن دندا،
جدوں وسری کسے دی یاد کرنا،
کرکے یاد ایویں پھیر بھلّ جاناں۔
گجھا بھید اک فتیہ دے وچ بھیتا،
ہندا ویریاں دے گجھے ویر دا اے،
ہمت ایہہ میرے اتفاق دی اے،
بدھے ویر دے ٹیپ پڑل جاناں۔
دنیا وچ مڑ اوہ سنے مالیاں دے،
وہیندے کدی نہیں پھیر بہار دے دن،
جنہاں باغاں دے سراں تے اک واری،
جھلے جھکھڑاں وانگ میں جھل جاناں۔
دنیا وچ اوہدا سارے بھرم رکھن،
جیہدا میں ماڑا چنگا بھرم رکھاں،
جھلدا اوہناں نوں پھیر نہیں کوئی پاسہ،
پاسہ جنہاں دا میں کدے تھلّ جاناں۔
ہاں میں نبی عربی دا غلام میری
سامبھوں ہین غلام سلطان بندے،
دل تے اوہدے نہیں بوجھ رہن دندا،
جیہدے نال 'فقیر' میں گھل جاناں۔
صدیقی، فاروقی نہیں اوہ عثمانی، کراری نہیں۔
سینے وچ جس بے دل بندے دے دل دی بے داری نہیں۔
مومن ہر تھاں مومن ہووے پاک جاں ہندوستانی کی،
ایہہ ترکی، جاں رومی، شامی، ایرانی، تاتاری نہیں۔
بھال جیہدی نہیں راضی وانگوں اوس امامت کی کرنی،
خالد وانگ جگر نہ جس دا ضرب اوہدی کجھ کاری نہیں۔
قومی مان تیاگن دل تھیں بے صبری وچ جوشاں دے،
بے صبری دے روگوں وڈی دل دی کوئی بیماری نہیں۔
آپس دی اوہ مہر-محبت ہوئی اوجھل نظراں توں،
انج مہاجر نہیں اج وسدے یا وسدے انصاری نہیں۔
مڑ مڑ سوچاں سوچن بیٹھے اوہ عقلاں دے بنیئے نے،
عشقَ جنہاں دا تاواں دے وچ دنیا سرت وساری نہیں۔
بےاعتبارے بندے سنگی رل کے سنگ کسنگاں دے،
یار اپنے نہیں جہڑے رکھدے نال کسے دے یاری نہیں۔
پیراں نال 'فقیر' اچھالن تاج کویں سلطاناں دے،
سر نوں رکھ تلی تے جنہاں پڑ وچ چنگی ماری نہیں۔
کس ادا اگے تیری نہ سر جھکا دتا اساں۔
جہے بنے بندے خدا تینوں بنا دتا اساں۔
درد تیرا سمجھ کے نئمت دلوں کیتا قبول،
دکھ-سکھ دے فرق دا جھگڑا مکا دتا اساں۔
ویکھیا کجھ وی نہ ویکھن والیاں تیرے وغیر،
رنگ تیرے روپ دا ایسا رچا دتا اساں۔
یاد وچ تیری اسیں بن گئے تیری یادگار،
روپ تیرا اپنے ای رنگوں وکھا دتا اساں۔
سینتاں وچ ای دلاں نظراں دے سودے مکّ گئے،
ویچ اپنا آپ دیکھو کہڑے بھاء دتا اساں۔
چڑھ کے اوہدی نظر تے پاگل نہ ملیا مڑ کدی
نظر نال ایویں کسے دی دل وٹا دتا اساں۔
مڈھ توں جیہنوں بڑا سی مان لمے گھنڈھ دا،
دل سلامی دے کے گھنڈ اوہدا چکا دتا اساں۔
دیکھیا جے پھیر کے پلکاں دی کنگھی نوں حضور،
خم تہاڈی زلف دا سدھا کرا دتا اساں۔
گوڑھ بہتا آکھدے نے پھکّ پاؤندا اے اخیر،
پیار نوں بہتا ودھا کے مڑ گھٹا دتا اساں۔
محرماں لئی بن گیا نغمہ محبت دا'فقیر'
شعر؎ جد اپنا کسے نوں وی سنا دتا اساں۔
ساڑیاں سدھراں، آساں دل دیاں اگے جنہاں نال تساں۔
پھیر آ کے نے دل وچ دتے اوہو بھامبڑ بال تساں۔
مار دھرکّ جویں وچ ایہدے پہلی واری آئے ساؤ،
پھیر اج دل دے ویہڑے وچ ہے انجے ماری چھال تساں۔
پھیر میری قسمت دیاں کہیاں اج ایہہ فالاں پائیاں جے،
مہندی دے مڑ تلیاں اتے خوب بنائے جال تساں۔
سینت مست نگاہواں والی مڑ نظراں بھرمائیاں نہیں،
دل آزاد میرے نوں مڑ کے کڑیا زلفاں نال تساں۔
حسن دے درشن دے کے سانوں کرنی جے پھر ہتھ کوئی،
عشقَ نوں پیروں کڈھن لئی مڑ چلنی اے کوئی چال تساں۔
چڑ مڑ ہوئیاں زلفاں مڑ کے واہ کنگھی لشکائیاں نے،
جہڑے اسیں تروڑے پھیر اوہ گنڈھ آندے مڑ جال تساں۔
سوہل ہتھاں نال ایڈیاں پیڈیاں گنڈھاں کیکن دندے ہو،
کھلھے مردیاں تیک نہ جہڑے بدھے زلفاں نال تساں۔
دتی تساں ای ہن وی سانوں اگے وانگ جواب کوئی،
سنیا اے کوئی ہن وی ساڈا اگے وانگ سوال تساں۔
چھنڈے جنہاں ہواواں دے وچ گئیاں مہک ہواواں اوہ،
مہکے پانی عطراں وانگوں دھوتے جتھے وال تساں۔
موہر وفا اپنی تے ساتھوں زورو-زور لوائی اے،
ستم نہیں جے ہاں کروا لئی پھیر اج دھکے نال تساں۔
شکر اے اج تے پہلے سار ای طعنے-مہنے مکے نے،
شکر اے اج تے لئے نہ دل دے سارے کڈھ ابال تساں۔
اج وی عشقَ تہاڈے وچ ہاں اسے مندے حالَ اسیں،
ڈٹھا کل آ کے سی سانوں جہڑے مندے حالَ تساں۔
گوہڑیاں پاؤندے رہے دلاں دیاں بہہ کے نال رقیباں دے،
ساڈے دکھ محبت دا وی کیتا کدے خیال تساں۔
پے گیا اے کجھ ہور دناں لئی پجّ اخیر ہیاتی دا،
چنگا کیتا اے اج ویکھ کے ساڈا مندا حالَ تساں۔
اوسے حالَ 'فقیر' تہاڈا بیٹھا در تے خالی اے،
حسن جوانی دا پر لامبھے خوب لٹایا مال تساں۔
جھوٹھے بےاعتبارے جگّ دے سارے جھوٹھے گہنے نے۔
اگلیاں وانگوں آ کے ایتھے پچھلے وی نہ رہنے نے۔
کھوج-کھرا اج لبھدا ناہیں کل دے اسرے محلاں دا،
اچے برج بنے اج جہڑے اوہ وی بھلکے ڈھینے نے۔
سدا کمان چڑھی نہ رہندی ظالماں دے ہتھ ظلماں دی،
سدا نہ کدھرے مظلوماں نے ظلم کسے دے سہنے نے۔
تاجاں والے سر وی اوڑک رل مٹی وچ جاونگے،
تختاں تے چڑھ بیٹھن والے تختاں سنے نہ رہنے نے۔
بھتے بچھے جوہاں دے وچ کنا کوُ چر کڈھنگے،
پھٹے سنڈھے نال رخاں دے کنا کوُ چر کھہنے نے۔
من دا دیوا بالن نال ای لگیگی لو اکھاں دی،
جیون جوت نہ جگنی جد تک بلنا نہیں ٹٹہنے نے۔
سولی چڑھیاں باجھ نہ ہونا حق ادا منسوراں دا،
سر دتے باجھوں سرمد دے سروں نہ لہنے، لہنے نے۔
بنیا اج صحافت دا دستور اے چھابا ٹکڑ دا،
ویچو دانشوری ایہدے لئی ہمکلماں دے کہنے نے۔
دانشوراں 'فقیر' اج سکھیاں جاچاں بندے پیہن دی،
سنے دواتاں کلموہیاں دے قلماں پائیاں گہنے نے۔
کیکن دل دی باریؤں بنے ویکھن آس مراداں۔
نویاں یاداں نال نہ جے کر آؤن پرانیاں یاداں۔
پل گھڑیاں وی ہو نہ غافل او بے فقرے راہی،
پل گھڑیاں وچ بیتن لمبی عمر دیاں معیاداں۔
جیہنوں وی راس آئی، آئی ایہہ بے سوآدی دھرتی،
جو تتّ قدمی پٹی ایتھے پٹی سدا صواداں۔
جو ملیا وچ دنیا جتھے ملیا ای فریادی۔
کتھے کس دے اگے جا کے کرے کوئی فریاداں۔
ترلے لوے پرایاں دے پیا آہلکی وچ زمانے،
ادماں دے کم آؤندیاں دیکھیاں اپنیاں امداداں۔
ٹلے دی چٹھّ بھور سکے نہ ناتھ گورو دے چیلے،
دتا چیر پہاڑاں تائیں پھڑ تیسے فرہاداں۔
گھٹّ ہندی جے واٹ مہانے لاؤندے بیڑی بنے،
ادھ وچالے ڈوبن بہہتیاں کمدلیاں تائداداں۔
صلاح سلوک محبت نوں اوہ کیکن لین کلاوے،
جمے پالے پوشے جہڑے کھچڑ وچ فساداں۔
سدھیاں نیہاں آشاراں دے سدھے کوٹ اسارے،
پاؤندیاں ڈنگ بنیرے تیکر ڈنگیاں جو بنیاداں۔
وسر اپنا آپ سہیڑے آبادی بربادی،
رہے اپنے وچ کیتی اپنی آبادی برباداں۔
بنیا ایں کیوں اوہناں ڈروآں میداناں دا واہرو،
وچّ جواراں چھپن جہڑے لکن وچ کماداں۔
کیتے یاد نہ رکھن کوئی احسان سلوک کسے دے،
تیر کماناں دے جمیاں دیاں طوطے چشم اولاداں۔
گلیاں گرداں نال اوہناں دے اگدے نے پھلّ بوٹے،
مار 'فقیر' سمادھیاں بیٹھے جہڑے وچّ سمادھاں۔
کھلھے در بیگھراں دے ہسدے نے،
بند ویکھ کے بھرے گھرانیاں نوں۔
ملاں مکتباں دے بوہے مار ستے،
کھولھیں بیٹھے نے رند میخانیاں نوں۔
ساتھی سمیں دا ساتھ نبھاؤن والے،
ہتھ سمیں دی دھون تے رکھدے نے۔
راہی نال زمانیاں ٹرن والے،
کچھّ مار کے ٹرن زمانیاں نوں۔
اوس باغ دی وچ بہار کیکن،
تنے رہن نہ جال شکاریاں دے،
جہڑے باغ دی وچ بہار پنچھی،
اگاں آپ لاون آشیانیاں نوں۔
آجز ہو عالم سنے علم کیوں پئے،
رلدے پھرن جہالت دے وچ پیراں،
کیوں نہ عقل دی عشقَ وچ پیش جاندی،
دانے پچھدے پھرن دیوانیاں نوں۔
مست رند کئی وار میخانیاں دے،
کھوہندے ساقیاں دے ہتھوں جام دیکھے،
پر نہ کسے میخانے نوں کدی ڈٹھا،
اگّ لاؤندیاں آپ مستانیاں نوں۔
بلدے راہ دیاں بھامبڑاں نال تر کے،
کڈھن بستیاں اوہناں دا کھوج کتھوں،
چاء وچ منزلاں دے انھے راہی جہڑے،
نکل گئے نے آپ ویرانیاں نوں۔
دھار روپ خزا دا لین آپے،
پنچھی وچ بہار دے ہون جہڑے،
اگاں آپ لاؤندے آشیانیاں نوں۔
کیوں نہ باغ ساوے اوہناں تتیاں دے،
بنیاں ویلیاں دے دلی محرماں نوں،
دردمند محرم کدی بھلنے نہیں،
شماں بلدیاں سار ہی اوہدا چانن،
لیندا سدّ اے کول پروانیاں نوں۔
مہفل وچ انی پا کے دسدے ہو،
کرنی قدر پرانیاں یاریاں دی،
تساں یاری دا انگ کی پالنا اے،
رووو بیٹھ کے نویں پرانیاں نوں۔
بیٹھک دشمنا نال جو رکھدا اے،
سمجھے کون سجن اوہنوں سجناں دا،
رکھے ویریاں نال نہ ویر جہڑا،
جانے اپنے بھلّ بیگانیاں نوں۔
کویں بھلا نشانے نہ بھڑن اتھے،
جتھے ہو جاوے بھیڑ شکاریاں دی،
بنے آپ شکار نشانیاں دے،
مارن کویں نہ بنھ نشانیاں نوں۔
ویلے سر وی آ کے 'فقیر' اتھے،
دسّ کریگی رتّ بہار وی کی،
مالی کرن پئے آپ ویران جتھے،
ہتھیں باغ بنا ویرانیاں نوں۔
تیتھوں دور یا نیڑے دے نہیں اکا گلہ-گزار اسیں۔
تیری مہفل دے وچ بہہ گئے جتھے بہہ گئے یار اسیں۔
ذاکر تیرے بن گئے پیارے ذکر زمانے سارے دا،
نہیں تسبیح دے دانیاں دے وچ وانگ امام شمار اسیں۔
تیری دنیا دے وچ سانوں کس گلّ دی مجبوری نہیں،
چنگے بنے آں آ کے تیری دنیا دے مختار اسیں۔
کرنا پے گیا سانوں ہتھیں کم تیری نقاشی دا،
رنگدیاں تیریاں تصویراں ای بیٹھے عمر گزار اسیں۔
لکھیا ای جد تساں نہ مڈھوں سکھ مقدرج بندے دا،
کیوں دکھاں دی قدر گھٹاؤندے پاؤندے حالَ پکار اسیں۔
خورے ایہدیاں روڑھاں سانوں کہڑے پتن لاؤنا ایں؟
رڑہدے جانیاں پئے خونی شوح دے ادھوچکار اسیں۔
دنیا دی بدنامی نالے شرم نموشی محشر دی،
دو جگّ دے وچ خوار نہ ہندے جے نہ پاؤندے پیار اسیں۔
دے کے دل لائیوں ہی دل نوں ڈاڈھا روگ محبت دا،
نہ توں ہازک بندا بندے نہ تیرے بیمار اسیں۔
شاہد حالَ 'فقیر' اساڈیاں سولیاں، تیغاں، اگاں نے،
لا کے بازی عشقَ تیرے دی جتے ہاں ہر وار اسیں۔
فقراں وچ نہ ڈبّ کے سوچدا رہو،
ڈھلدی دناں توں غماں دی شام کیوں نہیں۔
چڑھ کے چمک تے چمک کے ویکھ چناں،
ٹٹدا رات ہنیری دا دام کیوں نہیں۔
ایہدا ہتھ نہیں ودھدا جے ولّ تیرے،
توں ای ایہدے ولّ ہتھ ودھا اپنا،
پیا ساقی بخیل دا منہ وہنے،
اگانھ ہو کے چکدا جام کیوں نہیں۔
روز تیرے میخانے دے وچ راتیں،
لکھاں بوتلاں دے کاک اڈدے نے،
نشیوں ٹٹیاں مستاں وچاریاں دے،
حصے پھیر آؤندا کوئی جام کیوں نہیں۔
اتر آؤن نہ رند بغاوتاں تے،
ہن نہ ایہناں دے شبھے ودھا ساقی،
خاصاں تیریاں وانگ ای ایہناں دے لئی،
مہفل وچ تیری ازن عامَ کیوں نہیں۔
سرخروئی رقیباں دے وچ تیری،
لالی ساڈیاں دلاں دے خون دی اے،
قصے وچ محبت دے سوچنا میں،
تیرا نام کیوں اے ساڈا نام کیوں نہیں۔
راضی ہو نہ سمجھ کے اپنے تھاں،
نری شہرت اے میریاں تروٹکاں دی،
ہندی دیس پردیس دے وچ رنداں،
ساقی تیری شراب بدنام کیوں نہیں۔
بوجھے نظر نیاز دے نال بھر کے،
بعض روز توں مسجدوں نکلدا ایں،
چلو پینی شراب حرام ای صحیح،
لہو مزدور دا پینا حرام کیوں نہیں۔
اناالحق دے نعرے تے اج مڑ کے،
فتوے کفر دے مفتی لاوندے نے،
دندے ہس کے داعوتاں سولیاں نوں،
خورے پھیر منظور وریام کیوں نہیں۔
جاندی وار کجھ ایہناں دے وچ کناں،
پھوک گیا سیاد ضرور نہیں تے،
باغ وچ اج تکّ پھلاں بلبلاں دی،
نویں رتّ توں بول کلام کیوں نہیں۔
فن شعر؎ دے کول جواب جد کوئی،
اوہدی غزل تے میری رباعی دا نہیں،
کیوں نہیں غزل پنجابی دا 'فضل' حافظ،
تے 'فقیر' میں عمر 'کھیام' کیوں نہیں۔
دولت وصل ملے نہ سوکھی ہجر ازاراں کولوں۔
قرض وصولے جاندے اوکھے دیونداراں کولوں۔
ویریاں دے پئے ویر اج دسن مینوں این پناہواں،
ملے دلاسے دل نوں ایسے محرم یاراں کولوں۔
کی اوہ بلبل کرے پھلاں دی کدھرے گلہ-گزاری،
کھادھی مار خزاں دی جس نے باغ بہاراں کولوں۔
پیریں پیندیاں رہسن اڑکاں واٹے منزل توڑی،
لئیاں آپ تروڑ نے نوکاں چھالیاں خاراں کولوں۔
وسر گئے اج اوہ بیجگرے حق لئی منصوری،
ہتھیں پے کے جنہاں ہیاتی کھوہی واراں کولوں۔
پر کٹے تتّ کرمے اج وی پھڑکن پئے وچ جالاں،
اج وی اڈ اڈ مگروں ملدے وچھڑے ڈاراں کولوں۔
بوٹیاں دے گل لگ لگ روون ویلاں سوہل ملوکاں،
چوبھاں نویاں دے لے تحفے پھلاں خاراں کولوں۔
مودھے ہتھیں لائی مہندی لا گٹے دی زردی،
کیسر منگ کے منہ تے ملیا رنگ وساراں کولوں۔
وقت سیاہیؤں کویں اوہناں دے ہون مقدرج سدھے،
ملن 'فقیر' جنہاں نوں الٹے ویر پیاراں کولوں۔
ترکے باہاں دے زور جو پار لگن،
رہندی اوہناں نوں جھجک الاردی نہیں۔
کرنی والیاں واسطے نری دنیا،
رنگ-روپ دی نقش-نہار دی نہیں۔
وارن شیش سرمد دے وانگ جہڑے،
خلقت اوہناں دے وارنے واردی اے،
پہنچن کویں منصور دے درجیاں نوں،
کھچّ جنہاں دے دلاں وچ دار دی نہیں۔
بچدے کدی نہیں موت دی مار کولوں،
ڈرو موت دی مار توں ڈرن والے،
ڈردے جو بے دھڑک نہیں موت کولوں،
ڈردی موت وی اوہناں نوں ماردی نہیں۔
جدی ہکمرانا ! خبردار اج ایہہ،
طعنہ دین نہ جدی غلام کدھرے،
جہڑے سدا تلواراں دے نال کھیڈے،
اج اوہ جاندے کھیڈ تلوار دی نہیں۔
آکھے ربّ وی اپنے آپ میں نہیں،
اوہدیاں حالتاں کدی تبدیل کردا،
دنیا عمل دی وچ جو قوم غافل،
آپ اپنا آپ سواردی نہیں۔
بھلے لوک خوش خلق ملاپڑے نہیں،
کدی جھگڑے فساد وچ پہل کردے،
حامی صلاح تے امن دے ہون جہڑے،
کردے کدی خواہش تکرار دی نہیں۔
رل کے ٹردیاں دا سدا مان ہووے،
کوئی ایویں نہ اوہناں نوں چھیڑدا اے،
کسے باز دا بنن شکار اوڑک،
رکھدے سانجھ جہڑے پنچھی ڈار دی نہیں۔
کسے واسطے جگّ تے وکن والے،
وکنا مفت دے ملّ ودھیک سمجھن،
اوہ بے قدر نہیں مال دی قدر کردے،
کردے قدر جہڑے خریدار دی نہیں۔
صدیاں بھالیا وطن آزاد جس نے،
اوہدے دل دیاں سدھراں کون جانے،
لذت وصل دی قدر کی جاندا اے،
ویکھی گھڑی جس نے انتظار دی نہیں۔
کردے اتّ نے ظلم دی جدوں ظالم،
پیندا ظلم اے جان تے ظالماں دی،
دلوں نکل 'فقیر' بے اثر جاندی،
کدی آہ مظلوم دکھیار دی نہیں۔
منڈی وچ ہیاتی دی شوق سیتی،
جا کے آپ جو موت وہاجدے نے۔
راج بھاگ دے نے اوہ اصل مالک،
اوہو اصل والی تخت تاج دے نے۔
شیشہ گراں نوں دلوں کی جاندے نے،
سینے پتھراں دے پاڑ پاؤن والے،
سمجھن کھیڈ جہان دی سولیاں نوں،
جگر جنہاں دے ابن ہلاج دے نے۔
ادھر جاگدے بیٹھے اڈیکدے نے،
صدقہ لین والے وچ داریاں دے،
ادھر وچ مسیتاں دے پھوہڑیاں تے،
داعویدار ستے پئے خراز دے نے۔
قبراں ولّ نہ دیکھ کے مار ہوکے،
بنجا آپ طبیب حکیم ہن توں،
کتھوں آؤنگے روگاں پرانیاں دے،
آؤندے جنہاں نوں ولّ علاج دے نے۔
پیندا ویکھ تسلیس دا رنگ پھکا،
ذرا رنگ توحید دا چڑھن تے دیہہ،
دناں وچ ویکھیں پتھر شکن بندے،
جہڑے پوج نیلم تے پکھراج دے نے۔
میرے علم دے نال پجاریا اوئے،
ظالم بتاں دے ظلم دی کی نسبت،
ڈرے دل میرا خوف ربّ دے تھیں،
دل وچ اوہناں دے خوف سماج دے نے۔
یار ویریاں دے انجے ہون ویری،
میرا اوہناں دے نال کی واسطہ اے،
میرے ہو کے غیراں دی وچ مہفل،
غیراں نال جہڑے جا براجدے نے۔
گردش فلک دی نوں آپ دنے راتیں،
رکھدے گردشاں وچ 'فقیر' نے اوہ،
محنت جنہاں دی ہمتاں ہاردی نہیں،
جہڑے ہیجلے قوم دی لاج دے نے۔
بجھنا جوش وچ ٹھیک نہیں زندگی دا،
سمجھے عقل وی کویں انجانیاں نوں۔
رہندی موت ہیات دی ہوش نہیں،
کوئی نازی نرا بے بس متانیا نوں۔
رعیت صبر سلوک دے نال نہیں،
ظالم حاکماں دی پیش جان دندی،
کمی سادھ سر جوڑ کے وچّ پرھیا،
لیندے پھول نے چوراں لبانیاں نوں۔
کھینوں وانگ جہڑے زربوں جان ابھر،
ہندی اوہناں دی شان بلند دیکھی۔
سٹاں ہور اتوں ظالم جگّ مارے،
سٹاں کھا کے شیش نوانیاں نوں۔
اگے قوم دے لگّ جوان قومی،
جھکھڑ ظلم فساد دے روند دے نے،
چڑھدے ہڑھاں دے زور وچ پار دیکھے،
لے کے لنگھدے ونج مہانیاں نوں۔
شیراں وانگ میدان وچ مار بھوکاں،
دھرکے تلی اتے جان نکلدے نے،
جد درد مظلوم دا ونگاردا اے،
غازی مومنا درد انجانیاں نوں۔
مومن شرک اڈان لئی مشرکاں دا،
پا کے چھجّ توحید دے چھنڈدے نے،
منڈی وچ بہہ کے صاف کرن چھانے،
ون چگ کے چھنڈ کے دانیاں نوں۔
کردے کھچّ جو دلوں جہان دی نہیں،
ہاس اوہناں دی کھچّ جہان کردا،
ویری اپنے آپ دے سمجھ لے اوہ،
وسر جان جو یاراں پرانیاں نوں۔
اوڑک اوہناں نوں اپنی پوے جہڑے،
کردے ظلم نے سدا بیدوشیاں تے،
کدی اپنی موت دے رون رونے،
ہسدے ہن جو مار نمانیاں نوں۔
جہڑے ہون نہ اپنے آپ جوگے،
راضی رکھن اوہ لوک گوانڈھ کیکن،
ننگے ننگیاں نوں کاہدے نال کجن،
مورکھ متّ کی دین سیانیاں نوں۔
لا کے نیچ نبھاؤن نہ لگیاں نوں،
مرن تیک ساؤُ سانجھاں پالدے نہیں،
تھلے رہن تھلے لگے رہن والے،
تھاواں اتلیاں ملن اتالیاں نوں۔
عملوں دسّ مجاہدا ظالماں نوں،
ضامن اج اوہو تیرے علم دا اے،
جہڑے عالم اس امی نے علم بخشے،
عرباں جاہلاں بہت پرانیاں نوں۔
ثابت قدم پردیسیاں مومنا نوں،
ایہہ گلّ ہجرت حضور دی دسدی اے،
پجن پرط کے اوہناں ٹھکانیاں تے،
چھڈدے مرد نے جنہاں ٹھکانیاں نوں۔
دلا پھیر اج دماں دا بنھ دائیا،
موت سمجھنیاں کھیڈ زندگی دی،
جیوندا ربّ ہمیش لئی رکھدا اے،
مرداں جان اتے کھیڈ جانیاں نوں۔
کسے منزل تے پہنچ کے ہور اگے،
منزل اپنی جنہاں نوں نظر آوے،
کہڑا اوہناں دے وطن دی حد دسے،
کون اوہناں دے ولے ولانیاں نوں۔
مالک ملکاں دا ربّ اے ایس کرکے،
بندے اوہدے مالک ہر اک ملک دے نے،
بھانے اوہناں دے ربّ نہ کویں منے،
جنہاں منیا ربّ دے بھانیاں نوں۔
پار لگدیاں ہی ہتھیں لا اگاں،
بیڑے اپنے آپ نے پھوک دندے،
پئے ارار دی کھچّ دا شبہ دل وچ،
جے کر ذرا دلیر مہانیاں نوں۔
کدوں ویکھیئے ویلے دے پلیاں تے،
رنگ جگر دے خون دا رنگدے نے،
دنیا وچ 'فقیر' کجھ دینیاں نے،
اجے مہلتاں وقت نتانیاں نوں۔
ہے ساں گیا جیہدے لئی بھلّ اپنے گھر نوں میں۔
جاواں کیہدے تے چھڈّ کے ہن تیرے در نوں میں۔
چڑھدا اے تیرے وام تے لشکاریاں دے نال،
تکدا ہاں روز فجر دا تارہ فجر نوں میں۔
کیوں مینوں ویکھدا ایں جیوں تکدا ایں غیر نوں،
لائی اے خبرے نظر چا تیری نظر نوں میں۔
دتا نہ اوس وی کدی تیرا پتہ کوئی،
پچھدا رہا ہاں روز تیری راہ گزر نوں میں۔
لبھدا پھرے جواب دے لئی مینوں ناماور،
لبھدا پھراں جواب دے لئی ناماور نوں میں۔
جے جاندا میں یارو دشمن نے عمر دے،
لاؤندا نہ سینے نال کدی دل جگر نوں میں۔
پا ملّ کجھ تے میری وفا دا ستمگرا،
جاتا اے سچ ہر تیرے جھوٹھے ازر نوں میں۔
روسے کسے دے رہے نے بنے زندگی 'فقیر'،
ڈٹھا نہ کدی دل دی دعا دے اثر نوں میں۔
دھوڑ اڈی دے گردے سورج دے لشکارے بندے نے۔
اڈ اسماناں تیک زمینوں زرے تارے بندے نے۔
لاؤندے ونجھ مہانے جاون سینے چیر طوفاناں دے،
لنگر سٹّ کھلوتیاں لئی طوفان کنارے بندے نے۔
آ کے ویلا کول اوہناں دے نال اوہناں دے ٹردا نہیں،
ویلے سر جد سرتی والے سرت وسارے بندے نے۔
سرے چڑھاؤندا آ کے کوئی نہیں اوہناں دے کماں نوں،
ادمی آہری ہو کے جہڑے آپ نکارے بندے نے۔
گردش وانگ فلک وی ڈٹھا چکر چلدا کرنی دا،
راج دلارے چاکر، چاکر راج دلارے بندے نے۔
کیتی گلّ حساب کسے دی کدی حسابوں اکے نہ،
منہ زورے بیواکے وادھے انت کسارے بندے نے۔
ککھّ وگاڑ سکن نہ جھوٹھے وسدی سچی دنیا دا،
سچیاں دے وچ رہِ کے کوڑے کوڑ پسارے بندے نے۔
دانشمند نہ قدر گھٹاون اپنے ماڑے ساتھی دی،
تیلے وی تے ڈبدیاں دے لئی کدی سہارے بندے نے۔
جھولے مار بھوچال بناون کھولے اچیاں محلاں دے،
قلعے 'فقیر' جدوں نے ڈھہندے اجڑے ڈھارے بندے نے۔
چال ویکھ زمانے دی نظر بازا،
ذرا وقت دے سمجھ اشاریاں نوں۔
تیرے نال دے منزلاں ولّ ٹر پئے،
تے توں بھالدا پھریں سہاریاں نوں۔
ٹھلھ ربّ توکلی پہن جہڑے،
چڑھدے ہڑھاں دے نے سینے چیر جاندے،
اوہ نہ گاہن دریاواں دے گاہن جہڑے،
بہہ کے تکدے رہن کناریاں نوں۔
جنہاں اپنے روگ دا وچ دنیا،
اپنا سمجھ کے نہیں اپاء کیتا،
بہڑے اپنے آپ طبیب کہڑا،
ٹھیک کرن اوہناں درداں ماریاں نوں۔
مرد نکل میدان وچ زندگی دے،
لہا کے سر پئے دار تے واردے نے،
ونجاں وچ نہ وادھے دی آس رکھن،
جہڑے جرن نہ دلوں کساریاں نوں۔
باغ وچ بہار دے نال سارے،
سندے راگ نے گاؤندیاں بلبلاں دے،
مالی سگھڑ نہ آہلکی کدے کردے،
ٹھیک رکھن باغاں بیبہاریاں نوں۔
ہتھیں رکھ مہار نے نال اونٹھاں،
منزل تیک دانے ساربان جاندے،
ٹورا راہ دا جے کر چھڈّ دئیے،
ملدی نہیں منزل بے مہاریاں نوں۔
ویکھن سکھ نہ کدی جہان اتے،
دکھی دل دکھیاراں دے تان والے،
پھلدا ویکھیا نہیں کسے وچ دنیا،
کدی ظلم تے جبر دے کاریاں نوں۔
سست مارے دلدری ہون جہڑے،
اوہ جے ادم کوئی کرن، کرن کیکن،
منگتے ولّ سخاوت دا جاندے نہیں،
پھلدے کار نہیں کدی نقاریاں نوں۔
جھنڈے جنہاں دے نے سدا جھلدے رہے،
ہن وی اوہناں دے ای جھنڈے جھلدے نے،
تخت تاج سلطاناں نوں پھبدے نے،
سوہندے راج نے راج دلاریاں نوں۔
عملاں والیاں دی وسطی نال ناہیں،
رلدی کدے وسطی گلاں والیاں دی،
دانشمند کھڈار نہ رکھدے نے،
کدی ہانیاں نال بلاریاں نوں۔
ہوون تیغ دے مرد میدان محرم،
حاکم رمز حکومت دی جاندے نے،
تاری ترن ملاہواں نوں کون دسے،
آوے پرکھنی کھوٹ سنیاریاں نوں۔
یاراں نال 'فقیر' جو کرن ٹھگی،
اوہناں جرم قصائیاں دا ذکر نہ کر،
تیزی وچ بازار دے ویکھیا اے،
لے کے بہہ گیا بوجھ ونجاریاں نوں۔
قومی زندگی لئی آپ مرن والے،
موئی قوم زندہ کرکے چھڈدے نے۔
نال وانگ پربت آپ جان گڈے،
مرد جا جتھے جھنڈے گڈدے نے۔
جؤندے جاگدے جگّ دے وچ رہِ کے،
آپ اپنا کرن جہان پیدا،
منگدے نہیں بھاویں مردے مر جاندے،
پلہ نہ بندے اگے اڈدے نے۔
غرض منداں تے بیئتفاکیاں دی،
اڈو اڈّ اے مردیاں تیک رہندی،
پیر اوہناں دے لگن نہ کسے تھاویں
تھاں تھاں پئے جو تلیاں ٹڈدے نے۔
مارے ویر دے دیس نے بنے ہوئے،
جوئےخانے فرنگی جواریاں دے،
بہہ کے مورخاں ٹکڑیاں وچ خچرے،
کاڈھاں پئے زورازوری کڈھدے نے۔
جھوٹھے جھوٹھے ہی رہن آزاد ہو کے،
سچے وچ پابندیاں رہن سچے،
گدڑ جھلّ وچ نکل کے رہن گدڑ،
شیر شیر رہندے وچ کھڈّ دے نے۔
اصلے اپنے لئی رہندے دماں تیکر،
پہرہ سچ دا ہین اصیل دندے،
اڑ کے جھوٹھ تے اڑی دے رہن پکے،
ہندے ہڈّ جو کسے کہڈّ دے نے۔
کیتے عمل انسان دے ہین سارے،
ہسر تیک انسان دے نال جاندے،
توڑو توڑ رڑھدے نالو نال جاندے،
منزل تیک جاندے جھنڈے گڈدے نے۔
پٹھا ٹرن والا سدھے چالیاں تے،
کدی لگدا لگدا لگدا اے،
پئیاں عادتاں اوکھیاں جاندیاں نے،
جاندے جویں اوکھے روگ ہڈّ دے نے۔
واہگے وچ اے یار دی حد رلدی،
آ کے حد سلوک دی نال جے کر،
مندے چنگیاں نال 'فقیر' وسن،
سوہنے باغ گوانڈھ مکھڈدے نے۔
ویکھ اوہناں دیاں کوریاں ریتاں۔
پرط آئیاں بے آس پریتاں۔
چلو ویکھیئے زاہد صوفی،
کی کردے نے وچّ مسیتاں۔
سدھی گلّ سنے نہ کوئی،
جگّ دیاں نے پٹھیاں ریتاں۔
ویری یاد نہ رہِ گئے سانوں،
رگڑے ایسے لائے میتاں۔
کڈی شدھ اے نیئت ساڈی،
لڑ جوڑے نے نال انیتاں۔
اوہ راتیں پئے زلف سنوارن،
میں پیا وانگر دن دے بیتاں۔
دین سواد نہ کیوں جگراتے،
لمیاں راتاں ٹھنڈھیاں صیتاں۔
اوہ مغرور نہ آون والا،
کھچّ لیاندا میرے گیتاں۔
چوڑ چوپٹ 'فقیر' اشنائی،
نہیں کوئی ایہدیاں رسماں ریتاں۔
گجھے بھید پریتاں دے اج سارے تھلدے ویکھے نے۔
اکھاں ویکھیاں اکھاں نوں دل دلاں نوں بھلدے ویکھے نے۔
کلّ ہوا نوں بوٹیاں اتے باغے ہسدے سن ملے،
اج ہنیری پتر جہڑے راہ وچ رلدے ویکھے نے۔
جھکھڑ وچ خزاں دے رکھن کیوں نہ آس بہاراں دی،
جنہاں بہاراں وچ خزاں دے جھکھڑ جھلدے ویکھے نے۔
وگی کی اج ساقی تیرے رندپنے دی مستی نوں،
اک دوجے ول گھوریاں پاؤندے دیدے کھلھدے ویکھے نے۔
تیرے پیار محبت دی تے جنس بڑی انملی اے،
دھکے وی وچ تیری مہفل پیندے ملّ دے ویکھے نے۔
غم نہیں تند پریتاں دی جے ہو گئی گچھم-گچھا اے،
پیار دیاں ڈوراں دے گنجھل پیندے کھلھدے ویکھے نے۔
ویکھیا ایہدے موڑاں اتے سہکدیاں کئی حیراں نوں،
عشقَ دے راہواں وچ اسیں کئی رانجھے رلدے ویکھے نے۔
دل دکھاں دا عادی اے رہِ سکدا ہے وچ دکھاں دے،
کنڈیاں دے وچ وسن والے کھڑدے پھلدے ویکھے نے۔
رو وچ بیٹھا خورے کہڑیاں سوچاں وچ 'فقیر' پیا،
ٹھنڈے ہوکیاں نال اج اوہدے ہنجھو ڈلھدے ویکھے نے۔
کٹے کلم کلیاں جہڑے فاقے تے جگراتے میں۔
اوہو وچ جدائیاں دل دے محرم یار پچھاتے میں۔
لنگھے ہن بھاویں دن کیکن بیتے بھاویں رات کویں،
شام اداسی ویکھ لئی اے اٹھدیاں پربھاتے میں۔
آ کے وی سکھ میرے ہن کی وگڑے کاج سنوارنگے،
لائے دکھ زمانے نے جو دکھ کدی نہ جاتے میں۔
دل وچ رہا حساب ہمیشہ دردمنداں دلداراں دا،
روکڑ لکھی ہوئی نہ کڈھی نہ کوئی کھولھے کھاتے میں۔
کڈھے سارے غم دنیا دے دل وچوں غم یاری دے،
دم یاراں دے گندیاں دیکھے کدی نہ پانجے ساتے میں۔
مندا بولدیاں نوں سن کے بولاں کدی نہ مندا میں،
کھوہ کڈھے نہ کدی کسے لئی نہ اپنے لئی کھاتے میں۔
دانے بے درداں دیاں راہواں ویہندیاں نظراں تھکن نہ،
چڑھ کے مغز نہ بھالے مورکھ دردی گئے گواتے میں۔
بھلّ بھلیکھے کھادھا ایویں دھوکھا کھچڑی دنیا دا،
اوڑک ٹٹن والے جوڑے ایویں رشتے ناطے میں۔
جاواں کول'فقیر'کیہدے ہن جد اوہ اتھے رہندا نہیں،
پیر 'فضل' لئی جاندا ساں جد جاندا ساں گجراتے میں۔
اٹھ دلا چل منزل تے احسان کسے دا ذریعے کاہنوں۔
وچّ اڈیک خضر دی بیٹھے پینڈا کھوٹا کریئے کاہنوں۔
وگدے جاندے پانی وانگوں رکدے ناہیں ادم والے،
غم دیاں روڑھاں وچ نیائی مٹی وانگوں کھریئے کاہنوں۔
آب ہیات دیاں نے کردے ایویں لوک بناوٹی گلاں،
مر کے جیونا پیندے ایتھے مریئے مرنو ڈریئے کاہنوں۔
دکھاں دی دنیا وچ رہِ کے سکھ کدی نہ ڈھکدے نیڑے،
سکھاں دے نال رہیئے جے کر دکھ مصیبت ذریعے کاہنوں۔
پٹھے چپو لاؤندے ناہیں بیڑے تار وکھاون والے،
تارو ہو کے جیوندی جانے مردے تاری تریئے کاہنوں۔
بیمہراں اشناواں دی کی کریئے ایویں گلہ گزاری،
پیار محبت دی وچ یارا جتی بازی ہریئے کاہنوں۔
اگے کیہدی بنی اے ہن ایہہ کیہدی بنیگی کوری دنیا،
دنیا وچ وکھالے دے پئے ایویں ہوکے بھریئے کاہنوں۔
سر تے بنیاں دا سر باجھوں نہیں کوئی بندا ساتھی ڈٹھا،
آس 'فقیر' پرائی اتے ایویں پئے دل دھریئے کاہنوں۔
چن اے عجیب لشکدا تارے عجیب نے۔
فرکت دی رات دے ایہہ سہارے عجیب نے۔
چانن ہنیریاں دے گزارے عجیب نے،
لشکے کسے دی زلف دے تارے عجیب نے۔
باغے شبہ خزا دا پاؤندے نے پھلّ اجے،
ڈٹھے تیرے وی رنگ بہارے عجیب نے۔
دسدی اے آس نال پئی تقدیر وگڑدی،
گیسو کسے نے اج سوارے عجیب نے۔
دل دے کے کھیڈیا اساں جوآ اے پیار دا،
جتدے کویں نہ داء اوہ ہارے عجیب نے۔
جادو ہیا دے رہن نہ دتا اے یاد کجھ،
کیتے کسے دی اکھ اشارے عجیب نے۔
دسدی نہ کوئی مہر تے نہ کوئی کرم،
تیرے ستم ستمگرا سارے عجیب نے۔
رکھدے نے کجھ نہ رکھ کے ساہواں دے حوصلے،
ہندے 'فقیر' وی ایہہ وچارے عجیب نے۔
نکھڑے راہ دھپاں وچ گاہندا مڑدا موڑ کتھاویں۔
پہنچ گیا ساہ لیندا راہی پیار تیرے دی چھاویں۔
مان جوانی دا اے سورج چڑھدا چڑھدا ڈھلیا،
پر نہیں سر توں ڈھلدے تیرے دکھاں دے پرچھاویں۔
پیار تیرے دا چنگا میرے گل وچ پیا کلاوا،
توں ہی بھرم گواویں دل دا، توں ہی دل بھرماویں۔
خار بخاری نال جنہاں دے جیونا پے گیا مینوں،
تیرے چاہون والے ویری مل گئے ٹاویں ٹاویں۔
جد وی کھچّ توں کیتی میں ای چل آوانگا آپے،
بے پرواہ ایں تیرا کی اے آویں یا نہ آویں۔
نہ جنت نے وسن دتے نہ دھرتی نے جھلے،
دوہیں جہانی تھاواں والے فرن 'فقیر' نتھاویں۔
نزرباز، جاناں نظر دین والے،
تحفے سراں دے تار کے جتدے نے۔
ویکھے شدھ کھڈار محبتاں دے،
کھیڈ پیار دی ہار کے جتدے نے۔
اڑ کے گلّ اتے جاناں دین جہڑے،
پنجے اوہناں دے توں مر کے موت نکلے،
کھیڈ زندگی دی جت جان والے،
جان سولی تے وار کے جتدے نے۔
ڈکے نہیں جاندے چڑھدے ہڑ جے نہ،
لئیے شوح تھیں کم کناریاں دا،
کھیڈ اگّ دی باغ بناؤن والے،
چھالاں اگّ وچ مار کے جتدے نے۔
سنی اکلمندا عقل زندگی دی،
بازی سوچ-وچار کے ہاردی اے،
ہون عشقَ شراب دے مست جہڑے،
سرت سار وسار کے جتدے نے۔
کرکے وار بن دسیاں دوستاں تے،
کردے زباہ نے شیری زبان والے،
ہندے کدی نہ کدی تہہ تیغ نے اوہ،
جہڑے تیغ الار کے جتدے نے۔
کسے وگڑے کھڈار دے وس پے کے،
سنوری کھیڈ 'فقیر' اے وگڑ جاندی،
سنورے ہوئے کھڈاراں نوں ویکھیا اے،
وگڑی کھیڈ سوار کے جتدے نے۔
خورے کیوں منمتا بندہ کردا منو وچار نہیں۔
صدیاں دے سامان نے ایتھے گھڑیاں دا اعتبار نہیں۔
پرتے بھرویں پور نہ جہڑے بھری اراروں پار گئے،
کہڑا بیڑا ٹھلھیا جہڑا ڈبا ادھ وچکار نہیں۔
کتھوں مڑ کے راہی ایہہ پئے خورے کدھر جاندے نے،
نہیں کوئی اپنی سرت کسے نوں نالدیاں دی سار نہیں۔
پچھو نہ کوئی ساتھوں ساڈی دنیا دی مجبوری دا،
ساری عمر اسیں بن سکے دل دے وی مختار نہیں۔
کرکے بعض نصیحت خورے ایہہ میخانیوں پرتے نے،
جبا نہیں گل صوفی دے، سر ملاں دے دستار نہیں۔
اٹھ منا کجھ ہتھ ہلائیے پھڑ کے گلمے گھیرے نوں،
پیار اجاڑاں دے وچ پاگل بہہ رہندے بے کار نہیں۔
سنگدلاں نوں موم بنائے پرط 'فقیر' پیاراں دی،
پتھر اے اوہ دل دا شیشہ کیتا جس نے پیار نہیں۔
اج تیک اوہناں دے بغیر دیکھی،
رونق کدی بہار گلزار دی نہیں۔
آؤندے اوہ جد تیک نہیں باغ اندر،
اتھے آؤندی رتّ بہار دی نہیں۔
اوہدے کھیویاں نیناں دی دید باجھوں،
ہوون مست نرگس دیاں اکھیاں نہ،
جد تک اوہناں دی زلف نہیں دیکھ لیندی،
سمبل اپنی زلف سنواردی نہیں۔
نہ ہی ہار-شنگار دے پھلّ کھڑ کے،
کدی باغ دا ہار شنگار کردے،
پیندی اوہناں دے ہار شنگار اتے،
نظر جدوں تکّ ہار-شنگار دی نہیں۔
اوہدے رکھ دی دید بغیر ڈٹھا،
مالی کدی گلاب نہ ٹہکدا اے،
اوہدے مکھ دے ڈٹھیاں باجھ پیندی،
جئرت کلی نوں گل-گفتار دی نہیں۔
بن کے بوٹیاں دے گل دا ہار ڈٹھا،
کدی کسے نے نہ کھڑدا مہکدا اے،
لیندا منگ کے جدوں تکّ اوہناں کولوں،
مہک موتیا اوہناں دے ہار دی نہیں۔
اوہدے سرمے دیاں دیکھ دھاریاں نوں،
کجلا بھور پا گھوکراں بنھدے نے،
چھوہندا نہیں اوہدے لباں نال جد تکّ،
بھکھدی کدی لالی لالاجار دی نہیں۔
جد تکّ اوہ بلھاں نوں کھولھدا نہیں،
کوئل اپنی بند زبان رکھے،
جد تک سنے نہ اوہناں دا بول کوئی،
بلبل چھیڑدی تار ملہار دی نہیں۔
بیتی یار دی یاد وچ رات جہڑی،
بنی رات 'فقیر' برات دی اوہ،
اوہو دن بنیا دشمن زندگی دا،
جہڑے دن کیتی حمد یار دی نہیں۔
کردا اے نال اک سینت دے، کی حسن کرامت نہ پچھو۔
آؤندی اے عشقَ وچارے دی، کنی کوُ شامت نہ پچھو۔
وچ لٹک پیار محبت دے، چڑھ جاندے ہسدا سولی تے،
ایہہ بندہ بالکل بندہ اے، بندے دی شرافت نہ پچھو۔
نہ پچھو ہندے سجدے دا، کی درجہ وچ محراباں دے،
کی تیغاں ہیٹھ نمازاں دی، ہندی اے امامت نہ پچھو۔
بن بہندا اے راہ بر کوئی، کوئی آن سہارا دندا اے،
پئے سجن ساڈے نال کویں، کردے نے عداوت نہ پچھو۔
ایہہ گنجھل کھولھ محبت دی، پیا پائے گنڈھاں عقل دیاں،
دل دانا وی اک پاگل اے، کجھ دل دی بابت نہ پچھو۔
گھیرے وچ آ کے جنہاں دے، گھریا سی مان پہاڑاں دا،
کی اج اوہناں میداناں تے، گزری اے قیامت نہ پچھو۔
پھر اکھیں دنیا دیکھ لیا، ور وگدا اک اک سو سو تے،
نہ پچھو زور مجاہد دا، غازی دی فراست نہ پچھو۔
نہ پچھو کتھے پجی اے، لے اج ملامت یاراں نوں،
اﷲ نے پائی کنی کو، ساڈے پڑ برکت نہ پچھو۔
پچھو کجھ ہسمت شوکت نہ، یار اج ادلاں انصافاں دی،
سمتاں دی درگت نہ پچھو، ظلماں دی ندامت نہ پچھو۔
اج گھر گھر بھکھاں اوہناں دے، کی موت اجاڑا پایا اے،
یاراں دی ایس اجاڑے تے، کی لگی لاگت نہ پچھو۔
دھرتی تے جھوٹھے ظالم دے، پئے کدھرے پیر نہ لگدے نے،
کیکن اج سر تے باطل دے، جا چڑھی صداقت نہ پچھو۔
کل ہسدا سی دکھیاراں تے، رووے اج گھر دے دکھاں نوں،
غیراں نوں اجاڑن والے دے، اجڑن دی حالت نہ پچھو۔
رستے وچ ہن کوئی موڑ نہیں، نہ راہیؤ روک اے منزل دی،
ہن ملدی محلت نہ پچھو، ہن لگدی فرصت نہ پچھو۔
بدل پئے جیوں کر روندے نے، پیا تؤں تؤں ہسے باغ میرا
نہ پچھو روپ اج کلیاں دا، پھلاں دی رنگت نہ پچھو۔
ہے فطرت اک 'فقیر' اک دی، دوجی اے عادت دوجے دی،
پچھو نہ خصلت ظالم دی جھوٹھے دی طبیعت نہ پچھو۔
کرے اوہ جے کردے میری وفا دا گلہ۔
میں کرنا نہیں کدی اوہدی کسے ادا دا گلہ۔
کسے دے پیار دا روگ اے میری طبع دا فساد،
طبیب دا اے گلہ کجھ نہ کوئی دوا دا گلہ۔
نہ اوہ اے تیرے وس دی نہ ایہہ تیرے وس دی،
نہ تیری شوخی دا اے نہ تیری ہیا دا گلہ۔
ستم دا کرم بناؤنا تیری جفا دا اے کم،
نہ بے بسی دا میری نہ تیری جفا دا گلہ۔
بتاں دے حسن دی کردا مصوری اے خدا،
بتاں نوں نند کے زاہد نہ کر خدا دا گلہ۔
میرے عمل دی جزا مینوں ایہو ملنی سی،
کویں کراں میں تیرے پیار دی سزا دا گلہ۔
بھچک کھان پئے یار اپنی بے رخی توں 'فقیر'،
ہے بیہوایاں نوں رہندا سدا ہوا دا گلہ۔
چھالیاں دے ہون توں نہ کنڈیاں دا ملّ ویکھ۔
مہکدے نے کنڈیاں وچ کھڑن والے پھلّ ویکھ۔
تیل دی تھاں بال مٹی اپنی چانن لئی،
کرکے دیوا سدھراں دا آپ ہتھیں گل ویکھ۔
لین اگوں آؤندیاں نے ویکھ کیکن منزلاں،
منزلاں لئی وچّ راہواں دے کدی توں بھلّ ویکھ۔
ککھّ اڈدے نے تیری بے آس دنیا دے کویں،
وانگ جھکھڑ دے زمانے تے ذرا توں جھلّ ویکھ۔
تینوں ایہناں دا پتہ لگے اوہ کہڑے رند نے،
پارساواں نال وی اک دن ذرا کوُ کھلھ ویکھ۔
آؤندیاں نے ویکھ بے دردی دیاں چھاواں کویں،
توں پرائے چھڈّ دے اپنے کسے تے ڈلھ ویکھ۔
مان کر لئیں حسن دا وانگوں زلیخا سوہنیاں،
مصر دے بازار وچ یسف دا پیندا ملّ ویکھ۔
کھٹیا کی ساڑ کے دوجے نوں ساڑن والیا،
کول بھنوٹ دی سواہ دیوے دا جھڑیا گل ویکھ۔
چھڈّ جاسوں جا کے دھیمی رات دے جگراتیاں،
درد دی گھاٹی نہ سن دل دا نہ ورقہ تھل ویکھ۔
باغ لئی سنیہا خزا دا لے کے آؤندی اے بہار،
ویکھ نہ کلیاں 'فقیر' ایویں نہ کھڑدے پھلّ ویکھ۔
کرنی باجھ دلیلوں ایویں سکی گلّ زبانی کی؟
بیتدویر وزیری کاہدی زور بنا سلطانی کی؟
راہ بری بن مرشدی کاہدی پیری باجھ کرامت کی،
باجھ فقیری تے سلطانی فاروقی سلمانی کی؟
اکو جہے نے ڈرو بہادر، اندر قید غلامی دے،
پنجریاں وچ تڑے نے جہڑے بھگل کی تے خانی کی؟
سوتیاں تلواراں بن ناہیں بھڑ ہندا درباریاں دا،
بیہتھیارے درباناں نے کرنی ہے دربانی کی؟
جے نہ ہون خزانے غیبی ہووے نال سخاوت نہ،
کر کے بھیس مداریاں والا پاؤنی گل وچ گانی کی؟
چھالاں مار اچھالے چھوہلے کنڈیاں توں ٹپّ جاندے نے
چڑھدی ہاٹھ بنے نہ جہڑی اٹھدی لہر طوفانی کی؟
مکھیاں تے مرداراں دے وچ بہنا کم اے گرجھاں دا،
زمینوں اچے ہون نہ جہڑے اوہ شہباز اسمانی کی؟
قیدی دنیا دا نہیں ہندا مومن بندہ عقبہ دا،
دنیا دنیا کردا پھرنے ہے ایہہ دنیا فانی کی؟
شعر؎ 'فقیر، میرے نے اگھے نقش ہیاتی میری دے،
رہسی میریاں شعراں باجھوں میری ہور نشانی کی؟
دلوں اٹھدی ہوک پیار دی نہیں،
سایہ پوے جے دل تے پیار دا نہ۔
بولن جوگ ہندی نہیں زبان جد تکّ،
آوے ذکر زبان تے یار دا نہ۔
دل دے درد دی گلّ نہ بنے محرم،
جے نہ گلّ نوں درد دی لاگ لگے،
کردی کاٹ کوئی چال تلوار دی نہیں،
دیوے ساتھ جے کاٹ تلوار دا نہ۔
ودھے شوک نہ ملن دا نال جس دے،
انتظار کی اوہ انتظار ہویا،
ملاقات اوہ کی ملاقات ہوئی،
پائے پھاہ جہڑی انتظار دا نہ۔
لشک دیکھ کے اوہدیاں پٹیاں دی،
دور دور بجلی لشکاں ماردی رہی،
ڈردا اوہناں دی زلف دے سائے تیکر،
سایہ پہنچدا اکبر یار دا نہ۔
مٹی وچ رلدے موتی رہی وہندی،
لو کمبدی ٹٹدے تاریاں دی،
ہنجھو بڑے کیتے اساں نظر اوہدی،
بنیاں پھلّ کوئی اوہدے ہار دا نہ۔
اوہدی بھلّ نے بھلّ کے سگوں آپے،
ساڈی یار دی عمر دراز کیتی،
اسیں کویں نہ اوہنوں یاد کردے،
سانوں اوہ جے منوں وساردا نہ۔
عاشق مفتیاں وانگ نہیں ترک کردے،
ریت عشقَ دیاں رواداریاں دی،
ریجھی آپ سی دار منصور اتے،
کیوں اوہ حق پچھاندا دار دا نہ۔
ٹھاٹھاں چاڑھ کے وی گئی نہ پیش کوئی،
خونی شوکدے شوح دیاں واچھڑاں دی،
یار چل کے آپ الار آیا،
سوہنی جدوں ڈٹھا کنڈھا پار دا نہ۔
ڈردا اج نہ چن نوں مار کچھے،
گردش سنے ہویا پریشان فردا،
جے کر خاک نمانی دے زریاں نوں،
امبر تارے تروڑ کے ماردا نہ۔
خورے ہور کجھ دن سانجھے زندگی دے،
کنڈے پھلاں دے نال گزار لیندے،
کھلھے باغاں دے وہڑیاں وچ ہندا،
جے کر حوصلہ تنگ بہار دا نہ۔
بھلیا جگّ اے دلوں ڈر مہر سانوں،
اوہدی یاد کجھ یاد نہیں رہن دتا،
دل دکھیار دے دکھ نہ کدی ودھدے،
گھٹدا ستم جے کر ستمگار دا نہ۔
شخندان ہاں اسیں 'فقیر' کیوں نہ،
تیری حرف-شناسی دی داد دئیے،
ہندی نہ ایڈی مزیدار جے کر،
لاؤندے غزل نوں قافیہ یار دا نہ۔
نیندر نوں تیاگ ہن تے کھولھ اکھ ذرا ویکھ۔
ویکھ حشر دے میدان وچ عملاں دی جزا ویکھ۔
راہ ٹردی تیری نظر تھڑکے جے راہوں،
مومن دی رضا ویکھ کے مولٰی دی رضا ویکھ۔
ہن کرنا اے جو کجھ وی کر اپنے خدا لئی،
کی کردا اے مڑ تیرے لئی تیرا خدا ویکھ۔
سمجھنگے پئے بتّ تیری اکھ دے اشارے،
دل دے ذرا شیشے تھیں واحدت دی ادا ویکھ۔
ظالم نوں جے ظلماں دی سزا دینی ایں کر صبر،
فرؤناں نوں دندا اے کویں ربّ شزا ویکھ۔
رکھ حوصلہ بے آس نہ ہو ڈر دیا مریضا،
ہر روگ دی مل جاندی اے دنیا تے دوا ویکھ۔
توحید دی ہر مجلس اے یکرنگی دی مہفل،
نہیں کردی نظر فرق توں شاہ ویکھ گدا ویکھ۔
دوجیاں لئی مر کے ہی ملدی اے ہیاتی،
دوجیاں لئی مر کے ہیاتی دا مزہ ویکھ۔
جس رازوں سی مومن کدی بنیا قیامت،
کر فاش مڑ اوہ راج'فقیر'ہن نہ چھپا ویکھ۔
عرش دے پتیاں توں پہلاں کر ذرا دل دا پتہ۔
لگدا راہی نوں ایں منزل توں ہی منزل دا پتہ۔
شوق بیسرتے نوں ہن تیرے پتے دی لوڑ نہیں،
ایہہ پتہ تھوڑا اے تیرا نہیں کتے ملدا پتہ۔
جبیاں دستاراں نوں لگدا میمبراں تے نہیں کدے،
لگدی سولی تے ہی چڑھ کے حق باطل دا پتہ۔
مڑ کسے نوں نہ خبرے مر کے ملدی زندگی،
عشقَ وچ کردے کدی عاشق جے حاصل دا پتہ۔
بندا اے وچ ایس راہ دے عقل دا راہ بر جنوں،
لگدا سوکھا عشقَ دی نہیں کار مشکل دا پتہ۔
پیار دی منڈی سراں دے تولدی انھے دھڑے،
نہ پتہ مقتل دا لگدا اے نہ قاتل دا پتہ۔
وچ تھل دے کئی شنگاری پھرن نازک ڈاچیاں،
قیس بن نہیں لگدا لیلیٰ دی مہمل دا پتہ۔
کھلھدے نامہرماں تے محرماں دے بھیت نہیں،
نہیں کسے ناقص نوں لگدا مرد کامل دا پتہ۔
دے نہ سکے تھل کوئی پنوں نوں جد سسی دی سوہ،
اک االی دسیا بسمل نوں بسمل دا پتہ۔
چڑھدیاں ہاٹھاں تے چڑھ کے جان وچھڑ یار نوں،
دین دل دریا نہ شوح نوں کوئی ساحل دا پتہ،
نال نظراں کرن پئے شیشے دلاں دے چور چور،
سنگ دل کردے کدی پتھر دی صلع دا نہ پتہ۔
آ گیا جنت توں وی باہر مگر دھرتی تے اوہ،
لایا کس ابلیس نوں ظالم تے زاہل دا پتہ۔
وچ ایہدے وسدی اے کیکن تاریاں دی کائنات،
ہے کجھ اسماناں نوں میری اکھ دی تل دا پتہ۔
پچھ نہ کنی کو ہوئی نظر شرمندہ 'فقیر'،
دسیا دل نے جدوں دلبر دی مہفل دا پتہ۔
کدی کم جہان دے رہے دوجے،
دھندے کدی نے ہجر وسال دے رہے۔
بھلا کرن لئی دنیا دا وچ دنیا،
ویلے لنگھدے نے برے حالَ دے رہے۔
اساں عمر ساری دلاں محرماں دے،
نیڑے آؤن نہ دتا ہنیریاں نوں،
پالو پال دیوے بلدے ہنجھوآں دے،
پالاں پلکاں دیاں اتے بالدے رہے۔
رہیاں سدھے شبھاء دے سر چڑھیاں،
ریتاں الٹیاں الٹ جہان دیاں،
قدردان کمال دے ملے تھوڑے،
لوبھی بڑے ملدے دولت مال دے نے۔
کریئے مطلبی دنیا دا گلہ کاہدا،
ایتھے کرنیاں بھرنیاں پیندیاں نے،
اوہ جے اج سانوں رہندا ٹالدا اے،
کدی اسیں وی آں اوہنوں ٹالدے رہے۔
دیکھو گلّ تقدیر دی دوہیں پاسیں،
کہڑے وقت پابندیاں مکیاں نے،
رہے اوہ وی جواب نہیں دین جوگے،
عادی اسیں وی نہیں سوال دے رہے۔
کدی ایہناں نکرمیاں وچ اوہناں،
پھیر پرط نہ دید دا خیر پایا،
کاسے اکھاں دے جنہاں لئی عمر ساری،
اسیں ہنجھوآں نال ہنگھالدے رہے۔
اک دن جام دے پھڑدیاں سار ایویں،
پے گئی اوہناں دی اکھ وچ اکھ ساڈی،
پھڑ پھڑ سانوں سمبھالدا رہا ساقی،
اسیں جام نوں پھڑ پھڑ سمبھالدے رہے۔
لگدا پتہ کجھ نہیں اچنچیت آیا،
کہڑا موڑ ایہہ عشقَ دے راہ دا اے،
رہندی کھچّ اے اوہناں دی وچّ دل دے،
بھوچا نہیں ایہہ ہجر وسال دے رہے۔
مڑے کدی بے بسی وچ موڑ جہڑے،
اوہ عشقَ دے راہواں نوں بھلدے نہیں،
کدی اوہ سانوں آپ رہا لبھدا،
کدی اسیں اوہنوں آپ بھالدے رہے۔
چانن وچ رخ دے لگدی لو تیکر،
اسیں جاگدے تاریاں نال جاگے،
پریشانیاں کسے ہنیر دیاں اسیں،
نال اوہدیاں زلفاں دے جالدے رہے۔
بڑا لبھیا اوہناں دا اج کدھروں،
ساڈے جیہا خورے ٹاواں گاہک لبھے،
کدی دلاں دی وچ ٹکسال چلدے،
سکے جنہاں دے حسن جمال دے رہے۔
اچنچیت اج اوہ مل گئے وچ رستے،
طرف والیاں دی عزت ربّ رکھی،
اوہ 'فقیر' اکھاں نوں سامبھدے رہے،
اسیں اپنے دل نوں سمبھالدے رہے۔
دناں چڑھدیاں لہندیاں وانگ اکا،
اوہ پابند نہ شام-سویر دے رہے۔
جہڑے وانگ تسبیح دیاں منکیاں دے،
راتاں نال جگراتیاں پھیردے رہے۔
دھائیں مار کے رون دے نال دسو،
کی مقابلہ ورد وظیفیاں دا،
تقوے رہے سر چڑھے جگراتیاں دے،
دبے جوہد نے ہیٹھ سویر دے رہے۔
خورے ایہناں بدمستاں تے چالبازاں،
اڈے لا لئے نے پارسا کیکن،
اساں وچ میخانے دے دیکھیا اے،
زاہد نال رنداں ہنجھو کیردے نے۔
عشقَ اشک دا ویروا کرن کیکن،
ہجر ہجر دا فرق مٹاؤن والے،
کاتب پیار کتابتاں کیتیاں نے،
فرق جنہاں وچ نہیں جبر زیر دے رہے۔
اوہناں وچ قیام امام دے وی،
نہ امام دا کدی شمار کیتا،
جہڑے ہیجلے دلاں دے منکیاں تے،
مالا یار دے نام دی پھیردے رہے۔
لے کے چادراں اوہناں عرفان دیاں،
باہوا نگھیاں بکلاں مار لئیاں،
سوتر وانگ صفتاں دے اٹیرنا تے،
تند نظر دی جہڑے اٹیردے رہے۔
منزل ولّ توحید دی جان لگے،
لامبھے ویکھدے نہیں باز داغدے نہیں،
قبضے جا کیتے جتھے حیرتاں نے،
اتھے ویروے نہ میر-تیر دے رہے۔
گردش اوہناں دی سنے اسمان دندی،
کیوں نہ گردش چن ستاریاں نوں،
سجدے جنہاں دے فرش زمین دے توں،
ہنجھو عرش دے فرش تے کیردے رہے۔
توڑے مان اوہناں نے شکاریاں دے،
جالاں ڈردیاں اوہناں ولّ تکیا نہ،
اکھیں نظر شہبازاں دی جنہاں رکھی،
سینے جنہاں دے جگرے شیر دے رہے۔
سراں دھڑاں دی بازی بغیر راہی،
سمجھن نال رہنا اوہناں منزلاں دا،
جنہاں منزلاں واسطے وچ راہواں،
ٹھیڈے ایہہ کھاندے بڑی دیر دے رہے۔
متے داء تکڑا کوئی مار جاوے،
ماڑے دشمن نوں دلوں نہ جان ماڑا،
بڑی وار مقابلے اساں ایتھے،
ہندے ویکھے نے پا تے شیر دے رہے۔
سخن مہکدے دلاں تے جا وجے،
گلاں پھوکیاں کنھاں قبولیاں نے،
پایا موتیا گلیں 'فقیر' لوکاں،
لگے ٹاہنی اتے پھلّ کیردے رہے۔
مجبور ہو کے چل نہ مجبوریاں نوں ویکھ۔
راہیا نہ منزلاں دیاں دوریاں نوں ویکھ۔
رکھ عقل بھال ٹوہ دے جنوناں دے نال،
آساں نہ ادھیاں نہ پوریاں نوں ویکھ۔
چیتے دی اکھ کھولھ کے کر ایہدے اندازے،
بے درد زمانے دیاں نہ گھوریاں نوں ویکھ۔
اصلا توں ویکھ فقیر دا مدنی وی ہے کہ نہ،
دوشالیاں نوں ویکھ تے نہ بھوریاں نوں ویکھ۔
بن سکدے بلال نے حبشی وی مورکھا،
قوماں سفید گوریاں نہ بوریاں نوں ویکھ۔
روٹی جوناں دی وچ وی اے زور حیدری،
کنکاں دے توں پروٹھیاں نہ چوریاں نوں ویکھ۔
دل نوں جگا کے شوک دے بوہے تے لے کے چل،
دربار ویکھ تے نہ جی حضوریاں نوں ویکھ۔
تحفے سراں دھڑاں دے نہ مڑ مڑ کے ویکھ توں،
مولٰی دیاں 'فقیر' توں مجبوریاں نوں ویکھ۔
روپ جیہدے تھیں اکھیں دیکھی سدا بہار چمن دی۔
بلبل جان رہی کرلاؤندی خاطر اوس سجن دی۔
ہوٹھاں اوہدیاں دی تکّ سرخی سرخ یاقوت گواچا،
جوہریاں دی نظراں چوں اڈی لالی لال یمن دی۔
نین جیہدے تکّ ودھدی جاوے نرگش دی حیرانی،
ویکھ اوہدے ول شرمو ہووے نیویں اکھ ہرن دی۔
شوخ نظر اوہدی نہ کیتا دور ہنیر نظر دا،
شاموں فجراں تکّ وچ اکھاں لو لگی جس چن دی۔
جھاکے کدی نہ کھولھے میرے اوہدیاں نیویاں نظراں،
کدی تے نال میرے اوہ لڑدے کدی تے وگڑی بندی۔
لب تکّ صبراں آؤن نہ دتا بن جس نوں فریاداں،
دبی رہی اوہ ترلے لیندی سدھر من وچ من دی۔
جس دی شوخ محبت مینوں لکھنے شعر؎ سکھائے،
'فقیر' کدی نہ سن کے دتی اس نے داد سخن دی۔
دل سی درد وچ درد سی وچ دل دے،
ساز راگ وچ سی راگ شاذ وچ سی۔
بعد مدتاں اپنے درشناں لئی،
آئی پھیر حقیقت مجاز وچ سی۔
دے کے درد میرے دردمند دل نوں،
کہڑا روگ زمین تے چھڈیا نہ،
گردش فلک دی فکر دے پراں وچ سی،
دائیا عرش دا میری پرواز وچ سی۔
ہو گئی وچ زلمات دے خضر وانگوں،
لمبی عمر میریاں پریشانیآں دی،
اوہدی زلف دراز دا سلسلہ وی،
میرے غماں دی عمر دراز وچ سی۔
دل تے پھیر جادو کیتا اج اوہناں،
لے کے نال شوخی جادوگری والی،
اوہدیاں وچ اداواں سی ناز کوئی،
یا ادا اوہدی کسے ناز وچ سی۔
ہووے پرے دی 'وا دا بھلا جہڑی،
ساڈے تکّ لے اوہدی آواز آئی،
دل دے وچ کنا اتر گیا جہڑا،
ایسا کنّ رس اوہدی آواز وچ سی۔
ظالم موت دے روگ دا بنی دارو،
نظر، نظر اوہدی نال ملن والی،
اوہدے طالباں دی پھوک وچ ڈٹھا،
جہڑا دم عیسیٰ دے ایجاز دا سی۔
اس توں ودھ سی اوہ چاہن والیاں لئی،
ہیسن ودھ اس توں اوہدے چاہن والے،
دل ایاز دا جویں محمود وچ سی،
جیوں محمود دی نظر ایاز وچ سی۔
وچھے دلاں دے کائبیاں وچ رہِ گئے،
سجدے سراں جہڑے اوہدے نال کیتے،
ملیا پر نہ کسے نوں امام جہڑا،
مزہ امی دی پیار نماز وچ سی۔
ملدی نظر کہڑی اوہدیاں نال نظراں،
اوہدیاں اکھاں دی دید نہ کون کردا،
سرمہ خلق عظیم دا وچ اکھاں،
ناز رحم دا جیہدے نیاز وچ سی۔
اوہدے دماں دی سانجھ نے کر دتا،
سانوں دماں دے باجھ غلام اوہدا،
دندا دم سانوں اوہدے دم بدلے،
ایڈا دم نہ کسے دم باز دا سی۔
اوہدے نال اڈدا سدرا تیک جا کے،
باز فلک دا نہ کیکن گھرک جاندا،
نہیں سی وچ جبرائیل دے پراں جہڑا،
دم پرواز دا اوس شہباز وچ سی۔
میریاں سراں دے وانگ 'فقیر' بڑیاں،
سراں سوہنیاں نے عجمی راگ دیاں،
جویں باغ پنجاب وچ چہکنا میں،
بلبل کدی کوئی باغ شیراز وچ سی۔
اچانک سلام ہونا سی۔
مڑ اسیں نشر عامَ ہونا سی۔
عشقَ دا مڈھ نہ کویں بجھدا،
نیک ایہدا انجام ہونا سی۔
تیرے مکھڑے تے زلف تیری دا،
تذکرہ صبح شام ہونا سی۔
عشقَ ہوراں نیوا لیا مینوں،
میں کیہدا انج غلام ہونا سی۔
عشقَ دی کوئی ذات کیوں ہندی،
تیرا انعام عامَ ہونا سی۔
کیوں نہ دنیا تے لوک شاہ لیندے،
پاندھیاں دا مقام ہونا سی۔
توں جے بدنام یار نہ ہندا،
میرا بدنام نام ہونا سی۔
کیوں میں عادت نہ پین دی پائی،
ہتھ تیرے جے جام ہونا سی۔
شعر؎ کہندا 'فقیر' میں ناں کویں،
ہور اجے اک کھیام ہونا سی۔
آیا سن آوارگی جانی میری۔
بن گئی اے عقل نادانی میری۔
ویکھدا ساں میں جدوں ساں ویکھدا،
ویکھدا اے ہن اوہ حیرانی میری۔
اوہدا پردہ ای اے نظارہ اوہدا،
ویکھنا میرا اے حیرانی میری۔
بھلّ کے بنے کدی ویکھے نہ یار،
بن گئی پردہ اے دربانی میری۔
کھہِ کے لنگھن تے ہی ہو گئی بول-چال،
راس آئی خوب نادانی میری۔
دھر دی مجبوری جے دتی اے تے ہن،
آن تیکر کر نگیہبانی میری۔
عشقَ میرے نال اے ٹردا کمبدا،
حسن دی ہمت نہیں شانی میری۔
بعد مدت زندگی دے مرن توں،
میری ہر مشکل اے آسانی میری۔
میری آبادی دا اندازہ نہ کر،
وسطی اے جنت دی ویرانی میری۔
دل 'فقیر'کہندی کہ سندے ہون اوہ،
ایہہ غزل 'جامی' تے 'خاکانی' میری۔
ریس مجنوں دی پیا کرے کوئی۔
عشقَ دا حق ادا کرے کوئی۔
میرا ہر حالَ ہے میری تقدیر،
میرے لئی نہ دعا کرے کوئی۔
عشقَ کھجل تے حسن بے بنیاد،
کسے گلّ دا نہ چا کرے کوئی۔
آساں بے انت دکھ بے اوڑک نے،
کہڑے دکھ دی دوا کرے کوئی۔
ہے جے بخشش خطا لئی زاہد،
پھیر کیوں نہ خطا کرے کوئی۔
مار گئی زندگی زمانے نوں،
زندگی دا پتہ کرے کوئی۔
ہے ارادہ کسے دے گھر دا اج،
مل پوے صحیح خدا کرے کوئی۔
آپ بے آسرے نے ایہہ بندے،
ربّ دا آسرا کرے کوئی۔
خضر راہ بر جواب دے جتھے،
عشقَ نوں رہنما کرے کوئی۔
اوہ تے مڑ مڑ 'فقیر' سندے نے،
پھیر انجے سدا کرے کوئی۔
پھیر اج کسے دی کھلری زلف وانگوں،
پریشان ڈاڈھی ساری رات گزری۔
دل دی وچ دنیا بڑے چراں پچھوں،
اج دے پھیر کوئی واردات گزری۔
ستمگراں دے ستم دی یاد وانگوں،
بھلدے نہیں یاراں دے سلوک سانوں،
ادوں پھیر کوئی یار یاد آیا،
جدوں یاد آئی کوئی بات گزری۔
ساڈی اوپری خوشی دے نال واہوا،
ویلے لنگھدے عمر عزیز دے رہے،
لا کے کسے دے غماں نوں نال سینے،
دن عید تے رات شبرات گزری۔
خورے وسدیاں گھٹاں دے نال کتھوں،
آیا ساؤن وچھوڑے وراگ لے کے،
اوہدے کردے ہنجھوآں دے وانگ ساڈی،
ساری خشک بہار برسات گزری۔
ہویا اوہدی جفا دے جرم دا نہ،
اوہدے نال حساب کتاب ساتھوں،
سانوں اوہدی اگلی ملاقات ویلے،
نہ رہی یاد پچھلی ملاقات گزری۔
پریشان بیٹھے بنے بھوریاں تے،
بڑی وار صوفی کہندے سنے نے میں،
اوہو عمر ساڈی گزری خوب جہڑی،
رنداں نال اندر خرابات گزری۔
شوخ بتاں دے پیار وچ کدی ساڈے،
گزرے ہونگے چار دن زندگی دے،
صدیاں عمر بیتلا دی نال سینے،
لا کے ازا تے لات-منات گزری۔
عبد تیک دیکھو اوہدی زندگی دی،
دھروں کہی سوہنی واردات بن گئی،
واردات مہیوال دے نال جہڑی،
ایویں چار دن وچ گجرات گزری۔
ساڈے لئی ساڈے دل دی وچّ دنیا،
رہِ گئی عمر دی اوہ یادگار بن کے،
گزری شام اداس کدی کوئی جہڑی،
جہڑی کدی اداس بھر رات گزری۔
نہ کوئی کیتا جنونّ دماغ اتے،
نہ کوئی عقل نے دل تے احسان کیتا،
کرامات سی کسے دے حسن دی اوہ،
ساڈے نال جہڑی طلسمات گزری۔
کھڑے باغ دی رتّ بہار وانگوں،
کھڑ کھڑ ہسدا سماں 'فقیر' دسے،
وصی وچ اکھاں دنیا نور دی اے،
دل دے عرش توں کدی برات گزری۔
اچنچیت اج اوہناں دی نظر وچوں،
دل دے روگ دی کاری دوا نکلی۔
پھیرے اسیں طبیباں دے ماردے رہے،
گلی یار دی دار الشفا نکلی۔
سورج، چن، تارے، کنڈے، پھلّ، پتر،
نین-نقش مستی، روپ، رنگ، شوخی،
نکلی جدوں نظراں نوں چراؤن والی،
کوئی نہ کوئی اوہناں دی ادا نکلی۔
ایویں لنگھدیاں اج پے گئی ساڈی،
نظر مہکدی اوہناں دی گلی وچوں،
ونڈدی روز خوشبواں سی باغ اندر،
اوہدیاں زلفاں دی چور صبا نکلی۔
گلی اوہناں دی وچ ہوئیاں بیتیاں دا،
دلوں کویں نہ شکر گزاردا میں،
امر نکلیا اوہناں دا کدی کوئی،
کدی کوئی اوہناں دی رضا نکلی۔
تسبیح باجھ صوفی پارشاہ جذبے،
اوگنہاریاں دلاں دے جاندے نے،
وجی جا کے عرش دے کنگرے تے،
ساڈے دلوں جد وی کوئی دعا نکلی۔
اوہدی مہر بے حدّ دے مان سانوں،
آؤن-جان جوگا کدھرے چھڈیا نہ،
ساڈے واسطے ودھ جفا نالوں،
ستمگار اوہناں دی وفا نکلی۔
دلوں بڑا وڈا عالم جان اوہنوں،
اسیں حل کوئی مصلے دا سمجھدے رہے،
بھکھ شہرت دی ملاں دے دل وچوں،
ساڈے نال جھگڑے دی بنا نکلی۔
میں ایہہ سوچدا ساں اج اوہ میرے،
ولّ کیوں گھوریاں وٹّ ویکھدے نے،
طیور پھولکے اوہناں دے جدوں ڈٹھے،
وچوں نظر میری دی خطا نکلی۔
کارے ہار تسبر دی کئی واری،
رہِ کے دور وی اے کرامات دیکھی،
ساڈی نظر ایتھوں اتھے جا نکلی،
اوہدی جھات اتھوں ایتھے آ نکلی۔
سانوں دیر نے حرم ولّ بھیجیا سی،
حرم موڑ کے دیر ولّ بھیج دتا،
ہے ساں کائبیوں جنہاں نوں گئے لبھن،
سوہ اوہناں دی اے دل دے دا نکلی۔
نال اپنے توڑ لجا سانوں،
آندا موڑ فقیر مقدراں نے،
گئے ساں شوک شہادت دا نال لے کے،
گل یار دی نہ کربلا نکلی۔
ہندی اے جنہاں نوں نت نویاں غماں دی واقفی۔
اوہ ہی رکھدے نے ہیاتی دے دماں دی واقفی۔
آ کے باغے آلھنے جد دے کھلارے نے بہار،
پنچھیاں نوں ہوئی اے تد دی خزاں دی واقفی۔
بلبلاں، پھلاں دا اتھے کرن کی راکھے خیال،
باغ نال ہووے نہ جتھے باغیاں دی واقفی۔
منزلاں بیدوشیاں دے نال پئے رسدے نے راہ،
نہ رہے جے سنگیاں نوں سنگیاں دی واقفی۔
بیتھوے قدماں دی بے بس ٹور نہ رہندی کدی،
جے کدے راہیاں نوں ہندی راہبراں دی واقفی۔
زندگی دے راہ 'چ آئی سی آزادی دی موڑ،
ویر جس دا بن گئی پر سجناں دی واقفی۔
چنگیاں نوں جگّ تے گاؤندے نے بھیڑے لوک پئے،
ہو گئی بھیڑی اے ڈاڈھی چنگیاں دی واقفی۔
ہن تے بندی گلّ سی رنداں نوں فتوے لگدے،
قاضیاں دی واقفی سی مفتیاں دی واقفی۔
تکدے نے اوہ ہی راتاں دے ہنیرے سلسلے،
ہندی نے جنہاں نوں زلفاں دے خماں دی واقفی۔
عقلمنداں دے سلوکاں ہین متاں ماریاں،
کڈھیئے کتھوں 'فقیر' ہن پاگلاں دی واقفی۔
| Previous......(1-50) |
| Next.....(100-154) |
