رحمت دا مینہہ پا خدایا باغ سکا کر ہریا
بوٹا آس امید میری دا کردے ہریا بھریا

مٹھا میوہ بخش اجیہا قدرت دی گھتّ شیری
جو کھاوے روگ اس دا جاوے دور ہووے دلگیری

سدا بہار دیئیں اس باغے کدے خزاں نہ آوے
ہوون فیض ہزاراں تائیں ہر بھکھا پھل کھاوے

بال چراغ عشقَ دا میرا روشن کردے سینہ
دل دے دیوے دی رشنائی جاوے وچ زمیناں

نئمت اپنی وی کجھ مینوں بخش شناساں پاواں
ہمت دیہہ دلے نوں تیرا شکر بجا لیاواں

لاہ ہنیرا جھلّ میرے دا چانن لا عقل دا
بخش ولائت شعر؎ سخن دی یمن رہے وچ رلدا

اول دہ دل جس وچ ہوون سچے سخن خزانے
لعل جواہر کڈھ کڈھ دیواں قوت بخش زبانے

طبع میری دا نافا کھولھیں ملکیں مشک دھمائیں
سن سن مغز معطر ہوون بو عشقَ دی پائیں

سخن میرے دی شکروں ہوون مٹھے منہ قلم دے
شعر؎ میرے دے اتروں کاغذ لاوے خال رقم دے

وہوٹی نویں کتاب میری دی جوبن بخش شنگاریں
پاک نظر دے ویکھن والے ندی عشقَ دی تاریں ۔10۔

جے کوئی میلی اکھیں ویکھے عیب دھننانے لاوے
اوہ بھی عدل تیرے دے گھر تھیں کجھ سزائیں پاوے

مر مر حق بناؤن شیشہ مار وٹا اک بھندے
دنیاں اتے تھوڑے بندے قدر شناس سخن دے

اول تے کجھ شوق نہ کسے کون سخن اج سندا ؟
جے سنسی تاں قصہ اتلا کوئی نہ رمزاں پندا

لدّ گئے اوہ یار پیارے سخن شناس ہمارے
سخن صراف محمد بخشا لعلاں دے ونجارے

مجلس بہہ بہہ گئے سیانے کر کر ہوش سمبھالے
اک دوئے سنگ ورتی الفت جیوں بھلیاں دے چالے

لے لے گئے سخن دی لذت پی پی مست پیالے
خالی رہِ گئے مٹ محمد خالی مجلس والے

کدھرے نظر نہ آوے کوئی بھرے پیالے والا
جے دسے تاں ورتے ناہیں نہ اک گھٹ نوالا

کیہے اساں تھیں اہلے ہوئے ساقی مٹ پیالے
ہائِ افسوس محمد بخشا کون کرے اپرالے

یاراں باجھ شراب سخن دا ورتن تے کد جی سی
سچا میوہ کڈھ محمد جو پیسی سو جی سی ۔

اول حمد سنا الٰہی جو مالک ہر ہر دا
اس دا نام چتارن والا ہر میدان نہ ہردا ۔20۔

کام تمام میسر ہندے نام اوہدا چتّ دھریاں
رحموں سکے ساوے کردا قہروں ساڑے ہریاں

قدرت تھیں جس باغ بنائے جگّ سنسار تمامی
رنگ برنگی بوٹے لائے کجھ خاصے کجھ عامی

ہکناں دے پھلّ مٹھے کیتے پتّ اوہناں دے کوڑے
ہکناں دے پھل کاری آون نفعے پھلاں دے تھوڑے

ایس اجائب باغے اندر آدم دا رکھ لایا
معرفت دا میوہ دے کے واہ پھلدار بنایا

رحمت دا جد پانی لگا تاں ہویا ایہہ ہریا
ہر ہر ڈالی نے پھلّ پایا سر دھرتی جد دھریا

واہوا خالق سرجنہارا ملکاں جنّ انساناں
اربہ عناصر تھیں جس کیتا گوناں گوں حیواناں

کناہ اوہدی نوں کوئی نہ پہتا عاقل بالغ داناں
در جس دے سر سجدے سٹے لوح قلم اسماناں

حکم اوہدے بن ککھّ نہ ہلدا واہ قدرت دا والی
جی-جون نگاہ اوہدی وچ ہر پتر ہر ڈالی

آپ مکانوں خالی اس تھیں کوئی مکان نہ خالی
ہر ویلے ہر چیز محمد رکھدا نت سمبھالی

جون ہزار اٹھاراں اس نے دنیاں وچ بنائی
صورتَ سیرت تے خاسئیت وکھو وکھری پائی ۔30۔

جدا جدا ہر جونے جوگے جگّ تے کیتے کھانے
انھے لوہلے ماڑے موٹے ہر نوں نت پچانے

جو جو رزق کسے دا کیتو سو لکھیا کدے نہ ٹالے
لکھ کروڑ تکے برآئیاں پھر بھی اویں پالے

آدم تھیں لے اس دم توڑی لکھ ہوئے مر مٹی
صورتَ جدا جدا سبھس دی علم اوہدے وچ مٹی

وکھو وکھرے لیکھ سبھس دے لکھ چھڈیوسُ ہک واری
جمن مرن نہ گھسن دندا سائت ادھی ساری

ہکو فرش زمیں دا سارا ہکو مینہہ تراوت
بوٹے رخ زمیں پر جتنے سبھناں وچ تفاوت

سے ناڑیں ہک پتر اندر جوڑ کئی وچ جوڑے
علم اوہدے وچ ککھّ نہ بھلا سبھ مالم بن لوڑے

صنعت دا کجھ انت نہ لبھدا نظر کرو جس جائی
دھنّ اوہ قادر سرجنہارا جس سبھ چیز بنائی

جے ہکّ مچھر دا پر بھجے توڑے سبھ جگّ لگے
ہرگز راس نہ ہندا مڑ کے جیوں کر آہا اگے

اتنا کم نہیں کر سکدے دانش مند سیانے
حکمت پاک حکیم سچے دی کون کوئی سبھ جانے

آپے دانا آپے بینا ہر کم کردا آپے
واحد-ہو-لاشریک الٰہی صفتاں نال سننجاپے ۔40۔

ربّ جبار قہار سنیندا خوف بھلا اس بابوں
ہے ستار غفار ہمیشاں رحم امید جنابوں

بادشاہاں تھیں بھیکھ منگاوے تخت بہاوے گھاہی
کجھ پرواہ نہیں گھر اس دے دائم بے پرواہی

صم-ب-کمم رہن فرشتے کس طاقت دم مارے
در اس دے پر آزز ہو کے ڈھہندے بزرگ سارے

ہر ڈھٹھے نوں ہتھی دندا بخشنہار خطائیاں
دتوسُ سخن زباناں اندر سخناں وچ صفایاں

ہر در توں درکارن ہندا جو اس در تھیں مڑیا
اسے دا اس شان ودھایا جو اس پاسے اڑیا

بادشاہاں دے شاہ اس اگے منہ ملدے وچ خاکاں
اؤگنہار کہایا اوتھے سچیاں سافاں پاکاں

مغروراں نوں پکڑ نہ کردا اسے وقت شتابی
مئزوراں نوں چکے ناہیں کر کے قہر خرابی

جے کر خفگی کرے اساں پر تکّ کے کماں بریاں
بخشش کر کے مہریں آوے پھیر اوہدے در تریاں

ماں پیو دی بے فرمانی جو بیٹا نت کردا
فرزندی دا پیار نہ رہندا کہن کویں ایہہ مردا

سجن بھین بھرا نہ ہوون راضی جس بھراؤں
گھر آئے دا کرن نہ آدر کمبن اوہدیاں واؤں ۔50۔

دوست یار کسے دا ہک دن آدر بھاء نہ ہووے
پھر اوہ مکھ دکھاندا ناہیں یاری تھیں ہتھ دھووے

نفر غلام کسے دا ہووے خدمت اندر ڈھلا
خاوند نوں کد چنگا لگدا جھڑکے کر کر گلہ

میر وزیر مصاحب شاہ دے حکموں باہر ہوون
شاہ کھدیڑے غصہ کر کے ہور بھی نوکر روون

واہوا صاحب بخشنہارا تکّ تکّ ایڈ گناہاں
عزت رزق نہ کھسے ساڈا دندا پھیر پناہاں

دوئے جہان اسماناں زمیاں جو وافر بے اوڑے
وچ سمندر علم اوہدے دے ہک قطرے تھیں تھوڑے

خانے پاء بہائیؤسُ چونکی ڈاہ زمیں دا پلہ
سجن دشمن چنگے مندے دیندا نہ تھرتھلا

جے اوہ قہر کماون لگدا کون کوئی جو چھٹدا
رحمت اس دی جگ وسائے ہر ہکّ نئمت لٹدا

بندگی دی پرواہ نہ اس نوں گھاٹا نہیں گناہوں
زہد عبادت تانہی ہندے جاں گھلے درگاہوں

سدا سلامت راج اسے دا اس در سبھ سلامی
آدم جنّ ملائک ہر شے جیا جون تمامی

مان کریندیاں مان تروڑے مسکیناں دا ساتھی
کوہ قافاں وچ روزی دیندا سیمرغاں نوں ہاتھی ۔60۔

لطفَ کریندا کرم کنندا ہر دے کام سنوارے
سبھ خلقت دا راکھا اوہو بھیت پچھانے سارے

سبھ وڈیائی اس نوں لایق بے پرواہ ہمیشہ
ہکناں تاج سعادت دیندا ہکناں بد اندیشہ

عیب میرے پر پلہ دیندا ہنر کریندا ظاہر
جدوں کرم دا واڑا کردا کوئی نہ رہندا باہر

ہر آزز پر رحمت کردا کرے قبول دوائیں
بن منگے لکھ دان دوائے محرم دل دا سائیں

ہر کوئی محتاج اسے دا منگنہارا در دا
ہرگز کیتی اس دی اتے انگل کوئی نہ دھردا

دائم نیکوکاری کردا نیکی اس نوں بھاوے
بدیاں بھی پھر بخش گزردا جاں رحمت پر آوے

سورج تارے اٹھ قطارے مشرک مغرب جاندے
خاک زمیں دی ثابت رکھدا پانی دے دھریاں تے

دھرتی بوند ڈلاندی آہی ادھر ادھر ہو کے
حکمت نال لگائیوسُ محکم کوہ قافاں دے کوکے

قطرے ہکّ منی دے تائیں کی کجھ جوبن دیندا
پانی اتے صورتَ لکھے حکمت عجب کریندا

اس صورتَ وچ سیرت پاوے اہل بصیرت تکدے
انھے لوک ستمگر بھاری قدر پچھان نہ سکدے ۔70۔

وٹے دے وچ لعل ٹکاندا جانن قیمت پاندے
ساوی شاخوں ویکھ نکالے گل پھل رنگ رنگاں دے

سپاں اندر موتی کردا رکھ کے قطرہ پانی
شکماں وچوں باہر آنے صورتَ بیبی رانی

اگا پچھا اس نوں مالم نہ چھپیا حق ذرہ
دانا بینا کشف کلوبی ہیی قیوم مکررا

کناں باجھوں سننے والا تکدا ہے بن نیناں
باجھ زبان کلام کریندا نہ اس بھائی بھیناں

غالب امر مبارک اس دے نہ ہویاں نوں کیتا
ہویاں نوں نابود کریسی آپ ہمیشہ جیتا

خاک ہویاں نوں دوجی واری مڑ کے زندہ کرسی
وچ میدان قیامت والے ہر کوئی لیکھا بھر سی

سبھ جہان کوکیندا ایہو ہے تحقیق الٰہی
لیکن کنھا مبارک اس دی کسے نہ لدھی آہی

صفت اوہدی نوں فہم نہ پہتا زاتے وہم نہ پانڈھے
اس ڈھابے کئی بیڑے ڈبے تختہ ہویا نہ بانڈھے

اس میدان نہ چلے گھوڑا شینہ حیرت دا گجے
خاص پہلے لا-اہشی کہہ کے اس دوڑوں سن رجے

ہر جائے نہیں چلدی بھائی جبھے دی چترائی
کنّ ڈورے جبھّ گونگی ہندی جاں ایہی جاگاہ آئی ۔80۔

اس مجلس دا محرم ہو کے پھیر نہ مڑدا کوئی
جو ایہہ مست پیالہ پیندا ہوش کھڑھاندا سوئی

اس خونی دریاؤں ڈردے عقل فکر دے سائیں
کس دی بیڑی باہر آئی پہنچ اجیہی جائیں

جیکر تینوں طلب محمد اس رستے ٹر اڑیا
مڑ آؤن دی رکھ نہیں ایتھوں کوئی نہ پھر مڑیا

نال ریاضت کریں صفائی سان فکر دی گھسّ توں
متّ خوشبو عشقَ دی کرسی طالب عہد الستوں

پیر طلب دے کھڑسن اوتھے اڈیں جس دے بالوں
اگوں پکڑ یقین لنگھاسی پڑدے پاڑ خیالوں

ایہہ دریا مہانے باجھوں لنگھن مول نہ ہوندا
رڑھ مردا یا ڈبدا جہڑا آپ ہکلا پاؤندا

جنہاں ملاہ منایا ناہیں بیڑے چڑھے نہ اس دے
راہوں پرط پئے وچ باراں مفت نکرمے مسدے

رستہ چھوڑ نبی دا ٹریاں کوئی نہ منزل پگدا
جے لکھ محنت ایویں کریئے کلر قول نہ اگدا

رستے صاف نبی دے پچھے ہور نہ جانو کوئی
اوہو کرے شفاعت ساڈی تاہیں ملسی ڈھوئی

واہ کریم امت دا والی مہر شفاعت کردا
جبرائیل جیہے جس چاکر نبیاں دا سرکردا ۔90۔

اوہ محبوب حبیب ربانا حامی روز حشر دا
آپ یتیم یتیماں تائیں ہتھ سرے پر دھردا

جے لکھ واریں عطر گلابوں دھوئیے انت زباناں
نام ایہناں دے لایق ناہیں کی کلمے دا کانا

نعت اوہناں دی لایق پاکی کد اساں ناداناں
میں پلیت ندی وچ وڑیا پاک کرے تن جاناں

نال اشارت ٹکڑے کیتا جس نے چن اسمانی
سنگ- روڑاں تھیں جس پڑھایا کلمہ ذکر زبانی

مئززیوں اس بہت ودھائی تھوڑی سی مہمانی
لشکر تسا سبھ رجایا ہکسے کاسے پانی

صدر نشین دیوان حشر دا افسر وچ اماماں
کل نبی محتاج اوہناں دے نفراں وانگ غلاماں

دنیاں تے جد ظاہر ہویا گھریا دین-دماماں
کوہ قافاں نے سیس نوایا کوٹ کفار تماماں

تخت چوبارے شاہی کمبے ڈھٹھے کفر منارے
چھیک دتے قرآن اوہدے نے اگلے دفتر سارے

سبھو نور اسے دے نوروں اس دا نور حضوروں
اس نوں تخت عرش دا ملیا موسیٰ نوں کوہ توروں

لولاک لماوا خلقت ازلوں آیا شان اوہناں دے
جنّ انسان غلام فرشتے دوئے جہان اوہناں دے ۔100۔

نور محمد روشن آہا آدم جدوں نہ ہویا
اول آخر دوئے پاسے اوہو مل کھلویا

پاک جمال اوہدے نوں سکدے روح نبیاں سندے
حوراں ملک اوہناں دی خاتر خدمت کارن بندے

ولی جنہاں دی امت سندے نبیاں نال برابر
امت اس دی بنیا لوڑن مرسل ہور اکابر

حسن بازار اوہدے سے یوسف بردے ہو وکاندے
زولکرنین سلیماں جیہے خدمتگار کہاندے

ایسی خاک اوہناں دے در دی گھن تیمم کردا
تانہیں دست مبارک اس دا شافی ہر زرر دا

خال غلامی اس دی والا لایا پاک خلیلے
جانی نوں قربانی کیتا مہتر اسمائیلے

موسیٰ خضر نقیب اوہناں دے اگے بھجن راہی
اوہ سلطان محمد والی مرسل ہور سپاہی

دہ سے صد جنہاں نوں ہویا نیڑے آ پیارا
نعت اوہناں دی کی کجھ لکھے شاعر اوگنہارا

آئی رات مبارک والی بھاگ اساڈے جاگے
سجناں تے خوش مشکاں ڈلھیاں دشمن سر سہاگے

اسماناں پر تارے روشن شمع چراغ یگانے
سکدیاں یاراں نوں آ پہتے سکاں دے پروانے ۔110۔

وحی وکیل لیایا سدا نالے گھوڑا جوڑا
آ ملیئے ہک جوڑ محمد تینوں قرب نہ تھوڑا

ہردم سک تساڈی سانوں آئی رات ملن دی
سدّ گھلیوں وڈیائی دے کے عزت ودھی سجن دی

لوہ قلم اسماناں زمیاں دوزخ جنت تائیں
کرسی عرش مئلا ویکھیں سیر کریں سبھ جائیں

عزت کرب تساڈا ویکھن حوراں ملک پیارے
نالے روح نبیاں سندے ہون سلامی سارے

دوزخ جنت وچ اسماناں جو خلقت اﷲ وسدی
پاک جمال تساڈے کارن ہر دی جان ترسدی

ویکھ جمال حبیب میرے دا صدقے صدقے جاون
شرف سعادت پاون سارے شکر بجا لیاون

ہویا سوار براکے اتے اوہ سلطان عرب دا
چائی واگ محبت والی ٹریا راہ طلب دا

لے لے نظراں ملدے اگوں روح تمامی نبیاں
خدمت اندر حاضر ہوئے بدھے لکّ ولیاں

سے سنگار کیتے سبھ حوراں منگل گاون کھلیاں
اج جننجاں دا لاڑا آیا مل مل رکھو گلیاں

سرداراں سردار سرے تے افسر سی لوکاکی
تاء تے یٰسین پھلاں دا سہرا شرم تے پاکی ۔120۔

سوہنی جھنڈ مئمبر سر تے چمکے نور دخانوں
سرمہ سی مازاغ اکھیں وچ گلِ تعویز کرانوں

نعت درود صلوات سلاموں چھٹیاں جھلن قطاراں
سلے اﷲ علیہ وسلم کرن نقیب پکاراں

چھوڑ اسماناں زمیاں تائیں سرور گیا اگیرے
جتھے وحی نہیں وننج سکدا ہٹ بیٹھا کرِ ڈیرے

سرور نے فرمایا اس نوں جے توں ساتھی میرا
چل اگیرے نال اساڈے کیوں بیٹھوں کر ڈیرہ

کیتی عرض فرشتے حضرت کون اسیں بیچارے
جے ہکّ گٹھّ اگیرے ہوواں سڑ جاندے پر سارے

نہیں مجال اساڈی اگے چمکے نور تجلا
ایسا کرب تسانوں لایق جاؤ ہکّ ہکلا

جتھے قدم تساڈا اوتھے ہور نہیں کوئی پجدا
اہل کمال جمال محمد توں ہی توں ہی سجھدا

سبھ کسے تھیں گئے اگیرے چا چا پردے نوری
'کعبہ کوسین او ادنا' تائیں پایا شان حضوری

جانی نال ملے دل جانی وتھّ نہ رہیا جررا
خلعت تحفے ہدیئے لے کے آئے پھیر مکررا

ایسا نبی جنہاں دا والی سو امت کیوں جھرسی
عیب گناہ ختااں بابت کیوں دوزخ ولّ ٹرسی ۔130۔

کی کجھ نعت تساڈی آکھاں خلقت دے سردارا
لکھ صلوات سلام تیرے تے لکھ درود ہزاراں

تدھ پور ہون درود اﷲ دے آل اولاد تیری تے
پیروآں اصحاباں اتے بھی بنیاد تیری تے

پیر مرید صدیق اکبر سن پہلے یار پیارے
حق جنہاں دے ثانی اسنیل ازا-ہما-فیا الغارے

یار دوجا فاروق عمر سی عدل کیتا جس چھڑ کے
ایہہ شیطان رجیم رلایا پنجے اندر پھڑ کے

شب-بے دار غنی سی تریجا جامء جو قرآنی
عثمان زولنورین پیارا مہتر یوسف ثانی

چوتھا یار پیارا بھائی خاصہ دل دا جانی
دلدل دا اسوار علی ہے حیدر شیر حقانی

'لہمک لہمی دمک دمی' شان جنہاں دے آیا
سخی بہادر جنگ وچ نادر جسدا عالی پایا

زولفکار جنہاں نوں اتری خلعت فقر حضوروں
جمل جہان ہوئی رشنائی شاہ مرداں دے نوروں

جمدیاں سن جسدے اگے بتاں سیس نوائے
خیبر کوٹ کفار گرائیوسُ ڈنکے دین وجائے

ستر دو بہتر واریں راہ اﷲ دے وکیا
دوئیے امام دتے راہ مولٰی پھیر صبر کر ٹکیا ۔140۔

ربا ایہناں اماماں پچھے جو گل لال نبی دے
پاک شہید پیارے تیرے افسر آل نبی دے

ہکناں عشقَ تیرے دے پیتے بھر بھر زہر پیالے
خنجر جھانگ محبت والی ہکناں بدن ہلالے

ہوندی قوت زور نہ لایا بیٹھے منّ رزائیں
پانی باجھ پیاسے چلے دین دنی دے سائیں

عشقَ تیرے وچ گھائل ہوئے مائل حسن اضل دے
سر ادتے پر سی نہ کیتی شادی کر کر چلدے

پیر سنے وچ نیر عشقَ دے بیڑا میرا تاریں
میں آزز مسکین بندے نوں نال ایمانے ماریں

توڑے ردّ سوال کریسی توڑے عرض قبولے
میں بھی دوہیں جہانی پھڑیا دامن آل رسولے

یا نبی اﷲ جے کجھ دتا قدر تینوں ربّ والی
زرے جتنا گھٹدا ناہیں ہتھوں ہوندا عالی

اؤگنہار طفیل تساڈے اسیں بہشتیں آئیے
رحمت اتے لکا مہر دا پاک جنابوں پائیے

ہور کسے کجھ نیکی ہوسی توشہ خرچ قبر دا
مینوں ہکو نام تساڈا گہنہ روز حشر دا

تینوں قوت بخشی مولٰی سبھ خلقت بخشاویں
ہوندے زور سوال نہ موڑیں نبی کریم کہاویں ۔150۔

دوست دشمن چنگا مندا جے کوئی ہوئے سوالی
کد کریماں دے در اتوں مڑ آوے ہتھ خالی

رکھی جھول تساڈے اگے پاؤ خیر یتیماں
اؤگنہار کچجیں بھریا بخشیں نبی کریما

کیتی بے فرمانی تیری بھلا پھریوسُ راہوں
نام اﷲ دے بخش بے ادبی نہ کر پکڑ گناہوں

سخن نہیں کوئی ہندا میں تھیں تیری شان قدر دا
'تا تے یٰسین' الٰہی صفت تساڈی کردا

بہت عزت لوکاکی تینوں کی میں صفت سناواں
آل اصحاب سمیت سلاماں ہور درود پچاواں

آل اولاد تیری دا منگتا میں کنگال زمانی
پاؤ خیر محمد تائیں صدقہ شاہ جیلانی

واہوا میراں شاہ شاہاں دا سید دوہیں جہانی
غوث-ال-آئزم پیر پیراں دا ہے محبوب ربانی

نانک دادک ولوں اچا سچا ہسبوں نسبوں
نبیاں نالوں گھٹّ نہ رہا ہر صفتوں ہر وسبوں

نبیاں نوں ربّ ولوں آندے وحی سلام سنیہے
وحی نہ محرم میراں تائیں دسے بھیت اجیہے

نام نڑنویں اس نوں بخشے حکم ایہو فرمایا
آئزم اسم تساڈا نانواں جس پڑھیا پھل پایا ۔160۔

آل اولاد نبی علی دی سیرت شکل اوہناں دی
نام لیاں لکھ پاپ نہ رہندے میل اندر دی جاندی

سے برساں دے موئے جوائے سکے نیر وگائے
کیہے روح-فرشتے ہتھوں لکھے لیکھ مٹائے

غوساں قطباں نے سر میراں قدم مبارک دھریا
جو دربار اوہناں دے آیا خالی بھانڈا بھریا

بندیاں تے جد اوکڑ آئی روح میراں دا پہتا
مشکل حلّ کرائی ہر دی قرب شاہاں دا بہتا

اس محبوب الٰہی جیسا جگّ تے سخی نہ کوئی
مشت نمونہ از کھروارے ہک دن کیسی ہوئی

دیگر ویلے ہکس مریدے کیتی عرض زروروں
یا حضرت اج کوئی سخاوت ڈٹھی نہیں حضوروں

باطن اندر کیتی سائیاں سانوں نظر نہ آئی
یا کوئی ہور اسرار اجیہا جس ایہہ دھار لنگھائی

حضرت نے فرمایا شخسا جے لکھ باطن کیتی
لیکن تساں نہ ڈٹھی کوئی جو بیتی سو بیتی

ظاہر بھی کجھ دساں تینوں پلک نہ جاندا خالی
ایہو جہی ہمیش سخاوت کھڑدے روز سوالی

ستّ دیانہ کوئی عاصی مجرم چن چن برے لیاؤ
نظر اساڈی اگے رکھو سائت ڈھل نہ لاؤ ۔170۔

خدمتگاراں پکڑ لیاندے اؤگنہار نکارے
میراں نظر کرم دی کیتی غوث بنائے سارے

ہکّ کوئی ولی اﷲ دا ہویا ردّ کسے تقصیروں
چور اچکا تے منہ کالا ربّ بنایا پیروں

جت ولّ جاوے نکے وڈے لوک سبھو درکارن
ایہہ مردود الٰہی سندا آیا ہے کس کارن؟

منگیا خیر نہ پیندا کدھروں نہ ملدا گھٹّ پانی
بھکھا تے ترہایا وتدا پکڑی چال نمانی

ترے سے سٹھّ ولی دے قدمیں لگا وارو واری
اوہ تقصیر معاف نہ ہوئی دن دن ودھ قہاری

صاف جواب ولیاں دتا توں مردود جنابی
جے کوئی کرے شفاعت تیری اس دے باب خرابی

اوڑک ہکس ولی نے کیہا جا بغداد سہاوے
اوہ میراں محبوب خدا دا متّ تینوں بخشاوے

منہ کالا کر گیا نمانا حضرت دی درگاہے
حق اوہدے وچ رحمت منگی میراں شہنشاہے

ہویا حکم جنابوں میراں نہ کر اس دی یاری
جو اپرالا اس دا کرسی اس دے باب خواری

اس گلوں محبوب الٰہی رس ہویا مڑ راہی
جاں ہکّ قدم اٹھائیوسُ اوویں ہویا حکم الٰہی ۔180۔

ایہہ مردود جنابی بخشاں ہور ہزار اجیہا
رس نہیں محبوب پیارے منیئم تیرا کہیا

دوجا قدم اٹھایا حضرت پھیر کیہا ربّ والی
دو ہزار اجیہا بخشاں نالے ایہہ سوالی

تریجا قدم مبارک چایا آیا حکم حضوروں
تیرے ہزار اتے ہکّ ایہہ بھی واسل کرساں نوروں

تیرا کیہا کدے نہ موڑاں اے محبوب یگانے
اوہ سارے جد قطب بنائے پیر پڑھے شکرانے

ایسی عزت خاتر تیری ربّ دے خاص عزیزا
آس تساڈی رکھاں میں بھی اؤگنہار ناچیزا

سیوادار تساڈا حضرت کوئی نہ رہا خالی
سخی دوار تساڈے اتے میں کنگال سوالی

لکھاں خیر تساڈے لیندے بن منگے بن لوڑے
دین دوان سبھو ہتھ تیرے کوئی نہ ٹھاکے ہوڑے

میں پاپی شرمندہ جھوٹھا بھریا نال گناہاں
ہکو آس تساڈے در دی نہ کوئی ہور پناہاں

میں اننھا تے تلھکن رستہ کیوں کر رہے سمبھالا
دھکے دیون والے بہتے توں ہتھ پکڑن والا

توں پکڑیں تاں کوئی نہ دھکے پہنچ شتابی کر کے
گھمن گھیر اندر منتارو لنگھ نہ سکاں تر کے ۔190۔

تلھک تلھک کے منہ سر بھریا گندی گلی گیا ہاں
تکدا لوک تماشے حضرت میں بےحال پیا ہاں

پاک نہیں ہتھ پکڑ اٹھاندے بھریوسُ نال پلیتی
یا میراں کی حالَ بندے دا جے تدھ سار نہ لیتی

چوراں نوں توں قطب بنایا میں بھی چور اچکا
جس در جاواں دھکے کھانواں ہکّ تیرا در تکا

سن فریاد پیراں دے پیرا دھکہ دیئیں نہ مینوں
بیکساں دا والی توں ہیں شرم دتی ربّ تینوں

آپ مہاری پچھے پئیاں سٹّ نہ جائیں مردا
عرض کرن دے لایق شاہا سخن نہ میں تھیں سردا

عرض کراں شرمندہ تھیواں کی میں کراں ککارا
منہ میرا کد عرضاں لایق ناکس عقل بیچارا

متّ کوئی سخن ان بھانا نکلے آزز مفت مریواں
رکھو قدم میرے سر حضرت سدا سکھالا تھیواں

بچیاں دے سر صدقہ میں ولّ نظر کرم دی پاؤ
شاہ مقیم محمد پچھے پاک جمال دکھاؤ

میں بے جانا اوگنہارا لایق نہیں جمالاں
تینوں سبھ توفیقاں حضرت نیک کرو بد-حالاں

حضرت میراں شاہ مکیماں تیرا شان زیادہ
سوہنا سخی جدھے گھر جایا علی امیر شاہزادہ ۔200۔

نوری ملک کریندے چوری حوراں منگل گایا
بالا پیر لکھاں دا داتا دھنّ مائی جس جایا

عالم تے رشنائی ہوئی چڑھیا چن نورانی
ہسنی سید پیدا ہویا صورتَ یوسف ثانی

حجرے اندر کھریاں بھریاں دینی ڈنکے مارن
لئل بہاول شیر قلندر دم دم نال پکارن

طوطے مینا کمری بولن دھنّ مقیم محمد
گودی وچ کھڈاوے جس نوں نبی کریم محمد

جس نوں ویکھ سوا لکھ ہویا عارف اہل ولایت
کس نوں طاقت آکھ سناوے اس دے قرب نہایت

آل نبی اولاد علی دی واہ سید گلانی
دستگیر جنہاں دا دادا کون تنھاں دا ثانی

کتے جو درگاہ اوہدی دے شیراں اپر بھارے
پیراں دے سر پیر محمد واہوا پیر ہمارے

پیراں دے درباروں پاوے دائم خلق مراداں
مینوں بھی کجھ شوق الٰہی بخشو سن فریاداں

دمڑی والا لئل تساڈا جسدی ہے منظوری
پاک جناب اوہناں دی اندر مینوں کرو حضوری

بسملا بسملا اگوں مدح مبارک آئی
ہادی مرشد دی جس دولے چارے کوٹ نوائی ۔210۔

مسلم ہندو کوئی نہ نابر سیوے سبھ لوکائی
داتا سخی محمد بخشا دن دن دیگ سوائی

آزز نردھن اس دے در تے لکھ نیامت کھاندے
ہکّ دمڑی دا تحفہ لے کے دیندا دان لکھاں دے

شاہ سلطان اوہناں دے بوہے آزز بن وکھاندے
آزز اس دے شاہ سدا بن اس دا مان رکھاندے

اس در دے سگّ عاری کولوں شیر ببر بھؤ کردا
اگے چڑھے نہ چڑی اوہدی دے باز شکاری ڈردا

بادشاہاں دا پیر کہاوے پیراں شاہ کر جاتا
میراں شاہ قلندر غازی نت سوا لکھ داتا

سیک لگے جدھے سیوک تائیں ترت سنے فریاداں
پہنچے کر تاکید محمد پان مرید مراداں

زندہ پیر کرامت ظاہر فیض ہمیشہ جاری
باغ نبی دا گل اجائب کھڑیا سدا بہاری

جمل-جہان دھمی خشبوئی جھلی واؤ کرم دی
واہ سہیل کرے یلغاراں قیمت پیندی چمّ دی

ساوی جھنگی جوبن رنگی جلوا حسن کمالوں
شاخاں مستاں سر لٹکائے دم دم جھولن ہالوں

طوطے مینا کمری بولن کوئل مور لٹورے
دھنّ پیرا دھنّ پیرا جس نے رزق اساڈے ٹورے ۔220۔

بلبل بھور گلاں دی باسوں پھردے مست دیوانے
ہد ہد کرن سجود عبادت سر پر تاج شہانے

ککڑ اٹھ سباہیں دندے ٹھپّ تیمم بانگاں
بوڑے تے گل-چٹیاں سوزوں کردے کوکاں چانگاں

اٹھویں روز ہووے نت میلہ لوگ زیارت آون
شاہ مرداں تے مست قلندر بھیراں گنج سناون

پیر میرے دی دھم چپھیرے آون ولی سلامی
چمن خاک کریندے خدمت دعویٰ رکھ غلامی

جنت شان مکان منور روپ ڈلہے ہر پاسے
در اس دے نت نویں سوالی پاون آس نراسے

اؤتریاں نوں پتر دیندا وچھڑے یار ملاوے
در اس دے دی خاک ملن تھیں کوڑھ فرنگ اٹھ جاوے

رڑھے زہاز لگاوے بنے ہر مشکل حلّ کردا
لڑ لگے دا شرم تسانوں پاک شہیدا مردا

جس پر تیرا سایہ پیرا اوگن وی گن اس دے
جانی دشمن دوست بندے جو دوکھی سو مسدے

رحمت نظر تساڈی جیکر میں پر ہووے سائیاں
بخشنہارے دی کی حاجت کجو عیب خطائیاں

توں ہیں بخشنہارا میرا نت ستاری کردا
ظاہر باطن مالم تینوں تکّ برائییاں زردہ ۔230۔

میں نکاری اؤگنہاری پور تقصیر بیچاری
مان طران تساڈا حضرت شرم شاہاں نوں ساری

جو چاہیں سو لکھیں سائیاں! مالک لوح-قلم دا
میں مسکین حوالے تیرے توں ضامن ہر کم دا

ہکّ پل مشکل باجھ تساڈے سائے-پشت-پناہوں
میں آزز نوں نام اﷲ دے ردیں نہ درگاہوں

سدا محمد بخش نمانا ہلیا کرم فضل دا
تکیہ پرنا مہز تساڈا نہ کجھ رلا عمل دا

کی مجال میری جے آکھاں انج کرو گلّ میری
گلّ میری ہتھ تیرے سائیاں! سام پیا نت تیری

نہیں عزیز مساہبی لایق در تیرے سگّ ستا
کتیاں دا بھی نفر نکارا نفراں پچھے کتا

جس سر ہے دستار تساڈی میں بھی اس دے در تے
خیر خیرائت بیٹھا کھاواں جے کجھ چھاندا ورتے

سخناں دی اوہ قیمت پاوے شعر؎ میرے خوش لیندا
اوس صراف اگے جو تردا سوئِ خزانے پیندا

شعراں وچ طبیعت اس دی کردی مو-شگافی
ایس زمانے اس نقدی دی اس تے تمّ صرافی

اﷲ بھاوے قدر شناسی اس جیہی اج کس نوں
رمز پچھانے معنے جانے ایہہ تاسیراں جس نوں ۔240۔

کدے عبادت کدے عدالت آپ نہ ہندا واندا
نالے نازک طبع نہ جھلدی فکر نہیں گلّ پاندا

تاں ایہہ کم دسیندا مینوں آپ کرے تاں ہوندا
جے کوئی سخن کرے تاں اوہ بھی درے یتیم پروندا

صورتَ خوبی سیرت خوبی خوبی ورتن چالا
تانہیں نام مبارک اس دا خوبی بخشن والا

نام مئمے اندر دسیا عامَ نہ سمجھن تد بھی
سادہ اسم بلاون پڑھدے مینوں ہوئی بے ادبی

میرا ہے اوہ وڈا بھائی عمروں عقلوں وسبوں
دانشمند اکابر دانا بحر نظم دے قصبوں

شعراں دا سی شوق اوہناں نوں پڑھ پڑھ قیمت پاندے
ہر عاشق دے قصے تائیں خوب طرحاں دل لاندے

صیف ملوکے دی گلّ اوہناں کسے کتابوں ڈٹھی
اس قصے دی طلب پئیؤ نے میں ولّ کردے چٹھی

چٹھی گھن سرے پر رکھی کھولھ جدوں پھر ڈٹھی
سوہنے لفظ عبارت پختی شہد شکر تھیں مٹھی

کاغذ صاف منور کہدا جیوں چہرہ دلبر دا
نقطے وانگن بندی مشکی حرف آغاز اتر دا

حرفاں وچ سفیدی روشن جیوں پھلّ اندر پتاں
شاخاں وانگر سطراں سدھیاں چوٹی تھیں لگ لتاں ۔250۔

ہر ہر سطر مبارک حب دی آہی لہر روانی
لفظاں دے سپّ وچوں لبھن درے-یتیمے مآنی

کنڈلدار پئے وچ گھیرے زلف جویں مہبوبی
ہر ہر نیناں مزگاں وانگر کون گنے سبھ خوبی

ایہہ مضمون چٹھی دا آہا قصہ جوڑ شتابی
چن چن سخن پروویں تسبیح موتی میل خوش-آبی

صفت حسن دی دکھ عشقَ دے جیوں موجاں دریاواں
صلح لڑائیاں عیش قضیے باغیں میوے چھاواں

یکّ-ب-یکّ سنائیں سارے سخن برابر کر کے
وانگ مسنفاں وڈکیاں دے دور-اندیشی بھر کے

نکے قصے بہت سیہرفی کی ہویا تدھ لکھے
ایسے سوئیں تسیں بھی میاں سخن کرن ہن سکھے

چھپڑیاں وچ تر ڈٹھوئی آئِ ندی وچ پؤ خاں
یا دس زور طبیعت والا یا مڑ طائب ہو خاں

قصے اندر قصر نہ ہووے نالے رمز فقر دی
صنعت بھی وچ تھوڑی بہتی چلے لذت کردی

پاؤ سیر بناویں قصہ تاں گلّ تیری جانا
اپنے مونہوں بن بن بہندا ہر کوئی سگھڑ سیانا

چٹھی ویکھ لگی حیرانی کجھ نہ آوے جاوے
کون بھنجھال فکر دا ہووے چنتا چکھا وننجاوے ۔260۔

گھمن گھیر فکر دے اندر پیا عقل دا ٹلا
نہ ایہہ لکھیا موڑن ہندا نہ اوہ کم سکھلا

دوہاں ولاں تھیں مشکل ڈھکی کون کرے غمخاری
جے اج مرشد اکھیں دسے منگاں مدد یاری

قصہ اوکھا نالے لما زور کمی پنڈ بھاری
ڈاہڈھے دا فرمان نہ مڑدا روگی جند بچاری

طبع ضعیف اداسی جیؤڑا گھٹّ جمیعت دل دی
جانے ربّ محمد بخشا اس گھڑی مشکل دی

اس کم اندر بھلی فراغت تیز طبع ہشیاری
میرے کول نہ آہیاں تریویں عقل دتی پر یاری

رکھ امید سخی دے در دی نال یقین اتبارے
شاہ حضوری گھن وسیلہ جا چڑھئم سرکارے

پیر سچے دی تربت اگے دوئیے سوالی ہوئے
کیتی عرض قبول بزرگاں طالع جاگ کھلوئی

لگا کہن فقیر حضوری بنھ لے لکّ جوانا
کامل پیر کریگا مدد ہو جا پھر مردانہ

فرمائش دے تیر چپھیریوں آون ویکھ توانا
ہندے سچ محمد بخشا شاعر لوک نشانہ

ضعف طبیعت دا تکّ میں بھی عرضاں مڑ مڑ کردا
سائیں جی ایہہ کم نہ سوکھا سو جانے جو کردا ۔270۔

پھیر اوہناں فرمایا میاں سچ کہیں توں سارا
پر جے نظر ولی دی ہوئی کرسی پار اتارا

مشکل حلّ کریسی مرشد تر جاسن تنخواہاں
حاضر ہو اس خدمت اندر جو لکھ گھلی شاہاں

جدوں فقیر دلیری دتی مدد کیتی اس شیرے
وانگ حسن میمندی آئیوسُ خوش ہویا مڑ ڈیرے

سنو حسن میمندی والی دساں کھولھ حکایت
جتھوں ایس قصے دی اول ظاہر ہوئی روایت

خبراں گھن کتاباں وچوں قصہ جوڑ سنایا
'وئلا-ائلم' اوس زمانے کیوں کر حالَ وہایا

راوی لوک روایت والے پچھلے جگّ دے دانے
ایہہ سببّ کسے دا دسدے "اندر ہکس زمانے

غزنی شہر اندر ہکّ آہا والی شاہ شاہاں دا
نیکو-کارو بہادر سوہنا عادل سخی کہاندا

یوسف شکل سکندر شوکت نوشیرواں عدالت
خاتم حکم سلیماں نالوں حاتم نال سخاوت

خاصہ مرد عبادت اندر افسر سر سلطاناں
شاہ محمود اوہدا سی نانواں روشن وچ جہاناں

مرد کمال علم دا فاضل قدر شناس ہنر دا
قدر-ب-کدری ہر ہکّ تائیں دیئ روزینہ زر دا ۔280۔

شاعر کاتب حافظ عالم زاہد صوفی سارے
کھان انعام معاش جگیراں نردھن لوک نکارے

ہر جائی پنّ دان شہانہ ہر جائی بخشیشاں
خادم مخلص اتے فقیراں علماواں درویشاں

شاعر مرد سخن در-دانے پاس اوہدے نت رہندے
شعر؎ کلام اجائب قصے رہن ہمیشہ کہندے

سخن کلام سنن دا دائم رکھدا شوق شاہزادہ
مجلس اندر شغل علم دا روزوں روز زیادہ

سیر-سلوک حکایت قصے سندا نال طلب دے
مٹھے چرب نوالے شاعر دیون شعر؎ عجب دے

قصے تے اخبار حکایت جہڑے بادشاہانے
کردا سیر کتاباں اندر سندا سخن یگانے

'مجمء-ال-حکایت' آہی ہکّ کتاب وڈیری
ہکّ دن سیر اوسے دا کردے رغبت نال گھنیری

پڑھدے پڑھدے گئے اگیرے اسدی کول کچہری
ہے ہکّ باغ ارم دا کدھرے شرستان سنہری

روئے زمیں تے دیس اجائب ہور نہیں اس جیہا
پریاں دا اوہ ملک قدیمی آدم کدی نہ رہا

شاہ شاہپال اوتھے کوئی ہویا افسر بادشاہاں دا
نبی سلیماں جی دی جائی رہا راج کماندا ۔290۔

اس گھر اندر بیٹی ہوئی جوبن دے رنگ رنگی
جے لکھ صفت زبانی کہیئے پھر بھی اس تھیں چنگی

یوسف ثانی روئے زمیں تے اس بن کوئی نہ ہویا
صورتَ ویکھ نہ چلدا پانی رہندا وہن کھلویا

روپ اوہدے پر عاشق ہویا ہکّ سلطان مصر دا
راج حکومت چھوڑ ملک دی چائیوسُ پندھ سفر دا

رنج مصیبت دکھ قضیے جھاگ بلا قہاری
اوڑک ونجھ سجن نوں ملیا ہوئی دوہاں دی یاری

صیف ملوک اوہدا سی نانواں شاہ عاصم دا جایا
لے کے نال پری نوں آیا تاں مڑ راج کمایا

جاں محمود سنی گلّ اتنی شوق اندر وچ دھانا
کویں سبھ حقیقت سنیئے جیوں جیوں حالَ وہانا

ایسا شوق پیا دل شاہے بھلّ گیا سبھ کاراں
اٹھے پہر ایہو دل خواہش ذکر ایہو وچ یاراں

میر وزیر عمرہ بلائے شاعر عالم فاضل
سبھناں نوں فرمایا شاہے سنیوں ہر ہر عاقل

یارو صیف ملوک جنے دا قصہ عجب نیارا
اول تھیں لے آخر توڑی آکھ سناؤ سارا

جاں جاں ایہہ کہانی مینوں ساری نظر نہ آوے
دقّ طبع دل تنگ رہے گا جان آرام نہ پاوے ۔300۔

جو کجھ اس جنے پر گزری راحتَ رنج مصیبت
جمن مرن اوہدے تکّ ساری دسو کھولھ حقیقت

ہچھی طرحاں اندیشہ پائیؤسُ میر وزیر دیواناں
جے ایہہ بات سناؤ ناہیں ہوساں مست دیوانہ

ایس کہانی دا دل اندر لگا عشقَ اساں نوں
جلدی پیدا کرو کداہوں کیتا حکم تساں نوں

دقّ ہوئے سبھ عالم فاضل شاعر بند زبانوں
لگی چپّ امیراں تائیں فکر پیا دل جانوں

فیلا بند کیتا شاہ ساڈا اس بازی دے داعوے
ہو حیران سٹ رخ اگے کجھ نہ آوے جاوے

کدھرے دس قصے دی ناہیں پئے بڑے وچ بندی
ہکّ وزیر وڈیرا آہا نام حسن میمندی

دانشمند وزیر اکابر افسر وچ وزیراں
اوس نے عرض گزاری شاہا محلت دیہو امیراں

آپو اپنی دانش اتے کرسن سبھ تدبیراں
مت ایہہ قصہ پیدا ہووے شاد کرے دلگیراں

برس دہاں دی موہلت لے کے ٹریا حسن اکابر
نال لیا سو ہور سیانا حکموں ہوئے نہ نابر

شاہنشاہ دی خدمت وچوں رخصت ہو سدھائے
خرچ خزانے برس دہاں دے نال اسباب لدائے ۔310۔

تحفے ہدیئے تے نذرانے ڈالیؤں اتے سوگاتوں
بادشاہاں دی خاتر پائے ہر کسموں ہر ذاتوں

اٹھ حسن میمندی ٹریا غزنی چھوڑ خراساں
نہ دسّ بجھ مقام کسے دی فضل اتے رکھ آساں

چھوڑ وطن پردیسیں ٹردے ہر ہر شہر ولایت
ہر در سوں ہر مکتب پچھدے کوئی نہ کہے حکایت

بہتے ملک ولایت پھر پھر برس رہا جد تھوڑا
پہتے روم شہر وچ آ کے چڑھے کسے دا توڑا

تحفے ہدیئے لے نذرانے چیزاں وستاں نادر
اس نگری دے والی تائیں ملیا حسن اکابر

مجلس بہن لگا اس شاہ دی امدے سخن الاوے
بہت پسند اوہناں نوں آیا شاہ اس کول بہاوے

بہت حسن دی خاطرداری شاہ لگا فرماون
موتی ہار پروئے سخنوں ہر اک دے دل بھاون

جدوں حسن میمندی ہویا محرم وچ دربارے
مطلب اپنے دی شاہ اگے عرض تمام گزارے

شاہے بہت مدارا کرکے کیہا سن توں بھائی
ایس قصے دی دسّ اسانوں اگے کسے نہ پائی

مجلس میری وچ نہ ہویا اس دا ذکر کداہیں
نہ پڑھیا نہ سنیا ڈٹھا قبض میرے وچ ناہیں ۔320۔

پر ہکّ بڈھا خضر نمونہ عمراں دا سیلانی
صاحب یمن کرامت والا چہرہ خوب نورانی

سبھ ملکاں وچ سیر کریندا ملک میرے ہن آیا
جھگی پا کنارے بیٹھا ربّ ولّ چتّ لگایا

آمد رفت خلق دی کولوں بیٹھا ہے چھپ لک کے
کرے عبادت دن تے راتیں نال ارادة جھک کے

متے مراد کریگا حاصل خدمت اس دی جاؤ
حالَ حقیقت مطلب والی اس نوں آکھ سناؤ

سن کے حسن زبانی شاہ دی لے رخصت اٹھ دھایا
اس بزرگ دے ڈیرے آیا ادبوں سیس جھکایا

اگے رکھ نیاز شیرینی نیوں کے ہویا سلامی
پیر ترٹھا آکھن لگا مطلب دس تمامی

گلّ حسن میمندی اپنی ساری کھولھ سنائی
اوکھے ویلے بہڑ او پیرا تیری دھنّ کمائی

اندر تیرا شیشہ روشن سبھ جگ تائیں ویکھے
حلّ کرو ایہہ مشکل میری جیوں جانو ہر لیکھے

ہادی راہ-نما اسانوں کر اج راہ نمائی
مشکل حلّ مراداں حاصل کریئے شکر خدائی

بڈھے مرد پئی دل شفقت کہندا سن توں ہسنا
ڈھونڈ کرو تاں مطلب پاؤ خبر پتہ میں دسناں ۔330۔

میں ہکّ واری سیر کریندا شہر دمشق گیا ساں
باغ بازار مکان تکیندا بہتے روز رہا ساں

ونجھ بیٹھا ساں ہکس دہاڑے بادشاہی دربارے
اخباراں دے علم کلاموں ذکر کھلھے سرکارے

ایہو قصہ پڑھدے آہے صیف-ملوکے والا
حسن بدیع جمال پری دا عشقَ کمایا لالا

اس شاہے دی خدمت جاؤ تاں مت مطلب پاؤ
ہمت کرو محمد بخشا سفروں سود لے جاؤ

حسن ایہہ خبر مبارک سن کے بہت دلوں خوش ہویا
اوسے مرشد کامل اگے عرضاں کر کر رویا

رحم پیا دل پیر سچے دے ویکھ اوہدی مسکینی
مہر کرن دے لایق ڈٹھوسُ خاصہ مرد یقینی

ولی اﷲ دے بھانڈا تکّ کے پاندے خیر حضوروں
جہڑا پاک غروروں خالی سو پور کردے نوروں

جنہاں پیسہ پلے ناہیں خالی مڑن بازاروں
نقد نصیب محمد بخشا بن قسمت کی داروں

میٹ اکھیں فرمایا پیرے حسن بجا لیایا
ڈیرے سنے پلک وچ اس نوں شہر دمشق پچایا

مقولہ شاعر

ایہو ہمت مرداں والی ایہو کم کریندی
مرداں دے در ڈھہندے ناہیں شامت تد مریندی ۔340۔

جس جائی وچ مطلب ہووے مرد پچاون کھلیاں
ملن مراداں منگتیاں نوں مرداں دے در ملیاں

ہوندی بند خلاص شتابی مرد پون جد زامن
دھنّ نصیب اوہدے جس پھڑیا مرداں سندا دامن

مرد ملے تے درد نہ چھوڑے اوگن وی گن کردا
کامل لوک محمد بخشا لئل بنان پتھر دا

جدوں حسن میمندی ڈٹھا ڈیرہ وچ دمشکے
لگا کرن تلاش اسے دی آندا جسدے عشقے

ہر چارہ ہر ترلا کر کے ہمت دا کر حیلہ
بادشہانی مجلس پہتا لے کے نال وسیلہ

دو تنّ روز گیا وچ مجلس کرے سلام شہانے
ادب قواعد سخن سچاویں دسدا ہنر یگانے

جاں کوئی روز کچہری بیٹھا بادشاہاں دل پڑیا
سبھ وزیراں تے عمراواں نال اوہدے چتّ جڑیا

وچ حضور پسندی آوے جو گلّ کرے زبانوں
بہت نزیکی محرم ہویا نیک کلام بیانوں

ہکّ دن حالَ حقیقت اپنی اول آخر توڑی
گوش-گزار شاہ دے کیتی مطلب دی گلّ لوڑی

شاہ دمشکی نے فرمایا مطلب سمجھ حسن دا
ہے ایہہ قصہ پاس اساڈے ناہیں حکم دسن دا ۔350۔

'زبدا-طول-جوابے' اندر لکھی ایہہ کہانی
پر عاماں وچ پڑھنی ناہیں ایہو رسم پرانی

ماہ رمضان مبارک اندر کارن دل پرچائی
دو تن خاص اسیں رل بہندے پڑھدے نال ادائی

ہر ہکّ شاہ اساڈا وڈکا ایویں کردا آیا
پر ایہہ قصہ ظاہر کرنا منع اوہناں فرمایا

عاماں وچ نہ پڑھنا مولے نہ لکھنا لکھوانا
وہوٹی وانگ سطر وچ رکھنا ناہیں کسے وکھانا

ماہ رمضان اندر پڑھ آپے ٹھپّ کے پھیر چھپاندے
وڈیاں دی ایہہ سند قدیمی ناہیں اج گواندے

عرض حسن میمندی کیتی وچ حضور شہانے
یا حضرت میں شوق سنن دا پھریوسُ وچ جہانے

کیوں میں پڑدا ظاہر کرنا کاہنوں سطر اٹھانا
مہر کرو ہکّ وار سناؤ پھر وطن نوں جانا

شاہ دمشکی نے فرمایا مٹھی نال زبانے
'زبدا-طول-جواب' کھلیگی اندر ماہ رمضانے

قصہ صیف ملوکے والا تدوں سناساں تینوں
چاہ مراد تیری جد پگسی دیئیں دوائیں مینوں

جاسی فکر اندیشہ تیرا لوں لوں خوشی سماسی
مشکل حلّ ہوسی جس کارن ملکیں پھریں اداسی ۔360۔

سن کے سخن صحیح شہانے لگی آس حسن نوں
ماہ رمضان تکے جیوں تکدے عیدی والے چن نوں

رکھ اڈیک نچلا بیٹھا جلد نویس سدائے
دولت خلعت بخش تمامی عزت نال ودھائے

سینکڑیاں تھیں دو چن کڈھے ماہر دھنی قلم دے
خوش خط بہت صحیح شتابی استاکار رقم دے

دے دولت وڈیائی خلعت ایہہ صلاحَ پکائے
جاں رمضان مبارک اندر شاہ کتاب سنائے

تساں دوہاں چھپ بہنا چوری خاتر ایسے گلّ دی
قصہ صیف ملوکے والا لکھ لینا کر جلدی

کانونگو تسلی دندے کانی پکڑ بہانگے
توڑے جلدی پڑھے کوئی کیسا لکھ صحیح لوانگے

جاں رمضان مبارک آیا حسن کیتا شکرانہ
کانونگو کیتے مڑ تکڑے دے کاغذ سمیانا

'زبدا-طول-جواب' کھلھائی ہویا حکم شہانہ
ہکّ حسن میمندی سدیا دو تنّ ہور دیواناں

کانونگو حسن نے چوری پڑدے وچ بہائے
آپ حضور شہانے بیٹھا وقت مبارک آئے

جاں سلطان دمشق شہر دا پڑھن لگا ایہہ قصہ
سن سن کمبے رکھ چمن دے لے حالت دا حصہ ۔370۔

ثابت ہوش رہے وچ پڑدے کانونگو کرارے
اول آخر تیک قصے دے حرف صحیح اتارے

جاں قصہ لکھوا حسن نے قابو کیتا چوری
رخصت لین لگا درباروں فوج وطن نوں ٹوری

اٹھ حسن نوں رخصت کیتا شاہ دمشق شہر دے
خلعت تحفے ہدیئے دتے جو کجھ آہے سردے

قصہ گھن وطن نوں ٹریا نال خوشی خوش حالی
محلت اجے نہ مکی آہی آن دتی اس ڈالی

بہت انعام دتے سلطانے خلعت ملک جاگیراں
حسن میمندی کیتا افسر وچ امیر وزیراں

ایس قصے دے پچھے ہویا رتبہ اس دا عالی
جے کوئی رنج مصیبت جھاگے کدی تکے خوش حالی

مقولہ شاعر

مردا ہمت ہار نہ مولے متّ کوئی کہے نہ مردا
ہمت نال لگے جس لوڑے پائے باجھ نہ مردا

جاں تکّ ساس نراس نہ ہوویں ساس ٹٹے مڑ آسا
ڈھونڈ کرن تھیں ہٹیں ناہیں ہٹ گؤں تاں ہاسہ

جھلّ جھلّ ہار نہ ہاریں ہمت ہک دن پھرسی پاسہ
بھکھا منگن چڑھے محمد اوڑک بھردا کاسہ

جاں مقصود میسر ہندا رنجوں راحتَ تھیندی
یاد نہ رہے قضیہ کوئی جدوں فراغت تھیندی ۔380۔

بہت پسند کیتا سلطانے ایہہ مبارک قصہ
جدوں فراغت کاروں ہندی پڑھ پڑھ لیندے حصہ

چھٹیؤسُ ہور کتاباں قصے ایسے دی مشغولی
نہ دل اکے جیبھ نہ تھکے ایہو کار قبولی

دائم ورد ہویا سلطانے پڑھدا سنے وزیراں
اس قصے وچ ہن اجائب دانش تے تدبیراں

جس دل اندر ہووے بھائی ہک رتی چنگاری
ایہہ قصہ پڑھ بھامبڑ بندا نال ربے دے یاری

جاں جاں تیک حیاتی آہی ایس عادل سلطانے
اس قصے نوں پڑھدا رہا خاصے نال دھیانے

اسے تھیں ایہہ ظاہر ہویا پڑھیا سبھ زمانے
شالہ درد محبت والے پڑھ سن ہون دیوانے

میں بھی بات اجائب ڈٹھی فارسیوں اخباروں
نالے امر ہویا سی صادر مرشد دے درباروں

ملکاں تھیں منگوا کتاباں بات تمامی لوڑی
چوہاں کتاباں دی تکّ شاہدی ہکّ ہندی کر جوڑی

اس ہندی وچ مطلب بہتے جیہا جیہا کوئی چاہے
پاوے ربّ قبول محمد مرداں دی درگاہے

ہر ہر قسم خوشی دی اس وچ ہر ہر صفت غماں دی
سننے والے پاون ایتھوں خواہش جنہاں کماں دی ۔390۔

بہتی ہے تعریف حسن دی ہاسی بری شکل دی
نالے درد وچھوڑے بہتے نالے خوشی وصل دی

آدمیاں دے راہ طریقے جنّ پریاں دے نالے
عیش خوشی دے ساجے باجے درد دکھاں دے چالے

بادشاہی تدبیراں گھنیاں دولت فوج مصالے
بخل سخاوت ظلم عدالت غفلت سرت سمبھالے

جوش-او-خروش ندی دے بہتے ٹاپو سیر جنگل دے
رڑھنا ترنا اڈنا ڈھہنا ذکر ایتھے ہر گلّ دے

آززیاں بیکسیاں گھنیاں حالت دیس بدیسوں
ویسوں ویس اجائب اس وچ کیا بھورے کیا کھیسوں

کوہ قافاں دے پتے نشانی غاراں شہر اجاڑاں
کلر شور بغیچے نالے میوے تے پھلواڑاں

شیر شکار اتے بند قیداں نالے صلح لڑائی
سوگ ویاہ محمد بخشا ہر گلّ اس وچ آئی

رستم-دستیم حالَ-شکستی دہشت بھاج دلیری
خوف امید محمد بخشا اس وچ گھنی گھنیری

بات مزازی رمز ہکانی ونّ وناں دی کاٹھی
'سفر-ال-عشقَ' کتاب بنائی صیف چھپی وچ لاٹھی

جنہاں طلب قصے دی ہوسی سن قصہ خوش ہوسن
جنہاں جاگ عشقَ دی سینے جاگ سویلے روسن ۔400۔

شاعر دی ازمائش آہی ایس قصے وچ بھائی
ہر رنگوں خوش سخن سناوے تاں اس دی دانائی

خوشیاں اندر اوہو جیہا واہ درداں دل ڈھایا
صفت کسفت اندر فرماوے سخنوں سخن سوایا

جنگ لڑائیاں کانگاں اندر گز کڑک کے آوے
سفر وطن تے ماتم سوگوں پورے سخن سناوے

ہر ہر فن ہنر وچ ہووے ماہر تے یک-فنی
لطفَ خدائی نال عطائی تاں اوہ ہندا سنی

لغتاں ورتن وچ لیاوے معنے وچ اجائب
لیکن کسے معلوم نہ ہوون ہر ہر نظروں غائب

قصے ہور کسے دے اندر درد اپنے کجھ ہوون
بن پیڑاں تاسیراں ناہیں بیپیڑے کد روون

درد لگے تاں ہائے نکلے کوئی کوئی رہندا جر کے
دلبر اپنے دی گلّ کیجے ہوراں نوں منہ دھر کے

جس وچ گجھی رمز نہ ہووے دردمنداں دے ہالوں
بہتر چپّ محمد بخشا سخن اجیہے نالوں

جو شاعر بیپیڑا ہووے سخن اوہدے بھی رکھے
بیپیڑے تھیں شعر؎ نہ ہندا اگّ بن دھوں نہ دھکھے

ویکھو ویکھی بینت بناون شعروں خبر نہ پاون
ایس طرحاں تے صفتاں سٹھاں بہتے ڈوم بناون ۔410۔

روی ردیفوں نام نہ جانن کاپھیوں بدھ نہ کائی
وزن برابر ٹٹدا جڑدا صنعت رسم نہ بھائی

سخن بھلا جو دردوں بھریا بن درداں کجھ ناہیں
نڑاں کماداں فرق رہو دا کیہ کانے کیا کاہیں

دردمنداں دے سخن محمد دین گواہی ہالوں
جس پلے پھل بدھے ہوون آوے بو رومالوں

ہکّ علم دے زوروں کردے اوہ بھی ظاہر دسدا
جس پر ہوئے عطا الٰہی سخن نہ چھپدا تسدا

دانشمند پچھان کریندے عاماں سار نہ بھائی
لکڑ ہارے لین بازاروں جو سستی مٹھیائی

میں بھی وچوں ایبیں بھریا دساں ہنر زبانوں
اکھیں والے عیب چھپاؤ کراں سوال تسانوں

بھائی دی فرمائش منی جو آیا سو کیہا
سخن کرن دے لایق کتھے میں بے علم اجیہا

بھائی لفظ بلایا جتھے ہوگ مخاطب بھائی
بھائی سو جو بھا کریسی کم وڈیاں وڈیائی

حافظ عالم فاضل صوفی سالک راہ ہدایت
دائم مست محبت اندر عارف اہل ولایت

خاص غلام امام وڈے دے صاحب میرے سر دے
ہے اوہ خاک اساڈا سرمہ جس رستے پر پھر دے ۔420۔

میں شاگرد نکارے اتے نظر مہر دی تکن
اس نسخے دا کرن متالء دین صلاحَ نہ اکن

سچے مرد نگاہ کرم دی نام اﷲ دے پائیو
اؤگنہارے دے لکھ اوگن پلہ دے چھپائیو

جیہے بھانڈے تیہے آوازے کیا نیویں کیا اچے
میں ہاں نال پلیتی بھریا سخن ہوون کد سچے

سخن میرے چا پاک بناون ہے توفیق آزاداں
چوہڑے دا پتّ مومن ہندا جاں ملدا استاداں

شعر؎ میرے پر کرو نگاہاں پارس نظر جنہاں دی
توڑے پتھر سخن بندے دے کریو سونا چاندی

اوہ خطا اے میری بھائی جو جو بات اولی
جو سبھ گلّ سچاویں لکھی پیر سچے دی گھلی

ویکھ الغوزہ سکی لکڑی اگے بالن والی
ہر ہر جائی رخنا موری اندر سارا خالی

جاں مردے منہ لایا بھائی کجّ لئی ہر موری
نیک انیک آوازے نکلے پھوک جدوں وچ ٹوری

سارنگیؤں تکّ حالَ اساڈا خشک لکڑ کس کم دی
وچوں بھگی باہروں ڈنگی کجی کچے چمّ دی

کلیاں منہ تے لگیاں ہوئیاں چھیک پئے ہر جائی
واراں گان لگی جد یاراں تاراں چاڑھ وجائی ۔430۔

بے-سر بولے تاں بول اس دا مولوں شور نہ بھاوے
چپّ کراوے کنّ مروڑے پھیر سراں پر لیاوے

یار بلائی سرپر بولی ہر گنی من بھانی
جس اوہ رنگ ہوا نہ پائی کد اس بات پچھانی

اندر خالی تے منہ کالا طبلہ چمّ کچے دا
پکے بول سناندا جاندا جاں سر ہتھ سچے دا

اتنی رمز پچھانوں یارو بہت کہاں کی گلاں
میں کریوں ہتھ وانگ بلوچے جدھر چلاوے چلاں

دانشمندو سنو تمامی عرض فقیر کریندا
آپوں چنگا جے کوئی ہووے ہر نوں بھلا تکیندا

تکّ تکّ عیب نہ کردے واندے چنگے لوک کداہیں
نقطہ-چینیا فتنہ-دوزیا بھلیاں دا کم ناہیں

عیبوں پاک خداوند آپوں کون کسے نوں آکھے
کاہنوں گلّ کسے دی کرنی میں بھی شاعر بھاکھے

میرے نالوں ہر کوئی بہتر میں ایں نیچ ایانا
تھوڑا بہتا شعر؎ سخن دا گھاٹا وادھا جاناں

جتھے جتھے گھاٹا وادھا جے میں انگل دھردا
احمد یار مصنف وانگر نہ کوئی مالم کردا

تھوڑی بہتی تہمت کولوں کون کوئی بچ رہندا
پر میں آپوں اوگنہارا دوسریاں نہیں کہندا ۔440۔

پڑدا پوشی کم فقر دا میں طالب فکراواں
عیب کسے دے پھول نہ سکاں ہر اک تھیں شرماواں

جس نوں عشقَ کسے دا ہووے تس دے عیب نہ دسدے
سخناں دے جو عاشق بندے عیب نہ ڈھونڈن اس دے

کرم کرو تے عیب چھپاؤ پڑھو سمبھالا کر کے
ڈونگھی نظرے مڑ مڑ بجھو لنگھ نہ جاؤ تر کے

نہ شیخی وڈیائی کوئی جھول اڈی کجھ پاؤ
جے کوئی سہو خطائی ہووے بخشو تے بخشاؤ

میں بھلا تے تسیں نہ بھلو سمجھ بناؤ معنے
چلدے گھوڑے نوں متّ مارو چابک مہنے طعنے

سنیا میں جد حشر دہاڑے نیکاں لیکھا پڑسی
بریاں نوں ربّ نیکاں پچھے بخش جنت وچ کھڑسی

سخناں وچ تسیں بھی جے کر ویکھو سخن اولاّ
خلق خدائی کر کے کجو گھتّ شرم دا پلہ

سینکڑیاں تھیں جے ہکّ آوے بینت پسند تسانوں
اس ہکّ چنگے پچھے بخشو سارے مند اسانوں

شعر؎ میرے اس ملک اپنے وچ مول نہ پاندے قیمت
دور دراڈے جس نوں لبھن جانے بہت غنیمت

کیسر سستا ہے کشمیرے پچھو ملّ لاہوروں
میوہ تے بادام محمد سستے ملن پشوروں ۔450۔

کرے سوال فقیر محمد پڑھنے والے تائیں
رونق کھڑیں نہ شعر؎ میرے دی نال ادا سنائیں

باجھ ادا آواز رسیلے لگدا شعر؎ الونا
دودھ اندر جے کھنڈ رلائیے مٹھا ہندا دونا

جی نوں پھکا کر کے پڑھیاں لذت کجھ نہ رہندی
جسدے بیٹے نوں کوئی مارے کد اس دی جند سہندی

جیوں کر بیٹے تساں پیارے تویں بینت اسانوں
بیٹے نوں کوئی انگل لائے لگدے بینت تسانوں

دشمن وانگ دسے اوہ سانوں جے کوئی بینت تروڑے
بیٹے نازک لال سندر دے ایویں کنّ مروڑے

ربا دیئیں پناہ اوہناں تھیں جو ایسے کم کردے
سیم سچے دا ستم بناون عمدہ نے غم کردے

شکر الحمد خداوند تائیں باہر حد شماروں
ایہہ فرمائش پوری ہوئی وہل لدھی سر بھاروں

گدی والے دے ناں اتے نسخہ ایہہ بنایا
صلہ سخن دا پایا لوڑاں ہر کوئی دیندا آیا

شاعر اتے رہے ہمیشہ شاہ فرمائش کردے
پر جاں وار صلے دی آوے دے دولت گھر بھردے

اگلے شعر؎ بناون والے آہے مرد آزادے
سلا سخن دا کسے نہ سٹیا جو بخشن شہزادے ۔460۔

ہک ہک سخن میرے دی قیمت پاؤ نال انساپھے
دیو دوائیں جے میں کھوٹا اگے طرحاں سرافے

امتّ اپنی وچ رلائے پاک رسول بندے نوں
حضرت مرشد دمڑی والا کرے قبول بندے نوں

سنّ مقدس ہجری دساں باراں سے ستّ داہے
ستّ اتے دو ہور محمد اپر اس تھیں آہے

ماہ رمضان مبارک اندر وقت بہار گلابی
'سفر-ال-عشقَ' مکائی مولٰی ہوئیوسُ فضل جنابی

عمر مصنف دی تد آہی تنّ داہے تنّ یکے
بھین وڈی فرماندی ایہو پتے ربّ نوں پکے

جہلم گھاٹوں پربت پاسے میر پرے تھیں دکھن
'گڑھی ملک' وچ لوڑن جہڑے طلب بندے دی رکھن

پڑھنے سننے والے بھائی شوق دیوے ربّ سائیں
برا خدائی میں پر آکھو فاتحہ خیر دوائیں

ہر وچ ہر دا سر نیارا متے کسے دی منے
بیڑے چاڑھ نبی دے مینوں تار لگاوے بنے

میں شہدا مر خاک رلیساں جھلّ ہجر دی کانی
جے ربّ سچے روشن کیتے رہسن سخن نشانی

جیوں کر پتّ تساڈے بھائی دیسن جے کجھ سرسن
ماؤ پیو دی قبرے اتے ہتھ کھلے ونجھ کرسن ۔470۔

آپو اپنے ورتے اتے قدم اگیرے دھر سن
خبر نہیں ایہہ سخن محمد تر سن یا نہ تر سن

کون بندے نوں یاد کریسی ڈھونڈے کون قبر نوں
کس نوں درد اساڈا ہوسی روگ نہ رنڈے ور نوں

روح درود گھن سبھ جاسن آپو اپنے گھر نوں
تیرا روح محمد بخشا تکسی کہڑے در نوں

نہ گھر چاڑھے نہ سکھ ڈٹھے نہ کجھ کھٹی کھٹی
نہیں کسے ولّ لہنا کوئی نہ چھڈّ چلے ترٹی

جو کجھ آیا سو منہ پایا تلی رکابی چٹی
خالی ہتھ محمد بخشا ٹری نکاری لٹی

انس اولاد تساڈی بھائی پڑھسن بیٹھ قبر تے
اٹھویں روز دیونگے گلی جو کجھ گھر وچ ورتے

مینوں ہور نہیں کوئی پاسہ آسا کس دے گھر تے
جاسی روح محمد بخشا پیر سچے دے در تے

سدا سکھالے اوہو بھائی عشقَ جہناں گھٹّ آیا
مرہم پھٹّ اوہناں دے بھانے ہکو جیہا سکھایا

تاج تخت سلطانی تج کے ٹھوٹھا پھڑن گدائی
رکھ امید سجن دے در دی کٹن جو بن آئی

دم دم پین شراب غماں دی دم نہ مارن مولے
وٹّ جھلن وٹّ پان نہ متھے واہ تنھاں دے رولے ۔480۔

مٹھا نشہ شراباں والا پر وچ تروٹک فکی
بلبل نوں خوش صحبت گل دی بری کنڈے دی دکی

کر کر یاد سجن نوں کھاندے بھنّ بھنّ جگر نوالے
شربت وانگ پیا دے ہتھوں پیون زہر پیالے

پھیر خلاصی منگدے ناہیں جو قیدی دلبر دے
پھاہی تھیں گل کڈھدے ناہیں ہو شکار اس گھر دے

جھلن بھار ملامت والے عشقے دے متوارے
بھکھا اٹھ ہووے مستانہ بھار اٹھاوے بھارے

حالَ اوہناں دا کس نوں مالم پھردے آپ چھپایا
دل وچ سوز پتنگاں والا چہرہ شمع بنایا

باہروں دسن میلے کالے اندر آب حیاتی
ہونٹھ سکے ترہایاں وانگر جان ندی وچ نھاتی

شہر اجاڑ ڈھونڈیندے وتدے دلبر یار بغل وچ
گنگے ڈورے کنّ زبانوں معنے سبھ عقل وچ

رات دہاں گل لایا جانی ہکّ دم جدا نہ ہوندے
عاشق رجن نہیں محمد بھر بھر ہنجھو روندے

جنہاں عشقَ بندے دا لگا صبر آرام نہ تنہاں
ستے بیٹھے ات ولّ ویکھن لٹّ کھڑے سن جنہاں

ایسا صدق لیاؤن اس تے سچے نال دھیانے
اس بن باغ بہار نہ بھاون لاون اگّ جہانے ۔490۔

ہور کسے دی چاہ نہ رہندی چھٹن سبھ اشنائیاں
ماں پیو دا لنگ اتارن لجّ لگاون بھائیاں

اکھیں پائے کرکن ناہیں نیہں جنہاں دے لائے
اکھ میٹو تاں دل وچ وسدے لوں لوں وچ سمائے

شرم حیا نہ رہے کسے دا جھلن بدی خواری
دلبر باجھوں صبر نہ کردے جنہاں لگائی یاری

جے اوہ جان پیاری منگے ترت تلی پر دھردے
سر لوڑے تاں سہل پچھانن رتی عذر نہ کردے

ایس ہوائی حرص ہواؤں ایسا ہے چتّ وسدا
جنہاں عشقَ حقیقی لایا کرو تئجب اس دا

حالاں اندر کرو نہ حجت بھلی نصیحت بھائی
حالَ مہباں دا ربّ مالم ہور کی جانے کائی

ہردم ذکر سجن دے اندر کل جہان بھلاؤن
دل جانی دے عشقے کولوں اپنی جان رلاؤن

ہکّ دلبر نوں دل وچ رکھن سبھ خلقت تھیں نسن
ویدن وید نہ جانن مولے کہو کی دارو دسن

کنّ آواز پوے ہر ویلے پہلے 'قول الستوں'
'کالو بلا' کوکیندے بھائی ایسے زوکوں مستوں

وچوں آتش باہروں خاکی دسدے ہالوں خستوں
جے ہکّ نعرہ کرن محمد ڈھہن پہاڑ شکستوں ۔500۔

جے ہک آہ درد دی مارن ہندا ملک ویرانی
کوہ قافاں دے سبزے سڑدے ندیئیں رہے نہ پانی

واؤ وانگ پھرن سبھ ملکیں ہرگز نظر نہ آون
چپّ رہن کستوری وانگوں پھر خوشبو دھماون

راتیں زاری کر کر روون نیند اکھیں دی دھوندے
فجرے اؤگنہار کہاون ہر تھیں نیویں ہوندے

راتیں دہاں سوز سجن دے رہن ہمیشہ سڑدے
راتوں دہوں پچھانن ناہیں نہ لیہندے نہ چڑھدے

جنہاں ہک گھٹّ بھر کے پیتا وحدت دے مت-تالوں
علم کلام نہ یاد رہیو نے گزرے کال-مکالوں

دوئیے جہان بھلائے دل توں خبر نہ رہی آ والوں
رانجھے وچ سما محمد چھٹی ہیر جنجالوں

دلبر نال ہویا ہکّ جس نے اپنا آپ گوایا
تونہیں پڑدا اگے چڑھدا توہیں یار چھپایا

شاہ منصور انلہک کہندا کیوں نہیں شرمایا
تونہیں محرم یار محمد کہندا کون پرایا

ریت وجود تیرے وچ سونا اینویں نظر نہ آوے
ہنجھو دا گھٹِ پانی دھوویں ریت مٹی رڑھ جاوے

پارا گھتّ محبت والا گولی ہکّ بناوے
خاک رلے وچ خاک محمد سونا قیمت پاوے ۔510۔

دودھ وجود تیرے وچ شیریں روغندار سمانی
مرشد لاوے جاگ پرم دی تاں جمے دودھ پانی

گل وچ پھاہ غماں دا گھتّ کے زکروں چھک مدھانی
ہمت نال محمد بخشا مکھن آیا جانی

کلی کہانویں نہ شرماویں کلی ہے ایہہ چاندی
سیر اندر سرساہی پانی سستی تد وکاندی

بوٹی گل ریاضت والی آتش بال غماں دی
پریم-جڑییم گھتّ ویکھ محمد سبھ چاندی بن جاندی

'نہنو اقرب' آپ کوکیندا ہکدم دور نہ دسدا
اس دے ڈیرے اندر تیرے پھریں ڈھنڈاؤ جسدا

محرم ہوویں کون بھلاوے پڑدا ہے وچ کس دا
جاں جاں دسے آپ محمد تاں تاں آپ نہ دسدا

اس دوئی دے داعوے پٹیاں سٹیا دور حضوروں
نوروں سایہ ظاہر آیا چھپ نسدا پھر نوروں

جاں ایہہ سایہ دور ہٹایا سچ نکلے منصوروں
میں ونجے تاں پھیر محمد کون کہے توں دوروں

وحدت دا دریا وڈیرا جاں موجاں وچ آوے
ڈھاباں چھپڑیاں بھرِ ٹردا ہکو لہر بناوے

قطرہ ونجھ پیا دریاوے تاں اوہ کون کہاوے
جس نے اپنا آپ گوایا آپ اوہو بن جاوے ۔520۔

اول زہد ریاضت اندر بیٹھ کنارے گل خاں
دھپاں مینہہ سیالے پالے سبھ سرے پر جھلّ خاں

ساس رہن رتّ ماس نہ ہوون کالکھ جسے مل خاں
جاں سکّ ہوویں وال محمد زلف سجن دی رل خاں

رکھوں تروڑ لئے پتّ ساوے بھنّ مروڑ ٹکائے
ہرے بھرے سن آباں والے دھپے پا سکائے

دوری ڈنڈے گھوٹ وچارے صورتَ بھنّ گوائے
تاں دلبر دے پیریں لگے مہندی رنگ لگائے

جنبی دا ہکّ وال دیہی دا غسلوں رہے جے سکا
اوسے حالَ رہے گا جنبی غسل نہ زائز اکا

جے ہکّ وال تیرے وچ میاں اپنی آپ خدی دا
تاں بھی بہت نرک نوں بالن اسے عیب-بدی دا

کی کجھ بات عشقَ دی دساں قدر نہ میرا بھائی
ایہہ دریا اگے دا وگدا جسدا لانگھ نہ کائی

جس نے قدم اگیرے دھریا سوئیؤ سڑیا سڑیا
پر ایتھے سڑ مرن حیاتی اینویں گلّ نہ اڑیا

جیون جیون جھوٹھا نانواں تیرا موت کھلی سر اتے
لاکھ کروڑ تیرے تھیں سوہنے خاک اندر رل ستے

جنہاں عشقَ خرید نہ کیتا اینویں آ وگتے
عشقے باجھ محمد بخشا کیا آدم کیا کتے ۔530۔

جس دل اندر عشقَ نہ رچیا کتے اس تھیں چنگے
خاوند دے در راکھی کردے صابر بھکھے ننگے

عشقوں باجھ ایمان کویہا کہن ایمان سلامت
مر کے جیون صفت عشقَ دی دم دم روز قیامت

پل-صراط عشقَ دا پینڈا سو جانے جو کردا
آس بہشت دلیری دیندی ترک وچھوڑا گھر دا

لکھ زہاز اسے وچ ڈبے کہڑا پار اتردا
ایس ندی دیاں موجاں تکّ کے دل دلیراں ٹھردا

عاشق بنن سکھالا ناہیں ویکھاں نہں پتنگ دا
خوشیاں نال جلے وچ آتش موتوں ذرا نہ سنگدا

جے لکھ زہد عبادت کریئے بن عشقوں کس کاری
جاں جاں عشقَ نہ ساڑے تن نوں تاں تاں نبھے نہ یاری

جنہاں درد عشقَ دا ناہیں کد پھل پان دیدارو
جے ربّ روگ عشقَ دا لاوے لوڑ نہیں کوئی دارو

پاک شہادت قتل ہووےگا جے کر اس تلواروں
سدا حیاتی جان محمد مرنا ایس ازاروں

چاہیئے عشقَ سپاہی ایسا میں نوں مار مکاوے
تھانا کڈھ طبیعت والا صفتاں سبھ بدلاوے

پکا پیر دھریں جے دھرنا تلھک نہیں متّ جاوے
سو اس پاسے بہے محمد جو سر بازی لاوے ۔540۔

یار کرے جد اپنا تینوں چھٹسن ہور اشنائیاں
ماں پیو سجن یاد نہ رہسن حرص نہ بھیناں بھائیاں

جدوں جمال کمال دسیگا سوہنا لال پیارا
ویکھن نال حلال ہووینگا چھوڑ جنجال پسارا

خلقت تھیں گمّ ہویا چاہیں گمّ ہوویں تد پاسیں
باراں وچ درندیاں وانگوں چھپ چھپ جھٹّ لنگھاسیں

نالے لاغر لسا ہوسیں نالے زور توانا
نالے عاقل دانا ہوسیں نالے مست دیوانہ

کدے نچلا بیٹھ سکھلا دھاگے لاسیں جلی
کدے اٹھیسیں اگّ جلاسیں جلی بستر کلی

جنہاں دلبر پایا اوہناں نہ پرواہ کسے دی
وچ گوشے توحید اوہناں دے ناہیں جائ کسے دی

فارغ ہن اوہ عقلوں ہوشوں ٹردے اپنی ٹورے
ہوراں دے پند متّ نہ سندے کنّ اوہناں دے ڈورے

سکے پیر ندی تھیں لنگھن وچ سمندر چلدے
ہرگز مثل سمندر کیڑے آتش وچ نہ ملدے

نہ چنگیاں اکھوایا لوڑن نہ خلقت تھیں مندے
لوکاں دی کد بھاوت چاہن جو بھائے در کنتے

وچوں نور الٰہی رنگے باہروں کالے کلفی
نہ اوہ میرے وانگوں یارو دل جنجو گل الفی ۔550۔

مٹھی چھاں اتے پھل والے وانگ انجیر انگوراں
نہ بے فیض اساڈے وانگوں کوڑے متھے گھوراں

خاص انسان اوہناں نوں کہیئے جنہاں عشقَ کمایا
دھڑ سر نال نہ آدم بندا جاں جاں سر نہ پایا

اپر جلی مونہوں جلی اندر نہیں تجلی
جب لگّ عشقوں جان نچلی بھٹھّ جلی کیا جلی

اول علف اکلا ہوویں نقطے چھوڑ جنجالی
ہکو صورتَ ہکو ہندسہ بہت حسابوں خالی

کڈھیں ول کھلوویں سدھا کر کے ہمت عالی
اندر الفت ہوئی علف دی تاں الفی گلِ ڈالی

چارے ترکاں چور بناویں تاج مبارک والے
دنیاں عقبیٰ اپنے آپوں ترک ترک دے نالے

تاج سوہے جے نبی سلیماں ہد ہد کول بحالی
تاہیں توں ولایت والی رتبے عالی عالی

جلی دے ترے اکھر بھائی سمجھ اشارت ناموں
جیموں جاگن سنجھ سویرے لنگھن کٹن لاموں

اؤں یاد کرن ہر ویلے دلبر ہر اداموں
جلی وچ محمد بخشا چھپیں ہر الزاموں

گل وچ سیلھی دئی نشانی جھلّ عشقَ دا پھاہا
چھڈّ گرانی ہو سیلانی پکڑ سجن دا راہا ۔560۔

گل میری ہتھ تیرے شاہا عذر نہیں کجھ آہا
میل سجن دی میل محمد تاں سیلھی دا لاہا

نفس فسادی مارن کارن کس لے قمر جوانا
آسا دا پھڑ آسا ہتھ وچ ہو جا شیر توانا

رات ہنیری ڈھونڈ چوپھیرے جنگل بار ویرانہ
پتھر طور دلے دے اتے دسے نور شہانہ

کتیں سوت اخلاص عمل دا بیٹھ نورِ دی لوئی
پربت اتے دوکان دکھاں دا پان کاریگر کوئی

شدھ بدھ ہوش جہانی ساری وتی کملی ہوئی
اول بنھ گلو تواموں پھیر گلو بند کوئی

سڑ آپوں دے لذت ہوراں مثل شراب کباباں
آپ فنا ہو زاتے رل خاں وانگن آب ہباباں

جہناں جام الستوں پیتے رل کے نال اصحاباں
روز حشر تکّ نہیں محمد تروٹک مست خراباں

چھم چھم تیر پون تلواریں عاشق نہ ڈر رہندے
عشقَ پرہیز محمد بخشا نہیں کدے رل بہندے

محرم باجھوں بھیت سجن دا ہر ہکّ نال نہ کہندے
بدی ملامت قہر قیامت سو سو سر پر سہندے

عشقَ لگا تاں شرم کویہا اوہ آتش ایہہ پولا
لایق ہو نا لایق بہندے سن بھائی مکبولا ۔570۔

بے درداں نوں پچھو ناہیں دردمنداں دا رولا
مر جیون توں واقف تھیون عشقَ نہیں پٹّ کولا

دندے جھڑک جواب پیارے پھیر نہ آویں اتھے
جے آویں تاں قتل کراںگے اسیں کتھے توں کتھے

جاہ میاں نہں لا اس جائی قدر ہوئے کجھ جتھے
جے لکھ دین صلاحَ ونجن دی عاشق ہکّ نہ متھے

چیتا چیتا کنڈ نہ دیویں عشقَ لڑائیوں اڑیا
سو لے جاسی برخردارا جو اس سولی چڑھیا

'موتو قبلَ انتا موتو' والا حرف صحیح جس پڑھیا
اس میدان محمد بخشا سر دتا پر کھڑیا

جے توں عاشق بنیا لوڑیں پلہ پکڑ سجن دا
جان منگے تاں دیئیں شتابی صرفہ کریں نہ تن دا

تن بھی تاہیں جنت جاسی خلعت لئے مرن دا
دوزخ موت محمد جھاگے رکھ کے چا ملن دا

ہالی لوک کریندے واہیاں سکدے دھپے سڑدے
سارے رنج بھلے جد رجّ کے من پائیاں گھر کھڑدے

ہکناں دے کئی کھیت کمائے چھیکڑ گڑے گوائے
پوری پئی پریت اوہناں دی مردے باز نہ آئے

عاشق نہ امید نہ ہوون دن دن لمیاں آساں
جے سو وار کھدیڑن در توں کوکن کدے نہ جاساں ۔580۔

جے توں طالب راہ عشقَ دا چھڈّ وہماں وسواساں
ہمت دا لکّ بنھ محمد رکھ آساں پیا پاساں

دلبر جسدا کوئی نہ ثانی جوبن دا متوالہ
ہار نہ ہمت پریت اوسے دی نیہں کمائیں لالا

جس بن ہک دم جال نہ تھیندی اس بن کیوں کر رہسیں
دے جواب کھدیڑے توڑے پھیر اسے ولّ ڈھہسیں

جے دلبر منہ لائے ناہیں توں مکھ مول نہ موڑیں
ڈونگھی ندی عشقَ دی اندر جیو جامہ سبھ بوڑیں

جے اوہ نال نہ چلن دیوے پچھا کدے نہ چھوڑیں
'لا تکناتو من رحمت اﷲ' والی آس امید نہ توڑیں

جے توں سر دے پیر بناکے مگر سجن دے چلیوں
تاں پھر پرط دلاسہ دیسی جانی سنگت رلیوں

کہسی ہور نہ کوئی تیرا توڑے سیں توں مندا
پئی قبول محبت تیری میں صاحب توں بندہ

اکتھے ربّ سچے دے اتے صابر شاکر رہنا
اس بن ہور نہیں کوئی والی ونجھ کس دے در ڈھہنا

تختوں لاہ بناوے قیدی ہو نمانے بہنا
دکھیں بھریا حالَ محمد انت اسے نوں کہنا

آپے غم لگاوے سانوں آپ کرے غمخاری
آپ پھٹے چھک گل تھیں سٹے آپ کریندا کاری ۔590۔

بادشاہاں دا شاہ کہاوے نال غریباں یاری
اسروں یسر غریب مہمان نوازی کم اس دا سرداری

اس نوں بھلے بھلیرے ساتھی فرماندار سپاہی
کجھ پرواہ اساڈی ناہیں دائم بے پرواہی

بے پرواہ دی منزل ناہیں جس وچ سود سوداگر
بے نیازی دی چکھّ اگے دو جگّ ککھّ برابر

ستّ دریا اوتھے ہکّ قطرہ ستّ دوزخ چنگاری
اٹھ بہشت ہوئے گمّ سارے نہ ہکّ پھلّ بہاری

باغ بہشت ویرانے دسدے دوزخ سارے بجھے
کیڑے دے منہ سو سو ہاتھی خسخس وانگر سجھے

جس جنگل دے کیڑے دے منہ سو سو ہاتھی ویندا
کالا کاگ جدوں رجّ کھاوے پھیر کی باقی رہندا

لکھ ملائک نوری غم تھیں وانگ پتنگاں جلیا
تاں ہکّ آدم خاکی والا روشن دیوا بلیا

لاکھ جسا توفانے اندر ڈبّ بے-روح ہویا سی
اس درگاہ اندر مکبولی تاں ہکّ نوح ہویا سی

سے لشکر ہکّ مچھر مارے ہکّ خلیل اعظم توں
لکھ معصوم شہید ہوئے سن ہکّ موسیٰ دے دم توں

لکھ خلقت گلّ جنجو پائے خارز ہوئے ایمانوں
تاں ہکّ مہتر عیسیٰ ہویا محرم سر-ہکانوں ۔600۔

لکھ جانی لکھ چتّ وکائے سنے چتاں دے سائیں
تاں مئراج ہویا ہکّ راتیں خاتم نبیاں تائیں

نویں پرانے چنگے مندے اتھے خبر نہ کائی
خاہے گریا زاری کیجے خاہے کرو نہ بھائی

جے کر سبھ جہان محمد بھجن مثل کبابے
اس منزل وچ مالم ہندا وانگ خیالے خابے

جے لکھ جاناں صدقے ہوون جھلّ کے تیغ پرم دی
کجھ پرواہ نہیں دریاوے ہکّ قطرے شبنم دی

جے لکھ سیس رلن وچ خاک کر کے عشقَ پیارا
جیوں سورج دے نوروں چھپیا ذرہ ہکّ نکارا

سبھ اسمان جھڑن تاں جاپے پتّ درختوں جھڑیا
چوداں طبق ڈبن تاں جویں ککھّ باروں ہکّ کھڑیا

دوئیے جہان محمد بخشا جے سبھ ہون نبودے
گھٹّ ہویا ہکّ ریتوں دانہ وچ تھلاں دے بھودے

آدم جنّ ہوون قربانی کنی ہکو برانی
جیو جامے جل جاون سارے کھتھا وال حیوانی

جے سبھ عالم فانی ہوون اوتھے کجھ نہ خطرہ
کی ہویا کے گھاٹا وادھا گیا سمندروں قطرہ

کتھے آدم کتھے پریاں کتھے ہور فرشتے
کتھے شاہ امیر سوداگر کتھے ہور سرشتے ۔610۔

کتھے نی اوہ بدن نورانی کتھے جانی پاکاں
ہے کی تھاں محمد بخشا واؤ پانی اگّ خاکاں

جو ہویا جو ہوسن اگوں کیا نیکی کیا بدیاں
بے پرواہی دے وچ نیڑے کد قطرے تھیں ودھیاں

سہل نہیں ایہہ وادی بھائی سہل تکیندے جاہل
عملاں دا ایہہ حالَ محمد پر ہو بہو نہ قایل

جے نت کریں جہان ہکّ پینڈا متّ جانیں کجھ ٹریا
پرط تکیں تاں اوہنیں پیریں دو تنّ قدم نہ دھریا

کس سالک اس رستے ٹرکے اوڑک انت لیا سی
اس دردے دا دارو بھائی کس دے ہتھ پیا سی

جے ٹرنوں دقّ ہو کھلوویں مار سجن دی وگے
جے دوڑیں تاں کیڑ تلی دی سدا اگے ہی اگے

نہیں کھلونا لایق تینوں نہ ٹریاں پندھ مکدا
مشکل کم پیا سر تیرے کوئی علاج نہ ڈھکدا

نہ سر مار اتے سر ماریں تر تے بیٹھ چپیتا
چھڈّ دے کم اتے کم کر خاں یاد نہ آئی کیتا

نالے ترک کموں کر بندے نالے کم کمائیں
اپنا ہی کم کریں نہ تھوڑا زور بتھیرا لائیں

جیکر کار تیری ہے کاری رہیں لگا نت کارے
جیکر کار نہ کاری آوے بیٹھ اتھے بیکارے ۔620۔

ترک کریں اس سارے کموں جو کجھ کیتوئی اگے
کرنا تے نہ کرنا تیرا ایہو چنگا لگے

اول سکھ شناس محمد لایق کار کرن دی
جب لگّ کار بے کار نہ پرکھیں کرنی ہے کد بندی

لاکھ کروڑ اساں تھیں چنگے خاک ہوئے اس جائی
جے جگ ہوئے نہ ہوئے ایتھے ہے پرواہ نہ کائی

کار کریں جو کہے کاریگر کریں ہنکار نہ کاروں
عملاں تے دھر آس نہ ذرہ فضل منگیں سرکاروں

اگوں منزل آوے بھائی وچ وادی توہیدے
عابد تے مئبود ملیندے دوئی نہ پیر مریدے

سرّ کڈھن ہکّ گلمے وچوں لکھ سراں دے رل کے
اس گلمے تھیں باہر نہ جاوے خسخس دانہ چل کے

اضل عبد دا جامہ ہکو ایہہ گلما وچکاروں
ہر دا روپ محمد بخشا ہے ہکسے سرکاروں

توڑے بہتے روپ دسیون توڑے تھوڑے تھوڑے
اصل اندر سبھ ہکّ ہوونگے ندیوں نیر وچھوڑے

ازلوں گھن عبد تکّ بھائی کم ہویا جد سارا
کون دوآ پھر باہر رہسی ہکو ہکّ اکارا

ہکس دیوانے کولوں پچھیا شخصے ہک پیارے
دس اسانوں کی کجھ کہیئے ایہہ کنجھ عالم سارے ۔630۔

اگوں پھیر دیوانے کیہا دساں نال مسالے
ستھے دا ہکّ رکھ بنایا کاریگرے کمالے

ڈالی پتر پھلّ بنائے سینکڑے کلی ممولے
ہتھ وچ ملے بھجے سبھ چتر بنے ہکو مڑ گولے

جاں اوہ ہکو ستھا آہا نقش گئے بھجّ سارے
ہکو حق محمد بخشا میں توں کون وچارے

جے کوئی غرق نہ ہویا بھائی وحدت دے دریاوے
کی ہویا جے آدم دسدا لیک نہ مرد کہاوے

نیکی بدی نہ تکدے سوئی جو وحدت وچ پہتے
نیکی بدی تداہیں بھائی اسیں تسیں جد بہتے

جاں جاں اپنے آپے اندر جائ بندے دی ہوسی
کر کر شادی کدی ہسیگا کدی غماں وچ روسی

جاں ایہہ اپنے آپوں نکلے نہ کوئی غم نہ شادی
دوزخ دا غم خوشی جنت دی دوہاں تھیں آزادی

ہر ہکّ اندر دوزخ جس وچ سپّ اٹھوئیں واسا
اس دوزخ تھیں باہر آویں خطرہ رہے نہ ماسہ

جے اج باہر آئؤں ناہیں دوزخ نالے جاسی
ہر ہکّ سپّ اٹھوآں اینویں روز حشر تکّ خاصی

جاں سالک اس جائی پہتا آپ مرے مر جیوے
گمّ ہووے مڑ باہر نکلے گنگا ڈورا تھیوے ۔640۔

کدے رلے اس زاتے اندر کدے گرے مڑ ذاتوں
صورتَ عجب بنی پر خالی بدنوں بدن صفحہ توں

چار چوہاں تھیں باہر آون ودھدے لکھ لکھاں تھیں
اس دفتر دے حرف نہ دسدے اناں عقل اکھاں تھیں

دور کتے اس شہروں باہر پھردا عقل بیچارا
جس ایہہ سرّ ذرا ہکّ لدھا سر تھیں ہویا پارا

عقلوں فقروں باہر آوے نچدا پھرے دیوانہ
آکھے خبر نہیں میں کہڑا کہڑا میرا خانا

نہ میں بندہ یاری سندا نہ میں نر نہ مادی
بندگیاں گمّ ہویاں نالے نہ کجھ رہی آزادی

نالے صفتاں والا ہندا پھیر اوہ صفت نہ جانے
عارف ہندا پر اس ویلے مئرفت نہ جانے

منا-منی کجھ رہندی ناہیں کوئی کہاوے کس دا
جے کر اس ولّ تکیئے اگوں اپنا آپ ہی دسدا

اپنے ولوں جدھر پھر ویکھے اوہو نظری آوے
جت ولّ ویکھے ایہو لیکھا کوئی نکھیڑ نہ پاوے

جاں توں گمّ ہوویں وچ اس دے اپنی چھوڑ نشانی
ایہہ توحید محمد بخشا دسے کون زبانی

پھیر اگوں اک منزل آوے حیرت والی وادی
درد افسوس ہوئے گمّ اوتھے ہرگز غمی نہ شادی ۔650۔

دم دم تیغ غماں دی مارے حیرت اگّ نہ بجھے
آہیں درد اتے لکھ سوزوں رات دہاڑ نہ سجھے

جاں اوہ مرد حیرانی والا جا پہتا اس جائے
ہندا گمّ تہیر اندر اپنا آپ نہ پائے

جیکر اس تھیں پچھے کوئی ہیں توں یا نہیں ہیں
اندر ہیں یا باہر بیٹھا ایتھے یا کہیں ہیں

فانی ہیں یا باقی میاں یا نہیں توں دوئے
دس سانوں کجھ پتہ نشانی حالَ تیرے کی ہوئے

کہندا اصلی خبر نہ مینوں بیٹھا یا کھلویا
عاشق ہاں پر پتہ نہ رہا کس پر عاشق ہویا

نہ میں مسلم نہ میں کافر خبر نہیں کس چالی
نالے ایہہ دل عشقوں بھریا نالے ہے مڑ خالی

جاں پہتا اس منزل اندر رستہ منزل چھپدا
رستہ منزل کس دا بھائی نالے ہے دل چھپدا

حیرت سرگردانی تائیں کیکر اگے کھڑیئے
شہر اتے دروازے چھپدے کتھوں نکلیئے وڑیئے

جاں کوئی مرد اس جائی پہتا کلوں شکر ہووےگا
کفرے وچوں ایماں کہندے ایماں کفر ہووےگا

وادی فقر-فناہ دے اندر اگلی منزل آئی
فقر-فناہ اندر چپّ بہتر گلّ نہ جاندی پائی ۔660۔

فراموشی دی منزل ہوئے گنگے ڈورے جھلے
جاں ہکّ سورج روشن چڑھیا سبھ تارے چھپ چلے

کانگ چڑھی دریا فقر دے جمبش اندر آوے
پتھر نقش بریتے بیلا بوٹے ریت چھپاوے

دوئیے جہان محمد بخشا موج اس اک دریاؤں
جے کوئی ایہہ گلّ منے ناہیں قصر اوہنوں سر داؤں

ایس ندی وچ چبھی مارے جے کوئی ہمت کر کے
سدا سکھالا رہسی بھائی کی کم باہر تر کے

ایس ندی دی چبھی اندر چتّ ہمیش سکھالا
گمّ ہوون بن ہور نہ بھاوے واندے پین کشالا

حکمے نال اس چبھی وچوں جاں سر باہر آنے
تاں اوہ کاریگریاں ویکھے تکّ تکّ بھیت پچھانے

اس چبھی وچ غیر نہ مٹدا جاوے ہکّ ہکلا
جتھے اپنا آپ نہ میوے ہور کھڑے تاں جھلا

جاں ایہہ اپنا آپ بندے نوں بردا ہے دلبر دا
مال ملک تے عزت دولت سنگ کھڑیاں کد تر دا

'لن تنالو البرّ' بھائی سٹّ تمامی چیزاں
فرد ہووے تاں مرد کہاوے ملدا نال عزیزاں

خاتر-جمئر ہوئے جس ویلے خدی ونجھے بیخدیؤں
پاک ہووے تاں باہر آوے ہر ہر نیکی بدیؤں ۔670۔

جاں ایہہ نیکی بدی نہ رہندی اس دم عاشق ہوندا
ہوئِ فنا عشقَ دا اول یاری کرن کھلوندا

جیوں ایہہ حالَ احوال فقر دا غائب ساڈی نظروں
تویں شرع زبانوں اہلے نالے صفتوں خبروں

مر کے جیون دی گلّ بھائی دسے کون زبانوں
'بئس بئد-ال-موت' سخن دی معنے دور بیانوں

بعد فناؤں باقی ہونا کی جانا اس باتوں
نویں کتاب بنے جے لکھاں باتاں نفی-اسباتوں

مر کے جیون دی گلّ چنگی سو جانے جو کردا
جسدے سر پر ورتی ہووے کم نہیں ہر ہر دا

میں کی جانا چال فقر دی بدئی تے نفسانی
سنی سنائی لکھ وکھائی پائی نہیں نشانی

اپنی موت حیاتی اندر جب لگّ تیرا ڈیرہ
اس منزل وچ کد محمد پیر پویگا تیرا

اپنا آپ محمد بخشا تیرا مصر شہر ہے
مشکل پندھ سجن دے لوڑیں رستہ برّ بحر ہے

جاں ایہہ مصر پیارا تینوں کوڑا زہر ہووےگا
تاہیں دل سفر ولّ جاسی پینڈا لہر ہووےگا

دھیاں پتر بھیناں بھائی وچھڑ سنگوں ساتھوں

بیڑی روہڑ اسباباں والی عشقَ ندی دی ٹھاٹھوں ۔680۔

رستہ دور نہ اوڑک جسدا گھنے قضیے اسدے
پر جو نال یکینے ٹردے ونجھ سجن سنگ دسدے

توڑے کجھ نہ مالم اس دا تھاں ٹکانا پاسہ
چھڈّ دنیا پو لہر فقر دی رکھ ملن دی آسا

یار ملے بن مرسو ناہیں سیس تساں جے ہولے
اوہ تیرا توں اس دا ہوسیں وتھّ نہ رہسی مولے

محبوباں دی بے پرواہی سن کے ہٹ نہ رہو خاں
ہمت آس قراری کر کے ونجھ اسے در ڈھہو خاں

صبر توکل عاصم والے ہمت صیف ملوکے
کریں قبول نہ ہٹیں توڑے سبھ کوئی ٹھاکے کوکے

اپنا آپ چھڈیں اس کارن ساجن تاں گھٹِ آون
سبھ جگ اتے شاہی تیری پریاں تخت اڈاون

ڈھونڈن والے مڑن نہ خالی خود حضرت فرماوے
ویکھاں صیف ملوکے ولوں جو لوڑے سو پاوے

عاصم دے سن صبر توکل ہمت اس شہزادے
دلبر بھال محمد بخشا سہِ سہِ دکھ زیادے

تمّ-ال-کلام بنامے ہزرتے پیر مرشدم صاحب
کدس اﷲ تعالیٰ سرہّ ال-عزیز
(اپنے پیر مرشد دے ناں تے کویتا سمپورن، کردا،
اﷲ اوہناں دے اچتم بھیداں نوں پاک کرے)

قصہ صیف ملوکے والا اس کارن ہن کہنا
طالب ہمت کر کے چلے روا نہ رکھے بہنا

پیر میرا اوہ دمڑی والا میراں شاہ قلندر
ہر مشکل وچ مدد کریندا دوہاں جہاناں اندر ۔690۔

عاصم بن صفوان شاہزادہ والی تخت مصر دا
آہا شاہ سلیماں دوجا صاحب دولت زر دا

رومی شامی چین مچینی غزنی ہندوستانی
زنگی روسی ہور فرنگی یونانی ایرانی

ستر شاہ تختاں دے سائیں چاکر سن اس سندے
خدمت اندر رہن کھلوتے ہتھیں بدھے بندے

ستّ ولایت زمیں آبادی ستے تخت اس ملیا
چار تخت دی حد سفرانی عمل اپنے وچ لیا

فوجاں لشکر کٹک کروڑاں گنتر وچ نہ آون
جے سو منشی لکھ مسدی لکھ لکھ قلم گھساون

زول-کرنین سکندر والا شوکت شان زیادہ
بادشاہی گھر اس دے دائم آدی دا شاہزادہ

کوٹ قلعے در بند ہزاراں چھاؤنیاں ہر دیسیں
سدا برت ہر شہر بنائے رسد کھان پردیسیں

عادل سخی سکندر جیسا جیوں دریا وچ موجاں
زوراوری اوہدی سن کمبن دیو دانوَ دیاں فوجاں

راکھش آدم کھاون والے تیغ اوہدی تھیں ڈردے
کوہ قافاں دیاں غاراں اندر جا گزراناں کردے

جھنڈے چھتر نشان ہزاراں لکھ کوئی سر-کردے
سر کردے مہماں تائیں آئِ قدمیں سر دھردے ۔700۔

شاہ زمیں دے سارے ڈردے ثانی کوئی نہ آہا
اگے آ گزارن نظراں جت ولّ پاوے راہا

ہکّ اﷲ دا خوف ہمیشہ دہشت ہور نہ کائی
دشمن سبھ تہہ تیغ کیتے سبھ عالم وچ دہائی

عیش خوشی جو دنیا والی سبھو سی ہتھ آئی
سبھ مراداں چاہاں پائیاں کردا شکر خدائی

ہکّ مراد رہی دل اندر گھر اولاد نہ ہوئی
جاں جاں اوہ نہ حاصل ہووے ہور نہ سجھدی کوئی

عاصم اس اندیشے اندر رات دہاں دلگیری
ربا ایہہ میری سلطانی دولت فوج گھنیری

بن فرزند میرے کس کاری ایہہ سارے اسرگے
جاں اس فکر اندر جی جاوے اگّ اندر وچ لگے

جاں جاں عمر جوانی آہی لنگھی آسا آسا
مجلس لاوے موجاں مانے غم نہ آہا ماسہ

باہٹھ ورھے جد عمر وہانی چلی بہار جوانی
شاخ ہری رنگ پیلا ہویا آئی رتّ خزانی

سرو آزاد لگا خم کھاون چمبے کلیاں گریاں
لالے تھیں پھل کیسر ہوئے ہور بہاراں پھریاں

سنبل فصل پیا آ گھاٹے نکلن لگیاں تاراں
نیندر مست دتی چھڈّ نرگس بیٹھا وانگ بیداراں ۔710۔

کستوری آ پہتی اوتھے کستوری سنگ بھوری
وچ وچ آن وکھالی دتی کافوری رنگ نوری

اوہ سبز-ختز چھاپے والا کرن لگا اے چمبا
لگا ویکھ چناری پنجے بید والا تھر-کمبا

سرد ہویا دل خوشیاں ولوں دنیا جھوٹھ ککارا
جے سے برس کیتی میں شاہی اوڑک چلن ہارا

دولت مال خزانے لشکر تخت ولایت شاہی
بعد میرے کوئی ہور بہیگا میں ہاں اج کل راہی

دل میرے نوں چنگا لگدا تانہیں ایہہ پسارا
جے اج اکھیں اگے ہندا ہکّ فرزند پیارا

میں کی عجب بے عقلی کردا جھلاں مفت ککارے
عاصم شاہ محمد بخشا ایہہ اندیشے دھارے

ٹراں مہمیں سختی جھاگاں بہت کراں شکرانہ
سے اندیشے رات دہاں وچ عمر اینویں گزراناں

اؤتر نام پیا کی کرنا مال متعہ گھنیری
گوشے بیٹھاں ہو چپیتا رکھ اﷲ تے ڈھیری

جے فرزند ہندا اک لایق تاں ہندی خوش حالی
میرے پچھے ہوندا بیٹا تخت ملک دا والی

ایہہ اندیشے کر کے عاصم جا گوشے وچ وڑیا
بیٹھ محل اکلے اندر بوہے سنگل جڑیا ۔720۔

آون جاون لوکاں والا سارا بند کرایا
نہ کجھ کھاوے نہ کجھ پیوے نیند آرام گوایا

نہ اوہ کول کسے نوں سدے گلّ کلام نہ کردا
گریازاری کم ہمیشہ گھڑی آرام نہ کردا

چالیھ روز ہوئے اس اینویں مولٰی اگے روندا
اسروں-یسروں محمد بخشا اوڑک ہک دن ہوندا

میر وزیر عمرہ وڈیرے فکر کرن رل سارے
کیہی مہم ایہہ ڈاہڈھی آئی شہنشاہ ہمارے

کر مسلاہت کرو تدارک کجھ تدبیر بناؤ
دو وزیر پیارے شاہ دے بوہا جائ کھلاؤ

ہتھ بنھ عرض کرو شاہ اگے پچھو حالَ حقیقت
کس سببوں گوشے بیٹھا اس ولّ کی مصیبت

متّ سلطان اساڈا یارو حالَ حقیقت دسے
کریئے کجھ تدارک چارہ متّ پھر ہسے رسے

چہل وزیر عاصم دے آہے ہکّ تھیں ہکّ چنگیرے
پر دو اوہناں وچوں آہے محرم خاص اگیرے

صالح ابن حمید ہکیدا راوی نام بتاندا
آدر-یوش ہاماں دا بیٹا دوجا آکھ سناندا

ایہہ وزیر دوئیے اٹھ وگے کھولھ وڑے دروازہ
شاہ پیا بےحال ڈٹھو نے لسا بے-اندازہ ۔730۔

مردے-ونیے رنگ جسے تے زرد ہویا منہ پیلا
اکھیں نہراں پانی دیون سرو ہویا پر تیلا

نہ اس طاقت گلّ کرن دی نہ سی ہوش ٹکانے
چا اٹھال بحال کراون گلاں زور دھننانے

اول کر تئزیم سلاماں کردے پھیر سنائیں
ثانی تیرا ناہیں شاہا مشرک مغرب تائیں

ادنیٰ حصہ ملک تیرے دا شاہ سلیماں پایا
حکم اقبال تساڈا حضرت دم دم ہوئے سوایا

کئیں شہزادے تختاں والے چاکر تیرے اگے
عالم فاضل کرن دوائیں تتی واء نہ لگے

اسیں وزیر صلاحاں جوگے تیرے ہتھیں پالے
فوجاں کٹک مہماں کارن دشمن مارن والے

اسیں کمینے بندے تیرے تدھ توں گھول گھمائے
کیسی ایہہ دلگیری تینوں پچھن کارن آئے

محرم خاص تسیں منِ بھانے کہندا شاہ وزیراں
افلاطون ارستو میرے عجب کرو تدبیراں

جس دن دا میں ہویا سیانا پیر تخت تے دھریا
عزت دولت نال ہمیشہ رہیوسُ ہریا بھریا

کیتا کرم الٰہی میں تے بہتے تخت سمبھالے
چالی شہزادے نت میری خدمت کرن سکھالے ۔740۔

آسے آسے گئی جوانی فکر پیا ہن ایہا
کالیاں رنگ وٹایا گورا آیا موت سنیہا

ناہیں میں گھر بیٹا صالح دین دنی دا گہنہ
ایہو داغ لگا وچ سینے سدا نہیں میں رہنا

ایس اندیشے تختوں لاہیا راج ولوں چتّ چایا
عاصم شاہ وزیراں اگے ویدن کھولھ سنایا

شاہ اگے پھر عرض وزیراں کیتی ہو درماندے
دسّ اسانوں ہے کی چارہ جہڑا وسّ اساں دے

شاہ کیہا بن صبروں ایتھے ہور نہیں کوئی چارہ
لیکن تسیں وزیر وڈیرے کر ویکھو ایہہ کارا

جو علما حکیم سیانے رملی ہور نجومی
کر اکٹھے پچھو ہووے کسے متے مئلومی

جے میرے گھر دینا ہووے بیٹا آپ الٰہی
تاں میں شکر گزار سمبھالاں تخت ولائت شاہی

نہ ہووے تاں گوشے اندر ایویں چھپیا رہساں
شور ککارا مشکل بھارا غم وچ کیوں کر سہساں

ایہہ جواب عاصم دا سن کے لگی چپّ وزیراں
باہر آئِ رل بیٹھے سارے کرن لگے تدبیراں

سدّ نجومی عالم فاضل رملی ہور سیانے
دتی لکھ معاش اوہناں نوں ونڈے ہور خزانے ۔750۔

کیتی عرض وزیراں یارو اساں بنی ایہہ بھاری
شاہ اساڈے دے گھر دسو ہوسی انس پیاری

لگے کرن حساب نجومی ہو اکٹھے سارے
برجاں وچوں وڑ وڑ نکلن گندے راس ستارے

عاصم تے صفوان شہزادے نالے حرم دوہاں دے
جوڑ بناون حرف اکٹھے لکھدے نام چوہاں دے

گن کے ادد سبھے حرفاں دے جمع کرن چا باراں
باقی اتے لیکھا پاون کر کر سمجھ ہزاراں

شاہ عاصم دے تلء جاگے اگوں کی کجھ ہوسی
آس مراد اوہدی ربّ دیسی یا اینویں نت روسی

کر کے سمجھ نجومی کہندے چنگی فعال وزیرو
دیہو مبارک عاصم شاہ نوں تکڑے ہوؤ امیرو

شاہ بدخشاں دے دی بیٹی جے عاصم نوں لبھے
اس وچوں ربّ بیٹا دیسی ہوسن صفتاں سبھے

عادل عالم فاضل ہوسی ملکاں وچ اجاگر
ہلم ہیا ہدایت والا سوہنا سخی بہادر

لمی عمر حیاتی والا رہسی نال اکبالاں
ایویں آیا نظر وزیرو سانوں اندر فالاں ۔760۔

جاں ایہہ خبر گئی سلطانے خوشی ہوئی اس گلّ دی
گوشے تھیں اٹھ آیا بیٹھا تختے اتے جلدی

شکر ہزار گزار وزیراں کیتی آن سلامی
لکھ کروڑ دتے سر صدقے لین انعام انعامی

لا دربار بیٹھا شاہ عاصم وچ امیر وزیراں
عالم رملی رخصت کیتے دے دھرم ارتھ جاگیراں

صالح ابن حمید وزیرے نال لائے سرکردے
چالی ہور وزیر سیانے صاحب عقل ہنر دے

کئیں حکیم افلاتوں جیہے کار-روا جگّ دیدے
سبھناں اتے افسر کیتا صالح ابن ہمیدے

ڈالی تحفے بہت اجائب کئیں ہزار سوغاتاں
صالح دے حوالے کیتیاں گھلیا کارن باتاں

کہیوسُ جیکر آئؤں فتہیا ہور بہں تدھ بخشاں
صالح نال اقبال روانہ ہویا طرف بدخشاں

شاہ بدخشاں والے اگے تحفے جا گزرانے
نالے صالح گلاں کر کے کھولھ دسے پروانے

جاں پھر شاہ بدخشاں والے سمجھی گلّ تمامی
شکر گزار وکیلاں تائیں خلعت دے گرامی

بہتی عزت خدمت کیتی دتے محلیں ڈیرے
رات دہاں مہمانی دیندا کرے اوہناں ولّ پھیرے

ستّ دہاڑے خاتر کر کے رکھے زور دھننانے
رنگاں رنگاں دے نت دیندا بادشاہانی کھانے ۔770۔

اٹھویں روز تیاری کیتی بیٹی ڈولی پائے
جو کجھ داج شہانہ دتا کون حساب سنائے

گھوڑے خچر اوٹھ ہزاراں موتی لئل جواہر
لکھاں تھان دتے زربفتی دولت انتوں باہر

گولیاں گولے سوہنے سندر زیور لائِ شنگارے
ڈولی دا سر صدقہ کر کے دتے باپ بیچارے

جنہاں نال پیار بیٹی دا سنگ سہیلیاں داعیاں
لائیاں نال رکھو خوش اس نوں وانگن بھیناں مائیاں

لشکر سنے وزیراں تائیں بخشے جوڑے گھوڑے
دے ہتھیار بھلیرے ٹورے نالے کلغی توڑے

طرف مصر دے ہوئے روانے جاں پھر نیڑے آئے
دے خوش-خبر وزیرے قاصد عاصم طرف وگائے

عاصم شاہ سلطان اچیرے تنبو باہر لوائے
شادی دے اسباب تمامی اوتھے آن سہائے

تنبو خیمے جڑت جڑاؤ موتی تے زر-کاری
سورج نال رلاون رشماں لگے پھلّ کناری

پلے سیؤن سبھ زردوزی طلے جائی دھاگے
سیج وچھی وچ عاصم شاہ دی کوہیں جھلمل لاگے

آ دربار شہانہ لگا خلقت کٹھی ہوئی
زمیں زمن وچ آدم دسدا انت نہ آوے کوئی ۔780۔

دیبا تے زربفت ہریروں اطلس خیمے لائے
شالاں سچیاں ہور غلیچے فرش فروش وچھائے

اگے چھتر سنہری لائے چمک دسن اسماناں
کیتی چھاں جہانے اتے اچیاں سائباناں

بادشاہی زربفت وچھائے پھلاں سیج وچھائی
کرسی ہور جڑاؤ سوہنی ہر سرکردے پائی

چارے تاک محل سہایا امبر تے سر طاقاں
ہر تاکے وچ سوہنے کھیڈن الفت نال اتفاکاں

سائباناں ہیٹھ ہر جائی بیٹھی خلق چپھیرے
حوراں ویکھ ہوون دل گھائل کنجریاں دے پھیرے

عاصم شاہ تکّ مجلس رسی جشن نوروز منائے
خیش قبیلے محرم خاصے میر وزیر سدائے

عجب اجائب چیز نئمت کھانے بہت منگائے
دھکھن عود گئی بو کوہیں عطر امبیر ڈلھائے

کھانے کھا ہوئے آسودے مشکوں خوشی دماغاں
پی شراب ہوون رنگ تازے جیوں کر لاٹ چراغاں

شاہ بدخشاں دے دی بیٹی عاصم شاہ ویاہی
آس لگی وت بیٹا دیسی کرسی کرم الٰہی

بیگم نال کریندا خوشیاں چین ہویا پھر تازہ
مارے تاک فکر دے کھلھا خوشیاں دا دروازہ ۔790۔

بیگم نال سہیلی جہڑی شاہ بدخشاں ٹوری
صالح ابن ہمیدے ہک دن ڈٹھی سی اوہ گوری

ویکھن سار اوہدا دل وکیا صالح ربّ دھیاوے
بیگم دی سہیلی ایہہ جو کویں مینوں ہتھ آوے

عاصم شاہ دے اوس وزیرے دتی عشقَ زہیری
صبر قرار آرام نہ رہیوسُ رات دہاں دلگیری

جیوں پنجرے وچ پنکھی ہندا تویں وقت لنگھائی
بھلّ گیاں تدبیراں ہوشاں دانش عقل دانائی

ہوئی خبر امیراں تائیں عشقے دے افالوں
عاصم شاہ نوں واقف کیتا صالح دے اہوالوں

چا بخشی سلطانے اس نوں اوہ معشوق پیاری
عقد کیتا خوش وسن لگے بھلی خفگی ساری

شاہ وزیر دوہاں تے ہویا کرم سچاواں ذاتی
بیگم اتے سہیلی اس دی حمل ہویا اک راتی

نوں مہینے نوں دہاڑے نوں سائت تھیں پچھے
دوہاں نوں ربّ بیٹے دتے آئے نی دن اچھے

شاہزادہ سی لئل چمکدا سورج شکل پیارا
نگ موتی صالح دا بیٹا چن جیہا چمکارا

دائی ویکھ ہوئی شودائی ہردے روپ اتارے
چہرے تے چمکارے مارن اکبالاں دے تارے ۔800۔

سورج ویکھ شہزادے صورتَ چھپ بدلی دن کٹدا
ویکھ وزیرے دے فرزندے چودھویں دا چن گھٹدا

قان-بدخشاں دوویں آہے جویں لئل بدخشاں
حوراں نوں حیرانی آئی ویکھ اوہناں دے نقشاں

موتی ویکھ سمندر اندر بے آبی وچ مردے
مانک ہیرے ہار سفائیؤں سر دھڑ صدقے کردے

شاہ وزیر دوہاں دے باغیں عجب شگوفے جمے
صفتاں وچ نہ رہُ محمد اگے قصے لمے

شاہ وزیر کیتے شکرانے زر دتی فکراواں
کئی معاش جاگیراں دتیاں رملی تے علماواں

سدا-برت ہر رستے اتے لائیاں ہور چھبیلاں
دے سروپا نوازش کیتی عادی دیاں اسیلاں

انھے لولے لوڑ شہر دے دتے گھوڑے جوڑے
کوٹھے اتے رستاں لائیاں آیاں کوئی نہ موڑے

زر دتی کنگالاں تائیں درویشاں نوں لنگر
کوئی کنگال نہ رہا شہریں لے لے ہوئے تونگر

شادی دے شادیانے وجے بھیریں لگیاں چوٹاں
ملکاں اندر شلکاں ہوئیاں ہر تھانے وچّ کوٹاں

شہزادے عمرہ ہزاراں امیر وزیر تمامی
سرکردے سبھ جنگی ملکی راجے رائے انعامی ۔810۔

مہر مقدم تے پٹواری دفتریاں دیواناں
قدر بکدری سبھ نے آندا شکرانہ نذرانہ

شاہ یمن دے تحفہ کر کے آندی صیف بھلیری
جو جمشید آہا لکّ بنھدا عید خوشی دے ویری

ایہہ میراس یمن دی شاہی پیو دادے دی آہی
جمدیاں لے لئی شہزادے واہ اقبال ایہہ شاہی

عاصم شاہ ایہہ صیف لبھن دا جاتا شگن بھلیرا
ہے فرزند اکبالاں والا ہویا شاد ودھیرا

صیف-ملوک اس گلوں دھریا شہزادے دا نانواں
ہن وزیر اوہدے دی یارو تھوڑی گلّ سناواں

سید-علی-ہمدانی مینوں ایہہ روایت دسی
شاہ وزیر دوہاں دی جھگی ہکس دہاڑے وسی

ہکسے رات نمے تے جمے حکمت نال الٰہی
برج ستارہ رات ہکو سی کجھ تفاوت ناہی

صالح نے اس گلوں رکھیا شاید نام پتر دا
وچ حساب رمل دے ایہو پورا سی اتردا

شاہ وزیر دوہاں گھر شادی ملی مبارک بادی
لے لے جاون دان ہزاراں جو کوئی منگتے عادی

کنجر تے کلونت مراسی شرنائی راسدھاری
بازی گر ہزار طرحاں دے بھگتیئے نٹ مداری ۔820۔

چھری-ماری تے خسرے پیرن نعرے چڑھن دھننانے
آپو اپنے کارج کر کے لٹن بہت خزانے

تریاں تے کرنائیں نالے مارن ڈھول بھرائی
کہڑے کہڑے گنے محمد کٹھی ہوئی لوکائی

صیف ملوک تے شاید کارن شہروں باہر کنارے
پکا باغ سہایا بہتا لائے وچّ فوارے

چیکن کھوہ سراں کر بولن وا صبا دی وگے
پر ہکّ دیپک گان نہ ڈردے شالہ اگّ نہ لگے

شوقوں طوق پیا گل کمری کوُ کوُ کوکے بولے
کوئل تان لئی ہو اچی کردے ناچ ممولے

بلبل طوطے سوہلے گاون حالَ پئے حیواناں
کھوہ دا کتا چٹکی مارے بیل پھرے دیوانہ

ٹنڈاں ہنجھو بھر بھر ڈولھن جان اندر کر خالی
سدا نہیں اس رونق رہنا سدا نہیں خوش حالی

(پاٹھ بھید)

ٹنڈاں خوشیوں پانی ڈولھن، جاون ہو کے خالی
ربا رکھ سدا ایہہ رونق، رکھ سدا خوش حالی

بنھ قطار چنار سفیدے سرو آزاد کھلوتے
سدھے صاف برابر دسن تار پریت پروتے

ہر ہر پاسے نہراں وگن چوک عراق اچیرے
شیش محل چوبارے گوشے بھلے بھلیرے ڈیرے

شاہ کیہا ایہہ موتی سچے عاماں نہیں وکھالو
شاید تے شہزادے تائیں باغ اندر کھڑ پالو ۔830۔

آمد سن شہزادے والی باغیں رونق ہوئی
خدمتگار گئے اٹھ اگے لوڑیندا جو کوئی

جھاڑو دیئ چھنکار کرائے گرد کندھاں توں دھوئی
پور کر مشقاں ڈولھن مشکاں دھم گھتی خشبوئی

صیف ملوک دے آون والا سنیا باغ اوازا
سکے رخ ہوئے پھر ساوے گل پھلّ کھڑیا تازہ

پتّ ہرے پھلّ چٹے چمبا ہسّ ہسّ دھرتی لیٹے
پچھلا داغ غماں دا لالا دیدے ورق لپیٹے

ڈٹھیاں ہر اک دی سی ہندی دور اداسی ساری
باغ بہشت نظارہ آہا، کردا روح بہاری

(پاٹھ بھید)

گلّ ایسی آواسی ماری سرخ دہاں کھلاری
آیا وقت نشے دا نیڑے ہوئی طمع خماری

ست-برگے پھلّ پیلے کڈھے دل نوں بہت سہایا
عجب بسنت انوکھا بیلا خوشبو وچ وسایا

ہسدیں دندیں شکر گزارے نازک گل داؤدی
نرگس سن مستانی ہوئی آمد دی خوش نودی

گلما پاڑ شاہی دا دعویٰ دتا چھوڑ گلاباں
سر نیواں کر خدمت اندر بیٹھے وانگ نواباں

گلخیرے پھل کرن دوائیں خیریں آ سلطانہ
لہریئے لے ریہان کھلوتی زیور پہن شاہانہ

سبزے فرش وچھایا سوہنا صاف زمرد نالوں
دور کھلھارے چھتر چوبارے نسریں شوکت شانوں ۔840۔

ایہناں گلاں وچ اجے محمد طبع نہ مٹے تیری
قصہ سرے پچاسیں کیوں کر بیٹھ نہ بن کے ڈھیری

دسدا سفر شہزادے والا اگے بہتا سارا
زور طبیعت نوں ربّ دتا کردی ہور پسارا

داعیاں لے شہزادے آئیاں باغ اندر کر ڈیرے
نال پیاراں پالن دوہاں ہوئے آن وڈیرے

جاں پھر چونہ برساں دے ہوئے وانگ پھلاں دے پھلے
آئی راس زبان گلاں تے دسیا سخن نہ بھلے

چار مہینے چار دہاڑے چارے سال تے سائت
گزر گئے تاں سدّ بہائے اہل نجوم جمائت

لگے کرن حساب نجومی جوڑ ستارے راساں
خفگی دی گلّ دسّ نہ سکن پھاتھے وچ وسواساں

ہر ہر پاسے بخت سولے دولت علم اکبالوں
ہکّ گردش وچ مشکل دسدے عشقوں سفر وبالوں

آخر شاہ کیہا چپّ کیسی تساں وسّ نہ کوئی
جو کجھ روز اول دی لکھی اوڑک ہونی سوئی

دسّ دیہو شہزادے والی حالَ حقیقت ساری
کردے عرض نجومی قبلہ بخشیں جان ہماری

طالع وقت ڈٹھے تاں سانوں ایہہ کجھ نظریں آیا
صیف ملوک شہزادے ہوسی تدھ تھیں شان سوایا ۔850۔

شوکت ہیبت زور شجائت ہلم ہیا حلیمی
علم سخاوت عقل توازء ہوسی خو کریمی

سورج ہار ہمیشہ کرسی نت دہاں زر بخشی
چن وانگو کئی راتیں چاندی ایویں ہر ہر بخشی

پر ہکّ اس تے پہلی عمرے گردش دیئ ستارہ
چٹک عشقَ دی نال اس دیسوں سفر کریسی بھارا

جنگل تے کوہ قاف سمندر پھرسی کیئیں جائیں
کتنے سال اکلا تکسی راکش دیو بلائیں

مارن تے کئی دشمن ڈھکسن مولٰی ایس بچاسی
بہتے سخت قضیے دسّ کے اﷲ آس پچاسی

عاصم شاہ ایہہ گلاں سن کے آن پیا وچ فقرے
ہو غم ناک تحمل کردا دھنّ شاہاں دے جگرے

جے سو سخت مصیبت اگے درداں والی دسے
سر ورتے بن ہرگز یارو قدر نہ آوے کسے

ہر کوئی جانے سوڑی سامی اگے قبر انھیرا
ہکّ اکلی وچ اجاڑے دائم ہوسی ڈیرہ

جاں-کندن دی تلخی ڈاہڈھی سن گلاں تن کمبے
پکّ کتابیں خبراں اگے دوزخ بھاہ المبے

اس سننے تھیں کد اسانوں خوف پیا دل جھڑیا
جاں اوہ گھڑی سرے تے آئی پتہ لگیگا اڑیا ۔860۔

عاصم نوں تد مالم ہوسی جاں فرزند وچھنا
کی ہویا اج کرے تحمل سن کے خبر نہ رنا

کہندا لکھے لیکھ اضل دے مول نہ جاندے میٹے
دتا اس دا سر تے جھلساں جے ربّ کھڑسی بیٹے

کرنا صبر اسانوں چنگا جے اوہ دیئ بلائیں
راضی ہو کے جھلاں چارہ ناہیں نال کزائیں

شاہ بیٹھا کر صبر تحمل دل توں فکر گوائے
سدّ معلم فاضل عالم لڑکے پڑھن بہائے

شہزادے نوں دے دلاسہ ہتھ سرے تے پھیرے
کہندا بیٹا علم پڑھیں تاں واہ نصیبے تیرے

پڑھنا علم ضرور بندے نوں کیتا فرض الٰہی
کردا علم دلے نوں روشن ہندی دور سیاہی

جیوں سورج وچ نور تویں ہے علم روحِ وچ جانی
نورِ باجھوں سورج پتھر آدم جنس حیوانی

علمِ کارن دنیاں اتے آون ہے انساناں
سمجھے علم وجود اپنے نوں نہیں تاں وانگ حیواناں

صیف ملوک پیو نوں کہندا نیوں کے ہو سلامی
جو فرماؤ سر پر بندہ منسی حکم تمامی

جہڑا کم تساں فرمایا این صواب اسانوں
شاہ وزیر نجومی سدّ کے پچھیا ہر یکساں نوں ۔870۔

سائت نیک ہوئی جد حاصل لڑکے پڑھن بہائے
اوہ استاد لیاندا جہڑا ہر اک علم پڑھائے

کاتب زریں رقم اس اگے جا شیرینی دھردے
لے اصلاح پکاون بیٹھے ہوئِ شاگرد ہنر دے

افلاطون ارسطو سلیماں سارے کرن تیاری
پچھی اوس استادے کولوں جو گلّ مشکل بھاری

سمجھانے نوں نال زبانے دسے کھولھ بیاناں
اوہ شاگرد اکابر دوئیے اوہ استاد یگانا

صیف ملوک اندر ربّ پایا بہتا اثر دانائی
تیز طبیعت ذہن-رسان تے سمجھ عقل چترائی

شاید بھی سی وڈا علامہ فہم عقل ادراکوں
واہ خالق جس پیدا کیتے بھلے بھلیرے خاکوں

دس برس وچ ہر ہر علموں دوئیے حافظ ہوئے
شاہزادہ جاں کرے کلاماں موتی لئل پروئے

جو خط دنیاں اتے لکھدے صیف ملوک پکائے
خوش خط اس دا ویکھ فرشتہ حیرانی وچ جائے

عربی عجمی ابری کوفی خوش خط پارسیاں دا
بید-اچھری گرمکھی ہندی حرف شناس سبھناں دا

ڈوگری اکھر خط فروگی انگریزی ہور دجے
اردو خط بنگالی دکھنی سارے لکھے بجھے ۔880۔

سریانی ایرانی ترکی یونانی عراقی
سکھے خط زباناں سبھے کجھ نہ رکھے باقی

ویکھ علم سلیمان نبی دا پائی بھاکھیا گولی
دیواں پریاں والی سارے جانوراں دی بولی

خست ملک سمندر ٹاپو سراندیپ شہر دی
صیف ملوک سلیماں وانگو سمجھے گلّ ہر ہر دی

اس حدے اوہ عالم ہویا قاضی سبھ ملکاں دے
جے مصلے دی مشکل پوندی اس تھیں پچھن جاندے

سبھ دکیکے کھولھ دکھالے کرے بیان چنگیرا
عالم فاضل سن سن آکھن دھنّ اوہ خالق تیرا

مثل داؤد نبی دے آہا شہزادے آوازا
جدوں کلام کرے سن ہندا شوق الٰہی تازہ

جے سو ہوون سننے والے عالم فاضل دانے
نال آواز اوہدی دی لذت ہندے مست دیوانے

حسن رسیلا خو-حلیمی سادہ مکھ صفائی
سوہنے ویکھ ہوون شرمندے جھال نہ جھلدا کائی

روشن شمع نورانی چہرہ بجھے لاٹ اسمانی
وانگ پتنگاں سڑن چپھیرے عاشق مرد زنانی

جے اوہ نظر کرے ولّ امبر چمک نہ جھلن تارے
تارے جس ولّ مہریں آوے کردا پار اتارے ۔890۔

نیویں تکے دھرتی لگن بجلی دے چمکارے
ایسے روپ انوپ کرم دی صفت کریندے سارے

تھوڑی تھوڑی صفت محمد لکھدا چل ہر جائی
نرمی پھڑ متّ ہسنوں گرمی کاغذ قلم جلائی

جے لکھ صفت سنا سنائیں لکھ لکھ ورق بتیرے
لکھوں ہکّ نہ مکدی مولے قصہ ٹور اگیرے

چوداں برساں دے جد ہوئے شاید تے شاہزادہ
سبھنیں سفتیں اکو جیہے پر کجھ شاہ زیادہ

کرنا ربّ دا ایویں ہویا کھاندا پھیر زمانہ
عاصم شاہ خوشی وچ بیٹھا کردا جشن شہانہ

میر وزیر بلائِ پیارے مجلس خوب سہائی
سچے فرش فروش وچھائے عطراں بو مچائی

لیاؤ سرخ شراب پرانا ہویا حکم کلالاں
پی کی مدّ ہوئے متوارے چمکن وانگ مشالاں

ہر جائے کافوری شماں عجب سماں بنایا
سوہنی صورتَ زیور والی دسے روپ سوایا

لے لے تان کلونت اتارن زہرا نوں اسمانوں
تار طنبور گھنکار مچایا کرے بیان ہکانوں

دائریاں سر پیر رلائے بیٹھے ہلکے کر کے
کردے یاد پیارے تائیں ذکر سینے تے دھر کے ۔900۔

کئی قانون سراں دے کڈھن قنوناں اتے سرندے
ہوون ناچ کماچ وجاون واچ خیال ہسندے

سن سن راگ ہوون مستانے مارن چٹکی تاڑے
چٹکی تاڑی دا اوازا زہرا امبر تاڑے

سندر بانکے نفر غلاماں بھر بھر دین پیالے
محبوباں دے حسن اجائب کھڑدے ہوش سمھالے

عاصم شاہ خوشی کر بیٹھا کھڑیا وانگ گلاباں
بیٹے طرف پچائے تحفے بہتے ہتھ نواباں

ہر ہر قسم ہزار طرحاں دی بھلیوں بھلیاں وستوں
گنتر ہندی کد محمد قصہ اگوں دسّ توں

شاہزادہ جاں تکڑا ہویا آیا زور وچ باہواں
کیہا شاہ سپاہ گری دا اسنوں کسب سکھاواں

ملکاں شہراں فوجاں اندر جو سن رستم ثانی
لاون کانی تیر اسمانی دسن ہنر کمانی

نیزہ مار اتار لیاون چوکیدار امبر دے
سیفاں نال کریندے ٹوٹے سیمرغاں دے پر دے

برچھی تپک تے صیف تمانچے خنجر چھرا کٹاری
نیزہ بازی تیر اندازی ختم کیتی اس ساری

صیف ملوک شاہزادہ شاید تاک ہوئے ہر قصبوں
شاہزادہ شاہانے کموں ایہہ وزیری وسبوں ۔910۔

ہو اسوار پیاد قواعد کردا ہر ہتھیاروں
رستم بہمن اسفند یاروں دھنی ہویا تلواروں

تھوڑی مدت وچ شاہزادہ ہویا سکندر ثانی
علموں عقلوں زوروں شکلوں جو اوصاف انسانی

نونہال حسن دے باغوں بے نظیر شاہزادہ
گلبدن تے بدر منیروں چہرے روپ زیادہ

نواں جوان تے آن حسن دی آن ہویا قد اچا
جس پاسے اوہ سرو لٹکدا سوہے گلی تے کوچا

صیف ملوک شہزادے ہک دن نال کزائ خدائی
خوشی خوشی وچ ڈیرے اپنے مجلس خوب سہائی

جیوں کر رسم شاہاں دی ہندی پہلا جشن منایا
باپ اپنے دی کر مہمانی اوہ بھی کول سدایا

خوب طرحاں دی دعوت دتی میر وزیر عمراواں
قدر بکدری خلعت بخشی کی کجھ آکھ سناواں

باپ اگے نذرانے رکھے بیٹا ہویا سلامی
راجے رائے مبارک دندے خوشیاں ملک تمامی

لکھ لکھ لوک پڑھن شکرانے فوجاں تے ملکھئیا
سجناں دے دل شادی ہوئی دشمن ہیبت پئیا

میر وزیر گزارن نظراں کھڑیا پھل بہاراں
پائی آب گلاب شاہے دے ہویا چین ہزاراں ۔920۔

عاصم تکّ بیٹے دیاں نظراں نظراں تھیں بھؤ کھاندا
سو سو وار ونڈے سر-صدقہ جے ربّ خوشی پچاندا

پی شراب ہویا خشوکتی کم تکو تقدیری
دلگیری وچ شادی آوے شادی تھیں دلگیری

ساقی بخش شراب پیالہ توڑ طبع دی سستی
آیا حالَ محال عشقَ دا دسے نال درستی

مکھ وسال پیال پیالہ ہوواں مست خماروں
شہزادے دے وانگ محمد صورتَ دے جھلکاروں

اوہ بھی شاہ شاہاں دا آہا ایہہ بھی شاہ بہادر
ہک دوئے سنگ ورتن کردے آہے دوئے اکابر

شاہ مہرے دی گلّ سناواں اوہ شاہ مہرا کی سی
دونہ شکلاں دی اس تے صورتَ لکھی گوری کالی

رقم ہریروں پاکی سچی ذات نہ اس دی لبھدی
دونہ شکلاں دی اس تے صورتَ لکھی قلم عجب دی

ہکّ صورتَ مرداویں آہی آہی ہکّ زنانی
سوہنے نقش حسن دیاں لاٹاں دسن عمر جوانی

وچ صندوقاں رکھے آہے عاصم اوہ شاہ مہرے
اوڑک اوہ بھی دیسی لیکن دیئ تحفے ہور مہرے

پی کے مد کرے بخشیشاں بیٹے تے دل ڈلھا
ہر ہر چیز اجائب اس نوں دیندا جاوے کھلھا

دل وچ کہندا اوہ سلیمانی تحفہ بہت اچیرا
صیف ملوک تائیں ہن دیواں اس تھیں کون چنگیرا

ہویا حکم خزانچیاں نوں جلدی کفل اتارے
اوہ سلیمانی تحفے والے آن صندوق گزارے

عاصم شاہ دھر اگے اپنے چا صندوق کھلھایا
ہور صندوق سندوکے اندر اوہ بھی باہر کڈھایا

اوہ بھی کھولھ کڈھے شاہ باہر اوہ شاہ مہرے دوئے
سندر شکل نورانی چہرے جھال نہ جھلن ہوئے ۔940۔

بجلی دے چمکارے وانگو ہر ہر نقش چمکدا
سورج بھی ہو ساہواں اس دی جھال نہ کائی جھلدا

تاب اوہدی تکّ آب نہ رہندی گوہر لئل بدخشاں
دانشمند ہووے سودائی جے ویکھے ولّ نقشاں

تن دی ویکھ صفائی رونق چن-بدر من مارے
کاغذ نوں متّ پوے انگاری لکھاں نہ بہتی وارے

مورت دی تعریف لکھن وچ دیوے لاٹ بجھائی
میری بھی متّ نظر نہ لگے لکھاں حرف خطائی

اوہ شاہ مہرے شکلاں والے کر کے تحفہ نادر
شہزادے ولّ بھیجے آپوں عاصم شاہ بہادر

نالے شاید کارن ٹورے تحفے وانگ اشناکاں
خوب ہتھیار لڑائی والے نالے عجب پشاکاں

جس ویلے اوہ تحفے پہتے مست آہا شاہزادہ
نازک بدن اوایٔل عمرہ پیتوسُ نشہ زیادہ

ادھی راتیں توڑی رہا ستا نیندر مٹھی مٹھی
بعد اس تھیں اٹھ بیٹھا تاں پھر چیز چنگی اوہ ڈٹھی

ہک شاہزادہ دوجا شاید آہا کول حضوری
لٹ لٹ لاٹ کرے چوطرفے شمع بلے کافوری

اس گلوں دل تنگ شمع دا کول پتنگ اج ہوندا
نالے ہسدی نالے روندی اتھروؤں لہو چوندا ۔950۔

ویکھ ہویا حیران شاہزادہ ہووے نہ مئلومی
یا ایہہ اطلس ہے خطائی یا ایہہ دیبائ رومی

یا ایہہ کمی چینی وانگر مثل یا متئّ فرنگی
تکلے نوں ہتھ پا شہزادے مورت کیتی ننگی

کے تکے اوہ صورتَ کیسی روشن چن فلک تھیں
نقش نگار بہار حسن دی بہتر ہر ملک تھیں

جے منہ کریئے ولّ اسماناں سورج پئے پچھاواں
جے کھڑیئے زلماتے ملدا آب-ہیات سچاواں

ہر ہر نقش دئے لشکارے بہتر لاٹ چراگوں
دانے ویکھ ہوون دیوانے سڑدے ہوش دماغوں

ثانی تے ارینگ سیانے جے ویکھن اک والے
کاریگریاں والے بھلن سارے ہوش سمبھالے

جے لقمان حکیم سیانا ویکھے یا افلاتوں
بھلن سبھ حساب عقل دے ہون شتابی مجنوں

عالم جے پرہیزاں والے اکھ چمکدی ویکھن
کفر اسلام نہ یاد رہن بتّ ولّ متھا ٹیکن

واہ نقاش کریگر یارو جس ایہہ نقش لکھایا
واہ وا خالق سرجنہارا جس نقاش بنایا

صیف ملوک شہزادے جاں اوہ مورت ویکھی ساری
لگی اگّ ہویا دل اندر تپ کے وانگ انگاری ۔960۔

پہلی نظروں ہوش نہ بھلے جیؤ نہ رہا ٹکانے
جیوں زلیخا پہلی خوابوں رکھی شرم دھننانے

جادو کر تصویر شہزادے چیر نہ کیتا ظاہر
جیوں کر ڈائن نال نظر دے کھڑے کلیجہ باہر

اندر گزری جو کجھ گزری ظاہر حالَ نہ کیتا
دوجی وار شراب پیالہ بھر نویں سر پیتا

اچنچیت گئیاں کھلّ اکھیں مارے عشقَ نگارے
لے ہتھیار لتھا مل تھانے کوٹ عقل دے مارے

ویکھ شاہزادہ دولت والا ظالم نے ہتھ پایا
بنھ لیاوے فوج حسن دی سوہنا کویں کہایا

اس تھیں کون چھڈاوے یارو زامن نہیں وسیلہ
جے سو مایہ دولت دئیے کریئے لکھ لکھ حیلہ

سر دتے بن نہیں خلاصی ایہو ایہدا زلمانا
جے سو سر وٹاویں دیئیے تردا نہ جرمانہ

سر بھی اس دہاڑے لیندا جس دن آپوں منگے
نہیں تاں عاشق سر دیون تھیں پہلی وار نہ سنگے

جے عشقے دی صفتیں آئؤں رہسی دور کہانی
دشمن یار اپنے دی خوبی کد تدھ ترت مکانی

گھوڑا چرخ نہ مار چوطرفی سمجھ محمد یارا
پندھ دراڈا قصے والا رستہ پکڑ سوارا ۔970۔

صیف ملوک شہزادے مورت پھیر ڈٹھی دل لاکے
ہو متفکر کرے دلیلاں حیرانی وچ جا کے

اس مورت دی صورتَ ربا ناہیں حد انسانی
یا ایہہ کوئی حور بہشتی یا کوئی سر-ربانی

اس مورت دا آدم کتھے سندر روپ گمانی
نور الٰہی ہے آ بیٹھا کایا دھار زنانی

دوجی مورت جو مرداویں بیٹھی نال برابر
ہتھ اوہدے تے لال شرابوں دھریا کاسہ نادر

ایہہ مورت شہزادے تکّ کی ہچھی طرحاں پچھانی
ہے تصویر ایہہ شکل میری دی کر تدبیر سننجانی

دوجی دا کجھ پتہ نہ لگدا کون کوئی کس دیسوں
متّ ہووے شاہزادی کوئی زن زنانے دیسوں

پھر مورت ولّ ویکھ شہزادے جوش تبء نوں آیا
جھلی گئی نہ جھال حسن دی روح نکلن تے آیا

حکمے باجھ نہ نکلن ہندا جے سو کرے تیاری
پنکھی تنگ پیا وچ پنجرے جیوں کر کرے اڈاری

موری تھیں سر باہر کڈھے سارا نکل نہ سکدا
سر توں چمّ لہے پر بھجن پنجرے نال پٹکدا

جاندا جاندا روح بدن وچ رہا پھیر اٹک کے
ہوش عقل دانائی ڈبی پے کے پھیر اٹک کے۔980۔

پاڑ پوشاک سٹی شہزادے آیا باہر گھر تھیں
ہو بے تاب ڈھٹھا کھا گردی گرمی سوز قہر تھیں

سائت پچھے شاید جاگے پھیرے نظر چپھیرے
سنجی پئی وچھائی دسدی نہیں شاہزادہ ڈیرے

شاید اول خفگی کر کے پھیر جمیعت کردا
چھوکریاں وچ سیر کرن نوں گیا ہووے متّ گھردا

ایس دلیلوں شاید تائیں آیا جیؤ ٹکانے
سیج اتے پر اکھ نہ جڑدی ٹکیا رہا دھننانے

شہزادے دے پچھے شاید ستریں جا نہ سکے
رکھ اڈیک سجن دی بیٹھا دروازے ولّ تکے

یاراں باجھ آرام نہ آوے جچر نہ بہیئے جڑ کے
ککڑ بانگ دتی نہیں آیا اجے شاہزادہ مڑ کے

دھمی رات ہویا خوش ویلا ملیاں بانگاں شہریں
صیف ملوک فلک دے غم تھیں کڈھیاں خونی نہریں

قطرے اتھرواں دے پونجھے نال پیراہن نیلے
ماتم سبز پشاکی ساری دامن رکھے پیلے

شاید اٹھ سویرے ڈھونڈے کر کے فکر زیادہ
جاں بوہے تھیں باہر آیا ڈٹھوسُ پیا شاہزادہ

نہ کجھ سرت سمبھال بدن دی لئل پیا وچ گھٹے
وانگ کپور ہویا رنگ پیلا سر جسا منہ پھٹے ۔990۔

دھوڑو دھوڑ ہویا تن سارا لیرو لیر پشاکی
نہ اکھ پٹے پیر ہلائے آئی بہت ہلاکی

سینہ سارا لوہو بھریا نہوآں نال کھروٹھا
غیبوں بجلی پئی قہر دی باغ حسن دا لوٹھا

اتریں بھنے کیس رنگیلے رلدے اندر مٹی
شاید دوڑ گیا پھر سر تے ویکھ سرو سر مٹی

جھبدے ہتھ نبض پر دھردا نالے ساہ سہاڑے
جاں اوہ پتہ نہ دیون جاتوسُ ایہہ گلّ سڑ اساڑے

پاڑ پوشاک سٹیندا شاید رووے گھتّ کہاواں
گھائل ہویا شاہزادہ میرا میں ہن کدھر جاواں

ڈائن ڈجھّ لیا ازغیبوں چنگا بھلا سی ستا
کتھے چلیوں آپ شہزادے دیئ اسانوں بتا

رووے تے کرلاوے شاید ڈھے ڈھے پوے اپٹھا
کر فریاد پکارے اچا مٹھا یارو مٹھا

شاید دا سن شور ککارا ہوئی خلق اکٹھی
ویکھ شہزادے نوں سبھ بھجدے جیوں دانے وچ بھٹھی

سارے ہنجھو بھر بھر روون جیوں ساون دیاں باراں
دم درود دوائیں کردے صالح لوک ہزاراں

شاہزادہ پھر چا لیو نے روندے یار چپھیرے
شاید نے اوہ جا لہایا اوسے اپنے ڈیرے ۔1000۔

خدمتگار غلام بیچارے منہ سکا تر دیدے
رونق رنگ ہویا متغیر آئے درد رسیدے

وانگ یتیماں جا کھلوتے عاصم دی درگاہی
بیٹھا شاہ مصلے اتے کردا یاد الٰہی

شاید نے شہزادے والا سارا حالَ سنایا
عاصم شاہ ہویا سن کملا جھب بیٹے ولّ آیا

شہزادے دے سینے اتے عاصم نے ہتھ دھریا
تھوڑی جان جسے وچ باقی جاتوسُ اجے نہ مریا

کون نہیں پھر رووے اوتھے عاصم شاہ جد رویا
مجلس اندر شور ککارا ودھ حسابوں ہویا

ماسی پھپھی بھیناں مایاں کٹھا ہویا قبیلہ
روون باہاں ٹک ٹک کھاون تکّ تکّ مندا حیلہ

لکھ ہزار دتے سر-صدقے ہوون ردّ بلائیں
آکھ محمد انہیں گلیں کیوں کر ٹلن کزائیں

شہزادے نوں خبر نہ کائی سر تے ہون سیاپے
عاصم شاہ حکیم سدائے کویں مرض سننجاپے

عالم اتے طبیب نجومی رملی کول بہائے
شہزادے دا حالَ سناؤ عاصم شاہ فرمائے

اس دی راس ستارے اتے کیسی گردش آئی
کی کجھ پوجا لگدی جس تھیں ایہہ نحوست جائی ۔(1001)

کرن طبیب حکیم تمیزاں ویکھن نبض کرورا
اربہ عناصر وچ نہ گھاٹا دسدا لیکھا پورا

گرمی سردی بادی خشکی نہیں بخار لہو دا
ہور کوئی ایہہ واہنا وگیا کرنا اﷲ ہو دا

پڑھ پڑھ صورتَ جنّ مزمل عالم بھی دم پاون
گٹّ تعویز بنھن گل ڈولے بتیاں کول دھکھاون

بھر بھر دارے ہٹے سارے دور نہ ہویا سایہ
اس سائے کئی لوک نسائے عشقے سایہ پایا

مشر براہمن پنڈت پھولن شاستراں تے پوتھی
آکھ محمد عشقَ کچہری سبھناں دی گلّ تھوتھی

آئی وار نجومی والی تکے راس ستارے
طالع اندر نظری آئے ظالم روگ ہتیارے

کردا عرض نجومی شاہا ہور نہیں ڈر کوئی
پر اوہ سائت عشقے والی آن برابر ہوئی

اگے اوہ گلّ سفرے والی جہڑی اساں دسالی
ایہہ نشانی پہلی اس دی ٹلدی نہ ہن ٹالی

لمی اجے حیاتی اس دی موتوں ڈر نہ ذرہ
پر ہن راج کمانا مشکل کرسی سفر مقررا

ترے راتیں تے ترے دہاڑے اوویں رہا شاہزادہ
ہکو ساہ کھڑاکے لگا نہ کجھ کمی زیادہ۔(1020)

حالت ویکھ شہزادے والی ہر ہک نوں غم دھاوے
دانشمند علاج دسالن جو کجھ منہ در آوے

کر کے تھکے جتن ہزاراں ہوش نہیں اس پھردی
ریت سکی دی کندھ اسارن ہتھوں جاندی کردی

عاشق دا جو دارو دسے باجھ ملاپ سجن دے
اوہ سیانا جان ایانا روگ نہ جانے من دے

مندے من دے روگ محمد مندے نہیں دعاواں
بید ہووے جے دلبر تاہیں بیدن کھولھ سناواں

چوتھا روز ہویا تاں شاید دور کیتے سبھ دردی
کہیوسُ راتیں خواب ڈٹھی میں چنگی خیر خبر دی

ہک دو گلاں نال شہزادے کرن دیو خاں اوہلے
سچی خواب کرے ربّ میری متّ ایہہ اکھیں کھولھے

دور ہویا سبھ کوئی اوتھوں ہک نہ رہا نیڑے
شاید بہہ سرہانے اس دے ہک کہانی چھیڑے

عاشق تے معشوق کوئی سن سوہنے مرد زنانی
درد فراقَ اوہناں دے والی کردا گلّ وہانی

جے میں بھی اس گلّ ولّ جاواں ایہہ قصہ چھٹّ جاندا
شالہ توڑ چڑھے فرمائش جاندا وقت وہاندا

درد فراقَ اوہناں دے والی جاں پڑھ آیا پٹی
جاں پھر گلّ ملن دی آئی شہزادے اکھ پٹی ۔(1030)

مونہوں بول کہے شاید نوں پھر ایہہ گلّ سنائیں
شاید ہور کہانی کردا اول آخر تائیں

عاشق تے معشوق ملن دی جس ویلے گلّ آوے
شاہزادہ دل تازہ ہو کے پھر اوویں فرماوے

شاید نے ستّ واری مڑ مڑ تکی تبء سکھاندی
عاشق تے معشوق ملن دی نویں نویں گلّ آندی

خوش آواز زبان رسیلی بہتا علم دانائی
اخفش وانگ بیان کریندا اثر اندر وچ دھائی

ہک حکایت اسرے والی کہنے والا دانا
ختم-انداز ہتھوں جد چلے مارے تیر نشانہ

شاید دے دل درد سجن دا گلّ کرے دل لاکے
شہزادے نوں چنگی لگی آکھے پھیر بلاکے

کہے شاہزادہ شاید تائیں توں بھنجال غماں دا
مڑ ایہہ گلّ سنا اساہیں میں ول ہندا جاندا

کتنی وار کہانی کیتی تاں اس سرت سمبھالی
گلاں کرن لگا اٹھ بیٹھا ہوئی ذرا خوش حالی

ولّ ہویا تاں شاید کیہا قسم تینوں اس ربّ دی
جس نے خلقت پیدا کیتی روزی لائی سبھ دی

بھیت دلے دا دسیں مینوں غم تیرے تھیں سڑدا
جس نوں یار بنائیے آپوں پھر اس تھیں کی پڑدا ۔(1040)

صیف ملوک کیہا میں تینوں ویدن کھولھ سناندا
پر جے ہور کسے دے اگے ہرگز کریں نہ واندا

شاید کیہا سن شہزادے کی طاقت میں بندے
بھیت شاہاں دا جو کوئی پھولے حالَ ہوون اس مندے

کہے شاہزادہ حالَ حقیقت سن شاید دل جانی
باپ میرے جو تحفہ گھلیا شاہ مہرے سلیمانی

راتیں جاگ لدھی اٹھ ڈٹھے تیر کلیجے لگا
جھگا پاڑ ڈھٹھا کھا گردی بھلّ گیا اسرگا

ہک صورتَ دی مورت اوتھے لکھی نظری آئی
حکمت پاک خداوند والی کرکے نقش سہائی

آدم دی کی قدرت سرجے ایسے روپ نیارے
قدرت دے ہتھ نال بنائی خالق اپر اپارے

جگر کباب کرے تاب اس دا عقل دماغوں سڑدا
ہک ہک وال اس مورت والا سو سو دل خس کھڑدا

مائل کردی شکل شمائل گھائل کرے جواناں
زینت زیب شہانہ سارا دسے روپ زنانہ

ویکھن ساتھ گئیاں دلبریاں لگا داغ کلیجے
لوں لوں لمبے بلے سڑ اٹھے ماس ہڈی رتّ بھیجے

دوجی صورتَ ہے مرداویں اس دے کول برابر
اوہ نہار میری دی مورت کیتی نقش اکابر ۔(1050)

اوہ شاہ مہرے مہرے ڈٹھے مہرے آندی گرمی
دوجی وار تکے تھاں عشقے کیتی آن بے شرمی

کہے شاہزادہ شاید تائیں توں بھی تکّ اوہ مورت
متّ مورت دی صورتَ لبھے کر بھائی کوئی صورتَ

جاں جاں اس مورت دی صورتَ مینوں نظر نہ آوے
شاید بھائی صبر نہ دل وچ مرساں ایسے ہاوے

شاید کیہا باپ تیرے نوں دساں ایہہ کہانی
اس نوں متّ ہووے کجھ مالم دسے پتہ نشانی

صیف ملوک کیہا میں تینوں ورتی گلّ سنائی
جو کجھ عقل تیرے وچ آوے کر توں اگوں بھائی

بھاویں باپ میرے نوں دسیں بھاویں ہور کسے نوں
کر تدبیر وزیر اجیہی صورتَ دسے مینوں

شاید نے شہزادے والی سمجھ حقیقت ساری
شربت ہک بنایا جہڑا آہا اس دی کاری

شربت دیئ شہزادے تائیں آپ گیا دربارے
عاصم شاہ اگے اس جا کے حالَ سنائے سارے

عاصم نوں سن گلّ عشقَ دی بہت لگی غمناکی
آپوں پیر کہاڑی ماری کیتی آپ چلاکی

کر افسوس کہے میں آپوں کیتی بہت نادانی
کاہنوں شہزادے ولّ بھیجے اوہ تحفے سلیمانی ۔(1060)

نبی سلیماں باپ میرے نوں دتے ایہہ شاہ مہرے
اس بھی اگوں تحفے بھیجے کیتے ورتن دہرے

ہن اوہ دوئیے گئے جہانوں کون نشانی دسے
کس دی دھی جہدی اوہ مورت کس ولایت وسے

عاصم شاہ سن ایہہ قضیہ بہت ہویا درماندا
ہتھیں اگّ لگائی گھر نوں مٹھا میں کرماں دا

فکر اندیشے صبر بھلایا وسر گئیاں تدبیراں
ڈبدا عقل اندیشے اندر جیوں لوہا وچ نیراں

کشتی ہوش ملاح عقل دے گھمن گھیر فکر دے
بھجن ونجھ ملاحاں والے پئے گرداب نہ تردے

نہ کجھ آوے جاوے چارہ وانگ بیٹھا دلگیراں
عاصم شاہ دی ویکھ حیرانی کیتی عرض وزیراں

شاہا شالہ دم دم ہوون تیرے بھاگ سوائے
مولٰی باغ خوشی دے تائیں سر سر واء نہ لائے

دولت تے اقبال شاہاں دے دن دن ہون زیادے
ستیاں چر نہ لگے شالہ صیف ملوک شہزادے

یا قبلہ غم ناک نہ ہوویں رکھ اﷲ تے ڈھیری
بیٹے پاس چلو اٹھ آپوں اس نوں دیو دلیری

ایہہ کہو شہزادے تائیں چنتا چکھا نہ بالے
سڑدا عقل فکر تے دانش بھامبڑ چنتا والے ۔(1070)

یار تینوں ربّ پاک ملانا جے تدھ قسمت ہوئی
حیلہ وسّ میرا جو لگسی فرق نہ رکھساں کوئی

بھیجاں دانشمند وزیراں ہور مصور دانے
عالم پھر کے صورتَ ڈھونڈن ہر شہریں ہر خانے

اس صورتَ دی حالَ حقیقت جس جاؤں ہتھ عاصی
حاضر آن کرنگے ایتھے تاں تیرا غم جاسی

ایہہ صلاحَ وزیراں دتی شاہ لگی دل بھلی
بیٹے نوں جا دے دلیری بچہ رکھ تسلی

کوشش بے شماری کرساں گھلاں فوج چوفیرا
مت مورت دی صورتَ لبھے ہووے مطلب تیرا

پر توں اپنا آپ سمبھالیں ہوش رکھیں وچ جائی
کد شہزادے ناطہ دندے جے ناؤں پوے سودائی

صیف ملوک کہے سن بابل قسم مینوں اس ربّ دی
ہوش عقل جی جان نہ رہسی جے صورتَ نہیں لبھدی

دھڑکے جان میری وچ جسے تکے سائت گھڑیاں
عاصم حالَ بیٹے دا تکّ کے ہنجھو جھولی جھڑیاں

اوہ رخسارے دو ارغوانی ہوئے کیسر پیلے
نمونجھان بیماری مارے نرگس-نینس رسیلے

دھوڑاں پے سکایا خشکی سنبل ہریاں والاں
بدر منیر آہا جو چہرہ دسے مثل ہلالاں ۔(1080)

ہالوں پیا بےحال شاہزادہ باغ حسن کملایا
اجڑ گئی بہار پھلاں دی پتیاں رنگ وٹایا

لتھے پئے بوہٹے چھاپاں کنگن پوہچی والے
کلغی توڑے تاج اتارے زیور شاہاں والے

عاصم شاہ تکّ حالَ پتر دا اگّ لگی بھڑکارے
اتھرواں نے ساون لایا ٹھنڈھیاں آہیں مارے

بیٹے نوں لے جھولی بیٹھا گھٹّ گھٹّ سینے لائی
آکھے سن فرزندا توں ہیں اکھیں دی رشنائی

عمر گئی غمناکی اندر کر کر ربّ دی سیوا
آئی باغ بہار خوشی دی لدھوں مٹھا میوہ

کیسی واء غضب دی جھلی ڈالی میوے والی
دھرتی نال پٹاک وگائی آئی خستہ ہالی

دوہاں جہاناں اندر آہی تیری خوشی گھنیری
تکّ تکّ منہ تیرا میں جیواں سکھ ہیاتی میری

تینوں کی ہویا فرزندا داغ لگایا جانی
سدا-بہار گلاب حسن دا تیری نویں جوانی

کس ڈائن نے ڈجھّ لگایا یا کس نظر لگائی
دیئ جہان دوائیں تینوں پھڑیوں کس بدوائی

ہو سودائی بیٹے میرا نہ کر بے قراری
آپ بھی سڑدا میں بھی ساڑیں چھڈّ ایہہ کچی کاری ۔(1090)

نہ تدھ کیتا ظلم کسے تے نہ کوئی خون کرایا
کیتا پاپ میرا کوئی بھارا تینوں دینا آیا

بھلّ گئیاں سبھ کاراں تینوں یاد نہ رہیاں بانکاں
ایسا غم نہ ڈٹھا ہوسی اگلیاں بھی غمناکاں

دشمن تیرے تئنے دیسن کرسن بہت ملامت
دوزخ سینے میرے تپسی سجناں ہوگ قیامت

نہ کوئی صورتَ والا ملیا یاری کسے نہ لائی
کہہ توں کس دے پچھے بیٹا اپنی آب گوائی

بیٹھ نچلا کر خوش حالی چھڈّ ایہہ جھورا من دا
ٹھنڈا لوہا کٹیاں بیٹا کوئی ہتھیار نہ بندا

کر کجھ صبر تحمل بیٹا چھڈّ ایہہ کھہڑا کیویں
خبر نہیں کوئی صورتَ ہوسی یا ایہہ مورت ایویں

لگا روگ اولاّ تینوں دارو نال نہ جاندا
نالے دل تیرے نوں کھاوس جگر میرا بھی کھاندا

لائِ امید نہ حسڑ جائیں کرن دیئیں کوئی چارہ
متّ ربّ پاک سببّ بنائے میلے یار پیارا

نہ امیدی وچ امیداں رکھیں آس کرم دی
بہہ مجلس داناواں والی لوڑ کریں اس کم دی

دولت مال نہ سٹیں بیٹا ہوئیں نہ ایویں بے دل
دولت والے نوں گھر اندر مطلب ہندے حاصل ۔(1100)

دنیاں دی ہر مشکل تائیں دولت کرے آسانی
ڈاہڈھے کفل اتارے ایہہ بھی کنجی ہے رہمانی

دولت تھیں مکھ موڑ نہ بیٹا چھوڑ نہیں ایہہ شاہی
دن دن لوڑ کراں گا میں بھی دیگ مراد الٰہی

صبر کریں تاں اجر ملیگا آئی خبر کتابوں
صبر اتارے کفل محمد ہر ہر مشکل بابوں

صیف ملوک جواب پیو نوں دیندا نال حلیمی
سن بابل سلطان ملک دا توں ہیں آدی قدیمی

جے کوئی شاہ زمیں تے اکثر تیرے کول سلامی
تاجاں تختاں والے تیری کردے آن غلامی

در تیرا ہے سجدے لایق قبلے وانگو مینوں
تیری جان حیاتی میری چر رکھے ربّ تینوں

شالہ سر میرے پور دائم رہے تساڈا سایہ
تیرے پچھے جیون نالوں مرنا بہتر آیا

جو کجھ تساں نصیحت دتی بھلی میرے ہک ساری
پھٹّ میرے تے پٹی بدھی مرہم لائیؤ کاری

پر کجھ وسّ نہ میرے بابل کی کراں منہ کالا
ہندے قابو کد کوئی چھڈدا دانش، عقل، سمبھالا

جے لکھ عقل تمیزاں کریئے اوڑک ہونی ہونا
ہسدیاں کھیڈدیاں کس بھاوے بیٹھ غماں وچ رونا ۔(1110)

قید کیتا دل میرا مورت پاکے سخت زنجیراں
ایہو قسمت سی تقدیروں کریئے کی تدبیراں

ہن ایہہ قید نہ میں تھیں چھٹدی نہ ایہہ بھار اتردا
وسّ نہیں کجھ چلدا بابل چھڈّ خیال پتر دا

میں ہن ہو چکا سودائی جانیں تھیں ہتھ دھوتے
گھر در نوں ہن چھڈیا لوڑاں چایا پٹھی موتے

اندر عشقَ جلاندا جیوں کر آتش سکیاں پتاں
متّ نہیں دل میرا مندا متّ ہن دیو متاں

تسیں کراؤ طوبہ عشقوں دے دے سکھاں متیں
دل میرا نہیں طوبہ کردا کہے اگیرے وتیں

جاں جاں اس مورت دی صورتَ مینوں نہ ہتھ لگے
نہ میں شاہی تخت سمبھالاں نہ کوئی ہور اسرگے

میرے تھیں ہتھ دھو توں بابل میں اج خاص دیوانہ
جے صورتَ ہتھ آئی تاں پھر کرساں راج شہانہ

سن ازاب جواب پتر دا عاصم شاہ دل ڈریا
ہوئِ حیران بیٹھا متفکر زانو تے سر دھریا

اندر اگّ اندیشیوالی بلِ بلِ دئے المبے
باہر ہنجھو مینہہ وساوے سرد آہیں تھیں کمبے

ہائے افسوس میں آپوں بھامبڑ پاکے تیل مچایا
کسے وزیر صلاحَ نہ دتی جاں تکسیرے چایا ۔(1120)

آپوں ٹھوکر لائی شیشے بھجّ ہویا ہن ٹکڑے
کیوں کر پاج لگے ہن ثابت جے سو لائیے اکھڑے

سڑے نصیب اساڈے بیٹا دوش نہیں کجھ تینوں
لوڑ کراں ہن صورتَ والی موہلت دے کجھ مینوں

کرساں لشکر فوج وزیراں ہر ہر ملک روانے
ڈھونڈنگے اس صورتَ تائیں گھر گھر بادشہانے

جتھے سوہنی صورتَ ہوسی کرسن نقش مصور
متّ کوئی اس دی مورت لبھے آوے تدھ تصور

میں جاتا کجھ ایویں کیویں ہوگ خیال شہزادے
متی لگّ وسار چھڈیگا جاں دن ہوئے زیادے

(پاٹھ بھید)

میں جاتا کجھ ایویں کیویں ہوگ خیال صورتَ دا
متی لگّ وسار چھڈیگا عشقَ خیال مورت دا

پر ہن خوب طرحاں کر سمجھی گنڈھ پئی ایہہ پکی
دسی خبر نجومی والی ساری سچی حقی

جویں کیہا اس نے اگے سارا ہویا تویں
ایہہ بھی اوویں ہوون لگا کیہا نجومی جویں

گلیں ولّ نہیں تدھ ہونا نہ صبر کر بہنا
کاہنوں بھیت چھپاواں تینتھیں لازم ہے ہن کہنا

ایہہ شاہ مہرے صورتَ والے جیوں ہتھ لگے سانوں
اوہ حقیقت ساری بیٹا دساں کھولھ زبانوں

باپ میرا سلطان ملک دا شاہ صفوان بہادر
ہک دن خوشیاں اندر بیٹھا بیٹھے کول اکابر ۔(1130)

میں بھی کول پیو دے آہا بیٹھا نال ہشیاری
اچنچیت ہنیری آئی لنگھی پائِ غباری

بعد اس تھیں دو شخص آئے سن قد وڈے رنگ کالے
جھل پیندا تکّ شکل اوہناں دی بہت ڈراون والے

باپ میرے ولّ ہو سلامی چمّ زمین ادب دی
کہن نصیب تساڈا ہووے شاہی عجم عرب دی

بعد دوائیں تھیں پھر کہندے عرض احوال تمامی
بھیجے شاہ سلیمان پیغمبر آئے اسیں سلامی

تدھ کارن اس تحفے بھیجے اے صفوان بہادر
ایہہ تکّ اسیں لیائے بغچا آن کیتو نے حاضر

شاہے حکم دتا تاں بغچا ڈٹھا کھولھ وزیراں
کپڑ-تھان اجائب نکلے نالے ایہہ تصویراں

مجلس چپّ لگی تکّ تحفہ بہت اجائب چیزاں
کجھ بیان نہ آوے کسے کر کر رہے تمیزاں

ایہہ جامے شاہ مہرے ڈٹھے جاں حضرت سفوانے
کہن لگا ایہہ کسب جنہاں دے دھنّ اوہ قصبی دانے

شاہ مہرے نورانی تکّ کے آئی شاہ حیرانی
جنہاں پریاں تحفہ آندا پچھدا اوہناں نشانی

ایہہ شاہ مہرے صورتَ زہری دسو کتھوں آئے
کس کس صورتَ دی ہے مورت کس استاد بنائے ۔(1140)

ایسی صورتَ دھرتی اتے سوجھے نہیں اسانوں
نبی سلیماں دسو یارو آندی کس جہانوں

سبھ حقیقت دسی اوہناں ہک دن شاہ سلیماں
بیٹھا مجلس خوب سہاکے رونق گہماں گہماں

جو کجھ تابء اس دی اندر آدم جنّ حیواناں
ہر کومے دے افسر حاضر مجلس بھری دیواناں

بیٹھے پڑھدے سندے قصہ مہتر یوسف والا
سن سن حسن اوہدے دیاں گلاں کہندا شاہ اجالا

مہتر یوسف جیسی صورتَ اندر جنّ انساناں
ہور کوئی بھی ہوسی یارو پچھدا شاہ دیواناں

سبھناں عرض گزاری حضرت کد ہوسی کوئی ایسا
اگے کوئی نہ ہویا سوہنا مہتر یوسف جیسا

ہک پری سی نام اجائز دانشمند اکابر
سبھناں علماں اندر عالم سبھ ہنراں وچ نادر

قصباں علماں عقلاں ولوں ثانی اس دا ناہا
اس نے عرض نبی ولّ کیتی سن توں شہنشاہا

جو زبور داؤد نبی دی میں پڑھیا اس اندر
نسل تیری تھیں لڑکی ہوسی روشن وانگوں چندر

سوہنے نقش تے حسن بیہدا خوبی بہت لطافت
رنگ نورانی انگ سوہیلا بے حساب ملاہت ۔(1150)

مہتر یوسف نال برابر ہوسی حسن اداؤں
جو کجھ لکھیا اوہو ہوسی ناہیں جھوٹھ خداؤں

روپ انوپ اوہدے دیاں گلاں ملکاں اندر جاسن
سارے سوہنے اس وقت دے اس در سیس نواسن

سچ کلام الٰہی اندر ہوسی یوسف ثانی
نام بدیع-ال-جمال کیہا سی کسموں پری زنانی

ہوگ بیٹی شاہپال شاہ دی اوہ شاہ رخ دا بیٹا
نبی سلیماں نوں اجائز دسیا تانا-پیٹا

ایہہ جو دیس تساڈا حضرت شرستان سنہری
اس وچ باغ ارم ہک لاسی اس مکان کچہری

جوبن اس دے دی دھم پیسی آدم تیک زیادہ
آدمیاں دی کومے وچوں صیف-ملوک شاہزادہ

شکل اوہدی دا عاشق ہو کے دیس وطن چھڈّ جائیں
گاہ کوہ قاف سمندر باریں جا ملسی اس تائیں

صیف-ملوک عاصم دا بیٹا عاصم پتّ سفوانے
تخت مصر دے والی ہوسن ہر ہک شاہ زمانے

قدرت صفت خداوند والی جاں ایہہ سنی پیغمبر
کہندا اس اجائز تائیں توں ہیں بہت اکابر

حسن بدیع-ال-جمال پری دا نالے روپ شہزادے
جامے تے کر نقش دسالیں راضی ہوواں زیادے ۔(1160)

ہو-ب-ہُ اتاریں مورت جیوں جیوں شکل اوہناں دی
والے جتنا فرق نہ آوے دیہی وچ دوہاں دی

بیٹھ اجائز کر بسملا پکڑی قلم ہنر دی
خاصہ رکھ دھیان عقل دا کر کے غور اندر دی

جو جو صفت کتابوں ڈٹھی ہر نکشوں ہر والوں
ہو-ب-ہُ اتاری مورت فرق نہ صورتَ نالوں

جاں اس نبی سلیماں اگے ایہہ شاہ-مہرے تارے
ویکھ ہویا حیران پیغمبر صورتَ اپر اپارے

مہرے تکّ کے مہریں آیا کہیوسُ صورتَ-گررت نوں
شابش تے آفرین ہزاراں تیرے عقل ہنر نوں

قاضی تے عمرہ بنائیوسُ پریاں وچ اجائز
حکم اوہدا سبھ سر پر منن موڑن کسے نہ زائز

اس ویلے ایہہ تحفے دے کی کیتو سو اسیں روانے
شکر کیتا جے آن پچائے تیرے دولت-خانے

باپ میرے بھی تحفے بہتے جو کم-یاب نہ لبھدے
گھلے نبی سلیماں تائیں ہتھ اوہناں دے جھبدے

شاہ سفوانے نال محبت سامبھی رکھے دوویں
اس تھیں پچھے مینوں لبھے میں بھی رکھے اویں

ایہہ میراس پیو دی آہی مینوں بہت پیاری
اس ویلے کوئی اس تھیں چنگی ناہیں چیز نیاری ۔(1170)

دنیاں اتے تیرے جیہا ناہا کوئی پیارا
تاں ایہہ تحفے تینوں گھلے ہتھیں کیتا کارا

اپنے بھانے کر بخشیشاں کیتی خوشی زیادہ
اس خوشی دی جائے ہویا درداں در کشادہ

جے میں جاناں ایس خوشی دے بنسن غم ہزاراں
ایہہ شاہ-مہرے وچ سمندر ڈوباں سنے پٹاراں

ہن کجھ وسّ نہ میرا تیرا ہو گیا جس ہونا
پتر باپ دوہاں نوں بیٹا بھائِ پیا نت رونا

اوہ دوئیے شاہ گئے جہانوں تاں کم مشکل آیا
صیف-ملوک اگے ایہہ قصہ عاصم شاہ سنایا

ایہہ حقیقت سن شاہزادہ کردا شکر بیچارا
اسے دنیاں اتے وسدا کدھرے یار پیارا

دیس بدیسیں پھردا رہساں جاں تکّ ہوگ ہیاتی
متّ سببّ بناسی مولٰی لبھسی وسط کھڑاتی

اس گلوں کجھ ہوئی تسلی نالے عاصم شاہے
فوجاں کڈھ تیاری کیتی دتا حکم سپاہے

ستّ ہزار جوان بہادر جنگی لاٹ مریلے
دھپا کھائِ جنہاں دا نسن خونی ہاتھی فیلے

تھکن نہیں لڑائی کردے دم دم ہون سوائے
حملہ ویکھ اوہناں دا باروں سیر ببر نسّ جائے ۔(1180)

سبھ قواعد جنگ کرن دے جانن ہر ہتھیاروں
زرہّ خود فولادی لاون نیزیوں تے تلواروں

کر کر بہت لڑائیاں اگے آئی اوہناں دلیری
سن کے خبر لڑائی والی کردے خوشی ودھیری

موتوں خوف نہ کھاون ذرہ بہت دلیر دلاں دے
وچ میدان لڑائی والے پاؤں سیر ہو جاندے

نیزہ پھیرن دشمن گھیرن دھڑ توں سیس ادھیڑن
دشمن کون فلک دے ہندو ٹوپی سر توں گیرن

ایسے مرد زورآور چن کے کیتے چا روانے
مانی تے ارینگ برابر ہور مصور دانے

لکھ دتے کر عہد اوہناں نوں ملک معاش جاگیراں
دیساں جیکر ہویاں مطلب خوشی ہووے دلگیراں

ہر ہر طرف روانہ کیتے کیہا ذرا نہ سنگو
خرچ کرو کھڑ نال خزانے ہور گھلاں جو منگو

ہر ہر ملک آدم دے اندر ویکھ آؤ سبھ شہراں
جس جائے کوئی سوہنا ہووے وچ حسن دیاں لہراں

جے کوئی ہووے شہزادی سوہنی ہرگز نظر نہ آوے
صورتَ اس دی لکھو ساری جیوں محرم دس پاوے

جے مشہور ہووے وچ شہراں آفت حسن اداؤں
فتنہ دوز جگت دی ظالم چتّ کھڑے ہر داؤں ۔(1190)

اشوے ناز فریب زنانے کر کے جیؤ بھلائے
ٹور لٹکدی اکھ مٹکدی گلیں دل پرچائے

ایسی صورتَ دی جس پاسے دس پوے اس لوڑے
کنیں سن کے اکھیں تکّ کے مورت لکھے نہ چھوڑے

جے کوئی خبر پری دی آنے یا اس باغ ارم دی
دس اوٹھ سونے دے بھر دیواں لوڑ نہ رہسو درم دی

کرساں خاص وزیراں وچوں خلعت سر تے دھرساں
ہور ولایت منگے جہڑی دیساں عذر نہ کرساں

لشکریاں دل تازہ ہویا عہد لکھائے شاہی
زر دا تمء برا اس اتے دیون سر سپاہی

رخصت ہوئِ امیراں تدائیں ملکو ملکی چلے
کوئی مدینہ-پاکیا کوئی حضرت مکے گھلے

کوئی عدن نوں کوئی عرب نوں کوئی رومے کوئی شامے
بائزے اسکندریا لوڑن بائزے یمن مقامِ

بائزے ہند جنوبی پھردے دیہلی شہروں دوناں
ہکناں وچ پنجاب زمیں دے سبھنیں شہریں بھوناں

کوئی مشرک کوئی مغرب دکھن گٹھّ شمالی
کوئی لوڑے کشمیرے کوئی کنڈھی جموں والی

کوئی ززیرے ٹاپو لوڑن کوئی تبت لداکھاں
سمرکند سی چند اجیہے لوڑ رہے کی آکھاں ۔(1200)

ہک محیط سواہل بھالن ہک قلزم افرنجیں
ہک تاتار ہک گئے اراکے ہک مبارک گنجیں

ہک قابل قندھار خراساں ہک ہرات بخارے
ہک نندن ہک کیر فرنگی ہک گئے زنگبارے

کجھ روسے کجھ چین ماچینے کجھ آئے ترکاننوں
کوئی نقش چگنزی دے تکن کجھ لوڑن کنانوں

خوارزم شیراز مصلا غزنی غور تے لارے
جام بھمبور تے بابل تبرز ماوراؤل نہر کنارے

کوئی یردن اعزاز ڈھونڈیندے کوئی گئے سن چینوں
طے کیتی سبھ دھرتی اوہناں کئی لڑیندے ملینوں

ہک بغداد جیلان مبارک ہو کے شاد سدھائے
واہ محمد بھاگ اوہناں دے جو اس پاسے آئے

ڈھونڈ تھکے ہر دیس ولایت شہراں تائیں پنیا
بدیع-جمال تے باغ ارم دا کدھروں نام نہ سنیا

نام بدیع-ال-جمال پری دا عربی رسمے والا
ہندی بیتاں وچ نہ میوے کیتا بہت سمبھالا

تاں بدیع-جمال بنایا فارسیاں دی ڈولے
اوہ بھی بائزے بینت تروڑے جے کوئی پردہ پھولے

دو تنّ نام پری دے رکھے سمجھو ہر سیانا
جتھے جائ بلانے والی اکثر نام بلانا ۔(1210)

کدھرے عجب-جمال کہانگا کدھرے شاہ-پری کر
بہتے ناؤں والا ہکو سمجھو گلّ کھری کر

عاصم شاہ دے بھیجے بندے لوڑ تھکے ہر جائی
عجب جمال تے باغ-ارم دی کسے نہیں دسّ پائی

برس دہاں دی کر کر دھائی پھیر مصر نوں آئے
چا ہکسے شہزادی والے صورتَ نقش بنائے

کر تصویراں با تدبیراں آن امیراں دھریاں
ہک تھیں ہک چڑھندی صورتَ وانگو حوراں پریاں

جے شہزادے دے من بھاون تاں تعریف بناواں
کاہنوں اوہناں وزیراں وانگر میں بھی قلم گھساواں

توڑے ہوون سونا موتی جے دلبر نہیں تکے
موتی روڑ دسن بھسّ سونا کیہا مردے پکے

عاصم شاہ کہے سبھ یاراں بھیت نہ دسو کائی
متّ نہ-امید ہو کے شاہزادہ بنے شتاب سودائی

شہزادے پر سمجھ لیا سی اس تھیں کون چھپائے
شاہ-پری تے باغ-ارم دی ناہیں خبر لیائے

جے کر کول اوہناں دے ہندی خبر کوئی دلبر دی
شاہزادہ خشبوئیؤں لبھدا جیوں یعقوب مصر دی

خبر ہوئی شہزادے تائیں سبھ بھیجے مڑ آئے
باغ-ارم تے بدیع جمالوں نہ کوئی پتہ لیائے۔ (1220)

پاڑ پوشاک سٹی شہزادے ہنجھو نیر چلاوے
ہو بے ہوش سودائیاں وانگر راگ غماں دے گاوے

پیا ہنیر غبار جہاناں یار نہیں ہتھ چڑھیا
لمی رات وچھوڑے والی جیؤ غضب نوں پھڑیا

کس سنگ پھولاں دکھ سجن دے سول ہڈاں وچ وڑیا
دل وچ یار محمد کاہنوں ہوراں پچھاں اڑیا

جے کر بدیع-جمال میرے تھیں منگ گھلے دل جانی
دل تے جان کراں نذرانہ دھڑ ہووے قربانی

جے اج اس دے باغ-ارم دی واؤ اس پاسے وگے
اسے دم دم چھوڑ دیہی نوں مگر واؤ دے لگے

نہ دل وسّ نہ دسّ سجن دی جھلس لیا اس اگے
تانگھ پڑی جیوں سانگ کلیجے ٹانغ نہیں ہتھ لگے

درداں مار نمانا کیتا کونج وانگر کرلاندا
پٹ پٹ سٹدا وال سرے دے مول نہیں شرماندا

خبر ہوئی جد باپ بیچارے بیٹے دے اہوالوں
عاصم نوں غم لگا بہتا صیف-ملوکے نالوں

جے کوئی شاہ ملکاں دا ہووے مایہ دولت والا
اس گھر اکو ہووے بیٹا سوہنا روپ نرالا

اس نوں مرض لگے کوئی بھاری لا دوا علاجوں
اچنچیت نسے ہو جھلا ملکوں دیسوں راجوں ۔(1230)

بڈھا ہووے باپ نمانا اوہ جوان رنگیلا
تاں پھر باپ شوہدے دا یارو کی کجھ ہندا حیلہ

رو رو عاصم شاہ پکارے غم دے لشکر بھارے
میرے تے نت چڑھ چڑھ آون ہک تھیں ہک نیارے

جس دن گھر اولاد نہ آہی ہے ساں درد وہونا
جاں اولاد لدھی غم مینوں دینا آیا دونا

ہن بیٹے دی ویکھ مصیبت لگا برا اندیشہ
فرزنداں دے پھٹّ نہ مولن دن دن پوندا ریشا

غور دلاسے کر کر تھکا عاصم شاہ بہتیرے
بیٹے دا خفکان نہ جاندا دم دم ہوئے اگیرے

اوڑک عاصم شاہ پتر نوں اپنے کول منگاندا
پند نصیحت حالَ حقیقت اچھی طرحاں سناندا

کہندا اے فرزند پیارے توں جگر دا بیرا
تینوں سیک جے لگے رتی سڑے کلیجہ میرا

ستّ ہزار عمرہ سپاہی پھر آئے سبھ عالم
جو جو وسطی آدمیاں دی ویکھ مڑے ربّ مالم

نہ کوئی خبر پری دی لبھی نہ اس باغ-ارم دی
چار ہکسے ہور لکھ لیائے مورت کڑی ختم دی

سبھ اوہ بادشاہاں دیاں دھیاں ہک تھیں ہک چڑھندی
اسے نال ویاہاں تینوں جہڑی کریں پسندی ۔(1240)

تخت ولایت فوج خزانے سبھ کجھ دیواں تینوں
آپوں بیٹھ رہاں وچ گوشے بھلی فقیری مینوں

مولٰی پاک بنایا مینوں چونہ تختاں دا سائیں
کئی شہزادے چاکر میرے سبھ بخشاں تدھ تائیں

آپوں پکڑ فقیری دعویٰ بیٹھا کراں عبادت
دیاں دوائیں سر تیرے نوں دولت عمر زیادت

شہزادے سن گلّ پیو دی رورو آہ چلائی
کہندا بابل توں بھی مینوں لدھا کھرا سودائی

دولت دنیاں دس دس ٹھلیں اندر پاڑ نہ تکدا
گھر در تخت ولایت کہڑا سوکھا ہے چھڈّ سکدا

تخت ولایت کارن شاہاں کیتے کیڈ کشالے
شاہنامے سکندر نامے ویکھ لڑائیاں والے

اندر باہر عشقے ردھا دسدا نہیں تسانوں
مال خزانے کیکر بھاون اک گیا جیؤ جانوں

نہ میں جھلا نہ میں کملا سبھ کجھ سمجھاں جاناں
پر کجھ دوش نہ میں پر بابل ہویا ربّ دا بھانا

لکھے لیکھ اضل دے کہڑا کر تدبیر مٹائے
کئی امیر وزیر سیانے اس تقدیر بھلائے

کیوں توں تہمت دیویں بابل جان نادان ایانا
جے کوئی لیکھ اضل دے میٹے مردی اس دی جاناں ۔(1250)

پھیر شاہزادہ ہویا چپیتا خونی ہنجھو ٹریاں
اندر چھریاں کپن دل نوں مارے آہیں بریاں

مارو ساس کہے میں کچرک رکھاں ڈھک غبارے
دل کہندا میں کاہلا ہویا کڈھ ایہہ دھوآں دھارے

عاصم شاہ کہے سن بیٹا کی ہن خواہش تیری
فوجاں لشکر سبھ کجھ حاضر مایہ گھنی گھنیری

مال ملک ہور جو کجھ منگیں دیساں چیزاں سریاں
پر میں ہک اس کموں عاری پیدا ہون نہ پریاں

صیف-ملوک کرے اٹھ عرضاں سن شاہ بابل میرے
جے سبھ آن بہشتی حوراں میرے پھرن چپھیرے

خواہش نال نہ ویکھاں کوئی باجھ بدیع-جمالوں
دوئیے جہان نہ بھاون مینوں اس دی طلب کمالوں

عاصم نوں سن گلّ پتر دی جھورا پیا فکر دا
ہو حیران بیٹھا دل-بریاں گوڈے تے سر دھردا

اندیشے چڑھ ہاٹھاں آئے وٹھا رب غماں دا
مارے کھیت خوشی دے سارے پالا پیا کماں دا

چودھیں تبکیں پیا ہنیرا کدھرے لوء نہ دسے
ہنجھو بدل وانگ وساوے متّ ایہہ بھامبڑ حصے

پھیر شہزادے کیہا پیو نوں منہ تھیں دے دوائیں
شالہ عمر اقبال تساڈے رہن قیامت تائیں ۔(1260)

دیو ازازت مینوں بابل ایہو خواہش میری
سفر کراں اس صورتَ کارن کٹاں رنج گھنیری

کوہستاناں تے کوہ قافاں ہور سمندر ٹاپو
آپوں انہیں جائیں لوڑاں جاں جاں ہووے قابو

رنج مصیبت جھاگ سفر دی متّ مطلب ہتھ آوے
نہیں تاں کراں تسلی اپنی دلوں اداسی جاوے

عاصم شاہ سن گلّ سفر دی بیٹے دی اداسی
رو رو آکھے سر پر سہنا جو کجھ ربّ سہاسی

اﷲ کولوں منگ منگ لدھوں کر کر بہت دوائیں
بڈھے وارے اوکھے ویلے لا فراقَ نہ جائیں

بچہ میری جان پیاری کر کجھ ہوش سمبھالا
اس دنیاں تے سدا نہ رہنا ہر کوئی چلن والا

چار دہاڑے عمر جوانی کر لے عیشاں موجاں
سدا نہیں ایہہ دولت دنیاں سدا نہ لشکر فوجاں

نہ تدھ سکھ ہنڈائیاں سیجاں نہ کجھ کھادھا پایا
نہ توں تخت اتے چڑھ بیٹھوں نہ تدھ راج کمایا

نہ تدھ تاج سرے تے دھریا نہ سلطان کہایا
نہ فوجاں دی لئی سلامی نہ دربار لگایا

نہ فوجاں سنگ تیرے چڑھیاں نہ تدھ دھماں پائیاں
نہ رجّ میں تیرا منہ ڈٹھا نہ رجّ ڈٹھوں مائیاں ۔(1270)

نہ میں تیرا سہرا ڈٹھا نہ ہتھ بدھا گانا
نہ میں تیری جنج چڑھائی نہ وجیا سدیانا

میں ہاں اج قبر دے دندے کوئی دہاڑا رہساں
جے توں اکھیں اگے ہوسیں سکھ دا ساہ لے بحثاں

جے توں سٹ گؤں پردیسیں مرساں تیرے ہاوے
جے ربّ خیریں پھیر لیاندوں ایہہ افسوس نہ جاوے

محل چوبارے چھوڑ پیارے چلیوں وچ اجاڑاں
لہر بہاراں سٹّ کے ٹریوں تکن قہر پہاڑاں

ماگر مچھّ سمندر اندر باشک ناگ مریلے
کھا سنسار سنسار نہ رجدے ازب الٰہی بیلے

جاں توں ہو اکلا جاسیں وچ اجاڑ پہاڑاں
چترے شیر چوپھیر پھرنگے خوشی ہوسی بگھیاڑاں

صیف-ملوک جگر دا ٹوٹا پوسی وسّ غنیماں
باجھ ربے تھیں کون اس ویلے ہوسی یار یتیماں

توڑے کتے بن کے رہیئے وچ وطن دیاں گلیاں
در در جھڑکاں سہیئے تاں بھی پھر پردیسوں بھلیاں

مورت پچھے بھجّ بھجّ مرسیں خبر نہیں جے ملسی
بجلی مرگ جلا سی بوٹا یا باغیچہ کھلسی

توڑے رستم جیسا ہوسیں سخت جوان شتاتی
ایس سفر دی مشکل اندر سڑسیں وانگر باتی ۔(1280)

نہ کر تتے تا اجیہے ٹھنڈا ہو دن کٹّ خاں
سڑ چلیا جیؤ جامہ تیرا اس کچیانوں ہٹ خاں

لکھی مورت ویکھ کدے دی بھلّ نہ بیٹا بھولا
صابر ہو کے بیٹھ نچلا بھجّ بھجّ ہو نہ ہولا

لہندا چڑھدا دکھن پربت پھرسیں چارے طرفاں
کدھرے گرمی دھپاں والی کدھرے ٹھارن برفاں

پریاں ڈھونڈے کد ہتھ آون مورت تکّ تکّ جی خاں
متّ کوئی خبر گھلے ربّ کدھروں صبر پیالہ پی خاں

ایہہ خوشیاں جو گھر وچ تینوں ایہناں نال نہ رجیں
لوڑیں عیشاں نال پری دے اس خوشی ولّ بھجیں

خوشیاں کارن نہ ہویا بندہ کرن عبادت آیا
وقت پچھاتا چاہیئے بیٹا لبھسی نہیں کھڑایا

ویلا اج بھلیرا تیرا نالے عمر جوانی
کرو عدالت ہور عبادت اوڑک ہونا فانی

بھلکے موت آئی جس ویلے سے افسوس کرینگا
عملاں باجھ نہ تلا-شنائیں کویں سمند ترینگا

نہ کوئی رو-ملاحظہ اوتھے نہ کوئی عذر بہانہ
جو کجھ کرسیں سوئیؤ ملسی ڈاہڈھا عدل شاہانہ

عورت کتنے تائیں لاسی کڑتا ستھن سلاری
مرد کٹیگا سوئیؤ کھیتی جسدا بیج کھلاری ۔(1290)

جتنا توں پری ولّ بھجسیں اتنا ربّ ولّ ڈہو خاں
جے تدھ عیش خوشی نہیں بھاوے کرن عبادت بہو خاں

جے اج خوف خدا دیوں سڑسیں اس دن ہوسیں ہریا
موتے دا کجھ خوف نہ اس نوں جیوندڑا جو مریا

'موا توئکبل مواتوں' عمل اسے تے کرنا
مرنوں اگے جو کوئی مویا پھیر نہیں اس مرنا

جدوں کوئی مر جاندا سجن پٹ پٹ کرن اشارت
آپوں اپنا منہ سر بھنن دسن ایہہ بجھارت

یعنی آپ آپے نوں ماریں تاں اج کیوں مریویں
آپ موئے جے آپ نہ موئیوں آپ مریں اج جیویں

اوہ سفر نہیں سجھدا تینوں چلن ایس سفر دا
اس سفر دا خرچ بنائیں غنی سفر کر سردا

لما پندھ نہ سجھدا بیٹا بہو خاں ہو نچلا
جوش-او-خروش مٹا پیارے جا نہیں ہو جھلا

گھر سٹن کوئی کم نہ چنگا آہلنا ہے ہردم دا
نہ غم کر غم جاسی اوڑک اوڑک ہے ہر کم دا

چوہا چڑا تے کتا بلا ہر کوئی وطن دھراندا
توں آدم شاہزادہ ہو کے چھڈیں وسن گھراں دا

آدمی ہیں تاں آدم بن خاں جنّ ایں تاں ہو اہلے
ایسا سگھڑ شاہزادہ ہو کے پیوں غولاں دے رولے ۔(1300)

میں بڈھا مہمان گھڑی دا پاس تیرے کوئی دن ہاں
کول میرے رہو خدمت کر کے اجر جنابوں گھن خاں

جنس تیری نوں میں ہاں لایق کون میرے توں بھلا
دل بے تاب ضعیف میرے نوں دے خاں خوشی تسلا

اج مینوں چھڈّ ٹریوں آپوں مویاں گیاں جے لوڑیں
پھیر نہیں میں ملنا بیٹا بیٹھا ہتھ مروڑیں

اج نصیحت میری تینوں لگدی مندی کانی
ایہہ بھی دوش نہیں کجھ تینوں وڑھی قضاع اسمانی

وقت میرا ہن ڈیگر ہویا ایس زوال گوایا
پیشی آن کیتی ہن مغرب خفتیں سفنہ آیا

شالہ تیری فجر مبارک وقت قضاع نہ ہووے
چڑھدی کلا ستارہ روشن سر تے آن کھلووے

مینوں سفر آیا توں رہو خاں وچ ایمان خدا دی
غم ہن مار مکایا مینوں توں کیوں چھوڑیں شادی

ہائِ بیٹا توں ماؤ پیو تھیں کیوں کویلے نسدا
جاں جاں جان میرے تن اندر رہو گھراں وچ وسدا

تاں پھر موت میری جد عاصی مرساں جس دہاڑے
موتے دا غم روگ نہ ہوسن بادشاہی دے ساڑے

سجن دشمن کسے نہ بھاوے ایہہ گلّ کس پسندا
میں مرساں توں کول نہ ہوسیں کہسن واہ فرزندا ۔(1310)

دولت دنیاں میری جوڑی کھڑ سن لوک بیگانے
ملک تیرا کوئی ہور لئیگا بادشاہی سمیانے

جو کجھ پچھے رہسی میرا لشکر ملک خزانے
جے بیٹے دی کارے آئے کرساں تاں شکرانے

میرا اج کل کوچ نقارہ سن فرزند پیارے
جے توں اس دم کول نہ ہوئیوں بھرم رہنگے بھارے

جے ربّ خیریں آندا تینوں روسیں نال افسوساں
اس ویلے دے رون تیرے تھیں میں دلثاد نہ ہوساں

اس دن دے اس روون کولوں سود نہیں کجھ تیرے
اکھیں اگوں جا نہ بیٹا اوسر ویکھ گھنیرے

آ ساقی بھر دے پیالہ پی ہوواں مستانہ
ماؤ پیو تھیں رخصت ہوواں چھڈاں دولت خانا

یاراں پچھے وطن بھلاواں ویکھاں دیس بیگانہ
ٹھلھاں وچ سمندر غم دے پکے کویں یارانہ

ترلے ویکھ پیو دے بیٹے رہن اتے دل کیتا
سہاں مصیبت نال صبر دے کوئی دن بہاں چپیتا

طوبہ کرن اتے جد ہویا استغفار کریندا
ہوئی خبر عشقَ نوں آیا مارو مار کریندا

طوبہ نوں اس کنّ پھڑائے پھر بھی اتھے وڑسیں
کون کوئی توں آزز ہو کے شاہاں اگے چڑھسیں ۔(1320)

عشقے دا رخ ویکھ محمد ہوون فیل پیادے
متیں لگے تاں اٹھ وگے کی مقدور شہزادے

بلی بن کے وڑدا یارو شیر اندر جا بندا
خون لئے بن ہار نہ چھڈے سدا بہادر رن دا

پند نصیحت پیو دی سن کے صیف-ملوک شاہزادہ
کہن لگا اے قبلہ تیرے ہون اقبال زیادہ

پند نصیحت جو تدھ دتی سبھ کنجی مشکل دی
اچھی طرحاں سنی میں ساری دھر کے خواہش دل دی

پند تیری ہے دیوا دل دا کردی دور ہنیرے
جے میں آکھے لگاں ناہیں آئے برے دن میرے

میں بھی جاناں فرض میرے تے کہے تیرے وچ ٹرنا
کوشش کرن بغیر نہ چھٹدا عشقے پھریا پھرنا

توں جانیں فرزند سیانا سبھ کجھ سندا بجھدا
میں دل عشقَ غباری پائی دہوں سنسار نہ سجھدا

جو جو گلّ تساں فرمائی یاد نہیں کجھ مینوں
ایسے کملے نوں گھر رکھیاں سود نہیں کجھ تینوں

جو کجھ تساں پڑھائے آہے علم کلام رسالے
یاد نہیں ہک حرف اوہناں تھیں عشقے ہور سکھالے

کل دا کھادھا جے اج پچھو کی تدھ کھادھا آہا
اوہ بھی یاد نہ رہندا مینوں ایہہ گلّ سن توں شاہا ۔(1330)

جے کجھ کم ہوواں ہن کردا جے پچھو کی کردا
اس دا بھی کجھ رہے نہ چیتا ہکو چاء سفر دا

صورتَ ویکھ پچھاناں تینوں ہیں توں بابل میرا
جے کوئی اسم مبارک پچھے یاد نہیں نانؤں تیرا

ہکو توں نہ بھلوں بابل اپنا آپ بھلایا
اوہ بھی یاد نہیں نانؤں میرا کی کجھ تساں دھرایا

اپنا نام رہا کس گنتر چیتا رہے نہ اس دا
کہڑا ہے معشوق بندے دا عاشق ہاں میں کس دا

میں ہن ایسا ہوساں بابل جیسا ککھّ گلی دا
سبھ مصیبت سر پر جھاگے پیراں ہیٹھ ملی دا

توں بھی سمجھیں کھیتی وچوں ہک ککھّ ہویا نہ ہویا
بیگم نال ہک رات خوشی دی جانیں سویا نہ سویا

کیوں کر باہاں اندر آون ہتھوں چھٹیاں واگاں
بادشاہی کس کاری مینوں دتی زہیری بھاگاں

تسیں کہو ہن کوچ کرن دا آیا وقت اساڈا
میرا کوچ تساں تھیں مہرے اوہ متّ ہوگ دراڈا

عمر ہیاتی تیری بابل مینوں بہت غنیمت
مرنا تیرا موت میری ہے جاناں میں سبھ قیمت

باپ موئے نوں اوہ کوئی رووے آپ ہووے جو زندہ
موت تیری نوں کیکر روواں آپ مویا میں بندہ ۔(1340)

ساقی بوتل آن اجیہی پی کے ہوش بھلائیے
سجناں کولوں رخصت ہو کے پندھ سفر دا چائیے

صاف جواب پیو نوں دے کے دھوکے ہتھ مرادوں
کپڑے پاڑ سودائی ہویا تھکے نہ فریادوں

لاہ سٹے پشاکی زیور سر منہ خاک رلائی
شاہوں مثل ملنگاں بنیا بھجدا پھرے سودائی

شرم حیا گئے بھجّ سارے عزت حرمت نٹھی
صبر سکونت سڑے محمد عشقَ تپائی بھٹھی

سرت سمھالا ہوش نہ کوئی بھلے خیش بیگانے
یار اشنا پچھانے ناہیں نسے مثل دیوانے

نہ کجھ کھاوے نہ کجھ پیوے گھڑی آرام نہ کردا
ننگ مننگا وتے گلیئیں ککھّ لیراں سر دھر دا

لا-یئنی بد ہوائیاں کردا وٹّ تراڑ مریندا
چنگا مندا ویکھے ناہیں بریاں گالیں دیندا

جھلا کملا خفتی ہویا گلیاں اندر رلدا
لکھیں وال نہ ملدا جسدا اج ککھاں دے مل دا

عاصم شاہ پتر ولّ تکّ کے مردا ایس ازاروں
سدّ حکیم طبیب سیانے کہے دسو کوئی داروں

صیف-ملوکے دی تکّ حالت میں تھیں صحیح نہ جاندی
نالے بد ناموشی سارے دن دن دھماں پاندی ۔(1350)

سبھناں عرض گزاری حضرت عشقے نال نہ چارہ
جیوں جیوں کرو دوا عقل دی تؤں تؤں ہندا بھارا

کوئی علاج نہ آوے سانوں ہک صلاحَ بھلیری
جے صاحب گستاخی بخشن کہیئے نال دلیری

عاصم شاہ کیہا ہن یارو دسو جو کجھ آوے
کی خفگی سر سہنی آئی جو کجھ ربّ سہاوے

تساں نہ کیتی صاحب کیتی کی سر دوش کہیندے
بھلی صلاحَ دسو کوئی مینوں کیوں درماندے تھیندے

کیتی عرض حکیماں شاہا قید کرو شاہزادہ
سنگل پا رکھو ہک جائی ہوئے نہ خوار زیادہ

صیف-ملوک پھلاں دا دستا نازاں دا پروردا
سنگل گھتّ کرایا قیدی عشقَ ستم کی کردا

نوکر سبھ اوہدے وسّ آہے تابئدار نمانے
اج اوہ وسّ اوہناں دے آیا پائی ویکھ ربانے

لاہو سنگل جے سو آکھے کر کر منت زاری
نوکر کوئی نہ آکھے لگدا جھڑکن نال بے زاری

چتّ اداس سجن نوں سکدا تنّ وچ بند کہاری
سر ورتے تاں مالم ہووے کیڈ مصیبت بھاری

لکھے کون محمد بخشا ظلم عشقَ دے چنداں
ماپے آپ کراون قیدی فرزنداں دلبنداں ۔(1360)

باپ زلیخا قید کرائی ندی رڑھائی سسی
پنوں بھائیاں بنھ چلایا گلّ نہ جاندی دسی

عاصم شاہ تخت پر رویا ہائے ربا کی ہویا
کوئی دن جاگ نصیب اساڈا ونجھ کتے ولّ سویا

صیف-ملوک پیا وچ قیدے بھٹھّ پیا میں جیواں
کھانا زہر نوالا ہویا رتو دے گھٹّ پیواں

بند اندر فرزند جنہاں دے پائے تند اولے
تخت چکھا سر تاج پتھر دا پیڑاں اندر ملے

شہزادے دے پیریں سنگل ہویا بہت نمانا
ہک عذابِ محبت سندا دوجا قید ٹکانا

سوکھا بدن شہزادے نالے نازک بال ایانا
تازہ پھلّ محمد بخشا دھپّ لگی کملانا

ربّ اگے فریاداں کردا ہور نہیں کوئی پاسہ
کر تقصیر معاف الٰہی سجن دیئ دلاسہ

کیں در کوکاں کوک سناواں کسے جہان نہ ڈھوئی
اندر عشقَ المبے بالے لوکاں خبر نہ کوئی

ہک تئنے ہک متیں دندے ہکناں قید کرایا
واقف حالَ میرے دا تونہیں بخشنہار خدایا

دردی میرے ماں پیو آہے دکھ پتر دے روندے
اوہناں بھی پھڑ قید کرایا آپ مہلیں سوندے ۔(1370)

مورت ویکھ لگی وچ سینے زہر الودی کانی
تھاں ٹکانا کوئی نہ جاناں نہ کوئی پتہ نشانی

لاہی آس سبھس توں دتے کھولھ جواب رفیقاں
رہی امید تیرے در ربا! تینوں سبھ توفیقاں

عشقَ نچاوے تھئیا تھئیا چھنکن پیریں سنگل
قید چھٹے تاں میں لکھ لٹی ڈھونڈھاں ندیاں جنگل

پھر مورت نوں اگے دھرکے گلے الاہمے کردا
ایویں لٹّ لیوئی ٹھگا پتہ نہ دتوئی گھر دا

نہ کوئی تیری دس نشانی نہ کوئی پندھ نہ رستہ
میں بے دل توں بے نشانی کون کٹے ایہہ پھستا

ہکو نام تساڈا جاناں تھاں مکان نہ کائی
کتھے گزر کدے گھر کتھے مہرمیئت اشنائی

قید کرائی سنگل گھتے سانوں آپ آزادے
عشقے بندیوان بنائے عادی دے شہزادے

کر ہن رحم اساں پر سجنا! دے کجھ پتہ نشانی
کت ولّ ڈھونڈ کیجیوے تیری مشکل ہوئے آسانی

ویکھاں حالَ کویہا کیتا طلب تیری متلوبا
اجے نہیں کجھ مہر تسانوں بے پرواہ محبوبہ

ایہو وین کریندا روندا ہندا مثل دیوانے
وانگ شکار زمیں پر جھڑدا لگدا تیر نشانے ۔(1380)

سائت گھڑی رہے غش اندر وانگ شہید وکھاوے
جس دن ہوش پھرے کجھ مڑ کے ایہو گاون گاوے

آپ ہسے تے آپے رووے کدے مرے مڑ جیوے
ایہہ سودا محمد بخشا دن دن دونا تھیوے

بھلا بھلا جیؤ آئؤں اشکا مکر فریبی یارا
ہک دن صلح بناویں آپوں آپ کریں جنگ بھارا

کدے سیانا کریں سودائی دے کے مست پیالہ
کدے جھلے نوں شربت دے کے ترت کریں سدھ والا

جاں دلبر دی زلفے اندر ماریں گنڈھ حسن دی
خفکانی دے سنگل اندر پین سیانے بندی

جاں اوہ گنڈھ کشادی کر کے پٹھے دیئیں صفائی
بلدا پھیر چراغ عقل دا لگّ پیندی رشنائی

صیف-ملوک ہک راتیں آہا خالی ہوشوں صبروں
غش غماں دے اندر ستا کنّ ڈورے ہر خبروں

متّ کوئی جانے ستا آہا غیر ولوں دل سویا
درداں تھیں آرام نہ آوے بہتا دکھیا ہویا

پٹے وال گھتے سر گھٹا روندا گھتّ کہائیں
سجدے پئے سجن نوں کہندا سن عرضاں دل لائیں

ہوش قرار میرا تدھ کھڑیا عشرت عیش جوانی
غم دے کے غمخار نہ ہوئیوں دل کھڑ کے دل-جانی ۔(1390)

نشتر مار محبت والی سرت نہ لئیا مڑ کے
جے میں جا تساڈی جاناں پہنچ رہاں رڑھ کھڑ کے

شیر شکار کریندا خوشیاں قید اندر تدھ پایا
دانشمند شاہزادہ نامی جھلا نام دھرایا

نہ میں یار کہاون لایق ناہیں تساں پیارا
گولہ کر کے رکھ بندے نوں آن بھلا بیچارا

قدر تیرا گھٹّ جاندا ناہیں جے رکھیں کر گولہ
کر آزاد مینوں اس رنجوں جھول مہر دا جھولا

میرے جیڈ نہ ہووے کوئی دنیاں تے دکھیارا
جگّ تے نام ملامت جوگا وٹیدار نکارا

اوگن میرے تکّ تکّ مائی جم کے پچھوتاندی
بابل نوں فرزندی میری ننگ پئی نت لاندی

نوکر چاکر آپو آپنیں گئے ہکلا سٹّ کے
یار اشنا نہ تکدا کوئی اکھ میرے ولّ پٹّ کے

کیسی اگّ لگائیؤئی مینوں سڑیؤسُ وانگر ککھاں
تساں نہ پاسہ پرتو توڑے آس تساڈی رکھاں

دلبر اگے عرضاں کردا سوں گیا شاہزادہ
دل نوں بو سجن دی آئی مستی چڑھی زیادہ

خابے اندر نظریں آئیوسُ صورتَ مورت والی
کی کجھ صفت سناواں اس دی شرع بیانوں عالی ۔(1400)

صیف-ملوکے خابے اندر پلہ اس دا پھڑیا
رتوں روئِ نمانا عاشق پیراں اپر جھڑیا

کہندا ہے معشوقہ تدھ بن بہت نمانا سڑیا
منّ سوال محمد بخشا سٹّ نہ جائیں اڑیا

جس ایہہ صورتَ جوبن دتے قسم تینوں اس ربّ دی
کہڑا شہر ولایت تیری دیئیں نشانی سبھ دی

اپنا آپ دسالیں مینوں دسّ پکیری پاویں
کس رستے میں ٹراں تساں ولّ خشکی یا دریاویں

صورتَ نے فرمایا جے کر اس وچ مطلب تیرا
شرستان سنہری اندر باغ-ارم میں ڈیرہ

شاہ شاہپالے دی میں بیٹی پریاں دی شاہزادی
حسن جمال میری ہے مائی مہر افروزا دادی

جے توں میرا یار کہاویں عشقَ تیرے دل دھسیا
میرے باجھ نہ ہور قبولیں رہیں نہ پھاہی پھسیا

حق محبت میری سندا رکھیں وانگ امانت
کریں نہ جوٹھا منہ پیاروں پہنچیں باجھ خیانت

متّ جانیں معشوق میرے نوں مول نہیں پرواہاں
دل پر داغ تساڈا دائم میل محبت چاہاں

میں پری توں آدم خاکی پر چتّ ساڈا اڑیا
نت اڈیک شتابی آویں قدمیں پے کے اڑیا ۔(1410)

'فا تلبنی تجدنی' میاں میں موجود تساں نوں
میرے باجھ نہ چاہیں دوجا لیسیں لبھّ اساں نوں

میں تے آپ محبت تیری تدھ تھیں کجھ زیادہ
تاہیں آپ سداواں تینوں جھبدے آ شاہزادہ

خشکی رستے پہنچ نہ سکسیں ٹھیل ندی وچ بیڑے
لہر عشقَ دی مان محمد چھوڑ تمامی جھیڑے

ندی مجاز سمند ہکانیں کھڑسی راہ اولے
بیڑا بھجّ ہووےگا ٹوٹے کد ثابت سنگ چلے

روح شاہزادہ ندی پرم دی بیڑا جان بدن نوں
جانی نال ملیں تدھ جانی کریں شکستہ تن نوں

خشکی رستہ خشک عبادت بن سوزوں بن دردوں
ایہہ عبادت ملکی بھائی ناہیں عارف مردوں

من دے حکم عبادت کردے شر نہیں نفسانی
یار سوئی جس عشقَ کمایا ایہہ دولت انسانی

عشقے کارن آدم کیتا محرم یار یگانہ
آہے ملک عبادت جوگے کی حاجت انساناں

خدمتگار حکم دے بندے بہت آہے سلطانے
جو کم فرض اوہناں دے اتے ہور کوئی کی جانے

رکھ گھوڑے دی واگ محمد پھیر پچھے کر پھیرا
اس میدان قواعد جوگا ہے کی بادر تیرا ۔(1420)

صورتَ دلبر دی جد پائیاں خابے اندر جھاتاں
آکھ سنائیاں عاشق تائیں پتے نشانی باتاں

جان پئی تن مردے تائیں اگھڑ گئیاں اکھاں
ہوشاں سرت سمبھالاں دتیاں ہکس ہکس تھیں لکھاں

اس خابے شہزادے تائیں دتی اگے والی
ہوش جندو تے صبر دلے وچ تن قوت مکھ لالی

اس لیلی وچ ستے عاشق ہو کے مجنوں جھلے
خوابوں لے ہشیاری اٹھے جاگے بخت سولے

پیا پریت دسالی اپنی دل اندر جوش آیا
پھیر نویں سر عقل کھڑایا دانش تے ہوش آیا

کرے آواز غلاماں تائیں جاگو ساتھی دکھ دے
دیو مبارک باپ میرے نوں خبر سنیہے سکھ دے

دانش عقل دتا ربّ مینوں سکی نہر وگائی
آؤ سنگل لاہو میرے، ولّ ہویا سودائی
عاصم ایہہ مبارک سن کے چااں خوشی کمالے
ہو بے ہوش گیا کوئی سائت جاں آیا وچ حالے

جس گھر بیٹا قیدی آہا اس گھر گیا شتابی
پڑھ شکرانہ سنگل لاہے ہوئے کرم وہابی

انگل پھڑ کے آن بہایا اپر تخت سنہری
سوہنے سبھ اکٹھے ہوئے بیٹھے لائِ کچہری ۔(1430)

ہانی یار لگے رل بیٹھن کول چن دے تارے
ہسن کھیڈن باتاں کردے شہزادے سنگ سارے

گلوں گلّ ہلاندے جاندے ہر ہر شہر ملک دی
مڑ مڑ کے اوہ گلّ محمد باغ-ارم ولّ ڈھکدی

دل وچ شرستان وسیندا نالے باغ-ارم دا
اوسے پچھے ذکر کریندا روم او شام عجم دا

لے لے نانواں باغ-ارم دا گل کھڑی مڑ اگے
پریاں دی اوہ جائ سنیندی کس ڈولے ہتھ لگے

گلے کتھے نال بہانے لیندا نام پری دا
جاں اوہ نام لئے تاں ہندا جیون دم مری دا

ملک سجن دا نام سجن دا دم دم نال پکارے
ہنجھو دے دریا وگاوے آہیں ڈھائیں مارے

گلّ کلام نہ کردا دوجی باجھ سجن دے ناموں
نام جپے یا بیٹھ چپیتا فکر کرے اس کاموں

خستہ حالَ کیتا غم توڑے صیف-ملوک شاہزادہ
پھر بھی جوبن اسدا آہا حدوں بہت زیادہ

گھر گھر شہر ولایت اندر سندر مکھ دا قصہ
کنّ دلے دے دھر جو سندا لیندا عشقوں حصہ

صیف-ملوک شہزادے تائیں لگی جھلک سجن دی
بے آرام رہے ہر ویلے، بری اداسی من دی ۔(1440)

سیر شکار ن بھاوے اس نوں مجلس وچ نہ بہندا
خستہ حالَ اداس ہمیشاں آہیں بھردا رہندا

نال خیال جمال سجن دے عشقَ کمال ہویا سی
لال گلال نہال حسن دا حالَ بے-حالَ ہویا سی

تاجوں راجوں کموں کاجوں آن ہوئی دلگیری
پٹّ دوشالے بھاون ناہیں بھاوے ویس فقیری

ہر تدبیروں اتے سلاہوں ہو گیا ہک طرفے
مطلب سمجھ چپیتا ہویا واچ پری دے ہرفے

عاصم شاہ وزیراں تائیں شہزادے ول گھلدا
وئز نصیحت کہیوں کوئی مت ہووے واہ چلدا

میر وزیر سیانے نالے عالم قاضی ملاں
عاشق نوں سمجھاون لگے چھڈ ایہہ لعلاں-پھلاں

کاہنوں علم پڑھایا تینوں پڑھ کے پتھر ہوئیوں
شاہوں بنیں کنگال دھننانے اس پاسے کیوں ڈھوئیوں

پڑھ پڑھ پتھر بنیا ہیساں پارس عشقَ لگایا
سونا سکہ جو کجھ آہا ہتھ صراف وکایا

وکیا سونا مڑدا ناہیں جے لکھ دیو بہانے
چھک گئی سبھ شرف تساڈی وک پری دے کانے

جے مورت وچ ہندا ناہیں شر سچے دلبر دا
کی طاقت سی گھائل کردی جگرا دانشور دا ۔(1450)

جھلے نوں متّ دیون والے جھلیاں وچ گنیندے
اساں سجن ول سرپر جانا مرسو متی دندے

جو جو کرن سوال عقل دا عاشق ڈکدا جائے
لا جواب حکیماں ہو کے آن جواب سنائے

اوڑک عاصم گلاں سن کے گلیا غم دے بوتے
ہنجھو-پانی نال پیو نے بیٹے توں ہتھ دھوتے

کہندا بیٹا منگ لدھوں نہ کر سینہ-زوری
بڈھے وارے اؤشر ویلے ٹریوں بھنّ ڈنگوری

عاصم شاہ کیہا دسّ بیٹا جے تدھ سر پر ترنا
کراں تیار اسباب سفر دا کی ایویں بہہ جھرنا

صیف-ملوک شاہزادہ سن کے پیو نوں دے دوائیں
شالہ خوش رہیں توں بابل اول آخر تائیں

عاصم شاہ پھر سدّ عمراواں دتا حکم شتابی
کرو تیار اسباب سفر دا کشتی بیڑی آبی

خرچ سفر دا مال خزانے عیش عشرت دے بابے
بیڑے ستّ بھرائے اس دے سخنے بے حسابے

ہور سپاہ ہتھیاراں والی ستّ جہاز بھرائے
شطر ترم نکارے دھونسے باجے وچ دھرائے

ہور نجومی رملی بھارے چاڑھے وچ زہازاں
نالے بہتے گاون والے مطرب خوش آوازاں ۔(1460)

خدمتگار غلام رنگیلے چھوکریاں تے گولے
رنگ-ب-رنگی چیز نیامت کس طاقت گن تولے

سبھ زہازاں وچ رکھائے جو اسباب خوشی دے
بائزے ظاہر دسدے آہے بائزے سان پوشیدے

خاص شہزادے کارن کیتا ہک علیٰحدہ بیڑا
لمے دا کجھ پتہ نہ لبھا سطر گز سی چیڑا

وچے اس دے جا-زروراں وچ طہارت خانے
وچے حجرے سوون والے خوب مکان شہانے

جاں سبھ کم رہا ہو پکا کیتی شاہ تیاری
صیف-ملوک ماؤ تھیں رخصت لیندا چھیکڑ واری

جائ گھراں وچ کول ماؤں دے بدھے ہتھ کھلوندا
نالے آکھے رخصت دیہو نالے ہنجھو روندا

ماؤ بال ڈٹھا تن لسا جیوں بیمار چروکا
چودھویں دے چن جیہا چہرہ ہویا چن اجوکا

پھل بہاری جیہی پشاکی میلی ہوئی غباروں
شیشے وانگ جسا سی جہڑا کالا ہویا زنگاروں ۔(1470)

لال مثال جمال پتر دا آہا کمال انگاروں
کولے وانگ ہویا تن لوٹھا لمب عشقَ دی ناروں

در-خشاب بے-آب دسیوے ڈالے کپڑ کالے
نرگس نین مریض رونوں تھیں داغ لگا گل-لالے

سرو آزاد بلند سفیدا نیلا چوہ چوہ کردا
کیسی واء خزاں دی وگی ہو گیا رنگ زردا

مائی دائی ویکھ جدائی آکھن قہر خدائی
ایہہ کی بھائِ اساڈے آیا توں چلیوں کت جائی

ہنجھو باراں وین امباراں وانگو مینہہ پھہاراں
اوسے کوسے جل نہایا بیٹا نال پیاراں

ماں پیار دیوے منہ اتے ہتھ پھیرے ہر پاسے
نال محبت کنگھی پھیرے رکھے لا دلاسے

سر پیراں تکّ چمے چٹے لاہے میل بدن تھیں
زاری کر کر آکھے بیٹا جائیں نہیں وطن تھیں

جو کجھ لاڈ پیار ماواں دے کی کجھ آکھ سناواں
جے اج ماں ہندی رو مردی کی پرواہ بھراواں

جے اج مائی بابل میرے دنیاں اتے ہندے
خستہ ہالی ویکھ پتر دی سکھ نہ سوندے روندے

ہک اوہناں دا لال پیارا خاک اندر رل ستا
دوجا کمبدا لکدا پھردا جیوں کر پاؤں کتا ۔(1480)

تریجے نوں ربّ بھاگ لگائے لکھاں شکر خدا دے
دولت عمر اقبال اوہناں دے دن دن ہون زیادے

ترلے کر کر لدھے آہے خوشیاں کر کر پالے
ہائِ ہائِ اج نہیں آ تکدے ماپے جننے والے

جے میں اج ٹراں پردیسیں سے کوہاں دے جاواں
کہڑا پچھوں کرے دوائیں رو رو وانگو ماواں

اپنے دکھ محمد بخشا جے توں پھولن لگوں
قصہ ہک بنیگا ایہو بیٹھ صبر کر اگوں

کس نوں گن گن دکھ سناسیں کس نوں پیڑ اساڈی
مڑ کے دسّ شہزادے والی رہیا گلّ دراڈی

صیف-ملوک اتے پھر مائی کر کے مہر گھنیری
متیں دین لگی سن بیٹا ایہہ کی خواہش تیری

ایہہ کی عشقَ لگا تدھ الٹا چلیوں چھوڑ وطن نوں
ایویں مورت دے جھلکاروں لائیو روگ بدن نوں

نہ مورت نے جگّ پر رہنا نہ اس صورتَ والے
کی یارانہ اس دا جہڑا سدا پریت نہ پالے

موج جوانی مان گھراں وچ رہو وطن دا راجا
یا پھر موت سرے تے دسدی کر اس دا کجھ ساجا

تیری کالی رات جوانی گھر وچ لنگھسی مٹھی
نہ تدھ اگے سفر ازمائیں نہ کوئی سختی ڈٹھی ۔(1490)

ہانی تیرے رل مل کھیڈن توں وچوں کیوں نسیں
ایہہ کوہ قاف سمندر کالے بچہ کیکر پھرسیں

چھوٹی عمر اننجان طبیعت نازک بدن گلابوں
عاقل کہندے سفر برابر دوزخ نال ازابوں

شینہ بگھیلے غاراں اندر ہور آفات ہزاراں
سنگ جنہاں دے پیش نہ جاندی نال ایہناں ہتھیاراں

متّ کوئی کھاون دھاوے تینوں کون سنیگا چیکاں
تیرے دشمن اوتھے جاسن سانوں رہن اڈیکاں

جان تیری کوئی پتھر ناہیں پانی وچ نہ گلسی
ظالم برف پہاڑاں والی نت سرے تے جھلسی

ناریں پچھے لگّ نہ مریئے چھڈّ بچہ ایہہ کھہڑا
سمبھل پیر ٹکائیے اتے دنیاں تلکن بھیڑا

آپ سڑیں تے سانوں ساڑیں اس گلوں باز نہ آویں
رو رو کہندی ماں محمد اتھے ہی دل لاویں

ساقی دیئ شراب شتابی جس تھیں آوے مستی
بیڑا ٹھیلھ دئیے وچ ہاؤ چھوڑ شہر دی وسطی

ماپے روندے چھوڑ گھراں وچ دیئ جواب دسن دا
پچھ لے راہ عشقے کولوں باغ-ارم چمن دا