ਹੈ ਬਹੁਤ ਅੰਧਿਯਾਰ ਅਬ ਸੂਰਜ ਨਿਕਲਨਾ ਚਾਹੀਏ
ਜਿਸ ਤਰਹ ਸੇ ਭੀ ਹੋ ਯੇ ਮੌਸਮ ਬਦਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

ਰੋਜ਼ ਜੋ ਚੇਹਰੇ ਬਦਲਤੇ ਹੈ ਲਿਬਾਸੋਂ ਕੀ ਤਰਹ
ਅਬ ਜਨਾਜ਼ਾ ਜ਼ੋਰ ਸੇ ਉਨਕਾ ਨਿਕਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

ਅਬ ਭੀ ਕੁਛ ਲੋਗੋਂ ਨੇ ਬੇਚੀ ਹੈ ਨ ਅਪਨੀ ਆਤਮਾ
ਯੇ ਪਤਨ ਕਾ ਸਿਲਸਿਲਾ ਕੁਛ ਔਰ ਚਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

ਫੂਲ ਬਨ ਕਰ ਜੋ ਜੀਯਾ ਵੋ ਯਹਾਂ ਮਸਲਾ ਗਯਾ
ਜੀਸਤ ਕੋ ਫ਼ੌਲਾਦ ਕੇ ਸਾਂਚੇ ਮੇਂ ਢਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

ਛਿਨਤਾ ਹੋ ਜਬ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਹਕ ਕੋਈ ਉਸ ਵਕਤ ਤੋ
ਆਂਖ ਸੇ ਆਂਸੂ ਨਹੀਂ ਸ਼ੋਲਾ ਨਿਕਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

ਦਿਲ ਜਵਾਂ, ਸਪਨੇ ਜਵਾਂ, ਮੌਸਮ ਜਵਾਂ, ਸ਼ਬ ਭੀ ਜਵਾਂ
ਤੁਝਕੋ ਮੁਝਸੇ ਇਸ ਸਮਯ ਸੂਨੇ ਮੇਂ ਮਿਲਨਾ ਚਾਹੀਏ

(ਪਤਨ=ਗਿਰਾਵਟ, ਜੀਸਤ=ਜਿੰਦਗੀ, ਸ਼ਬ=ਰਾਤ)

ਹਮ ਤੇਰੀ ਚਾਹ ਮੇਂ, ਐ ਯਾਰ ! ਵਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।
ਹੋਸ਼ ਯੇ ਭੀ ਨ ਜਹਾਂ ਹੈ ਕਿ ਕਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਇਤਨਾ ਮਾਲੂਮ ਹੈ, ਖ਼ਾਮੋਸ਼ ਹੈ ਸਾਰੀ ਮਹਫ਼ਿਲ,
ਪਰ ਨ ਮਾਲੂਮ, ਯੇ ਖ਼ਾਮੋਸ਼ੀ ਕਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਵੋ ਨ ਗਿਆਨੀ, ਨ ਵੋ ਧਯਾਨੀ, ਨ ਬਿਰਹਮਨ, ਨ ਵੋ ਸ਼ੇਖ,
ਵੋ ਕੋਈ ਔਰ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੇ ਮਕਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਏਕ ਇਸ ਆਸ ਪੇ ਅਬ ਤਕ ਹੈ ਮੇਰੀ ਬੰਦ ਜੁਬਾਂ,
ਕਲ ਕੋ ਸ਼ਾਯਦ ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।

ਚਾਂਦ ਕੋ ਛੂਕੇ ਚਲੇ ਆਏ ਹੈਂ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇ ਪੰਖ,
ਦੇਖਨਾ ਯੇ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਕਹਾਂ ਤਕ ਪਹੁੰਚੇ ।

੧

ਓਸ ਕੀ ਬੂੰਦ
ਫੂਲ ਪਰ ਸੋਈ ਜੋ
ਧੂਲ ਮੇਂ ਮਿਲੀ

੨

ਵੋ ਹੈਂ ਅਪਨੇ
ਜੈਸੇ ਦੇਖੇ ਹੈਂ ਮੈਂਨੇ
ਕੁਛ ਸਪਨੇ

੩

ਕਿਸਕੋ ਮਿਲਾ
ਵਫਾ ਕਾ ਦੁਨੀਯਾ ਮੇਂ
ਵਫਾ ਹੀ ਸਿਲਾ

੪

ਤਰਨਾ ਹੈ ਜੋ
ਭਵ ਸਾਗਰ ਯਾਰ
ਕਰ ਭ੍ਰਸ਼ਟਾਚਾਰ

੫

ਕਯੋਂ ਸ਼ਰਮਾਏ
ਤੇਰਾ ਯੇ ਬਾਂਕਪਨ
ਸਬਕੋ ਭਾਏ

੬

ਰਾਜਨੀਤੀ ਹੈ
ਇਨ ਦਿਨੋਂ ਉਦਯੋਗ
ਇਸਕੋ ਭੋਗ

੭

ਸੋਨੇ ਕੀ ਕਲੀ
ਮਿੱਟੀ ਭਰੇ ਜਗ ਮੇਂ
ਕਿਸਕੋ ਮਿਲੀ

੮

ਮਨ-ਮਨਕਾ
ਪੂਜਾ ਕੇ ਸਮਯ ਹੀ
ਕਹੀਂ ਅਟਕਾ

੯

ਘਟ-ਮਟਕਾ
ਰਾਸਤਾ ਨ ਜਾਨੇ ਕੋਈ
ਪਨਘਟ ਕਾ

੧੦

ਓ ਮੇਰੇ ਮੀਤ
ਗਾ ਰੇ ਹਰਪਲ ਤੂ
ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਗੀਤ

੧੧

ਕਲ ਕੇ ਫੂਲ
ਮਾਂਗ ਰਹੇ ਹੈਂ ਭੀਖ
ਛੋੜ ਸਕੂਲ

੧੨

ਕੈਸੇ ਹੋ ਨਯਾਯ
ਬਛੜੇ ਕੋ ਚਾਟੇ ਜਬ
ਖੁਦ ਹੀ ਗਾਯ

੧੩

ਜੀਵਨ ਕਾ ਯੇ
ਅਰੁਣਾਭ ਕਮਲ
ਨੇਤ੍ਰੋਂ ਕਾ ਛਲ

੧੪

ਜੀਨਾ ਹੈ ਤੋ
ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਨਿਰਾਸ਼
ਰਖ ਵਿਸ਼ਵਾਸ

੧੫

ਬਿਖਰੀ ਜਬ
ਰਚਨਾ ਬਨੀ ਏਕ
ਨਵਲ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟ

੧੬

ਸਿਮਟੀ ਜਬ
ਰਚਨਾ ਬਨੀ ਵਹੀ
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟ ਸੇ ਵਯਿਸ਼ਟ

੧੭

ਮੈਂਨੇ ਤੋ ਕੀ ਹੈ
ਉਨਸੇ ਯਾਰੀ ਸਦਾ
ਜੋ ਹੈਂ ਅਕੇਲੇ

੧੮

ਅਨਜਾਨੇ ਹੈਂ ਵੇ
ਖੜੇ-ਖੜੇ ਦੂਰ ਸੇ
ਦੇਖੇਂ ਜੋ ਮੇਲੇ

੧੯

ਮਨ ਹੈ ਕਾਮੀ
ਕਾਮੀ ਬਨੇ ਆਕਾਮੀ
ਦਾਸ ਹੋ ਸਵਾਮੀ

੨੦

ਸ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਾ ਖੇਲ
ਆਕਾਸ਼ ਪਰ ਚੜ੍ਹੀ
ਉਲਟੀ ਬੇਲ

੨੧

ਦੁੱਖ ਔ ਸੁੱਖ
ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੋਨੋਂ
ਹੈਂ ਯਾਤ੍ਰਾ ਕ੍ਰਮ

੨੨

ਪੰਚਮ ਸੇ ਹੈਂ
ਸਪਤਮ ਤਕ ਜੈਸੇ
ਸੁਰ ਸੰਗਮ

੨੪

ਗਰੀਬੀ ਹੈ ਯੇ
ਅਮੀਰੀ ਸ਼ਡਯੰਤ੍ਰ
ਔਰ ਯੇ ਤੰਤ੍ਰ

੨੫

ਸੇਵਾ ਕਾ ਕਰਮ
ਸਬਸੇ ਬੜਾ ਯਹਾਂ
ਮਾਨਵ-ਧਰਮ

੨੬

ਗੁਨੀਯੇ ਕੁਛ
ਸੁਨੀਏ ਯਾ ਪੜ੍ਹੀਯੇ
ਫਿਰ ਲਿਖੀਏ

੨੭

ਚਲਨੇ ਕੀ ਹੈ
ਕਲ ਕੋ ਮੇਰੀ ਬਾਰੀ
ਕਰੀ ਤੈਯਾਰੀ

੨੮

ਜਨਮ ਮਰਣ
ਸਮਯ ਕੀ ਗਤੀ ਕੇ
ਹੈਂ ਦੋ ਚਰਣ

੨੯

ਮੇਰੀ ਜਵਾਨੀ
ਕਟੇ ਹੁਯੇ ਪੰਖੋਂ ਕੀ
ਏਕ ਨਿਸ਼ਾਨੀ

੩੦

ਹੇ ਸ੍ਵਰਣ ਕੇਸ਼ੀ
ਭੂਲ ਨ ਯੌਵਨ ਹੈ
ਪੰਛੀ ਵਿਦੇਸ਼ੀ

੩੧

ਕਿਸਸੇ ਕਹੇਂ
ਸਬ ਕੇ ਸਬ ਦੁਖ
ਖੁਦ ਹੀ ਸਹੇਂ

੩੨

ਹੇ ਅਨਜਾਨੀ
ਜੀਵਨ ਕੀ ਕਹਾਨੀ
ਕਿਸਨੇ ਜਾਨੀ

(ਹਾਇਕੂ=ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ
ਵਾਲੀ ਜਾਪਾਨੀ ਕਾਵਿ-ਸ਼ੈਲੀ,
ਪਨਘਟ=ਖੂਹ, ਅਰੁਣਾਭ=
ਲਾਲ-ਰੰਗ, ਨਵਲ=ਨਵੀਂ)

ਤਮਾਮ ਉਮ੍ਰ ਮੈਂ ਇਕ ਅਜਨਬੀ ਕੇ ਘਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।
ਸਫ਼ਰ ਨ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਭੀ ਕਿਸੀ ਸਫ਼ਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।

ਵੋ ਜਿਸਮ ਹੀ ਥਾ ਜੋ ਭਟਕਾ ਕੀਯਾ ਜ਼ਮਾਨੇ ਮੇਂ,
ਹ੍ਰਦਯ ਤੋ ਮੇਰਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਤੇਰੀ ਡਗਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।

ਤੂ ਢੂੰਢਤਾ ਥਾ ਜਿਸੇ ਜਾ ਕੇ ਬ੍ਰਜ ਕੇ ਗੋਕੁਲ ਮੇਂ,
ਵੋ ਸ਼ਯਾਮ ਤੋ ਕਿਸੀ ਮੀਰਾ ਕੀ ਚਸ਼ਮੇ-ਤਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।

ਵੋ ਔਰ ਹੀ ਥੇ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਥੀ ਖ਼ਬਰ ਸਿਤਾਰੋਂ ਕੀ,
ਮੇਰਾ ਯੇ ਦੇਸ਼ ਤੋ ਰੋਟੀ ਕੀ ਹੀ ਖ਼ਬਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।

ਹਜ਼ਾਰੋਂ ਰਤਨ ਥੇ ਉਸ ਜੌਹਰੀ ਕੀ ਝੋਲੀ ਮੇਂ,
ਉਸੇ ਕੁਛ ਭੀ ਨ ਮਿਲਾ ਜੋ ਅਗਰ-ਮਗਰ ਮੇਂ ਰਹਾ ।

(ਹ੍ਰਦਯ=ਦਿਲ, ਡਗਰ=ਗਲੀ)

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !
ਬਾਗ਼ ਹੈ ਯੇ, ਹਰ ਤਰਹ ਕੀ ਵਾਯੂ ਕਾ ਇਸਮੇਂ ਗਮਨ ਹੈ,
ਏਕ ਮਲਯਜ ਕੀ ਵਧੂ ਤੋ ਏਕ ਆਂਧੀ ਕੀ ਬਹਨ ਹੈ,
ਯਹ ਨਹੀਂ ਮੁਮਕਿਨ ਕਿ ਮਧੂਰਿਤੂ ਦੇਖ ਤੂ ਪਤਝਰ ਨ ਦੇਖੇ,
ਕੀਮਤੀ ਕਿਤਨੀ ਕਿ ਚਾਦਰ ਹੋ ਪੜੀ ਸਬ ਪਰ ਸ਼ਿਕਨ ਹੈ,
ਦੋ ਬਰਨ ਕੇ ਸੂਤ ਕੀ ਮਾਲਾ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਹੈ, ਕਿੰਤੂ ਫਿਰ ਭੀ-
ਏਕ ਕੋਨਾ ਹੈ ਜਹਾਂ ਸ਼੍ਰ੍ਰੰਗਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਕੋਸ ਮਤ ਉਸ ਰਾਤ ਕੋ ਜੋ ਪੀ ਗਈ ਘਰ ਕਾ ਸਬੇਰਾ,
ਰੂਠ ਮਤ ਉਸ ਸਵਪਨ ਸੇ ਜੋ ਹੋ ਸਕਾ ਜਗ ਮੇਂ ਨ ਤੇਰਾ,
ਖੀਜ ਮਤ ਉਸ ਵਕਤ ਪਰ, ਦੇ ਦੋਸ਼ ਮਤ ਉਨ ਬਿਜਲੀਯੋਂ ਕੋ-
ਜੋ ਗਿਰੀਂ ਤਬ-ਤਬ ਕਿ ਜਬ-ਜਬ ਤੂ ਚਲਾ ਕਰਨੇ ਬਸੇਰਾ,
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟ ਹੈ ਸ਼ਤਰੰਜ ਔ' ਹੈਂ ਹਮ ਸਭੀ ਮੋਹਰੇ ਯਹਾਂ ਪਰ
ਸ਼ਾਹ ਹੋ ਪੈਦਲ ਕਿ ਸ਼ਹ ਪਰ ਵਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਹੈ ਅਦਾ ਯਹ ਫੂਲ ਕੀ ਛੂਕਰ ਉਂਗਲੀਯਾਂ ਰੂਠ ਜਾਨਾ,
ਸਨੇਹ ਹੈ ਯਹ ਸ਼ੂਲ ਕਾ ਚੁਭ ਉਮ੍ਰ ਛਾਲੋਂ ਕੀ ਬੜ੍ਹਾਨਾ,
ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਕਹਤੇ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਹਮ ਰਾਹ ਕੀ ਆਸ਼ੀਸ਼ ਹੈ ਵਹ,
ਔਰ ਠੋਕਰ ਨਾਮ ਹੈ-ਬੇਹੋਸ਼ ਪਗ ਕੋ ਹੋਸ਼ ਆਨਾ,
ਏਕ ਹੀ ਕੇਵਲ ਨਹੀਂ, ਹੈਂ ਪਯਾਰ ਕੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹਜ਼ਾਰੋਂ
ਇਸਲੀਏ ਹਰ ਅਸ਼ਰੂ ਕੋ ਉਪਹਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਦੇਖ ਮਤ ਤੂ ਯਹ ਕਿ ਤੇਰੇ ਕੌਨ ਦਾਏਂ ਕੌਨ ਬਾਏਂ,
ਤੂ ਚਲਾਚਲ ਬਸ ਕਿ ਸਬ ਪਰ ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਰਤਾ ਹਵਾਏਂ,
ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ, ਵਿਸ਼ਾਮ ਹੈ ਦੁਸ਼ਮਨ ਡਗਰ ਪਰ,
ਇਸਲੀਏ ਜੋ ਗਾਲੀਯਾਂ ਭੀ ਦੇ ਉਸੇ ਤੂ ਦੇ ਦੁਆਏਂ,
ਬੋਲ ਕੜੁਵੇ ਭੀ ਉਠਾ ਲੇ, ਗੀਤ ਮੈਲੇ ਭੀ ਧੁਲਾ ਲੇ,
ਕਯੋਂਕਿ ਬਗੀਯਾ ਕੇ ਲੀਏ ਗੁੰਜਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

ਏਕ ਬੁਲਬੁਲ ਕਾ ਜਲਾ ਕਲ ਆਸ਼ਿਯਾਨਾ ਜਬ ਚਮਨ ਮੇਂ,
ਫੂਲ ਮੁਸਕਾਤੇ ਰਹੇ, ਛਲਕਾ ਨ ਪਾਨੀ ਤਕ ਨਯਨ ਮੇਂ,
ਸਬ ਮਗਨ ਅਪਨੇ ਭਜਨ ਮੇਂ, ਥਾ ਕਿਸੀ ਕੋ ਦੁਖ ਨ ਕੋਈ,
ਸਿਰਫ਼ ਕੁਛ ਤਿਨਕੇ ਪੜੇ ਸਿਰ ਧੁਨ ਰਹੇ ਥੇ ਉਸ ਹਵਨ ਮੇਂ,
ਹੰਸ ਪੜਾ ਮੈਂ ਦੇਖ ਯਹ ਤੋ ਏਕ ਝਰਤਾ ਪਾਤ ਬੋਲਾ-
''ਹੋ ਮੁਖਰ ਯਾ ਮੂਕ ਹਾਹਾਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !''

ਫੂਲ ਪਰ ਹੰਸਕਰ ਅਟਕ ਤੋ, ਸ਼ੂਲ ਕੋ ਰੋਕਰ ਝਟਕ ਮਤ,
ਓ ਪਥਿਕ ! ਤੁਝ ਪਰ ਯਹਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਸਬਕਾ ਹੈ ਬਰਾਬਰ !

(ਪਥਿਕ=ਰਾਹੀ, ਮਲਯਜ=ਚੰਦਨ-ਵਨ ਦੀ ਉਪਜ,
ਮਧੂਰਿਤੂ=ਬਸੰਤ, ਸ਼ਿਕਨ=ਵਟ, ਬਰਨ=ਰੰਗ, ਆਸ਼ਿਯਾਨਾ=
ਆਲ੍ਹਣਾ, ਮੁਖਰ=ਬੋਲਣਾ, ਮੂਕ=ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ)

ਏਕ ਦਿਨ ਮੈਂਨੇ ਕਹਾ ਯੂੰ ਦੀਪ ਸੇ
''ਤੂ ਧਰਾ ਪਰ ਸੂਰਯ ਕਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ,
ਕਿਸਲੀਏ ਫਿਰ ਸਨੇਹ ਬਿਨ ਮੇਰੇ ਬਤਾ
ਤੂ ਨ ਕੁਛ, ਬਸ ਧੂਲ-ਕਣ ਨਿੱਸਾਰ ਹੈ ?''

ਲੌ ਰਹੀ ਚੁਪ, ਦੀਪ ਹੀ ਬੋਲਾ ਮਗਰ
''ਬਾਤ ਕਰਨਾ ਤਕ ਤੁਝੇ ਆਤਾ ਨਹੀਂ,
ਸਤਯ ਹੈ ਸਿਰ ਪਰ ਚੜ੍ਹਾ ਜਬ ਦਰਪ ਹੋ
ਆਂਖ ਕਾ ਪਰਦਾ ਉਤਰ ਪਾਤਾ ਨਹੀਂ।

ਮੂੜ੍ਹ ! ਖਿਲਤਾ ਫੂਲ ਯਦੀ ਨਿਜ ਗੰਧ ਸੇ
ਮਾਲੀਯੋਂ ਕਾ ਨਾਮ ਫਿਰ ਚਲਤਾ ਕਹਾਂ ?
ਮੈਂ ਸਵਯੰ ਹੀ ਆਗ ਸੇ ਜਲਤਾ ਅਗਰ
ਜਯੋਤੀ ਕਾ ਗੌਰਵ ਤੁਝੇ ਮਿਲਤਾ ਕਹਾਂ ?''

(ਨਿੱਸਾਰ=ਬੇਅਰਥ, ਦਰਪ=ਹੰਕਾਰ)

ਬਹੁਤ ਦਿਨੋਂ ਤਕ ਹੁਆ ਪ੍ਰਣਯ ਕਾ ਰਾਸ ਵਾਸਨਾ ਕੇ ਆਂਗਨ ਮੇਂ,
ਬਹੁਤ ਦਿਨੋਂ ਤਕ ਚਲਾ ਤ੍ਰਿਪਤ-ਵਯਾਪਾਰ ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ ਕੇ ਅਵਗੁੰਠਨ ਮੇਂ,
ਅਧਰੋਂ ਪਰ ਧਰ ਅਧਰ ਬਹੁਤ ਦਿਨ ਤਕ ਸੋਈ ਬੇਹੋਸ਼ ਜਵਾਨੀ,
ਬਹੁਤ ਦਿਨੋਂ ਤਕ ਬੰਧੀ ਰਹੀ ਗਤੀ ਨਾਗਪਾਸ਼ ਸੇ ਆਲਿੰਗਨ ਮੇਂ,
ਆਜ ਕਿੰਤੂ ਜਬ ਜੀਵਨ ਕਾ ਕਟੂ ਸਤਯ ਮੁਝੇ ਲਲਕਾਰ ਰਹਾ ਹੈ
ਕੈਸੇ ਹਿਲੇ ਨਹੀਂ ਸਿੰਹਾਸਨ ਮੇਰੇ ਚਿਰ ਉੱਨਤ ਯੌਵਨ ਕਾ ।
ਬੰਦ ਕਰੋ ਮਧੂ ਕੀ ਰਸ-ਬਤੀਯਾਂ, ਜਾਗ ਉਠਾ ਅਬ ਵਿਸ਼ ਜੀਵਨ ਕਾ ।

ਮੇਰੀ ਕਯਾ ਮਜਾਲ ਥੀ ਜੋ ਮੈਂ ਮਧੂ ਮੇਂ ਨਿਜ ਅਸਤਿਤਵ ਡੁਬਾਤਾ,
ਜਗ ਕੇ ਪਾਪ ਔਰ ਪੁਣਯੋਂ ਕੀ ਸੀਮਾ ਸੇ ਊਪਰ ਉਠ ਜਾਤਾ,
ਕਿਸੀ ਅਦ੍ਰਸ਼ਯ ਸ਼ਕਤੀ ਕੀ ਹੀ ਯਹ ਸਜਲ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਥੀ ਅੰਤਰ ਮੇਂ,
ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਜਿਸਸੇ ਮੇਰਾ ਵਯਕਤਿਤਵ ਬਨਾ ਖੁਦ ਕਾ ਨਿਰਮਾਤਾ,
ਜੀਵਨ ਕਾ ਜੋ ਭੀ ਪਗ ਉਠਤਾ ਗਿਰਤਾ ਹੈ ਜਾਨੇ-ਅਨਜਾਨੇ,
ਵਹ ਉੱਤਰ ਹੈ ਕੇਵਲ ਮਨ ਕੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ-ਭਾਵ-ਅਭਾਵ-ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਾ ।
ਬੰਦ ਕਰੋ ਮਧੂ ਕੀ ਰਸ-ਬਤੀਯਾਂ, ਜਾਗ ਉਠਾ ਅਬ ਵਿਸ਼ ਜੀਵਨ ਕਾ ।

ਜਿਸਨੇ ਦੇ ਮਧੂ ਮੁਝੇ ਬਨਾਯਾ ਥਾ ਪੀਨੇ ਕਾ ਚਿਰ ਅਭਯਾਸੀ,
ਆਜ ਵਹੀ ਵਿਸ਼ ਦੇ ਮੁਝਕੋ ਦੇਖਤਾ ਕਿ ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਕਿਤਨੀ ਪਯਾਸੀ,
ਕਰਤਾ ਹੂੰ ਇਨਕਾਰ ਅਗਰ ਤੋ ਲੱਜਿਤ ਮਾਨਵਤਾ ਹੋਤੀ ਹੈ,
ਅਸਤੂ ਮੁਝੇ ਪੀਨਾ ਹੀ ਹੋਗਾ ਵਿਸ਼ ਬਨਕਰ ਵਿਸ਼ ਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸੀ,
ਔਰ ਅਗਰ ਹੈ ਪਯਾਸ ਪ੍ਰਬਲ, ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਟਲ ਤੋ ਯਹ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ
ਕਾਲਕੂਟ ਹੀ ਯਹ ਦੇਗਾ ਸ਼ੁਭ ਸਥਾਨ ਮੁਝੇ ਸ਼ਿਵ ਕੇ ਆਸਨ ਕਾ ।

ਬੰਦ ਕਰੋ ਮਧੂ ਕੀ ਰਸ-ਬਤੀਯਾਂ, ਜਾਗ ਉਠਾ ਅਬ ਵਿਸ਼ ਜੀਵਨ ਕਾ ।

ਆਜ ਪੀਯਾ ਜਬ ਵਿਸ਼ ਤਬ ਮੈਂਨੇ ਸਵਾਦ ਸਹੀ ਮਧੂ ਕਾ ਪਾਯਾ ਹੈ,
ਨੀਲਕੰਠ ਬਨਕਰ ਹੀ ਜਗ ਮੇਂ ਸਤਯ ਹਮੇਸ਼ਾ ਮੁਸਕਾਯਾ ਹੈ,
ਸਚ ਤੋ ਯਹ ਹੈ ਮਧੂ-ਵਿਸ਼ ਦੋਨੋਂ ਏਕ ਤਤਵ ਕੇ ਭਿੰਨ ਨਾਮ ਦੋ
ਧਰ ਕਰ ਵਿਸ਼ ਕਾ ਰੂਪ, ਬਹੁਤ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਫਿਰ ਮਧੂ ਹੀ ਆਯਾ ਹੈ,
ਜੋ ਸੁਖ ਮੁਝੇ ਚਾਹੀਏ ਥਾ ਜਬ ਮਿਲਾ ਵਹੀ ਏਕਾਕੀਪਨ ਮੇਂ
ਫਿਰ ਲੂੰ ਕਯੋਂ ਏਹਸਾਨ ਵਯਰਥ ਮੈਂ ਸਾਕੀ ਕੀ ਚੰਚਲ ਚਿਤਵਨ ਕਾ ।
ਬੰਦ ਕਰੋ ਮਧੂ ਕੀ ਰਸ-ਬਤੀਯਾਂ, ਜਾਗ ਉਠਾ ਅਬ ਵਿਸ਼ ਜੀਵਨ ਕਾ ।

(ਪ੍ਰਣਯ=ਮਿਲਣ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਾ=ਪਿਆਸ, ਅਧਰ=ਬੁੱਲ੍ਹ, ਕਟੂ=ਕੌੜਾ, ਮਧੂ=
ਸ਼ਹਿਦ, ਅਸਤਿਤਵ=ਹੋਂਦ, ਤ੍ਰਿਸ਼ਣਾ=ਚਾਹ, ਕਾਲਕੂਟ=ਜ਼ਹਿਰ, ਨੀਲਕੰਠ=
ਸ਼ਿਵਜੀ)

ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ ਥਕ ਗਏ ਪੈਰ ਫਿਰ ਭੀ ਚਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !
ਪੀਤੇ-ਪੀਤੇ ਮੁੰਦ ਗਏ ਨਯਨ ਫਿਰ ਭੀ ਪੀਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !
ਝੁਲਸਾਯਾ ਜਗ ਨੇ ਯਹ ਜੀਵਨ ਇਤਨਾ ਕਿ ਰਾਖ ਭੀ ਜਲਤੀ ਹੈ,
ਰਹ ਗਈ ਸਾਂਸ ਹੈ ਏਕ ਸਿਰਫ ਵਹ ਭੀ ਤੋ ਆਜ ਮਚਲਤੀ ਹੈ,
ਕਯਾ ਐਸਾ ਭੀ ਜਲਨਾ ਦੇਖਾ-

ਜਲਨਾ ਨ ਚਾਹਤਾ ਹੂੰ ਲੇਕਿਨ ਫਿਰ ਭੀ ਜਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !
ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ ਥਕ ਗਏ ਪੈਰ ਫਿਰ ਭੀ ਚਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !

ਬਸਨੇ ਸੇ ਪਹਲੇ ਲੁਟਤਾ ਹੈ ਦੀਵਾਨੋਂ ਕਾ ਸੰਸਾਰ ਸੁਘਰ,
ਖੁਦ ਕੀ ਸਮਾਧੀ ਪਰ ਦੀਪਕ ਬਨ ਜਲਤਾ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕਾ ਪਯਾਰ ਮਧੁਰ,
ਕੈਸੇ ਸੰਸਾਰ ਬਸੇ ਮੇਰਾ-

ਹੂੰ ਕਰ ਸੇ ਬਨਾ ਰਹਾ ਲੇਕਿਨ ਪਗ ਸੇ ਢਾਤਾ ਜਾਤ ਹੂੰ !
ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ ਥਕ ਗਏ ਪੈਰ ਫਿਰ ਭੀ ਚਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !

ਮਾਨਵ ਕਾ ਗਾਯਨ ਵਹੀ ਅਮਰ ਨਭ ਸੇ ਜਾਕਰ ਟਕਰਾਏ ਜੋ,
ਮਾਨਵ ਕਾ ਸਵਰ ਹੈ ਵਹੀ ਆਹ ਮੇਂ ਭੀ ਤੂਫ਼ਾਨ ਉਠਾਏ ਜੋ,
ਪਰ ਮੇਰਾ ਸਵਰ, ਗਾਯਨ ਭੀ ਕਯਾ-

ਜਲ ਰਹਾ ਹ੍ਰਦਯ, ਰੋ ਰਹੇ ਪ੍ਰਾਣ ਫਿਰ ਭੀ ਗਾਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !
ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ ਥਕ ਗਏ ਪੈਰ ਫਿਰ ਭੀ ਚਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !

ਹਮ ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਪਰਵਸ਼ ਕਿਤਨੇ ਅਪਨੀ ਕਿਤਨੀ ਲਾਚਾਰੀ ਹੈ,
ਹਮ ਜੀਤ ਜਿਸੇ ਸਬ ਕਹਤੇ ਹੈਂ ਵਹ ਜੀਤ ਹਾਰ ਕੀ ਬਾਰੀ ਹੈ,
ਮੇਰੀ ਭੀ ਹਾਰ ਜ਼ਰਾ ਦੇਖੋ-

ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਆਂਸੂ ਭਰੇ ਕਿੰਤੂ ਅਧਰੋਂ ਮੇਂ ਮੁਸਕਾਤਾ ਹੂੰ !
ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ ਥਕ ਗਏ ਪੈਰ ਫਿਰ ਭੀ ਚਲਤਾ ਜਾਤਾ ਹੂੰ !

(ਕਰ=ਹੱਥ, ਅਧਰ=ਬੁੱਲ੍ਹ)

ਖਗ ! ਉਡਤੇ ਰਹਨਾ ਜੀਵਨ ਭਰ !

ਭੂਲ ਗਯਾ ਹੈ ਤੂ ਅਪਨਾ ਪਥ,
ਔਰ ਨਹੀਂ ਪੰਖੋਂ ਮੇਂ ਭੀ ਗਤੀ,
ਕਿੰਤੂ ਲੌਟਨਾ ਪੀਛੇ ਪਥ ਪਰ ਅਰੇ, ਮੌਤ ਸੇ ਭੀ ਹੈ ਬਦਤਰ ।
ਖਗ ! ਉਡਤੇ ਰਹਨਾ ਜੀਵਨ ਭਰ !

ਮਤ ਡਰ ਪ੍ਰਲਯ ਝਕੋਰੋਂ ਸੇ ਤੂ,
ਬੜ੍ਹ ਆਸ਼ਾ ਹਲਕੋਰੋਂ ਸੇ ਤੂ,
ਕਸ਼ਣ ਮੇਂ ਯਹ ਅਰੀ-ਦਲ ਮਿਟ ਜਾਯੇਗਾ ਤੇਰੇ ਪੰਖੋਂ ਸੇ ਪਿਸ ਕਰ ।
ਖਗ ! ਉਡਤੇ ਰਹਨਾ ਜੀਵਨ ਭਰ !

ਯਦੀ ਤੂ ਲੌਟ ਪੜੇਗਾ ਥਕ ਕਰ,
ਅੰਧੜ੍ਹ ਕਾਲ ਬਵੰਡਰ ਸੇ ਡਰ,
ਪਯਾਰ ਤੁਝੇ ਕਰਨੇ ਵਾਲੇ ਹੀ ਦੇਖੇਂਗੇ ਤੁਝ ਕੋ ਹੰਸ-ਹੰਸ ਕਰ ।
ਖਗ ! ਉਡਤੇ ਰਹਨਾ ਜੀਵਨ ਭਰ !

ਔਰ ਮਿਟ ਗਯਾ ਚਲਤੇ ਚਲਤੇ,
ਮੰਜਿਲ ਪਥ ਤਯ ਕਰਤੇ ਕਰਤੇ,
ਤੇਰੀ ਖਾਕ ਚੜ੍ਹਾਏਗਾ ਜਗ ਉੁੱਨਤ ਭਾਲ ਔਰ ਆਖੋਂ ਪਰ ।
ਖਗ ! ਉਡਤੇ ਰਹਨਾ ਜੀਵਨ ਭਰ !

(ਖਗ=ਪੰਛੀ, ਪਥ=ਰਾਹ, ਕਸ਼ਣ=ਛਿਨ,
ਅਰੀ-ਦਲ=ਵੈਰੀ ਦੀ ਫ਼ੌਜ, ਬਵੰਡਰ=ਵਰੋਲਾ,
ਭਾਲ=ਮੱਥਾ)

(੧)

ਮੌਸਮ ਕੈਸਾ ਭੀ ਰਹੇ ਕੈਸੀ ਚਲੇ ਬਯਾਰ
ਬੜਾ ਕਠਿਨ ਹੈ ਭੂਲਨਾ ਪਹਲਾ-ਪਹਲਾ ਪਯਾਰ

(੨)

ਭਾਰਤ ਮਾਂ ਕੇ ਨਯਨ ਦੋ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਿਲਮ ਜਾਨ
ਨਹੀਂ ਏਕ ਕੇ ਬਿਨਾ ਹੋ ਦੂਜੇ ਕੀ ਪਹਚਾਨ

(੩)

ਬਿਨਾ ਦਬਾਯੇ ਰਸ ਨ ਦੇਂ ਜਯੋਂ ਨੀਂਬੂ ਔਰ ਆਮ
ਦਬੇ ਬਿਨਾ ਪੂਰੇ ਨ ਹੋਂ ਤਯੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਮ

(੪)

ਅਮਰੀਕਾ ਮੇਂ ਮਿਲ ਗਯਾ ਜਬ ਸੇ ਉਨ੍ਹੇਂ ਪ੍ਰਵੇਸ਼
ਉਨਕੋ ਭਾਤਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਅਪਨਾ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼

(੫)

ਜਬ ਤਕ ਕੁਰਸੀ ਜਮੇ ਖਾਲੂ ਔਰ ਦੁਖਰਾਮ
ਤਬ ਤਕ ਭ੍ਰਸ਼ਟਾਚਾਰ ਕੋ ਕੈਸੇ ਮਿਲੇ ਵਿਰਾਮ

(੬)

ਪਹਲੇ ਚਾਰਾ ਚਰ ਗਯੇ ਅਬ ਖਾਯੇਂਗੇ ਦੇਸ਼
ਕੁਰਸੀ ਪਰ ਡਾਕੂ ਜਮੇ ਧਰ ਨੇਤਾ ਕਾ ਭੇਸ਼

(੭)

ਕਵੀਯੋਂ ਕੀ ਔਰ ਚੋਰ ਕੀ ਗਤਿ ਹੈ ਏਕ ਸਮਾਨ
ਦਿਲ ਕੀ ਚੋਰੀ ਕਵੀ ਕਰੇ ਲੂਟੇ ਚੋਰ ਮਕਾਨ

(੮)

ਗੋ ਮੈਂ ਹੂੰ ਮੰਝਧਾਰ ਮੇਂ ਆਜ ਬਿਨਾ ਪਤਵਾਰ
ਲੇਕਿਨ ਕਿਤਨੋਂ ਕੋ ਕੀਯਾ ਮੈਂਨੇ ਸਾਗਰ ਪਾਰ

(੯)

ਜਬ ਹੋ ਚਾਰੋਂ ਹੀ ਤਰਫ ਘੋਰ ਘਨਾ ਅੰਧਿਯਾਰ
ਐਸੇ ਮੇਂ ਖਦਯੋਤ ਭੀ ਪਾਤੇ ਹੈਂ ਸਤਕਾਰ

(੧੦)

ਜਿਨਕੋ ਜਾਨਾ ਥਾ ਯਹਾਂ ਪੜ੍ਹਨੇ ਕੋ ਸਕੂਲ
ਜੂਤੋਂ ਪਰ ਪਾਲਿਸ਼ ਕਰੇਂ ਵੇ ਭਵਿਸ਼ਯ ਕੇ ਫੂਲ

(੧੧)

ਭੂਖਾ ਪੇਟ ਨ ਜਾਨਤਾ ਕਯਾ ਹੈ ਧਰਮ-ਅਧਰਮ
ਬੇਚ ਦੇਯ ਸੰਤਾਨ ਤਕ, ਭੂਖ ਨ ਜਾਨੇ ਸ਼ਰਮ

(੧੨)

ਦੋਹਾ ਵਰ ਹੈ ਔਰ ਹੈ ਕਵਿਤਾ ਵਧੂ ਕੁਲੀਨ
ਜਬ ਇਸਕੀ ਭਾਂਵਰ ਪੜੀ ਜਨਮੇ ਅਰਥ ਨਵੀਨ

(੧੩)

ਗਾਗਰ ਮੇਂ ਸਾਗਰ ਭਰੇ ਮੁੰਦਰੀ ਮੇਂ ਨਵਰਤਨ
ਅਗਰ ਨ ਯੇ ਦੋਹਾ ਕਰੇ, ਹੈ ਸਬ ਵਯਰਥ ਪ੍ਰਯਤਨ

(੧੪)

ਜਹਾਂ ਮਰਣ ਜਿਸਕਾ ਲਿਖਾ ਵੋ ਬਾਨਕ ਬਨ ਆਏ
ਮ੍ਰਤਯੁ ਨਹੀਂ ਜਾਯੇ ਕਹੀਂ, ਵਯਕਤੀ ਵਹਾਂ ਖੁਦ ਜਾਏ

(੧੫)

ਟੀ ਵੀ ਨੇ ਹਮ ਪਰ ਕੀਯਾ ਯੂੰ ਛੁਪ-ਛੁਪ ਕਰ ਵਾਰ
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਸਬ ਘਾਯਲ ਹੁਈ ਬਿਨਾ ਤੀਰ-ਤਲਵਾਰ

(੧੬)

ਦੂਰਭਾਸ਼ ਕਾ ਦੇਸ਼ ਮੇਂ ਜਬ ਸੇ ਹੁਆ ਪ੍ਰਚਾਰ
ਤਬ ਸੇ ਘਰ ਆਤੇ ਨਹੀਂ ਚਿੱਠੀ ਪਤ੍ਰੀ ਤਾਰ

(੧੭)

ਆਂਖੋਂ ਕਾ ਪਾਨੀ ਮਰਾ ਹਮ ਸਬਕਾ ਯੂੰ ਆਜ
ਸੂਖ ਗਯੇ ਜਲ ਸ੍ਰੋਤ ਸਬ ਇਤਨੀ ਆਯੀ ਲਾਜ

(੧੮)

ਕਰੇਂ ਮਿਲਾਵਟ ਫਿਰ ਨ ਕਯੋਂ ਵਯਾਪਾਰੀ ਵਯਾਪਾਰ
ਜਬ ਕਿ ਮਿਲਾਵਟ ਸੇ ਬਨੇ ਰੋਜ਼ ਯਹਾਂ ਸਰਕਾਰ

(੧੯)

ਰੁਕੇ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਯਹਾਂ ਨਾਮੀ ਹੋ ਕਿ ਅਨਾਮ
ਕੋਈ ਜਾਯੇ ਸੁਬਹ ਕੋ ਕੋਈ ਜਾਯੇ ਸ਼ਾਮ

(੨੦)

ਗਿਆਨੀ ਹੋ ਫਿਰ ਭੀ ਨ ਕਰ ਦੁਰਜਨ ਸੰਗ ਨਿਵਾਸ
ਸਰਪ ਸਰਪ ਹੈ, ਭਲੇ ਹੀ ਮਣੀ ਹੋ ਉਸਕੇ ਪਾਸ

(੨੧)

ਅਦਭੁਤ ਇਸ ਗਣਤੰਤ੍ਰ ਕੇ ਅਦਭੁਤ ਹੈਂ ਸ਼ਡਯੰਤਰ
ਸੰਤ ਪੜੇ ਹੈਂ ਜੇਲ ਮੇਂ, ਡਾਕੂ ਫਿਰੇਂ ਸਵਤੰਤਰ

(੨੨)

ਰਾਜਨੀਤੀ ਕੇ ਖੇਲ ਯੇ ਸਮਝ ਸਕਾ ਹੈ ਕੌਨ
ਬਹਰੋਂ ਕੋ ਭੀ ਬੰਟ ਰਹੇ ਅਬ ਮੋਬਾਇਲ ਫੋਨ

(੨੩)

ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਤਰੰਜ ਹੈ, ਵਿਜਯ ਯਹਾਂ ਵੋ ਪਾਯ
ਜਬ ਰਾਜਾ ਫੰਸਤਾ ਦਿਖੇ ਪੈਦਲ ਦੇ ਪਿਟਵਾਯ

(੨੪)

ਭਕਤੋਂ ਮੇਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਬੜਾ ਸੂਰ ਸੇ ਨਾਮ
ਉਸਨੇ ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਬਿਨਾ ਦੇਖ ਲੀਯੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

(੨੫)

ਚੀਲ, ਬਾਜ਼ ਔਰ ਗਿੱਧ ਅਬ ਘੇਰੇ ਹੈਂ ਆਕਾਸ਼
ਕੋਯਲ, ਮੈਨਾ, ਸ਼ੁਕੋਂ ਕਾ ਪਿੰਜੜਾ ਹੈ ਅਧਿਵਾਸ

(੨੬)

ਸੇਕਯੁਲਰ ਹੋਨੇ ਕਾ ਉਨ੍ਹੇਂ ਜਬ ਸੇ ਚੜ੍ਹਾ ਜੁਨੂਨ
ਪਾਨੀ ਲਗਤਾ ਹੈ ਉਨ੍ਹੇਂ ਹਰ ਹਿੰਦੂ ਕਾ ਖੂਨ

(੨੭)

ਹਿੰਦੀ, ਹਿੰਦੂ, ਹਿੰਦ ਹੀ ਹੈ ਇਸਕੀ ਪਹਚਾਨ
ਇਸੀਲੀਏ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੋ ਕਹਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ
(੨੮)

ਰਹਾ ਚਿਕਿਤਸਾਸ਼ਾਸਤ੍ਰ ਜੋ ਜਨਸੇਵਾ ਕਾ ਕਰਮ
ਆਜ ਡਾਕਟਰੋਂ ਨੇ ਉਸੇ ਬਨਾ ਦੀਯਾ ਬੇਸ਼ਰਮ

(੨੯)

ਦੂਧ ਪਿਲਾਯੇ ਹਾਥ ਜੋ ਡਸੇ ਉਸੇ ਭੀ ਸਾਂਪ
ਦੁਸ਼ਟ ਨ ਤਯਾਗੇ ਦੁਸ਼ਟਤਾ ਕੁਛ ਭੀ ਕਰ ਲੇਂ ਆਪ

(੩੦)

ਤੋੜੋ, ਮਸਲੋ ਯਾ ਕਿ ਤੁਮ ਉਸ ਪਰ ਡਾਲੋ ਧੂਲ
ਬਦਲੇ ਮੇਂ ਲੇਕਿਨ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਖੁਸ਼ਬੂ ਹੀ ਦੇ ਫੂਲ

(੩੧)

ਪੂਜਾ ਕੇ ਸਮ ਪੂਜਯ ਹੈ ਜੋ ਭੀ ਹੋ ਵਯਵਸਾਯ
ਉਸਮੇਂ ਐਸੇ ਰਮੋ ਜਯੋਂ ਜਲ ਮੇਂ ਦੂਧ ਸਮਾਯ

(੩੨)

ਹਮ ਕਿਤਨਾ ਜੀਵਿਤ ਰਹੇ, ਇਸਕਾ ਨਹੀਂ ਮਹਤਵ
ਹਮ ਕੈਸੇ ਜੀਵਿਤ ਰਹੇ, ਯਹੀ ਤਤਵ ਅਮਰਤਵ

(੩੩)

ਜੀਨੇ ਕੋ ਹਮਕੋ ਮਿਲੇ ਯਦਯਪੀ ਦਿਨ ਦੋ-ਚਾਰ
ਜੀਏਂ ਮਗਰ ਹਮ ਇਸ ਤਰਹ ਹਰ ਦਿਨ ਬਨੇਂ ਹਜਾਰ

(੩੪)

ਸੇਜ ਹੈ ਸੂਨੀ ਸਜਨ ਬਿਨ, ਫੂਲੋਂ ਕੇ ਬਿਨ ਬਾਗ਼
ਘਰ ਸੂਨਾ ਬੱਚੋਂ ਬਿਨਾ, ਸੇਂਦੁਰ ਬਿਨਾ ਸੁਹਾਗ

(੩੫)

ਯਦੀ ਯੂੰ ਹੀ ਹਾਵੀ ਰਹਾ ਇਕ ਸਮੁਦਾਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼
ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੋਗਾ ਏਕ ਦਿਨ ਖੰਡ-ਖੰਡ ਯੇ ਦੇਸ਼

(੩੬)

ਬੰਦਰ ਚੂਕੇ ਡਾਲ ਕੋ, ਔਰ ਆਸ਼ਾੜ੍ਹ ਕਿਸਾਨ
ਦੋਨੋਂ ਕੇ ਹੀ ਲੀਏ ਹੈ ਯੇ ਗਤੀ ਮਰਣ ਸਮਾਨ

(੩੭)

ਚਿੜੀਯਾ ਹੈ ਬਿਨ ਪੰਖ ਕੀ ਕਹਤੇ ਜਿਸਕੋ ਆਯੂ
ਇਸਸੇ ਜਯਾਦਾ ਤੇਜ਼ ਤੋ ਚਲੇ ਨ ਕੋਈ ਵਾਯੂ

(੩੮)

ਬੁਰੇ ਦਿਨੋਂ ਮੇਂ ਕਰ ਨਹੀਂ ਕਭੀ ਕਿਸੀ ਸੇ ਆਸ
ਪਰਛਾਈ ਭੀ ਸਾਥ ਦੇ, ਜਬ ਤਕ ਰਹੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼

(੩੯)

ਯਦੀ ਤੁਮ ਪੀਯੋ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋ ਇਤਨਾ ਰਖਨਾ ਯਾਦ
ਇਸ ਸ਼ਰਾਬ ਨੇ ਹੈਂ ਕੀਯੇ, ਕਿਤਨੇ ਘਰ ਬਰਬਾਦ

(੪੦)

ਜਬ ਕਮ ਹੋ ਘਰ ਮੇਂ ਜਗਹ ਹੋ ਕਮ ਹੀ ਸਾਮਾਨ
ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋੜਨਾ ਤਬ ਜਯਾਦਾ ਮੇਹਮਾਨ

(੪੧)

ਰਹੇ ਸ਼ਾਮ ਸੇ ਸੁਬਹ ਤਕ ਮਯ ਕਾ ਨਸ਼ਾ ਖ਼ੁਮਾਰ
ਲੇਕਿਨ ਧਨ ਕਾ ਤੋ ਨਸ਼ਾ ਕਭੀ ਨ ਉਤਰੇ ਯਾਰ

(੪੨)

ਜੀਵਨ ਪੀਛੇ ਕੋ ਨਹੀਂ ਆਗੇ ਬੜ੍ਹਤਾ ਨਿਤਯ
ਨਹੀਂ ਪੁਰਾਤਨ ਸੇ ਕਭੀ ਸਜੇ ਨਯਾ ਸਾਹਿਤਯ

(੪੩)

ਰਾਮਰਾਜਯ ਮੇਂ ਇਸ ਕਦਰ ਫੈਲੀ ਲੂਟਮ-ਲੂਟ
ਦਾਮ ਬੁਰਾਈ ਕੇ ਬੜ੍ਹੇ, ਸੱਚਾਈ ਪਰ ਛੂਟ

(੪੪)

ਸਨੇਹ, ਸ਼ਾਂਤੀ, ਸੁਖ, ਸਦਾ ਹੀ ਕਰਤੇ ਵਹਾਂ ਨਿਵਾਸ
ਨਿਸ਼ਠਾ ਜਿਸ ਘਰ ਮਾਂ ਬਨੇ, ਪਿਤਾ ਬਨੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ

(੪੫)

ਜੀਵਨ ਕਾ ਰਸਤਾ ਪਥਿਕ ਸੀਧਾ ਸਰਲ ਨ ਜਾਨ
ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਹੋਤੇ ਗ਼ਲਤ ਮੰਜ਼ਿਲ ਕੇ ਅਨੁਮਾਨ

(੪੬)

ਕੀਯਾ ਜਾਏ ਨੇਤਾ ਯਹਾਂ, ਅੱਛਾ ਵਹੀ ਸ਼ੁਮਾਰ
ਸਚ ਕਹਕਰ ਜੋ ਝੂਠ ਕੋ ਦੇਤਾ ਗਲੇ ਉਤਾਰ

(੪੭)

ਜਬ ਸੇ ਵੋ ਬਰਗਦ ਗਿਰਾ, ਬਿਛੜੀ ਉਸਕੀ ਛਾਂਵ
ਲਗਤਾ ਏਕ ਅਨਾਥ-ਸਾ ਸਬਕਾ ਸਬ ਵੋ ਗਾਂਵ

(੪੮)

ਅਪਨਾ ਦੇਸ਼ ਮਹਾਨ ਹੈ, ਇਸਕਾ ਕਯਾ ਹੈ ਅਰਥ
ਆਰਕਸ਼ਣ ਹੈਂ ਚਾਰ ਕੇ, ਮਗਰ ਏਕ ਹੈ ਬਰਥ

(੪੯)

ਦੀਪਕ ਤੋ ਜਲਤਾ ਯਹਾਂ ਸਿਰਫ ਏਕ ਹੀ ਬਾਰ
ਦਿਲ ਲੇਕਿਨ ਵੋ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜਲੇ ਹਜ਼ਾਰੋਂ ਬਾਰ

(੫੦)

ਕਾਗ਼ਜ਼ ਕੀ ਏਕ ਨਾਵ ਪਰ ਮੈਂ ਹੂੰ ਆਜ ਸਵਾਰ
ਔਰ ਇਸੀ ਸੇ ਹੈ ਮੁਝੇ ਕਰਨਾ ਸਾਗਰ ਪਾਰ

(ਬਯਾਰ=ਹਵਾ, ਗੋ=ਭਾਵੇਂ, ਖਦਯੋਤ=ਜੁਗਨੂ,
ਟਟਹਿਣਾ, ਬਹਰਾ=ਬੋਲਾ, ਸ਼ੁਕ=ਤੋਤਾ,
ਸੇਕਯੁਲਰ=ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖ, ਦਾਮ=ਕੀਮਤ,
ਪਥਿਕ=ਰਾਹੀ, ਬਰਗਦ=ਬੋਹੜ, ਬਰਥ=ਥਾਂ,ਸੀਟ)

ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ,
ਲੋਗ ਸਮਝੇਂ ਯਾ ਨ ਸਮਝੇਂ,
ਆ ਗਏ ਹੈਂ ਹਮ ਯਹਾਂ ਤੋ ਗੀਤ ਗਾਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।

ਹਰ ਨਜ਼ਰ ਗ਼ਮਗੀਨ ਹੈ, ਹਰ ਹੋਠ ਨੇ ਧੂਨੀ ਰਮਾਈ,
ਹਰ ਗਲੀ ਵੀਰਾਨ ਜੈਸੇ ਹੋ ਕਿ ਬੇਵਾ ਕੀ ਕਲਾਈ,
ਖ਼ੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਮਰ ਰਹੀ ਹੈ ਰੋਸ਼ਨੀ ਤਬ ਆਂਗਨੋਂ ਮੇਂ
ਕਰ ਰਹਾ ਹੈ ਆਦਮੀ ਜਬ ਚਾਂਦ-ਤਾਰੋਂ ਪਰ ਚੜ੍ਹਾਈ,
ਫਿਰ ਦੀਯੋਂ ਕਾ ਦਮ ਨ ਟੂਟੇ,
ਫਿਰ ਕਿਰਨ ਕੋ ਤਮ ਨ ਲੂਟੇ,
ਹਮ ਜਲੇ ਹੈਂ ਤੋ ਧਰਾ ਕੋ ਜਗਮਗਾ ਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ

ਹਮ ਨਹੀਂ ਉਨਮੇਂ ਹਵਾ ਕੇ ਸਾਥ ਜਿਨਕਾ ਸਾਜ਼ ਬਦਲੇ,
ਸਾਜ਼ ਹੀ ਕੇਵਲ ਨਹੀਂ ਅੰਦਾਜ਼ ਔ ਆਵਾਜ਼ ਬਦਲੇ,
ਉਨ ਫ਼ਕੀਰੋਂ-ਸਿਰਫਿਰੋਂ ਕੇ ਹਮਸਫ਼ਰ ਹਮ, ਹਮਉਮਰ ਹਮ,
ਜੋ ਬਦਲ ਜਾਏਂ ਅਗਰ ਤੋ ਤਖ਼ਤ ਬਦਲੇ ਤਾਜ ਬਦਲੇ,
ਤੁਮ ਸਭੀ ਕੁਛ ਕਾਮ ਕਰ ਲੋ,
ਹਰ ਤਰਹ ਬਦਨਾਮ ਕਰ ਲੋ,
ਹਮ ਕਹਾਨੀ ਪਯਾਰ ਕੀ ਪੂਰੀ ਸੁਨਾਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ

ਨਾਮ ਜਿਸਕਾ ਆਂਕ ਗੋਰੀ ਹੋ ਗਈ ਮੈਲੀ ਸਿਯਾਹੀ,
ਦੇ ਰਹਾ ਹੈ ਚਾਂਦ ਜਿਸਕੇ ਰੂਪ ਕੀ ਰੋਕਰ ਗਵਾਹੀ,
ਥਾਮ ਜਿਸਕਾ ਹਾਥ ਚਲਨਾ ਸੀਖਤੀ ਆਂਧੀ ਧਰਾ ਪਰ
ਹੈ ਖੜਾ ਇਤਿਹਾਸ ਜਿਸਕੇ ਦਵਾਰ ਪਰ ਬਨਕਰ ਸਿਪਾਹੀ,
ਆਦਮੀ ਵਹ ਫਿਰ ਨ ਟੂਟੇ,
ਵਕਤ ਫਿਰ ਉਸਕੋ ਨ ਲੂਟੇ,
ਜਿੰਦਗੀ ਕੀ ਹਮ ਨਈ ਸੂਰਤ ਬਨਾਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ

ਹਮ ਨ ਅਪਨੇ ਆਪ ਹੀ ਆਏ ਦੁਖੋਂ ਕੇ ਇਸ ਨਗਰ ਮੇਂ,
ਥਾ ਮਿਲਾ ਤੇਰਾ ਨਿਮੰਤ੍ਰਣ ਹੀ ਹਮੇਂ ਆਧੇ ਸਫ਼ਰ ਮੇਂ,
ਕਿੰਤੂ ਫਿਰ ਭੀ ਲੌਟ ਜਾਤੇ ਹਮ ਬਿਨਾ ਗਾਏ ਯਹਾਂ ਸੇ
ਜੋ ਸਭੀ ਕੋ ਤੂ ਬਰਾਬਰ ਤੌਲਤਾ ਅਪਨੀ ਨਜ਼ਰ ਮੇਂ,
ਅਬ ਭਲੇ ਕੁਛ ਭੀ ਕਹੇ ਤੂ,
ਖੁਸ਼ ਕਿ ਯਾ ਨਾਖੁਸ਼ ਰਹੇ ਤੂ,
ਗਾਂਵ ਭਰ ਕੋ ਹਮ ਸਹੀ ਹਾਲਤ ਬਤਾਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ

ਇਸ ਸਭਾ ਕੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ੋਂ ਸੇ ਤੰਗ ਆਕਰ, ਚੋਟ ਖਾਕਰ
ਗੀਤ ਗਾਏ ਹੀ ਬਿਨਾ ਜੋ ਹੈਂ ਗਏ ਵਾਪਿਸ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ
ਔਰ ਵੇ ਜੋ ਹਾਥ ਮੇਂ ਮਿਜ਼ਰਾਬ ਪਹਨੇ ਮੁਸ਼ਕਿਲੋਂ ਕੀ
ਦੇ ਰਹੇ ਹੈਂ ਜਿੰਦਗੀ ਕੇ ਸਾਜ਼ ਕੋ ਸਬਸੇ ਨਯਾ ਸਵਰ,
ਮੌਰ ਤੁਮ ਲਾਓ ਨ ਲਾਓ,
ਨੇਗ ਤੁਮ ਪਾਓ ਨ ਪਾਓ,
ਹਮ ਉਨ੍ਹੇਂ ਇਸ ਦੌਰ ਕਾ ਦੂਲ੍ਹਾ ਬਨਾਕਰ ਹੀ ਉਠੇਂਗੇ ।
ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਹੇ ਯਾ ਨ ਚਾਹੇ

(ਬੇਵਾ=ਵਿਧਵਾ, ਤਮ=ਹਨੇਰਾ)

ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ ਅਗਰ ਕੁਛ ਪੂਛੇਂ ਹਾਲ ਦੁਖੀ ਗੋਕੁਲ ਕਾ
ਉਨਸੇ ਕਹਨਾ ਪਥਿਕ ਕਿ ਅਬ ਤਕ ਉਨਕੀ ਯਾਦ ਹਮੇਂ ਆਤੀ ਹੈ ।

ਬਾਲਾਪਨ ਕੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ਭੁਲਾਕਰ
ਵੇ ਤੋ ਹੁਏ ਮਹਲ ਕੇ ਵਾਸੀ,
ਜਪਤੇ ਉਨਕਾ ਨਾਮ ਯਹਾਂ ਹਮ
ਯੌਵਨ ਮੇਂ ਬਨਕਰ ਸੰਨਯਾਸੀ
ਸਾਵਨ ਬਿਨਾ ਮਲ੍ਹਾਰ ਬੀਤਤਾ, ਫਾਗੁਨ ਬਿਨਾ ਫਾਗ ਕਟ ਜਾਤਾ,
ਜੋ ਭੀ ਰਿਤੂ ਆਤੀ ਹੈ ਬ੍ਰਜ ਮੇਂ ਵਹ ਬਸ ਆਂਸੂ ਹੀ ਲਾਤੀ ਹੈ।
ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

ਬਿਨਾ ਦੀਯੇ ਕੀ ਦੀਵਟ ਜੈਸਾ
ਸੂਨਾ ਲਗੇ ਡਗਰ ਕਾ ਮੇਲਾ,
ਸੁਲਗੇ ਜੈਸੇ ਗੀਲੀ ਲਕੜੀ
ਸੁਲਗੇ ਪ੍ਰਾਣ ਸਾਂਝ ਕੀ ਬੇਲਾ,
ਧੂਪ ਨ ਭਾਏ ਛਾਂਹ ਨ ਭਾਏ, ਹੰਸੀ-ਖੁਸ਼ੀ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਸੁਹਾਏ,
ਅਰਥੀ ਜੈਸੇ ਗੁਜ਼ਰੇ ਪਥ ਸੇ ਐਸੇ ਆਯੂ ਕਟੀ ਜਾਤੀ ਹੈ।
ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

ਪਛੂਆ ਬਨ ਲੌਟੀ ਪੁਰਵਾਈ,
ਟਿਹੂ-ਟਿਹੂ ਕਰ ਉਠੀ ਟਿਟਹਰੀ,
ਪਰ ਨ ਸਿਰਾਈ ਤਨਿਕ ਹਮਾਰੇ,
ਜੀਵਨ ਕੀ ਜਲਤੀ ਦੋਪਹਰੀ,
ਘਰ ਬੈਠੂੰ ਤੋ ਚੈਨ ਨ ਆਏ, ਬਾਹਰ ਜਾਊਂ ਭੀੜ ਸਤਾਏ,
ਇਤਨਾ ਰੋਗ ਬੜ੍ਹਾ ਹੈ ਊਧੋ ! ਕੋਈ ਦਵਾ ਨ ਲਗ ਪਾਤੀ ਹੈ ।
ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

ਲੁਟ ਜਾਏ ਬਾਰਾਤ ਕਿ ਜੈਸੇ
ਲੁਟੀ-ਲੁਟੀ ਹੈ ਹਰ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ,
ਥਕਾ-ਥਕਾ ਤਨ, ਬੁਝਾ-ਬੁਝਾ ਮਨ,
ਮਰੂਥਲ ਬੀਚ ਪਥਿਕ ਜਯੋਂ ਪਯਾਸਾ,
ਦਿਨ ਕਟਤਾ ਦੁਰਗਮ ਪਹਾੜ-ਸਾ ਜਨਮ ਕੈਦ-ਸੀ ਰਾਤ ਗੁਜ਼ਰਤੀ,
ਜੀਵਨ ਵਹਾਂ ਰੁਕਾ ਹੈ ਆਤੇ ਜਹਾਂ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹਰ ਸ਼ਰਮਾਤੀ ਹੈ ।
ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

ਕਲਮ ਤੋੜਤੇ ਬਚਪਨ ਬੀਤਾ,
ਪਾਤੀ ਲਿਖਤੇ ਗਈ ਜਵਾਨੀ,
ਲੇਕਿਨ ਪੂਰੀ ਹੁਈ ਨ ਅਬ ਤਕ,
ਦੋ ਆਖਰ ਕੀ ਪ੍ਰੇਮ-ਕਹਾਨੀ,
ਔਰ ਨ ਬਿਸਰਾਓ-ਤਰਸਾਓ, ਜੋ ਭੀ ਹੋ ਉੱਤਰ ਭਿਜਵਾਓ,
ਸਯਾਹੀ ਕੀ ਹਰ ਬੂੰਦ ਕਿ ਅਬ ਸ਼ੋਣਿਤ ਕੀ ਬੂੰਦ ਬਨੀ ਜਾਤੀ ਹੈ ।
ਮਧੂਪੁਰ ਕੇ ਘਨਸ਼ਯਾਮ

(ਡਗਰ=ਗਲੀ, ਸ਼ੋਣਿਤ=ਲਹੂ)

ਜਿਤਨਾ ਕਮ ਸਾਮਾਨ ਰਹੇਗਾ
ਉਤਨਾ ਸਫ਼ਰ ਆਸਾਨ ਰਹੇਗਾ

ਜਿਤਨੀ ਭਾਰੀ ਗਠਰੀ ਹੋਗੀ
ਉਤਨਾ ਤੂ ਹੈਰਾਨ ਰਹੇਗਾ

ਉਸਸੇ ਮਿਲਨਾ ਨਾਮੁਮਕਿਨ ਹੈ
ਜਬ ਤਕ ਖ਼ੁਦ ਕਾ ਧਯਾਨ ਰਹੇਗਾ

ਹਾਥ ਮਿਲੇਂ ਔਰ ਦਿਲ ਨ ਮਿਲੇਂ
ਐਸੇ ਮੇਂ ਨੁਕਸਾਨ ਰਹੇਗਾ

ਜਬ ਤਕ ਮੰਦਿਰ ਔਰ ਮਸਜਿਦ ਹੈਂ
ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਮੇਂ ਇਨਸਾਨ ਰਹੇਗਾ
'ਨੀਰਜ' ਤੋ ਕਲ ਯਹਾਂ ਨ ਹੋਗਾ
ਉਸਕਾ ਗੀਤ-ਵਿਧਾਨ ਰਹੇਗਾ

ਅਬ ਤੋ ਮਜ਼ਹਬ ਕੋਈ ਐਸਾ ਭੀ ਚਲਾਯਾ ਜਾਏ
ਜਿਸਮੇਂ ਇੰਸਾਨ ਕੋ ਇੰਸਾਨ ਬਨਾਯਾ ਜਾਏ

ਜਿਸਕੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਸੇ ਮਹਕ ਜਾਯ ਪੜੋਸੀ ਕਾ ਭੀ ਘਰ
ਫੂਲ ਇਸ ਕਿਸਮ ਕਾ ਹਰ ਸਿਮਤ ਖਿਲਾਯਾ ਜਾਏ

ਆਗ ਬਹਤੀ ਹੈ ਯਹਾਂ ਗੰਗਾ ਮੇਂ ਜੇਲ੍ਹਮ ਮੇਂ ਭੀ
ਕੋਈ ਬਤਲਾਏ ਕਹਾਂ ਜਾਕੇ ਨਹਾਯਾ ਜਾਏ

ਪਯਾਰ ਕਾ ਖ਼ੂਨ ਹੁਆ ਕਯੋਂ ਯੇ ਸਮਝਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਹਰ ਅੰਧੇਰੇ ਕੋ ਉਜਾਲੇ ਮੇਂ ਬੁਲਾਯਾ ਜਾਏ

ਮੇਰੇ ਦੁਖ-ਦਰਦ ਕਾ ਤੁਝ ਪਰ ਹੋ ਅਸਰ ਕੁਛ ਐਸਾ
ਮੈਂ ਰਹੂੰ ਭੂਖਾ ਤੋ ਤੁਝਸੇ ਭੀ ਨ ਖਾਯਾ ਜਾਏ

ਜਿਸਮ ਦੋ ਹੋਕੇ ਭੀ ਦਿਲ ਏਕ ਹੋਂ ਅਪਨੇ ਐਸੇ
ਮੇਰਾ ਆਂਸੂ ਤੇਰੀ ਪਲਕੋਂ ਸੇ ਉਠਾਯਾ ਜਾਏ

ਗੀਤ ਉਨਮਨ ਹੈ, ਗ਼ਜ਼ਲ ਚੁਪ ਹੈ, ਰੂਬਾਈ ਹੈ ਦੁਖੀ
ਐਸੇ ਮਾਹੌਲ ਮੇਂ 'ਨੀਰਜ' ਕੋ ਬੁਲਾਯਾ ਜਾਏ

(ਸਿਮਤ=ਤਰਫ਼)

੧

ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ ਸਲਾਮ ਲੇਤਾ ਹੂੰ
ਵਕਤ ਕੇ ਹਾਥ ਥਾਮ ਲੇਤਾ ਹੂੰ
ਸਾਰਾ ਮੈਖ਼ਾਨਾ ਝੂਮ ਉਠਤਾ ਹੈ
ਜਬ ਮੈਂ ਹਾਥੋਂ ਮੇਂ ਜਾਮ ਲੇਤਾ ਹੂੰ

੨

ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਜਿਸ ਨੇ ਖੋਜੀ ਵੋ ਧਨ ਲੇ ਕੇ ਲੌਟਾ
ਹੰਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਖੋਜੀ ਚਮਨ ਲੇ ਕੇ ਲੌਟਾ
ਮਗਰ ਪਯਾਰ ਕੋ ਖੋਜਨੇ ਜੋ ਗਯਾ ਵੋ
ਨ ਤਨ ਲੇ ਕੇ ਲੌਟਾ ਨ ਮਨ ਲੇ ਕੇ ਲੌਟਾ

੩

ਹੈ ਪਯਾਰ ਸੇ ਉਸਕੀ ਕੋਈ ਪਹਚਾਨ ਨਹੀਂ
ਜਾਨਾ ਹੈ ਕਿਧਰ ਉਸਕਾ ਕੋਈ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ
ਤੁਮ ਢੂੰਢ ਰਹੇ ਹੋ ਕਿਸੇ ਇਸ ਬਸਤੀ ਮੇਂ
ਇਸ ਦੌਰ ਕਾ ਇਨਸਾਨ ਹੈ ਇਨਸਾਨ ਨਹੀਂ

੪

ਅਬ ਕੇ ਸਾਵਨ ਮੇਂ ਯੇ ਸ਼ਰਾਰਤ ਮੇਰੇ ਸਾਥ ਹੁਈ
ਮੇਰਾ ਘਰ ਛੋੜ ਕੇ ਕੁਲ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ ਬਰਸਾਤ ਹੁਈ
ਆਪ ਮਤ ਪੂਛੀਏ ਕਯਾ ਹਮ ਪੇ ਸਫ਼ਰ ਮੇਂ ਗੁਜ਼ਰੀ
ਥਾ ਲੁਟੇਰੋਂ ਕਾ ਜਹਾਂ ਗਾਂਵ, ਵਹੀਂ ਰਾਤ ਹੁਈ

੫

ਹਰ ਸੁਬਹ ਸ਼ਾਮ ਕੀ ਸ਼ਰਾਰਤ ਹੈ
ਹਰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਅਸ਼ਕ ਕੀ ਤਿਜ਼ਾਰਤ ਹੈ
ਮੁਝਸੇ ਨ ਪੂਛੋ ਅਰਥ ਤੁਮ ਯੂੰ ਜੀਵਨ ਕਾ
ਜ਼ਿੰਦਗ਼ੀ ਮੌਤ ਕੀ ਇਬਾਰਤ ਹੈ

੬

ਤਨ ਕੀ ਹਵਸ ਮਨ ਕੋ ਗੁਨਾਹਗਾਰ ਬਨਾ ਦੇਤੀ ਹੈ
ਬਾਗ ਕੇ ਬਾਗ਼ ਕੋ ਬੀਮਾਰ ਬਨਾ ਦੇਤੀ ਹੈ
ਭੂਖੇ ਪੇਟੋਂ ਕੋ ਦੇਸ਼ਭਕਤੀ ਸਿਖਾਨੇ ਵਾਲੋ
ਭੂਖ ਇਨਸਾਨ ਕੋ ਗੱਦਾਰ ਬਨਾ ਦੇਤੀ ਹੈ

(ਅਸ਼ਕ=ਹੰਝੂ, ਤਿਜ਼ਾਰਤ=ਵਪਾਰ)

ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ

ਆਂਧੀਯਾਂ ਚਾਹੇ ਉਠਾਓ,
ਬਿਜਲੀਯਾਂ ਚਾਹੇ ਗਿਰਾਓ,
ਜਲ ਗਯਾ ਹੈ ਦੀਪ ਤੋ ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।

ਰੋਸ਼ਨੀ ਪੂੰਜੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਤਿਜੋਰੀ ਮੇਂ ਸਮਾਯੇ,
ਵਹ ਖਿਲੌਨਾ ਭੀ ਨ, ਜਿਸਕਾ ਦਾਮ ਹਰ ਗਾਹਕ ਲਗਾਯੇ,
ਵਹ ਪਸੀਨੇ ਕੀ ਹੰਸੀ ਹੈ, ਵਹ ਸ਼ਹੀਦੋਂ ਕੀ ਉਮਰ ਹੈ,
ਜੋ ਨਯਾ ਸੂਰਜ ਉਗਾਯੇ ਜਬ ਤੜਪਕਰ ਤਿਲਮਿਲਾਯੇ,
ਉਗ ਰਹੀ ਲੌ ਕੋ ਨ ਟੋਕੋ,
ਜਯੋਤੀ ਕੇ ਰਥ ਕੋ ਨ ਰੋਕੋ,
ਯਹ ਸੁਬਹ ਕਾ ਦੂਤ ਹਰ ਤਮ ਕੋ ਨਿਗਲਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਲ ਗਯਾ ਹੈ ਦੀਪ ਤੋ ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।

ਦੀਪ ਕੈਸਾ ਹੋ, ਕਹੀਂ ਹੋ, ਸੂਰਯ ਕਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ ਵਹ,
ਧੂਪ ਮੇਂ ਕੁਛ ਭੀ ਨ, ਤਮ ਮੇਂ ਕਿੰਤੂ ਪਹਰੇਦਾਰ ਹੈ ਵਹ,
ਦੂਰ ਸੇ ਤੋ ਏਕ ਹੀ ਬਸ ਫੂੰਕ ਕਾ ਵਹ ਹੈ ਤਮਾਸ਼ਾ,
ਦੇਹ ਸੇ ਛੂ ਜਾਯ ਤੋ ਫਿਰ ਵਿਪਲਵੀ ਅੰਗਾਰ ਹੈ ਵਹ,
ਵਯਰਥ ਹੈ ਦੀਵਾਰ ਗੜ੍ਹਨਾ,
ਲਾਖ ਲਾਖ ਕਿਵਾੜ ਜੜਨਾ,
ਮ੍ਰਤਿਕਾ ਕੇ ਹਾਥ ਮੇਂ ਅਮ੍ਰਿਤ ਮਚਲਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਲ ਗਯਾ ਹੈ ਦੀਪ ਤੋ ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।

ਹੈ ਜਵਾਨੀ ਤੋ ਹਵਾ ਹਰ ਏਕ ਘੂੰਘਟ ਖੋਲਤੀ ਹੈ,
ਟੋਕ ਦੋ ਤੋ ਆਂਧੀਯੋਂ ਕੀ ਬਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਬੋਲਤੀ ਹੈ,
ਵਹ ਨਹੀਂ ਕਾਨੂਨ ਜਾਨੇ, ਵਹ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਤਿਬੰਧ ਮਾਨੇ,
ਵਹ ਪਹਾੜੋਂ ਪਰ ਬਦਲੀਯੋਂ ਸੀ ਉਛਲਤੀ ਡੋਲਤੀ ਹੈ,
ਜਾਲ ਚਾਂਦੀ ਕਾ ਲਪੇਟੋ,
ਖੂਨ ਕਾ ਸੌਦਾ ਸਮੇਟੋ,
ਆਦਮੀ ਹਰ ਕੈਦ ਸੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਲ ਗਯਾ ਹੈ ਦੀਪ ਤੋ ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।

ਵਕਤ ਕੋ ਜਿਸਨੇ ਨਹੀਂ ਸਮਝਾ ਉਸੇ ਮਿਟਨਾ ਪੜਾ ਹੈ,
ਬਚ ਗਯਾ ਤਲਵਾਰ ਸੇ ਤੋ ਫੂਲ ਸੇ ਕਟਨਾ ਪੜਾ ਹੈ,
ਕਯੋਂ ਨ ਕਿਤਨੀ ਹੀ ਬੜੀ ਹੋ, ਕਯੋਂ ਨ ਕਿਤਨੀ ਹੀ ਕਠਿਨ ਹੋ,
ਹਰ ਨਦੀ ਕੀ ਰਾਹ ਸੇ ਚੱਟਾਨ ਕੋ ਹਟਨਾ ਪੜਾ ਹੈ,
ਉਸ ਸੁਬਹ ਸੇ ਸੰਧੀ ਕਰ ਲੋ,
ਹਰ ਕਿਰਨ ਕੀ ਮਾਂਗ ਭਰ ਲੋ,
ਹੈ ਜਗਾ ਇਨਸਾਨ ਤੋ ਮੌਸਮ ਬਦਲਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।
ਜਲ ਗਯਾ ਹੈ ਦੀਪ ਤੋ ਅੰਧਿਯਾਰ ਢਲ ਕਰ ਹੀ ਰਹੇਗਾ ।

(ਦਾਮ=ਕੀਮਤ, ਤਮ=ਹਨੇਰਾ, ਵਿਪਲਵੀ=ਵਿਦਰੋਹੀ,
ਪ੍ਰਤਿਬੰਧ=ਰੋਕ)

ਅਬ ਤੁਮ ਰੂਠੋ, ਰੂਠੇ ਸਬ ਸੰਸਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਦੀਪ, ਸਵਯੰ ਬਨ ਗਯਾ ਸ਼ਲਭ ਅਬ ਜਲਤੇ-ਜਲਤੇ,
ਮੰਜਿਲ ਹੀ ਬਨ ਗਯਾ ਮੁਸਾਫਿਰ ਚਲਤੇ-ਚਲਤੇ,
ਗਾਤੇ ਗਾਤੇ ਗੇਯ ਹੋ ਗਯਾ ਗਾਯਕ ਹੀ ਖੁਦ
ਸਤਯ ਸਵਪਨ ਹੀ ਹੁਆ ਸਵਯੰ ਕੋ ਛਲਤੇ ਛਲਤੇ,
ਡੂਬੇ ਜਹਾਂ ਕਹੀਂ ਭੀ ਤਰੀ ਵਹੀਂ ਅਬ ਤਟ ਹੈ,
ਅਬ ਚਾਹੇ ਹਰ ਲਹਰ ਬਨੇ ਮੰਝਧਾਰ ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਬ ਤੁਮ ਰੂਠੋ, ਰੂਠੇ ਸਬ ਸੰਸਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਅਬ ਪੰਛੀ ਕੋ ਨਹੀਂ ਬਸੇਰੇ ਕੀ ਹੈ ਆਸ਼ਾ,
ਔਰ ਬਾਗਬਾਂ ਕੋ ਨ ਬਹਾਰੋਂ ਕੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ,
ਅਬ ਹਰ ਦੂਰੀ ਪਾਸ, ਦੂਰ ਹੈ ਹਰ ਸਮੀਪਤਾ,
ਏਕ ਮੁਝੇ ਲਗਤੀ ਅਬ ਸੁਖ ਦੁੱਖ ਕੀ ਪਰੀਭਾਸ਼ਾ,
ਅਬ ਨ ਓਠ ਪਰ ਹੰਸੀ, ਨ ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ ਹੈਂ ਆਂਸੂ,
ਅਬ ਤੁਮ ਫੇਂਕੋ ਮੁਝ ਪਰ ਰੋਜ ਅੰਗਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਬ ਤੁਮ ਰੂਠੋ, ਰੂਠੇ ਸਬ ਸੰਸਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਅਬ ਮੇਰੀ ਆਵਾਜ ਮੁਝੇ ਟੇਰਾ ਕਰਤੀ ਹੈ,
ਅਬ ਮੇਰੀ ਦੁਨੀਯਾਂ ਮੇਰੇ ਪੀਛੇ ਫਿਰਤੀ ਹੈ,
ਦੇਖਾ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਮੇਰੀ ਤਸਵੀਰ ਮੁਝੇ ਅਬ,
ਮੇਰੀ ਹੀ ਚਿਰ ਪਯਾਸ ਅਮ੍ਰਿਤ ਮੁਝ ਪਰ ਝਰਤੀ ਹੈ,
ਅਬ ਮੈਂ ਖੁਦ ਕੋ ਪੂਜ, ਪੂਜ ਤੁਮਕੋ ਲੇਤਾ ਹੂੰ,
ਬੰਦ ਰਖੋ ਅਬ ਤੁਮ ਮੰਦਿਰ ਕੇ ਦਵਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਬ ਤੁਮ ਰੂਠੋ, ਰੂਠੇ ਸਬ ਸੰਸਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਅਬ ਹਰ ਏਕ ਨਜਰ ਪਹਚਾਨੀ ਸੀ ਲਗਤੀ ਹੈ,
ਅਬ ਹਰ ਏਕ ਡਗਰ ਕੁਛ ਜਾਨੀ ਸੀ ਲਗਤੀ ਹੈ,
ਬਾਤ ਕੀਯਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਅਬ ਸੂਨਾਪਨ ਮੁਝਸੇ,
ਟੂਟ ਰਹੀ ਹਰ ਸਾਂਸ ਕਹਾਨੀ ਸੀ ਲਗਤੀ ਹੈ,
ਅਬ ਮੇਰੀ ਪਰਛਾਈ ਤਕ ਮੁਝਸੇ ਨ ਅਲਗ ਹੈ,
ਅਬ ਤੁਮ ਚਾਹੇ ਕਰੋ ਘ੍ਰਣਾ ਯਾ ਪਯਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਅਬ ਤੁਮ ਰੂਠੋ, ਰੂਠੇ ਸਬ ਸੰਸਾਰ, ਮੁਝੇ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

(ਸ਼ਲਭ=ਪਤੰਗਾ, ਤਰੀ=ਕਿਸ਼ਤੀ)

ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ

ਸੂਨੀ-ਸੂਨੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਰਾਹ ਹੈ,
ਭਟਕੀ-ਭਟਕੀ ਹਰ ਨਜ਼ਰ-ਨਿਗਾਹ ਹੈ,
ਰਾਹ ਕੋ ਸੰਵਾਰ ਦੋ,
ਨਿਗਾਹ ਕੋ ਨਿਖਾਰ ਦੋ,

ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠਾ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ ।
ਰੋਤੇ ਹੁਏ ਆਂਸੂਓਂ ਕੀ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰ ਦੋ ।

ਤੁਮ ਹੋ ਏਕ ਫੂਲ ਕਲ ਜੋ ਧੂਲ ਬਨਕੇ ਜਾਏਗਾ,
ਆਜ ਹੈ ਹਵਾ ਮੇਂ ਕਲ ਜ਼ਮੀਨ ਪਰ ਹੀ ਆਏਗਾ,
ਚਲਤੇ ਵਕਤ ਬਾਗ਼ ਬਹੁਤ ਰੋਏਗਾ-ਰੁਲਾਏਗਾ,
ਖ਼ਾਕ ਕੇ ਸਿਵਾ ਮਗਰ ਨ ਕੁਛ ਭੀ ਹਾਥ ਆਏਗਾ,

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਖ਼ਾਕ ਲੀਏ ਹਾਥ ਮੇਂ,
ਬੁਝਤੇ-ਬੁਝਤੇ ਸਪਨੇ ਲੀਏ ਸਾਥ ਮੇਂ,
ਰੁਕ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਬਯਾਰ ਦੋ,
ਚਲ ਰਹਾ ਹੋ ਉਸਕਾ ਪਥ ਬੁਹਾਰ ਦੋ।
ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠੋ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਯਹ ਕਯਾ ਹੈ- ਬਸ ਸੁਬਹ ਕਾ ਏਕ ਨਾਮ ਹੈ,
ਪੀਛੇ ਜਿਸਕੇ ਰਾਤ ਹੈ ਔਰ ਆਗੇ ਜਿਸਕੇ ਸ਼ਾਮ ਹੈ,
ਏਕ ਓਰ ਛਾਂਹ ਸਘਨ, ਏਕ ਓਰ ਘਾਮ ਹੈ,
ਜਲਨਾ-ਬੁਝਨਾ, ਬੁਝਨਾ-ਜਲਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜਿਸਕਾ ਕਾਮ ਹੈ,
ਨ ਕੋਈ ਰੋਕ-ਥਾਮ ਹੈ,

ਖ਼ੌਫਨਾਕ-ਗ਼ਾਰੋ-ਬੀਯਾਬਾਨ ਮੇਂ,
ਮਰਘਟੋਂ ਕੇ ਮੁਰਦਾ ਸੁਨਸਾਨ ਮੇਂ,
ਬੁਝ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਅੰਗਾਰ ਦੋ,
ਜਲ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਉਭਾਰ ਦੋ,
ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠੋ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੀ ਆਂਖੋਂ ਪਰ ਮੌਤ ਕਾ ਖ਼ੁਮਾਰ ਹੈ,
ਔਰ ਪ੍ਰਾਣ ਕੋ ਕਿਸੀ ਪੀਯਾ ਕਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਹੈ,
ਮਨ ਕੀ ਮਨਚਲੀ ਕਲੀ ਤੋ ਚਾਹਤੀ ਬਹਾਰ ਹੈ,
ਕਿੰਤੂ ਤਨ ਕੀ ਡਾਲੀ ਕੋ ਪਤਝਰ ਸੇ ਪਯਾਰ ਹੈ,
ਕਰਾਰ ਹੈ,

ਪਤਝਰ ਕੇ ਪੀਲੇ-ਪੀਲੇ ਵੇਸ਼ ਮੇਂ,
ਆਂਧੀਯੋਂ ਕੇ ਕਾਲੇ-ਕਾਲੇ ਦੇਸ਼ ਮੇਂ,
ਖਿਲ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਸਿੰਗਾਰ ਦੋ,
ਝਰ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਬਹਾਰ ਦੋ,
ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠੋ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ।

ਪ੍ਰਾਣ ਏਕ ਗਾਯਕ ਹੈ, ਦਰਦ ਏਕ ਤਰਾਨਾ ਹੈ,
ਜਨਮ ਏਕ ਤਾਰਾ ਹੈ ਜੋ ਮੌਤ ਕੋ ਬਜਾਨਾ ਹੈ,
ਸਵਰ ਹੀ ਰੇ! ਜੀਵਨ ਹੈ, ਸਾਂਸ ਤੋ ਬਹਾਨਾ ਹੈ,
ਪਯਾਰ ਹੀ ਏਕ ਗੀਤ ਹੈ ਜੋ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਗਾਨਾ ਹੈ,
ਸਬਕੋ ਦੁਹਰਾਨਾ ਹੈ,

ਸਾਂਸ ਕੇ ਸਿਸਕ ਰਹੇ ਸਿਤਾਰ ਪਰ,
ਆਂਸੂਓਂ ਕੇ ਗੀਲੇ-ਗੀਲੇ ਤਾਰ ਪਰ,
ਚੁਪ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਜ਼ਰਾ ਪੁਕਾਰ ਦੋ,
ਗਾ ਰਹਾ ਹੋ ਜੋ ਉਸੇ ਮਲ੍ਹਾਰ ਦੋ,
ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠੋ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ।

ਏਕ ਚਾਂਦ ਕੇ ਬਗ਼ੈਰ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਸਯਾਹ ਹੈ,
ਏਕ ਫੂਲ ਕੇ ਬਿਨਾ ਚਮਨ ਸਭੀ ਤਬਾਹ ਹੈ,
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋ ਖ਼ੁਦ ਹੀ ਏਕ ਆਹ ਹੈ ਕਰਾਹ ਹੈ,
ਪਯਾਰ ਭੀ ਨ ਜੋ ਮਿਲੇ ਤੋ ਜੀਨਾ ਫਿਰ ਗੁਨਾਹ ਹੈ,
ਧੂਲ ਕੇ ਪਵਿਤ੍ਰ ਨੇਤ੍ਰ-ਨੀਰ ਸੇ,
ਆਦਮੀ ਕੇ ਦਰਦ, ਦਾਹ, ਪੀਰ ਸੇ,
ਜੋ ਘ੍ਰਿਣਾ ਕਰੇ ਉਸੇ ਬਿਸਾਰ ਦੋ,
ਪਯਾਰ ਕਰੇ ਉਸ ਪੈ ਦਿਲ ਨਿਸਾਰ ਦੋ,
ਆਦਮੀ ਹੋ ਤੁਮ ਕਿ ਉਠੋ ਆਦਮੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੋ,
ਦੁਲਾਰ ਦੋ।
ਰੋਤੇ ਹੁਏ ਆਂਸੂਓਂ ਕੀ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰ ਦੋ ।

(ਘਾਮ=ਧੁੱਪ, ਨਿਸਾਰ=ਕੁਰਬਾਨ)

ਓ ਹਰ ਸੁਬਹ ਜਗਾਨੇ ਵਾਲੇ, ਓ ਹਰ ਸ਼ਾਮ ਸੁਲਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਦੁੱਖ ਰਚਨਾ ਥਾ ਇਤਨਾ ਜਗ ਮੇਂ, ਤੋ ਫਿਰ ਮੁਝੇ ਨਯਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਜਿਸ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਗਯਾ, ਮਿਲੇ ਬੈਠੇ ਅਭਾਵ, ਕੁਛ ਬਨੇ ਭਿਖਾਰੀ
ਪਤਝਰ ਕੇ ਘਰ, ਗਿਰਵੀ ਥੀ, ਮਨ ਜੋ ਭੀ ਮੋਹ ਗਈ ਫੁਲਵਾਰੀ
ਕੋਈ ਥਾ ਬਦਹਾਲ ਧੂਪ ਮੇਂ, ਕੋਈ ਥਾ ਗਮਗੀਨ ਛਾਂਵੋਂ ਮੇਂ
ਮਹਲੋਂ ਸੇ ਕੁਟੀਯੋਂ ਤਕ ਥੀ ਸੁਖ ਕੀ ਦੁੱਖ ਸੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰੀ
ਓ ਹਰ ਖੇਲ ਖਿਲਾਨੇ ਵਾਲੇ , ਓ ਹਰ ਰਸ ਰਚਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਘੁਨੇ ਖਿਲੌਨੇ ਥੇ ਜੋ ਤੇਰੇ, ਗੁੜੀਯੋਂ ਕੋ ਬਚਪਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਗੀਲੇ ਸਬ ਰੁਮਾਲ ਅਸ਼ਰੂ ਕੀ ਪਨਹਾਰਿਨ ਹਰ ਏਕ ਡਗਰ ਥੀ
ਸ਼ਬਨਮ ਕੀ ਬੂੰਦੋਂ ਤਕ ਪਰ ਨਿਰਦਯੀ ਧੂਪ ਕੀ ਕੜੀ ਨਜ਼ਰ ਥੀ
ਨਿਰਵੰਸ਼ੀ ਥੇ ਸਵਪਨ ਦਰਦ ਸੇ ਮੁਕਤ ਨ ਥਾ ਕੋਈ ਭੀ ਆਂਚਲ
ਕੁਛ ਕੇ ਚੋਟ ਲਗੀ ਥੀ ਬਾਹਰ ਕੁਛ ਕੇ ਚੋਟ ਲਗੀ ਭੀਤਰ ਥੀ
ਓ ਬਰਸਾਤ ਬੁਲਾਨੇ ਵਾਲੇ ਓ ਬਾਦਲ ਬਰਸਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਆਂਸੂ ਇਤਨੇ ਪਯਾਰੇ ਥੇ ਤੋ ਮੌਸਮ ਕੋ ਸਾਵਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਭੂਖ਼ ਫਲਤੀ ਥੀ ਯੂੰ ਗਲੀਯੋਂ ਮੇਂ , ਜਯੋਂ ਫਲੇ ਯੌਵਨ ਕਨੇਰ ਕਾ
ਬੀਚ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਔਰ ਮੌਤ ਕੇ ਫਾਸਲਾ ਥਾ ਬਸ ਏਕ ਮੁੰਡੇਰ ਕਾ
ਮਜਬੂਰੀ ਇਸ ਕਦਰ ਦੀ ਬਹਾਰੋਂ ਮੇਂ ਗਾਨੇ ਵਾਲੀ ਬੁਲਬੁਲ ਕੋ
ਦੋ ਦਾਨੋ ਕੇ ਲੀਏ ਕਰਨਾ ਪੜਤਾ ਥਾ ਕੀਰਤਨ ਕੁੱਲੇਰ ਕਾ
ਓ ਹਰ ਪਲਨਾ ਝੁਲਾਨੇ ਵਾਲੇ ਓ ਹਰ ਪਲੰਗ ਬਿਛਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਸੋਨਾ ਇਤਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਥਾ, ਤੋ ਸੁਖ ਕੇ ਲਾਖ ਸਪਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਯੂੰ ਚਲਤੀ ਥੀ ਹਾਟ ਕੀ ਬਿਕਤੇ ਫੂਲ , ਦਾਮ ਪਾਤੇ ਥੇ ਮਾਲੀ
ਦੀਪੋਂ ਸੇ ਜਯਾਦਾ ਅਮੀਰ ਥੀ , ਉਂਗਲੀ ਦੀਪ ਬੁਝਾਨੇ ਵਾਲੀ
ਔਰ ਯਹੀਂ ਤਕ ਨਹੀਂ, ਆੜ ਲੇਕੇ ਸੋਨੇ ਕੇ ਸਿਹਾਂਸਨ ਕੀ
ਪੂਨਮ ਕੋ ਬਦਚਲਨ ਬਤਾਤੀ ਥੀ ਅਮਾਵਸ ਕੀ ਰਜਨੀ ਕਾਲੀ
ਓ ਹਰ ਬਾਗ਼ ਲਗਾਨੇ ਵਾਲੇ ਓ ਹਰ ਨੀੜ ਲਗਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਇਤਨਾ ਥਾ ਅਨਯਾਯ ਜੋ ਜਗ ਮੇਂ ਤੋ ਫਿਰ ਮੁਝੇ ਵਿਨਮ੍ਰ ਵਚਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਕਯਾ ਅਜੀਬ ਪਯਾਸ ਥੀ ਅਪਨੀ ਉਮਰ ਪੀ ਰਹਾ ਥਾ ਹਰ ਪਯਾਲਾ
ਜੀਨੇ ਕੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਮੇਂ ਮਰਤਾ ਜਾਤਾ ਥਾ ਹਰ ਜੀਨੇ ਵਾਲਾ
ਕਹਨੇ ਕੋ ਸਬ ਥੇ ਸਮਬੰਧੀ, ਲੇਕਿਨ ਆਂਧੀ ਕੇ ਥੇ ਪਤੇ
ਜਬ ਤਕ ਪਰੀਚਿਤ ਹੋ ਆਪਸ ਮੇਂ , ਮੁਰਝਾ ਜਾਤੀ ਥੀ ਹਰ ਮਾਲਾ
ਓ ਹਰ ਚਿਤ੍ਰ ਬੁੱਨਾਨੇ ਵਾਲੇ, ਓ ਹਰ ਰਾਸ ਰਚਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਝੂਠੇ ਥੀ ਜੋ ਤਸਵੀਰੇਂ ਤੋ ਯੌਵਨ ਕੋ ਦਰਪਣ ਮਤ ਦੇਤਾ

ਓ ਹਰ ਸੁਬਹ ਜਗਾਨੇ ਵਾਲੇ ਓ ਹਰ ਸ਼ਾਮ ਸੁਲਾਨੇ ਵਾਲੇ
ਦੁੱਖ ਰਚਨਾ ਥਾ ਇਤਨਾ ਜਗ ਮੇਂ ਤੋ ਫਿਰ ਮੁਝੇ ਨਯਨ ਮਤ ਦੇਤਾ

(ਗਿਰਵੀ=ਗਹਿਣੇ,ਰਹਿਣ, ਪਨਹਾਰਿਨ=ਪਾਣੀ ਭਰਨਵਾਲੀ,
ਸ਼ਬਨਮ=ਤ੍ਰੇਲ, ਰਜਨੀ=ਰਾਤ, ਨੀੜ=ਆਲ੍ਹਣਾ)

ਖੁਸ਼ਬੂ ਸੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ ਇਧਰ ਜ਼ਾਫ਼ਰਾਨ ਕੀ,
ਖਿੜਕੀ ਖੁਲੀ ਹੈ ਗਾਲਿਬਨ ਉਨਕੇ ਮਕਾਨ ਕੀ

ਹਾਰੇ ਹੁਏ ਪਰਿੰਦੇ ਜ਼ਰਾ ਉੜ ਕੇ ਦੇਖ ਤੋ,
ਆ ਜਾਯੇਗੀ ਜਮੀਨ ਪੇ ਛਤ ਆਸਮਾਨ ਕੀ

ਬੁਝ ਜਾਯੇ ਸਰੇ ਆਮ ਹੀ ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਚਿਰਾਗ,
ਕੁਛ ਯੂੰ ਹੈ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੇਰੀ ਦਾਸਤਾਨ ਕੀ

ਜਯੋਂ ਲੂਟ ਲੇ ਕਹਾਰ ਹੀ ਦੁਲ੍ਹਨ ਕੀ ਪਾਲਕੀ,
ਹਾਲਤ ਯਹੀ ਹੈ ਆਜਕਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਕੀ

ਔਰੋਂ ਕੇ ਘਰ ਕੀ ਧੂਪ ਉਸੇ ਕਯੂੰ ਪਸੰਦ ਹੋ
ਬੇਚੀ ਹੋ ਜਿਸਨੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਪਨੇ ਮਕਾਨ ਕੀ

ਜੁਲਫੋਂ ਕੇ ਪੇਂਚੋ-ਖ਼ਮ ਮੇਂ ਉਸੇ ਮਤ ਤਲਾਸ਼ੀਯੇ,
ਯੇ ਸ਼ਾਯਰੀ ਜੁਬਾਂ ਹੈ ਕਿਸੀ ਬੇਜੁਬਾਨ ਕੀ

'ਨੀਰਜ' ਸੇ ਬੜ੍ਹਕਰ ਔਰ ਧਨੀ ਹੈ ਕੌਨ,
ਉਸਕੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ਪੀਰ ਹੈ ਸਾਰੇ ਜਹਾਨ ਕੀ

(ਜ਼ਾਫ਼ਰਾਨ=ਕੇਸਰ, ਗਾਲਿਬਨ=ਸ਼ਾਇਦ,
ਦਾਸਤਾਨ=ਕਹਾਣੀ, ਪੀਰ=ਦੁੱਖ)

ਛਿਪ-ਛਿਪ ਅਸ਼ਰੂ ਬਹਾਨੇ ਵਾਲੋ, ਮੋਤੀ ਵਯਰਥ ਬਹਾਨੇ ਵਾਲੋ
ਕੁਛ ਸਪਨੋਂ ਕੇ ਮਰ ਜਾਨੇ ਸੇ, ਜੀਵਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ

ਸਪਨਾ ਕਯਾ ਹੈ, ਨਯਨ ਸੇਜ ਪਰ
ਸੋਯਾ ਹੁਆ ਆਂਖ ਕਾ ਪਾਨੀ
ਔਰ ਟੂਟਨਾ ਹੈ ਉਸਕਾ ਜਯੋਂ
ਜਾਗੇ ਕੱਚੀ ਨੀਂਦ ਜਵਾਨੀ
ਗੀਲੀ ਉਮਰ ਬਨਾਨੇ ਵਾਲੋ, ਡੂਬੇ ਬਿਨਾ ਨਹਾਨੇ ਵਾਲੋ
ਕੁਛ ਪਾਨੀ ਕੇ ਬਹ ਜਾਨੇ ਸੇ, ਸਾਵਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ

ਮਾਲਾ ਬਿਖਰ ਗਯੀ ਤੋ ਕਯਾ ਹੈ
ਖੁਦ ਹੀ ਹਲ ਹੋ ਗਯੀ ਸਮਸਯਾ
ਆਂਸੂ ਗਰ ਨੀਲਾਮ ਹੁਏ ਤੋ
ਸਮਝੋ ਪੂਰੀ ਹੁਈ ਤਪਸਯਾ
ਰੂਠੇ ਦਿਵਸ ਮਨਾਨੇ ਵਾਲੋ, ਫਟੀ ਕਮੀਜ਼ ਸਿਲਾਨੇ ਵਾਲੋ
ਕੁਛ ਦੀਪੋਂ ਕੇ ਬੁਝ ਜਾਨੇ ਸੇ, ਆਂਗਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ

ਖੋਤਾ ਕੁਛ ਭੀ ਨਹੀਂ ਯਹਾਂ ਪਰ
ਕੇਵਲ ਜਿਲਦ ਬਦਲਤੀ ਪੋਥੀ
ਜੈਸੇ ਰਾਤ ਉਤਾਰ ਚਾਂਦਨੀ
ਪਹਨੇ ਸੁਬਹ ਧੂਪ ਕੀ ਧੋਤੀ
ਵਸਤ੍ਰ ਬਦਲਕਰ ਆਨੇ ਵਾਲੋ! ਚਾਲ ਬਦਲਕਰ ਜਾਨੇ ਵਾਲੋ !
ਚੰਦ ਖਿਲੌਨੋਂ ਕੇ ਖੋਨੇ ਸੇ ਬਚਪਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ ।

ਲਾਖੋਂ ਬਾਰ ਗਗਰੀਯਾਂ ਫੂਟੀਂ,
ਸ਼ਿਕਨ ਨ ਆਈ ਪਨਘਟ ਪਰ,
ਲਾਖੋਂ ਬਾਰ ਕਿਸ਼ਤੀਯਾਂ ਡੂਬੀਂ,
ਚਹਲ-ਪਹਲ ਵੋ ਹੀ ਹੈ ਤਟ ਪਰ,
ਤਮ ਕੀ ਉਮਰ ਬਢਾਨੇ ਵਾਲੋ ! ਲੌ ਕੀ ਆਯੂ ਘਟਾਨੇ ਵਾਲੋ !
ਲਾਖ ਕਰੇ ਪਤਝਰ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਪਰ ਉਪਵਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ ।

ਲੂਟ ਲੀਯਾ ਮਾਲੀ ਨੇ ਉਪਵਨ,
ਲੁਟੀ ਨ ਲੇਕਿਨ ਗੰਧ ਫੂਲ ਕੀ,
ਤੂਫਾਨੋਂ ਤਕ ਨੇ ਛੇੜਾ ਪਰ,
ਖਿੜਕੀ ਬੰਦ ਨ ਹੂਈ ਧੂਲ ਕੀ,
ਨਫਰਤ ਗਲੇ ਲਗਾਨੇ ਵਾਲੋ ! ਸਬ ਪਰ ਧੂਲ ਉੜਾਨੇ ਵਾਲੋ !
ਕੁਛ ਮੁਖੜੋਂ ਕੀ ਨਾਰਾਜ਼ੀ ਸੇ ਦਰਪਨ ਨਹੀਂ ਮਰਾ ਕਰਤਾ ਹੈ !

(ਸ਼ਿਕਨ=ਵਟ, ਪਨਘਟ=ਖੂਹ)

ਜਬ ਭੀ ਇਸ ਸ਼ਹਰ ਮੇਂ ਕਮਰੇ ਸੇ ਮੈਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਾ,
ਮੇਰੇ ਸਵਾਗਤ ਕੋ ਹਰ ਏਕ ਜੇਬ ਸੇ ਖੰਜਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਤਿਤਲੀਯੋਂ ਫੂਲੋਂ ਕਾ ਲਗਤਾ ਥਾ ਜਹਾਂ ਪਰ ਮੇਲਾ,
ਪਯਾਰ ਕਾ ਗਾਂਵ ਵੋ ਬਾਰੂਦ ਕਾ ਦਫ਼ਤਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਡੂਬ ਕਰ ਜਿਸਮੇ ਉਬਰ ਪਾਯਾ ਨ ਮੈਂ ਜੀਵਨ ਭਰ,
ਏਕ ਆਂਸੂ ਕਾ ਵੋ ਕਤਰਾ ਤੋ ਸਮੁੰਦਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਮੇਰੇ ਹੋਠੋਂ ਪੇ ਦੁਆ ਉਸਕੀ ਜੁਬਾਂ ਪੇ ਗ਼ਾਲੀ,
ਜਿਸਕੇ ਅੰਦਰ ਜੋ ਛੁਪਾ ਥਾ ਵਹੀ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਭਰ ਮੈਂ ਜਿਸੇ ਦੇਖ ਕਰ ਇਤਰਾਤਾ ਰਹਾ,
ਮੇਰਾ ਸਬ ਰੂਪ ਵੋ ਮਿੱਟੀ ਕੀ ਧਰੋਹਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਵੋ ਤੇਰੇ ਦਵਾਰ ਪੇ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਹੀ ਆਯਾ ਲੇਕਿਨ,
ਨੀਂਦ ਟੂਟੀ ਤੇਰੀ ਜਬ ਹਾਥ ਸੇ ਅਵਸਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਰੂਖੀ ਰੋਟੀ ਭੀ ਸਦਾ ਬਾਂਟ ਕੇ ਜਿਸਨੇ ਖਾਈ,
ਵੋ ਭਿਖਾਰੀ ਤੋ ਸ਼ਹੰਸ਼ਾਹੋਂ ਸੇ ਬੜ੍ਹ ਕਰ ਨਿਕਲਾ ।

ਕਯਾ ਅਜਬ ਹੈ ਇੰਸਾਨ ਕਾ ਦਿਲ ਭੀ 'ਨੀਰਜ'
ਮੋਮ ਨਿਕਲਾ ਯੇ ਕਭੀ ਤੋ ਕਭੀ ਪੱਥਰ ਨਿਕਲਾ ।

(ਇਤਰਾਤਾ=ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਧਰੋਹਰ=ਜਾਇਦਾਦ)

ਜਲਾਓ ਦੀਏ ਪਰ ਰਹੇ ਧਯਾਨ ਇਤਨਾ
ਅੰਧੇਰਾ ਧਰਾ ਪਰ ਕਹੀਂ ਰਹ ਨ ਜਾਏ।

ਨਈ ਜਯੋਤੀ ਕੇ ਧਰ ਨਏ ਪੰਖ ਝਿਲਮਿਲ,
ਉੜੇ ਮਰਤਯ ਮਿੱਟੀ ਗਗਨ ਸਵਰਗ ਛੂ ਲੇ,
ਲਗੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀ ਝੜੀ ਝੂਮ ਐਸੀ,
ਨਿਸ਼ਾ ਕੀ ਗਲੀ ਮੇਂ ਤਿਮਿਰ ਰਾਹ ਭੂਲੇ,
ਖੁਲੇ ਮੁਕਤੀ ਕਾ ਵਹ ਕਿਰਣ ਦਵਾਰ ਜਗਮਗ,
ਊਸ਼ਾ ਜਾ ਨ ਪਾਏ, ਨਿਸ਼ਾ ਆ ਨਾ ਪਾਏ
ਜਲਾਓ ਦੀਏ ਪਰ ਰਹੇ ਧਯਾਨ ਇਤਨਾ
ਅੰਧੇਰਾ ਧਰਾ ਪਰ ਕਹੀਂ ਰਹ ਨ ਜਾਏ।

ਸ੍ਰਜਨ ਹੈ ਅਧੂਰਾ ਅਗਰ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਮੇਂ,
ਕਹੀਂ ਭੀ ਕਿਸੀ ਦਵਾਰ ਪਰ ਹੈ ਉਦਾਸੀ,
ਮਨੁਜਤਾ ਨਹੀਂ ਪੂਰਣ ਤਬ ਤਕ ਬਨੇਗੀ,
ਕਿ ਜਬ ਤਕ ਲਹੂ ਕੇ ਲੀਏ ਭੂਮੀ ਪਯਾਸੀ,
ਚਲੇਗਾ ਸਦਾ ਨਾਸ਼ ਕਾ ਖੇਲ ਯੂੰ ਹੀ,
ਭਲੇ ਹੀ ਦਿਵਾਲੀ ਯਹਾਂ ਰੋਜ ਆਏ
ਜਲਾਓ ਦੀਏ ਪਰ ਰਹੇ ਧਯਾਨ ਇਤਨਾ
ਅੰਧੇਰਾ ਧਰਾ ਪਰ ਕਹੀਂ ਰਹ ਨ ਜਾਏ।

ਮਗਰ ਦੀਪ ਕੀ ਦੀਪਤੀ ਸੇ ਸਿਰਫ ਜਗ ਮੇਂ,
ਨਹੀਂ ਮਿਟ ਸਕਾ ਹੈ ਧਰਾ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ,
ਉਤਰ ਕਯੋਂ ਨ ਆਯੇਂ ਨਖਤ ਸਬ ਨਯਨ ਕੇ,
ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇਂਗੇ ਹ੍ਰਦਯ ਮੇਂ ਉਜੇਰਾ,
ਕਟੇਂਗੇ ਤਭੀ ਯਹ ਅੰਧੇਰੇ ਘਿਰੇ ਅਬ,
ਸਵਯੰ ਧਰ ਮਨੁਜ ਦੀਪ ਕਾ ਰੂਪ ਆਏ
ਜਲਾਓ ਦੀਏ ਪਰ ਰਹੇ ਧਯਾਨ ਇਤਨਾ
ਅੰਧੇਰਾ ਧਰਾ ਪਰ ਕਹੀਂ ਰਹ ਨ ਜਾਏ।

(ਤਿਮਿਰ=ਹਨੇਰਾ, ਊਸ਼ਾ=ਸਵੇਰ, ਨਿਸ਼ਾ=
ਰਾਤ, ਨਖਤ=ਸਿਤਾਰੇ)

ਤਨ ਤੋ ਆਜ ਸਵਤੰਤ੍ਰ ਹਮਾਰਾ, ਲੇਕਿਨ ਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਸਚਮੁਚ ਆਜ ਕਾਟ ਦੀ ਹਮਨੇ
ਜ਼ੰਜੀਰੇਂ ਸਵਦੇਸ਼ ਕੇ ਤਨ ਕੀ
ਬਦਲ ਦੀਯਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਬਦਲ ਦੀ
ਚਾਲ ਸਮਯ ਕੀ ਚਾਲ ਪਵਨ ਕੀ

ਦੇਖ ਰਹਾ ਹੈ ਰਾਮ-ਰਾਜਯ ਕਾ
ਸਵਪਨ ਆਜ ਸਾਕੇਤ ਹਮਾਰਾ
ਖੂਨੀ ਕਫ਼ਨ ਓੜ੍ਹ ਲੇਤੀ ਹੈ
ਲਾਸ਼ ਮਗਰ ਦਸ਼ਰਥ ਕੇ ਪ੍ਰਣ ਕੀ

ਮਾਨਵ ਤੋ ਹੋ ਗਯਾ ਆਜ
ਆਜ਼ਾਦ ਦਾਸਤਾ ਬੰਧਨ ਸੇ ਪਰ
ਮਜ਼ਹਬ ਕੇ ਪੋਥੋਂ ਸੇ ਈਸ਼ਵਰ ਕਾ ਜੀਵਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਤਨ ਤੋ ਆਜ ਸਵਤੰਤ੍ਰ ਹਮਾਰਾ, ਲੇਕਿਨ ਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਹਮ ਸ਼ੋਣਿਤ ਸੇ ਸੀਂਚ ਦੇਸ਼ ਕੇ
ਪਤਝਰ ਮੇਂ ਬਹਾਰ ਲੇ ਆਏ
ਖਾਦ ਬਨਾ ਅਪਨੇ ਤਨ ਕੀ-
ਹਮਨੇ ਨਵਯੁਗ ਕੇ ਫੂਲ ਖਿਲਾਏ

ਡਾਲ-ਡਾਲ ਮੇਂ ਹਮਨੇ ਹੀ ਤੋ
ਅਪਨੀ ਬਾਹੋਂ ਕਾ ਬਲ ਡਾਲਾ
ਪਾਤ-ਪਾਤ ਪਰ ਹਮਨੇ ਹੀ ਤੋ
ਸ਼੍ਰਮ-ਜਲ ਕੇ ਮੋਤੀ ਬਿਖਰਾਏ

ਕੈਦ ਕਫ਼ਸ ਸੱਯਾਦ ਸਭੀ ਸੇ
ਬੁਲਬੁਲ ਆਜ ਸਵਤੰਤ੍ਰ ਹਮਾਰੀ
ਰਿਤੂਓਂ ਕੇ ਬੰਧਨ ਸੇ ਲੇਕਿਨ ਅਭੀ ਚਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਤਨ ਤੋ ਆਜ ਸਵਤੰਤ੍ਰ ਹਮਾਰਾ, ਲੇਕਿਨ ਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

ਯਦਯਪੀ ਕਰ ਨਿਰਮਾਣ ਰਹੇ ਹਮ
ਏਕ ਨਈ ਨਗਰੀ ਤਾਰੋਂ ਮੇਂ
ਸੀਮਿਤ ਕਿੰਤੁ ਹਮਾਰੀ ਪੂਜਾ
ਮੰਦਿਰ-ਮਸਜਿਦ ਗੁਰੂਦਵਾਰੋਂ ਮੇਂ

ਯਦਯਪੀ ਕਹਤੇ ਆਜ ਕਿ ਹਮ ਸਬ
ਏਕ ਹਮਾਰਾ ਏਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ
ਗੂੰਜ ਰਹਾ ਹੈ ਕਿੰਤੂ ਘ੍ਰਿਣਾ ਕਾ
ਤਾਰ-ਬੀਨ ਕੀ ਝੰਕਾਰੋਂ ਮੇਂ

ਗੰਗਾ-ਜਮਨਾ ਕੇ ਪਾਨੀ ਮੇਂ
ਘੁਲੀ-ਮਿਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਮਾਰੀ
ਮਾਸੂਮੋਂ ਕੇ ਗਰਮ ਲਹੂ ਸੇ ਪਰ ਦਾਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।
ਤਨ ਤੋ ਆਜ ਸਵਤੰਤ੍ਰ ਹਮਾਰਾ ਲੇਕਿਨ ਮਨ ਆਜ਼ਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ ।

(ਸ਼ੋਣਿਤ=ਲਹੂ, ਸ਼੍ਰਮ-ਜਲ=ਪਸੀਨਾ, ਕਫ਼ਸ=
ਪਿੰਜਰਾ, ਸੱਯਾਦ=ਸ਼ਿਕਾਰੀ)

ਤਬ ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਅਕੁਲਾਈ!
ਜਗ ਸੇ ਨਿੰਦਿਤ ਔਰ ਉਪੇਕਸ਼ਿਤ,
ਹੋਕਰ ਅਪਨੋਂ ਸੇ ਭੀ ਪੀੜਿਤ,
ਜਬ ਮਾਨਵ ਨੇ ਕੰਪਿਤ ਕਰ ਸੇ ਹਾ! ਅਪਨੀ ਹੀ ਚਿਤਾ ਬਨਾਈ!
ਤਬ ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਅਕੁਲਾਈ!

ਸਾਂਧਯ ਗਗਨ ਮੇਂ ਕਰਤੇ ਮ੍ਰਿਦੂ ਰਵ
ਉੜਤੇ ਜਾਤੇ ਨੀੜੋਂ ਕੋ ਖਗ,
ਹਾਯ! ਅਕੇਲੀ ਬਿਛੁੜ ਰਹੀ ਮੈਂ, ਕਹਕਰ ਜਬ ਕੋਕੀ ਚਿੱਲਾਈ!
ਤਬ ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਅਕੁਲਾਈ!

ਝੰਝਾ ਕੇ ਝੋਂਕੋਂ ਮੇਂ ਪੜਕਰ,
ਅਟਕ ਗਈ ਥੀ ਨਾਵ ਰੇਤ ਪਰ,
ਜਬ ਆਂਸੂ ਕੀ ਨਦੀ ਬਹਾਕਰ ਨਾਵਿਕ ਨੇ ਨਿਜ ਨਾਵ ਚਲਾਈ!
ਤਬ ਮੇਰੀ ਪੀੜਾ ਅਕੁਲਾਈ!

(ਮ੍ਰਿਦੂ=ਮਿੱਠਾ, ਰਵ=ਰੌਲਾ,ਬੋਲਦੇ, ਨੀੜ=ਆਲ੍ਹਣਾ,
ਖਗ=ਪੰਛੀ, ਕੋਕੀ=ਕੋਇਲ)

ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ, ਤਿਮਿਰ ਢਲੇਗਾ!

ਯਹ ਜੋ ਰਾਤ ਚੁਰਾ ਬੈਠੀ ਹੈ ਚਾਂਦ ਸਿਤਾਰੋਂ ਕੀ ਤਰੁਣਾਈ,
ਬਸ ਤਬ ਤਕ ਕਰ ਲੇ ਮਨਮਾਨੀ ਜਬ ਤਕ ਕੋਈ ਕਿਰਨ ਨ ਆਈ,
ਖੁਲਤੇ ਹੀ ਪਲਕੇਂ ਫੂਲੋਂ ਕੀ, ਬਜਤੇ ਹੀ ਭ੍ਰਮਰੋਂ ਕੀ ਵੰਸ਼ੀ
ਛਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹੋਗੀ ਯਹ ਸਯਾਹੀ ਜੈਸੇ ਤੇਜ ਧਾਰ ਸੇ ਕਾਈ,
ਤਮ ਕੇ ਪਾਂਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ, ਵਹ ਚਲਤਾ ਥਾਮ ਜਯਤੀ ਕਾ ਅੰਚਲ
ਮੇਰੇ ਪਯਾਰ ਨਿਰਾਸ਼ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਫੂਲ ਖਿਲੇਗਾ, ਸੂਰਯ ਮਿਲੇਗਾ!
ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ, ਤਿਮਿਰ ਢਲੇਗਾ!

ਸਿਰਫ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ ਬਹਾਰ ਕੀ ਯਹ ਆਂਧੀ-ਪਤਝਾਰੋਂ ਵਾਲੀ,
ਕਿਸੀ ਸੁਬਹ ਕੀ ਹੀ ਮੰਜਿਲ ਹੈ ਰਜਨੀ ਬੁਝੇ ਸਿਤਾਰੋਂ ਵਾਲੀ,
ਉਜੜੇਘਰਯੇ ਸੂਨੇ ਆਂਗਨ, ਰੋਤੇ ਨਯਨ, ਸਿਸਕਤੇ ਸਾਵਨ,
ਕੇਵਲ ਵੇ ਹੈਂ ਬੀਜ ਕਿ ਜਿਨਸੇ ਉਗਨੀ ਹੈ ਗੇਹੂੰ ਕੀ ਬਾਲੀ,
ਮੂਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਖੁਦ ਏਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਹੈ, ਮੂਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਖੁਦ ਏਕ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਹੈ
ਮੇਰੇ ਿਸ੍ਰਜਨ ਹਤਾਸ਼ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦਨੁਜ ਥਕੇਗਾ, ਮਨੁਜ ਚਲੇਗਾ!
ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ, ਤਿਮਿਰ ਢਲੇਗਾ!

ਵਯਰਥ ਨਹੀਂ ਯਹ ਮਿੱਟੀ ਕਾ ਤਪ, ਵਯਰਥ ਨਹੀਂ ਬਲੀਦਾਨ ਹਮਾਰਾ,
ਵਯਰਥ ਨਹੀਂ ਯੇ ਗੀਲੇ ਆਂਚਲ, ਵਯਰਥ ਨਹੀਂ ਯਹ ਆਂਸੂ ਧਾਰਾ,
ਹੈ ਮੇਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਟਲ, ਤੁਮ ਡਾਂੜ ਹਟਾ ਦੋ, ਪਾਲ ਘਿਰਾ ਦੋ,
ਬੀਚ ਸਮੁੰਦਰ ਏਕ ਦਿਵਸ ਮਿਲਨੇ ਆਯੇਗਾ ਸਵਯੰ ਕਿਨਾਰਾ,
ਮਨ ਕੀ ਗਤੀ ਪਗ-ਗਤੀ ਬਨ ਜਾਯੇ ਤੋ ਫਿਰ ਮੰਜਿਲ ਕੌਨ ਕਠਿਨ ਹੈ?
ਮੇਰੇ ਲਕਸ਼ਯ ਨਿਰਾਸ਼ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਜਗ ਬਦਲੇਗਾ, ਮਗ ਬਦਲੇਗਾ!
ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ, ਤਿਮਿਰ ਢਲੇਗਾ!

ਜੀਵਨ ਕਯਾ ?-ਤਮ ਭਰੇ ਨਗਰ ਮੇਂ ਕਿਸੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੀ ਪੁਕਾਰ ਹੈ,
ਧਵਨੀ ਜਿਸਕੀ ਇਸ ਪਾਰ ਔਰ ਪ੍ਰਤੀਧਵਨੀ ਜਿਸਕੀ ਦੂਸਰੇ ਪਾਰ ਹੈ,
ਸੌ ਸੌ ਬਾਰ ਮਰਣ ਨੇ ਸੀਕਰ ਹੋਂਠ ਇਸੇ ਚਾਹਾ ਚੁਪ ਕਰਨਾ,
ਪਰ ਦੇਖਾ ਹਰ ਬਾਰ ਬਜਾਤੀ ਯਹ ਬੈਠੀ ਕੋਈ ਸਿਤਾਰ ਹੈ,
ਸਵਰ ਮਿਟਤਾ ਹੈ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ ਉਸਕੀ ਆਵਾਜ ਬਦਲ ਜਾਤੀ ਹੈ।
ਮੇਰੇ ਗੀਤ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਹਰ ਤਾਰ ਬਜੇਗਾ, ਕੰਠ ਖੁਲੇਗਾ!
ਮੇਰੇ ਦੇਸ਼ ਉਦਾਸ ਨ ਹੋ, ਫਿਰ ਦੀਪ ਜਲੇਗਾ, ਤਿਮਿਰ ਢਲੇਗਾ!

(ਤਿਮਿਰ=ਹਨੇਰਾ, ਤਰੁਣਾਈ=ਜਵਾਨੀ, ਰਜਨੀ=ਰਾਤ,
ਮੂਕ=ਚੁੱਪ, ਦਨੁਜ=ਦੈਂਤ, ਸਵਯੰ=ਆਪਣੇ ਆਪ, ਮਗ=
ਰਾਹ, ਪ੍ਰਤੀਧਵਨੀ=ਗੂੰਜ)

ਤੁਮ ਝੂਮ ਝੂਮ ਗਾਓ, ਰੋਤੇ ਨਯਨ ਹੰਸਾਓ,
ਮੈਂ ਹਰ ਨਗਰ ਡਘ੍ਰਿ ਕੇ ਕਾਂਟੇ ਬੁਹਾਰ ਦੂੰਗਾ।

ਭਟਕੀ ਹੁਈ ਪਵਨ ਹੈ,
ਸਹਮੀ ਹੁਈ ਕਿਰਨ ਹੈ,
ਨ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੁਬਹ ਕਾ,
ਹਰ ਓਰ ਤਮ ਗਹਨ ਹੈ,
ਤੁਮ ਦਵਾਰ ਦਵਾਰ ਜਾਓ, ਪਰਦੇ ਉਘਾਰ ਆਓ,
ਮੈਂ ਸੂਰਯ-ਚਾਂਦ ਸਾਰੇ ਭੂ ਪਰ ਉਤਾਰ ਦੂੰਗਾ।
ਤੁਮ ਝੂਮ ਝੂਮ ਗਾਓ।

ਗੀਲਾ ਹਰੇਕ ਆਂਚਲ,
ਟੂਟੀ ਹਰੇਕ ਪਾਯਲ,
ਵਯਾਕੁਲ ਹਰੇਕ ਚਿਤਵਨ,
ਘਾਯਲ ਹਰੇਕ ਕਾਜਲ,
ਤੁਮ ਸੇਜ-ਸੇਜ ਜਾਓ, ਸਪਨੇ ਨਏ ਸਜਾਓ,
ਮੈਂ ਹਰ ਕਲੀ ਅਲੀ ਕੇ ਪੀ ਕੋ ਪੁਕਾਰ ਦੂੰਗਾ।
ਤੁਮ ਝੂਮ ਝੂਮ ਗਾਓ।

ਵਿਧਵਾ ਹਰੇਕ ਡਾਲੀ,
ਹਰ ਏਕ ਨੀੜ ਖਾਲੀ,
ਗਾਤੀ ਨ ਕਹੀਂ ਕੋਯਲ,
ਦਿਖਤਾ ਨ ਕਹੀਂ ਮਾਲੀ,
ਤੁਮ ਬਾਗ ਜਾਓ, ਹਰ ਫੂਲ ਕੋ ਜਗਾਓ,
ਮੈਂ ਧੂਲ ਕੋ ਉੜਾਕਰ ਸਬਕੋ ਬਹਾਰ ਦੂੰਗਾ।
ਤੁਮ ਝੂਮ ਝੂਮ ਗਾਓ।

ਮਿੱਟੀ ਉਜਲ ਰਹੀ ਹੈ,
ਧਰਤੀ ਸੰਭਲ ਰਹੀ ਹੈ,
ਇਨਸਾਨ ਜਗ ਰਹਾ ਹੈ,
ਦੁਨੀਯਾ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ,
ਤੁਮ ਖੇਤ ਖੇਤ ਜਾਓ, ਦੋ ਬੀਜ ਡਾਲ ਆਓ,
ਇਤਿਹਾਸ ਸੇ ਹੁਈ ਮੈਂ ਗਲਤੀ ਸੁਧਾਰ ਦੂੰਗਾ।
ਤੁਮ ਝੂਮ-ਝੂਮ ਗਾਓ।

(ਓਰ=ਤਰਫ਼, ਅਲੀ=ਭੌਰਾ)

ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

ਸੂਨੀ ਹੈ ਮਾਂਗ ਨਿਸ਼ਾ ਕੀ ਚੰਦਾ ਉਗਾ ਨਹੀਂ
ਹਰ ਦਵਾਰ ਪੜਾ ਖਾਮੋਸ਼ ਸਵੇਰਾ ਰੂਠ ਗਯਾ,
ਹੈ ਗਗਨ ਵਿਕਲ, ਆ ਗਯਾ ਸਿਤਾਰੋਂ ਕਾ ਪਤਝਰ
ਤਮ ਐਸਾ ਹੈ ਕਿ ਉਜਾਲੇ ਕਾ ਦਿਲ ਟੂਟ ਗਯਾ,
ਤੁਮ ਜਾਓ ਘਰ-ਘਰ ਦੀਪਕ ਬਨਕਰ ਮੁਸਕਾਓ
ਮੈਂ ਭਾਲ-ਭਾਲ ਪਰ ਕੁੰਕੁਮ ਬਨ ਲਗ ਜਾਊਂਗਾ!
ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

ਕਰ ਰਹਾ ਨ੍ਰਿਤਯ ਵਿਧਵੰਸ, ਸ੍ਰਿਜਨ ਕੇ ਥਕੇ ਚਰਣ,
ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕੀ ਇਤੀ ਹੋ ਰਹੀ, ਕਰੁੱਧਤ ਹੈਂ ਦੁਰਵਾਸਾ,
ਬਿਕ ਰਹੀ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਨਗਨ ਖੜੀ ਚੌਰਾਹੇ ਪਰ,
ਪੜ੍ਹ ਰਹਾ ਕਿੰਤੂ ਸਾਹਿਤਯ ਸਿਤਾਰੋਂ ਕੀ ਭਾਸ਼ਾ,
ਤੁਮ ਗਾਕਰ ਦੀਪਕ ਰਾਗ ਜਗਾ ਦੋ ਮੁਰਦੋਂ ਕੋ
ਮੈਂ ਜੀਵਿਤ ਕੋ ਜੀਨੇ ਕਾ ਅਰਥ ਬਤਾਊਂਗਾ!

ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

ਇਸ ਕਦਰ ਬੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ ਬੇਬਸੀ ਬਹਾਰੋਂ ਕੀ
ਫੂਲੋਂ ਕੋ ਮੁਸਕਾਨਾ ਤਕ ਮਨਾ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ,
ਇਸ ਤਰਹ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਪਸ਼ੂਤਾ ਕੀ ਪਸ਼ੂ-ਕ੍ਰੀੜਾ
ਲਗਤਾ ਹੈ ਦੁਨੀਯਾ ਸੇ ਇਨਸਾਨ ਖੋ ਗਯਾ ਹੈ,
ਤੁਮ ਜਾਓ ਭਟਕੋਂ ਕੋ ਰਾਸਤਾ ਬਤਾ ਆਓ
ਮੈਂ ਇਤਿਹਾਸ ਕੋ ਨਯੇ ਸਫੇ ਦੇ ਜਾਊਂਗਾ!

ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

ਮੈਂ ਦੇਖ ਰਹਾ ਨੰਦਨ ਸੀ ਚੰਦਨ ਬਗੀਯਾ ਮੇਂ,
ਰਕਤ ਕੇ ਬੀਜ ਫਿਰ ਬੋਨੇ ਕੀ ਤੈਯਾਰੀ ਹੈ,
ਮੈਂ ਦੇਖ ਰਹਾ ਪਰੀਮਲ ਪਰਾਗ ਕੀ ਛਾਯਾ ਮੇਂ
ਉੜ ਕਰ ਆ ਬੈਠੀ ਫਿਰ ਕੋਈ ਚਿੰਗਾਰੀ ਹੈ,
ਪੀਨੇ ਕੋ ਯਹ ਸਬ ਆਗ ਬਨੋ ਯਦੀ ਤੁਮ ਸਾਵਨ
ਮੈਂ ਤਲਵਾਰੋਂ ਸੇ ਮੇਘ-ਮਲ੍ਹਾਰ ਗਵਾਊਂਗਾ!

ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

ਜਬ ਖੇਲ ਰਹੀ ਹੈ ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਲਹਰੋਂ ਸੇ
ਤਬ ਕਬ ਤਕ ਤਟ ਪਰ ਅਪਨਾ ਰਹਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ!
ਸੰਸਾਰ ਜਲ ਰਹਾ ਹੈ ਜਬ ਦੁਖ ਕੀ ਜਵਾਲਾ ਮੇਂ
ਤਬ ਕੈਸੇ ਅਪਨੇ ਸੁਖ ਕੋ ਸਹਨਾ ਸੰਭਵ ਹੈ!
ਮਿਟਤੇ ਮਾਨਵ ਔਰ ਮਾਨਵਤਾ ਕੀ ਰਕਸ਼ਾ ਮੇਂ
ਪ੍ਰਿਯ! ਤੁਮ ਭੀ ਮਿਟ ਜਾਨਾ, ਮੈਂ ਭੀ ਮਿਟ ਜਾਊਂਗਾ!

ਤੁਮ ਦੀਵਾਲੀ ਬਨਕਰ ਜਗ ਕਾ ਤਮ ਦੂਰ ਕਰੋ,
ਮੈਂ ਹੋਲੀ ਬਨਕਰ ਬਿਛੜੇ ਹ੍ਰਿਦਯ ਮਿਲਾਊਂਗਾ!

(ਭਾਲ=ਮੱਥਾ, ਕੁੰਕੁਮ=ਸੰਧੂਰ, ਵਿਧਵੰਸ=ਵਿਨਾਸ਼,
ਇਤੀ=ਅੰਤ, ਕਰੁੱਧਤ=ਗੁੱਸੇ, ਕ੍ਰੀੜਾ=ਖੇਡ, ਜਵਾਲਾ=
ਅੱਗ)

ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਬਿਨਾ ਆਰਤੀ ਕਾ ਦੀਯਾ ਯਹ
ਨ ਬੁਝ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ ਨ ਜਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਭਟਕਤੀ ਨਿਸ਼ਾ ਕਹ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਤਮ ਮੇਂ
ਦੀਏ ਸੇ ਕਿਰਨ ਫੂਟਨਾ ਹੀ ਉਚਿਤ ਹੈ,
ਸ਼ਲਭ ਚੀਖਤਾ ਪਰ ਬਿਨਾ ਪਯਾਰ ਕੇ ਤੋ
ਵਿਧੁਰ ਸਾਂਸ ਕਾ ਟੂਟਨਾ ਹੀ ਉਚਿਤ ਹੈ,
ਇਸੀ ਦਵੰਦ ਮੇਂ ਰਾਤ ਕਾ ਯਹ ਮੁਸਾਫਿਰ
ਨ ਰੁਕ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਚਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਬਿਨਾ ਆਰਤੀ ਕਾ ਦੀਯਾ ਯਹ
ਨ ਬੁਝ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਜਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਮਿਲਨ ਨੇ ਕਹਾ ਥਾ ਕਭੀ ਮੁਸਕਰਾ ਕਰ
ਹੰਸੋ ਫੂਲ ਬਨ ਵਿਸ਼ਵ-ਭਰ ਕੋ ਹੰਸਾਓ,
ਮਗਰ ਕਹ ਰਹਾ ਹੈ ਵਿਰਹ ਅਬ ਸਿਸਕ ਕਰ
ਝਰਾ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਅਸ਼ਰੂ ਕੇ ਸ਼ਵ ਉਠਾਓ,
ਇਸੀ ਸੇ ਨਯਨ ਕਾ ਵਿਕਲ ਜਲ-ਕੁਸੁਮ ਯਹ
ਨ ਝਰ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਖਿਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਬਿਨਾ ਆਰਤੀ ਕਾ ਦੀਯਾ ਯਹ
ਨ ਬੁਝ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਜਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਕਹਾਂ ਦੀਪ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੀ ਉਰਵਸ਼ੀ ਕੀ
ਕਿਰਨ-ਉਂਗਲੀਯੋਂ ਕੋ ਛੂਏ ਬਿਨਾ ਜਲਾ ਹੋ?
ਬਿਨਾ ਪਯਾਰ ਪਾਏ ਕਿਸੀ ਮੋਹਿਨੀ ਕਾ
ਕਹਾਂ ਹੈ ਪਥਿਕ ਜੋ ਨਿਸ਼ਾ ਮੇਂ ਚਲਾ ਹੋ!
ਅਚੰਭਾ ਅਰੇ ਕੌਨ ਫਿਰ ਜੋ ਤਿਮਿਰ ਯਹ
ਨ ਗਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਢਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਬਿਨਾ ਆਰਤੀ ਕਾ ਦੀਯਾ ਯਹ
ਨ ਬੁਝ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਜਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਕਿਸੇ ਹੈ ਪਤਾ ਧੂਲ ਕੇ ਇਸ ਨਗਰ ਮੇਂ
ਕਹਾੰ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਵਰਮਾਲ ਲੇਕਰ ਖੜੀ ਹੈ?
ਕਿਸੇ ਗਿਆਤ ਹੈ ਪ੍ਰਾਣ ਕੀ ਲੌ ਛਿਪਾਏ
ਚਿਤਾ ਮੇਂ ਛੁਪੀ ਕੌਨ-ਸੀ ਫੁਲਝੜੀ ਹੈ?
ਇਸੀ ਸੇ ਯਹਾਂ ਰਾਜ ਹਰ ਜਿੰਦਗੀ ਕਾ
ਨ ਛੁਪ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਖੁਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਬਿਨਾ ਆਰਤੀ ਕਾ ਦੀਯਾ ਯਹ
ਨ ਬੁਝ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ, ਨ ਜਲ ਪਾ ਰਹਾ ਹੈ।

(ਸ਼ਲਭ=ਪਤੰਗਾ, ਦਵੰਦ=ਦੋਚਿੱਤੀ, ਸ਼ਵ=
ਲਾਸ਼, ਕੁਸੁਮ=ਫੁੱਲ, ਪਥਿਕ=ਰਾਹੀ, ਨਿਸ਼ਾ=
ਰਾਤ)

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਥਕ ਗਯਾ ਜਬ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਾ ਪੁਣਯ, ਬਲ,
ਸੋ ਗਯੀ ਜਬ ਸਾਧਨਾ ਹੋਕਰ ਵਿਫਲ,
ਜਬ ਧਰਾ ਨੇ ਭੀ ਨਹੀਂ ਧੀਰਜ ਦੀਯਾ,
ਵਯੰਗ ਜਬ ਆਕਾਸ਼ ਨੇ ਹੰਸਕਰ ਕੀਯਾ,
ਆਗ ਤਬ ਪਾਨੀ ਬਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ-
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਬਿਜਲੀਯੋਂ ਕਾ ਚੀਰ ਪਹਨੇ ਥੀ ਦਿਸ਼ਾ,
ਆਂਧੀਯੋਂ ਕੇ ਪਰ ਲਗਾਯੇ ਥੀ ਨਿਸ਼ਾ,
ਪਰਵਤੋਂ ਕੀ ਬਾਂਹ ਪਕੜੇ ਥਾ ਪਵਨ,
ਸਿੰਧੂ ਕੋ ਸਿਰ ਪਰ ਉਠਾਯੇ ਥਾ ਗਗਨ,
ਸਬ ਰੁਕੇ, ਪਰ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕੀ ਅਰਥੀ ਲੀਯੇ,
ਆਂਸੂਓਂ ਕਾ ਕਾਰਵਾਂ ਚਲਤਾ ਰਹਾ।

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਕਾਂਪਤਾ ਤਮ, ਥਰਥਰਾਤੀ ਲੌ ਰਹੀ,
ਆਗ ਅਪਨੀ ਭੀ ਨ ਜਾਤੀ ਥੀ ਸਹੀ,
ਲਗ ਰਹਾ ਥਾ ਕਲਪ-ਸਾ ਹਰ ਏਕ ਪਲ
ਬਨ ਗਯੀ ਥੀਂ ਸਿਸਕੀਯਾਂ ਸਾਂਸੇਂ ਵਿਕਲ,
ਪਰ ਨ ਜਾਨੇ ਕਯੋਂ ਉਮਰ ਕੀ ਡੋਰ ਮੇਂ
ਪ੍ਰਾਣ ਬੰਧ ਤਿਲ ਤਿਲ ਸਦਾ ਗਲਤਾ ਰਹਾ ?

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਸੋ ਮਰਣ ਕੀ ਨੀਂਦ ਨਿਸ਼ਿ ਫਿਰ ਫਿਰ ਜਗੀ,
ਸ਼ੂਲ ਕੇ ਸ਼ਵ ਪਰ ਕਲੀ ਫਿਰ ਫਿਰ ਉਗੀ,
ਫੂਲ ਮਧੁਪੋਂ ਸੇ ਬਿਛੁੜਕਰ ਭੀ ਖਿਲਾ,
ਪੰਥ ਪੰਥੀ ਸੇ ਭਟਕਕਰ ਭੀ ਚਲਾ
ਪਰ ਬਿਛੁੜ ਕਰ ਏਕ ਕਸ਼ਣ ਕੋ ਜਨਮ ਸੇ
ਆਯੂ ਕਾ ਯੌਵਨ ਸਦਾ ਢਲਤਾ ਰਹਾ।

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

ਧੂਲ ਕਾ ਆਧਾਰ ਹਰ ਉਪਵਨ ਲੀਯੇ,
ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਸੇ ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰ ਹਰ ਜੀਵਨ ਕੀਯੇ,
ਜੋ ਅਮਰ ਹੈ ਵਹ ਨ ਧਰਤੀ ਪਰ ਰਹਾ,
ਮ੍ਰਿਤਯ ਕਾ ਹੀ ਭਾਰ ਮਿੱਟੀ ਨੇ ਸਹਾ,
ਪ੍ਰੇਮ ਕੋ ਅਮਰਤਵ ਦੇਨੇ ਕੋ ਮਗਰ,
ਆਦਮੀ ਖੁਦ ਕੋ ਸਦਾ ਛਲਤਾ ਰਹਾ।

ਜੀ ਉਠੇ ਸ਼ਾਯਦ ਸ਼ਲਭ ਇਸ ਆਸ ਮੇਂ
ਰਾਤ ਭਰ ਰੋ ਰੋ, ਦੀਯਾ ਜਲਤਾ ਰਹਾ।

(ਸਿੰਧੂ=ਸਾਗਰ, ਤਮ=ਹਨੇਰਾ, ਸ਼ੂਲ=ਕੰਡਾ,
ਮਧੁਪ=ਭੌਰੇ)

ਦੀਯੇ ਸੇ ਮਿਟੇਗਾ ਨ ਮਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ
ਧਰਾ ਕੋ ਉਠਾਓ, ਗਗਨ ਕੋ ਝੁਕਾਓ!

ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਆਈ-ਗਈ ਯਹ ਦਿਵਾਲੀ
ਮਗਰ ਤਮ ਜਹਾਂ ਥਾ ਵਹੀਂ ਪਰ ਖੜਾ ਹੈ,
ਬਹੁਤ ਬਾਰ ਲੌ ਜਲ-ਬੁਝੀ ਪਰ ਅਭੀ ਤਕ
ਕਫਨ ਰਾਤ ਕਾ ਹਰ ਚਮਨ ਪਰ ਪੜਾ ਹੈ,
ਨ ਫਿਰ ਸੂਰਯ ਰੂਠੇ, ਨ ਫਿਰ ਸਵਪਨ ਟੂਟੇ
ਊਸ਼ਾ ਕੋ ਜਗਾਓ, ਨਿਸ਼ਾ ਕੋ ਸੁਲਾਓ!
ਦੀਯੇ ਸੇ ਮਿਟੇਗਾ ਨ ਮਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ
ਧਰਾ ਕੋ ਉਠਾਓ, ਗਗਨ ਕੋ ਝੁਕਾਓ!

ਸ੍ਰਿਜਨ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕੇ ਵਾਸਤੇ ਹੈ ਜਰੂਰੀ
ਕਿ ਹਰ ਦਵਾਰ ਪਰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਗੀਤ ਗਾਯੇ
ਤਭੀ ਮੁਕਤੀ ਕਾ ਯੱਗਿਅ ਯਹ ਪੂਰਣ ਹੋਗਾ,
ਕਿ ਜਬ ਪਯਾਰ ਤਲਵਾਰ ਸੇ ਜੀਤ ਜਾਯੇ,
ਘ੍ਰਿਣਾ ਬੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਮਾ ਚੜ੍ਹ ਰਹੀ ਹੈ
ਮਨੁਜ ਕੋ ਜਿਲਾਓ, ਦਨੁਜ ਕੋ ਮਿਟਾਓ!
ਦੀਯੇ ਸੇ ਮਿਟੇਗਾ ਨ ਮਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ
ਧਰਾ ਕੋ ਉਠਾਓ, ਗਗਨ ਕੋ ਝੁਕਾਓ!

ਬੜੇ ਵੇਗਮਯ ਪੰਖ ਹੈਂ ਰੋਸ਼ਨੀ ਕੇ
ਨ ਵਹ ਬੰਦ ਰਹਤੀ ਕਿਸੀ ਕੇ ਭਵਨ ਮੇਂ,
ਕੀਯਾ ਕੈਦ ਜਿਸਨੇ ਉਸੇ ਸ਼ਕਤੀ ਛਲ ਸੇ
ਸਵਯੰ ਉੜ ਗਯਾ ਵਹ ਧੁੰਆ ਬਨ ਪਵਨ ਮੇਂ,
ਨ ਮੇਰਾ-ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ ਸਭੀ ਕਾ ਪ੍ਰਹਰ ਯਹ
ਇਸੇ ਭੀ ਬੁਲਾਓ, ਉਸੇ ਭੀ ਬੁਲਾਓ!
ਦੀਯੇ ਸੇ ਮਿਟੇਗਾ ਨ ਮਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ
ਧਰਾ ਕੋ ਉਠਾਓ, ਗਗਨ ਕੋ ਝੁਕਾਓ!

ਮਗਰ ਚਾਹਤੇ ਤੁਮ ਕਿ ਸਾਰਾ ਉਜਾਲਾ
ਰਹੇ ਦਾਸ ਬਨਕਰ ਸਦਾ ਕੋ ਤੁਮ੍ਹਾਰਾ,
ਨਹੀਂ ਜਾਨਤੇ ਫੂਸ ਕੇ ਗੇਹ ਮੇਂ ਪਰ
ਬੁਲਾਤਾ ਸੁਬਹ ਕਿਸ ਤਰਹ ਸੇ ਅੰਗਾਰਾ,
ਨ ਫਿਰ ਅਗਨੀ ਕੋਈ ਰਚੇ ਰਾਸ ਇਸਸੇ
ਸਭੀ ਰੋ ਰਹੇ ਆਂਸੂਓਂ ਕੋ ਹੰਸਾਓ!
ਦੀਯੇ ਸੇ ਮਿਟੇਗਾ ਨ ਮਨ ਕਾ ਅੰਧੇਰਾ
ਧਰਾ ਕੋ ਉਠਾਓ, ਗਗਨ ਕੋ ਝੁਕਾਓ!

(ਊਸ਼ਾ=ਸਵੇਰ, ਅਮਾ=ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ,
ਗੇਹ=ਘਰ)

ਅਰਧ ਸਤਯ ਤੁਮ, ਅਰਧ ਸਵਪਨ ਤੁਮ, ਅਰਧ ਨਿਰਾਸ਼ਾ-ਆਸ਼ਾ
ਅਰਧ ਅਜਿਤ-ਜਿਤ, ਅਰਧ ਤ੍ਰਿਪਤ ਤੁਮ, ਅਰਧ ਅਤ੍ਰਿਪਤ-ਪਿਪਾਸਾ,
ਆਧੀ ਕਾਯਾ ਆਗ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ, ਆਧੀ ਕਾਯਾ ਪਾਨੀ,
ਅਰਧਾਂਗਿਨੀ ਨਾਰੀ! ਤੁਮ ਜੀਵਨ ਕੀ ਆਧੀ ਪਰੀਭਾਸ਼ਾ।
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ


ਤੁਮ ਬਿਛੁੜੇ-ਮਿਲੇ ਹਜਾਰ ਬਾਰ,
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।
ਤੁਮ ਕਭੀ ਅਸ਼ਰੂ ਬਨਕਰ ਆਂਖੋਂ ਸੇ ਟੂਟ ਪੜੇ,
ਤੁਮ ਕਭੀ ਗੀਤ ਬਨਕਰ ਸਾਂਸੋਂ ਸੇ ਫੂਟ ਪੜੇ,
ਤੁਮ ਟੂਟੇ-ਜੁੜੇ ਹਜਾਰ ਬਾਰ
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।

ਤਮ ਕੇ ਪਥ ਪਰ ਤੁਮ ਦੀਪ ਜਲਾ ਧਰ ਗਏ ਕਭੀ,
ਕਿਰਨੋਂ ਕੀ ਗਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਕਾਜਲ ਭਰ ਗਏ ਕਭੀ,
ਤੁਮ ਜਲੇ-ਬੁਝੇ ਪ੍ਰਿਯ! ਬਾਰ-ਬਾਰ,
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।

ਫੂਲੋਂ ਕੀ ਟੋਲੀ ਮੇਂ ਮੁਸਕਾਤੇ ਕਭੀ ਮਿਲੇ,
ਸ਼ੂਲੋਂ ਕੀ ਬਾਂਹੋਂ ਮੇਂ ਅਕੁਲਾਤੇ ਕਭੀ ਮਿਲੇ,
ਤੁਮ ਖਿਲੇ-ਝਰੇ ਪ੍ਰਿਯ! ਬਾਰ-ਬਾਰ,
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।

ਤੁਮ ਬਨਕਰ ਸਵਪਨ ਥਕੇ, ਸੁਧੀ ਬਨਕਰ ਚਲੇ ਸਾਥ,
ਧੜਕਨ ਬਨ ਜੀਵਨ ਭਰ ਤੁਮ ਬਾਂਧੇ ਰਹੇ ਗਾਤ,
ਤੁਮ ਰੁਕੇ-ਚਲੇ ਪ੍ਰਿਯ! ਬਾਰ-ਬਾਰ,
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।

ਤੁਮ ਪਾਸ ਰਹੇ ਤਨ ਕੇ, ਤਬ ਦੂਰ ਲਗੇ ਮਨ ਸੇ,
ਜਬ ਪਾਸ ਹੁਏ ਮਨ ਕੇ, ਤਬ ਦੂਰ ਲਗੇ ਤਨ ਸੇ,
ਤੁਮ ਬਿਛੁੜੇ-ਮਿਲੇ ਹਜਾਰ ਬਾਰ,
ਇਸ ਪਾਰ ਕਭੀ, ਉਸ ਪਾਰ ਕਭੀ।

ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ
ਜੋ ਝੁਕਾ ਹੈ ਵਹ ਉਠੇ ਅਬ ਸਰ ਉਠਾਏ,
ਜੋ ਰੂਕਾ ਹੈ ਵਹ ਚਲੇ ਨਭ ਚੂਮ ਆਏ,
ਜੋ ਲੁਟਾ ਹੈ ਵਹ ਨਏ ਸਪਨੇ ਸਜਾਏ,
ਜੁਲਮ-ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੋ ਖੁਲੀ ਦੇਕਰ ਚੁਨੌਤੀ,
ਪਯਾਰ ਅਬ ਤਲਵਾਰ ਕੋ ਬਹਲਾ ਰਹਾ ਹੈ।
ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ

ਹਰ ਛਲਕਤੀ ਆਂਖ ਕੋ ਵੀਣਾ ਥਮਾ ਦੋ,
ਹਰ ਸਿਸਕਤੀ ਸਾਂਸ ਕੋ ਕੋਯਲ ਬਨਾ ਦੋ,
ਹਰ ਲੁਟੇ ਸਿੰਗਾਰ ਕੋ ਪਾਯਲ ਪਿਨ੍ਹਾ ਦੋ,
ਚਾਂਦਨੀ ਕੇ ਕੰਠ ਮੇਂ ਡਾਲੇ ਭੁਜਾਏਂ,
ਗੀਤ ਫਿਰ ਮਧੂਮਾਸ ਲਾਨੇ ਜਾ ਰਹਾ ਹੈ।
ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ

ਜਾ ਕਹੋ ਤਮ ਸੇ ਕਰੇ ਵਾਪਸ ਸਿਤਾਰੇ,
ਮਾਂਗ ਲੋ ਬੜ੍ਹਕਰ ਧੂਏਂ ਸੇ ਅਬ ਅੰਗਾਰੇ,
ਬਿਜਲੀਯੋਂ ਸੇ ਬੋਲ ਦੋ ਘੂੰਘਟ ਉਘਾਰੇ,
ਪਹਨ ਲਪਟੋਂ ਕਾ ਮੁਕੁਟ ਕਾਲੀ ਧਰਾ ਪਰ,
ਸੂਰਯ ਬਨਕਰ ਆਜ ਸ਼੍ਰਮ ਮੁਸਕਾ ਰਹਾ ਹੈ।
ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ

ਸ਼ੋਸ਼ਣੋਂ ਕੀ ਹਾਟ ਸੇ ਲਾਸ਼ੇਂ ਹਟਾਓ,
ਮਰਘਟੋਂ ਕੋ ਖੇਤ ਕੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਸੁੰਘਾਓਂ,
ਪਤਝਰੋਂ ਮੇਂ ਫੂਲ ਕੇ ਘੁੰਘਰੂ ਬਜਾਓ,
ਹਰ ਕਲਮ ਕੀ ਨੋਕ ਪਰ ਮੈਂ ਦੇਖਤਾ ਹੂੰ,
ਸਵਰਗ ਕਾ ਨਕਸ਼ਾ ਉਤਰਤਾ ਆ ਰਹਾ ਹੈ।
ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ

ਇਸ ਤਰਹ ਫਿਰ ਮੌਤ ਕੀ ਹੋਗੀ ਨ ਸ਼ਾਦੀ,
ਇਸ ਤਰਹ ਫਿਰ ਖੂਨ ਬੇਚੇਗੀ ਨ ਚਾਂਦੀ,
ਇਸ ਤਰਹ ਫਿਰ ਨੀੜ ਨਿਗਲੇਗੀ ਨ ਆਂਧੀ,
ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾ ਝੰਡਾ ਲੀਏ ਕਰ ਮੇਂ ਹਿਮਾਲਯ,
ਰਾਸਤਾ ਸੰਸਾਰ ਕੋ ਦਿਖਲਾ ਰਹਾ ਹੈ।
ਅਬ ਜਮਾਨੇ ਕੋ ਖਬਰ ਕਰ ਦੋ ਕਿ 'ਨੀਰਜ' ਗਾ ਰਹਾ ਹੈ

(ਨਭ=ਆਕਾਸ਼, ਸ਼ੋਸ਼ਣ=ਲੁੱਟ, ਮਧੂਮਾਸ=ਬਸੰਤ,
ਤਮ=ਹਨੇਰਾ, ਸ਼੍ਰਮ=ਮਿਹਨਤ, ਮਰਘਟ=ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ,
ਨੀੜ=ਆਲ੍ਹਣਾ, ਕਰ=ਹੱਥ)

ਪੀਰ ਮੇਰੀ, ਪਯਾਰ ਬਨ ਜਾ !
ਲੁਟ ਗਯਾ ਸਰਵਸਵ, ਜੀਵਨ,
ਹੈ ਬਨਾ ਬਸ ਪਾਪ-ਸਾ ਧਨ,
ਰੇ ਹ੍ਰਿਦਯ, ਮਧੂ-ਕੋਸ਼ ਅਕਸ਼ਯ, ਅਬ ਅਨਲ-ਅੰਗਾਰ ਬਨ ਜਾ !
ਪੀਰ ਮੇਰੀ, ਪਯਾਰ ਬਨ ਜਾ !

ਅਸਥੀ-ਪੰਜਰ ਸੇ ਲਿਪਟ ਕਰ,
ਕਯੋਂ ਤੜਪਤਾ ਆਹ ਭਰ ਭਰ,
ਚਿਰਵਿਧੁਰ ਮੇਰੇ ਵਿਕਲ ਉਰ, ਜਲ ਅਰੇ ਜਲ, ਛਾਰ ਬਨ ਜਾ !
ਪੀਰ ਮੇਰੀ, ਪਯਾਰ ਬਨ ਜਾ !

ਕਯੋਂ ਜਲਾਤੀ ਵਯਰਥ ਮੁਝਕੋ !
ਕਯੋਂ ਰੁਲਾਤੀ ਵਯਰਥ ਮੁਝਕੋ !
ਕਯੋਂ ਚਲਾਤੀ ਵਯਰਥ ਮੁਝਕੋ !
ਰੀ ਅਮਰ ਮਰੂ-ਪਯਾਸ, ਮੇਰੀ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਹੀ ਸਾਕਾਰ ਬਨ ਜਾ !
ਪੀਰ ਮੇਰੀ, ਪਯਾਰ ਬਨ ਜਾ !

(ਅਨਲ=ਅੱਗ, ਉਰ=ਦਿਲ, ਛਾਰ=ਸੁਆਹ)

ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਚਾਹੀਏ

ਆਦਮੀ ਕੋ ਆਦਮੀ ਬਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਜਿੰਦਗੀ ਮੇਂ ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਚਾਹੀਏ
ਔਰ ਕਹਨੇ ਕੇ ਲੀਏ ਕਹਾਨੀ ਪਯਾਰ ਕੀ
ਸਯਾਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਂਖੋਂ ਵਾਲਾ ਪਾਨੀ ਚਾਹੀਏ।

ਜੋ ਭੀ ਕੁਛ ਲੁਟਾ ਰਹੇ ਹੋ ਤੁਮ ਯਹਾਂ
ਵੋ ਹੀ ਬਸ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ ਸਾਥ ਜਾਏਗਾ,
ਜੋ ਛੁਪਾਕੇ ਰਖਾ ਹੈ ਤਿਜੋਰੀ ਮੇਂ
ਵੋ ਤੋ ਧਨ ਨ ਕੋਈ ਕਾਮ ਆਏਗਾ,
ਸੋਨੇ ਕਾ ਯੇ ਰੰਗ ਛੂਟ ਜਾਨਾ ਹੈ
ਹਰ ਕਿਸੀ ਕਾ ਸੰਗ ਛੂਟ ਜਾਨਾ ਹੈ
ਆਖਿਰੀ ਸਫਰ ਕੇ ਇੰਤਜਾਮ ਕੇ ਲੀਏ
ਜੇਬ ਭੀ ਕਫਨ ਮੇਂ ਇਕ ਲਗਾਨੀ ਚਾਹੀਏ।
ਆਦਮੀ ਕੋ ਆਦਮੀ ਬਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਜਿੰਦਗੀ ਮੇਂ ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਚਾਹੀਏ

ਰਾਗਿਨੀ ਹੈ ਏਕ ਪਯਾਰ ਕੀ
ਜਿੰਦਗੀ ਕਿ ਜਿਸਕਾ ਨਾਮ ਹੈ
ਗਾਕੇ ਗਰ ਕਟੇ ਤੋ ਹੈ ਸੁਬਹ
ਰੋਕੇ ਗਰ ਕਟੇ ਤੋ ਸ਼ਾਮ ਹੈ
ਸ਼ਬਦ ਔਰ ਗਿਆਨ ਵਯਰਥ ਹੈ
ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਧਯਾਨ ਵਯਰਥ ਹੈ
ਆਂਸੂਓਂ ਕੋ ਗੀਤੋਂ ਮੇਂ ਬਦਲਨੇ ਕੇ ਲੀਏ,
ਲੌ ਕਿਸੀ ਯਾਰ ਸੇ ਲਗਾਨੀ ਚਾਹੀਏ
ਆਦਮੀ ਕੋ ਆਦਮੀ ਬਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਜਿੰਦਗੀ ਮੇਂ ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਚਾਹੀਏ

ਜੋ ਦੁੱਖੋਂ ਮੇਂ ਮੁਸਕੁਰਾ ਦੀਯਾ
ਵੋ ਤੋ ਇਕ ਗੁਲਾਬ ਬਨ ਗਯਾ
ਦੂਸਰੋਂ ਕੇ ਹਕ ਮੇਂ ਜੋ ਮਿਟਾ
ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਿਤਾਬ ਬਨ ਗਯਾ,
ਆਗ ਔਰ ਅੰਗਾਰਾ ਭੂਲ ਜਾ
ਤੇਗ ਔਰ ਦੁਧਾਰਾ ਭੂਲ ਜਾ
ਦਰਦ ਕੋ ਮਸ਼ਾਲ ਮੇਂ ਬਦਲਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਅਪਨੀ ਸਬ ਜਵਾਨੀ ਖੁਦ ਜਲਾਨੀ ਚਾਹੀਏ।
ਆਦਮੀ ਕੋ ਆਦਮੀ ਬਨਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਜਿੰਦਗੀ ਮੇਂ ਪਯਾਰ ਕੀ ਕਹਾਨੀ ਚਾਹੀਏ

ਦਰਦ ਗਰ ਕਿਸੀ ਕਾ ਤੇਰੇ ਪਾਸ ਹੈ
ਵੋ ਖੁਦਾ ਤੇਰੇ ਬਹੁਤ ਕਰੀਬ ਹੈ
ਪਯਾਰ ਕਾ ਜੋ ਰਸ ਨਹੀਂ ਹੈ ਆਂਖੋਂ ਮੇਂ
ਕੈਸਾ ਹੋ ਅਮੀਰ ਤੂ ਗਰੀਬ ਹੈ
ਖਾਤਾ ਔਰ ਬਹੀ ਤੋ ਰੇ ਬਹਾਨਾ ਹੈ
ਚੈਕ ਔਰ ਸਹੀ ਤੋ ਰੇ ਬਹਾਨਾ ਹੈ
ਸੱਚੀ ਸਾਖ ਮੰਡੀ ਮੇਂ ਕਮਾਨੇ ਕੇ ਲੀਏ
ਦਿਲ ਕੀ ਕੋਈ ਹੁੰਡੀ ਭੀ ਭੁਨਾਨੀ ਚਾਹੀਏ।

ਪ੍ਰੇਮ-ਪਥ ਹੋ ਨ ਸੂਨਾ ਕਭੀ ਇਸਲੀਏ
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਥਕੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਚਲੋ।

ਕਬ੍ਰ-ਸੀ ਮੌਨ ਧਰਤੀ ਪੜੀ ਪਾਂਵ ਪਰਲ
ਸ਼ੀਸ਼ ਪਰ ਹੈ ਕਫ਼ਨ-ਸਾ ਘਿਰਾ ਆਸਮਾਂ,
ਮੌਤ ਕੀ ਰਾਹ ਮੇਂ, ਮੌਤ ਕੀ ਛਾਂਹ ਮੇਂ
ਚਲ ਰਹਾ ਰਾਤ-ਦਿਨ ਸਾਂਸ ਕਾ ਕਾਰਵਾਂ,

ਜਾ ਰਹਾ ਹੂੰ ਚਲਾ, ਜਾ ਰਹਾ ਹੂੰ ਬੜ੍ਹਾ,
ਪਰ ਨਹੀਂ ਗਿਆਤ ਹੈ ਕਿਸ ਜਗਹ ਹੋ?
ਕਿਸ ਜਗਹ ਪਗ ਰੁਕੇ, ਕਿਸ ਜਗਹ ਮਗਰ ਛੁਟੇ
ਕਿਸ ਜਗਹ ਸ਼ੀਤ ਹੋ, ਕਿਸ ਜਗਹ ਘਾਮ ਹੋ,

ਮੁਸਕਰਾਏ ਸਦਾ ਪਰ ਧਰਾ ਇਸਲੀਏ
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਝਰੂੰ ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਖਿਲੋ।
ਪ੍ਰੇਮ-ਪਥ ਹੋ ਨ ਸੂਨਾ ਕਭੀ ਇਸਲੀਏ,
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਥਕੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਚਲੋ।

ਪ੍ਰੇਮ ਕਾ ਪੰਥ ਸੂਨਾ ਅਗਰ ਹੋ ਗਯਾ,
ਰਹ ਸਕੇਗੀ ਬਸੀ ਕੌਨ-ਸੀ ਫਿਰ ਗਲੀ?
ਯਦੀ ਖਿਲਾ ਪ੍ਰੇਮ ਕਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਫੂਲ ਤੋ,
ਕੌਨ ਹੈ ਜੋ ਹੰਸੇ ਫਿਰ ਚਮਨ ਮੇਂ ਕਲੀ?

ਪ੍ਰੇਮ ਕੋ ਹੀ ਨ ਜਗ ਮੇਂ ਮਿਲਾ ਮਾਨ ਤੋ
ਯਹ ਧਰਾ, ਯਹ ਭੁਵਨ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨ ਹੈ,
ਆਦਮੀ ਏਕ ਚਲਤੀ ਹੁਈ ਲਾਸ਼ ਹੈ,
ਔਰ ਜੀਨਾ ਯਹਾਂ ਏਕ ਅਪਮਾਨ ਹੈ,

ਆਦਮੀ ਪਯਾਰ ਸੀਖੇ ਕਭੀ ਇਸਲੀਏ
ਰਾਤ-ਦਿਨ ਮੈਂ ਢਲੂੰ, ਰਾਤ-ਦਿਨ ਤੁਮ ਢਲੋ।

ਪ੍ਰੇਮ-ਪਥ ਹੋ ਨ ਸੂਨਾ ਕਭੀ ਇਸਲੀਏ,
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਥਕੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਚਲੋ।

ਏਕ ਦਿਨ ਕਾਲ-ਤਮ ਕੀ ਕਿਸੀ ਰਾਤ ਨੇ
ਦੇ ਦੀਯਾ ਥਾ ਮੁਝੇ ਪ੍ਰਾਣ ਕਾ ਯਹ ਦੀਯਾ,
ਧਾਰ ਪਰ ਯਹ ਜਲਾ, ਪਾਰ ਪਰ ਯਹ ਜਲਾ
ਬਾਰ ਅਪਨਾ ਹੀਯਾ ਵਿਸ਼ਵ ਕਾ ਤਮ ਪੀਯਾ,

ਪਰ ਚੁਕਾ ਜਾ ਰਹਾ ਸਾਂਸ ਕਾ ਸਨੇਹ ਅਬ
ਰੋਸ਼ਨੀ ਕਾ ਪਥਿਕ ਚਲ ਸਕੇਗਾ ਨਹੀਂ,
ਆਂਧੀਯੋਂ ਕੇ ਨਗਰ ਮੇਂ ਬਿਨਾ ਪਯਾਰ ਕੇ
ਦੀਪ ਯਹ ਭੋਰ ਤਕ ਜਲ ਸਕੇਗਾ ਨਹੀਂ,

ਪਰ ਚਲੇ ਸਨੇਹ ਕੀ ਲੌ ਸਦਾ ਇਸਲੀਏ
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਬੁਝੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਜਲੋ।

ਪ੍ਰੇਮ-ਪਥ ਹੋ ਨ ਸੂਨਾ ਕਭੀ ਇਸਲੀਏ
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਥਕੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਚਲੋ।

ਰੋਜ਼ ਹੀ ਬਾਗ਼ ਮੇਂ ਦੇਖਤਾ ਹੂੰ ਸੁਬਹ,
ਧੂਲ ਨੇ ਫੂਲ ਕੁਛ ਅਧਖਿਲੇ ਚੁਨ ਲੀਏ,
ਰੋਜ਼ ਹੀ ਚੀਖ਼ਤਾ ਹੈ ਨਿਸ਼ਾ ਮੇਂ ਗਗਨ-
'ਕਯੋਂ ਨਹੀਂ ਆਜ ਮੇਰੇ ਜਲੇ ਕੁਛ ਦੀਏ ?'

ਇਸ ਤਰਹ ਪ੍ਰਾਣ! ਮੈਂ ਭੀ ਯਹਾਂ ਰੋਜ਼ ਹੀ,
ਢਲ ਰਹਾ ਹੂੰ ਕਿਸੀ ਬੂੰਦ ਕੀ ਪਯਾਸ ਮੇਂ,
ਜੀ ਰਹਾ ਹੂੰ ਧਰਾ ਪਰ, ਮਗਰ ਲਗ ਰਹਾ
ਕੁਛ ਛੁਪਾ ਹੈ ਕਹੀਂ ਦੂਰ ਆਕਾਸ਼ ਮੇਂ,

ਛਿਪ ਨ ਪਾਏ ਕਹੀਂ ਪਯਾਰ ਇਸਲੀਏ
ਜਿਸ ਜਗਹ ਮੈਂ ਛਿਪੂੰ, ਉਸ ਜਗਹ ਤੁਮ ਮਿਲੋ।

(ਗਿਆਤ=ਪਤਾ ਨਹੀਂ, ਘਾਮ=ਧੁੱਪ, ਭੋਰ=
ਸਵੇਰ, ਨਿਸ਼ਾ=ਰਾਤ, ਧਰਾ=ਧਰਤੀ)

ਪ੍ਰੇਮ ਕੋ ਨ ਦਾਨ ਦੋ, ਨ ਦੋ ਦਯਾ,
ਪ੍ਰੇਮ ਤੋ ਸਦੈਵ ਹੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੈ।

ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਕਿ ਜਯੋਤੀ-ਸਨੇਹ ਏਕ ਹੈ,
ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਣ-ਦੇਹ ਏਕ ਹੈ,
ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਗੇਹ ਏਕ ਹੈ,

ਪ੍ਰੇਮਹੀਨ ਗਤਿ, ਪ੍ਰਗਤਿ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ।
ਪ੍ਰੇਮ ਤੋ ਸਦੈਵ ਹੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੈ।

ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਇਸੀਲੀਏ ਦਲਿਤ ਦਨੁਜ,
ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਇਸੀਲੀਏ ਵਿਜਿਤ ਦਨੁਜ,
ਪ੍ਰੇਮ ਹੈ ਇਸੀਲੀਏ ਅਜਿਤ ਮਨੁਜ,

ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਬਿਨਾ ਵਿਕਾਸ ਵ੍ਰਿੱਧ ਹੈ।
ਪ੍ਰੇਮ ਤੋ ਸਦੈਵ ਹੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੈ।

ਨਿਤਯ ਵ੍ਰਤ ਕਰੇ ਨਿਤਯ ਤਪ ਕਰੇ,
ਨਿਤਯ ਵੇਦ-ਪਾਠ ਨਿਤਯ ਜਪ ਕਰੇ,
ਨਿਤਯ ਗੰਗ-ਧਾਰ ਮੇਂ ਤਿਰੇ-ਤਰੇ,

ਪ੍ਰੇਮ ਜੋ ਨ ਤੋ ਮਨੁਜ ਅਸ਼ੱਧ ਹੈ।
ਪ੍ਰੇਮ ਤੋ ਸਦੈਵ ਹੀ ਸਮ੍ਰਿੱਧ ਹੈ।

ਬੇਸ਼ਰਮ ਸਮਯ ਸ਼ਰਮਾ ਹੀ ਜਾਏਗਾ

ਬੂੜ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਸੇ ਮਾਂਗੋ ਮਤ ਪਾਨੀ
ਮਤ ਟੇਰੋ ਭਿਕਸ਼ੁਕ ਕੋ ਕਹਕਰ ਦਾਨੀ
ਧਰਤੀ ਕੀ ਤਪਨ ਨ ਹੁਈ ਅਗਰ ਕਮ ਤੋ
ਸਾਵਨ ਕਾ ਮੌਸਮ ਆ ਹੀ ਜਾਏਗਾ

ਮਿੱਟੀ ਕਾ ਤਿਲ-ਤਿਲਕਰ ਜਲਨਾ ਹੀ ਤੋ
ਉਸਕਾ ਕੰਕੜ ਸੇ ਕੰਚਨ ਹੋਨਾ ਹੈ
ਜਲਨਾ ਹੈ ਨਹੀਂ ਅਗਰ ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਤੋ
ਜੀਵਨ ਮਰੀਜ ਕਾ ਏਕ ਬਿਛੌਨਾ ਹੈ
ਅੰਗਾਰੋਂ ਕੋ ਮਨਮਾਨੀ ਕਰਨੇ ਦੋ
ਲਪਟੋਂ ਕੋ ਹਰ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਕਰਨੇ ਦੋ
ਸਮਝੌਤਾ ਨ ਕਰ ਲੀਯਾ ਗਰ ਪਤਝਰ ਸੇ
ਆਂਗਨ ਫੂਲੋਂ ਸੇ ਛਾ ਹੀ ਜਾਏਗਾ।
ਬੂੜ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਸੇ ਮਾਂਗੋ ਮਤ ਪਾਨੀ

ਵੇ ਹੀ ਮੌਸਮ ਕੋ ਗੀਤ ਬਨਾਤੇ ਜੋ
ਮਿਜ਼ਰਾਬ ਪਹਨਤੇ ਹੈਂ ਵਿਪਦਾਓਂ ਕੀ
ਹਰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਉਨ੍ਹੀਂ ਕੋ ਦਿਲ ਦੇਤੀ ਹੈ ਜੋ
ਪੀ ਜਾਤੇ ਹਰ ਨਾਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹਵਾਓਂ ਕੀ
ਚਿੰਤਾ ਕਯਾ ਜੋ ਟੂਟਾ ਹਰ ਸਪਨਾ ਹੈ
ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਜੋ ਵਿਸ਼ਵ ਨ ਅਪਨਾ ਹੈ
ਤੁਮ ਜ਼ਰਾ ਬਾਂਸੁਰੀ ਮੇਂ ਸਵਰ ਫੂੰਕੋ ਤੋ
ਪਪੀਹਾ ਦਰਵਾਜੇ ਗਾ ਹੀ ਜਾਏਗਾ।
ਬੂੜ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਸੇ ਮਾਂਗੋ ਮਤ ਪਾਨੀ

ਜੋ ਰਿਤੂਓਂ ਕੀ ਤਕਦੀਰ ਬਦਲਤੇ ਹੈਂ
ਵੇ ਕੁਛ-ਕੁਛ ਮਿਲਤੇ ਹੈਂ ਵੀਰਾਨੋਂ ਸੇ
ਦਿਲ ਤੋ ਉਨਕੇ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਸ਼ਬਨਮ ਕੇ
ਸੀਨੇ ਉਨਕੇ ਬਨਤੇ ਚੱਟਾਨੋਂ ਸੇ
ਹਰ ਸੁਖ ਕੋ ਹਰਜਾਈ ਬਨ ਜਾਨੇ ਦੋ,
ਹਰ ਦੁੱਖ ਕੋ ਪਰਛਾਈ ਬਨ ਜਾਨੇ ਦੋ,
ਯਦੀ ਓੜ੍ਹ ਲੀਯਾ ਤੁਮਨੇ ਖ਼ੁਦ ਸ਼ੀਸ਼ ਕਫ਼ਨ,
ਕਾਤਿਲ ਕਾ ਦਿਲ ਘਬਰਾ ਹੀ ਜਾਏਗਾ।
ਬੂੜ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਸੇ ਮਾਂਗੋ ਮਤ ਪਾਨੀ

ਦੁਨੀਯਾ ਕਯਾ ਹੈ, ਮੌਸਮ ਕੀ ਖਿੜਕੀ ਪਰ
ਸਪਨੋਂ ਕੀ ਚਮਕੀਲੀ-ਸੀ ਚਿਲਮਨ ਹੈ,
ਪਰਦਾ ਘਿਰ ਜਾਏ ਤੋ ਨਿਸ਼ਿ ਹੀ ਨਿਸ਼ਿ ਹੈ
ਪਰਦਾ ਉਠ ਜਾਏ ਤੋ ਦਿਨ ਹੀ ਦਿਨ ਹੈ,
ਮਨ ਕੇ ਕਮਰੋਂ ਕੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲੋ
ਕੁਛ ਧੂਪ ਔਰ ਕੁਛ ਆਂਧੀ ਮੇਂ ਡੋਲੋ
ਸ਼ਰਮਾਏ ਪਾਂਵ ਨ ਯਦੀ ਕੁਛ ਕਾਂਟੋਂ ਸੇ
ਬੇਸ਼ਰਮ ਸਮਯ ਸ਼ਰਮਾ ਹੀ ਜਾਏਗਾ।
ਬੂੜ੍ਹੇ ਅੰਬਰ ਸੇ ਮਾਂਗੋ ਮਤ ਪਾਨੀ

(ਕੰਚਨ=ਸੋਨਾ, ਵਿਪਦਾਓਂ=ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ)

ਮਾਨਵ ਕਵੀ ਬਨ ਜਾਤਾ ਹੈ

ਤਬ ਮਾਨਵ ਕਵੀ ਬਨ ਜਾਤਾ ਹੈ !
ਜਬ ਉਸਕੋ ਸੰਸਾਰ ਰੁਲਾਤਾ,
ਵਹ ਅਪਨੋਂ ਕੇ ਸਮੀਪ ਜਾਤਾ,
ਪਰ ਜਬ ਵੇ ਭੀ ਠੁਕਰਾ ਦੇਤੇ
ਵਹ ਨਿਜ ਮਨ ਕੇ ਸੱਮੁਖ ਆਤਾ,
ਪਰ ਉਸਕੀ ਦੁਰਬਲਤਾ ਪਰ ਜਬ ਮਨ ਭੀ ਉਸਕਾ ਮੁਸਕਾਤਾ ਹੈ !
ਤਬ ਮਾਨਵ ਕਵੀ ਬਨ ਜਾਤਾ ਹੈ !

ਮੇਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ

ਕਾਲ ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ ਧੁਲ ਜਾਏ ਵਹ ਮੇਰਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ!
ਗਾਯਕ ਜਗ ਮੇਂ ਕੌਨ ਗੀਤ ਜੋ ਮੁਝ ਸਾ ਗਾਏ,
ਮੈਂਨੇ ਤੋ ਕੇਵਲ ਹੈਂ ਐਸੇ ਗੀਤ ਬਨਾਏ,
ਕੰਠ ਨਹੀਂ, ਗਾਤੀ ਹੈਂ ਜਿਨਕੋ ਪਲਕੇਂ ਗੀਲੀ,
ਸਵਰ-ਸਮ ਜਿਨਕਾ ਅਸ਼ਰੂ-ਮੋਤੀਯਾ, ਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ!
ਕਾਲ ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ !

ਮੁਝਸੇ ਜਯਾਦਾ ਮਸਤ ਜਗਤ ਮੇਂ ਮਸਤੀ ਜਿਸਕੀ,
ਔਰ ਅਧਿਕ ਆਜਾਦ ਅਛੂਤੀ ਹਸਤੀ ਕਿਸਕੀ,
ਮੇਰੀ ਬੁਲਬੁਲ ਚਹਕਾ ਕਰਤੀ ਉਸ ਬਗੀਯਾ ਮੇਂ,
ਜਹਾਂ ਸਦਾ ਪਤਝਰ, ਆਤਾ ਮਧੂਮਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ!
ਕਾਲ ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ !

ਕਿਸਮੇਂ ਇਤਨੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸਾਥ ਜੋ ਕਦਮ ਧਰ ਸਕੇ,
ਗਤੀ ਨ ਪਵਨ ਕੀ ਭੀ ਜੋ ਮੁਝਸੇ ਹੋੜ ਕਰ ਸਕੇ,
ਮੈਂ ਐਸੇ ਪਥ ਕਾ ਪੰਥੀ ਹੂੰ ਜਿਸਕੋ ਕਸ਼ਣ ਭਰ,
ਮੰਜਿਲ ਪਰ ਭੀ ਰੁਕਨੇ ਕਾ ਅਵਕਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ!
ਕਾਲ ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ !

ਕੌਨ ਵਿਸ਼ਵ ਮੇਂ ਹੈ ਜਿਸਕਾ ਮੁਝਸੇ ਸਿਰ ਊਂਚਾ?
ਅਭ੍ਰੰਕਸ਼ ਯਹ ਤੁੰਗ ਹਿਮਾਲਯ ਭੀ ਤੋ ਨੀਚਾ,
ਕਯੋਂਕਿ ਖੁਲੇ ਹੈਂ ਮੇਰੇ ਲੋਚਨ ਉਸ ਦੁਨੀਯਾ ਮੇਂ,
ਜਹਾਂ ਧਰਾ ਤੋ ਹੈ ਲੇਕਿਨ ਆਕਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ!
ਕਾਲ ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ !

ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ

ਅੰਧਿਯਾਰਾ ਜਿਸਸੇ ਸ਼ਰਮਾਯੇ,
ਉਜਿਯਾਰਾ ਜਿਸਕੋ ਲਲਚਾਯੇ,
ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!

ਇਤਨੇ ਛਲਕੋ ਅਸ਼ਰੂ ਥਕੇ ਹਰ
ਰਾਹਗੀਰ ਕੇ ਚਰਣ ਧੋ ਸਕੂੰ,
ਇਤਨਾ ਨਿਰਧਨ ਕਰੋ ਕਿ ਹਰ
ਦਰਵਾਜੇ ਪਰ ਸਰਵਸਵ ਖੋ ਸਕੂੰ

ਐਸੀ ਪੀਰ ਭਰੋ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਮੇਂ
ਨੀਂਦ ਨ ਆਯੇ ਜਨਮ-ਜਨਮ ਤਕ,
ਇਤਨੀ ਸੁਧ-ਬੁਧ ਹਰੋ ਕਿ
ਸਾਂਵਰੀਯਾ ਖੁਦ ਬਾਂਸੁਰੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਘਟੇ ਨ ਜਬ ਅੰਧਿਯਾਰ, ਕਰੇ
ਤਬ ਜਲਕਰ ਮੇਰੀ ਚਿਤਾ ਉਜੇਲਾ,
ਪਹਲਾ ਸ਼ਵ ਮੇਰਾ ਹੋ ਜਬ
ਨਿਕਲੇ ਮਿਟਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕਾ ਮੇਲਾ

ਪਹਲੇ ਮੇਰਾ ਕਫਨ ਪਤਾਕਾ
ਬਨ ਫਹਰੇ ਜਬ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਪੁਕਾਰੇ,
ਪਹਲੇ ਮੇਰਾ ਪਯਾਰ ਉਠੇ ਜਬ
ਅਸਮਯ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਪ੍ਰਿਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਮੁਰਝਾ ਨ ਪਾਯੇ ਫਸਲ ਨ ਕੋਈ
ਏਸੀ ਖਾਦ ਬਨੇ ਇਸ ਤਨ ਕੀ,
ਕਿਸੀ ਨ ਘਰ ਦੀਪਕ ਬੁਝ ਪਾਯੇ
ਏਸੀ ਜਲਨ ਜਲੇ ਇਸ ਮਨ ਕੀ

ਭੂਖੀ ਸੋਯੇ ਰਾਤ ਨ ਕੋਈ
ਪਯਾਸੀ ਜਾਗੇ ਸੁਬਹ ਨ ਕੋਈ,
ਸਵਰ ਬਰਸੇ ਸਾਵਨ ਆ ਜਾਯੇ
ਰਕਤ ਗਿਰੇ, ਗੇਹੂੰ ਉਗ ਆਯੇ!

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਬਹੇ ਪਸੀਨਾ ਜਹਾਂ, ਵਹਾਂ
ਹਰਯਾਨੇ ਲਗੇ ਨਈ ਹਰੀਯਾਲੀ,
ਗੀਤ ਜਹਾਂ ਗਾ ਆਏ, ਵਹਾਂ
ਛਾ ਜਾਏ ਸੂਰਜ ਕੀ ਉਜਿਯਾਲੀ

ਹੰਸ ਦੇ ਮੇਰਾ ਪਯਾਰ ਜਹਾਂ
ਮੁਸਕਾ ਦੇ ਮੇਰੀ ਮਾਨਵ-ਮਮਤਾ
ਚੰਦਨ ਹਰ ਮਿੱਟੀ ਹੋ ਜਾਯ
ਨੰਦਨ ਹਰ ਬਗੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ।

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਉਨਕੀ ਲਾਠੀ ਬਨੇ ਲੇਖਨੀ
ਜੋ ਡਗਮਗਾ ਰਹੇ ਰਾਹੋਂ ਪਰ,
ਹ੍ਰਿਦਯ ਬਨੇ ਉਨਕਾ ਸਿੰਘਾਸਨ
ਦੇਸ਼ ਉਠਾਯੇ ਜੋ ਬਾਹੋਂ ਪਰ

ਸ਼੍ਰਮ ਕੇ ਕਾਰਣ ਚੂਮ ਆਈ
ਵਹ ਧੂਲ ਕਰੇ ਮਸਤਕ ਕਾ ਟੀਕਾ,
ਕਾਵਯ ਬਨੇ ਵਹ ਕਰਮ, ਕਲਪਨਾ-
ਸੇ ਜੋ ਪੂਰਵ ਕ੍ਰਿਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਮੁਝੇ ਸ਼੍ਰਾਪ ਲਗ ਜਾਯੇ, ਨ ਦੌੜੂੰ
ਜੋ ਅਸਹਾਯ ਪੁਕਾਰੋਂ ਪਰ ਮੈਂ,
ਆਂਖੇਂ ਹੀ ਬੁਝ ਜਾਯੇਂ, ਬੇਬਸੀ
ਦੇਖੂੰ ਅਗਰ ਬਹਾਰੋਂ ਪਰ ਮੈਂ

ਟੂਟੇ ਮੇਰੇ ਹਾਥ ਨ ਯਦੀ ਯਹ
ਉਠਾ ਸਕੇਂ ਗਿਰਨੇ ਵਾਲੋਂ ਕੋ
ਮੇਰਾ ਗਾਨਾ ਪਾਪ ਅਗਰ
ਮੇਰੇ ਹੋਤੇ ਮਾਨਵ ਮਰ ਜਾਯ!

ਐਸਾ ਦੇ ਦੋ ਦਰਦ ਮੁਝੇ ਤੁਮ
ਮੇਰਾ ਗੀਤ ਦੀਯਾ ਬਨ ਜਾਯੇ!!

ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ, ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਪੁਕਾਰਤਾ ਰਹਾ ਹ੍ਰਿਦਯ, ਪੁਕਾਰਤੇ ਰਹੇ ਨਯਨ,
ਪੁਕਾਰਤੀ ਰਹੀ ਸੁਹਾਗ ਦੀਪ ਕੀ ਕਿਰਨ-ਕਿਰਨ,
ਨਿਸ਼ਾ-ਦਿਸ਼ਾ, ਮਿਲਨ-ਵਿਰਹ ਵਿਦਗਧ ਟੇਰਤੇ ਰਹੇ,
ਕਰਾਹਤੀ ਰਹੀ ਸਲੱਜ ਸੇਜ ਕੀ ਸ਼ਿਕਨ ਸ਼ਿਕਨ,
ਅਸੰਖਯ ਸ਼ਵਾਸ ਬਨ ਸਮੀਰ ਪਥ ਬੁਹਾਰਤੇ ਰਹੇ,
ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਪਕੜ ਚਰਣ ਲਿਪਟ ਗਏ ਅਨੇਕ ਅਸ਼ਰੂ ਧੂਲ ਸੇ,
ਗੁੰਥੇ ਸੁਵੇਸ਼ ਕੇਸ਼ ਮੇਂ ਅਸ਼ੇਸ਼ ਸਵਪਨ ਫੂਲ ਸੇ,
ਅਨਾਮ ਕਾਮਨਾ ਸ਼ਰੀਰ ਛਾਂਹ ਬਨ ਚਲੀ ਗਈ,
ਗਯਾ ਹ੍ਰਿਦਯ ਸਦਯ ਬੰਧਾ ਬਿੰਧਾ ਚਪਲ ਦੁਕੂਲ ਸੇ,
ਬਿਲਖ-ਬਿਲਖ ਜਲਾ ਸ਼ਲਭ ਸਮਾਨ ਰੂਪ ਅਧਜਲਾ,
ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਵਿਫਲ ਹੁਈ ਸਮਸਤ ਸਾਧਨਾ ਅਨਾਦਿ ਅਰਚਨਾ,
ਅਸਤਯ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕੀ ਕਥਾ, ਅਸਤਯ ਸਵਪਨ ਕਲਪਨਾ,
ਮਿਲਨ ਬਨਾ ਵਿਰਹ, ਅਕਾਲ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਚੇਤਨਾ ਬਨੀ,
ਅਮ੍ਰਤ ਹੁਆ ਗਰਲ, ਭਿਖਾਰਿਣੀ ਅਲਭਯ ਭਾਵਨਾ,
ਸੁਹਾਗ-ਸ਼ੀਸ਼-ਫੂਲ ਟੂਟ ਧੂਲ ਮੇਂ ਘਿਰਾ ਮੁਰਝਾ-
ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ, ਰੁਕੇ ਨ ਸਵਪਨ ਰੂਪ-ਰਾਤ੍ਰੀ-ਗੇਹ ਮੇਂ,
ਨ ਗੀਤ-ਦੀਪ ਜਲ ਸਕੇ ਅਜਸ੍ਰ-ਅਸ਼ਰੂ-ਮੇਂਹ ਮੇਂ,
ਧੁਆਂ ਧੁਆਂ ਹੁਆ ਗਗਨ, ਧਰਾ ਬਨੀ ਜਵਲਿਤ ਚਿਤਾ,
ਅੰਗਾਰ ਸਾ ਜਲਾ ਪ੍ਰਣਯ ਅਨੰਗ-ਅੰਕ-ਦੇਹ ਮੇਂ,
ਮਰਣ-ਵਿਲਾਸ-ਰਾਸ-ਪ੍ਰਾਣ-ਕੂਲ ਪਰ ਰਚਾ ਉਠਾ,
ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਆਕਾਸ਼ ਮੇਂ ਚਾਂੰਦ ਅਬ, ਨ ਨੀਂਦ ਰਾਤ ਮੇਂ ਰਹੀ,
ਨ ਾਂਝ ਮੇਂ ਸ਼ਰਮ, ਪ੍ਰਭਾ ਨ ਅਬ ਪ੍ਰਭਾਤ ਮੇਂ ਰਹੀ,
ਨ ਫੂਲ ਮੇਂ ਸੁਗੰਧ, ਪਾਤ ਮੇਂ ਨ ਸਵਪਨ ਨੀੜ ਕੇ,
ਸੰਦੇਸ਼ ਕੀ ਨ ਬਾਤ ਵਹ ਵਸੰਤ-ਵਾਤ ਮੇਂ ਰਹੀ,
ਹਠੀ ਅਸਹਯ ਸੌਤ ਯਾਮਿਨੀ ਬਨੀ ਤਨੀ ਰਹੀ-
ਮਗਰ ਨਿਠੁਰ ਨ ਤੁਮ ਰੁਕੇ!

ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!

ਵਹ ਮੁਸਾਫਿਰ ਕਯਾ ਜਿਸੇ ਕੁਛ ਸ਼ੂਲ ਹੀ ਪਥ ਕੇ ਥਕਾ ਦੇਂ?
ਹੌਸਲਾ ਵਹ ਕਯਾ ਜਿਸੇ ਕੁਛ ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਪੀਛੇ ਹਟਾ ਦੇਂ?
ਵਹ ਪ੍ਰਗਤੀ ਭੀ ਕਯਾ ਜਿਸੇ ਕੁਛ ਰੰਗਿਨੀ ਕਲੀਯਾਂ ਤਿਤਲੀਯਾਂ,
ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਗੁਨਗੁਨਾਕਰ ਧਯੇਯ-ਪਥ, ਮੰਜਿਲ ਭੁਲਾ ਦੇਂ?
ਜਿੰਦਗੀ ਕੀ ਰਾਹ ਪਰ ਕੇਵਲ ਵਹੀ ਪੰਥੀ ਸਫਲ ਹੈ,
ਆਂਧੀਯੋਂ ਮੇਂ, ਬਿਜਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਜੋ ਰਹੇ ਅਵਿਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!
ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ।

ਜਾਨਤਾ ਜਬ ਤੂ ਕਿ ਕੁਛ ਭੀ ਹੋ ਤੁਝੇ ਬੜ੍ਹਨਾ ਪੜੇਗਾ,
ਆਂਧੀਯੋਂ ਸੇ ਹੀ ਨ ਖੁਦ ਸੇ ਭੀ ਤੁਝੇ ਲੜਨਾ ਪੜੇਗਾ,
ਸਾਮਨੇ ਜਬ ਤਕ ਪੜਾ ਕਰਤਵਯ-ਪਥ ਤਬ ਤਕ ਮਨੁਜ ਓ!
ਮੌਤ ਭੀ ਆਏ ਅਗਰ ਤੋ ਮੌਤ ਸੇ ਭਿੜਨਾ ਪੜੇਗਾ,
ਹੈ ਅਧਿਕ ਅੱਛਾ ਯਹੀ ਫਿਰ ਗ੍ਰੰਥ ਪਰ ਚਲ ਮੁਸਕੁਰਾਤਾ,
ਮੁਸਕੁਰਾਤੀ ਜਾਏ ਜਿਸਸੇ ਜਿੰਦਗੀ ਅਸਫਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!
ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ।

ਯਾਦ ਰਖ ਜੋ ਆਂਧੀਯੋਂ ਕੇ ਸਾਮਨੇ ਭੀ ਮੁਸਕੁਰਾਤੇ,
ਵੇ ਸਮਯ ਕੇ ਪੰਥ ਪਰ ਪਦਚਿਨ੍ਹ ਅਪਨੇ ਛੋੜ ਜਾਤੇ,
ਚਿਨ੍ਹ ਵੇ ਜਿਨਕੋ ਨ ਧੋ ਸਕਤੇ ਪ੍ਰਲਯ-ਤੂਫਾਨ ਘਨ ਭੀ,
ਮੂਕ ਰਹ ਕਰ ਜੋ ਸਦਾ ਭੂਲੇ ਹੂਓਂ ਕੋ ਪਥ ਬਤਾਤੇ,
ਕਿੰਤੂ ਜੋ ਕੁਛ ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਹੀ ਦੇਖ ਪੀਛੇ ਲੌਟ ਪੜਤੇ,
ਜਿੰਦਗੀ ਉਨਕੀ ਉਨ੍ਹੇਂ ਭੀ ਭਾਰ ਹੀ ਕੇਵਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!
ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ।

ਕੰਟਕਿਤ ਯਹ ਪੰਥ ਭੀ ਹੋ ਜਾਯਗਾ ਆਸਾਨ ਕਸ਼ਣ ਮੇਂ,
ਪਾਂਵ ਕੀ ਪੀੜਾ ਕਸ਼ਣਿਕ ਯਦੀ ਤੂ ਕਰੇ ਅਨੁਭਵ ਨ ਮਨ ਮੇਂ,
ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਸੁਖ-ਦੁਖ ਕਯਾ ਹ੍ਰਿਦਯ ਕੀ ਭਾਵਨਾ ਕੇ ਰੂਪ ਹੈਂ ਦੋ,
ਭਾਵਨਾ ਕੀ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਧਵਨੀ ਗੂੰਜਤੀ ਭੂ, ਦਿਸ਼ਿ, ਗਗਨ ਮੇਂ,
ਏਕ ਊਪਰ ਭਾਵਨਾ ਸੇ ਭੀ ਮਗਰ ਹੈ ਸ਼ਕਤੀ ਕੋਈ,
ਭਾਵਨਾ ਭੀ ਸਾਮਨੇ ਜਿਸਕੇ ਵਿਵਸ਼ ਵਯਾਕੁਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!
ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ।

ਦੇਖ ਸਰ ਪਰ ਹੀ ਗਰਜਤੇ ਹੈਂ ਪ੍ਰਲਯ ਕੇ ਕਾਲ-ਬਾਦਲ,
ਵਯਾਲ ਬਨ ਫੁਫਾਰਤਾ ਹੈ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਕਾ ਹਰਿਤਾਭ ਅੰਚਲ,
ਕੰਟਕੋਂ ਨੇ ਛੇਦਕਰ ਹੈ ਕਰ ਦੀਯਾ ਜਰਜਰ ਸਕਲ ਤਨ,
ਕਿੰਤੂ ਫਿਰ ਭੀ ਡਾਲ ਪਰ ਮੁਸਕਾ ਰਹਾ ਵਹ ਫੂਲ ਪ੍ਰਤਿਫਲ,
ਏਕ ਤੂ ਹੈ ਦੇਖਕਰ ਕੁਛ ਸ਼ੂਲ ਹੀ ਪਥ ਪਰ ਅਭੀ ਸੇ,
ਹੈ ਲੁਟਾ ਬੈਠਾ ਹ੍ਰਿਦਯ ਕਾ ਧੈਰਯ, ਸਾਹਸ ਬਲ ਮੁਸਾਫਿਰ!
ਪੰਥ ਪਰ ਚਲਨਾ ਤੁਝੇ ਤੋ ਮੁਸਕੁਰਾਕਰ ਚਲ ਮੁਸਾਫਿਰ।

ਮੈਂ ਅਕੰਪਿਤ ਦੀਪ ਪ੍ਰਾਣੋਂ ਕਾ ਲੀਏ,
ਯਹ ਤਿਮਿਰ ਤੂਫਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?
ਬੰਦ ਮੇਰੀ ਪੁਤਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਰਾਤ ਹੈ,
ਹਾਸ ਬਨ ਬਿਖਰਾ ਅਧਰ ਪਰ ਪ੍ਰਾਤ ਹੈ,
ਮੈਂ ਪਪੀਹਾ, ਮੇਘ ਕਯਾ ਮੇਰੇ ਲੀਏ,
ਜਿੰਦਗੀ ਕਾ ਨਾਮ ਹੀ ਬਰਸਾਤ ਹੈ,
ਸਾਂਸ ਮੇਂ ਮੇਰੀ ਉਨੰਚਾਸੋਂ ਪਵਨ,
ਯਹ ਪ੍ਰਲਯ-ਪਵਮਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?
ਯਹ ਤਿਮਿਰ ਤੂਫਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?

ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਡਰ ਵਾਯੂ ਜੋ ਪ੍ਰਤੀਕੂਲ ਹੈ,
ਔਰ ਪੈਰੋਂ ਮੇਂ ਕਸਕਤਾ ਸ਼ੂਲ ਹੈ,
ਕਯੋਂਕਿ ਮੇਰਾ ਤੋ ਸਦਾ ਅਨੁਭਵ ਯਹੀ,
ਰਾਹ ਪਰ ਹਰ ਏਕ ਕਾਂਟਾ ਫੂਲ ਹੈ,
ਬੜ੍ਹ ਰਹਾ ਜਬ ਮੈਂ ਲੀਏ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਯਹ,
ਪੰਥ ਯਹ ਵੀਰਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?
ਯਹ ਤਿਮਿਰ ਤੂਫਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?

ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਮਾਰਗ ਦਿਖਾਤੀ ਹੈਂ ਮੁਝੇ,
ਆਫਤੇਂ ਬੜ੍ਹਨਾ ਬਤਾਤੀ ਹੈਂ ਮੁਝੇ,
ਪੰਥ ਕੀ ਉੱਤੁੰਗ ਦੁਰਦਮ ਘਾਟੀਯਾਂ
ਧਯੇਯ-ਗਿਰੀ ਚੜ੍ਹਨਾ ਸਿਖਾਤੀ ਹੈਂ ਮੁਝੇ,
ਏਕ ਭੂ ਪਰ, ਏਕ ਨਭ ਪਰ ਪਾਂਵ ਹੈ,
ਯਹ ਪਤਨ-ਉੱਥਾਨ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਕਰੇਗਾ?

ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਹੈਂ ਫ਼ੂਲ ਰੋਕਤੇ, ਕਾਟੇਂ ਮੁਝੇ ਚਲਾਤੇ
ਮਰੁਸਥਲ, ਪਹਾੜ ਚਲਨੇ ਕੀ ਚਾਹ ਬੜ੍ਹਾਤੇ
ਸਚ ਕਹਤਾ ਹੂੰ ਜਬ ਮੁਸ਼ਕਿਲੇਂ ਨਾ ਹੋਤੀ ਹੈਂ
ਮੇਰੇ ਪਗ ਤਬ ਚਲਨੇ ਮੇ ਭੀ ਸ਼ਰਮਾਤੇ
ਮੇਰੇ ਸੰਗ ਚਲਨੇ ਲਗੇਂ ਹਵਾਯੇਂ ਜਿਸਸੇ
ਤੁਮ ਪਥ ਕੇ ਕਣ-ਕਣ ਕੋ ਤੂਫ਼ਾਨ ਕਰੋ
ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਅੰਗਾਰ ਅਧਰ ਪੇ ਧਰ ਮੈਂ ਮੁਸਕਾਯਾ ਹੂੰ
ਮੈਂ ਮਰਘਟ ਸੇ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬੁਲਾ ਕੇ ਲਾਯਾ ਹੂੰ
ਹੂੰ ਆਂਖ-ਮਿਚੌਨੀ ਖੇਲ ਚਲਾ ਕਿਸਮਤ ਸੇ
ਸੌ ਬਾਰ ਮ੍ਰਿਤਯੁ ਕੇ ਗਲੇ ਚੂਮ ਆਯਾ ਹੂੰ
ਹੈ ਨਹੀਂ ਸਵੀਕਾਰ ਦਯਾ ਅਪਨੀ ਭੀ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੁਝਪਰ ਕੋਈ ਏਹਸਾਨ ਕਰੋ
ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਸ਼ਰਮ ਕੇ ਜਲ ਸੇ ਰਾਹ ਸਦਾ ਸਿੰਚਤੀ ਹੈ
ਗਤੀ ਕੀ ਮਸ਼ਾਲ ਆਂਧੀ ਮੇਂ ਹੀ ਹੰਸਤੀ ਹੈ
ਸ਼ੋਲਂੋ ਸੇ ਹੀ ਸ਼੍ਰਿੰਗਾਰ ਪਥਿਕ ਕਾ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਮੰਜਿਲ ਕੀ ਮਾਂਗ ਲਹੂ ਸੇ ਹੀ ਸਜਤੀ ਹੈ
ਪਗ ਮੇਂ ਗਤੀ ਆਤੀ ਹੈ, ਛਾਲੇ ਛਿਲਨੇ ਸੇ
ਤੁਮ ਪਗ-ਪਗ ਪਰ ਜਲਤੀ ਚੱਟਾਨ ਧਰੋ
ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਫੂਲੋਂ ਸੇ ਜਗ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਰੁਕਨੇ ਸੇ ਪਗ ਗਤੀਵਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਅਵਰੋਧ ਨਹੀਂ ਤੋ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਪ੍ਰਗਤੀ ਭੀ
ਹੈ ਨਾਸ਼ ਜਹਾਂ ਨਿਰਮਮ ਵਹੀਂ ਹੋਤਾ ਹੈ
ਮੈਂ ਬਸਾ ਸੁਕੂਨ ਨਵ-ਸਵਰਗ "ਧਰਾ" ਪਰ ਜਿਸਸੇ
ਤੁਮ ਮੇਰੀ ਹਰ ਬਸਤੀ ਵੀਰਾਨ ਕਰੋ
ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਮੈਂ ਪੰਥੀ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਰਾਹ ਬਨਾਤਾ
ਮੇਰਾ ਦੁਨੀਯਾ ਸੇ ਕੇਵਲ ਇਤਨਾ ਨਾਤਾ
ਵਹ ਮੁਝੇ ਰੋਕਤੀ ਹੈ ਅਵਰੋਧ ਬਿਛਾਕਰ
ਮੈਂ ਠੋਕਰ ਉਸੇ ਲਗਾਕਰ ਬੜ੍ਹਤਾ ਜਾਤਾ
ਮੈਂ ਠੁਕਰਾ ਸਕੂੰ ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਭੀ ਹੰਸਕਰ ਜਿਸਸੇ
ਤੁਮ ਮੇਰਾ ਮਨ-ਮਾਨਸ ਪਾਸ਼ਾਣ ਕਰੋ
ਮੈਂ ਤੂਫ਼ਾਨੋਂ ਮੇ ਚਲਨੇ ਕਾ ਆਦੀ ਹੂੰ
ਤੁਮ ਮਤ ਮੇਰੀ ਮੰਜਿਲ ਆਸਾਨ ਕਰੋ

ਆਂਸੂ ਜਬ ਸੱਮਾਨਿਤ ਹੋਂਗੇ ਮੁਝਕੋ ਯਾਦ ਕੀਯਾ ਜਾਏਗਾ
ਜਹਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਕਾ ਚਰਚਾ ਹੋਗਾ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਲੀਯਾ ਜਾਏਗਾ।

ਮਾਨ-ਪਤ੍ਰ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਲਿਖ ਸਕਾ
ਰਾਜਭਵਨ ਕੇ ਸੱਮਾਨੋਂ ਕਾ
ਮੈਂ ਤੋ ਆਸ਼ਿਕ ਰਹਾ ਜਨਮ ਸੇ
ਸੁੰਦਰਤਾ ਕੇ ਦੀਵਾਨੋਂ ਕਾ
ਲੇਕਿਨ ਥਾ ਮਾਲੂਮ ਨਹੀਂ ਯੇ
ਕੇਵਲ ਇਸ ਗਲਤੀ ਕੇ ਕਾਰਣ
ਸਾਰੀ ਉਮ੍ਰ ਭਟਕਨੇ ਵਾਲਾ, ਮੁਝਕੋ ਸ਼ਾਪ ਦੀਯਾ ਜਾਏਗਾ।

ਖਿਲਨੇ ਕੋ ਤੈਯਾਰ ਨਹੀਂ ਥੀ
ਤੁਲਸੀ ਭੀ ਜਿਨਕੇ ਆਂਗਨ ਮੇਂ
ਮੈਂਨੇ ਭਰ-ਭਰ ਦੀਏ ਸਿਤਾਰੇ
ਉਨਕੇ ਮਟਮੈਲੇ ਦਾਮਨ ਮੇਂ
ਪੀੜਾ ਕੇ ਸੰਗ ਰਾਸ ਰਚਾਯਾ
ਆਂਖ ਭਰੀ ਤੋ ਝੂਮਕੇ ਗਾਯਾ
ਜੈਸੇ ਮੈਂ ਜੀ ਲਿਯਾ ਕਿਸੀ ਸੇ ਕਯਾ ਇਸ ਤਰਹ ਜੀਯਾ ਜਾਏਗਾ

ਕਾਜਲ ਔਰ ਕਟਾਕਸ਼ੋਂ ਪਰ ਤੋ
ਰੀਝ ਰਹੀ ਥੀ ਦੁਨੀਯਾ ਸਾਰੀ
ਮੈਂਨੇ ਕਿੰਤੂ ਬਰਸਨੇ ਵਾਲੀ
ਆਂਖੋਂ ਕੀ ਆਰਤੀ ਉਤਾਰੀ
ਰੰਗ ਉੜ ਗਏ ਸਬ ਸਤਰੰਗੀ
ਤਾਰ-ਤਾਰ ਹਰ ਸਾਂਸ ਹੋ ਗਈ
ਫਟਾ ਹੁਆ ਯਹ ਕੁਰਤਾ ਅਬ ਤੋ ਜਯਾਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀਯਾ ਜਾਏਗਾ

ਜਬ ਭੀ ਕੋਈ ਸਪਨਾ ਟੂਟਾ
ਮੇਰੀ ਆਂਖ ਵਹਾਂ ਬਰਸੀ ਹੈ
ਤੜਪਾ ਹੂੰ ਮੈਂ ਜਬ ਭੀ ਕੋਈ
ਮਛਲੀ ਪਾਨੀ ਕੋ ਤਰਸੀ ਹੈ,
ਗੀਤ ਦਰਦ ਕਾ ਪਹਲਾ ਬੇਟਾ
ਦੁਖ ਹੈ ਉਸਕਾ ਖੇਲ ਖਿਲੌਨਾ
ਕਵਿਤਾ ਤਬ ਮੀਰਾ ਹੋਗੀ ਜਬ ਹੰਸਕਰ ਜਹਰ ਪੀਯਾ ਜਾਏਗਾ।

ਇਸਕੋ ਭੀ ਅਪਨਾਤਾ ਚਲ,
ਉਸਕੋ ਭੀ ਅਪਨਾਤਾ ਚਲ,
ਰਾਹੀ ਹੈਂ ਸਬ ਏਕ ਡਗਰ ਕੇ, ਸਬ ਪਰ ਪਯਾਰ ਲੁਟਾਤਾ ਚਲ।

ਬਿਨਾ ਪਯਾਰ ਕੇ ਚਲੇ ਨ ਕੋਈ, ਆਂਧੀ ਹੋ ਯਾ ਪਾਨੀ ਹੋ,
ਨਈ ਉਮਰ ਕੀ ਚੁਨਰੀ ਹੋ ਯਾ ਕਮਰੀ ਫਟੀ ਪੁਰਾਨੀ ਹੋ,
ਤਪੇ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਲੀਏ, ਧਰਿਵੀ, ਜਲੇ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ ਲੀਏ ਦੀਯਾ,
ਕੌਨ ਹ੍ਰਿਦਯ ਹੈ ਨਹੀਂ ਪਯਾਰ ਕੀ ਜਿਸਨੇ ਕੀ ਦਰਬਾਨੀ ਹੋ,

ਤਟ-ਤਟ ਰਾਸ ਰਚਾਤਾ ਚਲ,
ਪਨਘਟ-ਪਨਘਟ ਗਾਤਾ ਚਲ,
ਪਯਾਸੀ ਹੈ ਹਰ ਗਾਗਰ ਦ੍ਰਿਗ ਕਾ ਗੰਗਾਜਲ ਛਲਕਾਤਾ ਚਲ।
ਰਾਹੀ ਹੈਂ ਸਬ ਏਕ ਡਗਰ ਕੇ ਸਬ ਪਰ ਪਯਾਰ ਲੁਟਾਤਾ ਚਲ।

ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਪਰਾਯਾ, ਸਾਰੀ ਧਰਤੀ ਏਕ ਬਸੇਰਾ ਹੈ,
ਇਸਕਾ ਖੇਮਾ ਪਸ਼ਚਿਮ ਮੇਂ ਤੋ ਉਸਕਾ ਪੂਰਬ ਡੇਰਾ ਹੈ,
ਸ਼ਵੇਤ ਬਰਨ ਯਾ ਸ਼ਯਾਮ ਬਰਨ ਹੋ ਸੁੰਦਰ ਯਾ ਕਿ ਅਸੁੰਦਰ ਹੋ,
ਸਭੀ ਮਛਰੀਯਾਂ ਏਕ ਤਾਲ ਕੀ ਕਯਾ ਮੇਰਾ ਕਯਾ ਤੇਰਾ ਹੈ?

ਗਲੀਯਾਂ ਗਾਂਵ ਗੁੰਜਾਤਾ ਚਲ,
ਪਥ-ਪਥ ਫੂਲ ਬਿਛਾਤਾ ਚਲ,
ਹਰ ਦਰਵਾਜਾ ਰਾਮਦੁਆਰਾ ਸਬਕੋ ਸ਼ੀਸ਼ ਝੁਕਾਤਾ ਚਲ।
ਰਾਹੀ ਹੈਂ ਸਬ ਏਕ ਡਗਰ ਕੇ ਸਬ ਪਰ ਪਯਾਰ ਲੁਟਾਤਾ ਚਲ।

ਹ੍ਰਿਦਯ ਹ੍ਰਿਦਯ ਕੇ ਬੀਚ ਖਾਈਯਾੰ, ਲਹੂ ਬਿਛਾ ਮੈਦਾਨੋਂ ਮੇਂ,
ਘੂਮ ਰਹੇ ਹੈਂ ਯੁੱਧ ਸੜਕ ਪਰ, ਸ਼ਾਂਤੀ ਛਿਪੀ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨੋਂ ਮੇਂ,
ਜੰਜੀਰੇਂ ਕਟ ਗਈ, ਮਗਰ ਆਜਾਦ ਨਹੀਂ ਇਨਸਾਨ ਅਭੀ
ਦੁਨੀਯਾਂ ਭਰ ਕੀ ਖੁਸ਼ੀ ਕੈਦ ਹੈ ਚਾਂਦੀ ਜੜੇ ਮਕਾਨੋਂ ਮੇਂ,

ਸੋਈ ਕਿਰਨ ਜਗਾਤਾ ਚਲ,
ਰੂਠੀ ਸੁਬਹ ਮਨਾਤਾ ਚਲ,
ਪਯਾਰ ਨਕਾਬੋਂ ਮੇਂ ਨ ਬੰਦ ਹੋ ਹਰ ਘੂੰਘਟ ਖਿਸਕਾਤਾ ਚਲ।
ਰਾਹੀ ਹੈਂ ਸਬ ਏਕ ਡਗਰ ਕੇ, ਸਬ ਪਰ ਪਯਾਰ ਲੁਟਾਤਾ ਚਲ।

ਸੇਜ ਪਰ ਸਾਧੇਂ ਬਿਛਾ ਲੋ,
ਆਂਖ ਮੇਂ ਸਪਨੇ ਸਜਾ ਲੋ
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਯਹ ਹਵਾ ਯਹ ਰਾਤ, ਯਹ
ਏਕਾਂਤ, ਯਹ ਰਿਮਝਿਮ ਘਟਾਏਂ,
ਯੂੰ ਬਰਸਤੀ ਹੈਂ ਕਿ ਪੰਡਿਤ-
ਮੌਲਵੀ ਪਥ ਭੂਲ ਜਾਏਂ,
ਬਿਜਲੀਯੋਂ ਸੇ ਮਾਂਗ ਭਰ ਲੋ
ਬਾਦਲੋਂ ਸੇ ਸੰਧੀ ਕਰ ਲੋ
ਉਮ੍ਰ-ਭਰ ਆਕਾਸ਼ ਮੇਂ ਪਾਨੀ ਠਹਰ ਪਾਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਦੂਧ-ਸੀ ਸਾੜ੍ਹੀ ਪਹਨ ਤੁਮ
ਸਾਮਨੇ ਐਸੇ ਖੜੀ ਹੋ,
ਜਿਲਦ ਮੇਂ ਸਾਕੇਤ ਕੀ
ਕਾਮਾਯਨੀ ਜੈਸੇ ਮੜ੍ਹੀ ਹੋ,
ਲਾਜ ਕਾ ਵਲਕਲ ਉਤਾਰੋ
ਪਯਾਰ ਕਾ ਕੰਗਨ ਉਜਾਰੋ,
'ਕਨੁਪ੍ਰਿਯਾ' ਪੜ੍ਹਤਾ ਨ ਵਹ 'ਗੀਤਾਂਜਲੀ' ਗਾਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਹੋ ਗਏ ਸਦਿਨ ਹਵਨ ਤਬ
ਰਾਤ ਯਹ ਆਈ ਮਿਲਨ ਕੀ
ਉਮ੍ਰ ਕਰ ਡਾਲੀ ਧੁਆਂ ਜਬ
ਤਬ ਉਠੀ ਡੋਲੀ ਜਲਨ ਕੀ,

ਮਤ ਲਜਾਓ ਪਾਸ ਆਓ
ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਓਂ ਮੇਂ ਡੂਬ ਜਾਓ,
ਕੌਨ ਹੈ ਚੜ੍ਹਤੀ ਉਮਰ ਜੋ ਕੇਸ਼ ਗੁਥਵਾਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਹੈ ਅਮਰ ਵਹ ਕਸ਼ਣ ਕਿ ਜਿਸ ਕਸ਼ਣ
ਧਯਾਨ ਸਬ ਜਤਕਰ ਭੁਵਨ ਕਾ,
ਮਨ ਸੁਨੇ ਸੰਵਾਦ ਤਨ ਕਾ,
ਤਨ ਕਰੇ ਅਨੁਵਾਦ ਮਨ ਕਾ,

ਚਾਂਦਨੀ ਕਾ ਫਾਗ ਖੇਲੋ,
ਗੋਦ ਮੇਂ ਸਬ ਆਗ ਲੇ ਲੋ,
ਰੋਜ਼ ਹੀ ਮੇਹਮਾਨ ਘਰ ਕਾ ਦਵਾਰ ਖਟਕਾਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਵਕਤ ਤੋ ਉਸ ਚੋਰ ਨੌਕਰ ਕੀ
ਤਰਹ ਸੇ ਹੈ ਸਯਾਨਾ,
ਜੋ ਮਚਾਤਾ ਸ਼ੋਰ ਖ਼ੁਦ ਹੀ
ਲੂਟ ਕਰ ਘਰ ਕਾ ਖ਼ਜ਼ਾਨਾ,

ਵਕਤ ਪਰ ਪਹਰਾ ਬਿਠਾਓ
ਰਾਤ ਜਾਗੋ ਔ' ਜਗਾਓ,
ਪਯਾਰ ਸੋ ਜਾਤਾ ਜਹਾਂ ਭਗਵਾਨ ਸੋ ਜਾਤਾ ਵਹੀਂ ਹੈ।
ਪਯਾਰ ਕਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਭੇ! ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤੋ ਆਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਸਵਪਨ ਝਰੇ ਫੂਲ ਸੇ, ਮੀਤ ਚੁਭੇ ਸ਼ੂਲ ਸੇ
ਲੁਟ ਗਯੇ ਸਿੰਗਾਰ ਸਭੀ ਬਾਗ਼ ਕੇ ਬਬੂਲ ਸੇ
ਔਰ ਹਮ ਖੜੇ-ਖੜੇ ਬਹਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।
ਕਾਰਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਗੁਬਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।

ਨੀਂਦ ਭੀ ਖੁਲੀ ਨ ਥੀ ਕਿ ਹਾਯ ਧੂਪ ਢਲ ਗਈ
ਪਾਂਵ ਜਬ ਤਲਕ ਉਠੇ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਫਿਸਲ ਗਈ
ਪਾਤ-ਪਾਤ ਝਰ ਗਯੇ ਕਿ ਸ਼ਾਖ਼-ਸ਼ਾਖ਼ ਜਲ ਗਈ
ਚਾਹ ਤੋ ਨਿਕਲ ਸਕੀ ਨ ਪਰ ਉਮਰ ਨਿਕਲ ਗਈ
ਗੀਤ ਅਸ਼ਕ ਬਨ ਗਏ ਛੰਦ ਹੋ ਦਫਨ ਗਏ
ਸਾਥ ਕੇ ਸਭੀ ਦੀਏ ਧੁਆਂ ਪਹਨ ਪਹਨ ਗਯੇ
ਔਰ ਹਮ ਝੁਕੇ-ਝੁਕੇ ਮੋੜ ਪਰ ਰੁਕੇ-ਰੁਕੇ
ਉਮ੍ਰ ਕੇ ਚੜ੍ਹਾਵ ਕਾ ਉਤਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।
ਕਾਰਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਗੁਬਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।

ਕਯਾ ਸ਼ਬਾਬ ਥਾ ਕਿ ਫੂਲ-ਫੂਲ ਪਯਾਰ ਕਰ ਉਠਾ
ਕਯਾ ਜਮਾਲ ਥਾ ਕਿ ਦੇਖ ਆਈਨਾ ਮਚਲ ਉਠਾ
ਇਸ ਤਰਫ਼ ਜਮੀਨ ਔਰ ਆਸਮਾਂ ਉਧਰ ਉਠਾ
ਥਾਮ ਕਰ ਜਿਗਰ ਉਠਾ ਕਿ ਜੋ ਮਿਲਾ ਨਜ਼ਰ ਉਠਾ
ਏਕ ਦਿਨ ਮਗਰ ਯਹਾਂ ਐਸੀ ਕੁਛ ਹਵਾ ਚਲੀ
ਲੁਟ ਗਯੀ ਕਲੀ-ਕਲੀ ਕਿ ਘੁਟ ਗਯੀ ਗਲੀ-ਗਲੀ
ਔਰ ਹਮ ਲੁਟੇ-ਲੁਟੇ ਵਕਤ ਸੇ ਪਿਟੇ-ਪਿਟੇ
ਸਾਂਸ ਕੀ ਸ਼ਰਾਬ ਕਾ ਖੁਮਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।
ਕਾਰਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਗੁਬਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।

ਹਾਥ ਥੇ ਮਿਲੇ ਕਿ ਜੁਲਫ ਚਾਂਦ ਕੀ ਸੰਵਾਰ ਦੂੰ
ਹੋਠ ਥੇ ਖੁਲੇ ਕਿ ਹਰ ਬਹਾਰ ਕੋ ਪੁਕਾਰ ਦੂੰ
ਦਰਦ ਥਾ ਦੀਯਾ ਗਯਾ ਕਿ ਹਰ ਦੁਖੀ ਕੋ ਪਯਾਰ ਦੂੰ
ਔਰ ਸਾਂਸ ਯੂੰ ਕਿ ਸਵਰਗ ਭੂਮੀ ਪਰ ਉਤਾਰ ਦੂੰ
ਹੋ ਸਕਾ ਨ ਕੁਛ ਮਗਰ ਸ਼ਾਮ ਬਨ ਗਈ ਸਹਰ
ਵਹ ਉਠੀ ਲਹਰ ਕਿ ਢਹ ਗਯੇ ਕਿਲੇ ਬਿਖਰ ਬਿਖਰ
ਔਰ ਹਮ ਡਰੇ-ਡਰੇ ਨੀਰ ਨਯਨ ਮੇਂ ਭਰੇ
ਓੜ੍ਹਕਰ ਕਫ਼ਨ ਪੜੇ ਮਜ਼ਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।
ਕਾਰਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਗੁਬਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।

ਮਾਂਗ ਭਰ ਚਲੀ ਕਿ ਏਕ ਜਬ ਨਈ ਨਈ ਕਿਰਨ
ਢੋਲਕੇਂ ਧੁਮੁਕ ਉਠੀਂ ਠੁਮਕ ਉਠੇ ਚਰਨ-ਚਰਨ
ਸ਼ੋਰ ਮਚ ਗਯਾ ਕਿ ਲੋ ਚਲੀ ਦੁਲ੍ਹਨ ਚਲੀ ਦੁਲ੍ਹਨ
ਗਾਂਵ ਸਬ ਉਮੜ ਪੜਾ ਬਹਕ ਉਠੇ ਨਯਨ-ਨਯਨ
ਪਰ ਤਭੀ ਜ਼ਹਰ ਭਰੀ ਗਾਜ ਏਕ ਵਹ ਗਿਰੀ
ਪੁੰਛ ਗਯਾ ਸਿੰਦੂਰ ਤਾਰ-ਤਾਰ ਹੁਈ ਚੂਨਰੀ
ਔਰ ਹਮ ਅਜਾਨ ਸੇ ਦੂਰ ਕੇ ਮਕਾਨ ਸੇ
ਪਾਲਕੀ ਲੀਯੇ ਹੁਏ ਕਹਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।
ਕਾਰਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਗੁਬਾਰ ਦੇਖਤੇ ਰਹੇ।