ਅੱਖੀਆਂ ਉਹਲੇ ਸੱਧਰਾਂ ਭਾਂਬੜ ਬਾਲੇ ਨੇ । ਹੋਠਾਂ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚੁੱਪ ਦੇ ਤਾਲੇ ਨੇ । ਮੰਨਿਆ ਸਾਡੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਅੱਗ ਦੀਆਂ ਪੋਰਾਂ ਨੇ, ਕਲਮਾਂ ਦੀ ਹੋਠੀਂ ਪਰ ਕੱਕਰ ਪਾਲੇ ਨੇ । ਗੱਲ ਨਖੇੜ ਦੀ ਕੋਈ ਪੱਲੇ ਪੈਂਦੀ ਨਹੀਂ, ਵੇਲੇ ਕੀ-ਕੀ ਵਾਅਦੇ ਕੱਲ੍ਹ 'ਤੇ ਟਾਲੇ ਨੇ । ਖ਼ੌਫ਼ ਦੀ ਇੱਲ੍ਹ ਤੋਂ ਕੁੱਕੜਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਅਸਾਂ ਵੀ, ਤਾਂਘਾਂ ਚੂਚੇ ਪੰਖਾਂ ਹੇਠ ਸੰਭਾਲੇ ਨੇ । ਭਾਅ ਲੱਗੇ ਚਿਟਿਆਈ ਚਿੱਟਿਆਂ ਦੰਦਾਂ ਦੀ, ਖਿੜ-ਖਿੜ ਹਸਦੇ ਯਾਰ ਵੀ ਮਨ ਦੇ ਕਾਲੇ ਨੇ । ਪਲ-ਪਲ ਦਿਲ ਨੂੰ ਸੱਜਰੇ ਘੇਰੇ ਪਾਉਣ ਪਏ, ਜੋ ਮੰਜ਼ਰ ਵੀ 'ਮਾਜਿਦ' ਆਲ-ਦਵਾਲੇ ਨੇ ।

ਜਜ਼ਬਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਥਾਵਾਂ ਕਰ ਗਏ, ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਦਹਿਲਾ ਗਏ ਨੇ । ਚੰਗਿਆਂ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਹਾੜੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਭਸੂੜੀਆਂ ਪਾ ਗਏ ਨੇ । ਖ਼ਬਰੇ ਕਿਹੜੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਹੱਥੋਂ ਮੁੱਦਤਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ੰਜੀਰੇ ਨੇ, ਪਾਂਧੀ ਪੈਰ ਅਸਾਡੇ ਅੱਗੇ, ਚੱਲਣ ਨੂੰ ਸੱਧਰਾ ਗਏ ਨੇ । ਸੂਰਤ ਕੋਈ ਨਾ ਬਣਦੀ ਜਾਪੇ ਸੰਗ ਮੁਕੱਦਰ ਕੁੜਮਾਈ ਦੀ, ਵਿੱਚ ਉਡੀਕਾਂ ਫੁੱਲ ਗਾਨੇ ਦੇ, ਵੀਣੀਆਂ 'ਤੇ ਕੁਮਲਾ ਗਏ ਨੇ । ਟਿੰਡਾਂ ਦਾ ਕੀ ਐਤਕ 'ਤੇ ਮਾਹਲਾਂ ਵੀ ਟੁੱਟੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ, ਅੱਚਣ-ਚੇਤੀ ਖੂਹ ਤਾਂਘਾਂ ਦੇ ਇੰਜ ਉਲਟੇ ਚਕਰਾ ਗਏ ਨੇ । ਵੇਲੇ ਨੇ ਕਦ ਪਰਤਨ ਦਿੱਤੈ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਪਰਛਾਵੇਂ ਨੂੰ, ਸੱਜਣ ਸਾਨੂੰ ਇੰਜ ਹੀ ਮੇਲ-ਮਿਲਾਪ ਦੇ ਲਾਰੇ ਲਾ ਗਏ ਨੇ ।

ਝੱਟ-ਘੜੀ ਨੂੰ ਉੱਚੇ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਪਰਤ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਆਣਾ ਏ । ਉਹਨੇ ਕੀ ਲਹਿਰਾਉਣਾ ਜਿਸ ਦੀ ਪੀਂਘ ਦਾ ਝੂਟਾ ਕਾਣਾ ਏ । ਸਾਡੇ ਹਰਫ਼ ਨੇ ਅਰਜ਼ੀਆਂ ਪੁਰਜ਼ੇ, ਸਾਡਿਆ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਰਫ਼ਾਂ ਨੂੰ, ਬੋਲ ਸੁਣੇਂਦੇ ਨੇ ਜੀਹਨਾਂ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਤਰਾਣਾ ਏ । ਰੁੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਫੇਰ ਦੀ ਆਰੀ ਅੰਦਰੋ-ਅੰਦਰੀ ਚਲਦੀ ਏ, ਜਿਸ ਪੱਤਰ ਦੀ ਰੰਗਤ ਬਦਲੀ, ਉਸ ਪੱਤਰ ਨੇ ਢਾਣਾ ਏ । ਆਹਰ ਭਲਾ ਕੀ ਕਰੀਏ ਇਸ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦ ਛੁਡਾਵਣ ਦਾ, ਪਰਤ ਕੇ ਫੇਰ ਹਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਜਿਹੜਾ ਰੋਗ ਪੁਰਾਣਾ ਏ । ਅਸੀਂ ਤੇ ਏਹੋ ਹੀ ਆਖਾਂਗੇ 'ਮਾਜਿਦ' ਤੇਰੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ, ਗੂੜ੍ਹੀਆਂ ਨ੍ਹੇਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਤੇਰਾ, ਹਰ ਇੱਕ ਹਰਫ਼ ਟਟਿਹਣਾ ਏ ।

ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਚਹਿਕਣ ਦਾ, ਮਹਿਕਾਂ ਵਿਚ ਚੁੱਭੀਆਂ ਮਾਰਣ ਦਾ । ਦੂਰੋ-ਦੂਰ ਈ ਨੱਸਦਾ ਜਾਵੇ ਮੌਸਮ, ਪੰਖ ਸੰਵਾਰਣ ਦਾ । ਵਸ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਚੱਲਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਧੜਕਾ ਰਹਿੰਦਾ ਏ, ਮੁੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਬੁੱਝ-ਬੁੱਝ ਜਾਂਦੇ ਫਿੱਕੇ ਨਕਸ਼ ਉਭਾਰਣ ਦਾ । ਇਹਨੇ ਵੀ ਤੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਸਾਡੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਸੁਆਹ ਹੀ ਪਾਉਣੀ ਏ, ਕਾਜ ਅਸਾਡੇ ਨਾਵੇਂ ਲੱਗਿਆ ਜਿਹੜਾ ਮੱਝੀਆਂ ਚਾਰਣ ਦਾ । ਇਹ ਵੱਖਰੀ ਗੱਲ ਏ ਜੇ ਅਸੀਂ ਚੜ੍ਹ ਗਏ ਹੱਥ ਸਰਾਫ਼ਾਂ ਦੇ, ਵੱਲ ਸਿੱਖਿਆ ਸੀ ਹੂੰਝਿਆ ਸੋਨਾ, ਰੇਤਾ ਛਾਣ ਨਿਤਾਰਣ ਦਾ । ਇਹ ਚੱਜ ਵੀ ਰਾਹ ਜਾਂਦੇ 'ਮਾਜਿਦ' ਉਂਜ ਈ ਸਾਨੂੰ ਲੱਭਿਆ ਨਈਂ, ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਝੜੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਹਰਫ਼ਾਂ ਵਿਚ ਉਤਾਰਣ ਦਾ ।

ਕੀਹਨੂੰ ਕੋਲ ਬੁਲਾਵਾਂ ਐਥੇ ਕਿਹੜੀ ਬੋਲੀ ਬੋਲਾਂ ਮੈਂ । ਕੌਣ ਅਜੇਹਾ ਜਿਸ ਦੇ ਉੱਤੇ, ਇਸ ਦਿਲ ਦੇ ਦਰ ਖੋਲ੍ਹਾਂ ਮੈਂ । ਸੱਜਰੀਆਂ ਲੱਥੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਾਂਗਰ ਮੈਨੂੰ ਦੁੱਖਾਂ ਚੁੱਕਿਆ ਏ, ਭਖਦੀਆਂ ਮੱਚਾਂ ਵਿਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿੱਤ ਬਣਦਾ ਵਾਂ, ਹੋਲਾਂ ਮੈਂ । ਸੁੱਖ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਚੁੰਝਾਂ ਪੰਜੇ ਹਰ ਵਾਰੀ ਸੜ ਜਾਂਦੇ ਨੇ, ਕੁੱਕੜਾਂ ਵਾਂਗਰ ਜਦ ਕਿਧਰੇ ਵੀ ਸੱਧਰਾਂ ਭੁੱਬਲ ਫੋਲਾਂ ਮੈਂ । ਪੁੱਜਣ ਉੱਤੇ ਆਈਆਂ ਆਸਾਂ ਇੰਜ ਛੰਡਣੀਆਂ ਪੈਣ ਪਈਆਂ, ਤਨ ਤੋਂ ਲੱਥਿਆਂ ਲੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਿੰਜ ਪਾਣੀ ਵਿਚ ਝੰਝੋਲਾਂ ਮੈਂ । 'ਮਾਜਿਦ' ਮੇਰੇ ਨਾਵੇਂ ਲੱਗੀ ਡੋਰ ਈ ਕੁੱਝ ਨਿਧਰਾਨੀ ਏ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਠਹਿਰੀਆਂ ਰੁੱਤਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਇੰਜ ਕਾਹਨੂੰ ਪਿਆ ਡੋਲਾਂ ਮੈਂ ।

ਹਿੱਕ 'ਤੇ ਟਿਕਿਆ ਪੱਥਰ ਅਸਾਂ ਇੰਜ ਦਾ ਪਰਤ ਵਿਖਾਇਆ ਏ । ਵੇਲਾ ਆਪੋ ਸਾਡੇ ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਵੇਲਾਂ ਹੁੱਕਣ ਆਇਆ ਏ । ਸਾਡੇ ਮਾਣ ਦਾ ਜਾਮਨ ਸਾਡੇ ਦੇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਦਾ ਸ਼ਮਲਾ ਏ, ਉਹ ਝੰਡਾ ਸੱਧਰਾਂ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਸਾਡੇ ਹੱਥ ਫੜਾਇਆ ਏ । ਕੀ ਏ ਜੇ ਅੱਜ ਹਿੱਸੇ ਸਾਡੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਸੁੱਖ ਦੇ ਆਏ ਨੇ, ਦੁੱਖ ਨੇ ਵੀ ਤੇ ਬੱਝੀਆਂ ਉਮਰਾਂ ਲਹੂ ਸਾਡਾ ਖੌਲਾਇਆ ਏ । ਜਿਸ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠ ਕੇ ਬੰਦਾ ਅਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਹ ਲੈਂਦਾ ਏ, ਸਾਡੇ ਸਿਰਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਓਸ ਈ ਪੱਕ ਯਕੀਨ ਦਾ ਸਾਇਆ ਏ । 'ਮਾਜਿਦ' ਇਹ ਹਾਸਿਲ ਏ ਸਾਡਾ, ਤਨ 'ਤੇ ਜਰੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਦਾ, ਹਰੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਵਾਂਗਰ ਜਿਹੜਾ ਸੁੱਖ ਅੱਖੀਂ ਲਹਿਰਾਇਆ ਏ ।

ਸੱਜਰੀਆਂ ਚੋਭਾਂ ਦੇ ਦੇ ਮੈਨੂੰ ਕਿਸਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਮਾਰ ਦੀਆਂ । ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਲਹੂ ਵਿਚ ਭਿੱਜੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਹਰ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀਆਂ । ਮੁੱਦਤਾਂ ਤੋਂ ਪਏ ਵਸਦੇ ਨੇ ਇੰਜ ਦਿਲ ਵਿਚ ਖ਼ੌਫ਼ ਨਾ ਪੁੰਗਰਣ ਦੇ, ਜਿੰਜ ਅਨਜਾਣੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ ਕਿਸੇ ਉਠਦੀ ਹੋਈ ਮੁਟਿਆਰ ਦੀਆਂ । ਹਮਦਰਦਾਂ ਨਹੀਂ ਗ਼ੈਰਾਂ ਕੋਲੋਂ ਸੱਚ ਦੀ ਆਸ ਰਖੇਂਦਾ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਕਨਸੂਆਂ ਲੈਂਦਾ ਰਹਿਨਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰੋਂ ਪਾਰ ਦੀਆਂ । ਓੜਕ ਰਾਂਝੇ ਚਾਕ ਦੀ ਝੋਲੀ ਰਹਿ ਜਾਣੀ ਏ ਸੱਖਣੀ ਈ, ਆਪਣੇ ਅੰਤ ਨੂੰ ਕਦੇ ਨਾ ਪੁੱਜਣ ਘੜੀਆਂ ਕੌਲ-ਕਰਾਰ ਦੀਆਂ । ਖ਼ਬਰੈ ਕਿਹੜੇ ਹਿਜਰ ਦੇ ਪੰਧ ਵਿਚ ਸੁੱਤੇ ਦਰਦ ਜਗਾਂਦਾ ਏ, ਬੋਲ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਕੂੰਜਾਂ ਦੇ ਨੇ ਗੱਲਾਂ 'ਮਾਜਿਦ' ਯਾਰ ਦੀਆਂ ।

'ਵਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਖਿੰਡ ਗਏ ਬੋਲ ਦੁਹਾਈਆਂ ਦੇ । 'ਪਰ'ਘੁੱਗੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ ਵਿਚ ਫ਼ਾਹੀਆਂ ਦੇ । ਮੁੱਖ ਮੁੱਖ ਉਕਰੇ ਹਰਫ਼ ਨੇ ਹਾਲ-ਹਵਾਲਾਂ ਦੇ, ਯਾ ਅੱਖਰ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਜੰਮੀਆਂ ਕਾਈਆਂ ਦੇ । ਮੁੜ-ਮੁੜ ਦਿੰਦੇ ਝੂਟੇ ਊਠ ਅਸਵਾਰੀ ਦੇ, ਪੰਧ ਅਸਾਡੇ ਟੋਇਆਂ, ਟਿੱਬਿਆਂ, ਖਾਈਆਂ ਦੇ । ਸਾਨੂੰ ਫ਼ਿਕਰਾਂ ਨੇ ਇੰਜ ਆਲ-ਦਵਾਲ ਦੀਆਂ, ਜਿੰਜ ਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਖੜੇ ਜੰਮਿਆਂ-ਜਾਈਆਂ ਦੇ । ਭਖਦੀਆਂ ਧੁੱਪਾਂ ਭੁੱਬਲ ਕੀਤਾ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨੂੰ, ਦਾਰੂ ਲੱਭਦੇ ਫਿਰੀਏ ਅੱਖਾਂ ਆਈਆਂ ਦੇ । ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਬਣ ਕੇ ਵੇਲਾ ਨਕਸ਼ ਉਭਾਰੇਗਾ, ਹੁਸਟਰ ਪਾਰੋਂ ਮੂੰਹ 'ਤੇ ਪਈਆਂ ਛਾਈਆਂ ਦੇ । 'ਮਾਜਿਦ' ਇੰਜ ਬੋਲੀ ਚੜ੍ਹੀਆਂ ਨੇ ਸੱਧਰਾਂ ਜਿਉਂ, ਮੰਡੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁੱਲ ਚੁੱਕਣ ਮੱਝਾਂ, ਗਾਈਆਂ ਦੇ ।

ਉੱਚੇ ਚਾੜ੍ਹ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਅੰਬਰੋਂ ਧਰਤੀ ਲਾਹਿਆ । ਵੇਲੇ ਮੈਨੂੰ ਗੁੱਡੀਆਂ ਵਾਲਾ ਨਾਚ ਨਚਾਇਆ । ਤੂੰ ਵੀ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਗੌਲੇ ਲਫ਼ਜ਼ ਦੁਆ ਮੇਰੀ ਦੇ, ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਕਰਨੀ ਏਂ ਕੀ ਮੰਗ ਖ਼ੁਦਾਇਆ । ਉਹਦੇ ਕਿਸੇ ਹਰਫ਼ ਨਾ ਮੇਰੀ ਧੀਰ ਬੰਨ੍ਹਾਈ, ਜਿਉਣ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਜੋ ਵਰਕਾ ਵੀ ਮੈਂ ਪਰਤਾਇਆ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਐਬ ਸਦਾ ਨਹੀਂ ਲੁਕਿਆ ਰਹਿਣਾ, ਮੈਨੂੰ ਨਿੰਦ ਕੇ ਵੱਡਿਆਂ ਜਿਹੜਾ ਨੰਗ ਛੁਪਾਇਆ । ਸਿਰ ਵੱਜਿਆ ਏ ਫਿਰ ਤੇਸਾ ਫ਼ਰਿਹਾਦ ਦੇ ਹੱਥੋਂ, ਰੁੱਤਾਂ ਭੁੱਲੀਆਂ ਵਿਸਰੀਆਂ ਕਿੱਸਾ ਫਿਰ ਦੁਹਰਾਇਆ । ਦਿਲ ਵਿਚ ਦਿਲ ਦਾ ਦੁੱਖ 'ਮਾਜਿਦ' ਕੱਜਿਆ ਤੇ ਹੈ ਸੀ, ਹੋਠਾਂ ਉੱਤੇ ਆ ਕੇ ਹੋਇਆ ਹੋਰ ਸਵਾਇਆ ।

ਕੁਕੜੀ ਲੱਖ ਪਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਬਾਲਕ ਚੂਚੇ ਕੱਜੇ । ਇੱਲ ਨੇ ਉਸ ਤੋਂ ਟਲਣਾ ਨਾਹੀਂ ਜਦ ਤੀਕਣ ਨਾ ਰੱਜੇ । ਫੁੱਲਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮਹਿਕ ਖਿੰਡਾਵਣ ਦਾ ਵਲ ਸਿੱਖਣ ਮਗਰੋਂ, ਬਾਗ਼ਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਉੱਤੇ ਕੀ-ਕੀ ਜਿੰਦਰੇ ਵੱਜੇ । ਕਿਧਰੇ ਤੇ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਮਾਨ ਨੂੰ ਲੋਕੀ ਟੁਟਦਾ ਵੇਖਣ, ਕਿਧਰੇ ਤੇ ਚਾਹਬੰਦਾਂ ਦੇ ਤਨ ਮਿਰਜ਼ੇ ਦਾ ਸਿਰ ਸੱਜੇ । ਲਿਖਦੇ-ਲਿਖਦੇ ਪੋਟੇ ਘਸ ਗਏ ਫੇਰ ਵੀ ਏਹੋ ਜਾਪੇ, ਜੋ ਵੀ ਗੱਲਾਂ ਕਹਿਣ ਦੀਆਂ ਨੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਹੀਆਂ ਅੱਜੇ । ਨਵੇਂ ਜ਼ਮਾਨੇ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵਾਹਵਾ ਭਾਜੜ ਪਾਈ, ਬੰਦਿਆਂ ਮਗਰੇ ਬੰਦਾ 'ਮਾਜਿਦ' ਟਿੰਡਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਭੱਜੇ ।