Jakhmi Dil : Nanak Singh

ਜਖਮੀ ਦਿਲ : ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ

ਜਖਮੀ ਦਿਲ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
(ਇਸ ਰਚਨਾ ਅਤੇ "ਖੂਨੀ ਵਿਸਾਖੀ" ਲਈ ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕੈਦ ਹੋਈ ਸੀ)

1. ਜੁਬਾਂ ਕੋ ਤਾੜਨਾ

ਐ ਜੁਬਾਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਵਰਨਾ ਕਾਟ ਡਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।
ਖੰਜਰ-ਏ-ਡਾਯਰ ਸੇ ਬੋਟੀ ਛਾਂਟ ਡਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।

ਚਾਪਲੂਸੀ ਛੋੜਕਰ ਗਰ ਕੁਛ ਕਹੇਗੀ, ਸਾਫ ਤੂ,
ਇਸ ਖਤਾ ਮੇਂ ਮੁਲਕ ਸੇ ਫੌਰਨ ਨਿਕਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।

ਦੇਖ ਗਰ ਚਾਹੇਗੀ ਅਪਨੇ ਹਮਨਸ਼ੀਨੋਂ ਕਾ ਭਲਾ,
ਬਾਗੀਯੋਂ ਕੀ ਪਾਰਟੀ ਮੇਂ ਤੂ ਭੀ ਡਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।

ਗਰ ਇਰਾਦਾ ਭੀ ਕਿਯਾ ਆਜਾਦ ਹੋਨੇ ਕੇ ਲਿਏ,
ਮਿਸਲੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਮਸ਼ੀਨ-ਏ-ਗਨ ਮੰਗਾ ਲੀ ਜਾਏਗੀ।

ਗਰ ਜਰਾ ਸੀ ਕੀ ਖਿਲਾਫਤ ਤੂਨੇ ਰੌਲਟ ਬਿਲ ਕੀ,
ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾ ਕੀ ਦਫਾ ਤੁਮ ਪਰ ਲਗਾ ਦੀ ਜਾਏਗੀ।

ਮਾਨਨਾ ਅਪਨੇ ਨਾ ਹਰਗਿਜ਼ ਲੀਡਰੋਂ ਕੀ ਬਾਤ ਤੂ
ਵਰਨਾ ਸੀਨੇ ਪੇ ਤੇਰੇ ਮਾਰੀ ਦੁਨਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।

ਖਾਦਿਮਾਨੇ ਮੁਲਕ ਕੀ ਮਜਲਸ ਮੇਂ ਗਰ ਸ਼ਿਰਕਤ ਹੁਈ,
ਦੀ ਸਜਾ ਜਲਿਯਾਂ ਵਾਲੇ ਬਾਗ ਵਾਲੀ ਜਾਏਗੀ।

2. ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ ਕਾ ਵਿਲਾਪ

ਗੈਰ ਸੂਰਤ ਹੈ ਮੇਰੀ ਦੇਖਨੇ ਆਏ ਕੋਈ।
ਕੌਨ ਹੈ ਕਿੱਸਾ-ਏ-ਗਮ ਜਿਸ ਕੋ ਸੁਨਾਏ ਕੋਈ।

ਕਹਤੀ ਹੈ ਰੋ-ਰੋ ਕੇ ਹਰ ਇਕ ਪੇ ਯੇ ਭਾਰਤ ਮਾਤਾ,
ਮੁਝੇ ਕਮਜੋਰ ਸਮਝ ਕਰ ਨ ਸਤਾਏ ਕੋਈ।

ਦੂਧ ਬਚਪਨ ਮੇਂ ਸਪੂਤੋਂ ਕੋ ਪਿਲਾਯਾ ਮੈਂਨੇ,
ਅਬ ਬੁੜ੍ਹਾਪੇ ਮੇਂ ਦਵਾ ਮੁਝ ਕੋ ਪਿਲਾਏ ਕੋਈ।

ਖੌਫ ਐਸਾ ਹੈ ਕਿ ਚਲਨੇ ਸੇ ਗਿਰੀ ਜਾਤੀ ਹੂੰ,
ਦੋਨੋਂ ਹਾਥੋਂ ਸੇ ਮੁਝੇ ਆ ਕੇ ਉਠਾਏ ਕੋਈ।

ਮੈਂਨੇ ਬਿਗੜੀ ਹੁਈ ਤਕਦੀਰ ਬਨਾਈ ਸਬ ਕੀ,
ਮੇਰੀ ਬਿਗੜੀ ਹੁਈ ਤਕਦੀਰ ਬਨਾਏ ਕੋਈ।

ਮੈਂਨੇ ਬਚਪਨ ਮੇਂ ਬਹੁਤ ਨਾਜ ਉਠਾਏ ਸਬ ਕੇ,
ਅਬ ਬੁੜ੍ਹਾਪੇ ਮੇਂ ਮੇਰਾ ਨਾਜ ਉਠਾਏ ਕੋਈ।

ਖ੍ਵਾਬੇ ਗਫਲਤ ਮੇਂ ਪੜੇ ਸੋਤੇ ਹੈਂ ਅਹਲੇ ਵਤਨ,
ਹੋਸ਼ ਮੇ ਲਾਏ ਕੋਈ, ਇਨ ਕੋ ਜਗਾਏ ਕੋਈ।

3. ਦੋਤਰਫੀ ਜੰਗ

ਚੜ੍ਹੇ ਹੁਏ ਹੈਂ ਦਿਮਾਗ ਜੈਸੇ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।
ਬੜੇ ਨਿਡਰ ਹੈਂ ਤਨਾਵ ਇਸਕੇ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।

ਤੁਮ੍ਹੇਂ ਯਕੀਨ ਹੈ ਜਬਰ ਸਿਤਮ ਕਾ, ਹਮੇਂ ਭਰੋਸਾ ਹੈ ਕਲਗੀਧਰ ਕਾ,
ਹਟੇਂਗੇ ਹਰਗਿਜ ਨ ਪੈਰ ਪੀਛੇ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।

ਫਤਹ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ ਜਰੂਰ ਹੋਗੀ ਅਗਰ ਨ ਹੋਗਾ ਤੋ ਯੇ ਨ ਹੋਗਾ,
ਨ ਦਿਲ ਮਿਲੇਂਗੇ ਸ਼ੀਰ-ਓ-ਸ਼ੱਕਰ ਹੋਏ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।

ਪੜੇ ਹੈਂ ਹਸਰਤ ਕੇ ਜਖਮ ਦਿਲ ਮੇਂ ਨਮਕ ਛਿੜਕਨਾ ਹੈ ਤੋ ਛਿੜਕ ਲੋ,
ਜਲੇਂਗੇ ਇਸਸੇ ਨਫ਼ਸ ਦੋ ਤਰਫ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।

ਯਹੀ ਨਹੀਂ ਗਰ ਇਸੀ ਤਰਹ ਤੁਮ ਡਟੇ ਰਹੋਗੇ ਨਫਸਕਸ਼ੀ ਪਰ,
ਖਾਤਿਰ ਹੈ ਖਾਲਕ ਭੀ ਨ ਹੋ ਹਾਮੀ ਇਧਰ ਹਮਾਰੇ ਉਧਰ ਤੁਮ੍ਹਾਰੇ।

4. ਚਲ ਬਸੇ

ਮਕਰੋ ਫਰੇਬ ਚਲ ਬਸੇ ਅਬ ਦਿਨ ਸ਼ਬਾਬ ਕੇ।
ਭੜਕਾਨੇ ਲਗੀ ਹੈ ਮੌਤ ਭੀ ਸਿਰ ਜਨਾਬ ਕੇ।

ਜਬ ਵਕਤ ਥਾ ਹਜੂਰ ਕਾ ਤਬ ਐਸ਼ ਕਿਯਾ ਖੂਬ,
ਸਾਮਾਨ ਸਜਾਏ ਰਹੇ ਦੂਲ੍ਹਾ ਨਵਾਬ ਕੇ।

ਜਿਨਕੋ ਨ ਥੇ ਨਸੀਬ ਕਭੀ ਜਾਮ ਕੇ ਦੀਦਾਰ,
ਗਟਕਾਏ ਉਨ੍ਹੋਂ ਨੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਹਜਾਰੋਂ ਸ਼ਰਾਬ ਕੇ।

ਇਸ ਕੌਮ ਕੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਾ ਉਨਕੋ ਜੋ ਹੁਆ ਸ਼ੌਕ,
ਕਟਵਾਏ ਗਏ ਬੱਚੇ ਭੀ ਖਾਨਾ ਖਰਾਬ ਕੇ।

ਪਰ ਅਬ ਹੈ ਹਵਾ ਔਰ, ਜਮਾਨਾ ਭੀ ਔਰ ਹੈ,
ਖਿਲਤੇ ਹੈਂ ਉਜੜੇ ਬਾਗ ਮੇਂ ਅਬ ਗੁਲ ਗੁਲਾਬ ਕੇ।

5. ਹਿੰਦੀਓਂ ਕੋ ਇਨਾਮ

ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਦੁਨਿਯਾ ਮੇਂ ਸਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।
ਚਲੋ ਦੇਖ ਲੀ ਹੁਕਮਰਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਨਫਾ ਕੁਛ ਨ ਕਾਨੂਨ ਰੌਲਟ ਸੇ ਪਾਯਾ,
ਬੜ੍ਹਾ ਦੀ ਮਗਰ ਬਦਗੁਮਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਹਵਾਈ ਜਹਾਜੋਂ ਸੇ ਗੋਲੇ ਗਿਰਾਨਾ,
ਨ ਭੂਲੇਂਗੇ ਹਮ ਮੇਹਰਬਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਸਿਲੇ ਮੇਂ ਫਤੇਹ ਕੀ ਦਿਯਾ ਮਾਰਸ਼ਲ ਲਾਅ,
ਮਿਲੀ ਹੈ ਫਕਤ ਯੇ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਅਸਰ ਆਹ ਕਾ ਜਬ ਕਿ ਹੋਗਾ ਹਮਾਰੀ,
ਬਹਾਏਗੀ ਆਂਖ ਖੁਦ ਪਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਯੇ ਖੂਨ ਬੇਕਸੋਂ ਕਾ ਬਾਵਕਤੇ ਜਰੂਰਤ,
ਸੁਨਾਏਗਾ ਕਿੱਸਾ ਜਬਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

ਅਦਾਲਤ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰ ਮੇਂ ਜਬ ਅਦਲ ਹੋਗਾ,
ਨ ਕਾਮ ਆਏਗੀ ਖੂਨ ਫਿਸ਼ਾਨੀ ਤੁਮ੍ਹਾਰੀ।

6. ਬੁਲਬੁਲ ਕੀ ਫਰਿਯਾਦ

ਦੇ ਦੇ ਮੁਝੇ ਤੂ ਜਾਲਿਮ ਮੇਰਾ ਵੋ ਆਸ਼ਿਯਾਨਾ।
ਆਰਾਮਗਾਹ ਮੇਰੀ ਮੇਰਾ ਬਹਿਸ਼ਤਖਾਨਾ।

ਦੇ ਕਰ ਮੁਝੇ ਭੁਲਾਵਾ ਘਰ-ਬਾਰ ਛੀਨ ਕਰ ਤੂ,
ਉਸ ਕੋ ਬਨਾ ਰਹਾ ਹੈ ਮੇਰਾ ਹੀ ਕੈਦਖਾਨਾ।

ਉਸ ਕੇ ਹੀ ਖਾ ਕੇ ਟੁਕੜੇ ਬਦਖੁਆਰ ਬਨ ਗਯਾ ਤੂ,
ਮੁਫਲਿਸ ਸਮਝ ਕੇ ਜਿਸ ਨੇ ਦਿਲਵਾਯਾ ਆਬੋ ਦਾਨਾ।

ਮੇਹਮਾਨ ਬਨਾ ਤੂ ਜਿਸਕਾ, ਜਿਸ ਸੇ ਪਨਾਹ ਪਾਈ,
ਅਬ ਕਰ ਦਿਯਾ ਹੈ ਤੂਨੇ ਉਸ ਕੋ ਹੀ ਬੇਠਿਕਾਨਾ।

ਉਸਕੇ ਹੀ ਬਾਗ ਮੇਂ ਤੂ, ਉਸ ਕੇ ਹੀ ਕਟਾ ਕੇ ਬੱਚੇ,
ਮੁਨਸਿਫ ਭੀ ਬਨ ਕੇ ਖੁਦ ਹੀ ਤੂ ਕਰ ਚੁਕਾ ਬਹਾਨਾ।

ਦਰਦ-ਏ-ਜਿਗਰ ਸੇ ਲੇਕਿਨ ਚੀਖੂੰਗੀ ਜਬ ਕਿ ਮੈਂ ਭੀ,
ਗੁਲਚੀਂ ਸੁਨੇਗਾ ਮੇਰਾ ਪੁਰ ਦਰਦ ਸੇ ਫਸਾਨਾ।

ਸੋਜੇ ਨਿਹਾਂ ਕੀ ਬਿਜਲੀ ਸਿਰ ਪਰ ਗਿਰੇਗੀ ਤੇਰੇ,
ਜਾਲਿਮ ਤੂ ਮਰ ਮਿਟੇਗਾ ਬਦਲੇਗਾ ਯੇ ਜਮਾਨਾ।

7. ਪਯਾਰਾ ਵਤਨ ਹੋਗਾ

ਜਬ ਅਪਨਾ ਬਾਗਬਾਂ ਹੋਗਾ ਚਮਨ ਅਪਨਾ ਚਮਨ ਹੋਗਾ।
ਤੋ ਫਿਰ ਫਸਲੇ ਬਹਾਰ ਆਏਗੀ ਪਹਲਾ ਸਾ ਚਮਨ ਹੋਗਾ।

ਮਨਾਹੀ ਫਿਰ ਨ ਹੋਗੀ ਬੁਲਬੁਲੋਂ ਕੋ ਚਹਚਹਾਨੇ ਕੀ,
ਜੁਬਾਂ ਅਪਨੀ ਜੁਬਾਂ ਹੋਗੀ ਦਹਨ ਅਪਨਾ ਦਹਨ ਹੋਗਾ।

ਗੁਲਾਮੀ ਕੀ ਕਟੇਂਗੀ ਬੇੜਿਯਾਂ ਸਾਰੀ ਮਗਰ ਉਸ ਦਿਨ,
ਨਿਛਾਵਰ ਜਬ ਵਤਨ ਪੇ ਅਪਨਾ ਤਨ-ਮਨ ਔਰ ਧਨ ਹੋਗਾ।

ਨਿਕਲ ਜਾਏਗਾ ਜਿਸ ਦਿਨ ਖੌਫ ਦਿਲ ਸੇ ਜਾਨ ਜਾਨੇ ਕਾ,
ਸ਼ਹਾਦਤ ਕੋ ਝੁਕੀ ਗਰਦਨ ਬੰਧਾ ਸਿਰ ਪਰ ਕਫਨ ਹੋਗਾ।

ਅਗਰ ਹਮ ਹੁਕਮ ਗਾਂਧੀ ਪਰ ਰਹੇ ਆਏ ਕਮਰ ਬਸਤਾ,
ਰਿਹਾ ਸੱਯਾਦ ਕੇ ਪੰਜੇ ਸੇ ਫਿਰ ਪਯਾਰਾ ਵਤਨ ਹੋਗਾ।

8. ਧਾਰ ਖੰਜਰ ਕੀ

ਸੁਨਾ ਹੈ ਤੇਜ਼ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਦੋਬਾਰਾ ਧਾਰ ਖੰਜਰ ਕੀ।
ਕਰੇਂਗੇ ਆਜਮਾਇਸ਼ ਕਯਾ ਮੁਕੱਰਰ ਵੋ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਕੀ।

ਸਬਬ ਪੂਛਾ ਤੋ ਯੋਂ ਬੋਲੇ ਨਹੀਂ ਜਾਹਿਰ ਖਤਾ ਕੋਈ,
ਮਗਰ ਕੁਛ ਦੀਖ ਪੜਤੀ ਹੈ ਸ਼ਰਾਰਤ ਦਿਲ ਕੇ ਅੰਦਰ ਕੀ।

ਉਜਾੜੇ ਘੋਂਸਲੇ ਕਿਤਨੇ ਚਮਨ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਡਾਲੇ,
ਸ਼ਰਾਰਤ ਉਸਕੀ ਨਸ-ਨਸ ਮੇਂ ਭਰੀ ਹੈ ਖੂਬ ਬੰਦਰ ਕੀ।

ਚਲੇਂਗੀ ਕਬ ਤਲਕ ਦੇਖੇਂ ਯੇ ਬੰਦਰ ਘੁਰਕਿਯਾਂ ਉਨ ਕੀ,
ਨਚਾਏਗੀ ਉਨ੍ਹੇਂ ਭੀ ਏਕ ਦਿਨ ਲਕੜੀ ਕਲੰਦਰ ਕੀ।

ਮੇਰੇ ਦਰਦ-ਏ-ਜਿਗਰ ਮੇਂ, ਆਹ ਮੇਂ, ਨਾਲੇ ਮੇਂ, ਸ਼ੀਵਨ ਮੇਂ,
ਨਜਰ ਆਤੀ ਹੈ ਹਰ ਜਾ ਸੂਰਤੇ ਜਾਲਿਮ ਸਿਤਮਗਰ ਕੀ।

ਖਾਮੀਦਾ ਕਰਕੇ ਗਰਦਨ ਕੋ ਕਹਾਂ ਤੰਗ ਆਜਮਾਈ ਹੋ,
ਰਹੇਗੀ ਕਬਜਾ-ਏ-ਕਾਤਿਲ ਮੇਂ ਖਾਲੀ ਮੂਠ ਖੰਜਰ ਕੀ।

  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਕਾਵਿ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਪੰਜਾਬੀ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਨਾਨਕ ਸਿੰਘ
  • ਮੁੱਖ ਪੰਨਾ : ਪੰਜਾਬੀ-ਕਵਿਤਾ.ਕਾਮ ਵੈਬਸਾਈਟ