ਪੱਥਰ ਦੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । ਯਾ ਫਿਰ ਬੰਦ ਮਕਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । ਚੁੱਪਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦੇਵੇ ਸਾਫ਼, ਖ਼ਵਰੇ ਕਬਰਸਤਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀ ਨਾਲ ਜੋ ਤੋਲਣ ਕਦਰਾਂ ਨੂੰ, ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਦਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । ਅੱਜ ਵੀ ਸੱਸੀਆਂ ਵਿਚ ਥਲਾਂ ਦੇ ਸੜਦੀਆਂ ਨੇ, ਅੱਜ ਵੀ ਰੇਗਸਤਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । ਸੁਣੀਏ ਕਿਸਰਾਂ ਦੁਖੜੇ ਧਰਤੀ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ, ਅਸੀਂ ਤੇ ਆਪ ਅਸਮਾਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਸਾਨੂੰ ਵੇਲਾ ਕਿਸਰਾਂ ਭੁੱਲੇਗਾ, ਇਹਦੀਆਂ ਸਭ ਸ਼ਰਿਆਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਰਹਿਣੇ ਆਂ ।

ਜਿੰਦੜੀ ਦਾਅ ਤੇ ਲਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਉਹਨੂੰ ਮੈਂ ਭੁੱਲ ਜਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਬੁਨਿਆਦਾਂ ਵਿਚ ਏ ਮੇਰਾ ਖ਼ੂਨ, ਓਸ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਢਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਜੁਗਨੂੰ, ਚੰਨ, ਸਿਤਾਰੇ, ਫੁਲ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਦਾ, ਮੈਂ ਹੱਕਦਾਰ ਸਦਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਜੋ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਵਿਚ ਉਹਦੇ ਲਈ ਜੱਗ ਦੇ ਤਰਲੇ ਪਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਆਸਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਦੀਪ, ਆਪਣੇ ਆਪ ਬੁਝਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਖ਼ਾਸਾਂ ਦੇ ਨਾਕਾਮੀ ਦੇ ਇਸ ਮੇਲੇ ਚੋਂ, ਖ਼ਾਲੀ ਹੱਥ ਮੈਂ ਜਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਦਿਲ ਕਮਲੇ ਦੇ ਆਖੇ ਲੱਗ ਕੇ ਕੰਧਾਂ ਨੂੰ, ਮੈਂ ਹਮਰਾਜ਼ ਬਣਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ । ਆਢਾ ਲਾ ਕੇ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਅੱਥਰੇ ਵੇਲੇ ਨਾਲ, ਆਪਣਾ ਮੁੱਲ ਘਟਾਵਾਂ ਇਹ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ।

ਇਕ-ਦੂਜੇ ਦਾ ਦਰਦ ਵੰਡਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਜਿੰਦੜੀ ਦਾ ਕੁਝ ਕਰਜ਼ ਚੁਕਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਰਲ ਕੇ ਕੱਤੀਏ ਚਰਖ਼ਾ ਬੀਤੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਾ, ਤੰਦ ਨੂੰ ਤਾਣੀ ਇੰਜ ਬਣਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਹਿਜਰ ਵਿਸਾਲ ਮੁਕਾਈਏ ਪਿਆਰ ਕਹਾਣੀ ਚੋਂ, ਚੱਲ ਕੋਈ ਵੱਖਰਾ ਚੰਨ ਚੜ੍ਹਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਲਹੂ ਨਾਲ ਪਿਆਸ ਬੁਝਾਈਏ ਅੱਥਰੇ ਵੇਲੇ ਦੀ, ਜ਼ੁਲਮ ਦੀ ਹਰ ਦੀਵਾਰ ਗਿਰਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਸਭ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਈਏ ਫੁੱਲ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ, ਜ਼ਰਦ ਫ਼ਿਜ਼ਾ ਨੂੰ ਸ਼ਬਜ਼ ਬਣਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । ਇੰਜ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਰਹੀਏ ਰੱਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ਤੇ, ਵੇਲੇ ਦੇ ਵੀ ਹੱਥ ਨਾ ਆਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਇਹ ਵੀ ਰੰਗ ਏ ਇਕ ਇਬਾਦਤ ਦਾ, ਹੱਕ ਕਿਸੇ ਦਾ ਕਦੇ ਨਾ ਖਾਈਏ ਤੂੰ ਤੇ ਮੈਂ ।

ਚਾਲਾਕੀ ਮੱਕਾਰੀ ਦਾ, ਅੱਯਾਰੀ ਦਾ । ਵਲ ਸਿੱਖ਼ ਤੂੰ ਵੀ ਝੱਲਿਆ ਦੁਨੀਆਦਾਰੀ ਦਾ । ਵੇਲਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰੱਖੇ ਆਪਣੀ ਠੋਕਰ ਵਿਚ, ਓਸ ਨਿਮਾਣੇ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪੱਥਰ ਮਾਰੀ ਦਾ । ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਉਣ ਜੇ ਵੱਟ ਤਕਦੀਰ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ, ਸਿਰ ਨੂੰ ਸੁੱਟ ਕੇ ਆਪਣਾ ਵਕਤ ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਦਾ । ਢੇਰੀ ਹੁੰਦਾ ਦੁਖ ਦੇ ਇੱਕੋ ਠੇਡੇ ਨਾਲ, ਖ਼ਾਹਸ਼ਾਂ ਦਾ ਨਈਂ ਉੱਚਾ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰੀ ਦਾ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਜੇ ਕਰ ਡਿਗਣੈ ਓੜਕ ਮੂੰਹ ਦੇ ਭਾਰ, ਫ਼ਾਇਦਾ ਕੀ ਫਿਰ ਏਨੀ ਤੇਜ਼ ਉਡਾਰੀ ਦਾ ।

ਚੋਰਾਂ ਦੇ ਹੱਥ ਆ ਗਈ ਦੇਖੋ ਅੱਜ ਮੁਖ਼ਤਾਰੀ । ਆਟਾ ਆਟਾ ਕਰਦੀ ਪਈ ਏ ਦੁਨੀਆ ਸਾਰੀ । ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਫ਼ਨੀਅਰ ਸ਼ੂਕਾਂ ਮਾਰ ਰਿਹਾ ਏ, ਜ਼ਹਿਰੀ 'ਵਾ ਨੇ ਹਰ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮੱਤ ਏ ਮਾਰੀ । ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸਾਹ ਲਈਏ ਫੇਰ, ਥਾਂ-ਥਾਂ ਗਿਰਵੀ ਪਈ ਏ ਸਾਡੀ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ । ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਵੱਢਣ-ਟੁੱਕਣ ਖ਼ੂਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ, ਹਿਰਸ-ਹਵਾ ਦੀ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ । ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਟੁਰ ਜਾਵਣ ਉੱਤੇ ਉਹ ਨਹੀਂ ਝੁਰਦੇ, ਗ਼ਮ ਦੇ ਨਾਲ ਨਿਭਾਣਾ ਜਾਨਣ ਜਿਹੜੇ ਯਾਰੀ । ਲਾਡਾਂ ਵਾਲੀ ਧੀ ਦਾ ਫਿਰ ਵੀ ਘਰ ਨਹੀਂ ਵੱਸਿਆ, ਦਾਜ ਬਣਾਂਦੇ ਟੁਰ ਗਏ ਮਾਪੇ ਵਾਰੋ-ਵਾਰੀ । ਅਮਨ, ਸਕੂਨ, ਮੁਹੱਬਤ ਕਿੱਥੋਂ ਲੱਭੀਏ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਜਦੋਂ ਯਹੂਦ ਨਿਸਾਰੀ ਨਾਲ ਏ ਸਾਡੀ ਯਾਰੀ ।

ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਹਿਕਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਸੁੱਖ, ਆਰਾਮ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਏ ਵਿਚ, ਲੋਕ ਓਸੇ ਦੀਵਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਢਿੱਡ ਦੀ ਭੁੱਖ ਮਿਟਾਵਣ ਲਈ ਤਖ਼ਲੀਕੀ ਲੋਕ, ਅੰਦਰ ਦੇ ਫ਼ਨਕਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਵੇਲੇ ਸੰਗ ਟਕਰਾਣ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦਾਅਵੇਦਾਰ, ਵੇਲੇ ਹੱਥ ਮੁਹਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਹਿਰਸ ਹਵਾ ਦਾ ਜਾਦੂ ਸਿਰ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤੇ, ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਵੀ ਤਲਵਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । ਏਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਪੱਕੀ ਠੱਕੀ ਇਹ ਪਹਿਚਾਣ, ਰਾਖੇ ਈ ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਜੀ ਤਾਲੀਮ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲੈ ਕੇ ਵੀ, ਸੜਕਾਂ ਤੇ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਲੱਗ ਪਏ ਨੇ ।

ਕਾਹਨੂੰ ਦਿਲ ਵਿਚ ਦਰਦ ਵਸਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । ਜੇ ਉਹ ਜ਼ਾਲਮ ਪਰਤ ਕੇ ਆਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । ਕਿਹੜਾ ਜਾਨ ਤਲੀ ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਟੁਰਿਆ ਸੀ, ਮੰਜ਼ਿਲ ਕਿਸ ਨੂੰ ਸੀਨੇ ਲਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । ਭੁੱਖ ਦੀ ਦੌਲਤ ਵੰਡੀ ਕੀਹਨੇ ਚਾਰ-ਚੁਫ਼ੇਰ, ਕੀਹਨੇ ਆਪਣਾ ਆਪ ਰਜਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । ਜਿਸ ਵੇਲੇ ਸੀ ਨ੍ਹੇਰਾ ਸਾਡੇ ਆਲ-ਦੁਆਲ, ਕਿੱਥੇ ਸੀ ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । ਕੀਹਨੇ ਪਹਿਰੇ ਲਾਏ ਸਭ ਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਤੇ, ਕੀਹਨੇ ਹੋਠਾਂ ਨੂੰ ਪਥਰਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਧੀ ਨੂੰ ਭਰਵਾਂ ਦਾਜ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਆਪਣਾ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਿਭਾਇਆ ਪੁੱਛਾਂਗੇ ।

ਪਿਆਰ ਵਫ਼ਾ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿਚ ਜੋ ਰੰਗੀ ਏ । ਉਹ ਤਨਹਾਈ ਮਹਫ਼ਿਲ ਕੋਲੋਂ ਚੰਗੀ ਏ । ਮੇਰੇ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਸੱਜਰੇ ਹਾਰਾਂ ਨੂੰ, ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਤਸਵੀਰ ਮੇਰੀ ਕਿਉਂ ਟੰਗੀ ਏ । ਕੋਠੀਆਂ, ਕਾਰਾਂ ਬੰਗਲੇ, ਮੰਗਦੇ ਲੋਕੀ ਤੇ, ਅਸਾਂ ਖ਼ੁਦਾ ਤੋਂ ਸ਼ੁਕਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਮੰਗੀ ਏ । ਓਸੇ ਭਰਿਆ ਕਾਸਾ ਮੇਰਾ ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ, ਮੈਂ ਤੇ ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਿਆਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਮੰਗੀ ਏ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਮੇਰੇ ਘਰ ਵਿਚ ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਆਉਣ ਕਿਵੇਂ, ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਦਾਸੀ ਮੰਗੀ ਏ ।

ਓੜਕ ਉਹੋ ਲੋਕੀ ਖਾਂਦੇ ਮੇਵੇ ਤਾਜ਼ਾ ਤਾਜ਼ਾ । ਆਵਣ ਵਾਲੀ ਰੁੱਤ ਦਾ ਜਿਹੜੇ ਲਾ ਲੈਂਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ । ਝੱਖੜ ਝੁੱਲਿਆਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਤੱਕਣੇ ਉਹਨੇ ਕੱਚੇ-ਪੱਕੇ, ਸਾਰੀ ਬਸਤੀ ਭੁਗਤੇਗੀ ਫਿਰ ਜੁਰਮਾਂ ਦਾ ਖ਼ੁਮਿਆਜ਼ਾ । ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਨਾ ਪਾਣੀ ਕੋਲੋਂ ਪਾਣੀ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦੇ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਗਹਿਰਾਈ ਦਾ ਜੇ ਲਾ ਲੈਂਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ । ਕੁੰਡਾ ਵੱਜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਤੇਰੀ ਯਾਦ ਖਲੋ ਨਾ ਜਾਵੇ, ਏਸੇ ਲਈ ਮੈਂ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਣਾ ਘਰ ਦਾ ਹਰ ਦਰਵਾਜ਼ਾ । ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਮਦਰਦੀ ਕਰਦੇ ਹੋਰ ਭਲਾ ਕੀ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਚਿਹਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਯਾਰਾਂ ਮਲਿਆ ਮੇਰੇ ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਗ਼ਾਜ਼ਾ ।