੧ ਨਾਉਂ ਦਮੋਦਰ ਜ਼ਾਤ ਗੁਲਾਟੀ, ਆਇਆ ਸਿੱਕ ਸਿਆਲੀਂ । ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿਚ ਮਸਲਤ ਕੀਤੀ, ਬੈਠ ਉਥਾਈਂ ਜਾਲੀਂ । ਵੜਿਆ ਵੰਜ ਚੂਚਕ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰੇ, ਜਿਥੇ ਸਿਆਲ ਅਬਦਾਲੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਈਸੁ, ਵੇਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚਾਲੀ । ੨ ਓਥੇ ਕੀਤਾ ਰਹਿਣ ਦਮੋਦਰ, ਉਹ ਬਸਤੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਆਈ । ਚੂਚਕ ਨੂੰ ਜੋ ਵੰਜ ਮਿਲਿਆ ਸੇ, ਨਾਲੇ ਕੁੰਦੀ ਤਾਈਂ । ਚੂਚਕ ਬਹੁੰ ਦਿਲਾਸਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਦਿਲਗੀਰੀ ਲਾਹੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੋਇਆ ਦਿਲਾਸਾ, ਹੱਟੀ ਉਥੇ ਬਣਾਈ । ੩ ਵਿਚ ਸਿਆਲੀਂ ਰਹੇ ਦਮੋਦਰ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਰਹੇ ਸਿਰ ਤਾਈਂ । ਅੱਖੀਂ ਦੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ ਸਾਰਾ, ਲੱਖ ਮੱਝੀਂ, ਲੱਖ ਗਾਈਂ । ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਜੋ ਅਕਬਰ ਸੰਦੀ, ਹੀਲ ਨਾ ਹੁੱਜਤ ਕਾਈ । ਪੁੱਤਰ ਚਾਰ ਚੂਚਕ ਘਰ ਹੋਏ, ਦਮੋਦਰ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ੪ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਘਰ ਚੂਚਕ ਸੰਦੀ ਬਹੁੰ ਸੋ ਮਿਲੇ ਵਧਾਈ । ਦਏ ਖ਼ੈਰਾਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋ ਚੂਚਕ, ਬਹੁਤੀ ਖ਼ਲਕਤ ਆਈ । ਬਹੁ ਸਿਕਦਾਰੀ ਚੂਚਕ ਸੰਦੀ, ਭਲੀ ਗੁਜ਼ਰਾਨ ਲੰਘਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵਾਰ ਬੁੱਢੇ ਦੀ, ਮਹਿਰੀ ਕੁੰਦੀ ਵਿਆਈ । ੫ ਹੀਰ ਛੋਹਰ ਜੰਮੀ ਹੈ ਲੋਕਾ, ਸੂਰਤ ਨਿੰਦ ਨਾ ਕਾਈ । ਪੱਟ ਵਲ੍ਹੇਟੀ, ਮੱਖਣ ਪਾਲੀ, ਕੁੱਛੜ ਕੀਤੀ ਦਾਈ । ਜੋ ਵੇਖੇ ਸੋ ਖ਼ੁਸ਼ ਥੀਵੇ, ਚਿਹਰੇ ਬਹੁੰ ਸੁੰਦਰਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਘਰ ਚੂਚਕ ਦੇ, ਹੀਰ ਕੁੜੀ ਵੱਤ ਜਾਈ । ੬ ਵੱਡੀ ਹੋਈ ਹੀਰ ਸਲੇਟੀ, ਜ਼ਿਮੀਂ ਪੈਰ ਨਾ ਲਾਏ । ਜੇ ਕੋਈ ਵੇਖੇ ਹੀਰੇ ਤਾਈਂ, ਪੈਰ ਨਾ ਮੂਲੇ ਚਾਏ । ਲੁੰਗੀ ਮੰਝ ਬੰਨ੍ਹੇ ਪੰਜ ਤਾਣੀ, ਅਤੇ ਪੱਟ ਹੰਢਾਏ । ਵੇਖ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਦੀ ਚਾਲੀ, ਕਿੱਸਾ ਆਣ ਬਣਾਏ । ੭ ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਕਿੱਸਾ ਕੀਤਾ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਗੁਣ ਨਾ ਕੋਈ । ਸ਼ੌਕ ਸ਼ੌਕ ਉੱਠੀ ਹੈ ਮੈਂਡੀ, ਤਾਂ ਦਿਲ ਉਮਕ ਹੋਈ । ਅਸਾਂ ਮੂੰਹੋਂ ਅਲਾਇਆ ਉਹੋ, ਜੋ ਕੁੱਝ ਨਜ਼ਰ ਪਿਓ ਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਅੱਗੇ ਕਿੱਸਾ, ਜੋ ਸੁਣੇ ਸਭ ਕੋਈ ।

੧ ਅੱਵਲ ਨਾਮ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਲਈਏ, ਜਿਨ ਇਹ ਜਗਤ ਉਪਾਇਆ । ਜ਼ਿਮੀਂ ਅਸਮਾਨ ਫ਼ਲਕ ਦੁਰੁ ਸੀਤੀ, ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਟਿਕਾਇਆ । ਦੌਰ ਕਮਰ ਖ਼ੁਰਸ਼ੈਦੋ ਸੀਤੇ, ਕਿ ਹਰ ਜਾ ਇਕੁ ਸਾਇਆ । ਨਾਉਂ ਦਮੋਦਰ ਜ਼ਾਤ ਗੁਲਾਟੀ, ਜੈਂ ਇਹ ਕਿੱਸਾ ਚਾਇਆ ।

੨ ਵੱਡਾ ਰਾਠ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦਾ ਖ਼ਾਵੰਦ, ਕੇਹੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਖਾਈਂ । ਅਕਬਰ ਨਾਲ ਕਰੇਂਦਾ ਦਾਵੇ, ਭੁਈਂ ਨਈਂ ਦਾ ਸਾਈਂ । ਸੋਨਾ, ਰੁੱਪਾ, ਮਾਲ, ਖ਼ਜ਼ੀਨਾ, ਢੁੱਕਣ ਸੱਤੇ ਪਾਹੀਂ । ਚਾਰੋਂ ਬੇਟੇ ਚੜ੍ਹੋ ਚੜ੍ਹੰਦੇ, ਗਿਣ ਗਿਣ ਨਾਉਂ ਸੁਣਾਈਂ । ਖਾਨ, ਪਠਾਣ, ਸੁਲਤਾਨ, ਬਹਾਦਰ ਕਿਸੇ ਬਦੇਂਦੇ ਨਾਹੀਂ । ਵਾਹੁ ਦਮੋਦਰ ਜਾਵਣ ਵਾਲੀ, ਰੂਪ ਦਿੱਤੋਈ ਸਾਈਂ । ੩ ਵੇਖੋ ਕੁਦਰਤ ਕਾਦਰ ਵਾਲੀ, ਡਾਢੇ ਰੱਬ ਕੀ ਭਾਈ । ਹੋਇਆ ਹੁਕਮ ਹਜ਼ੂਰੋਂ ਕੋਈ, ਆਪੇ ਬਾਜ਼ੀ ਪਾਈ । ਵਾਰ ਬੁਢੇਂਦੀ ਮਹਿਰੀ ਕੁੰਦੀ, ਵੇਖਹੁ ਫੁੱਟ ਵਿਆਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਖਾਣ ਇਸ਼ਕ ਦੀ, ਘਰ ਚੂਚਕਾਣੇ ਲਾਈ । ੪ ਘਰ ਚੂਚਕ ਦੇ ਬੇਟੀ ਜੰਮੀ, ਹੋਈਆਂ ਜੱਗ ਵਧਾਈਆਂ । ਨ੍ਹਾਤੀ ਧੋਤੀ ਪੱਟ ਵਲ੍ਹੇਟੀ, ਕੁੱਛੜ ਕੀਤੀ ਦਾਈਆਂ । ਦੋ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ, ਢੁੱਕ ਰਹੀਆਂ ਕੁੜਮਾਈਆਂ । ਚਹੁੰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ, ਗੱਲਾਂ ਕਰੇ ਸਚਿਆਈਆਂ । ੫ ਛੇਆਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ, ਲੱਗੀ ਕਰਨ ਭਲਿਆਈਆਂ । ਅੱਠਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ ਤਾਂ ਦਰ ਦਰ ਕੂਕਾਂ ਪਾਈਆਂ । ਦਸਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ ਚਾਰੇ ਨਈਂ ਨਿਵਾਈਆਂ । ਬਾਰਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਛੋਹਰ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਅੱਖੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ।

੬ ਭਾਈ ਬਾਬੇ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ, ਹੀਰ ਕੁੜੀ ਕਹੀਂ ਡੀਹਾਂ । ਹਿੱਕੇ ਤਾਂ ਦੀਜੇ ਤੋੜ ਪਠਾਣਾਂ, ਸਿੰਧੋਂ ਪਾਰ ਚੜ੍ਹੀਹਾਂ । ਹਿੱਕੇ ਦਿਵੀਹਾਂ ਅਕਬਰ ਗ਼ਾਜ਼ੀ, ਕੱਛਾਂ ਆਪ ਕਛੀਹਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜ਼ਾਤ ਗੁਲਾਟੀ, ਇਹੋ ਮਤਾ ਕਰੀਹਾਂ । ੭ ਰਲ ਸਿਆਲਾਂ ਮਸਲਤ ਕੀਤੀ, ਆਖਣ ਚੂਚਕ ਤਾਈਂ । ਹੀਰ ਤੇਰੇ ਘਰ ਵੱਡੀ ਹੋਈ, ਕੀਜੇ ਸਾਕ ਕਿਦਾਈਂ । ਆਖ਼ਿਰ ਮਾਲ ਪਰਾਇਆ ਏਹੋ, ਰੱਖਿਆਂ ਬਣਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਭ ਸਿਆਲਾਂ, ਏਹੋ ਗੱਲ ਸੁਣਾਈ । ੮ ਭਾਈ ਤੁਸਾਂ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਕਾਈ, ਖ਼ਤ ਖੇੜਿਆਂ ਦਾ ਆਇਆ । ਕੰਮੀਂ ਆਇ ਰੱਤੋਕੇ ਬੈਠੇ, ਕਹੀਂ ਆਦਰ ਦੇ ਨ ਬਹਾਇਆ । ਕਹੀਂਏ ਪੁੱਛ ਕੇ ਵੰਝ ਨਾ ਡਿੱਠਾ, ਖ਼ਤ ਨ ਘਿੰਨ ਪੜ੍ਹਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜੋ ਤੁਸਾਂ ਭਾਵੇ, ਦੋਸ ਨਾ ਮੈਂਥੇ ਆਇਆ । ੯ ਖ਼ਾਨਾਂ ! ਕੇਹੜੀ ਗੱਲ ਨਾ ਦੇਹਾਂ, ਏਹੁ ਮੁਨਾਸਬ ਨਾਹੀਂ । ਹਿੱਕ ਦਿਹੁ ਜੋਗਾ ਸੱਕਾ ਵੱਡਾ, ਆਵੇ ਕੰਮ ਅਸਾਹੀਂ । ਹਿੱਕੋ ਜੇਹੀ ਉਮਰ ਨਾ ਕਿਸੇ, ਅਵਸਰ ਹਭਸੇ ਤਾਈਂ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਢਿੱਲ ਨਾ ਕੀਚੇ, ਬਣੇ ਤਹੰਬਲ ਨਾਹੀਂ । ੧੦ ਅੰਦਰ ਖ਼ਾਨੇ ਰਾਜ਼ੀ ਹੱਭਾ, ਏਹੋ ਮਤੇ ਪਕਾਏ । ਆਇਆ ਖ਼ਾਨ, ਸੱਥ ਵਿਚ ਬੈਠਾ, ਵੱਡੇ ਰੋਹ ਅਲਾਏ । ਬਾਮ੍ਹਣ ਸੱਦ ਸਉਂਪਾਏ ਬਾਮ੍ਹਣ, ਖ਼ਿਦਮਤ ਬਹੁੰ ਕਰਿਆਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਡੂਮਾਂ ਤਾਈਂ, ਘਰ ਮਿਜਮਾਨ ਬਣਾਏ । ੧੧ ਅੱਠੋਹਾਰਿ ਗੁਜ਼ਰ ਗਈਆਂ ਨੇਂ, ਚੂਚਕ ਸੱਥੇ ਆਇਆ । ਕੀਤੋ ਸੁ ਫ਼ਿਕਰ, ਕਿ ਦਿੱਚੈ ਭਾਈ ? ਤਾਂ ਸੁਨਿਆਰ ਸਦਾਇਆ । ਰਾਜ਼ੀ ਥੀ, ਸੋਨਾ ਹੱਥ ਲੀਤਾ, ਤਾਂ ਬਹਿ ਤ੍ਰਗ ਘੜਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਦਿੱਤੀ ਵਧਾਈ, ਤਾਂ ਬਾਮ੍ਹਣ ਗਲ ਪਾਇਆ । ੧੨ ਜੋੜਾ ਘੋੜਾ ਦੋਹਾਂ ਤਾਈਂ, ਦੋਹੇਂ ਤੇੜ ਪਹਿਰਾਏ । ਦੇ ਸਿਰਪਾਉ ਵਿਦੇ ਤੇ ਆਂਦੇ, ਗੱਲ ਚੂਚਕ ਪੱਲੂ ਪਾਏ । ਵੰਞਹੁ ਖੇੜੀਂ ! ਬਹੁਤ ਆਜ਼ਜ਼ੀ, ਚੂਚਕ ਆਖ ਸੁਣਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਖ਼ਾਨ ਸੁਣਾਏ, ਸੈ ਵਾਰੀ ਤੁਸਾਂ ਵਧਾਏ । ੧੩ ਟੁਰੇ ਵਿਦਾ ਥੀ, ਕੰਮੀਂ ਯਾਰੋ, ਕਰਨ ਪਸੰਦ ਤਦਾਹਾਂ । ਹਿੱਕ ਇਨਾਮ ਅਸਾਂ ਦਿੱਤਾ ਚੂਚਕ, ਦੂਜਾ ਅੱਗੋਂ ਵੰਝ ਘਿਨਾਹਾਂ । ਜੇ ਅੱਗੋਂ ਸੁਣ ਪਾਏ ਅਲੀ, ਤਾਂ ਸਿਰ ਖ਼ਾਕ ਅਸਾਹਾਂ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਪੈਂਡਾ ਮੰਦਾ, ਕਹਿ ਕਹਿ ਘੁਟ ਪੀਵਾਹਾਂ । ੧੪ ਚਲੇ ਕੰਮੀਂ ਓਥੋਂ ਭਾਈ, ਕੇਹੇ ਕਦਮ ਉਠਾਏ । ਅੱਗੇ ਖ਼ਾਨ ਸੱਥ ਵਿਚ ਬੈਠਾ, ਦਿਲ ਵਿਚ ਫ਼ਿਕਰ ਹੰਢਾਏ । ਕੰਮੀਂ ਵੰਝ ਸਿਆਲੀਂ ਬੈਠੇ, ਤਿਨ ਕੋ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੋਇਆ ਖ਼ੁਸ਼ਾਲੀ, ਜੇ ਉਹ ਨਦਰੀਂ ਪਾਏ । ੧੫ ਹੱਸ ਹੱਸ ਖ਼ਾਨ ਸੁਨੇਹੇ ਪੁੱਛੇ, ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਇਆ ਸਿਰ ਤਾਈਂ । ਬਹੁਤੇ ਖ਼ਾਨ ਸਭ ਆਣ ਖਲੋਤੇ ਭੁਈਂ ਨਈਂ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਤਣੀਆਂ ਤੁੱਟ ਗਈਆਂ ਅਲੀ ਦੀਆਂ, ਜੁੱਸੇ ਮਾਵੇ ਨਾਹੀਂ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਦਿਲ ਵਿਚ ਕੀਤੋ ਸੁ, ਟੰਮਕ ਢੋਲ ਧਰਾਹੀਂ । ੧੬ ਟੰਮਕ ਆਣ ਧਰਾਇਆ ਅਲੀ, ਸਭ ਭਿਰਾਉ ਸਦਾਏ । ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ ਦਿਲ ਦੀ ਭਾਂਦੀ, ਕੋਠੇ ਆਣ ਲੁਟਾਏ । ਕੰਮੀਂ ਭੇਜ ਸਦਿਓ ਨੇ ਸੱਕੇ, ਆਏ ਖ਼ਾਨਾਂ ਜਾਏ । ਖਾਣਾ ਖਾਇ ਕਰੇਂਦੇ ਮਸਲਤ, ਕੇਹੇ ਮਤੇ ਪਕਾਏ । ੧੭ ਆਖੇ ਖ਼ਾਨ ਸੁਣੋਂ ਭਿਰਾਉ, ਬੈਠ ਪਸੰਦ ਕਰੀਹੇ । ਮੂਲ ਤਹੰਮਲ ਬਣਦਾ ਨਾਹੀਂ, ਚੰਗੇ ਹੱਥ ਉਠੀਹੇ । ਚਲੀਏ ਝੰਗ ਸਿਆਲਾਂ ਵਾਲੇ, ਰੌਸ਼ਨ ਸਾਕ ਕਰੀਹੇ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਢਿੱਲ ਨਾ ਬਣਦੀ, ਤਿਆਰੀ ਤੁਰਤ ਕਰੀਹੇ । ੧੮ ਤਾਂ ਹਭਸੇ ਚਿੱਤ ਏਹਾ ਆਈ, ਜਿਉਂ ਕਰ ਖ਼ਾਨ ਸੁਣਾਏ । ਨੁੱਕਰੇ, ਨੀਲੇ, ਅਬਲਕ, ਤਾਜ਼ੀ, ਗਲ ਗਜਗਾਹ ਬਣਾਏ । ਨਚ ਨਚ ਤਾਨ ਪੁਰੇਂਦੇ ਤਾਜ਼ੀ, ਮਖ਼ਮਲ ਹੰਨੇ ਪਾਏ । ਖ਼ਾਨ ਮਲੂਕ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਆਲਮ ਵੇਖਣ ਆਏ । ੧੯ ਚਲੇ ਖ਼ਾਨ ਭੁਈਂ ਦੇ ਖ਼ਾਵੰਦ, ਕੁੱਲ ਸਮਾਨ ਉਠਾਏ । ਘੋੜੇ ਬਖ਼ਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਲੀਤੇ, ਰੋਕੜ ਉਠ ਲਦਾਏ । ਭੰਡ ਭਗਤੀਏ ਤੇ ਸਰਨਾਈਂ, ਕੰਜਰੀਆਂ ਵੇਸ ਬਣਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਲਕਾਂ ਖ਼ਾਨਾਂ ਚੜ੍ਹਿਆ ਰੰਗ ਸਵਾਏ । ੨੦ ਕੁੱਲੇ, ਕੋਤਲ, ਅਬਲਕ, ਮੁਸ਼ਕੀ, ਖ਼ਾਨ ਮਲੂਕ ਸਦਾਏ । ਬਹਿੰਗੀ, ਅਸਤਰ, ਸਤਰ ਸਵਾਈ, ਪੂਰਨ ਤਾਨ ਸਵਾਏ । ਊਠ, ਟੱਟੂ ਕਸ਼ਮੀਰੀ, ਉੜਦੂ, ਖ਼ਾਨਾ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤਿਸ ਦਿਨ ਧਰਤੀ, ਭਾਰ ਨ ਸਿਰ ਤੇ ਚਾਏ । ੨੧ ਤਾਂ ਸੁਣ ਸੰਜਮ ਕੀਤਾ ਚੂਚਕ, ਜਾਂ ਸੁਣਿਆ ਖੇੜੇ ਆਏ । ਘਿਓ, ਗੁੜ ਖੰਡ, ਮੈਦੇ ਤੇ ਦਾਣੇ, ਆਣ ਮੌਜੂਦ ਕਰਾਏ । ਦਾਣਾ, ਘਾਹ ਸ਼ਰਾਬ ਪਿਆਏ, ਢਾਡੀ ਭਲੇ ਸਦਾਏ । ਅਨਵਾਹੇ ਬਹੁੰ ਲੇਫ਼ ਤਲਾਈ, ਭਲਾ ਦਲਾਨ ਪੁਚਾਏ । ੨੨ ਲੱਥੇ ਬਾਘ ਬਹਾਦਰ ਡਾਢੇ, ਭੁਈਂ ਨਈਂ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਛੁਟੀ ਧੁਨਿ ਜਣ ਇੰਦਰ ਅਖਾੜੇ, ਬਹੁੰ ਭੇਰੀ ਤੇ ਸਰਣਾਈਂ । ਨਚ ਨਚ ਤਾਨ ਪੁਰੇਨ ਭਗਤੀਏ, ਕੰਜਰੀਆਂ ਗਾਵਣ ਗਾਹੀ । ਤਾਂ ਤਾਂ ਖਾਣਾ ਚੂਚਕ ਭੇਜੇ, ਕੱਚਾ ਕੋਰਾ ਤਾਂਹੀ । ੨੩ ਖਾਣਾ ਖਾਇ ਤਿਆਰੀ ਕੇਤੀ, ਘਿੰਨਣ ਸਾਊ ਆਏ । ਮਿਲਣ ਮੁਹੱਬਤ ਨਾਲੇ ਹੱਸ ਕਰ, ਹਿੱਕੇ ਹਿੱਕ ਮਿਲਾਏ । ਸੂਰਤ ਸ਼ਕਲ ਬਹੁਤ ਚਤੁਰਾਈ, ਮਾਵਾਂ ਪੁਤਰ ਕੇ ਜਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚੰਦ ਸੂਰਜ ਦੋ, ਜਣ ਜਾਲੀ ਆਣ ਫਹਾਏ । ੨੪ ਖ਼ੈਰ ਪੁਛਕੇ ਨੱਪ ਉਠਾਏ, ਰਲ ਮਿਲ ਜੁਲੇ ਘਰਾਹੀਂ । ਆਣ ਦਲਾਨੀਂ ਲਾਹੇ ਯਾਰੋ, ਵੇਖੇ ਲੋਕ ਤਦਾਹੀਂ । ਚੜ੍ਹੋ ਚੜ੍ਹੰਦੇ ਵੱਡੇ ਸੂਰਮੇ ਭੁਈਂ ਨਈਂ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੈ ਚਲੇ ਪਿਆਲੇ, ਢਾਡੀ ਵਾਰਾਂ ਤਾਈਂ । ੨੫ ਦਿਹੁੰ ਬੀਤਾ ਖਾਣਾ ਖਾਧਿਓ ਨੇ, ਵਕਤ ਰਾਤ ਦਾ ਆਇਆ । ਹਸ ਖੇਡ ਕਰ ਸੁੱਤੇ ਸਾਊ, ਕੋਈ ਨਾ ਮੂਲ ਰੰਜਾਇਆ । ਕਰ ਸਿਰਪਾਉ ਬੈਠੇ ਸਭ ਸਾਊ, ਆਲਮ ਵੇਖਣ ਆਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੱਡੇ ਵੇਲੇ, ਰਾਠਾਂ ਹੱਥ ਉਠਾਇਆ । ੨੬ ਭੰਡ ਭਗਤੀਏ ਅਵਰ ਮੰਗਤੇ, ਆਲਮ ਉੱਛਲ ਆਏ । ਦੇ ਦੇ ਘੋੜੇ ਖੇਸ ਪਟਾਂਗਲ, ਅਜੇ ਦੇਵਣ ਨੂੰ ਸਧਰਾਏ । ਮੰਗਤੇ ਮੰਗ ਮੰਗ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਏ, ਕਰ ਦੁਆਈਂ ਮੰਗਲ ਗਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ 'ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ', ਸੱਭ ਅਸੀਸ ਸੁਣਾਏ । ੨੭ ਦੂਜੀ ਰਾਤ ਰਹਿਣ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਚੂਚਕ ਪੱਲੂ ਪਾਇਆ । ਸਰ ਪਰ ਰੱਖ ਤਿਆਰੀ ਕੀਤੀ, ਮੇਲ ਕੁਟੰਬ ਬਹਾਇਆ । ਸਚ ਆਖੋ ਕੇ ਦਿਚੈ ਸੱਕੇ ? ਚੂਚਕ ਏਹ ਪੁਛਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਿਲ ਕਬੀਲੇ, ਏਹੋ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ । ੨੮ ਜਣੇ ਜਣੇ ਨੂੰ ਇਕ ਇਕ 'ਪਗੜੀ', ਮੰਗਤੇ ਖੇਸ ਦਿਵਾਂਹੇ । ਹਿੱਕ ਉੱਠ ਤੇ ਤਾਜ਼ੀ ਘੋੜਾ, ਕਿੱਲੇ ਆਣ ਬੰਨ੍ਹਾਹੇ । ਸਭ ਸਿਰਪਾਉ ਸੁਨਹਿਰੀ ਦਿਚੈ, ਸੋਭਾ ਜੱਗ ਘਿਨਾਹੇ । ਅੰਦਰ ਬੈਠ ਕਰੇਂਦੇ ਮਸਲਤ, ਢਿੱਲ ਨਾ ਮੂਲ ਘਤਾਂਹੇ । ੨੯ ਬੈਠੇ ਖ਼ਾਨ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦੇ ਖਾਵੰਦ, ਗਲ ਕਹਿਣ ਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਗੀਤ, ਨਾਚ, ਭੰਡ, ਭਗਤੀਏ ਕਰਦੇ, ਬਹੁਤ ਸਾਂਗ ਜਗ ਮਾਹੀਂ । ਪਵੇ ਨਾਚ ਖ਼ੁਸ਼ ਥੀਏ ਹਭਾ, ਵਜਣ ਭੇਰੀ ਤੇ ਸਰਨਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਆਏ ਸਾਊ, ਖਾਣਾ ਖਾਵਣ ਤਾਈਂ । ੩੦ ਖਾਣਾ ਖਾਇ ਤਿਆਰੀ ਕੇਤੀ, ਹਭ ਸਿਰਪਾਉ ਮੰਗਾਇਆ । ਦੇ ਦੇ ਸਿਆਲ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਬਹੁਤੇਰੇ, ਜਣੇ ਜਣੇ ਪਹਿਰਾਇਆ । ਰਾਤੀਂ ਰਖ ਸਬਾਹੀਂ ਚੱਲੇ, ਆਲਮ ਵੇਖਣ ਆਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਗਲ ਵਚ ਪੱਲੂ, ਚੂਚਕ ਖ਼ਾਨ ਤਦ ਪਾਇਆ । ੩੧ ਤਾਜ਼ੀ ਛੋੜ ਰਖੇ ਭੁਇੰ ਉਤੇ, ਚੂਚਕ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ । ਕੀਤੇ ਵੈਰ ਜਗਤ ਬਹੁਤੇਰੇ, ਸਭ ਕੋ ਆਣ ਨਿਵਾਇਆ । ਦੇ ਕਰ ਤੇਗ਼ਾਂ ਗਾਹ ਜ਼ਿਮੀਂ ਤੇ, ਸਭ ਕੋ ਪੈਰੇ ਲਾਇਆ । ਖ਼ਾਨ ਸਲਾਮਤ ਕਹੀਂ ਨ ਨਿਵਿਆਂ, ਹੁਣ ਹੀਰੇ ਆਣ ਨਿਵਾਇਆ । ੩੨ ਹੀਰ ਮਹਿੰਡੀ ਸਾਹਿਬਆਣੀ, ਤੂੰ ਮੈਂਡਾ ਸਿਰ ਸਾਈਂ । ਤੈਂਡਾ ਕੀਤਾ ਮੈਂ ਵਡਾ ਹੋਇਆ, ਕੇਹੜੇ ਵਾਤ ਸਲਾਹੀਂ । ਬਾਝੋਂ ਮੁੱਲ ਵਿਕਾਣਾ ਤੁਧ ਹੱਥ, ਉਜ਼ਰ ਕੋਈ ਵੀ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਥ ਚੂਚਕ ਦਾ, ਫੜ ਅਲੀ ਲਿਆ ਤਦਾਹੀਂ । ੩੩ ਲੈ ਵਿਦਿਆ ਘਰ ਚੱਲੇ ਖੇੜੇ, ਸਿਆਲ ਸੋਂ ਮੁੜ ਘਰ ਆਏ । ਭਲਾ ਰੰਗ ਰਹਿਆ ਦੋਹਾਂ ਧਿਰਾਂ ਦਾ, ਗਾਵਣ ਡੂਮ ਬਹਾਏ । ਸਾਰੇ ਜੱਗ ਵਧਾਈ ਹੋਈ, ਘਰ ਘਰ ਮੰਗਲ ਗਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹਿਤ ਭਾਣਾ ਸਭਨਾਂ, ਰੌਸ਼ਨ ਸਾਕ ਸਵਾਏ । ੩੪ ਮਾਉਂ ਹੀਰੇ ਵੀ ਸ਼ਗਨ ਕਰੇਂਦੀ, ਕੁੜੀਆਂ ਸਭ ਸਦਾਏ । ਚੌਲ ਚਿੱਟੇ ਤੇ ਦੁਧ ਮਾਝਾ, ਵਿਚ ਪਤਾਸੇ ਪਾਏ । ਸਭ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਕੁੰਦੀ ਆਖੇ, ਪਹਿਲੋਂ ਹੀਰੇ ਦੇ ਮੂੰਹ ਲਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪਹਿਲੀ ਗਰਾਹੀ, ਮਨ ਸੌਣਾ ਨਿਛ ਜੋ ਪਾਏ । ੩੫ ਤਦਾਂ ਖੇੜੇ ਗਏ ਘਰ ਆਪਣੇ, ਕੁਲ ਵਧਾਈ ਥੀਂਦੀ । ਨਢੇ ਸਭ ਸਦਾਏ ਮਾਉਂ ਚੌਲ ਦੁਧ ਲਏਂਦੀ । ਦੇਇ ਗਰਾਹੀ ਨੀਂਗਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ, ਅਪਣੀ ਇੱਛ ਪੁਜੇਂਦੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪਹਿਲੀ ਗਰਾਹੀ, ਮਨ ਸੌਣਾ ਨਿਛ ਕਰੇਂਦੀ ।

੩੬ ਨੌਵਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਮੰਗੀ ਨੀਂਗਰ, ਅਜ਼ਮਤ ਕੀ ਰੁਸ਼ਨਾਈ । ਤਾਂ ਚੁਣ ਚੁਣ ਆਤਣ ਕਰੇ ਇਕੱਠਾ, ਜੇਹੜੀ ਭਾਵਸ ਕਾਈ । ਸੁਰਤ ਜਮਾਲ ਸੁਣੇ ਜੋ ਕੋਈ, ਸਾਈ ਆਤਣ ਆਈ । ਤ੍ਰੈ ਸੈ ਸੱਠ ਸਹੇਲੀ ਜੋੜੀ, ਜੇਹੜੀ ਜੇਹੜੀ ਭਾਈ । ੩੭ ਕੌਣ ਸਰਿਸ਼ਤਾ ਹੀਰੇ ਕੀਤਾ, ਕੀਹ ਕੁਝ ਆਖ ਸੁਣਾਏ । ਪਹਿਲੇ ਪਹਿਰ ਹਭੋ ਹੀ ਆਤਣ, ਮੱਖਣ ਰੋਟੀ ਖਾਏ । ਦੂਜੇ ਪਹਿਰ ਘਿਨਦੀ ਘੁੰਗਣੀਆਂ, ਪੀਂਘਾਂ ਪੀਂਘਣ ਜਾਏ । ਤੀਜੇ ਪਹਿਰ ਬੇਲੇ ਵਿਚ ਖੇਡੇ, ਰੇਂਡੀ ਖਖੜੀ ਖਾਏ । ਚੌਥੇ ਪਹਿਰ ਦਰਿਆਵੇ ਨ੍ਹਾਵੇ, ਸਾਰਾ ਆਤਣ ਆਏ । ੩੮ ਏਹੋ ਜੇਹੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਿੱਤ ਸਲੇਟੀ, ਇਉਂ ਗੁਜ਼ਰਾਨ ਕਰੇਂਦੀ । ਬਾਘ ਬਹਾਦਰ ਚੜ੍ਹੇ ਕਮਾਣੇ, ਧੂੰ ਨਾ ਧੁੱਖਣ ਦੇਂਦੀ । ਬੱਗਾ ਸ਼ੀਂਹ ਫਿਰੇ ਵਿੱਚ ਝੱਲਾਂ, ਪੌਂਦੀ ਧਰੋਹੀ ਜੈਂਦੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬਾਝ ਕਮਾਣੋਂ, ਤੀਰ ਸਿਆਲ ਚਲੇਂਦੀ । ੩੯ ਜਿੱਦੇ ਕਿੱਦੇ ਚੂਚਕ ਹੋਂਦੀ, ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੋਰ ਨਾ ਕਾਈ । ਹੀਰੇ ਸੰਦੀ ਧ੍ਰੋਹੀ ਪੌਂਦੀ, ਸਾਰੀ ਜ਼ਿਮੀਂ ਨਿਵਾਈ । ਕਟਕ ਸਮੇਤ ਫਿਰੇ ਵਿੱਚ ਝੱਲਾਂ, ਮਿਹਰੀ ਜ਼ਿਮੀਂ ਕੰਬਾਈ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਵਾਹ ਸਲੇਟੀ, ਧੰਨ ਚੂਚਕ ਦੀ ਜਾਈ ।

੪੦ ਨੂਰਾ ਨਾਉਂ, ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਸੰਬਲ, ਉਸ ਬੇੜਾ ਅਜਬ ਘੜਾਇਆ । ਲੁੱਡਣ ਨਾਉਂ, ਮਲਾਹ ਦਾ ਨੀਂਗਰ, ਦੂਰੋਂ ਸੱਦ ਅਣਾਇਆ । ਬੇੜੀ ਪਕੜ ਹਵਾਲੇ ਕੀਤੀ, ਲੈ ਸਿਰਪਾਉ ਬਨ੍ਹਾਇਆ । ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਬਹੁੰ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੋਇਆ, ਹੋਰ ਸਭਨਾਂ ਦੇ ਚਿਤ ਭਾਇਆ । ੪੧ ਹਿਕ ਦਿਨ ਯਾਰੋ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ, ਬੇੜੀ ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਚਲ ਆਏ । ਬੇੜੀ ਵੇਖ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਹੋਏ, ਸਭਨਾਂ ਚਿੱਤ ਸਵਾਏ । ਮਸਲਤ ਕਰ ਸਦਵਾਇਆ ਲੁੱਡਣ, ਅਸਾਨੂੰ ਚਾ ਦਿਖਲਾਏ । ਚਾੜ੍ਹ ਬਿਠਾਇ ਉਸ ਬੇੜੀ ਉੱਤੇ, ਤਮਾਸ਼ਾ ਦੇਇ ਦਿਖਾਏ । ੪੨ ਹੋਇਆ ਰੋਹ ਸਹੀ ਸੱਚ ਨੂਰਾ, ਜਾਂ ਕਹੀਂ ਏਹੁ ਸੁਣਾਇਆ । ਭੇਜ ਡੂਮ ਨੂੰ ਦੇ ਕਰ ਗਾਲੀ, ਵੱਡੇ ਰੋਹ ਸਦਾਇਆ । ਕੀਤੋਸੁ ਹੁਕਮ ਜੁ ਵੈਂਦਾ ਨੀਹੇ, ਮੁਹਿ ਮੁਹਿ ਚਾ ਮਰਾਇਆ । ਸੱਟਾਂ ਪਈਆਂ ਲੁੱਡਣ ਤਾਈਂ, ਕਹੀਂ ਨਾ ਮੂਲ ਛੁੜਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੱਸ ਨਾ ਚੱਲੇ, ਜੋ ਲੁੱਡਣ ਗੁੱਸਾ ਖਾਇਆ । ੪੩ ਹੋਇ ਜਵਾਬ ਕੀਤੋ ਈ ਲੁੱਡਣ, ਤਾਂ ਮੂੰਹੋਂ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ । ਓਹ ਦਿਨ ਚਿੱਤ ਨਾ ਕੀਤੋ ਖ਼ਾਨਾਂ ! ਹਥ ਖਾਡੀ ਘਤ ਸਦਾਇਆ । ਹੋਇਆ ਬੇ ਇੱਜ਼ਤ ਬਣੀ ਅਸਾਹੀਂ, ਕਬਰ ਕਿਨਾਰੇ ਆਇਆ । ਮਰਦੀ ਵਾਰ ਬੇਇੱਜ਼ਤ ਕੀਤੋ, ਜਾਂ ਬੁਢੇਪਾ ਆਇਆ । ੪੪ ਏਡੀ ਨਜ਼ਰ ਵਧ ਗਈ ਤੇਰੀ ਝੀਵਰ, ਜੋ ਮੈਥੋਂ ਪੁੱਛੇਂ ਨਾਹੀਂ ? ਆਹੇ ਕੌਣ ਚੜ੍ਹਾਏ ਬੇੜੀ ? ਅਦਬ ਨਹੀਂ ਤੁਧ ਤਾਈਂ ? ਏਡਾ ਗੁੱਸਾ ਮੇਰੇ ਤਾਈਂ, ਜੋ ਤੈਂ ਥਾਇੰ ਮਰਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜੇ ਛੋੜਾਂ ਤੈਨੂੰ, ਤਾਂ ਕਿਉਂ ਰੋਵੇ ਨਾਹੀਂ । ੪੫ ਤਾਂ ਮਨ ਅੰਦਰ ਕੀਤਾ ਲੁੱਡਣ ਵੇਖੋ ਏਸ ਵਿਖਾਹੀਂ । ਜੇ ਪਛਤਾਉ ਲਗਸ ਭੀ ਵੱਡਾ, ਹੱਥ ਸੱਜੇ ਤਦਾਂ ਖਾਈਂ । ਹੁਕਮੀ ਘਿੰਨ ਵੰਜਾਇਓਸੁ ਬੇੜਾ, ਜੇ ਵੇਹਲ ਕਦਾਹੀਂ ਪਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਇਸ ਜੀਵਨ ਕੋਲੋਂ, ਮਰਨਾ ਭਲਾ ਅਸਾਹੀਂ । ੪੬ ਹਿੱਕ ਦਿਹੁੰ ਲੁੱਡਣ ਵੇਹਲ ਪਇਓਈ ਨੂਰਾ ਕਹੀਂ ਸਿਧਾਇਆ । ਬੇੜਾ ਕਪ ਚਲਾਇਓਸੁ ਰਾਤੀਂ, ਵੇਲਾ ਕਿਵੇਂ ਹੀ ਪਾਇਆ । ਰਾਤੋ ਰਾਤ ਜੁਲਿਆ ਥੀ ਰਾਹੀ, ਵਿੱਚ ਕੂਕੇਂਦਾ ਆਇਆ । ਜੋ ਰੱਖੇ ਪਿੱਛੋਂ ਪਾਇ ਅਸਾਨੂੰ, ਕੋਈ ਰਾਠ ਸਵਾਣੀ ਜਾਇਆ । ੪੭ ਤਾਂ ਸੁਣ ਚਪ ਕਰੇਂਦੇ ਸਾਊ, ਕੋਈ ਨਾ ਮੂੰਹੋਂ ਅਲਾਏ । ਕੇਹੜਾ ਤਾਪ ਵਿਹਾਜੇ ਆਪੇ, ਵੈਰ ਨਵੇਂ ਸਿਰ ਚਾਏ । ਨਹੀਂ ਮੁਨਾਸਬ ਜੋ ਬੇੜੇ ਬਦਲੇ, ਭਿੜ ਕਰ ਮੁਣਸ ਮਰਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨਾਇ ਨੂਰੇ ਦੇ, ਕੋਈ ਨਾ ਰਾਹ ਫ਼ਰਮਾਏ । ੪੮ ਕੀਤਾ ਫ਼ਿਕਰ ਮਨ ਅੰਦਰ ਲੁੱਡਣ, ਪਛੋਤਾਣਾ ਤਾਹੀਂ । ਹੋਇਓਸੁ ਚੋਰ, ਨਾ ਰਖਿਓਸੁ ਕਿਸੇ, ਮਰਾਂ ਕਿ ਮਹੁਰਾ ਖਾਈਂ । ਥੱਕਾ ਹੁੱਟਾ, ਕੂਕੇਂਦਾ ਝੀਵਰ, ਕਿਸੇ ਬਹਾਇਆ ਨਾਹੀਂ । ਡਰਵਰ ਹੋ ਰਹਿਆ ਬੇੜੀ 'ਤੇ, ਕੇਹੜੀ ਤਰਫ਼ ਥੀਵਾਈਂ । ੪੯ ਹੁੱਟਾ ਵੇਖ ਕਰੇਂਦਾ ਨਾਰੇ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਰਾਹ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ । ਹੋਇਓਸੁ ਚੋਰ ਰਾਠਾਇਣ ਸਾਰੇ ਕਹੀਂ ਨਾ ਪਿੱਛੇ ਪਾਇਆ । ਬੇੜੀ ਛੋੜ ਜੁਲਾਂ, ਨੱਸ ਵੰਝਾਂ, ਏਹੋ ਮਨ ਮਹਿ ਪਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਫ਼ਿਕਰ ਕਰੇਂਦਾ, ਸਿੱਕ ਸਿਆਲੀਂ ਆਇਆ । ੫੦ ਕੰਧੀ ਉੱਤੇ ਵਾੜਾ ਡਿੱਠਾ, ਸ਼ੋਰ ਵੱਡਾ ਸੁਣ ਪਾਇਆ । ਕੰਨੀ ਉਂਗਲ ਘੱਤ ਕਰਾਹੀਂ, ਲੁੱਡਣ ਕੂਕ ਸੁਣਾਇਆ । ਕੋਈ ਰੱਖੇ ਪਿੱਛੇ ਪਾਇ ਅਸਾਨੂੰ, ਰਾਠ ਸਵਾਣੀ ਜਾਇਆ । ਲੁੱਡਣ ਕੂਕੇ ਸੰਬਲੋਂ ਨੱਠਾ, ਕਿਸੇ ਰਾਠ ਨਾ ਪਿੱਛੇ ਲਾਇਆ । ੫੧ ਅੱਗੇ ਹੀਰ ਕਟਕ ਸਣ ਵਾੜੀ, ਦਿੱਸੇ ਕੂਕ ਸੁਣਾਇਆ । ਸੁਣ ਚਮਕਾਇਲ ਹੋਈ ਸਲੇਟੀ, ਧੀਰਜ ਨਹਿ ਠਹਿਰਾਇਆ । ਲੱਭੇ ਖ਼ਬਰ ਕੋਈ ਦੁਖਿਆਰਾ, ਸਾਮ ਅਸਾਡੀ ਆਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੁੜੀਆਂ ਤਾਈਂ, ਜਾਂ ਹੀਰੇ ਫ਼ੁਰਮਾਇਆ । ੫੨ ਕੁੜੀਆਂ ਧਾ ਹਲਾ ਚਾ ਕੀਤਾ, ਬੇੜੀ ਨਜ਼ਰੀਂ ਆਈ । ਦੂਰੋਂ ਵੇਖ ਹੋਈਆਂ ਅਗੇਰੇ, ਡਿੱਠੀ ਜਾਂ ਨੇੜੇ ਆਈ । ਉਠ ਨੀ ਹੀਰੇ ! ਵੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ, ਆਖਣ ਦੀ ਗਲ ਨਾਹੀਂ । ਚੱਲੀਸੁ ਨੇ ਹਾਥੀ ਵਾਂਗੂੰ, ਚਲੇ ਕਟਕ ਤਦਾਈਂ ।

੫੩ 'ਕਿੱਤ ਕੂਕੇਂਦਾ ? ਆਖ ਹਕੀਕਤ, ਕੇਹ ਤੁਧ ਸਾਥ ਮਰਾਇਆ ? ਕੈ ਕੋਈ ਮੋਇਆ ਸੁਣਿਆ ਪਿਛੋਂ, ਕੇ ਮੰਗੂ ਤੁਧ ਖੜਾਇਆ ? ਤੂੰ ਕਿਤ ਕੂਕੇਂਦਾ? ਹੀਰ ਪੁਛੇਂਦੀ, ਕੈ ਤੁਧ ਕੁਝ ਵੰਞਾਇਆ ?' ਵਡੇ ਰੋਹ ਪੁਕਾਰੇ ਨੀਂਗਰ, ਭਉਹਾਂ ਚਾੜ੍ਹ ਅਲਾਇਆ । ੫੪ 'ਸੁਣ ਕੁੜੀਏ ! ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਆਖਾਂ, ਜੋ ਮੈਂ ਕੂਕ ਸੁਣਾਇਆ । ਨੂਰਾ ਨਾਉਂ, ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਸੰਬਲ, ਬੇੜਾ ਓਸ ਘੜਾਇਆ । ਬਾਲਕ ਬੁੱਧ ਸਦਾਇਓਸੁ ਮੈਨੂੰ ਫੁੱਲ ਨਾ ਕਦੀ ਵਗਾਹਿਆ । ਵਾਰ ਬੁੱਢੇ ਦੀ ਬੇ ਇੱਜ਼ਤ ਹੋਇਆ, ਜਾਂ ਕਬਰ ਕਿਨਾਰੇ ਆਇਆ । ਤੁਸੀਂ ਵਡੇ ਰਾਠ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦੇ ਖ਼ਾਵੰਦ, ਮੈਂ ਤੱਕ ਤੁਸਾਨੂੰ ਆਇਆ ।' ੫੫ 'ਬੇੜੀ ਬੰਨ੍ਹ ਤੂੰ ਟਾਂਗ ਅਸਾਡੇ, ਤੈਨੂੰ ਕਮੀ ਨਾ ਕਾਈ । ਨੂਰਾ ਕੌਣ ਬਲਾਇ ਸੁਣਾਇਆ, ਬੇੜੀ ਜਿਨ੍ਹੇ ਘੜਾਈ । ਬੰਨ੍ਹਸੁ ਟਾਂਗ, ਠੁਕਿਓਸੁ ਚੱਪਾ, ਏਹੁ ਬੜੀ ਮੈਂ ਖ਼ੁਸ਼ ਆਈ ।' ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੋਈ ਨਾ ਰੱਖੀ, ਬਿਨ ਮੈਂ ਚੂਚਕ ਜਾਈ । ੫੬ 'ਸਦ ਭਤ੍ਰੀਆ, ਚਾਚਾ, ਮਾਮਾ, ਲੱਜ ਕਹੀ ਗਲ ਪਾਈ । ਦੇਵੀਂ ਰੱਸੀ, ਵੰਝ ਗਡੀਹੀਂ, ਰਹਿਣ ਕਰੇਂ ਇਸ ਥਾਈਂ । ਆਵਣ ਰਾਠ, ਬੰਨ੍ਹ ਖੜਸਨ ਮੈਨੂੰ, ਤੁਸਾਡੀ ਰਹਿਸੀ ਨਾਹੀਂ । ਹੀਰੇ ਖ਼ਬਰ ਕਰੋ ਭਰਾਵਾਂ, ਰਾਠਾਂ, ਹਿੱਕੇ ਪਿਓ ਚੂਚਕ ਤਾਈਂ ।' ੫੭ ਤਾਂ ਭਉਹਾਂ ਚਾੜ੍ਹ ਬੁਲੇਂਦੀ ਫਿੱਕਾ, ਉਚੇ ਰੋਹ ਅਲਾਇਆ । 'ਫਿੱਟੇ ਨੂਰੇ ਦਾ ਪਿਓ ਦਾਦਾ, ਕਿਉਂ ਇਤਨਾ ਡਰ ਖਾਇਆ । ਮਾਰੀ ਥਾਉਂ, ਨਾ ਟਲਾਂ ਕਿਸੇ, ਜੇ ਕੋਈ ਸੁਣੇਸਾਂ ਆਇਆ । ਤਾਂ ਸੱਦੀ ਬਾਪ ਚਾਚੇ ਦੇ ਤਾਈਂ, ਜੇ ਹੋਵੀ ਅਕਬਰ ਦਾ ਜਾਇਆ' । ੫੮ 'ਤਾਂ ਰਸੀ ਘਿਨ! ਤੁਧੇ ਗਲ ਲੱਜਾ, ਹੋਰ ਨਾ ਕੋਈ ਸਦੇਂਦੀ । ਜਿਉਂ ਜਾਣੇ ਤਿਉਂ ਲੱਜ ਤੁਧੇ ਗਲ ਹਭਾ ਪਈਆ ਮੈਂਡੀ । ਆਏ ਬਾਝ ਨਾ ਰਹਿਸਨ ਪਿਛੋਂ, ਤੂੰ ਤਾਂ ਗਈ ਕਰੇਂਦੀ । ਘਿਨ ਕੁੜੀਏ ਬੇੜੀ ਦੀ ਰੱਸੀ, ਦਿੱਸੇ ਮਰਜ਼ੀ ਤੈਂਡੀ' । ੫੯ ਠੋਕਿਓਸੁ ਵੰਝ, ਲੁੱਡਣ ਰੱਸੀ ਦਿੱਤੀ, ਬੇੜੀ ਬੱਧੀ ਤਾਹੀਂ । ਬੰਨ੍ਹ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋਇਆ ਸਭ ਆਤਣ, ਹਭਨਾਂ ਬਹੁਤ ਰਜਾਈਂ । ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਵੇਖਣ ਬੇੜੀ ਵਲੋਂ, ਹੱਸ ਕਰ ਨ੍ਹਾਵਨ ਉਥਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮੀਆਂ ਲੁੱਡਣ, ਕਰ ਧੀਰਜ ਰਹਿਆ ਤਦਾਹੀਂ । ੬੦ ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਪਹਿਰ ਕੁਲ ਆਤਣ, ਸਾਗ ਮੱਖਣ ਰੋਟੀ ਖਾਵੇ । ਦੂਜੇ ਪਹਿਰ ਪੀਂਘਾਂ ਤੇ ਪੀਂਘਣ, ਘੁੰਗਣੀਆਂ ਘਿਨ ਆਵੇ । ਤੀਜੇ ਪਹਿਰ ਬੇਲੇ ਵਿਚ ਖੇਡੇ, ਰੇਂਡੀ ਖਖੜੀ ਖਾਵੇ । ਚਉਥੇ ਪਹਿਰ ਬੇੜੀ ਵਿਚ ਆਤਣ, ਛੋਣ ਚਨ੍ਹਾਉਂ ਵਿਖਾਵੇ । ੬੧ ਇਹ ਸਰਿਸ਼ਤਾ ਕੁੜੀਆਂ ਸੰਦਾ, ਇਉਂ ਗੁਜ਼ਰਾਨ ਕਰੇਂਦੀ । ਜਿਥੇ ਸੁਣੇ ਕੋਈ ਚੰਗਾ ਮੰਦਾ, ਧੂੰ ਨਾ ਧੁੱਖਣ ਦੇਂਦੀ । ਬਲੀ ਬਹਾਦਰ ਆਤਣ ਸਾਰਾ, ਕਿਸੇ ਨਾ ਮੂਲ ਬਦੇਂਦੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚੰਗੀ ਮੰਦੀ, ਧ੍ਰੋਹੀ ਹੀਰ ਪਏਂਦੀ । ੬੨ ਤਾਂ ਬੇੜੀ ਵੇਖ ਕੋਈ ਬੁਖਲਾਣਾ, ਕਿਸੇ ਮਰਖਾਈ ਚਾਈ । ਪੇਟ ਪਜੂਤੀ ਸੂਲ ਕੁਕੇਂਦਾ, ਨੂਰੇ ਖ਼ਾਨ ਸੁਣਾਈ । "ਸੁਣ ਖ਼ਾਨਾ ! ਕਿਤ ਨੂੰ ਸਿਰ ਬੱਧੀ, ਕਿਤ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਵਲਾਈ । ਬੇੜੀ ਤੈਂਡੀ ਰੱਖੀ ਸਿਆਲਾਂ, ਹੁਕਮੀ ਪਿੱਛੇ ਪਾਈ । ੬੩ ਇਹ ਸੁਣ ਖ਼ਾਨ ਕਰੇਂਦਾ ਕਾਵੜ, ਤਾਂ ਕੁੱਲ ਰਾਠ ਸਦਾਏ । ਬੇੜੀ ਬੰਨ੍ਹ ਸਿਆਲਾਂ ਰੱਖੀ, ਲੋਕ ਸੱਭੇ ਵੇਖ ਕੇ ਆਏ । ਚਾਹੋ ਮਰਣ-ਵਲਾਰੋ ਲੋਹਾ, ਪੀਵਹੁ ਰੱਤ ਤ੍ਰਿਹਾਏ । ਕਰਨ ਤਿਆਰੀ, ਮਰਨ ਤਕੀਓਨੇ, ਲੱਗੇ ਕਰਨ ਸੰਬਾਹੇ । ੬੪ ਤਾਂ ਸੁਣ ਨੂਰੇ ਖ਼ਾਨ ਸਹੀ ਸੱਚ, ਸੱਦ ਕਰ ਡੂਮ ਚਲਾਇਆ । ਤਾਂ ਕਾਵੜ ਕਰ ਖ਼ਤ ਲਿਖੇ ਤਦਾਹੀਂ, "ਮੈਂ ਬੇੜਾ ਸੁਣ ਪਾਇਆ । ਬੇੜੀ ਲੁੱਡਣ ਬੰਨ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿਓ, ਚੋਰ ਅਸਾਡਾ ਆਇਆ । ਹਿੱਕੇ ਤਾਂ ਫ਼ਿਕਰ ਕਰੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮੈਂ ਭੀ ਆਇਆ ।" ੬੫ ਆਇਆ ਡੂਮ ਝੰਗ ਸਿਆਲੀਂ, ਮਨ ਮੈਂ ਗ਼ੁੱਸਾ ਖਾਇਆ । ਅੱਗੇ ਖ਼ਾਨ ਸੱਥ ਵਿਚ ਬੈਠਾ, ਕਰ ਕਲਿਆਣ ਸੁਣਾਇਆ । ਪੁੱਛੇ ਖ਼ਾਨ "ਕਿੱਥੇ ਵੈਸੀ ਅੱਗੇ ? ਪਿੱਛੋਂ ਕਿਦੋਂ ਆਇਆ ? ਮੂੰਹੋਂ ਨ ਬੋਲਿਆ ਮੂਲ ਡੁਮੇਟਾ, ਤਾਂ ਕੱਢ ਖ਼ਤ ਵਿਖਾਇਆ । ੬੬ ਤਾਂ ਪੜ੍ਹ ਚੂਚਕ ਰੋਸ ਬੁਲੇਂਦਾ, ਜਾਂ ਉਸ ਇੰਜ ਸੁਣਾਇਆ । "ਭੇਡਾਂ ਸਿੰਗ ਕਿਦੋਕੇ ਜੰਮੇ ? ਤੂੰ ਨੂਰੇ ਭੇਜ ਚਲਾਇਆ" । ਮੂੰਹ ਮੂੰਹ ਛਿੱਤਰ ਖਾ ਕੇ ਕੰਮੀਂ, ਬਹੁੰ ਰੁੰਨਾਂ ਦੁੱਖ ਪਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਉਹ ਡੁਮੇਟਾ, ਮੂੰਹ ਚੂਚਕਾਣੇ ਆਇਆ । ੬੭ ਵੈਂਦਾ ਡੂਮ ਗਿਆ ਚੂਚਕ ਥੇ, ਖ਼ਾਨਾਂ ਨੱਪ ਬਹਾਇਆ । ਕਰ ਮੂੰਹ ਕਾਲਾ, ਪੌਂਦੇ ਛਿੱਤਰ, ਡੂੰਮਾਂ ਜ਼ੋਰ ਵਿਖਾਇਆ । "ਵੇਖ ਜਣੇਂਦੀ ਨੂਰੇ ਸੰਦੀ", ਲੋਕਾਂ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਡੂਮ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਊਂਧੇ ਆਇਆ । ੬੮ ਤੀਜੀ ਰਾਤ ਮੁੜ ਗਿਆ ਖ਼ਾਨ ਥੇ, ਗੋਇਨ ਜਿੰਦ ਭਰੀਂਦੀ । "ਖ਼ਾਨਾਂ ਹਾਲ ਅਸਾਡਾ ਡਿਠੋ ਨਾਹੀਂ? ਜੋ ਸਿਰ ਮੈਂਡੇ ਥੀਂਦੀ । ਰੱਤ ਵਿਰੱਤੀ ਜੁੱਸਾ ਥੀਆ, ਕੰਮੀਂ ਤੁਸਾਡਾ ਥੀਂਦੀ । ਮੈਂ ਮਰੀਂਦਾ ਲੱਜ ਕਿ ਜਾਪੇ, ਪਰ ਅੰਮੜ ਪਈ ਮਰੀਂਦੀ" । ੬੯ ਇਹ ਸੁਣ ਨੂਰਾ ਰੋਹ ਬੁਲੇਂਦਾ, ਵੱਡੇ ਵੈਣ ਅਲਾਏ । ਕੁੱਲੇ, ਕਾਲੇ, ਨੁੱਕਰੇ, ਨੀਲੇ, ਅਬਲਕ, ਬਾਜ਼ ਪੀੜਾਏ । ਕਰੋ ਤਿਆਰੀ ਨਾ ਬਹਿਣ ਤਹੱਮੁਲ, ਆਪਣੇ ਲੋਕ ਬੁਲਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤ੍ਰੈ ਸੈ ਘੋੜਾ ਤੇ ਤ੍ਰੈ ਵੀਹਾਂ ਆਏ । ੭੦ ਅਲੀ ਅਲੀ ਕਰ ਵੱਡੇ ਗੁੱਸੇ, ਕੇਹੀ ਰਉਂਸੇ ਆਏ । ਜਿਉਂ ਕਰ ਖ਼ਾਨ ਚੜ੍ਹੇਂਦੇ ਬੇੜੀ, ਤਿਉਂ ਪੈਂਡਾ ਲਸ਼ਕਰ ਖਾਏ । ਭਿੜਨੇ ਉਤੇ ਚਾਉ ਕਟਕ ਨੂੰ, ਕੋ ਨਹੀਂ ਜੁ ਪਾਣੀ ਪਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੋਹਾਂ ਛੇਆਂ ਤੇ ਪੀਵਣ ਰੱਤ ਤ੍ਰਿਹਾਏ । ੭੧ ਤਾਂ ਖਲੋਏ ਪਸਿੰਦ ਕਰੇਂਦੇ, ਮਸਲਤ ਬੈਠ ਕਰੀਹਾਂ । ਰਾਹ ਛੋੜ ਕਰ ਪਕੜੋ ਬੇਲਾ, ਬੇੜੀ ਕੱਪ ਛਿਕੀਹਾਂ । ਲੁੱਡਣ ਬੰਨ੍ਹ ਚਲਾਹੋ ਮੁਸ਼ਕੀਂ, ਬਹੁਤੀ ਮਾਰ ਕਰੀਹਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜੇ ਮਿਲਣ ਅਸਾਨੂੰ, ਤਾਂ ਲੋਹੇ ਹੱਥ ਪਈਹਾਂ । ੭੨ ਰਾਹ ਛੋੜ ਬੇਲੇ ਨੂੰ ਥੀਏ, ਰਵਿਆਂ ਉੱਡੇ ਗਟਾਰੇ । ਉਡੀ ਧੂੜ ਅਕਾਸ਼ੀਂ ਗਈਆ, ਛਪੇ ਨੇ ਅੰਬਰ ਤਾਰੇ । ਵੱਜੀ ਧਰਤ ਤੇ ਜ਼ਿਮੀਂ ਬੁਲੇਂਦੀ ਝੱਲ ਨਾ ਸਕੇ ਭਾਰੇ । ਲੁੱਡਣ ਵੇਖ ਹੋਇਆ ਮੂੰਹ ਪੀਲਾ, ਆਏ ਭੱਤੇ ਹਾਰੇ । ੭੩ ਘੱਤ ਕੰਨ ਉਂਗਲੀ ਲੁੱਡਣ ਕੂਕੇ, ਹਾਲੋ ਹਾਲ ਕਰੇਂਦਾ । "ਹੀਰੇ ਵਕਤ ਆਇਓਈ ਓਹੋ, ਲੱਜਾ ਤੁਧ ਪਏਂਦਾ । ਤੇ ਮਿਲਿਆਨੀ ਜਿਹਨਾਂ ਘੜਾਇਆ, ਬੇੜਾ ਹੇਈ ਜੈਂਦਾ" ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀਂ ਲੁੱਡਣ ਇੰਜ ਕੁਕੇਂਦਾ । ੭੪ ਤਜ ਕਰ ਵਾੜੀ, ਧਾੜ ਕਰ ਧਾਣੀ, ਬੇਲੇ ਆਤਣ ਵੈਂਦਾ । ਉੱਠੀ ਧੂੜ ਅਕਾਸ਼ ਛੁਪਾਇਆ, ਲੁੱਡਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਖੇਂਦਾ । "ਕਾਂਵਾਂ ਭੱਤੇ ਹਾਰੇ ਆਏ ਲੱਜਾ ਤੁਸਾਂ ਪਏਂਦਾ । ਹੀਰੇ ਸਹੀ ਸਿਞਾਣ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ, ਬੇੜਾ ਹੈਈ ਜੈਂਦਾ" ।

੭੫ ਤਾਂ ਹੁਣ ਹੀਰ ਤੇ ਨਾਲੇ ਕੁੜੀਆਂ, ਘਰੋ ਘਰੀ ਸਭ ਧਾਈਆਂ । ਭੂਰੇ ਬੰਨ੍ਹ ਲਿਆ ਨੇ ਜੁੱਸੇ, ਚੋਰੀ ਘਿੰਨ ਸਰਵਾਹੀਆਂ । ਨਾਲੇ ਢਾਲੀਂ ਨੱਪ ਲਈਆਂ ਨੇਂ, ਭਿੜਨੇ ਤੇ ਸਧਰਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹਿਕਸੁ ਘੜੀ ਨੂੰ, ਬੇੜੀ ਉਤੇ ਆਈਆਂ । ੭੬ ਤਾਂ ਲੁੱਡਣ ਬੋਲੇ "ਸੁਣ ਹੀਰੇ ਕੁੜੀਏ! ਖ਼ਬਰ ਕਰੋ ਪਿਉ ਤਾਈਂ । ਆਏ ਕਟਕ ਪਰਾਏ-ਧੀਏ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਝਲੇਸੇਂ ਨਾਹੀਂ । ਭਾਈ ਵੀਰ ਸਦਾ ਇਸ ਵੇਲੇ, ਮੱਤ ਬੇੜਾ ਲੈਣ ਤਾਂ ਤਾਈਂ । ਹੀਰੇ ਫ਼ਿਕਰ ਅਜੇਹਾ ਕੀਚੈ, ਮੈਂ ਘਰ ਵੈਂਦਾ ਆਹੀਂ" । ੭੭ "ਜਾਹ ਦੂਰ ਅੱਖੀਂ ਦੇ ਅੱਗੋਂ, ਪਹਿਲਾਂ ਤੁਧ ਮਰੀਹਾਂ । ਭਿੜਨੇ ਉਤੇ ਚਾਉ ਅਸਾਂ ਨੂੰ, ਕਿਉਂ ਕਰ ਵੀਰ ਸਦੀਹਾਂ । ਵੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ ਭਿੜਨ ਅਸਾਡਾ, ਕੀੜੇ ਮਾਰ ਕਰੀਹਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੱਟ ਕਛੋਟਾ, ਅਗੋਂ ਹੋਇ ਝਲੀਹਾਂ" । ੭੮ ਆਖੇ ਹੀਰ "ਸੁਣੋ ਤੁਸੀ ਕੜੀਓ! ਮਸਲਤ ਏਹੁ ਕਰੀਹੇ । ਆਏ ਪੁੱਤ੍ਰ ਪਰਾਏ ਸੰਬਲ, ਅਗੋਂ ਹੋਇ ਝਲੀਹੇ । ਆਵਣ ਘੋੜੇ ਤ੍ਰਟਨ ਵੱਲੀਂ, ਅੱਗੋਂ ਹੋਇ ਨਪੀਹੇ । ਲੁੱਡਣ ਦਾ ਮੂੰਹ ਸਾਵਾ ਪੀਲਾ, ਚਲੋ ਤਾਂ ਖਰੀ ਕਰੀਹੇ ।

੭੯ ਆ ਖਲੋਤੀ ਹੀਰ ਫ਼ੌਜ ਘਿਨ, ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਮੱਥਾ ਲਾਏ । ਇਦੋਂ ਉਦੋਂ ਕਟਕ ਇਕੱਠੇ, ਦੋਹਾਂ ਨਦਰੀ ਆਏ । ਵੇਖ ਹੈਰਾਨ ਖਲੋਤੇ ਸੰਬਲ, ਰਾਠ ਬਹਾਦਰ ਸਾਏ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀਂ, ਭਿੜਨੇ ਤੇ ਸਧਰਾਏ । ੮੦ ਨੂਰਾ ਨਾਉਂ, ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਸੰਬਲ, ਘੋੜੀ ਗਰਮ ਕਰਾਏ । ਅੱਡੀ ਲਾਇ, ਆਇਆ ਹੋਇ ਤ੍ਰਿੱਖਾ, ਹੀਰੇ ਨਾਉਂ ਪੁਛਾਏ । ਧਰੂਹ ਮਿਆਨੋਂ ਕੱਢੀ ਮਿਸਰੀ, ਪੁੱਛੇ ਅਤੇ ਭਵਾਏ । "ਕਿਹੜੀ ਹੀਰ ਤੁਸਾਡੇ ਵਿਚੋਂ, ਮੈਂ ਨਾਲ਼ ਮੱਥਾ ਲਾਏ ।" ੮੧ ਤਾਂ ਕੁੱਦੀ ਵਿਚਹੁ ਹਰਣੀ ਵਾਂਗਣ, ਜਾਂ ਉਸ ਇਹ ਸੁਣਾਇਆ । "ਕੈ ਤੂੰ ਅੰਨ੍ਹਾ ?ਕੈ ਕੱਪ ਕੱਢਿਆ? ਮੈਨੂੰ ਸੁਣ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ? ਮੈਂ ਹਾਂ ਹੀਰ, ਚੂਚਕ ਦੀ ਜਾਈ, ਆਓ ਝਲੀਸਾਂ ਆਇਆ" । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀ, ਮੂੰਹ ਮੱਥਾ ਦੋਹਾਂ ਲਾਇਆ । ੮੨ ਤਾਂ ਧਰੂਹ ਮਿਆਨੋਂ ਮਿਸਰੀ ਕੱਢੀ, ਸਿਰ ਹੀਰੇ ਦੇ ਲਾਈ । ਗਰਦੀ ਖਾਇ ਗਈ ਵੱਲ ਪਿੱਛੋਂ, ਉਹ ਤਾਂ ਸੱਟ ਬਚਾਈ । ਤਾਂ ਦੂਜੀ ਚੋਟ ਮਾਰੀ ਫਿਰ ਨੂਰੇ, ਘੋੜੀ ਪਿਛਦੋਂ ਆਈ । "ਭੱਜੀਂ ਨਾਹੀਂ ਅੱਗੋਂ ਜੱਟਾ, ਹੁਣ ਵਾਰੀ ਮੈਂਡੀ ਆਈ" । ੮੩ ਹੀਰ ਧਰੂਹ ਕਰ ਮਾਰੀ ਮਿਸਰੀ, ਸਿਰ ਨੂਰੇ ਦੇ ਸੱਟੀ । ਆਈ ਰਾਸ, ਨਾ ਗਈ ਘੁਸਾਵੀਂ, ਧਰਤੀ ਰੱਤ ਵਿਰੱਤੀ । ਅੱਧਾ ਧੜ ਹੰਨੇ ਵਿਚ ਫਾਥਾ, ਅੱਧਾ ਢੱਠਾ ਧਰਤੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਦਿੱਸੇ ਜਣ ਧੋਬੀ ਸੁੱਥਣ ਘੱਤੀ । ੮੪ ਤਾਂ ਹੱਸੀ ਭੱਜ ਅਗੇਰੇ ਹੋਈ "ਕੇਹਾ ਕਹਿਰ ਕੀਤੋਈ । ਅਸਾਂ ਖਲਿਆਂ, ਮੰਦਾ ਕੀਤੋ, ਜੇ ਕਰ ਭੇੜ ਲਇਓਈ । ਵੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ ਭੱਛ ਅਸਾਨੂੰ, ਲੁੱਝ ਕਰੇ ਸਭ ਕੋਈ । ਐਬ ਤੇਰਾ ਜੇ ਹੀਰੇ ਹੋਵੇ, ਸਭ ਆਤਣ ਰੰਡਾ ਹੋਈ" । ੮੫ ਆਖੇ ਹੀਰ "ਸੁਣ ਹੱਸੀ ਭੈਣੇ ! ਇਹ ਗੱਲ ਬਣਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਹੋਇ ਸਿਕਦਾਰ ਖਲੋਵੇ ਪਿੱਛੇ, ਲਾਹਨਤ ਹੈ ਤਿਸ ਤਾਈਂ । ਮਰਣਾ ਜੀਵਨ ਵੱਸ ਨਾ ਕਿਸੇ, ਹੋਸੀ ਰੱਬ ਰਜ਼ਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਸੀ ਭੈਣੇ, ਮੈਥੋਂ ਮੰਦੀ ਨਾ ਕਾਈ" । ੮੬ "ਤੈਥੋਂ ਮੰਦੀ ਨਾ ਕਾਈ ਭੈਣੇ ! ਤੂੰ ਅੱਖੀਂ ਵੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ । ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਪਰਾਇਆਂ ਲੜਨਾ, ਮੱਤ ਕਰ ਜਾਣੇਂ ਹਾਸਾ । ਮਰਣ ਮਰੀਵਣ ਨਾਲ ਬੰਦੇ ਦੇ, ਜੀ ਦਾ ਕੀ ਭਰਵਾਸਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੂਰਮੇ ਸੋਈ, ਜੇ ਲੜਦਿਆਂ ਮੁੜੇ ਨਾ ਪਾਸਾ" । ੮੭ "ਸ਼ਾਬਾਸ਼ ਹੱਸੀ ਤੇਰੇ ਤਾਈਂ, ਸੁਖ਼ਨ ਇਹ ਭਲਾ ਕੀਤੋਈ । ਆਇਆ ਸੰਬਲ ਧਾਇ ਅਸਾਥੇ, ਸਾਈਂ ਵੇਲ ਦਿੱਤੋਈ । ਕੇਹੀ ਅੱਜ ਤੁਸੀ ਹੋਸੋ ਭੈਣੇ, ਪਹਿਲਾ ਭੇੜ ਪਇਓਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਥ ਵਿਖਾਓ, ਜੇ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰੇ ਸਭ ਕੋਈ" । ੮੮ "ਵੇਖ ਤਮਾਸ਼ਾ ਹੀਰ ਅਸਾਡਾ ਭੇੜ ਅਸਾਨੂੰ ਆਇਆ । ਉਹ ਮਰਦ ਮਹਿਰੀ ਜ਼ਾਤ ਅਸਾਡੀ ਹੋਸੀ ਜੋ ਰੱਬ ਭਾਇਆ । ਕਰਕੇ ਹਾਠ ਖਲੋਹੋ ਭੈਣੇ ! ਜੇ ਤੁਸਾਂ ਲੋਹਾ ਚਾਇਆ" । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੇਖੋ ਯਾਰੋ, ਕੁੜੀਆਂ ਜੰਗ ਮਚਾਇਆ । ੮੯ ਵੇਖ ਖਲੋਤੇ ਸਾਊ ਸਭੇ, ਇਹ ਲੜਨੇ ਨੂੰ ਸਧਰਾਈਆਂ । ਅੱਖੀਂ ਡਿੱਠਾ ਸਾਊਆਂ ਸਭਨਾ, ਕੋਈ ਕਦਮ ਅਗੇਰੇ ਆਈਆਂ । ਛਿੱਕ ਤਲਵਾਰੀਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸਭੇ, ਢਾਲੀ ਆਣ ਭਵਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੇਖੋ ਦਿਲ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ, ਅਲੀ ਅਲੀ ਕਰ ਧਾਈਆਂ । ੯੦ ਰੱਖੇ ਹੱਥ ਕਮਾਣਾਂ ਉਤੇ, ਰਾਠਾਂ ਭਿੜਨਾ ਚਾਇਆ । ਨਾਉਂ ਤਾਜ਼ੀ ਘੜੀਆਂ ਮੁਲਤਾਨੇ, ਜਿਉਂ ਕਰਿ ਸਾਵਣ ਆਇਆ । ਉੱਡਣ ਤੁੱਰੇ ਭੰਬੀਰੀ ਵਾਂਗੂੰ, ਸਾਊਆਂ ਪਰ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਭਿੜਨ ਸੂਰਮੇ, ਲੋਹੇ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਇਆ । ੯੧ ਢਾਲੀਂ ਰੱਖ ਸਿਆਲੀਂ ਸਿਰ ਤੇ, ਕੇਹੀ ਰਉਂਸੇ ਗਈਆਂ । ਵਾਂਗੂੰ ਕੂਹੀ ਸੀਨੇ ਪਰਨੇ, ਅਲੀ ਅਲੀ ਕਰ ਪਈਆਂ । ਲੜਨੇ ਉਤੇ ਚਾਉ ਸਿਆਲੀਂ, ਹੋਇ ਇਕੱਠੀਆਂ ਪਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਰਨ ਅਹੂਲਿਆ, ਹੋਇ ਜਮਾਤੀਂ ਸਹੀਆਂ । ੯੨ ਵਗੀਆਂ ਤੇਗ਼ਾਂ, ਇੱਦੋਂ ਉੱਦੋਂ, ਕੇਹੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਖਾਹੀਂ । ਲੋਥਾਂ ਝੜਨੇ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦੇ ਉੱਤੇ, ਰੱਤ ਲੱਗੇ ਜੰਘੀਂ ਬਾਹੀਂ । ਜੋਗਣੀਆਂ ਰੱਤ ਪੀਵਣ ਆਈਆਂ, ਸੀਸ ਧੜਾਂ ਤੇ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲਾਲ਼ ਜ਼ਿਮੀਂ ਸਭ, ਅਲਤਾ ਜਿਵੇਂ ਵਿਵਾਹੀਂ । ੯੩ ਅਜੇ ਇੱਦੋਂ ਉੱਦੋਂ ਚਾਉ ਭਿੜਨ ਦਾ, ਆਤਣ ਟਲਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਜਿਉਂ ਕੋਈ ਸ਼ਰਬਤ ਪੀਵੇ ਘੋਲ਼ਕੇ, ਲੋਹਾ ਖਾਣ ਤਿਵਾਹੀਂ । ਮਾਰ ਮਾਰ ਕਰ ਬੋਲਣ ਸੂਰਮੇ, ਹੁੱਟੇ ਲੜਦੇ ਤਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀਂ, ਬਾਰਾਂ ਕੀਤੇ ਅਜਾਈਂ । ੯੪ ਕੁੜੀਆਂ ਅੱਠ ਅਜਾਈਂ ਹੋਈਆਂ, ਪਈਆਂ ਫੇਰ ਤਿਵਾਈਂ । ਅਜੇ ਲੜਨੇ ਉਤੇ ਚਾਉ ਅਸਾਡਾ, ਬਿਰਾਗ ਲਥੋਸੇ ਨਾਹੀਂ । ਅਲੀ ਅਲੀ ਕਰ ਲਸ਼ਕਰ ਵੜੀਆਂ, ਜਾਵਣ ਦੇਵਣ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੁੱਟੇ ਸਾਊ, ਕੁੜੀਆਂ ਹੁੱਟਣ ਨਾਹੀਂ । ੯੫ ਤਾਂ ਟਪ ਪਿਛੂਹਾਂ ਹੋਏ ਯਾਰੋ, ਘੋੜੇ ਵਾਗਾਂ ਚਾਈ । ਹੋ ਤੀਰ ਵਾਹ-ਗਿਆ ਸਭ ਲਸ਼ਕਰ ਆਤਣ ਪਿੱਛੋਂ ਧਾਈ । ਹੀਰੇ ਹੋੜਾ ਪਾਇਆ ਹੁਕਮੀ, ਅੱਗੇ ਵੰਝਹੁ ਨਾ ਕਾਈ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀ, ਮੈਨੂੰ ਵੇਖੋ ਆਈ । ੯੬ ਨੂਰਾ ਆਖੇ "ਸੁਣਹੁ ਭਿਰਾਉ ਏਹੁ ਨਾ ਕੰਮ ਕਰੀਹੇ । ਜੇ ਮਰਾਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਹੱਥੋਂ, ਸੋਭ ਨਾ ਇਹੋ ਪਈਹੇ । ਲੁੱਡਣ ਛੋੜ ਚਲੋ ਸਣ ਬੇੜੀ, ਹੁਣ ਲੜਨਾ ਭਲਾ ਸੁ ਨੀਹੇ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨੂਰਾ ਆਖੇ, ਜੋ ਵਾਗਾਂ ਪਿਛਾਂ ਛਕੀਏੇ" । ੯੭ "ਹੀਰ ਵੰਗਾਰ ਸੁਣਾਏ ਉੱਚਾ, ਆਖੇ ਨੂਰੇ ਤਾਈਂ । ਆਇਉਂ ਚੱਲ ਉਚੇਚਾ ਮੈਂਥੇ, ਹੁਣ ਫਿਰ ਵੰਞੇ ਨਾਹੀਂ । ਭਿੜਨੇ ਉਤੇ ਚਾਉ ਅਸਾਡਾ, ਅਜੇ ਮੈਂ ਹੁਣ ਆਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੁਣਿਆਂ ਨੂਰੇ, ਤਾਂ ਦਿਲ ਘੱਤੇ ਨਾਹੀਂ । ੯੮ ਅੰਬਰ ਪਾੜ ਨਿਕੱਖੀਆਂ ਹੂਰਾਂ, ਜ਼ਾਤ ਸਿਆਲੀਂ ਪਰੀਆਂ । ਮੇਵਾ ਖਾਇਨ, ਪੱਟ ਹੰਢਾਇਨ, ਨੁਕਲ ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਗਿਰੀਆਂ । ਵੇਖੋ ਹੀਆ ਸਹੀ ਸਿਆਲੀਂ, ਮਰਨੋਂ ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਡਰੀਆਂ । ਹੁਕਮੀ ਤੀਰ ਚਲਾਇਨ ਅੱਖੀਂ, ਬਿਨਾ ਖੰਭਾਂ ਬਾਝੋਂ ਸਰੀਆਂ । ੯੯ ਆਖੇ ਰਾਠ ਸੁਣੋ ਭਿਰਾਉ, ਆਖ ਸੁਣਾਈਂ ਭਾਈਆਂ । ਨਹੀਂ ਮੁਨਾਸਬ ਲੜਨ ਅਸਾਡਾ, ਏਹ ਲੜਨੇ ਤੇ ਸਧਰਾਈਆਂ । ਵੱਡੇ ਬਹਾਦਰ ਸਹੀ ਸਿਆਲੀਂ ਭਿੜਨੇ ਉਤੇ ਆਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੋ ਕੇ ਜਾਪਣ, ਜੈਂ ਇਹ ਪੇਟੋਂ ਜਾਈਆਂ । ੧੦੦ ਅੱਡੀਆਂ ਮਾਰ ਚਲਾਇਉ ਲਸ਼ਕਰ, ਹੀਰ ਪਿਛੂਹਾਂ ਆਈ । "ਮੂੰਹੀਂ ਕਰਿਹੋ ਕੱਪੜੇ ਲੱਤੇ, ਸੱਟ ਨਾ ਕਰਿਹੋ ਕਾਈ । ਦਾੜ੍ਹੀ ਵਾਲਾ ਮੁੜ ਖਲੋਤਾ, ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਲੱਜ ਵੰਞਾਈ ।" ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਏਹੁ ਸੁਖ਼ਨ ਕਰ, ਫਿਰੀ ਚੂਚਕ ਦੀ ਜਾਈ । ੧੦੧ ਮੁੜ ਧਰਾਏ ਸੁੱਟੇ ਵਿਚ ਨੈਂ ਦੇ, ਕੁੜੀਆਂ ਆਣ ਦਬਾਈਆਂ । ਰੁੰਨੀ ਪਹਿਰ ਹਿੱਕ ਸਲੇਟੀ, ਕਰ ਵੈਰਾਗ ਗੱਲ ਲਾਈਆਂ । ਖਾਇ ਭੈੜ ਆਈਆਂ ਫਿਰ ਪੱਤਣ, ਜਿਥੇ ਵੱਲੀਂ ਲਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਹੀਂ ਸੁ ਖ਼ਬਰੀਂ, ਚੂਚਕ ਜੋਗ ਸੁਣਾਈਆਂ । ੧੦੨ ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਸੁਣਦੇ, ਤਿਉਂ ਤਿਉਂ ਜੁਲਦੇ, ਕੇ ਕੇ ਆਖ ਵਿਚਾਰੇ । ਜਿਉਂ ਘਟ ਸਾਵਣ ਬੂੰਦ ਬਹਾਰਾਂ, ਤਿਉਂ ਆਏ ਲਸ਼ਕਰ ਭਾਰੇ । ਬੇਲੇ ਦੇ ਵਿਚ ਮਾਵਣ ਨਾਹੀਂ, ਵੱਡੇ ਬਹਾਦਰ ਸਾਰੇ । ਲੜਦੇ ਵੀਰ ਹੀਰ ਦੇ ਤਾਈਂ, ਜੇਤੀ ਅੰਬਰ ਤਾਰੇ । ੧੦੩ ਭਈਏ ਮੁਈਏ ! ਕਿਆ ਕੀਤੋ, ਅਸਾਂ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਕਾਈ । ਅਸਾਂ ਸੁਣਿਆਂ, ਸੰਬਲ ਆਏ, ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਅਸਾਂ ਰਾਈ । ਗਏ ਕਿਧਰ ਤੂੰ ਦਸ ਅਸਾਂ ਨੂੰ ਵੀਰਾਂ ਗੱਲ ਚਲਾਈ । ਦਸ ਸਹੀ ਸੱਚ, ਆਖ ਸਵੇਲੇ, ਚਲੀਏ ਕਿਹੜੀ ਜਾਈ । ੧੦੪ "ਸੁਣ ਵੀਰਾ ਖ਼ਾਨਾ! ਸੁਲਤਾਨਾ! ਕਿਸੇ ਤੁਸਾਂ ਨੂੰ ਕੂੜ ਸੁਣਾਇਆ । ਭੁੱਖੇ ਚਾਕ ਕਿਦਾਊਂ ਆਏ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੀਂ ਨੂੰ ਹੱਥ ਪਾਇਆ । ਕੁੜੀਆਂ ਕੱਢੇ ਚਿਕ ਕਿਵੇਂ ਹੀ, ਕੋਈ ਨਜ਼ਰ ਨਾ ਮੈਨੂੰ ਆਇਆ । ਕਿਤ ਨੂੰ ਆਖਾਂ ਤੁਸਾਂ ਸੁਣਾਈਂ, ਕਿਛ ਅਕਬਰ ਮੈਂਥੇ ਧਾਇਆ ?" ੧੦੫ ਹੱਭੇ ਪੁੱਛ ਸਿਆਲੀਂ ਆਏ, ਹੀਰ ਇਕੱਲੀ ਹੋਈ । ਲੁੱਡਣ ਦੇ ਮੂੰਹ ਲਾਲੀ ਆਈ, ਆ ਸਲਾਮ ਕੀਤੋਈ । ਭਲਾ ਥੀਆ ਜੋ ਕਟਕ ਚਲਾਇਆ, ਤਾਂ ਦਿਲ ਤਾਜ਼ੀ ਹੋਈ । ਸੂਤਕ ਲਾਹ, ਲੁਡਣ ਚੜ੍ਹ ਬੈਠਾ, ਦਿਲ ਤੋਂ ਦਗ਼ਾ ਗਇਓਈ । ੧੦੬ ਇਤ ਭਤ ਜੰਮੀ, ਇਤ ਭਤ ਮੰਗੀ, ਇਤ ਭਤ ਖੇਡ-ਖਡਾਈ । ਇਤ ਭਤ ਬੇੜੀ, ਇਤ ਭਤ ਬੇਲਾ, ਜੰਮੀ ਪਲੀ ਇਥਾਈਂ । ਇਸੇ ਰਉਂਸੇ ਹੱਭ ਹਕੀਕਤ, ਦਮੋਦਰ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਕਿੱਸਾ ਇਹ ਸੰਪੂਰਨ ਹੋਇਆ, ਹੁਣ ਰਾਂਝੇ ਤਾਈਂ ਜਮਾਈਂ ।

੧੦੭ ਵੱਡੇ ਰਾਠ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਭੁਈਂ ਨਈਂ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਮੌਜ਼ਮ ਨਾਮ, ਜ਼ਾਤ ਦਾ ਰਾਂਝਾ, ਢੁੱਕਣ ਸੱਤੇ ਪਾਹੀਂ । ਤਿਸਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਧੀਦੋ ਜੰਮਿਆ, ਰੌਸ਼ਨ ਰੂਪ ਤਦਾਹੀਂ । ਵਾਹੁ ਜਣੇਂਦੀ ਧੀਦੋ ਰਾਂਝਾ, ਸੇ ਮਾਂਵਾਂ ਜੱਗ ਵਿਚ ਨਾਹੀਂ । ੧੦੮ ਘਰ ਮੌਜ਼ਮ ਦੇ ਧੀਦੋ ਜੰਮਿਆ, ਹੋਈ ਜੱਗ ਵਧਾਈ । ਘਰ ਸ਼ਦਿਆਨੇ ਮੌਜ਼ਮ ਰੱਖੇ, ਅਜ਼ਮਤ ਕੀ ਰੁਸ਼ਨਾਈ । ਦੋ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਧੀਦੋ ਹੋਇਆ, ਢੁੱਕ ਰਹੀ ਕੁੜਮਾਈ । ਚਹੁੰ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਧੀਦੋ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਸੂਰਜ ਝਾਤ ਵਿਖਾਈ । ੧੦੯ ਜੇ ਛੇਆਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਧੀਦੋ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਸਭ ਕੋ ਵੇਖਣ ਆਵੇ । ਸੂਰਤ, ਸ਼ਕਲ ਵਾਹੁ ਤੁਸਾਡੀ, ਤੇਰਿਆਂ ਬਖ਼ਤਾਂ ਨਾਲ਼ ਨਾ ਦਾਵੇ । ਜੋ ਵੇਖੇ, ਵੱਸ ਥੀਵੇ ਸੋਈ, ਫਾਥਾ ਟੁਰਨ ਨਾ ਪਾਵੇ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤਜ਼ ਰਾਂਝੇ ਦਾ, ਭਿਰਾਵਾਂ ਮੂਲ ਨਾ ਭਾਵੇ । ੧੧੦ ਜੇ ਛੇਆਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਮੁਈ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਅੰਮਾਂ । ਵੀਰ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਏ ਸਿਰ ਤਾਈਂ, ਖ਼ਾਤਿਰ ਜ਼ਰਾ ਨਾ ਜੰਮਾਂ (ਜਮ੍ਹਾਂ) । ਮਤਾ ਕਰਨ ਭਰਾ ਰਾਂਝੇ ਦੇ, ਇਸ ਮਾਰ ਲੁੜਾਈਏ ਲੰਮਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਰੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ, ਤਾਂ ਖ਼ਾਤਿਰ ਹੋਵੇ ਜੰਮਾਂ (ਜਮ੍ਹਾਂ) । ੧੧੧ ਜਾਂ ਮੌਜ਼ਮ ਨਜ਼ਰ ਭਲੇਰੀ ਡਿੱਠੀ, ਮੂਲ ਹੀ ਵਿਸੈ ਨਾਹੀਂ । ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਛਾਤੀ ਦੇ ਅੱਗੇ, ਮੂਲ ਨਾ ਵਿਸੈ ਕਦਾਹੀਂ । ਰਾਤ ਦਿਹਾਂ ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਵੇਖੇ, ਜਿਉਂ ਗੁਲ ਸੰਝ ਸਬਾਹੀਂ । ਗ਼ਾਲਬ ਸਹੀ ਸ਼ਰੀਕ ਰਾਂਝੇ ਦੇ, ਲੋਚਨ ਮਾਰਨ ਤਾਈਂ । ੧੧੨ ਤਾਹਿਰ, ਜ਼ਾਹਿਰ, ਜੀਵਨ, ਮਤਾ ਕੀਤਾ, ਛੋਹਰ ਅਸੀਂ ਮਰੀਹਾਂ । ਕੁੱਲ ਆਲਮ ਵੇਖਣ ਆਏ ਇਸ ਨੂੰ, ਅਸੀਂ ਕੈਨੂੰ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰੀਹਾਂ । ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਿਕਦਾਰੀ ਅਸਾਂ ਤਾਈਂ, ਜੇ ਇਸ ਜੀਵਣ ਦੀਹਾਂ । ਆਖੋ ਭਾਈ ਈਵੈਂ ਬਣਦੀ, ਇਹ ਛੋਹਰ ਅਸੀਂ ਮਰੀਹਾਂ । ੧੧੩ ਮਾਰਨ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ ਤ੍ਰੈਹਾਂ ਮੂਲ ਨਾ ਢਿੱਲ ਕਰੀਹਾਂ । ਇਹ ਮੌਜ਼ਮ ਸੁਣ ਪਾਈ ਯਾਰੋ, ਚੌਂਕੀ ਇਸਦੀ ਦੀਹਾਂ । ਲਾਲ ਵਿਗਾੜ ਲਏ ਮੱਤ ਕੋਈ, ਰੋ ਰੋ ਹੱਥ ਵਟੀਹਾਂ । ਤਜਿਆ ਖਾਣਾ, ਸੌਣਾ ਮੌਜ਼ਮ, ਵਿਸਾਹ ਨਾ ਜ਼ਰਾ ਕਰੀਹਾਂ ।

੧੧੪ ਤਾਂ ਮਨ ਮੌਜ਼ਮ ਈਹਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਧੀਦੋ ਜੋਗ ਮੰਗਾਈਂ । ਮੁਈਉਸ ਮਾਉਂ, ਮੱਤ ਮੈਂ ਵੰਝਾਂ, ਕੈਂ ਦੀ ਝੋਲੀ ਪਾਈਂ । ਵੀਰਾਂ ਮੰਦੀ ਨਿਯਤ ਕੀਤੀ, ਇਸੇ ਵਿਗਾੜਨ ਤਾਈਂ । ਅੱਠੇ ਪਹਿਰ ਮੌਜ਼ਮ ਧੂੰਏਂ ਵਾਂਗੂੰ, ਧੁੱਖੇ, ਸੰਝ, ਸਬਾਹੀਂ । ੧੧੫ ਤਾਂ ਖ਼ਾਨ ਯਾਕੂਬ ਵੜਾਇਚ ਵੱਡਾ, ਆਹਾ ਰਾਠ ਜਣਾਇਆ । ਕਰ ਕਰ ਮੌਜ਼ਮ ਫ਼ਿਕਰ ਜੁ ਕੀਤਾ, ਬਾਹਮਣ ਡੂਮ ਚਲਾਇਆ । ਨਿਵ ਨਿਵ ਨੀਵਾਂ ਹੋਵੇ ਮੌਜ਼ਮ, ਗੱਲ ਵਿਚ ਪੱਲਾ ਪਾਇਆ । ਚੋਰੀ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮੌਜ਼ਮ, ਬਹਿ ਕਰ ਖ਼ਤ ਲਿਖਵਾਇਆ । ੧੧੬ ਤਾਂ ਕੰਮੀਂ ਉੱਠ ਚਲੇ ਭਾਈ, ਗਏ ਤੀਜੇ ਦਿਨ ਤਾਈਂ । ਜਾਇ ਮਿਲੇ ਯਾਕੂਬ ਖ਼ਾਨ ਨੂੰ, ਕਰੀ ਅਸੀਸ ਉਨ੍ਹਾਹੀਂ । ਲਿਖਿਆ ਖ਼ਤ ਜੋ ਮੌਜ਼ਮ ਸੰਦਾ, ਡੁਮੇਟੇ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਬੋਲੇ, ਚਿੱਠੀ ਕੱਢ ਪੜ੍ਹਾਈ । ੧੧੭ ਪੜ੍ਹ ਕਰ ਖ਼ਾਨ ਫ਼ਿਕਰ ਦਿਲ ਅੰਦਰ, ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਮੂਲ ਅਲਾਇਆ । ਕੁੱਲ ਹਕੀਕਤ ਕਾਗ਼ਜ਼ ਸੰਦੀ, ਤਾਂ ਪੜ੍ਹ ਬੋਝੇ ਪਾਇਆ । ਬਾਹਰ ਛੋੜ ਫ਼ਿਕਰ ਕਰ ਦਿਲ ਨੂੰ, ਤਾਂ ਚੱਲ ਅੰਦਰ ਆਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੱਦ ਕਬੀਲਾ, ਤਾਂ ਬਹਿ ਖ਼ਤ ਵਚਾਇਆ । ੧੧੮ "ਸੁਣਿਹੋ, ਸਭ ਕਬੀਲਾ ਮੈਂਡਾ, ਪੜ੍ਹ ਕਰ ਖ਼ਤ ਸੁਣਾਏ । ਕਰੋ ਪਸੰਦ ਬੈਠ ਕਰ ਸਭੇ, ਇਹ ਕੰਮੀਂ ਹਜ਼ਾਰਿਓਂ ਆਏ । ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਸਾਕ ਮੌਜ਼ਮ ਦੇ, ਤਾਂ ਕੰਮੀਂ ਆਦਰ ਨਾਲ ਬਹਾਏ । ਕਹੋ ਭਾਈ ਜੋ ਜੀ ਤੁਸਾਡੇ, ਦਿਲ ਦੀ ਗੱਲ ਦੱਸਿਆਹੇ । ੧੧੯ ਤਾਂ ਕੁੱਲ ਕਬੀਲਾ ਸਭ ਮਿਲਾਇਆ, "ਖ਼ਾਨਾ ਤੂੰ ਸਿਰ ਸਾਈਂ । ਜੇ ਕਰ ਤੂੰ ਨਾ ਜਾਣੇਂ ਖ਼ਾਨਾ ! ਤਾਂ ਕੁੱਝ ਅਸੀਂ ਅਖਾਹੀਂ । ਜਾਂ ਧੀਦੋ ਕਾਰਣ ਪਚਾਰੂ ਆਏ, ਤਾਂ ਹੋਇਆ ਬਖ਼ਤ ਅਸਾਹੀਂ । ਇਹ ਹਿੱਕ ਛੋਹਰ ਮੰਗੇ ਮੌਜ਼ਮ, ਆਖੇ ਤਾਂ ਸਭ ਦਿਵਾਹੀਂ । ੧੨੦ ਦੇ ਆਦਰ, ਘਰ ਰੱਖੇ ਕੰਮੀਂ, ਰੱਤੇ ਪਲੰਘ ਬਹਾਏ । ਅਠੋਹਾਰੀ ਰੱਖ ਕਰੀਹੁ, ਤ੍ਰਗ ਯਾਕੂਬ ਘੜਾਏ । ਪੁੱਛ ਭਿਰਾਵਾਂ ਤਾਈਂ ਖ਼ਾਨਾਂ, ਲੈ ਸੋਨਾ ਤ੍ਰਗ ਬਣਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪਹਿਰਾਏ ਕੰਮੀਂ, ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਇ ਚਲਾਏ । ੧੨੧ ਕੰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋ ਵਿਦਿਆ ਕੀਤਾ, ਓਥਹੁ ਟੁਰੇ ਸਿਧਾਏ । ਆ ਹਜ਼ਾਰੇ ਦਾਖ਼ਿਲ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਮੌਜ਼ਮ ਨਦਰੀ ਆਏ । ਬਹੁਤ ਰਾਜ਼ੀ ਸੁਣ ਹੋਇਆ ਮੌਜ਼ਮ, ਟਮਕ ਢੋਲ ਧਰਾਏ । ਬਹੁਤ ਜਮੀਅਤ ਲਸ਼ਕਰ ਸੇਤੀ, ਕੋਠੇ ਸਹਿਜ ਲੁਟਾਏ । ੧੨੨ ਤਾਂ ਮੰਦਾ ਲੱਗਾ ਤਾਹਰ, ਜ਼ਾਹਰ, ਧੀਦੋ ਕਿਵੇਂ ਮਰੀਹਾਂ । ਮੌਜ਼ਮ ਮੋਇਆ, ਗਈ ਸਿਕਦਾਰੀ, ਜੇ ਇਸ ਜੀਵਣ ਦੀਹਾਂ । ਜਿਉਂ ਜਾਣੋ, ਤਿਉਂ ਰਾਤੀਂ ਦੇਹਾਂਂ, ਇਸ ਨੂੰ ਸੱਟ ਕਰੀਹਾਂ । ਮਾਰੇ ਬਿਨਾਂ ਗਈ ਸਿਕਦਾਰੀ, ਜੇ ਇਸ ਜੀਵਣ ਦੀਹਾਂ ।

੧੨੩ ਜੇ ਚੜ੍ਹੇ ਧੀਦੋ ਘੋੜੇ ਉਤੇ, ਬਾਹਰ ਪੰਖੀ ਨਾ ਠਹਿਰਾਇਨ । ਮਿਹਰ, ਪਰਿੰਦੇ, ਮੋਨੀ, ਸੇਹੀਅੜ, ਪੈਰ ਨਾ ਮੂਲੇ ਚਾਇਨ । ਨਰ ਨਾਰੀ ਜੇ ਕੋਈ ਵੇਖੇ, ਪਲ ਨਾ ਪਲਕਾਂ ਲਾਇਨ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਰਾਠ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦੇ ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਆਇਨ । ੧੨੪ ਮੌਜ਼ਮ ਮਨ ਵਿਚ ਮਸਲਤ ਕੀਤੀ, ਧੀਦੋ ਜੋਗ ਵਿਵਾਹੀਂ । ਵੱਡਾ ਰਾਠ ਕੀਤੋਸੇ ਸੱਕਾ, ਉਸ ਦੀ ਝੋਲ਼ੀ ਪਾਈਂ । ਮੈਂ ਜ਼ਹੀਫ਼ ਹਾਂ ਕਬਰ ਕਿਨਾਰੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਬਲਾਈਂ । ਘਰ ਵਿਚ ਵੈਰ, ਚਿਣਗ ਹੈ ਚੋਲੇ, ਏ ਢਿੱਲ ਬਣਦੀ ਨਾਹੀਂ । ੧੨੫ ਕੀਆ ਤਰੱਦਦ ਮੌਜ਼ਮ ਯਾਰੋ, ਏਹੋ ਉੱਦਮ ਕੀਤਾ । ਇਸੇ ਵਿਵਾਹ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੌਜ਼ਮ ਚਾਇ ਭਲੇਰੀਆਂ ਰੀਤਾਂ । ਇਹ ਸਬੱਬ ਬਣੇ ਜੇ ਕੋਈ, ਪਿੱਛੋਂ ਕਰੀਂ ਕੇ ਕੀਤਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਫ਼ਿਕਰ ਕਾਜ ਦੇ, ਖ਼ਾਨ ਫਿਰੇ ਚੁੱਪ ਕੀਤਾ । ੧੨੬ ਮੱਤਾ ਡੂਮ ਮੌਜ਼ਮ, ਸੱਦ ਭਾਈ, ਲਿਖ ਵੜਾਇਚਾਂ ਤਾਈਂ । ਗੰਢੀ ਪਾ ਭੇਜ ਤੂੰ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਢਿੱਲ ਬਣਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਸੁੱਖ ਵੇਖਾਂ ਅੱਖੀਂ, ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਪਰਨਾਈਂ । ਜੁਲਿਆ ਬਾਹਮਣ ਨਾਲ਼ ਡੁਮੇਟਾ, ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤਾਈਂ । ੧੨੭ ਪੜ੍ਹ ਕਰ ਖ਼ਤ ਦਿਲਾਸਾ ਕੀਤਾ, ਸਭ ਸਾਮਾਨ ਕਰੇਂਦਾ । ਕਰੋ ਤਹੱਮੁਲ ਰਾਤ ਰਹੇ ਤਰੈ, ਗੰਢੀ ਪਾਇ ਚਲੇਂਦਾ । ਗੰਢੀ ਦੇ ਕਰ ਅਪਣੇ ਕੰਮੀਂ ਨਾਲ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਂਦਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਭ ਸਾਮਾਨ ਕਰ, ਟਮਕ ਢੋਲ ਧਰੇਂਦਾ । ੧੨੮ ਤਾਂ ਸੁਣ ਸਭਨਾਂ ਲੋਕਾਂ, ਏਹੋ ਮੌਜ਼ਮ ਕਾਜ ਰਚਾਇਆ । ਧੀਦੋ ਦੇ ਪਰਨਾਉਣ ਵ੍ਹਾਤੇ, ਵੱਡਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਾਇਆ । ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਸੁਣ ਕਰ ਸਭ ਹੋਏ ਸਭਸੇ ਦੇ ਮਨ ਭਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮੌਜ਼ਮ ਤੱਕੋ, ਵੱਡਾ ਵਿਆਹੁ ਰਚਾਇਆ । ੧੨੯ ਤਾਂ ਕਰਨ ਪਸੰਦ ਬੈਠ ਸਭ ਸਾਊ, ਕੀਕਣ ਕੀਚੈ ਭਾਈ । ਦੇਵੋ ਕਾਜ ਨਾ ਕਰੋ ਤਹੱਮੁਲ, ਢਿੱਲ ਨਾ ਬਣਦੀ ਕਾਈ । ਕਰੇ ਸਾਮਾਨ ਵੜਾਇਚ ਜੁਆਨੋਂ, ਵੱਡੀ ਬਾਜ਼ੀ ਪਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਾਜ ਗਿਣਾਇਆ, ਆਈ ਸਭ ਲੁਕਾਈ । ੧੩੦ ਗੰਢੀ ਭੇਜ ਕਰੇਂਦਾ ਸ਼ਾਦੀ, ਦੱਸੇ ਸਕਿਆਂ ਭਾਈਂ । ਘਿਓ, ਗੁੜ, ਖੰਡ, ਮੈਦੇ ਤੇ ਦਾਣੇ, ਕਿਛੁ ਸੁਧ ਪੈਂਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਜੇਡਾ ਸਿਰ ਤੇਡੀ ਸਿਰ ਪੀੜਾ, ਤੇਹਾ ਸਾਮਾਨ ਉਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੋਲਾਂ ਗੰਢੀਂ, ਗਈਆਂ ਰਾਂਝਿਆਂ ਤਾਈਂ । ੧੩੧ ਤਾਂ ਮੌਜ਼ਮ ਮਨ ਮਿੱਠਾ ਲੱਗਾ, ਸਭ ਸਾਮਾਨ ਕਰੇਂਦਾ । ਭੇਜੇ ਕੰਮੀਂ ਸਭਨੀਂ ਸੱਕੀਂ, ਸਾਰ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਂਦਾ । ਘੁਰਨ, ਨਫ਼ੀਰਾਂ ਤੇ ਸਰਨਾਈਂ, ਟੰਮਕ ਢੋਲ ਧਰੇਂਦਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮੌਜ਼ਮ ਆਖੇ, ਕਦੋਂ ਏਸ ਪਰਨੇਂਦਾ । ੧੩੨ ਤਾਂ ਇਦੋਂ ਉਦੋਂ ਕਰੀ ਤਿਆਰੀ, ਧੀਦੋ ਮਾਈਏਂ ਪਾਇਆ । ਚੀਕੂ, ਵਟਣਾ, ਮਹਿੰਦੀ ਲੈ ਕਰ, ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਪਿਉ ਲਾਵਣ ਆਇਆ । ਆਪੇ ਬਾਪ ਤੇ ਆਪੇ ਅੰਮਾਂ, ਭੀ ਵੀਰਾਂ ਮੰਦਾ ਭਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨੀਯਤ ਭੈੜੀ, ਮਾਰਨ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ । ੧੩੩ ਦਸਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਧੀਦੋ ਰਾਂਝਾ, ਕੇਹੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਖਾਈਂ । ਨੱਕ ਬੁਲਾਕ ਤੇ ਕੰਨੀਂ ਲੁੜ੍ਹਕੇ, ਸੋਨੇ ਕੜੇ ਹਥਾਈਂ । ਕੰਨੇ ਚੂਣੇ, ਬੱਚੇ ਨਾਗਾਂ, ਜ਼ੁਲਫ਼ ਕੁੰਡਲ ਵਲ ਤਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜੇ ਕੋ ਵੇਖੇ, ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਠੇ ਨਾਹੀਂ । ੧੩੪ ਸਭ ਭਰਜਾਈਆਂ ਆਸ਼ਿਕ ਤਿਸ ਤੇ, ਬਿਨ ਵੇਖੇ ਖਾਵਣ ਨਾਹੀਂ । ਜਿਉਂ ਜਿਉਂ ਚੀਕੂ ਮਲਣ ਰੰਝੇਟੇ, ਤਿਊਂ ਤਿਊਂ ਕੱਢਣ ਆਹੀਂ । ਮੂੰਹ ਮਹਿਤਾਬ, ਅੱਖੀਂ ਬਲਣ ਮਸ਼ਾਲਾਂ, ਕਿਹੜੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਖਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਿਸ ਸਲਾਹੀਂ, ਪੁੱਤਰ ਜਣੇਵਹਿ ਮਾਈ ।

੧੩੫ ਜਾਂ ਬਾਕੀ ਸੱਤ ਗੰਢੀਂ ਰਹੀਆਂ, ਤਾਂ ਦਿਹੁੰ ਫਿਰਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਵਿਚ ਇਰਾਦੇ ਈਵੇਂ ਬਣਦੀ, ਟਾਲੀ ਟਲਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਮੌਜ਼ਮ ਮੋਇਆ ਨਿਖੁੱਟੇ ਦਾਣੇ, ਬਣੀ ਜੁ ਬਾਬ ਤਿਵਾਹੀਂ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੋਇ ਨਿਛੱਕਾ, ਧੀਦੋ ਰਿਹਾ ਤਦਾਹੀਂ । ੧੩੬ ਤਾਂ ਸਹੀ ਭਿਰਾਵਾਂ ਉਤੇ ਵੇਲੇ, ਵੀਰੇ ਕਾਜ ਰਹਾਇਆ । ਹੋਇਆ ਹੁਕਮ ਹਜ਼ੂਰੋਂ ਈਵੇਂ, ਵੱਸ ਗ਼ਨੀਮਾਂ ਆਇਆ । ਦੌਲਤ ਖੱਸ ਗ਼ਨੀਮਾਂ ਲੀਤੀ, ਕਰਦੇ ਜੋ ਮਨ ਭਾਇਆ । ਇਉਂ ਕਰ ਧੀਦੋ ਜਾਪੇ ਯਾਰੋ, ਵੱਸ ਕਾਠ ਕੁਹਾੜੇ ਆਇਆ । ੧੩੭ ਮਤਾ ਪਕਾਇ ਕਰੇਂਦੇ ਮਸਲਤ, ਵੇਖ ਥੀਵਾਹਾਂ ਭਾਈ । ਏਹੋ ਨੀਤ ਵੱਖ ਕਰਨ ਦੀ, ਹਭਣਾ ਚੰਗੀ ਭਾਈ । ਖੋਟੀ ਗੱਲ ਭਰਾਵਾਂ ਹੰਧੀ, ਨੀਯਤ ਭਲੀ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਟਲੇ ਨਾ ਟਾਲੀ, ਬਣੀ ਜੋ ਬਾਬ ਤਿਵਾਹੀਂ । ੧੩੮ ਕਰਨ ਪਸੰਦ ਬੈਠ ਕਰ ਤਰੀਹੇ, ਕੀਕਣ ਏਸ ਮਰੀਹਾਂ । ਹਿਕੇ ਤਾਂ ਮਾਰੋ ਰਾਤੀਂ ਸੁੱਤਿਆਂ, ਹਿਕੇ ਤਾਂ ਮਹੁਰਾ ਦੀਹਾਂ । ਹਿਕੇ ਤਾਂ ਘੋਟੂ ਦੀਜੇ ਇਸ ਨੂੰ, ਹਿਕੇ ਕੱਪ ਕੇ ਨਈਂ ਸਟੀਹਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਅਰਮਾਨ ਦਿਲੇ ਤੋਂ, ਗ਼ੁੱਸਾ ਸਾਰਾ ਲਈਹਾਂ । ੧੩੯ ਪਹਿਲੋਂ ਥੀਹੋ ਵੱਖ ਸਹੀ ਸੱਚ, ਬਦੀ ਘਿਨਾਹੇ ਨਾਹੀਂ । ਵੰਡਹੁ ਮਿਲਖ ਮਾਲ ਅੰਦਰ ਦਾ, ਵੰਡਿਓ ਸੱਤੇ ਪਾਹੀਂ । ਵੰਡਹੁ ਕੱਪੜਾ, ਲਤਾ, ਲੁੰਙੀ, ਜੋ ਭੰਨਹੁ ਖੋਜ ਕਿਵਾਹੀਂ । ਇਸ ਬਿਧ ਮਾਰਨ ਏਸ ਮਨਾਸਬ, ਬਦੀ ਬੁਡਾਹਾਂ ਨਾਹੀਂ । ੧੪੦ ਧੀਦੋ ਸੱਦ ਭਿਰਾਵਾਂ ਆਂਦਾ, ਥੀਹੋ ਵੱਖ ਕਰੀਹਾਂ । ਤਰਕਾ ਜੋ ਪਿਓ ਦਾਦੇ ਸੰਦਾ, ਹਿੱਸੇ ਚਾਰ ਕਰੀਹਾਂ । ਜੋ ਦੌਲਤ ਦਾ ਅੰਦਰ ਬਾਹਰ, ਫ਼ਰਕੋ ਫ਼ਰਕ ਕਰੀਹਾਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਦਿਲ ਦਗ਼ਾ ਭਿਰਾਵਾਂ, ਇਸ ਦੀ ਖੱਲ ਲਹੀਹਾਂ । ੧੪੧ ਸੁਣ ਤਾਹਰ! ਤੋਂ ਜਾ ਬਾਪ ਦੀ , ਮੈਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਕਾਈ । ਮੈਂ ਦੁੱਧਵਾਤਾ ਲੱਜ ਤੁਸਾਂ ਨੂੰ, ਮਿਹਰ ਰੰਝੇਟੇ ਪਾਈ । ਅੰਦਰ ਹੋਰ ਤੇ ਮੂੰਹੋਂ ਦਿਲਾਸਾ, ਨਿਯਤ ਭਲੇਰੀ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜਾਤੀ ਧੀਦੋ , ਮੂੰਹ ਤੇ ਜ਼ਰਦੀ ਆਈ । ੧੪੨ ਮੌਜ਼ਮ ਮਨੋਂ ਵਿਸਾਰ ਜੁਆਨਾ! ਹਨ ਥੀ ਕਰ ਜੱਟ ਕਮਾਈਐ । ਬੂਟੇ ਮਾਰਨ ਨੂੰ ਭੋਇੰ ਤੈਂਡੀ , ਕਹੀ ਵਹੋਲਾ ਚਾਈਐ । ਚੱਲ ਧੀਦੋ ਤੂੰ ਨਾਲ਼ ਅਸਾਡੇ , ਚਿੱਤ ਕੰਮ ਤੇ ਲਾਈਐ । ਉੱਚ ਮਦਾਰ ਕਰੇ ਕਰਿ ਆਪਣੀ, ਵੀਰਾਂ ਚਾਣਕ ਲਾਈਐ । ੧੪੩ ਵੀਰਾ ! ਭੁਈਂ ਤੁਸਾਡੀਆਂ, ਨਈਂ ਤੁਸਾਡੀਆਂ , ਵੰਡ ਵੰਡ ਘਿਨਹੁੰ ਭਾਈ । ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਭੀ ਰੱਤੇ , ਪੈਰ ਭੀ ਰੱਤੇ , ਕੀਕਣੁ ਕੇਹੀ ਵਗਾਈਂ । ਮੌਜ਼ਮ ਮੋਇਆ, ਮੁਹਾਬਾ ਚੁਕਾ, ਨਈਂ ਝਨਾਹੈਂ ਜਾਈਂ । ਕਿਸਮਤ ਟਿਕਣ ਨਾ ਮੂਲੇ ਦੇਵੇ, ਮਗਰ ਮੁਹਾਸਲ ਲਾਈ । ਕਵੀ ਦਾ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਸੁਣ ਕੇ ਹਜ਼ਾਰੇ ਜਾਣਾ ਉੱਭੀ ਤਰਫੋਂ ਪਾਂਧੀ ਆਏ, ਝੰਗ ਸਿਅਲਾਂ ਤਾਈਂ । ਆਇਕੇ ਬੈਠੇ ਕੋਲ ਅਸਾਡੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲ ਚਲਾਈ । ਮੌਜਮ ਦੇ ਘਰ ਬੇਟਾ ਹੋਇਆ। ਅਜ਼ਮਤ ਕੀ ਰੁਸ਼ਨਾਈ । ਸੁਣ ਦਮੋਦਰ ਸਿਫ਼ਤ ਧੀਦੋ ਦੀ ਅਸਾਂ ਸੁਰਤ ਉਠਾਈ । (144) ਜੁਲਿਆ ਛੱੜ ਝੰਗ ਸਿਆਲਾ ਦੀ ਦਮੋਦਰ ਉੱਤੀ ਤਰਫ ਸਿਧਾਇਆ। ਕਰ ਮੰਜਲ ਤੀਜੀ ਦਮੋਦਰ ਤਾਂ ਚੱਲ ਹਜ਼ਾਰ ਆਇਆ। ਵੰਝ ਡਿਠੋਸੇ ਤਖ਼ਤ ਹਜ਼ਾਰਾ ਜਿਥੇ ਰਾਂਝਾ ਜਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੇਖ ਧੀਓ, ਨੇਂ ਅੱਸਾਂ ਦਿਲ ਰਹਾਇਆ। (145) ਅੱਗੇ ਰਾਂਝਾ ਦਿੱਲ ਉਦਾਸੀ ਟਿਕੋ ਨ ਮੂਲ ਟਿਕਾਇਆ। ਚਉ ਚਉ ਕਰਦੇ ਲੋਕ ਹਜ਼ਾਰੇ, ਰਾਂਝੇ ਇਹ ਸੁਣ ਪਾਇਆ। ਕਿਸਮਤ ਦਾਣਾ ਪਾਣੀ ਯਾਰ ਵੇਖਾਂ ਕਿਦੇ ਰੱਬ ਉਠਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨਾਲ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਅਸਾਂ ਭੀ ਚਲਣਾ ਆਇਆ (146) ਗਲੀ ਗਲੀ ਲੋਕ ਜੁੜ ਬਹਿੰਦੇ ਸਭਨਾਂ ਗੱਲ ਬਣਾਈ । ਮੌਜਮ ਮੁਆ, ਧੀਦੋ ਤਾਈਂ, ਹੋਆ ਨਿਛੱਕਾ ਰਾਈਂ । ਪਹਿਲਾਂ ਧੀਦੋ ਵੱਖ ਕਰੀਰਾਂ ਪਿਛੇ ਕੱਪ ਲੜ੍ਹਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਚੇ ਕੂਚੇ ਏਹਾ ਗੱਲ ਸੁਣ ਪਾਈ। (147) ਅੰਗਲ ਜੋੜੀ ਨਾਲ ਧੀਦੋ ਦੇ ਅਸੀਂ ਲਗੇ ਫਿਰਾਹੇ । ਗੱਲੀਂ ਸੁਣ ਸੁਣ ਲੋਕਾਂ ਕੋਲੋਂ ਅਸੀਂ ਤਾਨ ਨੇ ਮੂਲ ਖਵਾਂਹੇ । ਅਣਡਿੱਠੀ ਰੂਹੀਂ ਸਭ ਕਿਦਾਈਂ, ਆਖਹੁ ਕਿਦੇ ਜੁਲਾਹੇ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਇਹ ਦਿਲ ਠਹਿਟੀ ਜੋ ਲੰਮੀ ਤਰਫ ਵੰਝਾਹੋਂ । (148) ਹੱਛੀ ਪੁਸ਼ਾਕ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਉਤੇ, ਚੇਹਰਾ ਭਲਾ ਵਿਖਾਵੇ । ਹੱਥੀਂ ਕੜੇ ਤੇ ਕੰਨੀਂ ਲੁੜਕੇ, ਮੰਭ ਨੀਲਾ ਖੋਜ ਬੰਧਾਵੇ । ਉਚੀ ਅੰਬਰੀ ਉਤੇ ਧੀਦੋ, ਬੁੱਕਲ ਮਾਰ ਵਿਖਾਵੇ। ਵੇਖ ਜੁਆਨੀ ਧੀਦੋ ਦੀ ਯਾਰੋ ਲੋਕੀ ਬਹੁ ਗਮ ਖਾਵੇ । (149) ਨੱਢੀ ਬੁੱਢੀ ਜੀ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰੇ ਗਲ ਨਾ ਕਿਸੇ ਭਾਣੀ। ਮੌਜਮ ਮੁਆ, ਕਾਜ ਰਹਾਇਆ, ਗੱਲ ਨ ਰਹੀ ਲੁਕਾਈ । ਡਰਦੇ ਲੋਕ ਸਭ ਆਖਣ ਨਾਹੀਂ, ਏਹਾ ਵੱਡੀ ਵਿਡਾਣੀ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਾਈ ਥੀਸੀ ਜੋ ਸੱਚੇ ਰੱਬ ਭਾਣੀ। (150) ਘਰ ਘਰ ਗਿਲਾ ਤਾਹਰ ਜ਼ਾਹਰ ਦਾ ਲੋਕਾਂ ਨੱਪ ਉਠਾਇਆ । ਕਲ੍ਹ ਪਿਉ ਮੋਇਆ ਡਿਠੇ ਨੇ ਯਾਰ, ਅੱਜ ਮਾਰਨ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ। ਘਰ ਘਰ ਹੱਭਾ ਈਹ ਆਖੋ, ਤਾਹਰ ਕਾਜ ਰਹਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੰਕਾਚਾਰੀ ਧੀਦੋ ਭੀ ਸੁਣ ਪਾਇਆ (151) ਤਾਂ ਚਉ ਚਉ ਚਲ ਹਜਾਰੇ ਉਠੀ, ਧੀਦੋ ਸਹੀ ਮਰੀਦਾ । ਮਿਲ ਮਿਲ ਵੀਰ ਕਰਦੇ ਮਸਲਤ, ਈਹ ਮਤਾ ਪਕੀਦਾ । ਸੁਣ ਸੁਣ ਮਾਰਨ ਸਦੀ ਮਸਲਤ ਦੀਦੋ ਪੀਲਾ ਬੰਦਾ। ਨੱਸੀਏ ਜਿੰਦ ਘਿਨ ਕਰ ਯਾਰ, ਨਹੀਂ ਅਜਾਈਂ ਬੰਦਾ । (152) ਨਾਂ ਕਰ ਵਿਦਾ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਰਾਂਝਾ ਘਰੋਂ ਸਿਧਾਇਆ । ਖੂੰਡੀ ਤੇ ਹੱਥ ਵੰਡਲੀ ਕੀਤੀ, ਚੱਲਣ ਤੇ ਚਿਤ ਚਾਇਆ । ਚੀਰਾ ਲਾਲ ਤੇ ਉਤੇ ਅੰਬਰੀ, ਮੱਤ ਨੀਲਾ ਖੇਸ ਬਨ੍ਹਾਇਆ । ਨੱਕ ਬੁਲਾਕ ਤੇ ਕੰਨੀ ਲੁੜਕੇ, ਚੁਣਿਆ ਰੁਣ ਝੁਣ ਲਾਇਆ। (153) ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਚਲਿਆ ਉਠ ਧੀਦੋ, ਪੱਲੇ ਖ਼ਰਚ ਨ ਪਾਇਆ । ਤ੍ਰਾਸ ਜਿੰਦ ਦਾ ਅੰਦਰ ਧੀਦੋ ਰਹੇ ਨ ਮੂਲ ਰਹਾਇਆ। ਰਾਤ ਦਿਹਾਂ ਉੱਠ ਚੱਲੇ ਧੀਦੋ ਧਰਤੀ ਪੈਰ ਨਾ ਪਾਇਆ। ਖੁੰਡੀ ਤੇ ਹੱਥ ਵੰਝਲੀ ਕੀਤੀ ਰਾਤ ਮਸੀਰੀ ਆਇਆ। (154) ਰਾਤ ਰਹਿਣ ਨੇ ਧੀਦੋ ਕੀਤਾ, ਵਿਚ ਮਸੀਤੀ ਭਾਈ । ਕੁੜੀਆਂ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਨੂੰ ਗਈਆਂ, ਕਰਤੇ ਬਾਜੀ ਪਾਈ। ਵੱਖ ਵਿਕਾਣੀ ਧੀਦੋ ਤਾਈਂ, ਸਿਰਦਾਰੇ ਦੀ ਜਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤੇ ਵੇਲ, ਜਮਾਤ ਜੱਟਾਂ ਦੀ ਆਈ । (155) ਤਾਂ ਧੀਦੋ ਦਾ ਮੂੰਹ ਪੀਲਾ ਹੋਇਆ ਆਏ ਚੱਲ ਦਿਦਾਈ। ਭਛ ਭਿਰਾਵਾਂ ਮੱਤੇ ਮੈਂ ਧਿਰ, ਆਏ ਮਾਰਨ ਤਾਈਂ । ਮਿਲ ਬੈਠੇ ਸਭ ਵਿਚ ਮਸੀਤੀ, ਪੁੱਛਣ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਿਦੇ ਜੁਲਿਆ ? ਦੇਹੁ ਜਵਾਬ ਅਸਾਹੀ (156) ਕਿਸਮਤ ਦਾਣਾ ਪਾਣੀ ਚਾਚਾ, ਹੁਕਮੀ ਖੋਲ ਚਲਾਇਆ। ਮੌਜਮ ਮੁਆ ਮੁਹਾਬਾ ਚੁੱਕਾ, ਵੀਰਾਂ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ । ਜਿੰਦੂ ਦੇ ਭਉ ਰਾਹੀ ਹੋਇਆ, ਧੀਦੋ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੱਸ ਨ ਮੈਂਡੇ, ਕਿਸਮਤ ਨਪ ਚਲਾਇਆ। (157) ਵੇਖ ਵਿਕਾਣੀ ਛਹਿਰ ਲੰਕਾ, ਆਈ ਸੂਲ ਕਰੇਂਦੀ । ਘੱਨ ਘੜਾ ਸਿਰ ਉਤੇ ਮਾਏ, ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਭਏ ਮਰੇਂਦੀ । ਵਿਚ ਮਸੀਤੀ ਚੱਠ ਫਬਈ, ਮੈਂ ਵਰ ਨੀਹੇ ਦਿੰਦੀ । ਹੱਥ ਸਿਰ ਰੱਖ ਅਸਾਡੇ ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਆਪੇ ਨਿਕਲ ਵੈਦੀ। (158) ਪਿੱਨ ਚਪੇੜ ਮੂੰਹ ਉਤੇ ਮਾਉ, ਲੈ ਧੀਓ ਨੂੰ ਲਾਈ। ਕੰਜ ਕੁਆਰੀ ਮੂੰਹ ਨ ਬੱਲੀ, ਤੁਧ ਕਿਉਂ ਲੱਜਾ ਲਾਹੀ । ਹੁਣੇ ਪਿਉ ਵੀਰ ਸੁਣੇਈ ਧੀਏ, ਦਾਖਲ ਕਰੀ ਸਜਾਈ। ਵੰਤ ਨ ਬੋਲੇਂ ਪੇਟੋਂ ਜਾਈ, ਅੰਮਾਂ ਏਹ ਨਾ ਭਾਈ। (159) ਹਿੱਕ ਸੁਣੇਦੀ, ਲੱਖ ਸੁਣੇਸੀ, ਜੇ ਮੈਂ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਪੱਲ੍ਹ ਲਾਹਿਆ। ਮੈਂ ਤਾਂ ਮੁੱਲ ਬਰੀਰ ਵਿਕਾਣੀ, ਤਾਂ ਮੂੰਹ ਕੂਕ ਸੁਣਾਇਆ। ਜਿਉਂ ਜਾਣੇ ਤਿਉਂ ਦੋਇ ਅਸਾਨੂੰ ਬਖ਼ਤੇ ਮੈਂ ਹੱਥ ਆਇਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਆਪੇ ਵੈਦੀ ਆਗੂ, ਸ਼ਰਮ ਅਸਾਂ ਸਭ ਲਾਹਿਆ । (160) ਧੀਰੀ ਬੀ ਜਾਣ ਦਿਹ ਮੈਨੂੰ, ਗੰਢ ਗੁਲਾਮ ਡਿਠੋਈ । ਜਾਪੇ ਕੌਣ ਜੁ ਇਸ ਪਰਦੇਸੀ ਜਾਂ ਤੁਧ ਰੋਇ ਦਿਤੋਈ । ਸੁਣ ਧੀਏ ਵੰਡਣ ਦੇਹ ਮੈਨੂੰ, ਪੁੱਛਾਂ ਜਾਇ ਖਲੋਦੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਾਉਂ ਕੁੜੀ ਦੀ ਗੱਲ ਅਗੇਰੇ ਹੋਈ। (161) ਨਾਹੀਂ ਕੁੜੀ, ਆਹੀ ਸੱਚੀ, ਕੇ ਇਸ ਆਖ ਸੁਣਾਈ। ਨਾਹੀਂ ਮਾਉ ਪੀਉ ਜਾਇਆ, ਕਿਸ ਜ਼ਬਾਨ ਸਲਾਹੀਂ । ਵੱਖ ਵਿਕਾਣੀ ਭੀਵਰਆਣੀ ਕਦਮ ਉਠੀਉਸ ਨਾਹੀਂ । ਹੈਂ ਜੇ ਦੁੱਖ ਵਡੇਰਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਆਪ ਨਿਕਾਰ ਬਨ੍ਹਾਈ । (162) ਹੋਇ ਬੇਹੋਸ਼ ਵੜੀ ਵਿਚ ਜੱਟਾਂ, ਵੰਝ ਮਿਲੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤਾਈਂ । ਕੇ ਇਹ ਆਖਹੁ ਲਗੇ ਤੁਸਾਡਾ, ਕੇਹੜੀ ਜਾਤ ਤੁਸਾਹੀਂ । ਈਹ ਹੈ ਕੇਹੜੀ ਜਾਤ ਦਾ ਨੀਂਗਰ, ਵੈਸੇ ਕੇਹੜੀ ਜਾਈਂ। ਆਖ ਹਕੀਕਤ ਤੁਸੀਂ ਭਿਰਾਵ ! ਏਹਾ ਗਲ ਪੁਛਾਈ । (163) ਵਰ ਅਸੀਂ, ਏ ਜ਼ਾਤ ਅਸਾਡੀ, ਅਸੀਂ ਰਤ ਮੁਲਤਾਨੋਂ ਆਏ। ਜੇਹਲਮ ਜੁੱਲੇ ਬੇੜੀਆਂ ਤਾਈਂ ਬਹੁਤੇ ਤਮੇਂ ਸੰਤਾਏ । ਦਿਲ ਵਿਚ ਦਗਾ ਭੁੱਖ ਦਾ ਜੱਟਾਂ, ਵੱਡੇ ਕੁੜ ਅਲਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਏ ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਖਨ ਸੁਣਾਏ। (164) ਇਸ ਪਤ ਨੂੰ ਬੇਟੀ ਦਿੱਤੀ ਅਸਾਂ ਰਾਜੀ ਬੀ ਕਰ ਭਾਈ । ਰਾਤੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦੁਆਇ ਕੁੜੀ ਦੀ ਬਹੁ ਜੱਟਾਂ ਹਿਤ ਆਈ । ਬਹੁਤ ਰਜਾਇ ਕਰਣ ਦੇ ਭਾਈ ਝੀਵਰਿਆਣੀ ਭਾਈ । ਜੱਟਾਂ ਸੁਣ ਇਹ ਬਹੁਤੀ ਭਾਣੀ, ਜਾਂ ਇਉਂ ਗਲ ਸੁਣ ਪਾਈ । (165) ਮਿੱਠੀ ਰੋਟੀ ਤੇ ਦੁੱਧ ਮਾਝਾ, ਕਰ ਤਿਆਰ ਤਿੰਨ ਅਣਾਈ। ਕੁੜੀ ਤੁਸਾਡੀ ਅੱਸਾਂ ਲੀਤੀ, ਸੱਕ ਅਸੀਂ ਤੁਸਾਹੀਂ । ਰਾਤੀ ਕਾਜ ਕਰੀਹਾ ਇਸ ਦਾ, ਪਹਿਲੋਂ ਤਾਮ ਖਵਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਰਾਜੀ ਭਾਈ ਦੋਵੇਂ ਥੱਕ ਤਦਾਹੀਂ । (166) ਦੇ ਕੁਝ ਆਖ ਗਈ ਘਰ ਅਪਣੇ, ਸ਼ੱਕਰ ਘਿਓ ਅਣਵਾਏ । ਉਬਾਲ ਸੇਵੀਆਂ ਘੜਾ ਲਸੀ ਦਾ, ਤਮਾਕ ਚਿਲਮ ਸਦਾਏ। ਘਿਨ ਮਸੀਤੀ ਆਣ ਜੁ ਰਖੀ, ਉਸ ਮਹਿੰਦੀ ਚੀਕੂ ਲਾਏ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੰਜ ਕੁਆਰੀ ਨੂੰ ਅੰਮੜ ਮਾਈਏ ਪਾਏ । (167) ਧੀਦੋ ! ਆਇ ਖਵਾਹਾਂ ਕਿਸਮਤ, ਬੂਹਾ ਚਾਇ ਮਰਾਈ । ਕਾਰਣ ਪੇਟ ਕੂੜ ਬੋਲਿਆਸੋ, ਖਾਦ ਉਠ ਵੰਞਾਹੀਂ । ਨਿਵਾਲਾ ਮਿੱਠਾ ਸਾਈ ਦਿੱਤਾ, ਹੋਇਆ ਨਸੀਬ ਅਜਾਹੀ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪੈਂਡਾ ਮੰਦਾ ਕਰ ਕਰ ਘੁੱਟ ਪਿਵਾਹੀ । (168) ਨੀ ਮੁਨੀਅਤ ਵਿਵਾਹ ਕਰਣ ਦੀ, ਕੇ ਤੁਸਾਂ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਇਸ ਰਜ ਖਾਵਣ ਨਾਲੋਂ ਭੁਖ ਚੰਗੇਰੀ ਨਹੀਂ ਪਸੰਦ ਅਸਾਹੀਂ । ਹੱਕ ਪਰਾਇਆ ਕੂੜ ਬੋਲ ਕੇ, ਡਰ ਖੁਦਾ ਤੋਂ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੁਣਿਅਹੁ ਚਾਚਾ ਮੈਂ ਹੱਥ ਹਰਾਮ ਨ ਲਾਈ । (169) ਅੱਧੀ ਰਾਤੀ ਕੂਚ ਕਰਣ ਨੂੰ ਜੱਟਾਂ ਮਨਸਾ ਚਾਈ। ਨੱਸ ਚਲੇ ਭੀ ਅੱਧੀ ਰਾਤੀ, ਖ਼ਬਰ ਨਾ ਕਿਸੇ ਕਾਈ । ਉਠ ਧੀਦੋ ਨਾਲੇ ਨੂੰ ਹੋਇਆ, ਜੁਸੇ ਭੁੱਖ ਸਮਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਉਭਿਉਂ ਲੰਮੇ, ਚੱਲ ਥੀਏ ਉਠ ਰਾਹੀਂ। (170) ਜੀ ਦੇ ਭੈ ਚਲਿਆ ਉਠ ਧੀਦੋ, ਵੈਦਾ ਹੈ ਦੁਪ ਕੀਤੀ । ਜੇਹੇ ਆਏ, ਤੇਹੇ ਚੱਲੇ, ਇਹ ਗੱਲ ਅਸਾਂ ਜੋ ਕੀਤੀ। ਟੁੱਕਰ ਨਾਂ ਮੰਗੇ ਵਦੀਛੇ ਨ ਚੱਖੋ, ਲੱਸੀ ਪਾਇ ਨਾ ਪੀਤੀ । ਆਪਣਾ ਝੁੱਗਾ ਸਮਾਲ ਮਛਾਣੀ ਪਾਇਆ ਹੋਈ ਮਸੀਤੀ । ਦੇਹ ਦੁਆਇ ਮਿੱਤ੍ਰ ਮਿਲਨ ਅਸਾਨੂੰ ਅਸੀਂ ਚਲੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਤੀ । (171) ਰਾਹ ਛੱਡ ਐਤੜ ਨੂੰ ਬੀਆ, ਮਤ ਪਿਛੋਂ ਕਦੀ ਆਵੈ । ਭੁਖ ਤਿਹਾਇਆ, ਨਾ ਰਹੇ ਰਹਾਇਆ। ਭੁੱਖਾ ਰੋਂਦਾ ਜਾਵੇ। ਕੰਧੀ ਉੱਤੇ ਥੇਹੁ ਦਿਸਦਾ ਦੂਹੋਂ ਨਦਰੀ ਆਵੈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵੇਖੋ ਦਸ, ਰਹਾਂ, ਜੇ ਡਾਢੇ ਭਾਵੇਂ । (172) ਵੜਿਆ ਬਸਤੀ, ਤਮੇ' ਪੇਟ ਦੇ, ਕਿਛ ਟੁਕੜਾ ਮੂੰਹ ਪਾਈ । ਵੇਖ ਸੁਆਣੀ ਸੁਆਲ ਕੀਤੰਸੁ ਜੋ ਹਿਕ ਫੁਹੜੀ ਦੇਵਾਈ । ਉੱਤੋਂ ਢੱਠਾ, ਜਿਮੀਂ ਪਛਾਇਆ, ਮੈਂਡਾ ਕੋਈ ਕਿਥਾਉ ਨਾਹੀਂ । ਕੁੱਤੇ ਤੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਨਿਮਾਣੇ ਇਜ਼ਤ ਲਹਿੰਦੇ ਨਾਹੀਂ। (173) ਤੂੰ ਬਹੁ ਮੈਂਡੀਆ ਅੱਖੀਂ ਉਤੇ, ਚੌਖਨੀਐ ਮੈਂ ਵੰਡਾਈ ॥ ਬਖਤਾਂ ਬਾਰੂੰ ਲਹਾਂ ਨਾ ਨਾਠੀ, ਬਾਅ ਕਰਨ ਅਸਾਹੀ । ਰੱਤਾ ਪਲੰਘ, ਸੁਪਦ ਨਿਹਾਲੀ ਤੱਕ ਦੋਵਾਂ ਘਤ ਵਿਛਾਈ। ਚਿੱਤ ਸਵਾਣੀ ਈਹ ਕੀਤਾ, ਮੈਦਾ ਕੱਦੂ ਪਕਾਈ । (174) ਲੱਗੀ ਆਣ ਸਵਾਣੀ ਯਾਰੇ ਖਵਾਵਣ ਰਾਂਝੇ ਤਾਂਈ । ਆਯਾ ਖ਼ਾਨ ਸੁ ਖ਼ਸਮ ਘਰੋ ਦਾ ਬਲੇ ਵੇਖਦਿਆ ਹੀ। ਬਖਤਾਂ ਬਾਂਓ ਲਹਾਂ ਨੇ ਨਾਠੀ, ਥੀਆ ਕਰਮ ਅਸਾਹੀਂ । ਚੇਤਾ ਕਰਹਿ ਸਵਾਣੀ । ਹੋਵੈ, ਮੰਦਾ ਕੱਢ ਪਕਾਈ । (175) ਦਸਤਪੋਸ਼ੀ ਮਿਲ ਦੋਹਾਂ ਕੀਤੀ, ਧੀਦੋ ਬਹੁੰ ਸੁਖ ਪਾਇਆ। ਮੱਖਣ ਮੈਦਾ ਤੇ ਦੁਧ ਮਾਝਾ, ਬੈਠ ਪਲੰਘ ਤੇ ਖਾਇਆ। ਭਲੀ ਤਰਾਂ ਸਿਉ ਖਿਜਮਤ ਕੀਤੀ, ਦੁਧ ਪੀਤਾ ਪੰਜ ਅਘਾਇਆ। ਆਮ ਦਮੋਦਰ ਖਿਜਮਤ ਕਰ ਕਰ, ਵੱਡੇ ਪਲੰਘ ਸੁਆਇਆ। (176) ਭਲਾ ਸਹਿਜ ਸਿਉਂ ਸਮ ਕਰ ਉਠਿਆ, ਸਾਰੀਆਂ ਸੁਖਨ ਪੁਛਾਇਆ । ਕੇ ਹੋ ਜਾਤ ? ਕਵਣ ਕੁਲ ਵਿਚਹੂੰ ? ਪਿਉ ਕੇਹੜਾ ਜਿਸ ਜਾਇਆ। ਬਾਝੋਂ ਕਜੀਏ ਵਤਨ ਨਾ ਤਜਿਆ, ਹਾਲ ਭਲੇਰੇ ਆਇਆ । ਕੁੱਲ ਹਕੀਕਤ ਆਖ ਅਸਾਨੂੰ, ਤੈਥੋਂ ਸੁਖਨ ਪੁਛਾਇਆ । (177) ਜੇ ਕੋਈ ਅੱਗਾ ਪਿੱਛਾ ਹੋਵਮ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਨਾ ਕੋਈ ਲੂਹ ਨੇ ਤਕੀਆ ਮੈਂਡਾ, ਕੋਈ ਕਿਥਾਉਂ ਨਾਹੀਂ । ਉਤੋਂ ਢੱਠਾ ਜਿਮੀਂ ਪਛਾੜਿਆ, ਮੈਂਡਾ ਕੋਈ ਨਾ ਸਾਈਂ। ਕੇਹੜਾ ਮਾਂ ਪਿਉ ਆਖਾਂ ਤੈਨੂੰ, ਨਾ ਡਿੱਠੇ ਸੁਣੇ ਕਿਥਾਈਂ । (178) ਜੇ ਤੂੰ ਰੁੱਸ ਘਰਾਂ ਤੇ ਆਇਆ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਕਹੁ ਮੈਂ ਤਾਈਂ । ਦੇਵਾਂ ਉੱਠ ਤੇ ਘੜੀ ਬੱਚਰ, ਦੇਵਾਂ ਮੱਛੀ ਗਾਈ । ਦੇਵਾਂ ਖੂਹ ਸਿਲਾਬੇ ਬੰਨੇ, ਦੇਵਾ ਕਿੱਤੀ ਵਾਈ। ਜੇ ਹਰਿਮ ਕਾਈ ਲੈਣ ਫਤੀਜੀ ਤਾਂ ਅੱਜ ਦੁਆਇ ਬੰਨ੍ਹਾਈ । (179) ਤਾਂ ਹੱਸ ਸੁਖਨ ਅਲਾਇਆ ਧੀਦੋ, ਹਿੰਮਤ ਭਲੀ ਵਧਾਈ । ਰਹਿਮਤ ਤੈਨੂੰ ਆਦਰ ਦਿੱਤੀ, ਅਸਾਂ ਲੂਹ ਨਾ ਕਾਈ। ਦਿਲੋਂ ਬਜਾਨੋ ਭਲੀ ਕੀਤੀਆਈ ਰਹਿਮਤ ਤੈਨੂੰ ਭਾਈ । ਜ਼ਿਆਰਤ ਕਰ ਆਵਾਂ ਪੀਰਾਂ ਦੀ ਰਹਿਸਾਂ ਇੱਤੇ ਜਾਈ। (180) ਉਠ ਵਿਦਿਆ ਲੈ ਚਲਿਆ ਧੀਦੋ, ਚੱਲਣ ਤੇ ਚਿਤ ਚਾਇਆ। ਵੱਡੀ ਮਜਲ, ਵਤੇਰੇ ਪੈਂਡੇ, ਸਾਬ ਨੇ ਕੋਈ ਚਾਇਆ। ਜੰਗਲ ਰੋਹੀ" ਬਲਾਈ ਥੱਲੇ ਕਿਸਮਤ ਨੱਪ ਚਲਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬਣੀ ਹਕੀਕਤ ਸਿੰਕ ਸਿਆਲੀ ਆਇਆ। (181) ਪੰਜਾਂ ਪੀਰਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲ ਹੋਣਾ ਆਣ ! ਕਿਨਾਰੇ ਰਹਿਣ ਕੀਤੇਈ. ਵਹੋ ਚਨਾਉਂ ਕਿਨਾਰੇ । ਦਿਲ ਬੀਆ ਕੰਧੀ ਦੇ ਉਤੇ, ਕੀਤੇ ਬਹਿਣੇ ਵੀਚਾਰੇ ॥ ਬਹਿ ਕੰਧੀ ਤੇ ਫਿਕਰ ਕੀਤੇਸੁ ਤਿੰਨ ਕਰ ਵੰਝਲੀ ਮਾਰੋ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹਿੱਕ ਬੇੜੀ ਰਾਂਝੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰੀ ਪਈ ਦਰਿਆਰੇ । (182) ਕੀਤਾ ਰਾਗ ਬੰਬੀਹਾ ਬੋਲਿਆ, ਪੀਰਾਂ ਬੜੇ ਵਿਚ ਸੁਣ ਪਾਇਆ। ਸੁਣ ਕਰ ਖੁਸ਼ੀ ਥੀਏ ਬਹੁਤਰੇ, ਚਲਣੇ ਤੇ ਚਿਤ ਚਾਇਆ । ਕੀਤੀ ਨਜ਼ਰ ਡਿੱਠ ਨੇ ਕੰਧੀ, ਬੇੜਾ ਹਾਕ ਚਲਾਇਆ। ਅੱਖ ਦਮੋਦਰ ਚੰਝੋਟਾ ਡਰਵਰ ਹੋਆ, ਜਾਂ ਉਸ ਨਦਰੀ ਆਇਆ। (183) ਤਾਂ ਕੱਧੀ ਤੇ ਬੜਾ ਆਇ ਲੱਗਾ, ਲੱਥੇ ਪੀਰ ਤਦਾਈਂ । ਹੱਥੀਂ ਮਿਲ ਬੈਠੇ ਪੰਜ ਪੀਰ ਛੇਵਾ ਧੀਦੋ ਮਜਲਸ ਤਾਈਂ । ਕੁਲ ਹਕੀਕਤ ਪੀਰਾਂ ਲੀਤੀ, ਧੰਦ ਆਖ ਸੁਣਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੁਲ ਪੁਛਾਈ, ਰਾਤ ਦੱਸੀ ਭਾਈ। (184) ਤਾਂ ਪਿੱਨ ਹਕੀਕਤ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਏ, ਰਾਂਝੇ ਵੰਝਲੀ ਵਾਹੀ । ਲਲਤ ਰਾਗ ਵਿਚ ਵਾਹੀ ਵੰਡਲੀ, ਪੀਰਾਂ ਚੰਗੀ ਭਾਈ। ਹਿੱਕ ਹਿੱਕ ਵਬ ਦਿੱਤੀ, ਲੈ ਹਭਣਾ, ਖ਼ਾਤਰ ਏਹ ਰਜਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਵਲੀਹਾ ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਪੱਲੇ ਪਾਈ। (185) ਤਾਂ ਸੁਪਨੇ ਦੇ ਵਿਚ ਪੰਜ ਪੀਰ ਗਏ, ਹੀਰ ਨੂੰ ਸੁਖਨ ਸੁਣਾਇਆ। ਝਾਂਵਾਂ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਹੀਰੇ ਨੂੰ ਕੰਨ, ਮਰੋੜ ਸਿਝਾਇਆ। ਚੇਤਾ ਕਰੇ ਨਾ ਕਬੂਲੇ ਹੋਰ ਕੋਈ, ਵਿਚ ਇਰਾਦੇ ਆਇਆ। ਸੁਣ ਕੁੜੀਏ ਏਹ ਗੱਲ ਅਸਾਡੀ, ਅਸਾਂ ਤੋਂਡੇ ਪੱਲੇ ਧੀਦੋ ਪਾਇਆ। (186) ਕਰ ਕਰ ਮੁਹਕਮ ਗੱਲ ਸੰਪੂਰਨ, ਪੀਰਾਂ ਦੁੱਧ ਪੀਵਾਇਆ । ਸਭ ਰੁਸ਼ਨਾਈ ਧੀਦੋ ਪਾਈ, ਸੱਭ ਕਿਛ ਨਦਰੀ ਆਇਆ । ਵੇਖਦਿਆਂ ਵਿਕਾਣਾ ਰਾਝਾ, ਵਰ ਪੀਰਾਂ ਤੋਂ ਪਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪੀਰ ਸਿਧਾਣੇ, ਕਿਛ ਰਾਂਝੇ ਨਦਰੀਂ ਆਇਆ। (187) ਧੀਦੋ ਦਾ ਲੱਡਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣਾ ਰਾਤ ਗੁਜ਼ਾਰ ਦੁਪਹਿਰੇ ਉਠਿਆ ਰਾਂਝੇ ਬੇੜੀ ਧਿਰ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ। ਜਿਉਂ ਕਰ ਮਸਤ ਹਾਥੀ ਦੀ ਚਾਲੀ, ਤਿਉਂ ਹਾਲ ਅਜੇਹੋ ਆਇਆ। ਕੰਙਣ ਪਾਇ ਰੱਤਾ ਤਿੰਨ ਕਪੜਾ ਭੀ ਚੜਿਉਸ ਰੰਗ ਸਵਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹਾਲ ਨਵੇਲੇ ਬੇੜੀ ਉਤੇ ਆਇਆ । (188) ਤਾਂ ਲੱਛਣ ਅੱਗੇ ਖੜਾ ਉਚੇਚਾ ਜਾਂ ਉਸ ਨਦਰੀ ਆਇਆ। ਵੇਖਦਿਆਂ ਵਿਕਾਣਾ ਤੀਵਰ, ਲਹੁੜੇ ਜੋਗ ਬੁਲਾਇਆ । ਦੇ ਸਨੇਹੇ ਬਰਖੁਰਦਾਰਾ ! ਪਿੱਛੋਂ ਕਿੱਦੇਂ ਆਇਆ ? ਅੱਗੇ ਕਿੱਦੇ ਵੈਸੀ ਬੇਟਾ ? ਲੁੱਡਣ ਏਵ ਪੁਛਾਇਆ । (189) ਕਿਮਤ ਰੋਜ ਨ ਫਿਰੈ ਪਿਛੇਹੀਂ, ਲੀਤੀ ਫਿਰ ਅਸਾਹੀਂ। ਬੀ ਸੈਲਾਨੀ, ਫਿਰਾਂ ਵੇਖਦਾ ਸਾਰ ਨ ਸੈਨ ਕਿਦਾਈਂ । ਖੁੰਡੀ ਵੰਡਲੀ, ਇਹ ਦੁਇ ਸਾਥੀ, ਏਹ ਸਬਦ ਵਿਗਾਈਂ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਇਤ ਬਿਧ ਧੀਦੋ, ਮਿਲਿਆ ਲੁੱਡਣ ਤਾਈਂ । (190) ਤਾਂ ਮਿਨਤ ਲੱਡਣ ਬਹੁਤੀ ਕੀਤੀ, ਪਿੱਨ ਸਕੰਦ ਵਗਾਈਂ । ਆਖਣ ਮੰਨ ਲਇਆ ਭੀ ਧੀਦੋ, ਵੰਝਲੀ ਫੇਰ ਵਗਾਈ । ਸ਼ੀਂਹ, ਬਿਰੰਡੇ, ਚੀਤੇ, ਮੰਨੀ, ਸਭ ਤਮਾਸ਼ੇ ਆਈ । ਅਜਗਰ ਨਾਗ ਚੁਟੇਇਨ ਪਿੰਡਾ, ਵੇਖਣ ਨੂੰ ਸਧਰਾਈ । ਲੁੱਡਣ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਾਬ ਖੀਵਾ, ਵਾਤੋਂ ਝੱਗ ਵਹਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੁੱਡਣ ਆਖੇ ਰਾਂਝੇ ਚਾਇ ਰਹਾਈ। (191) ਲੁੱਡਣ ਆਖੇ ਲੱਡਣ ਬਰਖੁਰਦਾਰਾ । ਕੁਝ ਆਖੋਂ ਤੁੱਧ ਦਿਵਾਈ। ਮੰਝੂ ਮੰਡੀ ਤੇ ਦੁਇ ਔਰਤਾਂ ਮੈਂ ਦੇਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਈ। ਇਹ ਨਸੀਬ ਹੋਵਣ ਸਭ ਤੈਨੂੰ ਅੱਵਲ ਆਖਰ ਤਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਭੇ ਵੱਸਤੂ, ਤੈਥੋਂ ਘੋਲ ਘੁਮਾਈ । (192) ਰਾਂਝਾ ਮੰਗਣ ਕੋਲੋਂ ਮਰਣ ਚੰਗੇਰਾ ਕੀਕਣ ਆਪ ਮੰਗਾਹਾਂ । ਮੱਤੀ ਗਾਈਂ ਤੁਧ ਮੁਬਾਰਖ, ਨਾਹੀਂ ਕੰਮ ਅਸਾਹਾਂ । ਸਰ ਪਰ ਰਾਜੀ ਤੇਰੇ ਉਤੇ ਹੋਰ ਨ ਕੁਝ ਮੰਗਾਹਾਂ । ਆਖੇ ਤਾਂ ਦੁਇ ਘੜੀਆ ਚਾਚਾ ਪਾਸੇ ਪਲੰਘ ਸਮਾਹਾਂ । (193) ਇਹ ਗਲ ਸੁਣ ਚੁਪ ਕੀਤੀ ਲੁੱਡਣ ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਮੂਲ ਅਲਾਇਆ। ਰਿਹਾ ਉਡੀਕ ਤਕਦਾ ਰਾਂਝਾ ਕੇ ਮੈਂ ਮੰਗਿਆ ਪਾਇਆ । ਨਾ ਕੁਝ ਆਖਿਉਸ, ਨਾ ਮੂੰਹੋਂ ਬੁਲੇਂਦਾ, ਨਾਕ ਜਬਾਬ ਸੁਣਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬਹੁਤ ਉਡੀਕੇ ਰਾਝਾ ਕਾਵੜ ਆਇਆ। (194) ਰਾਂਝਾ ਕੁੜੀ ਦੁਨੀਆ ਤੇ ਕੂੜਾ ਆਲਮ, ਕੂੜੇ ਲਾਰੇ ਦੇਂਦਾ। ਮੈਂ ਨਾ ਰਾਜ਼ੀ ਮੰਗਣ ਉਤੇ ਘੱਤ ਸੁਆਲ ਮੰਗੇਂਦਾ । ਜਾਂ ਮੈਂ ਮੰਗਿਆ ਤਾਂ ਘੰਟੇ ਲੱਗਾ, ਮੂਲ ਜਵਾਬ ਨ ਦੇਂਦਾ। ਮੰਜੇ ਉਤੇ ਸਾਵਣ ਨਾ ਦੇਵੇ ਰੰਨਾਂ ਮਝੀ ਕੀਕਣ ਦੇਂਦਾ । (195) ਲੁੱਡਣ ਧੀ ਚੂਚਕ ਦੀ ਭੈਣ ਪਠਾਣੇ, ਕਰਦੀ ਏ ਮਨ ਦੇ ਭਾਣੇ । ਜਾਂ ਤੈਨੂੰ ਦੇਖੇ ਤਾਂ ਸਿਰ ਮਾਰੇ, ਤਾਂ ਤੂੰ ਉਸ ਨੂੰ ਜਾਣੇ। ਚਾਰੇ ਨਈਂ ਨਿਵਾਈ ਉਸ ਹੁਕਮੀਂ ਹੰਢਦੀ ਚੜ੍ਹੀ ਕਮਾਣੇ। ਅਕਬਰ ਕੋਲੋਂ ਡਰੇ ਨ ਮੂਲ, ਹੋਂਦੇ ਮੁਗਲ ਨਿਤਾਣੇ । (196) ਨਾ ਮੈਂ ਲਹਿਣਾ ਕਿਸੇ ਕੋਲੋਂ, ਨਾ ਮੈਂ ਖਤ ਲਿਖਵਾਇਆ। ਨਾ ਮੈਂ ਦਾਵਾ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਦੇ, ਸੀਉਂ ਨਾ ਬੰਨਾ ਵਾਹਿਆ । ਸੱਥਰ ਧੁਏ ਸਦਾ ਸਾਈਂ ਅੱਗੇ ਕੈ ਪਲੰਘ ਵਿਛਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਰ ਕਰ ਗੱਲਾਂ, ਜੁੱਤੀ ਚਾਤ੍ਰ ਸਿਧਾਇਆ। (197) ਲੁੱਡਣ ਧਾਇ ਚਲਿਆ ਪਲ ਪਿਛਹੁੰ, ਤਾਂ ਫੜ ਕੁੱਛੜ ਚਾਇਆ । ਜੇ ਮੈਂ ਮੁਇਆ ਤਾਂ ਸਦਕੇ ਕੀਤਾ ਕੰਮ ਰੋਮਾਂਟੇ ਦੇ ਆਇਆ । ਵਾਰ ਬੁਢੋਂਦੀ ਹੁਣ ਮਰ ਵੰਦਾ, ਜੇ ਤੂੰ ਹਰ ਸਿਧਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਧੀਦੋ ਤਾਈਂ ਆਣਕੇ ਪਲੰਘ ਸਵਾਇਆ। (198) ਤਾਂ ਪੀਂਘ ਚੜ੍ਹਾਈ ਪਾਰੋ ਹੀਰੋ, ਪਲੰਘ ਤੇ ਸੱਤਾ ਨਦਰੀ ਆਇਆ। ਮਾਰਿਆ ਧੱਕ ਪਈ ਵਿਚ ਪੈਂਦੇ, ਸਰਨਾਈ ਤੁਲ੍ਹਾ ਨ ਚਾਇਆ। ਆਤਣ ਹੋਇ ਹੈਰਾਨ ਖਲੋਤਾ, ਇਸਦੇ ਜੀ ਕੇ ਆਇਆ ? ਥਰਥਰ ਪਇਆ ਵਿਚ ਸਾਰੇ ਆਤਣ, ਹੱਸੀ ਸੁਖਣ ਪਛਾਇਆ। (199) ਅੰਬਰ ਭੂਟੇ ਜਿਵੇਂ ਹੀ, ਹਰਣੀ ਛੁੱਟੀ ਬੱਧੀ । ਦੁਆਈ ਦੇਨ ਤੇ ਪੀਰ ਸਰੇਨੀ, ਸਾਈਂ ਲਾਏ ਕੱਧੀ। ਹੋਇ ਹੈਰਾਨ ਖਲੋਤਾ ਆਤਣ, ਗਲ ਨਾ ਵੰਡੇ ਲੱਧੀ । ਐਬ ਸਵਾਬ ਹੋਵੇ ਕੋਈ ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਂ ਛੁਟੇ ਕਾਈ ਨੇ ਬੱਧੀ। (200) ਹੱਭੇ ਤਿਤੇ ਵੇਲੇ ਪਈਆਂ, ਲਹਿਰੀ ਕੱਪਰ ਚਾਈਆਂ। ਘੜੀ ਬੂੰਦ ਵੰਡਨ ਘੜੀ ਸਿਰ ਕੱਢਨ, ਹੱਭੇ ਤਾਰ ਆਹੀਆਂ। ਆਜਜ਼ ਹੋਇਕੋ ਵਿੱਚ ਨਈਂ ਦੇ, ਗੋਤੇ ਖਾਣ ਸਵਾਈਆਂ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤੀਰ ਵਾਹ ਤਲੇਗੇ, ਪੱਤਣ ਕੱਲ੍ਹ ਆਈਆਂ। (201) ਤਾ ਕਾਬਾਂ ਵੰਨ ਸਿੱਧੀਆਂ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ, ਇਹ ਹੁਕਮ ਕਰੇਂਦੀ। ਘੜੱਮ ਘੱਸਤਾ ਪੱਦੀ ਚੱਲੀ, ਨਮ ਠਮ ਪੈਰ ਧਰੇਂਦੀ । ਕਵੜ ਨਾਲ ਪਘਾਰਾ ਪੈਂਦਾ, ਹੱਥ ਮਰੋੜ ਲੈਂਦੀ । ਬੇੜੀ ਮਜਲ ਹੋਈ ਹੀਰੇ ਨੂੰ, ਕਦੋਂ ਕੁ ਉਥੇ ਵੈਂਦੀ। (202) ਤਾਂ ਲੁੱਡਣ ਦੂਰੋਂ ਡਿਠਾ ਲੰਕਾ ਕਟਕ, ਰਬਾਣਾ ਆਈ । ਪੀਲਾ ਮੂੰਹ ਹੋਆ ਝੀਵਰ ਦਾ, ਦਿੱਤੀ ਹੀਰ ਦਿਖਾਈ। ਰਹੀ ਜਬਾਨ ਜਬਾਬ ਦੇਵਣ ਤੋਂ; ਗੱਲ ਨਾ ਆਵਸ ਕਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੁੱਡਣ ਜਾਤਾ, ਜੁ ਮੌਤ ਅਸਾਡੀ ਆਈ। (203) ਪੁੱਛੇ ਹੀਰ ਸੁਣ ਤੂੰ ਲੁੱਡਣ ! ਸੱਦ ਹਜੂਰ ਬੁਲਾਇਆ। ਕੇ ਤੈਨੂੰ ਚਿਤ ਮੌਤੇ ਕੀਤਾ, ਕਿ ਕਬਰ ਕਿਨਾਰੇ ਆਇਆ । ਹਿਕ ਤਾਂ ਮੈਥੋਂ ਕੋਈ ਰਾਠ ਕਢੇਤਾ ਹਿਕੇ ਤਾਂ ਤੁਧ ਲੁਭਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਡਰਦੇ ਲੁੱਡਣ ਮੂੰਹੋਂ ਸੁਖਨ ਅਲਾਇਆ। (204) ਇਹ ਵਲੀ ਖ਼ਸਮ ਦਾ ਪੁਰਾ, ਇਸ ਦਾ ਬੋਲਿਆ ਖਤਾ ਨਾਹੀਂ । ਮੰਗਿਆ ਸਵਣ ਤੁਸਾਰ" ਮੰਜੇ, ਕੀਕਣ ਨਾਂਹ ਕਰਾਈਂ । ਜੇ ਨਾਹ ਕਰੀਂ, ਤਾਂ ਤੈਥੋਂ ਡਰਦਾ ਮਤ ਕਿਫ ਹੋ ਵੰਡੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੁੱਡਣ ਏਹੋ, ਜਵਾਬ ਦਿਤਾ ਹੀਰ ਭਾਈ । (205) ਭਈਏ ਮੁਈਓ ਵੈਦਾਂ ਨੇ ਹੋ ! ਕਰ ਕਰ ਪੀਰ ਸਵਾਇਆ। ਪੈਂਦੀ ਮਾਰ ਮੂੰਹੇ ਮੂੰਹ ਡਾਢੀ ਤਾਂ ਅਧਮੁਆ ਕਰਾਇਆ । ਰੱਤ ਵਿਰੁੱਤੀ ਪਿੰਡਾ ਹੋਇਆ, ਅਜੇ ਨ ਅਰਮਾਨ ਚੁਕਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਧੱਕ ਦਿਤੇ ਈ ਲੁਡਣ ਨਈਂ ਸਿਧਾਇਆ। (206) ਹੀਰ ਨੇ ਕੜੀਆਂ ਨੂੰ ਛਮਕ ਮਾਰਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਕੀਤਸ ਹੁਕਮ ਮਾਰਿਓ ਮੰਜ, ਸੁੱਤਾ ਸਿਆਲੀ ਸੱਦਾ ਸੱਥਾ । ਕਾਈ ਕਾਂਬ ਨਾ ਵੰਡੇ ਜੁੱਜੇ, ਅਰਮਾਨ ਸਭ ਹੀ ਲੱਥਾ। ਰਾਤੀ ਸੁਣ, ਮੂੰਹ ਕੀਤੁਸ ਨੰਗਾ, ਚੰਨਣ ਵੰਨਾ ਮੱਥਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੁੱਲ ਵਹਾਈਆਂ ਜਾਲੀ ਫੜਕ ਮੁਏ ਜਲ-ਮੱਛਾ। (207) ਬੇੜੀ ਛੇੜ, ਕੁਦਿਆ ਕੰਧੀ ਤੇ, ਡਾਕ ਮਾਰ ਫਿਰ ਆਇਆ। ਹੀਰ ਕੁਦੀ ਵੱਖ ਤਿੱਤੇ ਵੱਲ, ਬਾਹ ਪਕੜ ਨਪਾਇਆ। ਡਰਦਿਆਂ ਧੀਦੋ ਵੇਖ ਕਟਕ ਨੂੰ, ਹੱਥੋਂ ਉੱਛਲ ਆਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬਹੂੰ ਖੁਸ਼ ਹੋਈ, ਜਾ ਰਾਂਝੇ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਪੱਲੂ ਲਾਹਿਆ । (208) ਜਾਂ ਧੀਦੋ ਪਲੰਘ ਤੋਂ ਟੱਪ ਖਲੋਤਾ, ਪਿੱਛੋਂ ਚੂਦਕ ਜਾਈ ਜਾਏ । ਪੁੱਛੇ ਹੀਰ, ਕੇ ਕੱਛ ਤੈਂਡੇ ਵਿਚ, ਮੈਨੂੰ ਗੱਲ ਦਸਾਂਹੇ। ਤਾਂ ਵੰਝਲੀ ਤੇ ਬੰਬੀਹਾ ਦੋਵੇਂ, ਰਾਂਝੇ ਕੱਢ ਵਿਖਾਏ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੀਰ ਤਦ ਆਖੇ, ਹਿਕ ਵਾਰ ਤੂੰ ਵੰਝਲੀ ਵਾਂਗ। (209) ਤਾਂ ਰਾਂਝੇ ਹੱਥ ਵੰਬਲੀ ਕੀਤੀ, ਕੋਹੀਆਂ ਸੁਰਾਂ ਅਲਾਈਆਂ । ਸੂਕਣ, ਕਾਹਿ, ਕੁਕਾਇ, ਬੰਬੂਲਾਂ, ਸ਼ੁਕਣ ਬੂਟੇ ਕਾਈਆਂ। ਸੀਹ, ਬਿਰੰਡੇ, ਚੀਰੋ, ਮੰਨੀ, ਸਭ ਜ਼ਿਆਰਤ ਆਈਆਂ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਦਿੱਸਣ, ਜਾਣ ਈਦ ਦੇ ਸਿਜਦੇ ਪਾਈਆਂ । (210) ਤਾਂ ਡਿੱਠਾ ਲੁੱਡਣ, ਜੋ ਮੈਂ ਸਿਰ ਥੀਆ, ਸੋ ਇਸ ਸਿਰ ਬੀਆ ਆਹੀ । ਲੁੱਡਣ ਕੂਕ ਸੁਣਾਇਆ ਦੂਰੋਂ, ਹੱਥੋਂ ਕਟਕ ਰਹਾਈ। ਹਿਕ ਬੰਬੀਹਾ ਤੂੰ ਬਿਆਂ ਮਗਾਏਂ, ਕੀਕਣ ਅਸੀਂ ਜੀਵਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਥੋਂ ਵੰਝਲੀ ਚਾਇ ਰੱਖੀ, ਮਤ ਖੀਵੇ ਕਾਈ ਅਜਾਈ । (211) ਲੁੱਡਣ ਢੂੰਡ ਲਈ ਰਣ ਵਿਚਹੁੰ, ਮੁੱਠੀ ਭਰੇ ਤਿਵਾਈ । ਲੱਧੀ ਜਾਗ, ਤਾਂ ਸਦਿਉਸ ਚਾਚਾ ਮੈਂ ਸਦਕੇ ਕੀਤੀ ਆ। ਏਹ ਜੇਹਾ ਮਹੀ ਲੁੜੀਂਦਾ, ਸੋ ਮੇਲਿਓ ਆਣ ਅਸਾਹੀਂ । ਦੇਹੋ ਦੁਇ ਮਝੀ ਇਹ ਵੇਲੇ ਭੈਣਾਂ, ਚਿਕ ਤਿਆਵ ਕਾਈ । (212) ਜੇ ਆਹਾ ਲਾਇਕ ਬਾਬ ਤੁਸਾਡੇ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਪਲੰਘ ਸਵਾਯਾ । ਮਿੰਨਤ ਮੈਂ ਕਰ ਹੁੱਦਾ ਬਹੁਤੀ ਰਹੈ ਨ ਮੂਲ ਕਹਾਇਆ। ਕੀਤੇ ਸੱਚ ਨ ਡਿਠੇ ਅੱਖੀਂ ਮੈਂ ਆਰਮਇਆ ਕਰਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੁਣ ਧੀਏ ਹੀਰੇ ਮੈਂ ਮੋੜਾ ਢੰਗਾ ਪਾਇਆ। (213) ਹੀਰ ਪਰ ਤਕਸੀਰ, ਮੈਂ ਔਗਣਹਾਰੀ, ਮੈਂ ਭੁਲੀ ਨਾ ਸ਼ਰਮ ਤੁਸਾਹੀਂ । ਜੇਕਰ ਬੇਟਾ ਕੰਮ ਵਿਗਾੜੇ, ਬਾਪ ਸਟੈਂਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਗਲ ਵਿਚ ਪੱਲੂ, ਦਸਤ ਪੰਰਾਂ 'ਤੇ, ਝੜ ਪੈਰੀਂ ਪਈ ਤਿਵਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਲੁੱਡਣ ਹੱਸੇ, ਫੜ ਲਈ ਉਸ ਫੇਰ ਉਤਾਂਹੀਂ । (214) ਧੀਦੋ ਪਕੜ ਲੀਤਈ ਹੀਰੇ, ਲੈ ਕੰਧੀ ਤੇ ਆਈ । ਤੇ ਸੌ ਸੱਠ ਸਹੇਲੀਆਂ ਨਾਲੋ, ਸਾਹਿਬ ਖੇਡ ਬਣਾਈ। ਬੱਧੀ ਉਤੇ ਮਜਲਜ ਬੈਠੇ, ਧੀਦੋ ਚੂਚਕ ਜਾਈ । ਕਾਈ ਨ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਬਲੌਂਦੀ, ਐਸੀ ਹਾਲਤ ਆਈ। (215) ਤਾਂ ਚੋਰੀ ਵੇਖੋ ਹੀਰ ਸਿਆਲੀ, ਮੂੰਹੋਂ ਨੇ ਮੂਲ ਅਲਾਏ। ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਲੀਕਾਂ ਖੱਟੋ, ਆਖ ਨਾ ਮੂੰਹੋਂ ਸੁਣਾਏ। ਅੰਦਰ ਗੱਲ ਹੰਢਾਏ ਨੀਂਗਰ, ਦਿਲ ਵਿੱਖ ਫਿਕਰ ਟਿਕਾਏ । ਜੇ ਸੱਚ ਜਾਣਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰਾ, ਤਾਂ ਪੀਰਾ ਪੱਲ੍ਹ ਪਾਏ। (216) ਅੰਦਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਹੰਢਾਈ, ਮੂਹੋਂ ਨ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਜ਼ਿਮੀਂ ਖੁਦੇਂਦਾ ਤੇ ਹਲੇ ਤਕਦਾ ਧਰਤੀ ਨਜ਼ਰ ਲਗਾਈ। ਡਰਦਾ ਮੂੰਹੋਂ ਨਾ ਕੁਦੇ ਧੀਦੋ, ਅਜੇਹੀ ਹਾਲਤ ਆਈ। ਕਰੋ ਕਿਆਸ ਚਿਤ, ਫਿਕਰ ਸਹੀ ਸਚ, ਮੈਂਡੇ ਪਲੇ ਪੀਰਾਂ ਏਹਾ ਪਾਈ । (217) ਤਾਂ ਹਿੱਕ ਬੋਲ ਉਠੀ ਸਲੇਟੀ, ਭੈਣਾਂ ਪਸੰਦ ਕਰੀਂ। ਕੇ ਵਿਸਾਹ ਸਹੀਆ ਦੋਮ ਦਾ, ਤਾਂ ਢਿੱਲ ਅਸੀ ਛੜੀਹਾਂ । ਨਾਹੀਂ ਇਹ ਮੁਨਾਸਬ ਅਸਾਂ, ਜੇ ਚਾਇ ਤਹੰਬਲ ਦੀ। ਹੀਰੇ ਆਖੇ ਕੰਮ ਜੇ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਿਕ ਕਰੀਹਾ । (218) ਤਾਂ ਦੂਜੀ ਬੋਲ ਸਨੇਹੇ ਦਿੱਤੇ, ਕੇ ਤੁਧ ਗੱਲ ਸਵਾਰੀ । ਲੱਜਾ ਗੱਲ ਰਨਾਇਣ ਸੰਦੀ ਸ਼ਰਮ ਨ ਕਰਣੈ ਹਾਰੀ । ਵੱਤ ਨਾ ਬੋਲੇ ਸੁਣ ਵਣ ਕੁੜੀਏ ! ਗੱਲ ਨ ਤੁੱਧ ਸਵਾਰੀ । ਤੁਸੀਂ ਤਾਂ ਸਭ ਮੰਗੀਆ ਹੋਈਆ-ਹਿੱਕਾ ਮਹੀ ਕੁਆਰੀ । (219) ਤਾਂ ਵੀਰ ਨਾਉ ਤੁਮੇਟੀ ਛੋਹਿਰ, ਬੋਲ ਉਠੀ ਸਤ੍ਰਾਣੀ । ਸਾਉਜ਼ਾਦੀਆਂ ਤੁਸਾਂ ਲੱਜ ਗਵਾਈ ਗੱਲ ਨ ਸੱਚ ਵਖਾਣੀ । ਗੰਦ ਗਹੀਰ ਗੁਲਾਮ ਕਿ ਜਾਪੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਕਈ ਨ ਜਾਣੀ। ਤੁਸੀਂ ਸਾਉਜ਼ਾਦੀਆਂ ਬਣਦਾ ਨੀਹੇ, ਬਾਂਝੇ ਕੰਮਣਿਆਣੀ । (220) ਤਾ ਰੋਂਦੀ ਹੀਰ ਨਾ ਬੱਲੇ ਵਾਤ ਜ਼ਰਾ ਬਲੇਂਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਦੁਖ ਨ ਬੰਮੇ ਡਸਕੀ ਹੋਵੇ, ਕੋਈ ਬੂਝ ਸਕੇ ਨਾਹੀਂ। ਰੋਂਦੇ ਨੈਣ, ਕਰੇਂਦੀ ਜਾਰੀ ਕੈਂਥ ਦੁੱਖ ਵੰਡਾਈਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹੱਸੀ ਪੁੱਛੋ, ਫਿਰ ਫਿਰ ਹੀਰੋ ਭਾਈ। (221) ਹੱਸੀ ਪੁੱਛੇ ਕਿਤਨੂੰ ਰੱਦੀ ਦੇਹੁ ਜਵਾਬ ਅਸਾਹੀ । ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਕਢਾਹਾਂ ਕੁੜੀਏ, ਜੇ ਆਇਓ ਭਾਣਾ ਨਾਹੀਂ । ਦੱਸੇ ਬਾਰਹੁ ਦੁਖ ਅਸਾਡਾ, ਕੀਕਣ ਅਸੀਂ ਬਤਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬੋਲੇ ਬਾਇਹੁ ਵੇਦਨ ਜਾਪੈ ਨਾਹੀਂ। (222) ਸੁਣ ਨੀਂ ਹੱਸੀ ਕੇ ਸਮਤਾਈ, ਵੇਦਨ ਕੋਇ ਨਾ ਜਾਣੀ । ਇਸ ਗਲ ਦੀ ਮੈਂ ਮੂੰਹ ਕੇ ਆਖਾਂ, ਔਖੀ ਏਹੁ ਕਹਾਣੀ। ਅੰਦਰ ਤਾਦਾ ਦੁੱਖ ਅਸਾਨੂੰ, ਬੈੱਲ ਨਾ ਤੁਧ ਵਖਾਣੀ । ਬਾਬੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਸੁਣ ਤੂੰ ਹੱਸੀ, ਮੈਂ ਇਸ ਮਿਲਕਰ ਪੱਛਤਾਣੀ। (223) ਇਤ ਬਿਧ ਕਰ ਮਿਲ ਪਛੱਤਾਣੀ, ਆਸਾਂ ਫ਼ਿਕਰ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ । ਪਿਛਲੇ ਦਿਨ ਫਿਰ ਅਗੇ ਆਣੀ, ਜੋ ਹੋਵਿਮੁ ਵਰਸਾਂਦਾ । ਅੰਦਰ ਸੰਦੀ ਕੰਨੂੰ ਆਖਾਂ, ਜੰਬਨ ਕਲਾਮਾਂ ਖਾਂਦਾ । ਜੇ ਦਿਨ ਰਾਂਝਣ ਬਾਝੋਂ ਗੁਜ਼ਰੇ, ਮੈਨੂੰ ਪਛਾਤਾਓ ਤਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ। (224) ਜਿਗਰਾ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਵੇਖੋ ਮਤਾਂ ਦਸਾਵੇਂ । ਕਦਮਾਂ ਉੱਤੇ ਕਦਮ ਟਿਕ'ਏ, ਪਲ ਸੇ ਪਲਕ ਨੇ ਲਾਵੇਂ। ਖਾਓ ਮਰੀਉਂ ਜੇ ਇਸ ਵੰਡਾਏ, ਮੱਤ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਡਰਾਵੇਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜਾਨ ਅਸਾਡੀ, ਅੱਖੀ ਉਤੇ ਰਖਾਹੋਂ। (225) ਪਲ ਸੋ ਪਲਕ ਲਏਸਾਂ ਨਾਹੀਂ ਆਖ ਕੇ ਤੁੱਧ ਸੁਣਾਈ। ਕਦਮਾਂ ਉਤੇ ਕਦਮ ਟਿਕੇਸਾਂ, ਵਿਸਾਹ ਨ ਮੈਂ ਕਰਸਾਂਈ। ਪਾਵਾਹੇ ਆਣ ਛੁਹਾਂ, ਇਸ ਨੂੰ, ਅੱਜਾ ਤਿਸਦੇ ਤਾਈਂ । ਜੇ ਪਿਉ ਭਾਈ ਸਭ ਦਿਸੀਸੀ, ਤਾਂ ਪਿੱਛੋਂ ਨੱਸ ਰੋਸਾਈਂ । (226) ਹੀਰੇ ਸਭ ਉਠਾਈਆਂ ਕੁੜੀਆਂ, ਹੱਸੀ ਦੂਰ ਬਹਾਈ। ਉਹ ਪੀਘਾਂ ਉਤੇ ਵੰਬਰ ਇਥੇ ਬਹੁ ਨਾ ਕਾਈ । ਆਪ ਇਕੱਲੀ ਹੋਇ ਹਿਰ, ਹੱਸੀ ਦੂਰ ਬਹਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨੱਪ ਰੰਝੇਟਾ ਪਿੰਨ ਘਲੰਘ ਪਰ ਆਈ । (227) ਨਾ ਕੋਈ ਆਖਹੁ 'ਹੀਰ' ਮੈਨੂੰ ਨਾ ਕੋਈ ਕਰੋ ਸਲੋਟੀ । ਜ਼ਾਤ ਸਨਾਤ ਪਛਾਣੇ ਨਾਹੀਂ, ਮੈਂ ਚਾਣੇ ਨਾਲ ਚਕੇਟੀ । ਕਦੋਂ ਚੂਚਕ ਮਾਂ ਪਿਉ ਮੈਂਡਾ ਮੈਂ ਕਦਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬੇਟੀ । ਦਾਵਣ ਆਇ ਲਗੀ ਮੈਂ ਡੈਡੇ ਜੋ ਪਵਾਂ ਕਬੂਲ ਜਟੇਟੀ। (228) ਤੇਰਾ ਤਟ ਗਇਆ ਹੀਰੇ ਦਾ, ਜੋ ਬੋਲੀ ਇਤ ਭੱਤੀ। ਹੱਈ ਖ਼ਾਕ ਜ਼ਿਮੀਂ ਦਾ ਲੰਕਾ, ਰਹੀ ਉਸ ਮਣੀ ਨਾ ਰੱਤੀ । ਗਲ ਵਿਚ ਪੱਲੂ ਦਸਤ ਪੈਰਾਂ ਤੇ, ਇਸ਼ਕ ਮਚਾਈ ਮੱਤੀ । ਜਿਉਂ ਪੀਰਾਂ ਰਾਝੇ ਨੂੰ ਰੱਤਾ ਤਿਉਂ ਹੀਰ ਰੰਝੇਟੇ ਰੱਤੀ। (229) ਬੋਹੜ, ਪਿੱਪਲ, ਅਵਰ ਸਰੀਹਾ, ਉਥੇ ਸੱਥ ਬਬਾਣੀ । ਹੋਲੀ ਟਰੇਂ, ਤੇ ਮਿੱਠਾ ਥੱਲੋਂ ਪਹਿਲੋਂ ਮੰਗੇ ਪਾਣੀ । ਮੂੰਹ ਤੇ ਢਾਲ ਦੇਵ ਲੜੀ ਲੱਝੀ ਗੱਲ ਨ ਬਹੁਤ ਬਖਾਣੀ। ਇਹ ਨਸੀਹਤ ਕਰ ਉਠ ਸਲੇਟੀ, ਅੱਗ ਆਪ ਸਿਧਾਣੀ। (230) ਹੀਰ ਦੀਆਂ ਮਾਉਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਮਾਏ ਨੀ ਮੈਂ ਚਾਕ ਲਧੱਟੀ, ਨਿੱਤ ਉੱਠ ਮੱਤੀ ਚਾਰੇ ॥ ਬਰਕਤ ਜੱਦੀ ਘਾਹੁ ਨਾ ਸੁੱਕੇ, ਮੱਝ ਨ ਭੱਟੀ ਹਾਰੇ । ਰੋੜਾ ਮੂਲ ਨ ਲਗੈ ਕਦਾਹੀ ਸਾਵਣ ਵੱਸਣ ਛੁਹਾਰੇ । ਅਜੇਹਾ ਚਾਕ ਲਬੰਸੀ ਮਾਏ ! ਅੱਗੇ ਬਖ਼ਤ ਤਿਹਾਰੋ । (231) ਰਾਂਝਾ ਆਇਆ ਝੰਗ ਜਿਆਲੀ, ਮਿਲਿਆ ਚੂਚਕ ਤਾਈਂ । ਚੂਚਕ ਖ਼ਾਨ ਸੱਥ ਵਿਚ ਬੈਠਾ ਆਇ ਰਾਂਝੇ ਧੋਣ ਨਿਵਾਈ। ਸਭੇ ਸਿਆਲ ਪੁੱਛਣ ਉਠ ਲੱਗੇ, ਕਿੱਦੇ ਆਇਓਂ ਭਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤਾਂ ਚੁੱਪ ਕੀਤੇ ਰਾਂਝੇ ਢੁਹ ਜੁ ਲਾਈ। (232) ਆਖ ਸਨੇਹੇ ਪਾਂਧੀ ਮੈਕੂ, ਤੂੰ ਆਇਓ ਕੇਹੜੇ ਬੇ। ਸਭ ਸੰਦੇਸਾ ਦੇਸਾਂ ਲੱਗਾ, ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਜਰਾ ਜਲੋਹੂ । ਪੇਟਰਾਂ ਕੁੱਖਾ, ਤਰੰਹ ਆਜ ਕੀਤਾ ਆਇਆ ਦੇਹੁ ਬਿਦੇਹੋ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚੂਚਕ ਸਦ ਕੀਤਾ, ਜੁ ਹੀਰੇ ਪਾਣੀ ਦੇਹੋ। (233) ਲੱਗੇ ਦੁੱਧ, ਤੇ ਨੰਗੇ ਮੱਖਣ, ਬਾਬਲ, ਮੈਂਡੇ ਕੋਲ ਨਾ ਕੋਈ । ਬਿੱਲੀਆਂ, ਕੁੱਤੇ ਬਹੁਤ ਫਿਰਦੇ, ਆਵਣ ਮਹੀ ਨਾ ਹੋਈ । ਜੂਠਾ ਮਿੱਠਾ ਟੁੱਕਰ ਬਹੁਤਾ, ਕਮੀ ਨਾਹੀਂ ਕੋਈ । ਅੰਦਰ ਭੇਜ ਦੇਹ ਤੁਸੀਂ ਹੁਣ ਜੋ ਬਾਹਰੋਂ ਆਇਆ ਕੋਈ। (234) ਅੱਗੇ ਹੀਰ ਨੇ ਚੂਰੀ ਕੁੱਟੀ, ਉਤੇ ਖੰਡ ਰਲਾਈ। ਰੱਤਾ ਪਲੰਘ ਵਿਛਾਇਆ ਛੋਹਿਰ, ਘੱਤ ਸੁਪੌਦ ਤੁਲਾਈ । ਘਿਉ ਮੰਦਾ ਤੇ ਸ਼ੱਕਰ ਰੋਟੀ, ਦੁੱਧ ਮਲਾਈ ਪਾਈ । ਪੱਖਾ ਲੇਕਰ ਹੱਥ ਖਲੇਤੀ, ਰਾਂਝੇ ਨੂੰ ਖਲਵਾਈ। (235) ਪੂਣੀ ਤੇ ਧਰ ਪੁਣੀ ਲੋਕਾ ਸਲੇਟੀ ਸ਼ਗਨ ਕਰੇਂਦੀ । ਲੱਸੀ ਹੱਥ ਤੇ ਪਾਏ ਬੂੰਦਾਂ, ਪੱਲੂ ਗਲ ਪਉਂਦੀ । ਲੋਹੇ ਮੇਖ ਜਹਾਨ ਚੌਬੇੜੀ ਇਹ ਮੈਂ ਰਈਯਤ ਤੈਂਡੀ । ਲੱਜਾ ਮੈਂਡੀ ਧ ਗਲ ਰਾਂਝਣ, ਮੈਂ ਸਦਕਾ ਤੇਥੋਂ ਵੈਂਦੀ । (236) ਉਠ ਕਰ ਰਾਂਝਾ ਹੀਰੇ ਪਾਸਹੁੰ, ਪਾਸ ਚੂਚਕ ਦੇ ਆਇਆ। ਆਖੋ ਚੂਚਕ ਰਾਂਝੇ ਤਾਂਹੀਂ, ਪਿੱਛੋਂ ਕਿੱਦੇਂ ਆਇਆ। ਬਾਝਹੂੰ ਕਜੀਏ ਵਤਨ ਕਾ ਤਜਿਆ, ਵੀਰਾਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚੂਚਕ ਪੁੱਛੇ, ਤੂੰ ਪੁੱਤਰ ਕਿਸਦਾ ਜਾਇਆ । (237) ਤਖਤ ਹਜ਼ਾਰਾ ਰਾਇਆ ਵਾਲਾ, ਮੈਂ ਚਲ ਤਿੱਥੋਂ ਆਇਆ। ਜਾਤ ਰਝੋਟਾ, ਨਾਉਸੁ ਧੀਦੋ, ਮੌਜਮ ਸਦਾ ਜਾਇਆ। ਮੌਜਮ ਮੁਆ ਮੁਹੱਬਾ ਚੁੱਕਾ, ਭਾਈਆਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖਾਇਆ। ਮਾਰਨ ਕਾਰਣ ਮਤਾ ਕੀਤੇਨੇ, ਮੈਂ ਤੱਕ ਤੁਸਾਨੂੰ ਆਇਆ। (238) ਚੰਗਾ ਕੀਤੀ' ਆਇਓਂ ਮੈਂਥੇ, ਅੱਖੀਂ ਉਤੇ ਰਖਾਈ। ਉਠ ਘੋੜੇ ਮੈਂ ਤੱਕੂ ਦੇਵਾ, ਔਰ ਮੱਥੀਂ ਤੇ ਗਾਈਂ । ਦੋਸਾਂ ਖੂਹ ਸਿਲਾਬ ਬੰਨੇ, ਦੇਵਾਂ ਕਿੱਤੀ ਵਾਹੀ। ਆਪੇ ਗੱਡ ਤੇ ਆਪੇ ਚਾਏਂ ਹਾਕਮ ਦੇਖਣ ਦੇਸਾਂ ਨਾਹੀਂ । ਭਲਾ ਕੀਉਂਦੀ ਜੇ ਤੂੰ ਆਇਓਂ ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਇ ਅਸੀਂ ਆਹੀ। ਉਹ ਸਾਹਿਬ ਸਭਸੇ ਦਵਣ ਜੰਗਾ ਕਿਸੇ ਅੜੰਦਾ ਨਾਹੀਂ । (239) ਰਾਂਝਾ ਸੋਨਾ ਰੁੱਪਾ, ਮਾਲ ਖਜੀਨਾ, ਢੁੱਕਣ ਸੱਤੇ ਪਾਹੀਂ । ਤੂੰ ਸਭ ਕਿਛ ਹੈਂ ਦੇਵਨ ਜੱਗਾ, ਕਿਤੇ ਅਨੰਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਜੋ ਮੰਗਸਾਂ ਸੋ ਦੇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਤਾ ਸਹੀ ਅਜਾਹੀ। ਜੇ ਤੂੰ ਰਾਜੀ ਰੱਖਣ ਉੱਤੇ, ਤਾਂ ਮੰਝੀ ਦੇਹ ਚਰਾਈ । (240) ਤਾਂ ਚੂਚਕ ਚੁਪ ਕੀਤੀ, ਯਾਰੋ। ਇਹ ਨਲਾਇਕ ਕੋਈ। ਜਿਮੀਂਦਾਰੀ ਖੁਸ਼ ਨਾ ਕੀਤੀ, ਚਾਕਾ ਕੰਮ ਭਣਦੀ। ਏ ਰਹਿਊਸ ਘੋੜੀ ਉਠ ਜੜਾ, ਮੂਲ ਨ ਮਨੰਦਾ ਕਦੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੁਣ ਕਰ ਚੁਦਕ, ਦਿਲ ਵਿਚ ਫਿਕਰ ਕੀਤੋਈ। (241) ਚੂਚਕ ਆਖੇ ਖ਼ਾਨ ਸੁਣ ਮੀਆਂ ਰਾਂਝਾ । ਤੱਕ ਮੱਤ ਦਿਵਾਈ। ਦੋਵਾਂ ਘੋੜੀ ਤੇ ਦੇਇ ਉਠ, ਇਹ ਸਿਰਪਾਉ ਤੁਸਾਹੀ । ਕੰਮ ਨਾ ਚਾਕਾਂ ਸੰਦਾ ਚੰਗਾ, ਚਾਰਨ ਮੱਥੀਂ ਗਾਈਂ । ਦੇਕਰ ਬੇਟਾ ਨਾਲ ਤੁਸਾਡੇ, ਇਜ਼ਤ ਨਾਲ ਚਲਾਈ। (242) ਰਾਂਝਾ ਆਇਆ ਤੱਕ ਤੁਸਾਡੀ ਸਾਮੈਂ, ਨਾ ਫਿਰ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਈਂ । ਗਲੀਆਂ ਕੱਖ ਅਸਾਡੇ ਵੇਰੀ, ਚੰਗਾ ਜਾਵਣ ਨਾਹੀਂ । ਕੇਤੀ ਤੈਂਡੇ ਪਿਛੇ ਖਾਂਦੀ, ਕਮੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਨਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮੂਲ ਨ ਭਉ ਕਰ ਦੋਦੇ ਖੂੰਡੀ ਮਹੀਂ ਚਰਾਈ। (243) ਚੂਚਕ ਦੀ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਤਾਂ ਚੂਚਕ ਫਿਰ ਮਤਾ ਪਕਾਯਾ, ਸੱਦੇ ਵੀਰ ਤਦਾਹੀਂ । ਮੌਜਮ ਦਾ ਪੁੱਤ* ਛੱਡ ਹਜ਼ਾਰਾ ਆਇਆ ਤੱਕ ਅਸਾਹੀ । ਏ ਰਹਿਉਸ ਘੋੜੀ, ਉਠ ਜੱੜਾ, ਮੂਲ ਮਨੇਂਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਆਓ ਭਾਈ ਕੀਕਣ ਕੀਦੇ, ਬਿਨ ਮਤੀ ਚਾਰਨ ਤਾਈ । (244) ਗੁੱਸੇ ਇਤ ਸਦਾਇਆ ਅਸਾਂ, ਮਸਲਤ ਏਹੁ ਕਰੇਂਦਾ । ਅਸਾਂ ਜਾਤਾ ਅਜ ਕਲ ਕੋਈ ਜੇ ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਮਰੇਂਦਾ । ਧੁਪ ਨਾਲ ਧੌਲੀ ਦਾੜੀ ਹੋਈਆ, ਦੁਧ ਵਾਤੇ ਨੂੰ ਮੱਞ ਦੇਂਦਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਸਤੀ ਤੈਨੂੰ, ਮਈ ਜਾਣ ਵੰਝਦਾ। (245) ਭਾਈ ਮੈਂ ਕਰ ਬੱਕਾ ਮਿਨਤ ਬਹੁਤੋਰੀ, ਮੁਲੇ ਹੱਥ ਨ ਆਵੇ । ਸਰਪਰ ਚਾਰਨ ਮੱਝੀ ਮੰਗੇ, ਹੋ ਨ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਵੇ । ਸੂਰਤ ਇਸ ਦੀ ਵੇਖ ਨ ਭੁੱਲੋ ਚਾਕਾਂ ਕੰਮ ਹਿਤਾਵੋ । ਜੋ ਕੁਝ ਆਖੇ ਸੋਈ ਕੀਚੈ, ਜੋ ਹੋਇ ਅਸਾਂ ਬੀ ਆਵ। (246) ਚਾਕ ਚੌਰਾਸੀ ਸ਼ਹਿਰ ਤੇਰੇ ਵਿਚ, ਖਿਜਮਤ ਏਹ ਕਰੀਹਾਂ। ਜਿਦੋਂ ਪੁੱਭੜ ਹੋਵੇ ਛੱਪੜ ਤਿਦੇ ਖਪਾਉ ਮਰੀਹਾ । ਇਕ ਵੀ ਵਹਿਣ ਲ੍ਹੜ ਵੰਝਨ ਜਿਦੇ, ਖੱਧ ਬੰਦ ਕਰੀਹਾਂ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਇਸੇ ਰਉਸੇ ਗਲੋਂ ਕਲੰਕ ਚੁਕੀਹਾ । (247) ਤਾਂ ਆਖੇ ਖ਼ਾਨ ਰੰਝੇਟੇ ਤਾਈਂ, ਤੈਨੂੰ ਮੰਗ ਦੇਂਦੇ । ਮਿੱਠਾ ਟੁੱਕਰ, ਸੰਭ ਸਬਾਹੀ, ਤੈਨੂੰ ਸੌਣ ਕਰਦੇ । ਜਮੇਰਾਤ ਦੇ ਦਿਹੁੰ ਤੁਸਾਨੂੰ, ਮੱਝੀ ਸਾਥ ਰੇਂਦੇ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਰਾਂਝੇ ਤਾਈ, ਚੂਚਕ ਦੇਹ ਵਰਮੈਂਦੇ । (248) ਤਾਂ ਇਹ ਪਸੰਦ ਕਰੇਂਦੇ ਸਾਊ ਇਉਂ ਕਰ ਖਾਨ ਬਣਾਈ । ਕੜਿਆ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਸ਼ੱਕਰ ਰੋਟੀ ਮੰਦੇ ਸੰਦੀ ਪਾਈ । ਸੱਦਿਆ, ਧੀਓ ਘਿਨ ਨਿਵਾਲਾ, ਕੁਲ ਕਬੀਲੇ ਭਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਖਾਵਣ ਬੈਠਾ ਤਾਂ ਅਜ਼ਮਤ ਚਾਕ ਵਿਖਾਈ। (249) ਪਹਿਲਾ ਘੱਨ ਨਿਵਾਲਾ ਧੀਦੋ, ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ ਖਾਇਓ। ਬੀਆ ਕਹੁਰ ਨਾ ਕਹਰਾਂ ਜੇਹਾ, ਬਹੁਤਾ ਕਾਵੜ ਆਇਓ। ਤਰਸ ਨ ਕੀਤਾ ਸਾਹਿਬ ਸੰਦਾ, ਮੈਂ ਗਰੀਬ ਕਰ ਪਾਇਓ। ਆਖੇ ਧੀਦੋ ਮੰਦਾ ਕੀਤੇ ਖ਼ਾਨਾ ! ਮੱਝ ਕਈ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾਇਓ । (250) ਤਾਂ ਇਹ ਸੁਣ ਖ਼ਾਨ ਹੈਰਾਨੀ ਲੱਗੀ, ਜਾਂ ਇਸ ਈਵ ਅਲਾਇਆ। ਕੇ ਕੇਹ ਪੀਰ, ਕਿ ਵਲੀ ਸਚਾਵਾ, ਆਖਿਆ ਗ੍ਰੰਥ ਸੁਣਾਇਆ। ਕੇ ਇਸ ਕੋਈ ਖਾਬ ਲਧਾਈ ਕੇ ਕੋਈ ਸੁਪਨਾ ਪਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਹਿੰਦਾ ਚੂਚਕ, ਫਿਰ ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਅਜਮਾਇਆ। (251) ਕੀਕ੍ਰ ਈ ਜਾਤੀ ਧੀਦੋ, ਸੁਣਕੇ ਹੈਰਤ ਆਈ । ਲੱਧੇ ਖਾਬਕਿ ਅਜ਼ਮਤ ਕੀਤੀ ਕੇ ਕਹੀ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਅਜਾਂ ਉਮਰ ਵੰਡਾਈ ਨਾਲ ਮਹੀਦੇ, ਅਸਾਂਨ ਅਟਕਲ ਆਈ । ਆਖ ਸੁਣਾਇ ਸਿਧਾਂਤ ਕੀਵੇ, ਖਾਨ ਨੇ ਗਲ ਪੁਛਾਈ। (252) ਤੀਜੇ ਸੂਏ ਤੇ ਰੰਗ ਰੱਤੀ, ਮੱਥੇ ਫੁੱਲੀ ਨਾਹੀਂ । ਕੱਟੀ ਛੀ ਮਾਹ ਦੀ ਸੱਟੀ, ਮਾਝੀ ਗਇਆ ਕਿਦਾਈਂ । ਖਾਧੀ ਜੇਰ ਸੜੀ ਵਿਚ ਬੋਲ ਨਾ ਕੇ ਖ਼ਸਮ ਨਾ ਸਾਈਂ। ਤਿਸ ਦਾ ਦੁੱਧ ਪਿਵਾਇਓ ਮੈਨੂੰ, ਅਜੇ ਨ ਗੜ੍ਹੀ ਕਿਥਾਈ (253) ਕੇ ਇਹ ਪੀਰ ਕੇ ਵਲੀ ਸਚਾਵਾਂ ਅਜ਼ਮਤ ਕੀ ਰੁਸ਼ਨਾਈ । ਬਿਨ ਬੋਲੇ, ਬਿਨ ਆਖੇ ਬਾਝੋਂ, ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਲਾ ਦਿਖਾਈ । ਹਭਨਾ ਨੇਂ ਹੀ ਗਈ ਤਸੱਲਾ, ਬਹੁ ਹਭਨਾ ਹਿਤ ਆਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਨਿਸ਼ਾ ਹੋਈਆ ਨੇ, ਇਹ ਚਰੇਸੀ ਭਾਈ । (254) ਰਾਜੀ ਰਾਨ ਹੋਏ ਸਭ ਗੱਲੀ, ਸਭਣਾਂ ਏਹੋ ਭਾਇਆ । ਇਹ ਸੁਣ ਸ਼ਾਦੀ ਕੀਤੀ ਚੂਚਕ, ਟੰਮਕ ਦਲ ਧਰਾਇਆ। ਸੁਣਿਹੋ ਯਾਰ ਸੁਣੇ ਚਿਰਾਵੇ, ਮੈਂ ਚਾਕ ਨਵੇਲਾ ਪਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੁਣਕਰ ਟੰਮਕ, ਆਲਮ ਉੱਛਲ ਆਇਆ। (255) ਪਛਤਾਓ ਕਰੇਂਦਾ ਆਲਮ, ਜੇ ਕਹੀਂ ਨਦਰੀਂ ਆਇਆ । ਇਹ ਮਹਿਤਾਬ ਦਿਸੀ ਦਾ ਸਾਉ, ਕਿਸੇ ਲੇਖੇ ਆਣ ਰਹਾਇਆ। ਆਖਣ ਕੁੜੀਆਂ, ਮਿਲੇ ਅਸਾਨੂੰ, ਰੱਖੀਏ ਸਿਰ ਕਰ ਸਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਅਸਾਂ ਕੇ ਹੋਆ, ਚਾਕ ਭਿਲਾੜਾ ਆਇਆ। (256) ਖੂੰਡੀ ਚੁੰਮ ਚਲਾਇਆ ਮੰਙੂ, ਬੋਲੇ ਵੜਿਆ ਆਈ। ਟੋਆ ਖੱਟ ਥਲਾ ਹਿੱਕ ਕੀਆ, ਨਾਲੋਂ ਧੁਈਂ ਪਾਈ। ਮੰਡ ਛੇੜ, ਬੋਲੇ ਵਿਚ ਫੜਿਆ, ਜਰ ਰਾਂਝੇ ਪਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਤਦੋਂ ਰਾਂਝੇ ਰਹਿਣ ਕੀਤੋਈ ਭਾਈ । (257) ਗਿਰਦੇ ਚਾਕ ਕਰੋ'ਦੇ ਵੱਤਨ, ਜੋ ਚੂਚਕ ਫ਼ਰਮਾਇਆ। ਦੇ ਵਲ ਘੋਲ ਰਹੇਂਦੇ ਬੇਲਾ, ਮਨ ਮਹਿ ਫ਼ਿਕਰ ਟਿਕਾਇਆ। ਵੇਖਹੁ ਬੰਮ੍ਹਣੀਆਦਾ, ਹਭਣਾ ਮਾਰਣ ਚੰਗਾ ਭਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬੋਲੇ ਦੇ ਵਿਚ ਚਾਕਾਂ ਮੰਝੂ ਵਹਾਇਆ। (258) ਜਾਂ ਦਿਹੁੰ ਗੁਜ਼ਰਿਆ ਤਕਾਲਾਂ ਪਈਆਂ, ਮਨ ਮਹਿ ਫ਼ਿਕਰ ਹੰਢਾਇਆ। ਸਿਆਲ ਤਕਦੇ ਹੰਸਨ ਪੈਂਡਾ: ਰਾਂਝੇ ਕਿਉਂ ਚਿਰ ਲਾਇਆ ? ਜਲ੍ਹਰ ਛੋਡ, ਸਦੀਹਾਂ ਮੰਝਾਂ, ਮਤ ਖ਼ਸਮਾਂ ਮੰਦਾ ਭਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚੜ੍ਹ ਟਾਲ੍ਹੀ ਤੇ ਧੀਦੋ ਰਾਗ* ਉਠਾਇਆ। (259) ਚੜ ਧੀਦੋ ਵੰਝਲੀ ਜਦ ਵਾਹੀ, ਕੋਹੀਆਂ ਸੁਰਾ ਉਠਾਈਆਂ । ਸੀਹ, ਬਿਰੰਡੇ, ਚੀਤੇ ਮੰਨੀ, ਸਭ ਜ਼ਿਆਰਤ ਆਈਆਂ! ਅਜਗਰ, ਨਾਗ, ਚਟੋਇਨ ਪਿੰਡਾਂ, ਸਹੀਅੜ ਮੰਨੀ ਸਾਈਆਂ। ਸੁਣ ਕਰ ਮੇਹੀਂ ਕੰਨ ਫੜਕੇ ਨਾ ਵਾਤ ਕਹੀ ਪਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਧੀਰਨ ਗੋਪੀਆਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬੁਲਾਈਆਂ । (260) ਤਬਮੇਹੀਂ, ਸ਼ਹਬਰੰਡੇ, ਚੀਤੇ, ਮੰਨੀ, ਅੰਤ ਨਾ ਜਾਵੇ ਪਾਇਆ। ਜੱਲ੍ਹ ਛੇੜ ਦਿੱਤੀ ਰੰਝੇਟੇ, ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਆਇਆ। ਸ਼ੀਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰ ਹੱਥ ਫਿਰੇਂਦਾ, ਬਹੁਤ ਦਿਲਾਸਾ ਲਾਇਆ । ਸਾਨੂੰ ਕੇ ਦਿਨ ਭਾਈ ਸੁਣਿਹੈ, ਕਿਸਮਤ ਆਣ ਬਹਾਇਆ। (261) ਚਲਿਆ ਚਾਕ ਸਾਥ ਲੈ ਮੰਨੂ ਸਾਉ ਖਲੇ ਤਕਦੇ । ਕਵਣ ਕਜ਼ਾਇ ਅਵੇਲਾ ਬੀਆ, ਥੱਕੇ ਸਭ ਉਡਕੇਂਦੇ । ਧੂੜ ਅਕਾਸ਼ ਚੜ੍ਹੀ ਪਲ ਅੰਦਰ, ਜਾਂ ਇਦੋਂ ਮੰਝੂ ਵੈਦੇ । ਅਪਣੇ ਘਰ ਵੰਤ ਵੜੀਆਂ ਮੱਝੀ, ਤਾਂ ਸਾਊ ਸਭ ਚੁਏਦੇ। (262) ਭਾਂਡੇ ਲੈਕਰ ਚੋਇਣ ਆਏ ਤਾਂ ਅਜਮਤ ਚਾਕ ਵਿਖਾਏ। ਭਾੜੇ ਵਾਲੀ ਨਾ ਮੰਗੇ ਭਾੜਾ, ਹੱਥ ਨ ਪੈਰ ਹਿਲਾਏ । ਕੱਟੀ ਵਾਲੀ ਚਿੱਤ ਨ ਕੱਟੀ, ਆਪ ਖਲੀ ਚੁਆਏ। ਜੋ ਖੱਟਰ ਮਿਲ ਆਪ ਖਲੋਤੀ, ਚੜ੍ਹਦੇ ਰੰਗ ਸਵਾਏ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਇਹ ਡਿੱਠਾ ਰਾਨਾਂ, ਸਭ ਚੂਚਕ ਪੈ ਆਏ। (263) ਤਾਂ ਪਈ ਕੂਕ ਵਿਚ ਝੰਗ ਸਿਆਲਾਂ, ਚਾਕ ਨਾ ਮੂਲ ਛੁੜੀਹਾਂ । ਜਾ ਜਾਂ ਆਸ ਹਯਾਤੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਤਾਂ ਸਭ ਕਿਛ ਦੀਹਾਂ । ਇਹ ਵਲੀ ਹੈ ਪੂਰਾ ਸੂਰਾ, ਅਜ਼ਮਾਏ ਦਾ ਕਿਆ ਅਜ਼ਮੀਂਹਾ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚਾਕ ਸਚਾਵਾ ਵਿਸਾਹ ਨ ਇਸੇ ਕਰੀਹਾਂ। (264) ਚੜਾਇ ਲੈ ਆਇਆ ਮੱਝੀ ਧੀਦੋ, ਚਾਕਾ ਭਲੀ ਨ ਭਾਈ । ਕੀਕਰ ਛਿੜਸੀ ਰਾਤ ਰੰਝੇਟਾਂ, ਸ਼ੀਹਾਂ ਘੁੰਮਰ ਪਾਈ। ਅਜਗਰ ਨਾਗ ਫਸਦੇ ਭਾਰੇ, ਲੈ ਪੈਰ ਧਰੇ ਉਤ ਜਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਭਨਾਂ ਚਾਕਾਂ ਏਹੋ ਮਤਾ ਪਕਾਈ । (265) ਨਾਲ ਨਿਮਾਸੀ ਨਹੀਂ ਤਾਈ ਰਾਂਝਾ ਵਸਤੀ ਆਇਆ । ਵੰਝਲੀ ਮਾਰ ਸਦਾਵੇ ਮੈਝੂ, ਚੇਟਕ ਧੀਦੋ ਲਾਇਆ। ਸੁਣ ਮੇਹੀਂ ਸਰਦ ਸਚਾਵਾ, ਚੱਲਣ ਤੇ ਚਿਤ ਚਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਧੀਰਨ ਗੋਪੀਆਂ ਕਾਹਨ ਬੁਲਾਈਆਂ । (266) ਵੰਝਲੀ ਮਾਰ ਸੁਣਾਈ ਹੀਦ, ਮੇਰੀ ਸਭ ਰਿਭਾਈਆਂ। ਮਹਰਕ ਤੋੜਨ ਕਤਹੂੰ ਨਾ ਧੀਰਨ, ਚੱਲਣ ਤੇ ਸਧਰਾਈਆਂ। ਪੋਖੜ ਤ੍ਰੇੜ ਧਿਙਾਣੇ ਜੁੱਲੀਆਂ, ਰਹਿਣ ਨਾ ਮੂਲ ਰਿਹਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਧੀਰਨ, ਗੋਪੀਆਂ ਕਾਹਨ ਬੁਲਾਈਆਂ। (267) ਮੰਝੂ ਲੈ ਚੜਾਇਆ ਧੀਦੋ, ਘਿਨ ਸਵੇਲੇ ਆਇਆ । ਰੱਸਾ ਵੱਟ ਬਣਾਈ ਜੱਲ੍ਹ, ਉਪਰ ਆਸਣ ਲਾਇਆ। ਅਉਝੜ ਝੰਗ ਬੋਲਾ ਬਹੁ ਘਾਟਾ, ਮੰਝੂ ਵਿਚ ਗਡਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪਸ਼ੂ ਪਰਿੰਦੇ ਧੀਦੋ ਸਭਨਾਂ ਭਾਇਆ। (268) ਮਿਲਮਿਲ ਚਾਕਾ ਮਸਲਤ ਕੀਤੀ 'ਅਸੀਂ ਏਹ ਚਾਕ ਮਰੀਹਾਂ । ਅੱਧੀ ਰਾਤੀਂ ਕੌੜੇ ਸੰਤੇ ਇਸ ਕੱਪ ਨਈਂ ਸਟੀਹਾਂ । ਕਿਹੜੇ ਲਸ਼ਕਰ ਚੜਸਨ ਪਿੱਛੋਂ, ਜੇ ਅਸੀਂ ਤਹੱਥਲ ਦੀਹਾਂ । ਟੁੱਕਰ ਖੱਜ ਚਕੇਰੇ ਲੀਤਾ, ਅਸੀਂ ਗਲੋਂ ਕਲੰਕ ਚੁਕੀਹਾਂ । (269) ਮਾਰਨ ਮਸਲਤ ਚਾਕਾਂ ਕੀਤੀ ਬੁਰੀਆਂ ਨੀਤਾਂ ਚਾਹੀਆਂ । ਸ਼ਸਤਰ ਤੇਜ਼ ਅਰੰਭ ਕੀਤੋਨੇ, ਚੰਰੀ ਪਿੱਨ ਸਰਵਾਹੀਆਂ। ਕਾਲੀ ਰਾਤ ਵਹਾਰ ਵਸੰਦੀ, ਮੋਢੇ ਤੇ ਰੱਖ ਚਾਈਆਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਬੋਲੇ ਆਏ, ਜਣੇ ਚੋਰਾਸੀ ਸਾਈਆਂ। (270) ਆਦਮੀ ਭੇਜ ਕੇ ਸਹੀ ਕੀਤਨੇ, ਬੈਠਾ ਧਿਆਨ ਲਗਾਏ । ਧੂਹ ਮਿਆਨ ਤੇਗਾਂ ਕੱਢੀਆਂ, ਐਲੀ ਐਲੀ ਕਰ ਧਾਏ । ਕਾਲੇ ਜੋੜੇ, ਕਾਲੇ ਘੋੜੇ, ਲਖ ਲਸ਼ਕਰ ਨਦਰੀਂ ਆਏ । ਅੱਡੀ ਲਾਦਿ ਪਟਿਆਨੇ ਪਿੱਛੇ, ਨੱਠੇ ਚਾਕ ਸਵਾਏ । (271) ਕਈ ਮੁਏ ਪਿੜ ਉਤੇ ਲੋਕਾਂ, ਕਈ ਬਾਹਾਂ ਭੰਨ ਵੰਡਾਏ । ਨਾਹੀਂ ਕੋਈ ਅਜੇਹਾ ਲੰਕਾ, ਜੇ ਨਾਂ ਨੀਰ ਚੁਆਏ । ਮਾਰ ਬਹੁਤ ਨਠੇ ਨੇ ਤਬ ਹੀ, ਬਹੁ ਅਰਮਾਨ ਕਰਾਏ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਜੇ ਕੋਈ ਸਾਬਤ ਅਕੇਲੇ ਛਪ ਕਰ ਆਏ। (272) 'ਪਿੱਟਣ' ਨਾਰੀ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ, ਸੱਭ ਸਿਆਪੇ ਆਈ। ਤਾਂ ਸੁਣ ਖਾਨ ਹਕੀਕਤ ਸਾਰੀ, ਕਹੀਏ ਗੱਲ ਸੁਣਾਈ । ਸਹੀ ਕਰਿਹੋ ਏਹ ਚਾਕ ਅਸਾਡਿਆਂ, ਕੀਤੀ ਜਾਇ ਲੜਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸੱਦੇ ਚੂਚਕ, ਤਦਾਂ ਸੁ ਗੱਲ ਪੁਛਾਈ । (273) ਟੁੱਕਰ ਸੰਧਾ ਤਮਾਂ ਕੀਤੇਸੇ, ਬਹਿ ਕਰ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ । ਮਾਚਣ ਧੀਦੋ ਕਾਰਨ ਕੀਤਾ ਸਭ ਮਹਾਇਣ ਧਾਇਆ । ਕਾਲੇ ਜੋੜੇ, ਕਾਲੇ ਘੋੜੇ, ਅਗੋਂ ਲਸ਼ਕਰ ਆਇਆ। ਲੈ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰਾ" ਪਿੱਛਾ ਕੀਤਾ, ਅਸਾਂ ਨੱਸਣ ਤੇ ਚਿਤ ਚਾਇਆ । ਸੁਣ ਕੇ ਚੁਦਕ ਅਸਾਂ ਤਮਾਸ਼ਾ, ਇਹ ਕੁਝ ਨਜ਼ਰੀ ਆਇਆ। (274) ਹੋਈ ਨਿਸ਼ਾ ਨਿਹਾਇਤ ਚੂਚਕ, ਇਹ ਗਲ ਖਾਲੀ ਨਾਹੀਂ । ਬਰਕਤ ਬਾਝੋਂ ਖਾਲੀ ਨਾਹੀਂ, ਹੋਈ ਨਿਸ਼ਾ ਅਸਾਹੀਂ । ਬਰਕਤ ਦੰਦ ਸਹੀ ਸਚ ਹੈ ਇਹ ਅਜ਼ਮਾਏ ਦਾ ਕਿਆ ਅਜ਼ਮਾਹੀ । ਕਹੇ ਦਮੋਦਰ ਦਿਹੁੰ ਦਿਹੁੰ ਰੋਸ਼ਨ, ਥੀ'ਦਾ ਚਾਕ ਤਦਾਹੀਂ । (275) ਤਰੁਟ ਉਮੀਦ ਗਈ ਚਾਕਾਂ ਦੀ, ਕੈਨੂੰ ਫੇਰ ਅਖਾਹਾਂ । ਟੁੱਕਰ ਖੱਸ ਚਕਰੇ ਲੀਤਾ, ਨਹੀਂ ਨਸੀਬ ਅਸਾਹਾਂ । ਜਾਂ ਜਾਂ ਅਸੀਂ ਨਸੀਬ ਖਧੰਸੇ ਹੁਣ ਕੀਕਰ ਫੇਰ ਖਵਾਹਾਂ । ਛੱੜਿਓ ਤਾਂਘ ਚੂਚਕ ਕਦੀ ਭਾਈ, ਲਕੜੀ ਘਾਹੁਲਗਾਹਾਂ । (276) ਆਪੇ ਛੇੜੇ ਤੇ ਆਪੇ ਢੋਏ, ਥੱਲੇ ਰਹੇ ਦਿਵਾਦੀ । ਬੇਲਾ ਬੈਠਾ ਸਿਵਾਤੇਸੁ ਸਭੇ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਬੂਟੇ ਕਾਹੀਂ । ਸੀਹ, ਬਿਰਡੋ, ਬਿਸੀਅਰ, ਸੂਕਣ ਦੇ ਸਭ ਮਿੱਤ੍ਰ ਤਸਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕਾਮਲ ਰੰਝੇਟਾ, ਮਹਿਰਮ ਥੀਆ ਸਭ ਜਾਹੀ। (277) ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦੀ ਧੁੰਮ ਪੈਣੀ ਜਾਂ ਦੁਇ ਮਾਹ ਗੁਜਰੇ ਈਵੇਂ ਹੀ, ਚਉ ਚਉ ਪਈਆਈ। ਆਤਣ ਦੇ ਵਿਚ ਹੀਰ ਹੱਸੀ ਨੂੰ ਖਿਜਮਤ ਇਹ ਦਸਾਈਂ । ਚੂਰੀ ਕੁੱਟ ਪਏਦੀ ਮੰਗਰ ਉਤੋਂ ਖੰਡ ਰਲਾਈ । ਕਹੋ ਦਮੋਦਰ ਚ ਚ ਚੱਲੀ ਤਾਂ ਆਤਣ ਚੱਲ ਆਈ। (278) ਦੇ ਦੇ ਚੱਲ ਪਈ ਵਿਚ ਕੁੜੀਆਂ ਡਰਦੀਆਂ ਆਖਣ ਨਾਹੀਂ। ਰਾਈ ਗਈ, ਸਲੇਟੀ ਭੈਣੋ । ਇਹ ਰਹਿਣ ਦੀ ਨਾਹੀਂ । ਬਾਝੋਂ ਮੁੱਲ ਵਿਕਾਇ ਬਲੰਤੀ, ਇਸ ਨੂੰ ਮੱਤ ਦੋਵਾਹੀਂ । ਕਹੋ ਦਮੋਦਰ ਫਿਕਰ ਕੀਓਨ ਹੋਈਆਂ ਆਖਣ ਤਾਂਈ। (279) ਹੱਲੀ ਹੀਰੋ ! ਹੱਲੀ ਭੈਣੇ ! ਗੱਲ ਤੁਸਾਡੀ" ਹੱਲੀ । ਹੁਣੇ ਤਾਂ ਚੂਚਕ ਬਾਪ ਸੁਣਦਾ, ਤਾਮ ਨ ਪੱਕੇ ਚੱਲੀ। ਚਾਕਾਂ ਨਾਲ ਕਰੋ ਅਸ਼ਨਾਈ ਫਿਰਨੀਏ ਕੋਸੋਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ । ਸੁਣ ਤੂੰ ਸੱਚ ਸਿਆਣੀ ਕੁੜੀਏ । ਚਾਕਾਂ ਉਤੇ ਭੁੱਲੀ । (280) ਜਾਂ ਜਾਂ ਕੰਜ ਕੁਆਰੀ ਹੈਸੀ, ਗੁੱਡੀਆਂ ਤਾਂ ਤਾਂ ਭਾਈ । ਜਾ ਸਹੁ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਲਾਵਾਂ ਘਿਨੇ, ਫਿਰ ਚਿਤ ਆਵਸ ਨਾਹੀਂ । ਅਸਾਂ ਤਾਂ ਕਾਮਲ ਮੁਰਸ਼ਦ ਪਾਇਆ, ਕੁਝ ਲੁੜੀਂਦਾ ਨਾਹੀਂ । ਬੇੜੀ ਪੀਘਾਂ ਤੁਸਾਂ ਮੁਮਾਰਖ, ਅਸਾਂ ਸੁ ਰਾਂਝਨ ਸਾਈ। (281) ਤਾਂ ਸਹੀਆ ਸੁਣਕੇ ਚੁਪ ਕੀਤੀ। ਜਾਂ ਉਸ ਈਵ ਸੁਣਾਇਆ । ਹੋਈਆਂ ਸਭ ਹੈਰਾਨ ਸਹੇਲੀਆਂ, ਸਾਫ ਜਵਾਬ ਵੰਡਾਇਆ । ਅੱਗ ਰਹੇ ਰੂਈ ਵਿਚ ਕਿੱਕਣ, ਮੱਥੇ ਇਸ਼ਕ ਜਣਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੀਕਣ ਲੁਕਸੀ, ਅਚਰਜ ਖੇਲ ਰਚਾਇਆ। (282) ਤਾਂ ਚਉ ਚਉ ਚੱਲ ਪਈ ਵਿਚ ਆਲਮ ਝੰਗ ਜਿਆਲ ਆਈ। ਚਰਚਾ ਚੱਲ ਪਈ ਸਭ ਥਾਈਂ ਗਈ ਚੁਚਕ ਦੀ ਜਾਈ। ਬੀਆ ਕਹਰ ਨਾ ਕਹੁਰਾਂ ਜੇਹਾ, ਚਾਕੇ ਸੋ ਅਸ਼ਨਾਹੀ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਚਉ ਚਉ ਚੱਲੀ, ਚੂਚਕ ਖਬਰ ਨਾ ਪਾਈ। (283) ਪਿੰਡ ਚੌਰਾਸੀ ਸਭ ਚੂਚਕ ਦੇ ਹੋਰ ਨ ਗੱਲ ਕਰੇਂਦੇ । ਗਲੀਆਂ ਕੱਖ ਭਾਗਾਂ ਸਭ ਪੱਖੀ, ਖਲੇ ਉਗਾਹੀ ਦੇਂਦੇ । ਧੀ ਚੂਚਕ ਦੀ ਵਿਗੜੀ ਲੋਕਾ ਲੋਕੀ, ਗਿਲਾਂ ਕਰੇਂਦੇ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਸਭ ਕੋਈ ਆਖੇ, ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਘੁੱਟ ਮਰਦੇ । (284) ਜਾਂ ਦਿਹੁੰ ਦੇ ਤ੍ਰੈ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ ਨੀ, ਤਾਂ ਗੁੱਝੀ ਗੱਲ ਨਾ ਕਾਈ। ਹੋਇਆ ਗੰਗਾ ਆਲਮ ਸਾਰੇ, ਗਈ ਚੂਚਕ ਦੀ ਜਾਈ । ਕਸਬਾ ਕੁੱਲ ਨਾ ਡਰੇ ਆਖਣ ਤੋਂ, ਸਭ ਬਿਅਦਬ ਬੀਆਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਅਜੇ ਇਤ ਵੇਲੇ, ਘਰ ਚੂਚਕ ਨਹੀਂ ਆਈ । (285) ਖ਼ਾਨ ਹਿੱਕ ਦਿਨ ਵਡੇ ਵੇਲੇ, ਬੰਨ੍ਹ ਖਟਾਵਣ ਆਇਆ । ਕਸਬਾ ਸਭ ਸਦਾਇਆ ਚੂਚਕ, ਕੰਮ ਸੱਭ ਹੀ ਲਾਇਆ। ਕੰਮ ਕਰੇਂਦੇ ਸਭ ਕੰਮੀਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੂੰਹੋਂ ਅਲਾਇਆ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਪੜਦਾ ਅਜੇ ਸਾਈ ਚੂਚਕ ਦਾ ਨਹੀਂ ਲਾਹਿਆ। (286) ਹੋਰ ਸ਼ਰੀਕ, ਤਿੰਨ੍ਹਾ ਦੀਆਂ ਨਾਰੀ, ਕਿੱਸਾ ਸੁਣ ਸਰ ਪਾਇਆ । ਕਰ ਕਾਰੜ ਉਠਿਆ ਕਰੀਲਾ, ਘਰ ਚੂਚਕਾਣੇ ਆਇਆ । ਮਿਲੀਆਂ ਆਣ ਹਾਂ ਚੂਚਕ ਨੂੰ, ਓਹਨਾ ਅੱਗੇ ਲਾਖ ਸੁਣਾਇਆ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਡਰੀ ਨਾ ਕਾਈ, ਕੁੱਲ ਸਰੀਕਾ ਆਇਆ (287) ਸੁਣ ਬੇਬੇ ਹਿੱਕ ਗੱਲ ਅਸਾਡੀ ਦੁਖਾਇਕੇ ਤੁੱਧ ਕਰਦੇ । ਕੇ ਜੀਂਦੇ, ਕੇ ਮੁਏ ਦਿਨੀਂਦੇ ਸੁਣ ਸੁਣ ਚੁਪ ਕਰ ਦੇ । ਕੇ ਗਈ ਬੁੱਧ ਅਸਾਡੀ ਬੇਬੇ । ਆਪੇ ਜਾਣ ਕਰੇਂ ਦੇ। ਸੁਣ ਬੇਬੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਮੁਨਾਸਬ ਜਾਤੀ ਦਾਗ ਲਏਦੇ। (288) ਬੋਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤੇ ਨੇ ਅੱਗੇ ਤੁਸਾਂ ਕੇ ਆਖ ਸੁਣਾਇਆ । ਅਜ ਕਲ ਕੋਈ ਵੈਰ ਨਵੇਲਾ, ਚੁਚਕ ਸਿਰ ਤੇ ਚਾਇਆ । ਸੌਦਾਗਰੀ ਕਹੀ ਲੁੱਟ ਨਾ ਲੀਤੀ, ਨਾ ਕੰਈ ਖੋਜ ਅਸਾਡੇ ਆਇਆ। ਕੇ ਕੋਈ ਪਿਛੋਂ ਮੁਆ ਅਸਾਡਾ ਕਹੀਏ ਆਣ ਸੁਣਾਇਆ। ਆਪ ਬੀਬੀ! ਸੱਚ ਹਕੀਕਤ, ਕਹੀਂ ਅਕਬਰ ਸ਼ਾਹ ਭਛਾਇਆ। (289) ਨਾ ਕੋਈ ਪਿਛੋਂ ਮੋਇਆ ਸੁਣਿਆਂ, ਨ ਖੋਜ ਤੁਸਾਡਾ ਆਇਆ। ਅਕਬਰ ਗਾਜੀ ਰੰਜ ਨ ਬੀਆ, ਨਾ ਕਹੀ ਜਾਦਿ ਭਛਾਇਆ। ਏਥੇ ਵੱਜ ਰਹੇ ਸਦਿਆਨੇ, ਤੁਸਾਂ ਨਾ ਸੁਣ ਹੈ ਪਾਇਆ। ਸੁਣ ਬੇਬੇ ਜੋ ਪੇਟੋਂ ਜਾਈ, ਇਹ ਤਿਸੇ ਅਲਾਬਾ ਲਾਇਆ। (290) ਬੇਬੇ ਉਠ ਘਰ ਜਾਵਹੁ ਆਪਣੇ, ਸਾਨੂੰ ਫੱਟ ਅਵੱਲਾ ਲਾਇਓ। ਫਾਟੇ ਹੱਥ ਤੇ ਬਣ ਹਿਲਾਇ, ਮੱਥੇ ਤੇ ਹੱਥ ਲਾਇਓ । ਮਹੁਰਾ ਖਾਇ ਮਰੀਹਾਂ ਹੱਭੇ, ਜੀਵਾਂ ਕੇ ਸੁਖ ਪਾਇਓ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਵਾਰ ਬੁਢੇ ਦੀ ਪਿਉ ਦਾਗ ਲਗਾਇਓ। (291) ਭਰਜਾਈਆਂ ਨੇ ਹੀਰ ਨੂੰ ਆਖਣਾ ਮਿਲ ਬਹਿ ਮਸਲਤ ਕੀਤੀ ਨਾਰੀ, ਇਹ ਪਸੰਦ ਕਹਾਂ ॥ ਆਵੇ ਹੀਰ ਬੈਠ ਸਮਤੇਹਾ, ਭੇਦ ਨ ਕਿੱਸੇ ਦੀਹਾਂ। ਮਤ ਖੜਦਾ ਰਹਿਸੁ ਬੁਢੇਦੀ ਵਾਰੀ ਗੱਲ ਨ ਮੂਲ ਚਲੀਹਾ । ਆਪ ਦਵਿੰਦਰ ਬੈਠ ਹੀਰੇ ਨੂੰ ਆਤਣ ਵਿਚ ਉਡਕੀਹਾਂ। (292) ਜਾਂ ਠੀਕ ਦੁਪਹਿਰ ਪੂਰੇ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਹੀਰ ਸਲੇਟੀ ਆਈ । ਕਰ ਕਰ ਸੰਦ ਪੁਕਾਰਾ ਹੀਰੇ, ਭਰਜਾਈਆਂ ਸਦ ਬਹਾਈ । ਸਦਕੇ ਕੀਤੀ ਮੈਂ ਲਖ ਵਾਰੀ । ਸਦਕੇ ਮੈਂ ਭਰਜਾਈ । ਅਸਾ ਸੁਣਿਆਂ ਸਚ ਸਹੀ ਕਰ, ਤੇਰੀ ਚਾਕੇ ਸੰ ਅਸ਼ਨਾਈ । (293) ਕਰ ਕਾਵੜ ਕਹਿੰਦੀ ਸਲੇਟੀ, ਭਾਬੀ ਜੋਗ ਸੁਣਾਇਆ। ਮੰਦਾ ਚੰਗਾ ਸੁਣ ਖਾਂ ਨੀ ! ਹੋ ਕੇ ਮੈਂਡਾ ਨਦਰੀ ਆਇਆ। ਬੱਲ ਖਲਾਫਤਈ ਦੀਆਂ ਪੰਡੀ ਕਿਉਂ ਮੈਂਡਾ ਜੱਸ ਤਾਇਆ । ਨਹੀਂ ਮੁਨਾਸਬ ਖਾਨਾ ਹਾਏ, ਬਿਨ ਡਿੱਠਿਆ ਆਖਣ ਆਇਆ। (294) ਬਾਬਲ ਬਾਜ਼, ਤੋ ਚਰਗ ਭਤ੍ਰੀਏ, ਸਿਕਰੇ, ਬਾਬੇ ਭਾਈ । ਮਾਉ ਘੁਮਾਈ ਕੂੰਜ ਬੀ ਉਡਸੀ ਸੀਦਾਨੇ ਭਰਜਾਈ। ਕਦੀ ਸਮਝ ਸਿਆਣੀ ਧੀਏ ! ਮੱਤ ਨਾ ਤੈਨੂੰ ਕਾਈ । ਕੈਂਦੀ ਧੀ ਤੇ ਨੂੰਹ ਕੈਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਜਿਮੀਂ ਵਧਾਈ। (295) ਤਾਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਵਿਚ ਸ਼ੰਰ ਜਿਆਲੀ, ਦਿਹੁੰ ਦਿਹੁੰ ਚੜੇ ਸਵਾਈ । ਤਦੋਂ ਥਕ ਪਈਆਂ ਭਰਜਾਈਆਂ, ਚੋਰੀ ਸੱਸ ਬੁਲਾਈ। ਸੁਣ ਭਾਬੀ ਤੂੰ ਵਾਰੀ 'ਹੀਰ' ਕਿਤ ਕੁੱ ਛੂਟ ਵਿਆਈ। ਗਲ ਥੀਂ ਨਾੜਾ ਨਾ ਕੰਪਿਓਈ, ਭਾਹਿ ਅਵੱਲੀ ਜਾਈ। (296) ਤਾਂ ਕੰਦੀ ਸੁਣ ਚੁੰਨੀ ਲੋਹੂ, ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਏਹ ਸੁਣਾਈ । ਕੁੱਲ ਸ਼ਰੀਕ ਨਿਵਾਏ ਅਸਾਂ ਹੁਣ ਮੈਂ ਉਂਧੀ ਆਈ। ਜੇ ਜਾਣਾ ਅੱਗ ਪੇਟ ਜੰਮੀਂ, ਕੱਪ ਨਾ ਗਰਦਨ ਲਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਰੋਂਦ। ਮਹਿਰੀ, ਦੁਖੀ ਬਹੁਤ ਤਿਵਾਈ । (297) ਹੀਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਹਾਲ ਤਾਂ ਮੰਨ ਮੰਦਾ ਕੀਤਾ ਮਹਿਰੀ, ਚੋਰੀ ਹੀਰ ਸਦਾਈ। ਸੁਣ ਬੇਣੀ ਮੈਂ ਵਾਰ ਬੁਢਦੀ, ਤੂੰ ਸੈਂ । ਪੱਣੇ ਜਾਈ। ਮਰਾਂ, ਕਿ ਜੀਵਾਂ, ਕੇ ਸਿਰ ਪੀ ਕੇ ਮੈਂ ਮਹੁਰਾ ਖਾਈ। ਆਖੇ ਮਹਿਰੀ ਸੁੰਝੀ ਧੀਏ । ਮੈਨੂੰ ਉੱਧੀ ਆਈ। (298) ਸੁਣ ਮਾਏ ! ਤੈਂਡੇ ਜੀਵਣ ਜਾਏ, ਕੈ ਤੈਂਡੀ ਪਿੰਡੀ ਤਾਈ । ਬੇ ਤਕਸੀਰ ਕੇ ਡਿੱਠੇ ਮੈਂਡਾ, ਕੁੜੀ ਬਦੀ ਉਠਾਈ । ਮੈਂ ਕੇ ਜਾਣਾ ! ਕੰਜ ਕੁਆਰੀ, ਰੋਂਦੀ ਕੇ ਅਸ਼ਨਾਈ। ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਕੁੰਦੀ ਮਹਿਰੀ, ਹੀਰੋ ਸਹੀ ਵਲਾਈ । (299) ਸੁਣ ਧੀਏ ਤੂੰ ਦੁਧ ਨਿਪੁੰਨੀ, ਸਦਕੇ ਸਹੀ ਵੰਡਾਈਓ ! ਕੈਂਦੀ ਬੇਟੀ, ਤੂੰ ਨੂੰਹ ਕੈਂਦੀ, ਭੁਈ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਾਈਂ । ਨਾਲ ਸੁ ਅਕਬਰ ਦਾਵਾ ਜਾਂਦਾ ਢੁੱਕਣ ਸੱਤੇ ਪਾਹੀ । ਕਦੀ ਤਾਂ ਸਮਝ ਸਿਆਣੀ ਧੀਏ ! ਇਹ ਮੁਨਾਸਬ ਨਾਹੀਂ । (300) ਸੁਣ ਮਾਏ ! ਤੈਂਡੇ ਜੀਵਣ ਜਾਏ । ਕੇ ਤੁਧ ਨੂ ਆਖ ਸੁਣਾਈ । ਪੁੱਤ ਪਰਾਇਆਂ, ਕਿਸਮਤ ਆਦਿਆ, ਇੱਜ਼ਤ ਇਸ ਨਾ ਕਾਈ। ਚਾਕੇ ਚਾਕ ਸਦੇਦੇ ਸੰਭੇ, ਸਿਆਲਾ ਲੱਜ ਨਾ ਕਾਈ । ਸੁਣ ਵਣ ਮਾਏ। ਤੈਨੂੰ ਆਖਾਂ, ਮੈਂ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਨਾ ਕਾਈ। (301) ਸੁਣ ਨੀ ਹੀਰੇ ! ਗੁਣੀ ਗਹੀਰੋ । ਤੁਧ ਭਲੇਰੀ ਚਾਈ। ਘਰ ਘਰ ਗੱਲ੍ਹ ਤੁਸਾੜੀ ਹੀਰੇ, ਸੁਣਜਨ ਸੱਕੇ ਭਾਈ । ਜੇ ਮਰ ਜਾਵੇ ਚਾਕ ਕਿਵੇਂ ਹੀ, ਅਸਾਂ ਉੱਧੀ ਆਈ। ਨਿੱਜ ਆਵੰਦਾ, ਕਿੱਦਾਂ ਆਇਆ, ਲੱਗ ਕਾਨੀ ਕਾਈ । ਆਖੇ ਮਾਉਂ ਸਿਆਣੀ ਧੀਏ ! ਰੋਂਦੀ ਬਹਿ ਭਰਜਾਈ। (302) ਸੁਣ ਮੈਂ ਆਖਾਂ ਮੈਂਡੀ ਮਾਏ ! ਤੈਨੂੰ ਕੌਣ ਸਮਝਾਏ । ਭਰੇ ਵਾਤ ਚਉਲਾਂ ਤੇ ਬੈਠੀ, ਨ, ਪੁਣ ਪੁਤਰ ਪਰਾਏ । ਸਮਝ-ਇਆਣੀ, ਥੀਉ ਸਿਆਣੀ, ਬੁਝੇ ਜਹੀਂ ਬੁਝਾਏ । ਤੇਰੀ ਪੀੜ ਸਿਝਾਂਪੇ ਮਾਏ ! ਜੇਹੇ ਪੇਟੋਂ ਜਾਏ। (303) ਮੱਥਾ ਠੋਕ ਉਠੀ ਮਹਿਰੇਟੀ, ਜਾਂ ਉਸ ਈਵ ਸੁਣਾਈ । ਵੱਜੀ ਤਾਰ ਰਾਗ ਮੈਂ ਲੱਧਾ, ਜੋ ਤੈਂ ਗੱਲ ਅਲਾਈ। ਉੱਠੀ ਰੋਇ ਕਰ ਕਾਵੜ ਮਹਿਰੀ, ਬੋਲੀ ਫੇਰ ਨਾ ਭਾਈ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਹਾਲ ਭਲੇਰੇ ਉਟੀ ਭੁੰਣੀ ਆਈ । (304) ਕਿਸੇ ਨੇ ਚੂਚਕ ਨੂੰ ਮਿਹਣਾ ਦੇਣਾ ਹਿਕ ਦਿਨ ਚਚਕ ਬਾਹਰ ਆਇਆ, ਪਾਣੀ ਬੰਨ੍ਹ ਖਟਾਇਆ । ਘਿੱਨ ਬੁਲਾਇਆ ਕਸਬਾ ਸਾਰਾ, ਕੰਮ ਸਭ ਹੀ ਲਾਇਆ । ਭਲੀ ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਚਰਕ ਖਾਨਾ ! ਨਾਹੀਂ ਕਿਸੇ ਨਿਵਾਇਆ। ਹੀਰ ਸੁ ਲੀਕ ਲਏਦੀ ਤੈਨੂੰ ਕਹੀਂ ਗਵਾਰ ਸੁਣਾਇਆ। (305) ਇਹ ਸੁਣ ਪੇਟ ਪਤੀ ਚੂਚਕ, ਫਿਰ ਆਇਆ ਅੰਦਰ ਭਾਈ । ਮੱਥੇ ਤੀਉੜੀ ਤੇ ਮੂੰਹ ਪੀਲਾ, ਬੁੱਝ ਨਾ ਸਕੇ ਕਿਵਾਈ । ਛੱੜ ਦਲਾਨ ਸੁਫਾ ਤੇ ਕੋਠਾ, ਕੋਠੀ ਵੜਿਆ ਤਾਹੀਂ । ਆਖ ਦਮੋਦਰ ਮਹਿਰੀ ਰੁੰਨੀ, ਇਹ ਗੱਲ ਖਾਲੀ ਨਾਹੀਂ । (306)