ਜੀ ਕਰਦਾ ਏ ਮੇਰਾ ਮੈਂ ਵੀ ਉਹਦਾ ਮਣਕਾ ਭੰਨਾ । ਜੀਹਨੇ ਰਾਂਝੂ ਯਾਰ ਤੋਂ ਖੋਹ ਲਿਆ ਚੂਰੀ ਵਾਲਾ ਛੰਨਾ । ਦੁੱਖਾਂ ਬਾਝੋਂ ਇਸ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਖੱਟਿਆ । ਇੰਜ ਗੁਜ਼ਾਰੀ ਯਾਰ ਹਿਆਤੀ ਜਿਉਂ ਬੇਲਣ ਵਿਚ ਗੰਨਾ । ਮੈਨੂੰ ਫੇਰ ਵੀ ਡਰ ਆਉਂਦਾ ਏ ਪਟਵਾਰੀ ਦੇ ਕੋਲੋਂ, ਨਾ ਸੀ ਮੇਰੀ ਪੈਲੀ ਕੋਈ ਤੇ ਨਾ ਹੈ ਸੀ ਬੰਨਾ । ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਗੱਲ ਲੰਮੀ ਹੋਈ ਨੂੰ ਇਕ ਪਾਸੇ ਲਾ ਦੇ, ਯਾ ਰੱਖ ਲੈ ਯਾ ਛੱਡਦੇ ਮੈਨੂੰ ਕਰਦੇ ਹੰਨਾ-ਬੰਨਾ । ਬੰਦੇ ਛੱਡ ਕੇ ਲਾ ਲਏ ਉਹਨੇ ਰਿੱਛਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰਾਨੇ, ਲਗਦੈ ਮੈਨੂੰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੋਣੈ ਉਹ ਅੱਖੀਆਂ ਤੋਂ ਅੰਨ੍ਹਾ । ਤੇਰੀ ਫ਼ਿਤਰਤ ਕੰਮ ਚੰਗੇ ਤੇ ਵੀ ਤਨਕੀਦ ਹੈ ਕਰਨਾ, ਲਗਦੈ ਮੈਨੂੰ ਬਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਆਉਣਾ ਤੂੰ ਕੁੱਤੇ ਦਿਆ ਕੰਨਾ । ਲੋਕਾਂ ਚੰਨ ਅਫ਼ਲਾਕੀ ਤੱਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਈਦ ਮਨਾਈ, ਮੈਂ ਵੀ ਈਦ ਮਨਾਵਾਂ ਆਪਣੀ ਚੜ੍ਹ ਕੋਠੇ ਤੇ ਚੰਨਾ । ਕਿਹੜੇ ਮਾਨ ਤਰਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਮੈਂ ਤੇਰੀ ਹਿੱਕ ਨਾਲ ਲੱਗਾਂ, ਨਾ ਮੈਂ ਲਾਲ ਜਵਾਹਰ ਕੋਈ ਨਾ ਮੈਂ ਕੋਈ ਪੰਨਾ । ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦਾ ਮਾਲਕ ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦਾ । ਪੱਥਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕਾਹਨੂੰ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਆਪਣਾ ਮੱਥੜਾ ਭੰਨਾ ।

ਜੇਕਰ ਸਾਡੇ ਸੱਜਣ ਬੇਲੀ ਆਲ-ਦਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਗ਼ੈਰਾਂ ਦੇ ਫਿਰ ਸੱਜਣਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਾਹਦੇ ਪਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਅੰਨ੍ਹੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਯਾਰੋ ਠੇਡੇ ਕਦੀ ਨਾ ਖਾਂਦੇ, ਜੇਕਰ ਲੋਕਾਂ ਗਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚ ਦੀਵੇ ਬਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਜਿਹੜੇ ਲੋਕੀ ਅੰਨ ਗ਼ਰੀਬਾਂ ਕੋਲੋਂ ਖੋਹਕੇ ਖਾਵਣ, ਉਹ ਲੋਕੀ ਨੇ ਖ਼ਵਰੇ ਰਾਣੀ ਖ਼ਾਂ ਦੇ ਸਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਲੱਭ ਲੈਂਦਾ ਮੈਂ ਉਹਨੂੰ ਜੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਥਾਂ ਤੇ ਹੁੰਦਾ, ਭਾਵੇਂ ਰਸਤੇ ਦੇ ਵਿਚ ਜਿੰਨੇ ਮਰਜ਼ੀ ਖਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਕੀ ਸੀ ਸੱਜਣਾ ਜੇ ਕਰ ਹੁੰਦਾ ਮੈਂ ਤੇਰਾ ਪਰਛਾਵਾਂ, ਜਿੱਧਰ ਜਾਂਦੋਂ ਅਸੀਂ ਵੀ ਤੇਰੇ ਨਾਲੇ ਨਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਜੇ ਕਰ ਮੈਂ ਵੀ ਨੀਚਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਲਾਈ ਹੁੰਦੀ, ਹਾਸਿਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਮੇਰਿਆਂ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਤੇ ਵੀ ਨਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਨਿੱਘੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਦੀ ਜੇ ਉਹਨੇ ਕਦਰ ਪਛਾਣੀ ਹੁੰਦੀ, ਕਾਹਨੂੰ ਉਹਦਿਆਂ ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਐਨੇ ਪਾਲੇ ਹੁੰਦੇ । ਪੀੜ ਪਰਾਈ ਨੂੰ ਜੋ ਲੋਕੀ ਆਪਣੀ ਹਿੱਕ ਤੇ ਜਰਦੇ, ਉਹ ਹੀ ਲੋਕੀ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਦੁੱਖਾਂ ਦਰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ।

ਕਿਹੜਾ ਕਿਹੜਾ ਮੰਜਰ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਲੁਕਾਵਾਂ । ਕਿਹੜੇ ਨੂੰ ਮੈਂ ਯਾਦ ਰੱਖਾਂ ਤੇ ਕਿਹੜੇ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਜਾਵਾਂ । ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਦਾ ਚੁੱਲ੍ਹਾ ਚੌਂਕਾ ਜਾਂ ਬਾਪੂ ਦਾ ਵਿਹੜਾ, ਮੈਨੂੰ ਲਗਦੀਆਂ ਸਨ ਇਹ ਯਾਰੋ ਜੰਨਤ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ । ਛੰਨਾ, ਥਾਲੀ, ਚਿਮਟਾ, ਬਾਟੀ, ਕੌਲੀ, ਕੜਛੀ, ਡੋਈ, ਮਾਂ ਆਪਣੀ ਦੇ ਦਾਜ ਨੂੰ ਲੈਕੇ ਮੈਂ ਕਿੱਥੇ ਟੁਰ ਜਾਵਾਂ । ਛੱਡ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜੰਮਣ ਭੋਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਿਹੜਾ ਸੁੱਖ ਪਾਇਆ, ਵਿਚ ਸਿਹਰਾ ਦੇ ਡਾਰੋਂ ਵਿਛੜੀ ਕੂੰਜ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੁਰਲਾਵਾਂ । ਮਸਜਿਦ, ਮੰਦਰ ਵਗਦਾ ਖੂਹ ਤੇ ਜੰਗਲ ਨਦੀ ਕਿਨਾਰਾ, ਭੁੱਲ ਸਕਨਾਂ ਵਾਂ ਕੀਵੇਂ 'ਸਿਖੂ ਚੱਕ' ਦੀਆਂ ਠੰਢੀਆਂ ਛਾਵਾਂ । ਮਾਂ ਦੇ ਮਰਨ ਤੋਂ ਮਗਰੋਂ ਕੋਈ ਮਾਂ ਵਰਗਾ ਨਾ ਦਿਸਿਆ, ਮਾਂ ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਰਗੀ ਸੂਰਤ ਕਿੱਥੋਂ ਲੱਭ ਲਿਆਵਾਂ । ਮੇਰੇ ਮਾਪੇ ਜਿਹੜੀ ਥਾਂ ਵਿਚ ਰੱਬਾ ਹੈਣ ਸਮਾਏ, ਰੱਖੀਂ ਓਸ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਉੱਤੇ ਰਹਿਮਤ ਦਾ ਪਰਛਾਵਾਂ । ਨਾਲ ਹਿਜਰ ਤੇ ਦੁੱਖ ਦੇ ਮੇਰਾ ਲੱਕ ਦੂਹਰਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ, ਮਾਂ ਤੇ ਪਿਉ ਦੀ ਕਬਰ ਤੇ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਮਿੱਟੀ ਜਦ ਮੈਂ ਪਾਵਾਂ ।

ਇਹਦੇ ਆਲ-ਦੁਆਲੇ ਲੱਗੀਆਂ ਬੋਰਾਂ ਨੇ । ਨਹੀਂ ਤੇ ਦੇਸ 'ਚ ਦੱਸੋ ਕਾਹਦੀਆਂ ਥੋੜਾਂ ਨੇ । ਲੂੰ ਲੂੰ ਮੇਰਾ ਪੀੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਏ, ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਵਿਚ ਅੱਥਰੂ ਲੱਖ ਕਰੋੜਾਂ ਨੇ । ਸਮਝ ਨਾ ਆਈ ਸੜਕਾਂ ਸਿੱਧਮ-ਸਿੱਧੀਆਂ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਉਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੰਗੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਟੋਰਾਂ ਨੇ । ਸ਼ਹਿਰ ਮੇਰੇ ਚੋਂ ਤੂੰ ਕੀ ਗੰਦ ਮੁਕਾਉਣਾ ਏ, ਇਹ ਤੇ ਐਵੇਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਤੇਰੀਆਂ ਫੋੜਾਂ ਨੇ । ਅਸਮਾਨਾਂ ਵਲ ਐਵੇਂ ਥੁੱਕੀ ਜਾਨਾਂ ਏਂ, ਦੱਸ ਖ਼ਾਂ ਲੱਗੀਆਂ ਤੈਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਜੋੜਾਂ ਨੇ । ਜੇ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਦੇ ਉੱਤੇ ਸੱਚਾ ਏਂ, ਦੱਸ ਫੇਰ ਤੈਨੂੰ ਲੱਗਦੀਆਂ ਕਾਹਨੂੰ ਕੌੜਾਂ ਨੇ । ਹੁਣ ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਮਨ ਮਰਜ਼ੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ, ਹੁਣ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਤੇਰੀਆਂ ਡੋਰਾਂ ਨੇ ।

ਜ਼ਹਿਰ ਪਿਆਲੇ ਦੇ ਵਿਚ ਅਮ੍ਰਿਤ ਘੋਲਾਂਗਾ । ਮੈਂ ਜਾਬਰ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਅੱਗੇ ਬੋਲਾਂਗਾ । ਆਪਣਾ ਜੇ ਕਰ ਤਖ਼ਤ ਹਜ਼ਾਰਾ ਛੱਡਿਆ ਏ, ਪੈਰਾਂ ਹੇਠ ਮੈਂ ਝੰਗ ਸਿਆਲ ਮਧੋਲਾਂਗਾ । ਮੈਂ ਧੀਦੋ ਨੂੰ ਮਾਨ ਹੈ ਆਪਣੀ ਵੰਝਲੀ ਤੇ, ਆਪਣੀ ਜੱਟੀ ਹੀਰ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹਲਾਂਗਾ । ਬਣ ਕੇ ਵਾਂਗ ਕਿਤਾਬ ਮੇਰੇ ਹੱਥ ਲੱਗਾ ਏ, ਹੁਣ ਮੈਂ ਉਹਦਾ ਵਰਕਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲਾਂਗਾ, ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਲਿਆਵਾਂਗਾ, ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਉਹਦੀਆਂ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਖੋਲ੍ਹਾਂਗਾ । ਆਖ਼ਰ ਬੇਲੇ ਵਿਚ ਚੁਰਾਈਆਂ ਮੱਝਾਂ ਨੇ, ਕਾਲੀ ਬੂਰੀ ਜੋ ਵੀ ਲੱਭੀ ਚੋ ਲਾਂਗਾ । ਮੈਂ ਤੇ ਆਪਣਾ ਲਾਲ ਸੰਭਾਲੀ ਰੱਖਿਆ ਏ, ਮੈਂ ਕਾਹਦੇ ਲਈ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਰਾਖ ਫਰੋਲਾਂਗਾ ।

ਇਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਯਾਰ ਹਨੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਯਾ ਫਿਰ ਹੱਥਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਹੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਪਿੰਡ ਮੇਰੇ ਦੀ ਸਾਰੀ ਪਰ੍ਹਿਆ ਮਰ ਗਈ ਏ, ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਗੱਲਾਂ ਨੇ ਹੰਘੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਆਸ ਬੜੀ ਸੀ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਵੇਖਾਂਗੇ, ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਖ਼ਾਬ ਅਧੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਕੋਇਲ ਦੀ ਕੂ ਦੱਸੋ ਕਿੱਥੋਂ ਆਵੇਗੀ, ਬਾਗ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਨਿੰਮ ਧਤੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਇਕ ਮੁਰਲੀ ਇਕ ਡਮਰੂ ਇਕ ਮਦਾਰੀ ਏ, ਬਾਕੀ ਕੀ ਏ ਸਿਰਫ਼ ਜਮੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਕਿਸੇ ਨਾ ਖੋਲਿਆ ਦੌੜ ਕੇ ਛੇਤੀ ਬੂਹੇ ਨੂੰ, ਵਜਦੇ ਗਲੀਆਂ ਵਿਚ ਖੰਗੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਸੱਜਣ ਬੇਲੀ ਸਾਰੇ ਛੱਡ ਕੇ ਤੁਰ ਗਏ ਨੇ, ਹੁਣ ਬੱਸ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੇਰੇ-ਮੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ । ਤਕੜੇ ਮੇਰੇ ਦੇਸ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਕੇ ਲੈ ਗਏ ਨੇ, 'ਅਰਸ਼ਦ' ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਝੂਰੇ ਰਹਿ ਗਏ ਨੇ ।

ਵੇਲੇ ਦੇ ਅਵਤਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਵਰਤਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਆਕੇ ਤੇਰੇ ਨਾਇਬ ਨੇ, ਵੇਖ ਤੇ ਸਈ ਕਰਤਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਅੱਗ ਨਫ਼ਰਤ ਤੇ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਮੂਰਤ ਲੀਕੀ ਏ, ਵਾਹਵਾ ਵੇ ਫ਼ਨਕਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਵਿਛੜੇ ਹੋਏ ਸੱਜਣ ਮੇਰੀਆਂ ਹਾਕਾਂ ਤੇ, ਦਿੱਤਾ ਨਾ ਪਰਤਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੈਨੂੰ ਵੇਲੇ ਹਿਜਰਤ ਦੇ, ਨਾਲ ਨਾ ਟੁਰਿਉਂ ਯਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਮੈਂ ਜਿਸ ਖੂਹ ਵਿਚ ਪਿਆਰ ਦੀ ਮਿਸਰੀ ਘੋਲੀ ਸੀ, ਤੂੰ ਕਰ ਛੱਡਿਆ ਖਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਬਦਲਿਆ ਨਾ ਤੂੰ ਲੱਖ ਵਾਰੀ ਸਮਝਾਇਆ ਮੈਂ, ਆਪਣੀ ਸੋਚ ਦਾ ਧਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ । ਔਖਾ ਵੇਲਾ ਮੇਰੇ ਤੇ ਜਦ ਆਇਆ ਤੇ, ਕਰ ਲਿਆ ਯਾਰ ਕਿਨਾਰਾ ਇਹ ਕੀ ਕੀਤਾ ਈ ।

ਕਦੀ ਜੇ ਓਸ ਦੇ ਮੁਖੜੇ ਤੋਂ ਪਰਦਾ ਸਿਰਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਮੇਰੀ ਅੱਖੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਫੇਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਤਿੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਉਹਦੇ ਲੰਘਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਉਂਦੀ ਫ਼ਿਜ਼ਾਵਾਂ ਚੋਂ, ਇਤਰ ਜੀਵੇਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਰਾਹ ਵਿਚ ਹੈ ਛਿੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਤੂੰ ਮਰਮਰ ਸੰਗ ਦੀ ਸਾਰੀ ਮੁਲਾਇਮੀ ਭੁੱਲ ਜਾਣੀ ਸੀ, ਕਦੀ ਜੇ ਯਾਰ ਮੇਰਾ ਤੂੰ ਵੀ ਮਾਹੀਆ ਦੇਖਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਤੂੰ ਸ਼ਰ ਦਾ ਬੀਜ ਬੀਜਣ ਵਾਲਿਆ ਮੇਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ, ਤੂੰ ਜੰਮਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀ ਸੀ ਜੇਕਰ ਮਰ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਕਦੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਨਸੀਬਾਂ ਉਹਦਿਆਂ ਅੰਦਰ, ਜੋ ਬੰਦਾ ਆਪ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਤੋਂ ਹੈ ਥਿੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਉਹਦੇ ਮੁਖੜੇ ਦੀ ਲਾਲੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੰਦੀ ਵਿਖਾਈ ਏ, ਜਿਵੇਂ ਸ਼ੌਅਲਾ ਕੋਈ ਏ ਤੂਰ ਉੱਤੇ ਭੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਤੇਰੇ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹ ਛੱਡਣੇ ਸਨ ਉਨ੍ਹੇ ਸਭ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ, ਤੂੰ ਘੁੰਗਰੂ ਬਣ ਕੇ ਦਰ ਤੇ ਜੇ ਉਸ ਦੇ ਥਿਰਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਮੇਰੇ ਮਨ ਦੀ ਪਿਆਸੀ ਧਰਤ ਨੇ ਸੈਰਾਬ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਤੇਰੇ ਅੰਦਰ ਜੇ ਬੱਦਲ ਪਿਆਰ ਵਾਲਾ ਕੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਮੈਂ ਐਵੇਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਉਸ ਜ਼ਾਤ ਤੇ ਈਮਾਨ ਲੈ ਆਂਦਾ, ਜੇ ਤੂੰ ਵੀ ਵੇਖ ਲੈਦਾ ਓਸ ਨੂੰ ਤੇ ਫੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ । ਉਦਾ ਮੱਖਣ ਜਿਹਾ ਮੁਖੜਾ ਤੇਰੇ ਲੇਖਾਂ 'ਚ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਕਦੀ 'ਅਰਸ਼ਦ' ਜੇ ਉਹਨੂੰ ਵਾਂਗ ਦੁੱਧ ਦੇ ਰਿੜਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ।