ਦਰਬਾਰ ਮੇਂ ਅਬ ਸਤਵਤੇ-ਸ਼ਾਹੀ ਕੀ ਅਲਾਮਤ
ਦਰਬਾਂ ਕਾ ਅਸਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਸੱਨਿਫ਼ ਕੀ ਕਲਮ ਹੈ

ਆਵਾਰਾ ਹੈ ਜੋ ਫਿਰ ਕੋਹੇ-ਨਿਦਾ ਪਰ ਜੋ ਬਸ਼ਾਰਤ
ਤਮਹੀਦੇ-ਮਸੱਰਤ ਹੈ ਕਿ ਤੂਲੇ-ਸ਼ਬੇ-ਗ਼ਮ ਹੈ

ਜਿਸ ਧੱਜੀ ਕੋ ਗਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਲੀਯੇ ਫਿਰਤੇ ਹੈਂ ਤਿਫ਼ਲਾਂ
ਯੇ ਮੇਰਾ ਗ਼ਰੇਬਾਂ ਹੈ ਕਿ ਲਸ਼ਕਰ ਕਾ ਅਲਮ ਹੈ

ਜਿਸ ਅਕਸ ਸੇ ਹੈ ਸ਼ਹਰ ਕੀ ਦੀਵਾਰ ਦਰਖ਼ਸ਼ਾਂ
ਯੇ ਖ਼ੂਨੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਰਖ਼ਾਨਾ-ਏ-ਜਮ ਹੈ

ਹਲਕਾ ਕੀਯੇ ਬੈਠੇ ਰਹੋ ਇਕ ਸ਼ਮਆ ਕੋ ਯਾਰੋ
ਕੁਛ ਰੌਸ਼ਨੀ ਬਾਕੀ ਤੋ ਹੈ ਹਰਚੰਦ ਕਿ ਕਮ ਹੈ

(ਸਤਵਤੇ-ਸ਼ਾਹੀ ਕੀ ਅਲਾਮਤ=ਰਾਜਸੀ ਠਾਠਬਾਠ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ, ਅਸਾ=ਡੰਡਾ,
ਮੁਸੱਨਿਫ਼=ਲੇਖਕ, ਕੋਹੇ-ਨਿਦਾ=ਇਕ ਪਹਾੜ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਭੇਦ ਭਰੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ
ਆਉਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਬਸ਼ਾਰਤ=ਸ਼ੁਭ ਸੂਚਨਾ, ਤਮਹੀਦੇ-ਮਸੱਰਤ=ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ,
ਤੂਲ=ਫੈਲਾਅ, ਤਿਫ਼ਲਾਂ=ਬੱਚੇ, ਦਰਖ਼ਸ਼ਾਂ=ਚਮਕਦੀ, ਜ਼ਰਖ਼ਾਨਾ-ਏ-ਜਮ=ਬਾਦਸ਼ਾਹ
ਜਮਸ਼ੇਦ ਦਾ ਖ਼ਜਾਨਾ, ਹਲਕਾ ਕੀਯੇ=ਘੇਰਕੇ)

ਹਮ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਯੂੰ ਹੀ ਮਸਰੂਫ਼ੇ-ਸਫ਼ਰ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਬੇਨਿਸ਼ਾਂ ਹੋ ਗਯੇ ਜਬ ਸ਼ਹਰ ਤੋ ਘਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

ਕਿਸ ਕਦਰ ਹੋਗਾ ਯਹਾਂ ਮੇਹਰੋ-ਵਫ਼ਾ ਕਾ ਮਾਤਮ
ਹਮ ਤਿਰੀ ਯਾਦ ਸੇ ਜਿਸ ਰੋਜ਼ ਉਤਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

ਜੌਹਰੀ ਬੰਦ ਕੀਯੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ ਬਾਜ਼ਾਰੇ-ਸੁਖ਼ਨ
ਹਮ ਕਿਸੇ ਬੇਚਨੇ ਅਲਮਾਸੋ-ਗੁਹਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

ਨੇਮਤੇ-ਜ਼ੀਸਤ ਕਾ ਯੇ ਕਰਜ਼ ਚੁਕੇਗਾ ਕੈਸੇ
ਲਾਖ ਘਬਰਾ ਕੇ ਯੇ ਕਹਤੇ ਰਹੇਂ ਮਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

ਸ਼ਾਯਦ ਅਪਨਾ ਭੀ ਕੋਈ ਬੈਤ ਹੁਦੀਖ਼ਵਾਂ ਬਨਕਰ
ਸਾਥ ਜਾਯੇਗਾ ਮੇਰੇ ਯਾਰ ਜਿਧਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

'ਫ਼ੈਜ਼' ਆਤੇ ਹੈਂ ਰਹੇ-ਇਸ਼ਕ ਮੇਂ ਜੋ ਸਖ਼ਤ ਮੁਕਾਮ
ਆਨੇਵਾਲੋਂ ਸੇ ਕਹੋ ਹਮ ਤੋ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਯੇਂਗੇ

(ਅਲਮਾਸੋ-ਗੁਹਰ=ਹੀਰੇ-ਮੋਤੀ, ਨੇਮਤੇ-ਜ਼ੀਸਤ=ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਰਦਾਨ,
ਬੈਤ=ਸ਼ੇ'ਰ, ਹੁਦੀਖ਼ਵਾਂ=ਊਠ-ਸਵਾਰ, ਜੋ ਯਾਤਰਾ-ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ)

ਜੈਸੇ ਹਮਬਜ਼ਮ ਹੈਂ ਫਿਰ ਯਾਰੇ-ਤਰਹਦਾਰ ਸੇ ਹਮ
ਰਾਤ ਮਿਲਤੇ ਰਹੇ ਅਪਨੇ ਦਰੋ-ਦੀਵਾਰ ਸੇ ਹਮ

ਸਰਖ਼ੁਸ਼ੀ ਮੇਂ ਯੂੰ ਹੀ ਸਰਮਸਤੋ-ਗ਼ਜ਼ਲਖ਼ਵਾਂ ਗੁਜ਼ਰੇ
ਕੂ-ਏ-ਕਾਤਿਲ ਸੇ ਕਭੀ ਕੂਚਾ-ਏ-ਦਿਲਦਾਰ ਸੇ ਹਮ

ਕਭੀ ਮੰਜ਼ਿਲ, ਕਭੀ ਰਾਸਤੇ ਨੇ ਹਮੇਂ ਸਾਥ ਦੀਯਾ
ਹਰ ਕਦਮ ਉਲਝੇ ਰਹੇ ਕਾਫ਼ਿਲਾ-ਏ-ਸਲਾਰ ਸੇ ਹਮ

ਹਮਸੇ ਬੇ-ਬਹਰਾ ਹੁਈ ਅਬ ਜਰਸੇ-ਗੁਲ ਕੀ ਸਦਾ
ਵਰਨਾ ਵਾਕਿਫ਼ ਥੇ ਹਰ ਇਕ ਰੰਗ ਕੀ ਝੰਕਾਰ ਸੇ ਹਮ

ਅਬ ਵਹਾਂ ਕਿਤਨੀ ਮੁਰੱਸਾ ਹੈ ਵੋ ਸੂਰਜ ਕੀ ਕਿਰਨ
ਕਲ ਜਹਾਂ ਕਤਲ ਹੁਏ ਥੇ ਇਸੀ ਤਲਵਾਰ ਸੇ ਹਮ

'ਫ਼ੈਜ਼' ਜਬ ਚਾਹਾ ਜੋ ਕੁਛ ਚਾਹਾ ਸਦਾ ਮਾਂਗ ਲਿਯੇ
ਹਾਥ ਫੈਲਾ ਕੇ ਦਿਲੇ-ਬੇ-ਜ਼ਰੋ-ਦੀਨਾਰ ਸੇ ਹਮ

(ਤਰਹਦਾਰ=ਬਾਂਕਾ, ਸਰਖ਼ੁਸ਼ੀ=ਮਸਤੀ, ਜਰਸੇ-ਗੁਲ=ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਘੰਟੀ,
ਮੁਰੱਸਾ=ਸ਼ਿੰਗਾਰੀ ਹੋਈ)

ਫਿਰ ਆਈਨਾ-ਏ-ਆਲਮ ਸ਼ਾਯਦ ਕਿ ਨਿਖਰ ਜਾਯੇ
ਫਿਰ ਅਪਨੀ ਨਜ਼ਰ ਸ਼ਾਯਦ ਤਾਹੱਦੇ-ਨਜ਼ਰ ਜਾਯੇ

ਸਹਰਾ ਪੇ ਲਗੇ ਪਹਰੇ ਔਰ ਕੁਫ਼ਲ ਪੜੇ ਬਨ ਪਰ
ਅਬ ਸ਼ਹਰ-ਬਦਰ ਹੋਕਰ ਦੀਵਾਨਾ ਕਿਧਰ ਜਾਯੇ

ਖ਼ਾਕੇ-ਰਹੇ-ਜਾਨਾਂ ਪਰ ਕੁਛ ਖ਼ੂੰ ਥਾ ਗਿਰਾ ਅਪਨਾ
ਇਸ ਫ਼ਸਲ ਮੇਂ ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਯੇ ਕਰਜ਼ ਉਤਰ ਜਾਯੇ

ਦੇਖ ਆਯੇਂ ਚਲੋ ਹਮ ਭੀ ਜਿਸ ਬਜ਼ਮ ਮੇਂ ਸੁਨਤੇ ਹੈਂ
ਜੋ ਖ਼ੁੰਦਾ-ਬ-ਲਬ ਆਯੇ ਵੋ ਖ਼ਾਕ ਬ-ਸਰ ਜਾਯੇ

ਯਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਸੇ ਦਰ ਗੁਜ਼ਰੇਂ ਯਾ ਜਾਂ ਸੇ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਯੇਂ
ਮਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜੀਨਾ ਹੈ ਇਕ ਬਾਤ ਠਹਰ ਜਾਯੇ

(ਆਲਮ=ਸੰਸਾਰ, ਤਾਹੱਦੇ-ਨਜ਼ਰ=ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ,
ਸਹਰਾ=ਰੇਗਸਤਾਨ, ਕੁਫ਼ਲ=ਜਿੰਦੇ)

ਫੂਲ ਮਸਲੇ ਗਯੇ ਫ਼ਰਸ਼ੇ-ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਪਰ
ਰੰਗ ਛਿੜਕਾ ਗਯਾ ਤਖ਼ਤਾ-ਏ-ਦਾਰ ਪਰ

ਬਜ਼ਮ ਬਰਪਾ ਕਰੇ ਜਿਸਕੋ ਮੰਜ਼ੂਰ ਹੋ
ਦਾਵਤੇ-ਰਕਸ ਤਲਵਾਰ ਕੀ ਧਾਰ ਪਰ

ਦਾਵਤੇ-ਬੈਯਤੇ-ਸ਼ਹ ਪੇ ਮੁਲਜ਼ਿਮ ਬਨਾ
ਕੋਈ ਇਕਰਾਰ ਪਰ ਕੋਈ ਇਨਕਾਰ ਪਰ

ਜਬ ਦੁਖ ਕੀ ਨਦੀਯਾ ਮੇਂ ਹਮਨੇ
ਜੀਵਨ ਕੀ ਨਾਵ ਡਾਲੀ ਥੀ
ਥਾ ਕਿਤਨਾ ਕਸ-ਬਲ ਬਾਂਹੋਂ ਮੇਂ
ਲੋਹੂ ਮੇਂ ਕਿਤਨੀ ਲਾਲੀ ਥੀ
ਯੂੰ ਲਗਤਾ ਥਾ ਦੋ ਹਾਥ ਲਗੇ
ਔਰ ਨਾਵ ਪੂਰਮਪਾਰ ਲਗੀ
ਐਸਾ ਨ ਹੁਆ, ਹਰ ਧਾਰੇ ਮੇਂ
ਕੁਛ ਅਨਦੇਖੀ ਮਝਧਾਰੇਂ ਥੀਂ
ਕੁਛ ਮਾਂਝੀ ਥੇ ਅਨਜਾਨ ਬਹੁਤ
ਕੁਛ ਬੇਪਰਖੀ ਪਤਵਾਰੇਂ ਥੀਂ
ਅਬ ਜੋ ਭੀ ਚਾਹੋ ਛਾਨ ਕਰੋ
ਅਬ ਜਿਤਨੇ ਚਾਹੋ ਦੋਸ਼ ਧਰੋ
ਨਦੀਯਾ ਤੋ ਵਹੀ ਹੈ ਨਾਵ ਵਹੀ
ਅਬ ਤੁਮ ਹੀ ਕਹੋ ਕਯਾ ਕਰਨਾ ਹੈ
ਅਬ ਕੈਸੇ ਪਾਰ ਉਤਰਨਾ ਹੈ

ਜਬ ਅਪਨੀ ਛਾਤੀ ਮੇਂ ਹਮਨੇ
ਇਸ ਦੇਸ਼ ਕੇ ਘਾਵ ਦੇਖੇ ਥੇ
ਥਾ ਵੈਦੋਂ ਪਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਹੁਤ
ਔਰ ਯਾਦ ਬਹੁਤ ਸੇ ਨੁਸਖ਼ੇ ਥੇ
ਯੂੰ ਲਗਤਾ ਥਾ ਬਸ ਕੁਛ ਦਿਨ ਮੇਂ
ਸਾਰੀ ਬਿਪਤਾ ਕਟ ਜਾਯੇਗੀ
ਔਰ ਸਬ ਘਾਵ ਭਰ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਐਸਾ ਨ ਹੁਆ ਕਿ ਰੋਗ ਅਪਨੇ
ਤੋ ਸਦੀਯੋਂ ਢੇਰ ਪੁਰਾਨੇ ਥੇ
ਵੈਦ ਇਨਕੀ ਤਹ ਕੋ ਪਾ ਨ ਸਕੇ
ਔਰ ਟੋਟਕੇ ਸਬ ਨਾਕਾਮ ਗਯੇ
ਅਬ ਜੋ ਭੀ ਚਾਹੋ ਛਾਨ ਕਰੋ
ਅਬ ਚਾਹੇ ਕਿਤਨੇ ਦੋਸ਼ ਧਰੋ
ਛਾਤੀ ਤੋ ਵਹੀ ਹੈ ਘਾਵ ਵਹੀ
ਅਬ ਤੁਮ ਹੀ ਕਹੋ ਕਯਾ ਕਰਨਾ ਹੈ
ਯੇ ਘਾਵ ਕੈਸੇ ਭਰਨਾ ਹੈ

ਲੰਦਨ, 1981

ਦਾਰ ਕੀ ਰੱਸੀਯੋਂ ਕੇ ਗੁਲੂਬੰਦ ਗਰਦਨ ਮੇਂ ਪਹਨੇ ਹੁਏ
ਗਾਨੇਵਾਲੇ ਇਕ ਰੋਜ਼ ਗਾਤੇ ਰਹੇ
ਪਾਯਲੇਂ ਬੇੜੀਯੋਂ ਕੀ ਬਜਾਤੇ ਹੁਏ
ਨਾਚਨੇਵਾਲੇ ਧੂਮੇਂ ਮਚਾਤੇ ਰਹੇ
ਹਮ ਜੋ ਨ ਇਸ ਸਫ਼ ਮੇਂ ਥੇ ਔਰ ਨ ਉਸ ਸਫ਼ ਮੇਂ ਥੇ
ਰਾਸਤੇ ਮੇਂ ਖੜੇ ਉਨਕੋ ਤਕਤੇ ਰਹੇ
ਰਸ਼ਕ ਕਰਤੇ ਰਹੇ
ਔਰ ਚੁਪਚਾਪ ਆਂਸੂ ਬਹਾਤੇ ਰਹੇ
ਲੌਟਕਰ ਆ ਕੇ ਦੇਖਾ ਤੋ ਫੂਲੋਂ ਕਾ ਰੰਗ
ਜੋ ਕਭੀ ਸੁਰਖ਼ ਥਾ ਜ਼ਰਦ ਹੀ ਜ਼ਰਦ ਹੈ
ਅਪਨਾ ਪਹਲੂ ਟਟੋਲਾ ਤੋ ਐਸਾ ਲਗਾ
ਦਿਲ ਜਹਾਂ ਥਾ ਵਹਾਂ ਦਰਦ ਹੀ ਦਰਦ ਹੈ
ਗਲੇ ਮੇਂ ਕਭੀ ਤੌਕ ਕਾ ਵਾਹਿਮਾ
ਕਭੀ ਪਾਂਵ ਮੇਂ ਲਮਸ ਜ਼ੰਜੀਰ ਕਾ
ਔਰ ਫਿਰ ਏਕ ਦਿਨ ਇਸ਼ਕ ਉਨਹੀਂ ਕੀ ਤਰਹ
ਰਸਨ-ਦਰ-ਗੁਲੂ, ਪਾ-ਬ-ਜੌਲਾਂ ਹਮੇਂ
ਇਸੀ ਕਾਫ਼ਿਲੇ ਮੇਂ ਕਸ਼ਾਂ ਲੇ ਚਲਾ

ਬੇਰੂਤ, ਅਗਸਤ, 1981

(ਪਾ-ਬ-ਜੌਲਾਂ=ਪੈਰੀਂ ਬੇੜੀਆਂ ਪਾਈਂ, ਰਸ਼ਕ=ਈਰਖਾ,
ਲਮਸ=ਛੁਹ, ਰਸਨ-ਦਰ-ਗੁਲੂ=ਗਲ ਵਿਚ ਰੱਸੀ, ਕਸ਼ਾਂ=
ਖਿਚਦੇ ਹੋਏ)

ਲੋ ਤੁਮ ਭੀ ਗਯੇ ਹਮਨੇ ਤੋ ਸਮਝਾ ਥਾ ਕਿ ਤੁਮਨੇ
ਬਾਂਧਾ ਥਾ ਕੋਈ ਯਾਰੋਂ ਸੇ ਪੈਮਾਨੇ-ਵਫ਼ਾ ਔਰ
ਯੇ ਅਹਦ ਕਿ ਤਾਉਮਰੇ-ਰਵਾਂ ਸਾਥ ਰਹੋਗੇ
ਰਸਤੇ ਮੇਂ ਬਿਛੜ ਜਾਯੇਂਗੇ ਜਬ ਅਹਲੇ-ਸਫ਼ਾ ਔਰ
ਹਮ ਸਮਝੇ ਥੇ ਸੈਯਾਦ ਕਾ ਤਰਕਸ਼ ਹੁਆ ਖ਼ਾਲੀ
ਬਾਕੀ ਥਾ ਮਗਰ ਉਸਮੇਂ ਅਭੀ ਤੀਰੇ-ਕਜ਼ਾ ਔਰ
ਹਰ ਖ਼ਾਰ ਰਹੇ-ਦਸ਼ਤ ਕਾ ਹੈ ਸਵਾਲੀ
ਕਬ ਦੇਖੀਯੇ ਆਤਾ ਹੈ ਆਬਲਾ-ਪਾ ਔਰ
ਆਨੇ ਮੇਂ ਤਅੱਮੁਲ ਥਾ ਅਗਰ ਰੋਜ਼ੇ-ਜਜ਼ਾ ਕੋ
ਅੱਛਾ ਥਾ ਠਹਰ ਜਾਤੇ ਅਗਰ ਤੁਮ ਭੀ ਜ਼ਰਾ ਔਰ

ਬੇਰੂਤ, 3 ਜੂਨ, 1982

(ਬੇਰੂਤ ਪਰ ਇਸਰਾਈਲੀ ਹਮਲੇ ਕੇ ਵਕਤ ਲਿਖੀ ਗਯੀ)

ਬੇਰੂਤ ਨਿਗਾਰੇ-ਬਜ਼ਮੇ-ਜਹਾਂ
ਬੇਰੂਤ ਬਦੀਲੇ-ਬਾਗ਼ੇ-ਜਿਨਾਂ

ਬੱਚੋਂ ਕੀ ਹੰਸਤੀ ਆਂਖੋਂ ਕੇ
ਜੋ ਆਈਨੇ ਚਕਨਾਚੂਰ ਹੁਏ
ਅਬ ਉਨਕੇ ਸਿਤਾਰੋਂ ਕੀ ਲੌ ਸੇ
ਇਸ ਸ਼ਹਰ ਕੀ ਰਾਤੇਂ ਰੌਸ਼ਨ ਹੈਂ

ਜੋ ਚੇਹਰੇ ਲਹੂ ਕੇ ਗ਼ਾਜ਼ੇ ਕੀ
ਜ਼ੀਨਤ ਸੇ ਸਿਵਾ ਪੁਰਨੂਰ ਹੁਏ
ਅਬ ਉਨਕੀ ਦਮਕ ਕੇ ਪਰਤਵ ਸੇ
ਇਸ ਸ਼ਹਰ ਕੀ ਗਲੀਯਾਂ ਰੌਸ਼ਨ ਹੈਂ
ਅਬ ਜਗਮਗ ਹੈ ਅਰਜ਼ੇ-ਲਬਨਾਂ

ਬੇਰੂਤ ਨਿਗਾਰੇ-ਬਜ਼ਮੇ-ਜਹਾਂ
ਬੇਰੂਤ ਬਦੀਲੇ-ਬਾਗ਼ੇ-ਜਿਨਾਂ

ਹਰ ਕੁਸ਼ਤਾ ਮਕਾਂ ਹਰ ਇਕ ਖੰਡਰ
ਹਮ-ਪਾਯਾ-ਏ-ਕਸਰੇ-ਦਾਰਾ ਹੈ
ਹਰ ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਰਸ਼ਕੇ-ਇਸਕੰਦਰ
ਹਰ ਦੁਖ਼ਤਰ ਕਾਮਤੇ-ਲੈਲਾ ਹੈ
ਯੇ ਸ਼ਹਰ ਅਜ਼ਲ ਸੇ ਕਾਯਮ ਹੈ
ਬੇਰੂਤ ਦਿਲੇ-ਅਰਜ਼ੇ-ਲਬਨਾਂ

ਬੇਰੂਤ ਨਿਗਾਰੇ-ਬਜ਼ਮੇ-ਜਹਾਂ
ਬੇਰੂਤ ਬਦੀਲੇ-ਬਾਗ਼ੇ-ਜਿਨਾਂ

ਬੇਰੂਤ, ਜੂਨ, 1982

(ਨਿਗਾਰੇ-ਬਜ਼ਮੇ-ਜਹਾਂ=ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੋਹਣਾ,
ਬਦੀਲੇ-ਬਾਗ਼ੇ-ਜਿਨਾਂ=ਸੁਰਗੀ ਬਾਗ਼ ਵਰਗਾ, ਗ਼ਾਜ਼ੇ=ਪਾਊਡਰ,
ਪਰਤਵ=ਚਮਕ, ਅਰਜ਼ੇ-ਲਬਨਾਂ=ਲਿਬਨਾਨ ਦੀ ਧਰਤੀ,
ਕੁਸ਼ਤਾ ਮਕਾਂ=ਜਲਿਆ ਘਰ, ਹਮ-ਪਾਯਾ-ਏ-ਕਸਰੇ-ਦਾਰਾ=
ਦਾਰਾ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਰਗਾ, ਗ਼ਾਜ਼ੀ=ਸੂਰਮਾ, ਦੁਖ਼ਤਰ=ਬੇਟੀ,
ਕਾਮਤੇ-ਲੈਲਾ=ਲੈਲਾ ਵਰਗੀ, ਅਜ਼ਲ=ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ)

ਹਮ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਹੱਕਾ ਹਮ ਇਕ ਦਿਨ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਬਿਲ ਆਖ਼ਿਰ ਇਕ ਦਿਨ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਕਯਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਜ਼ਿ-ਯਲਗ਼ਾਰੇ-ਆਦਾ
ਹੈ ਸੀਨਾ ਸਿਪਰ ਹਰ ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਕਾ
ਕਯਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਯੁਰੂਸ਼ੇ-ਜੈਸ਼ੇ-ਕਜ਼ਾ
ਸਫ਼ਬਸਤਾ ਹੈਂ ਅਰਵਾਹੁਲ-ਸ਼ੁਹਦਾ
ਡਰ ਕਾਹੇ ਕਾ

ਹਮ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਹੱਕਾ ਹਮ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਕਦ-ਜ਼ਾ ਅਲਹੱਕੋ-ਜ਼ਹਕ ਅਲਬਾਤਿਲ
ਫ਼ਰਮੂਦਾ ਰੱਬੇ-ਅਕਬਰ
ਹੈ ਜੰਨਤ ਅਪਨੇ ਪਾਂਵੋਂ ਤਲੇ
ਔਰ ਸਾਯਾ-ਏ-ਰਹਮਤ ਸਰ ਪਰ ਹੈ
ਫਿਰ ਕਯਾ ਡਰ ਹੈ

ਹਮ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਹੱਕਾ ਹਮ ਇਕ ਦਿਨ ਜੀਤੇਂਗੇ
ਬਿਲ ਆਖ਼ਿਰ ਇਕ ਦਿਨ ਜੀਤੇਂਗੇ

ਬੇਰੂਤ, 15 ਜੂਨ, 1983

(ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ=ਸੂਰਮਾ, ਜ਼ਿ-ਯਲਗ਼ਾਰੇ-ਆਦਾ=ਵੈਰੀ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦਾ,
ਸਿਪਰ=ਕਵਚ, ਅਰਵਾਹੁਲ-ਸ਼ੁਹਦਾ=ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਰੂਹਾਂ, ਹੱਕਾ=
ਰੱਬ ਦੀ ਸਹੁੰ, ਕਦ-ਜ਼ਾ ਅਲਹੱਕੋ-ਜ਼ਹਕ ਅਲਬਾਤਿਲ=ਮਿਹਨਤ ਕਰਨ
ਵਾਲ ਸੱਚ , ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਝੂਠ ਹੈ, ਫ਼ਰਮੂਦਾ ਰੱਬੇ-ਅਕਬਰ=ਰੱਬ
ਨੇ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਹੈ)

ਇਸ ਵਕਤ ਤੋ ਯੂੰ ਲਗਤਾ ਹੈ ਅਬ ਕੁਛ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਮਹਤਾਬ ਨ ਸੂਰਜ ਨ ਅੰਧੇਰਾ ਨ ਸਵੇਰਾ
ਆਂਖੋਂ ਕੇ ਦਰੀਚੋਂ ਮੇਂ ਕਿਸੀ ਹੁਸਨ ਕੀ ਝਲਕਨ
ਔਰ ਦਿਲ ਕੀ ਪਨਾਹੋਂ ਮੇਂ ਕਿਸੀ ਦਰਦ ਕਾ ਡੇਰਾ
ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਕੋਈ ਵਹਿਮ ਹੋ ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਸੁਨਾ ਹੋ
ਗਲੀਯੋਂ ਮੇਂ ਕਿਸੀ ਚਾਪ ਕਾ ਇਕ ਆਖ਼ਿਰੀ ਫੇਰਾ
ਸ਼ਾਖ਼ੋਂ ਮੇਂ ਖ਼ਯਾਲੋਂ ਕੇ ਘਨੇ ਪੇੜ ਕੀ ਸ਼ਾਯਦ
ਅਬ ਆ ਕੇ ਕਰੇਗਾ ਨ ਕੋਈ ਖ਼ਵਾਬ ਬਸੇਰਾ
ਇਕ ਬੈਰ, ਨ ਇਕ ਮਹਰ ਨ ਇਕ ਰਬਤ, ਨ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਤੇਰਾ ਕੋਈ ਅਪਨਾ ਨ ਪਰਾਯਾ ਕੋਈ ਮੇਰਾ
ਮਾਨਾ ਕਿ ਯੇ ਸੁਨਸਾਨ ਘੜੀ ਸਖ਼ਤ ਬੜੀ ਹੈ
ਲੇਕਿਨ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਯੇ ਤੋ ਫ਼ਕਤ ਏਕ ਘੜੀ ਹੈ
ਹਿੰਮਤ ਕਰੋ ਜੀਨੇ ਕੋ ਅਭੀ ਉਮਰ ਪੜੀ ਹੈ

ਮੇਯੋ ਅਸਪਤਾਲ, ਲਾਹੌਰ
4 ਮਾਰਚ, 1982

(ਰਬਤ=ਸੰਬੰਧ, ਫ਼ਕਤ=ਕੇਵਲ)

ਆਜ ਫਿਰ ਦਰਦ-ਓ-ਗ਼ਮ ਕੇ ਧਾਗ਼ੇ ਮੇਂ
ਹਮ ਪਿਰੋਕਰ ਤਿਰੇ ਖ਼ਯਾਲ ਕੇ ਫੂਲ
ਤਰਕ-ਏ-ਉਲਫ਼ਤ ਕੇ ਦਸ਼ਤ ਸੇ ਚੁਨਕਰ
ਆਸ਼ਨਾਈ ਕੇ ਮਾਹ-ਓ-ਸਾਲ ਕੇ ਫੂਲ
ਤੇਰੀ ਦਹਲੀਜ਼ ਪਰ ਸਜਾ ਆਯੇ
ਫਿਰ ਤਿਰੀ ਯਾਦ ਪਰ ਚੜ੍ਹਾ ਆਯੇ
ਬਾਂਧਕਰ ਆਰਜ਼ੂ ਕੇ ਪੱਲੇ ਮੇਂ
ਹਿਜਰ ਕੀ ਰਾਖ ਔਰ ਵਿਸਾਲ ਕੇ ਫੂਲ

ਨਹੀਂ ਹੈ ਯੂੰ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਬ ਨਹੀਂ ਪੈਦਾ
ਕਿਸੀ ਕੇ ਹੁਸਨ ਮੇਂ ਸ਼ਮਸ਼ੀਰੇ-ਆਫ਼ਤਾਬ ਕਾ ਹੁਸਨ
ਨਿਗਾਹ ਜਿਸਸੇ ਮਿਲਾਓ ਕਿ ਆਂਖ ਦੁਖਨੇ ਲਗੇ
ਕਿਸੀ ਅਦਾ ਮੇਂ ਅਦਾ-ਏ-ਖ਼ਰਾਮੇ-ਬਾਦੇ-ਸਬਾ
ਜਿਸੇ ਖ਼ਯਾਲ ਮੇਂ ਲਾਓ ਤੋ ਦਿਲ ਸੁਲਗਨੇ ਲਗੇ
ਕੀਯੇ ਹੈਂ ਅਬ ਭੀ ਅਲਾਓ ਕਹੀਂ ਵੋ ਰੰਗੇ-ਬਦਨ
ਹਿਜਾਬ ਥਾ ਜੋ ਕਿਸੀ ਤਨ ਕਾ ਪੈਰਹਨ ਕੀ ਤਰਹ
ਉਦਾਸ ਬਾਂਹੋਂ ਮੇਂ ਖੋਯਾ ਹੁਆ ਕੋਈ ਆਗੋਸ਼
ਕੁਸ਼ਾਦਾ ਅਬ ਭੀ ਹੈ ਸ਼ਾਯਦ ਦਰੇ-ਵਤਨ ਕੀ ਤਰਹ
ਨਹੀਂ ਹੈ ਯੂੰ ਤੋ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਬ ਨਹੀਂ ਬਾਕੀ
ਜਹਾਂ ਮੇਂ ਬਜ਼ਮੇ-ਗਹੇ-ਹੁਸਨੋ-ਇਸ਼ਕ ਕਾ ਮੇਲਾ
ਬਿਨਾ-ਏ-ਲੁਤਫ਼ੋ-ਮੁਹੱਬਤ, ਰਿਵਾਜੇ-ਮੇਹਰੋ-ਵਫ਼ਾ
ਯੇ ਕਿਸ ਦਯਾਰੇ-ਅਦਮ ਮੇਂ ਮੁਕੀਮ ਹੈਂ ਹਮ ਤੁਮ
ਜਹਾਂ ਪੇ ਮੁਜਦਾ-ਏ-ਦੀਦਾਰੇ-ਹੁਸਨੋ-ਯਾਰ ਤੋ ਕਯਾ
ਨਵੈਦੇ-ਆਮਦੇ-ਰੋਜ਼ੇ-ਜਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਆਤੀ
ਯੇ ਕਿਸ ਖ਼ੁਮਾਰਕਦੇ ਮੇਂ ਨਦੀਮ ਹੈਂ ਹਮ ਤੁਮ
ਜਹਾਂ ਪੇ ਸ਼ੋਰਿਸ਼ੇ-ਰਿੰਦਾਨੇ-ਮਯਗੁਸਾਰ ਤੋ ਕਯਾ
ਸ਼ਿਕਸਤੇ-ਸ਼ੀਸ਼ਾ-ਏ-ਦਿਲ ਕੀ ਸਦਾ ਨਹੀਂ ਆਤੀ

(ਨਾ-ਤਮਾਮ)

ਬੇਰੂਤ, ਮਾਰਚ, 1981

(ਦਯਾਰ-ਏ-ਅਦਮ=ਪਰਲੋਕ, ਸ਼ਮਸ਼ੀਰੇ-ਆਫ਼ਤਾਬ=
ਸੂਰਜ ਦੀ ਤਲਵਾਰ, ਅਦਾ-ਏ-ਖ਼ਰਾਮੇ-ਬਾਦੇ-ਸਬਾ=
ਹਵਾ ਦੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਅਦਾ, ਹਿਜਾਬ=ਪਰਦਾ, ਪੈਰਹਨ=
ਕੱਪੜਾ, ਕੁਸ਼ਾਦਾ=ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ, ਬਿਨਾ=ਬੁਨਿਯਾਦ,
ਖ਼ੁਮਾਰਕਦੇ=ਨਸ਼ਾ ਟੁੱਟਣਾ, ਨਦੀਮ=ਦੋਸਤ, ਸ਼ੋਰਿਸ਼ੇ-
ਰਿੰਦਾਨੇ-ਮਯਗੁਸਾਰ=ਸ਼ਰਾਬੀਆਂ ਦਾ ਰੌਲਾ, ਸ਼ਿਕਸਤੇ-
ਸ਼ੀਸ਼ਾ=ਪਿਆਲਾ ਟੁੱਟਣਾ)

ਮਰ ਜਾਯੇਂਗੇ ਜ਼ਾਲਿਮ ਕਿ ਹਿਮਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ
ਅਹਰਾਰ ਕਭੀ ਤਰਕੇ-ਰਵਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ

ਕਯਾ ਕੁਛ ਨ ਮਿਲਾ ਹੈ ਜੋ ਕਭੀ ਤੁਝਸੇ ਮਿਲੇ ਥੇ
ਅਬ ਤੇਰੇ ਨ ਮਿਲਨੇ ਕੀ ਸ਼ਿਕਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ

ਸ਼ਬ ਬੀਤ ਗਈ ਹੈ ਤੋ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਯੇਗਾ ਦਿਨ ਭੀ,
ਹਰ ਲਹਜ਼ਾ ਜੋ ਗੁਜ਼ਰੀ ਵੋ ਹਿਕਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ

ਯੇ ਫ਼ਿਕਰ ਦਿਲੇ-ਜ਼ਾਰ ਕਾ ਏਵਜ਼ਾਨਾ ਬਹੁਤ ਹੈ
ਸ਼ਾਹੀ ਨਹੀਂ ਮਾਂਗੇਂਗੇ ਵਿਲਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ

ਹਮ ਸ਼ੈਖ਼ ਨ ਲੀਡਰ ਨ ਮੁਸਾਹਿਬ ਨ ਸਹਾਫ਼ੀ
ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ ਵੋ ਹਿਦਾਯਤ ਨ ਕਰੇਂਗੇ

(ਅਹਰਾਰ=ਆਜਾਦ ਲੋਕ, ਹਿਕਾਯਤ=ਬਿਆਨ,
ਏਵਜ਼ਾਨਾ=ਬਦਲ, ਸਹਾਫ਼ੀ=ਪੱਤਰਕਾਰ)

ਮੈਂ ਕਯਾ ਲਿਖੂੰ ਕਿ ਜੋ ਮੇਰਾ ਤੁਮਹਾਰਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਹੈ
ਵੋ ਆਸ਼ਿਕੀ ਕੀ ਜ਼ਬਾਂ ਮੇਂ ਕਹੀਂ ਭੀ ਦਰਜ ਨਹੀਂ
ਲਿਖਾ ਗਯਾ ਹੈ ਬਹੁਤ ਲੁਤਫ਼ੇ-ਵਸਲੋ-ਦਰਦੇ-ਫ਼ਿਰਾਕ
ਮਗਰ ਯੇ ਕੈਫ਼ੀਯਤ ਅਪਨੀ ਰਕਮ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਹੀਂ
ਯੇ ਅਪਨਾ ਇਸ਼ਕ ਹਮ ਆਗ਼ੋਸ਼ ਜਿਸ ਮੇਂ ਹਿਜਰੋ-ਵਿਸਾਲ
ਯੇ ਅਪਨਾ ਦਰਦ ਕਿ ਹੈ ਕਬ ਸੇ ਹਮਦਮੇ-ਮਹੋ-ਸਾਲ
ਇਸ ਇਸ਼ਕੇ-ਖ਼ਾਸ ਕੋ ਹਰ ਏਕ ਸੇ ਛੁਪਾਯੇ ਹੁਏ
ਗੁਜ਼ਰ ਗਯਾ ਹੈ ਜ਼ਮਾਨਾ ਗਲੇ ਲਗਾਯੇ ਹੁਏ

ਤਾਸ਼ਕੰਦ, 1981

(ਲੁਤਫ਼ੇ-ਵਸਲੋ-ਦਰਦੇ-ਫ਼ਿਰਾਕ=ਮਿਲਣ ਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ,
ਵਿਛੋੜੇ ਦਾ ਦੁੱਖ, ਰਕਮ=ਲਿਖੀ, ਆਗ਼ੋਸ਼=ਗਲਵੱਕੜੀ)

ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਂਖ ਸੇ ਦੂਰ ਤਿਲਸਮਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਖ਼ਵਾਬ-ਦਰ-ਖ਼ਵਾਬ ਮਹੱਲਾਤ ਕੇ ਦਰ ਵਾ ਹੈਂ ਕਈ
ਔਰ ਮਕੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
"ਕੋਈ ਨਗ਼ਮਾ ਕੋਈ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਕੋਈ ਕਾਫ਼ਿਰ-ਸੂਰਤ"
ਕੋਈ ਉੱਮੀਦ ਕੋਈ ਆਸ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ ਸੂਰਤ
ਕੋਈ ਗ਼ਮ ਕੋਈ ਕਸਕ ਕੋਈ ਸ਼ਕ ਕੋਈ ਯਕੀਂ
ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਤੁਮ ਅਗਰ ਹੋ ਤੋ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਹੋ ਯਾ ਦੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਹਰ ਘੜੀ ਸਾਯਾਗਰੇ-ਖ਼ਾਤਿਰੇ-ਰੰਜੂਰ ਹੋ ਤੁਮ
ਔਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਤੋ ਕਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ
ਆਜ ਸ਼ਬ ਦਿਲ ਕੇ ਕਰੀਂ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੈ

ਇਧਰ ਨ ਦੇਖੋ ਕਿ ਜੋ ਬਹਾਦੁਰ
ਕਲਮ ਕੇ ਯਾ ਤੇਗ਼ ਕੇ ਧਨੀ ਥੇ
ਜੋ ਅਜ਼ਮੋ-ਹਿੰਮਤ ਕੇ ਮੁੱਦਈ ਥੇ
ਅਬ ਉਨਕੇ ਹਾਥੋਂ ਮੇਂ ਸਿਦਕ ਈਮਾਂ ਕੀ
ਆਜ਼ਮੂਦਾ ਪੁਰਾਨੀ ਤਲਵਾਰ ਮੁੜ ਗਯੀ ਹੈ
ਜੋ ਕਜਕੁਲਹ ਸਾਹਬੇ-ਚਸ਼ਮ ਥੇ
ਜੋ ਅਹਲੇ-ਦਸਤਾਰ ਮੁਹਤਰਮ ਥੇ
ਹਵਿਸ ਕੇ ਪਰਪੇਂਚ ਰਾਸਤੋਂ ਮੇਂ
ਕੁਲਹ ਕਿਸੀ ਨੇ ਗਿਰੋ ਰਖ ਦੀ
ਕਿਸੀ ਨੇ ਦਸਤਾਰ ਬੇਚ ਦੀ ਹੈ
ਉਧਰ ਭੀ ਦੇਖੋ
ਜੋ ਅਪਨੇ ਰਖ਼ਸ਼ਾਂ ਲਹੂ ਕੇ ਦੀਨਾਰ
ਮੁਫ਼ਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਮੇਂ ਲੁਟਾਕਰ
ਨਜ਼ਰ ਸੇ ਓਝਲ ਹੁਏ
ਔਰ ਅਪਨੀ ਲਹਦ ਮੇਂ ਇਸ ਵਕਤ ਤਕ ਗ਼ਨੀਂ ਹੈਂ
ਉਧਰ ਭੀ ਦੇਖੋ
ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਹਕ ਕੀ ਸਲੀਬ ਪਰ ਅਪਨਾ ਤਨ ਸਜਾਕਰ
ਜਹਾਂ ਸੇ ਰੁਖ਼ਸਤ ਹੁਏ
ਔਰ ਅਹਲੇ-ਜਹਾਂ ਮੇਂ ਇਸ ਵਕਤ ਤਕ ਬਨੀ ਹੈਂ

ਦਸ਼ਤ ਮੇਂ ਸੋਖ਼ਤਾ ਸਾਮਾਨੋਂ ਪੇ ਰਾਤ ਆਈ ਹੈ
ਗ਼ਮ ਕੇ ਸੁਨਸਾਨ ਬਿਯਾਬਾਨੋਂ ਪੇ ਰਾਤ ਆਈ ਹੈ
ਨੂਰੇ-ਇਰਫ਼ਾਨ ਕੇ ਦੀਵਾਨੋਂ ਪੇ ਰਾਤ ਆਈ ਹੈ
ਸ਼ਮਏ-ਈਮਾਨ ਕੇ ਪਰਵਾਨੋਂ ਪੇ ਰਾਤ ਆਈ ਹੈ
ਬੈਤੇ-ਸ਼ੱਬੀਰ ਪੇ ਜ਼ੁਲਮਤ ਕੀ ਘਟਾ ਛਾਈ ਹੈ
ਦਰਦ-ਸਾ ਦਰਦ ਹੈ ਤਨਹਾਈ-ਸੀ ਤਨਹਾਈ ਹੈ
ਐਸੀ ਤਨਹਾਈ ਕਿ ਪਯਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ
ਆਂਖ ਸੇ ਆਂਖ ਕੇ ਤਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ
ਦਰਦ ਸੇ ਦਰਦ ਕੇ ਮਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ
ਜ਼ੁਅਫ਼ ਸੇ ਚਾਂਦ-ਸਿਤਾਰੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ
ਐਸਾ ਸੰਨਾਟਾ ਕਿ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨੋਂ ਕੀ ਯਾਦ ਆਤੀ ਹੈ
ਦਿਲ ਧੜਕਨੇ ਕੀ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਸਦਾ ਆਤੀ ਹੈ

(ਸ਼ਾਮ-ਏ-ਗ਼ੁਰਬਤ=ਪਰਦੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ਾਮ, ਬੈਤੇ-ਸ਼ੱਬੀਰ=
ਸ਼ੱਬੀਰ ਦੇ ਚੇਲੇ, ਜ਼ੁਲਮਤ=ਹਨੇਰਾ, ਜ਼ੁਅਫ਼=ਦੁਖੀ ਲੋਕ)

ਹਮ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ਕਿ ਹਮ ਭੀ ਦੇਖੇਂਗੇ
ਵੋਹ ਦਿਨ ਕੇ ਜਿਸਕਾ ਵਾਦਾ ਹੈ
ਜੋ ਲੌਹੇ ਅਜ਼ਲ ਮੇਂ ਲਿੱਖਾ ਹੈ
ਜਬ ਜ਼ੁਲਮੋ-ਸਿਤਮ ਕੇ ਕੋਹੇ-ਗਰਾਂ
ਰੂਈ ਕੀ ਤਰਹ ਉੜ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਹਮ ਮਹਕੂਮੋਂ ਕੇ ਪਾਂਵ ਤਲੇ
ਜਬ ਧਰਤੀ ਧੜ-ਧੜ ਧੜਕੇਗੀ
ਔਰ ਅਹਲੇ-ਹਿਕਮ ਕੇ ਸਰ ਊਪਰ
ਜਬ ਬਿਜਲੀ ਕੜਕੜ ਕੜਕੇਗੀ
ਜਬ ਅਰਜ਼-ਏ-ਖ਼ੁਦਾ ਕੇ ਕਾਬੇ ਸੇ
ਸਬ ਬੁਤ ਉਠਵਾਯੇ ਜਾਏਂਗੇ
ਹਮ ਅਹਲੇ-ਸਫ਼ਾ, ਮਰਦੂਦ-ਏ-ਹਰਮ
ਮਸਨਦ ਪੇ ਬਿਠਾਯੇ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਸਬ ਤਾਜ ਉਛਾਲੇ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਸਬ ਤਖ਼ਤ ਗਿਰਾਯੇ ਜਾਯੇਂਗੇ
ਬਸ ਨਾਮ ਰਹੇਗਾ ਅੱਲਾਹ ਕਾ
ਜੋ ਗ਼ਾਯਬ ਭੀ ਹੈ ਹਾਜ਼ਿਰ ਭੀ
ਜੋ ਮੰਜ਼ਰ ਭੀ ਹੈ ਨਾਜ਼ਿਰ ਭੀ
ਉੱਠੇਗਾ 'ਅਨਲਹਕ' ਕਾ ਨਾਰਾ
ਜੋ ਮੈਂ ਭੀ ਹੂੰ ਔਰ ਤੁਮ ਭੀ ਹੋ
ਔਰ ਰਾਜ ਕਰੇਗੀ ਖ਼ਲਕੇ-ਖ਼ੁਦਾ
ਜੋ ਮੈਂ ਭੀ ਹੂੰ ਔਰ ਤੁਮ ਭੀ ਹੋ

(ਲੌਹੇ ਅਜ਼ਲ=ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਲਿਖਿਆ,ਕਿਸਮਤ, ਕੋਹੇ-ਗਰਾਂ=
ਭਾਰੀ ਪਹਾੜ, ਮਹਕੂਮ=ਦਲਿਤ, ਅਹਲੇ-ਹਿਕਮ=ਹਾਕਮ,
ਅਰਜ਼=ਜਮੀਨ, ਅਹਲੇ-ਸਫ਼ਾ=ਸਾਫ਼ ਲੋਕ, ਮਰਦੂਦ-ਏ-ਹਰਮ=
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਨਿੰਦਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਮੰਜ਼ਰ=ਦ੍ਰਿਸ਼,
ਨਾਜ਼ਿਰ=ਦਰਸ਼ਕ, ਅਨਲਹਕ=ਮੈਂ ਸੱਚ ਹਾਂ, ਖ਼ਲਕੇ-ਖ਼ੁਦਾ=
ਆਮ ਲੋਕ)