ਕਰਦਾ ਏ ਵਕਤ ਇੰਜ ਦੇ ਕਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਦਿਨ ਨੂੰ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਨੇ ਤਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਵਫ਼ਾ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਕਹੋ ਅਨਾ ਪਰਸਤ, ਮਿਲਦੇ ਨੇ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਰਮ ਦੇ ਮਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਦੂਜੇ ਦੀ ਫ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ ਵੀ ਹੈ ਦਰੁਸਤ, ਪਰ ਸੋਚਿਆ ਕਰ ਆਪਣੇ ਵੀ ਬਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਐਵੇਂ ਕਰੀਂ ਨਾ ਉੱਚਿਆਂ ਵਖ਼ਤਾਂ ਤੇ ਤੂੰ ਗ਼ਰੂਰ, ਅੰਬਰੋਂ ਵੀ ਟੁੱਟ ਪੈਂਦੇ ਨੇ ਤਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਜੇ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਓਸ ਥਾਂ ਕੁੱਲੀ ਬਣਾ ਲਈਂ, ਲੰਘਦੇ ਨੇ ਜਿਹੜੇ ਰਸਤਿਉਂ ਪਿਆਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਏਸੇ ਈ ਕਰਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਤੋੜੀ ਉਮੀਦ ਨਹੀਂ, ਹਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦੇ ਨੇ ਲਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ । ਉਹਨੂੰ ਅਨਾੜੀ ਆਖਣਾ ਸ਼ਾਹਿਦ ਦੀਵਾਨਗੀ, ਜੁੱਸੇ ਜੋ ਰੋਜ਼-ਰੋਜ਼ ਨੇ ਹਾਰੇ ਕਦੀ ਕਦੀ ।

ਬੇਚੈਨੀਆਂ ਵੀ ਜ਼ਿਹਨ ਤੇ ਇਸ ਲਈ ਸਵਾਰ ਨੇ । ਦਿਲ ਏ ਵਿਚਾਰਾ ਕੱਲਾ ਤੇ ਖ਼ਾਹਸ਼ਾਂ ਹਜ਼ਾਰ ਨੇ । ਕਹਿੰਦੇ ਨੇ ਪਿਆਰ ਕਿਸ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦਿਲਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛ, ਵਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਗ਼ਮ ਦਾ ਹੋ ਗਏ ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨੇ । ਕੱਲ ਤੱਕ ਤੇ ਮੈਂ ਸਾਂ ਜਿਉਂਦਾ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿਸੇ ਨਾ ਹਾਲ, ਅਜ ਮਰ ਗਿਆ ਤੇ ਜਾਗ ਪਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਿਆਰ ਨੇ । ਪੱਥਰ ਖਿਲਾਰੇ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਕੱਲ੍ਹ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਲਈ, ਰਸਤੇ ਮੇਰੇ ਦੀ ਬਣ ਗਏ ਅੱਜ ਉਹ ਦੀਵਾਰ ਨੇ । ਪੱਕੀ ਏ ਗੱਲ ਹੁਣ ਅਸਾਂ ਡਿਗਣਾ ਜ਼ਰੂਰ ਏ, ਰਸਤੇ ਵੀ ਉੱਚੇ ਨੀਵੇਂ ਤੇ ਸਿਰ ਤੇ ਵੀ ਭਾਰ ਨੇ । ਜਿਉਂਦੇ ਨੂੰ ਰੋਲ-ਰੋਲ ਕੇ ਜੀਹਨਾਂ ਸੀ ਮਾਰਿਆ, ਮੱਯਤ ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਉਹ ਫੁੱਲਾਂ ਦੇ ਹਾਰ ਨੇ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਕਿਵਂੇ ਨਾ ਰੋਣ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਸੀਬ ਨੂੰ, ਟੱਕਰੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੈਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਯਾਰ ਨੇ ।

ਫ਼ਿਕਰਾਂ 'ਚ ਡੁੱਬੇ ਰਾਤ ਦਿਨ ਏਹੋ ਵਿਚਾਰੀਏ । ਇਸ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਜ਼ੁਲਫ਼ ਨੂੰ ਕਿਸਰਾਂ ਸਵਾਰੀਏ । ਤਿੜਕੇ ਹੋਏ ਸ਼ਹਿਤੀਰ ਨੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਕਾਨ ਦੇ, ਆਸਾਂ ਦੇ ਦੇ-ਦੇ ਠੁੱਮਣੇ ਕਦ ਤੱਕ ਖਿਲਾਰੀਏ । ਮਿਲਣਾ ਨਹੀਂ ਹੱਕ ਮੰਗਿਆ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਏ ਜਦ, ਤਕੜੇ ਦੇ ਅੱਗੇ ਫ਼ੇਰ ਕਿਉਂ ਝੋਲੀ ਪਸਾਰੀਏ । ਉਹ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਪਛਤਾਵਣਾ ਪਵੇ, ਚੰਗਾ ਏ ਗੱਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਚਾਰੀਏ । ਫ਼ਿਤਰਤ ਦੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਏ ਯਾਰਾਂ ਨੂੰ ਡੰਗਣਾ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਜ਼ ਵੀ ਸਿਰ ਤੋਂ ਉਤਾਰੀਏ । ਲੱਖਾਂ ਗ਼ਮਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦਿਆਂ ਮੁਮਕਿਨ ਏ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦੋ-ਚਾਰ ਦਿਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਹਸਕੇ ਗੁਜ਼ਾਰੀਏ । ਖ਼ਵਰੇ ਨਸੀਬ ਆਪਣੇ ਮੋਤੀ ਹੋਵੇ ਕੋਈ, 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਚਲੋ ਸਮੁੰਦਰੇ ਚੁੱਭੀ ਤੇ ਮਾਰੀਏ ।

ਬਦਲੇ ਕੀ ਸਰਕਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਲੇਖਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਬਹੁਤੀ ਵੀ ਹਮਦਰਦੀ ਹੁਣ ਤੇ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ, ਕੌਣ ਕਿਸੇ ਦਾ ਯਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਖਾ-ਖਾ ਕੇ ਇਤਬਾਰ ਤੇ ਏਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਾਂ, ਇਸ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਇਨਕਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਮੱਥੇ ਲਗਦੀ ਕਾਲਖ ਏ, ਝੂਠ ਨੂੰ ਪੈਂਦੇ ਹਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । ਵਫ਼ਾ ਮੁਹੱਬਤ ਪਿਆਰ ਇਹ ਸਾਰੇ ਧੋਖੇ ਨੇ, ਦਿਲਾ ਰਹਵੀਂ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਜੱਗ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਵਾਰੀ ਡਿੱਠਾ ਨਹੀਂ, ਪਰਖਿਆਂ ਜਿੰਨੀ ਵਾਰ ਜ਼ਮਾਨਾ ਬਦਲ ਗਿਆ ।

ਜਿੰਨੀ ਵੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਪਿਆਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਉਨੀ ਉਹਦੀ ਕੀਮਤ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਬੰਦਾ ਜਿਸ ਦੇ ਲਈ ਮੁਨਾਫ਼ਿਕ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਐਸੀ ਵੀ ਕੀ ਦੁਨੀਆਂ-ਦਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਸਾਡੇ ਕੰਨ ਵਿਚ ਇਹ ਗੱਲ ਪਾਈ ਵੇਲੇ ਨੇ, ਗ਼ਰਜ਼ੋਂ ਪਾਕ ਨਾ ਕੋਈ ਯਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਰੱਬ ਦੀ ਕਰਮ ਨਵਾਜ਼ੀ ਏ ਜੇ ਸੁਣ ਲਏ ਤੇ, ਬੰਦੇ ਦੀ ਤੇ ਗਿਰਿਆ-ਜ਼ਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਸੱਜਣ ਦਾ ਵੀ ਰੂਪ ਬਦਲ ਉਹ ਸਕਦਾ ਏ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਹਰ ਚਾਲ ਨਿਆਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ । ਲੋਕ ਭਲੇ ਵੀ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਹੈਨ ਜ਼ਮਾਨੇ ਤੇ, ਬੁਰੀ ਕਦੋਂ ਇਹ ਦੁਨੀਆਂ ਸਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਏ ।

ਹਿਆਤੀ ਦੇ ਭੁੱਲਣਗੇ ਨੁਕਸਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਨਾ ਭੁੱਲੇਗਾ ਪਰ ਤੇਰਾ ਅਹਿਸਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਕਬਰ ਤੱਕ ਵੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛਾ ਨਾ ਛੱਡਣਾ, ਤੂੰ ਦਿੱਤੇ ਨੇ ਉਹ ਦੁੱਖ ਮੇਹਰਬਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਜ਼ਮੀਨ ਖਿਸਕ ਜਾਵੇ ਨਾ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਹੇਠੋਂ, ਨਵੇਂ ਨਾ ਵਿਖਾ ਰੋਜ਼ ਅਸਮਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਵੀ ਦਰਦਾਂ ਦਾ ਦਾਰੂ ਨਾ ਹੋਇਆ, ਮਿਲੇ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਈ ਲੁਕਮਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਅਸੀਂ ਅੱਗੇ ਮਾਰੇ ਹੋਏ ਗਰਦਿਸ਼ਾਂ ਦੇ, ਇਹ ਸੱਜਣੋਂ ਕਰੋ ਨਾ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਤੇਰੀ ਇਸ ਅਦਾ ਤੋਂ ਵੀ ਕੁਰਬਾਨ ਜਾਈਏ, ਕਰੀ ਜਾਹ ਮਜ਼ਾਕਾਂ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਸਾਨੂੰ । ਅਸੀਂ ਫਿਰ ਕਦੇ ਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁਲਾਈਏ, ਇਹ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਫ਼ਰਮਾਨ ਸਾਨੂੰ ।

ਯਾਰਾਂ ਨੇ ਕੁੱਝ ਅਸੂਲ ਹੀ ਐਸਾ ਬਣਾ ਲਿਆ । ਜਿਹੜਾ ਨਜ਼ਰ ਚੋਂ ਲੰਘਿਆ ਦਿਲ ਵਿਚ ਵਸਾ ਲਿਆ । ਕਾਫ਼ਿਰ ਬਣਾਇਆ ਦਰਅਸਲ ਸਾਨੂੰ ਤੇ ਫ਼ਾਕਿਆਂ, ਲੋਕਾਂ ਈਮਾਨ ਆਪਣਾ ਐਵੇਂ ਗਵਾ ਲਿਆ । ਉਹਨਾਂ ਕੀ ਉੱਚੇ ਹੋਵਣਾ ਦੂਜੇ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਵਿਚ, ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਆਪ ਨੂੰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਗਿਰਾ ਲਿਆ । ਵਗਦੀ ਨਦੀ ਦੇ ਵਾਂਗਰਾਂ ਸਾਡੀ ਏ ਜ਼ਿੰਦਗੀ, ਰਸਤੇ ਦੇ ਗੰਦ-ਮੰਦ ਨੂੰ ਜੀਹਨੇ ਲੁਕਾ ਲਿਆ । ਕੁੱਝ ਹੱਥ ਵਿਖਾਏ ਸੰਗੀਆਂ, ਸਾਕਾਂ ਤੇ ਮਿੱਤਰਾਂ, ਕੁੱਝ ਆਪ ਅਸਾਂ ਆਪਣਾ ਭੱਠਾ ਬਿਠਾ ਲਿਆ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ ਨੂੰ ਦੇਖੋ ਦਿਨ-ਬਦਿਨ ਲਹਿੰਦਾ ਈ ਜਾਵੰਦਾ, ਲਗਦਾ ਏ ਰੋਗ ਕੋਈ ਦਿਲ ਨੂੰ ਹੈ ਲਾ ਲਿਆ ।

ਅੰਬ ਉੱਤੋਂ ਇਕ ਪੱਤਰ ਟੁੱਟਾ ਬਾਗੇ ਖੜ-ਖੜ ਹੋਈ । ਉਜੜੀ ਦੁਨੀਆ ਮੇਰੀ ਏ ਪਰ ਹਾਲ ਨਾ ਜਾਣੇ ਕੋਈ । ਬੂਹੇ ਵਿਚ ਖਲੋ ਕੇ ਜਿਹੜਾ ਰਾਹ ਤੱਕਦਾ ਸੀ ਰਹਿੰਦਾ, ਮੈਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹਨੇ ਖ਼ਬਰੇ ਅੱਜ ਕਿਉਂ ਬਾਰੀ ਢੋਈ । ਮੇਰੇ ਵਰਗਾ ਬਦਕਿਸਮਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੋਈ ਜੱਗ ਤੇ ਹੋਣਾ, ਉਹੋ ਹੀ ਨਾ ਤੋੜ ਚੜ੍ਹੀ ਮੈਂ ਜਿਹੜੀ ਕਹਾਣੀ ਛੋਈ । ਉਹ ਵੀ ਨੇ ਹੁਣ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਹਸਦੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਪਿੱਛੇ ਅਸਾਂ ਹਿਆਤੀ ਸੂਲਾਂ ਵਿਚ ਪਰੋਈ । ਮੇਰੀ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਏ ਸੱਜਣੋਂ ਮੈਂ ਤੇ ਆਂ ਇਕ ਝੱਲਾ, ਉਹਦੀ ਅਕਲ ਦੀ ਬੇੜੀ ਵੀ ਏ ਖ਼ਬਰੇ ਕੇਸ ਡਬੋਈ । ਉਹ ਅਜ ਆਪਣੇ ਦੁਖ ਦੇ ਉੱਤੇ ਪੱਥਰ ਬਣ ਗਈ 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਕੱਲ੍ਹ ਕਿਸੇ ਦੇ ਦੁਖ 'ਚ ਜਿਹੜੀ ਅੱਖ ਬੜਾ ਸੀ ਚੋਈ ।

ਤੇਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਕੀਤਾ ਆਨ ਮੁਕਾਮ । ਭੁੱਲਣ ਵਾਲਿਆ ਸਾਡੇ ਤੇ ਹੁਣ ਹੋ ਗਈ ਨੀਂਦ ਹਰਾਮ । ਲੌਢੇ ਵੇਲੇ ਦਾ ਮੈਂ ਤਾਰਾ ਫ਼ਿਕਰ ਏ ਮੇਰਾ ਨਾਮ, ਮੇਰੀ ਚਮਕ ਵਧਾ ਦਿੰਦੀ ਏ ਗੂੜ੍ਹੀ ਹੋ ਕੇ ਸ਼ਾਮ । ਤਨਹਾਈਆਂ ਦੀ ਸੂਲੀ ਚੜ੍ਹ ਕੇ ਸੱਧਰਾਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਬੋਲ, ਨਹੀਂ ਤੇ ਕਦੀ ਵੀ ਲੱਗੀਆਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਨਾ ਬਦਨਾਮ । ਹੋਸ਼ ਅਕਲ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਕੋਲੋਂ ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਕੰਮ ਲੈਂਦਾ, ਉਸ ਬੰਦੇ ਤੋਂ ਖੋਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਉਹਦਾ ਕੋਈ ਮੁਕਾਮ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਵਰਗੇ ਭੁੱਲਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਦੁਨੀਆ ਉੱਤੇ ਜੀਣਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਜਦ ਵੀ ਚਾਹਵੇ ਲੁੱਟੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਨਾਮ ।

ਯਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਹ ਪਹਿਲੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ । ਮਹਿਫ਼ਲ' ਚ ਹੁਣ ਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ । ਸੁੱਖ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਤੋਂ ਦੋਸਤੋ ਲੁਕਿਆ ਏ ਇਸ ਤਰਾਂ੍ਹ, ਮੁੜ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਇਹਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ । ਮੇਰਾ ਮੁਕੱਦਰ ਬਣ ਗਈਆਂ ਸ਼ਾਮਾਂ ਨੇ ਗੂਹੜੀਆਂ, ਕਿਸਮਤ 'ਚ ਹੁਣ ਸੁਹਾਣੀਆਂ ਫ਼ਜਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ । ਸਾਡੇ ਸਬੱਬੋਂ ਜੱਗ ਨੇ ਜੀਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਿਆ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੱਜ ਸਾਡੀਆਂ ਕਦਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ । 'ਸ਼ਾਹਿਦ' ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਏ ਜ਼ਮਾਨੇ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਹੁਣ ਵੇਖਣ ਦੀਆਂ ਸੱਧਰਾਂ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਗਈਆਂ ।