ਤੇਰੇ ਕੋਲੋਂ ਸੱਜਣਾ ਕਾਹਦੇ ਉਹਲੇ ਨੇ । ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਦਰਦ ਭੜੋਲੇ ਨੇ । ਨੇਰੇ੍ਹ ਘਰ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਦੀਵਾ ਬਾਲ ਗਿਆ, ਕੀਹਨੇ ਆ ਕੇ ਚਾਨਣ ਬੂਹੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਨੇ । ਮੇਰਿਆਂ ਖ਼ਾਬਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਬੇਲਾ ਵਸਦਾ ਏ, ਕੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਵੱਜਦੇ ਅੱਜ ਵੀ ਢੋਲੇ ਨੇ । ਵੇਲੇ ਭਾਵੇਂ ਕਿੰਨੀ ਔਕੜ ਦਿੱਤੀ ਏ, ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਨਾ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਡੋਲੇ ਨੇ । ਅੱਜ ਵੀ ਗੋਰੀ ਤੋੜੇ ਕੱਚ ਦੀ ਚੂੜੀ ਨੂੰ, ਬਾਰੀ ਦੇ ਵਿਚ ਰੱਖੇ ਰੀਝ-ਪਟੋਲੇ ਨੇ । ਅਚਣਚੇਤੇ ਉਹਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਆ ਗਈਆਂ, ਹਸ ਕੇ ਮਿਲਣੀ ਕਰ ਲਈ 'ਅਕਰਮ' ਭੋਲੇ ਨੇ ।

ਇਹ ਨੇਰ੍ਹੇ ਦਾ ਜਾਦੂ ਇਕ ਦਿਨ ਟੁੱਟੇਗਾ । ਮੇਰੇ ਜੁੱਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸੂਰਜ ਫੁੱਟੇਗਾ । ਹੁਣ ਤੇ ਸਾਹ ਵੀ ਟਾਵਾਂ-ਟਾਵਾਂ ਆਉਂਦਾ ਏ, ਰੂਹ ਦਾ ਪੰਛੀ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚੋਂ ਛੁੱਟੇਗਾ । ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਇਸ ਭਰਵੇਂ-ਭਰਵੇਂ ਮੇਲੇ ਚੋਂ, ਸੋਚ ਰਿਹਾ ਵਾਂ ਕਿਹੜਾ ਝੰਡੀ ਪੁੱਟੇਗਾ । ਚੜ੍ਹਿਆ ਫਿਰਦਾ ਏਂ ਤੂੰ ਤਖ਼ਤਾਂ-ਤਾਜਾਂ ਤੇ, ਇਕ ਦਿਨ ਵੇਲਾ ਤੈਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟੇਗਾ । ਗ਼ਮ ਦੀ ਜੰਝ ਚੜ੍ਹੀ ਏ ਬਾਜੇ-ਗਾਜੇ ਨਾਲ, ਕਿਹੜਾ ਪਲਕਾਂ ਉੱਤੋਂ ਹੀਰੇ ਲੁੱਟੇਗਾ । ਮੈਂ ਜੀਹਨੂੰ ਪਰਵਾਜਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅੰਤ ਦੀਆਂ, ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੈਨੂੰ ਅੰਬਰੋਂ ਸੁੱਟੇਗਾ । ਮੈਂ ਗਲਘੋਟੂ ਦਿੱਤੇ ਜਿਸਰਾਂ ਸੱਧਰਾਂ ਨੂੰ, ਮੇਰੇ ਵਾਂਗੂੰ ਕਿਹੜਾ ਸਾਹਵਾਂ ਪੁੱਟੇਗਾ । ਰਾਹ ਇਕਲਾਪੇ ਦਾ ਮੈਂ 'ਅਕਰਮ' ਛੋਹਿਆ ਏ, ਰਸਤਾ ਆਪੇ ਮੈਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਹੁੱਟੇਗਾ ।

ਝੱਲਾ ਰੇਤ 'ਚ ਰਾਹਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਪਰਛਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਖ਼ਬਰੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਲੂਹਣੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਲਾਂਬੂ ਤੇਜ ਹਵਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਨੇਰ੍ਹੀ ਰਾਤ ਦਾ ਪਾਂਧੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਪੁੱਜਣ ਲਈ, ਤਾਰਾ ਟਾਵਾਂ-ਟਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਸੁਣਿਐ ਉਹਦੇ ਸਾਹ ਵੀ ਪੱਥਰ ਹੋ ਗਏ ਨੇ, ਜਿਹੜਾ ਚੰਨ ਤੇ ਥਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਧੁੱਪਾਂ ਨਾਵੇਂ ਲਾ ਕੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ, ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਲਈ ਛਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ । ਜੀਹਦੇ ਕੋਲੋਂ ਰੋਗ ਮਿਲੇ ਸਨ ਉਮਰਾਂ ਦੇ, ਉਸੇ ਕੋਲ ਦਵਾਵਾਂ ਲੱਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਸੀ ।

ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਨਜ਼ਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਸਿਤਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਜਦ ਮੈਂ ਲਹਿਰਾਂ ਉੱਤੇ ਤੇਰਾ ਨਾਂ ਲਿੱਖਾਂ, ਸੋਚਾਂ ਵਿਚ ਕਿਨਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਸਵੇਰ ਨਾ ਵਿੱਚ ਨਸੀਬਾਂ ਦੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਕਰਮਾਂ ਮਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਤੇਰਾ ਸਿੱਕਾ ਚਲਦਾ ਦਿਲ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੇ, ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਖ਼ਸਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਮੇਰੇ ਚਾਅ ਮਰ ਜਾਣੇ ਕਾਲੀਆਂ ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ, ਲੈ ਕੇ ਯਾਦ ਸਹਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ । ਮੇਰਾ ਹਾਸਾ ਚੈਕ ਸੀ 'ਅਕਰਮ' ਜੀਵਨ ਦਾ, ਲਹੂ ਦੇ ਵਿਚ ਸ਼ਰਾਰੇ ਚਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਨੇ ।

ਚੰਨ ਜਿਹੇ ਜਦ ਲੋਕ ਦਿਲਬਰ ਹੋ ਗਏ । ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗ ਅੱਖਰ ਹੋ ਗਏ । ਨਫ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਵਿਚ ਆਨ ਕੇ, ਕੱਚ ਦੇ ਜਜ਼ਬੇ ਵੀ ਖੰਗਰ ਹੋ ਗਏ । ਹਿਜਰ ਦੇ ਇਕ ਪਲ 'ਚ ਐਨਾ ਦਰਦ ਸੀ, ਨੈਣ ਗੋਰੀ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਹੋ ਗਏ । ਵਸਲ ਦੇ ਵੇਲੇ ਸੀ ਐਨੇ ਚਾਅ ਚੜ੍ਹੇ, ਸਾਹ ਮੇਰੇ ਸੀਨੇ 'ਚ ਝਾਂਜਰ ਹੋ ਗਏ । ਸੋਚ ਦੀ ਖੇਤੀ ਬੜੀ ਜ਼ਰਖ਼ੇਜ਼ ਸੀ, ਉਹਦੇ ਸਾਹਵੇਂ ਹਰਫ਼ ਬੰਜਰ ਹੋ ਗਏ । ਮੌਸਮਾਂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਤੇ ਜ਼ਰਦੀ ਦੇਖਕੇ, ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਗੀਤ ਪੱਥਰ ਹੋ ਗਏ । ਰੁੱਖ ਤੂੰ ਲਾਏ ਗ਼ਮਾਂ ਦੇ ਸੀ ਕਦੀ, ਅੱਜ ਉਹ ਮੇਰੇ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਗਏ । ਚਾਨਣੀ ਦਾ ਰੂਪ 'ਅਕਰਮ' ਧਾਰ ਕੇ, ਆਸ ਦੇ ਸੁਫ਼ਨੇ ਵੀ ਸੁੰਦਰ ਹੋ ਗਏ ।

ਪੱਥਰ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਕੀ ਮੁਸਕਾਵੇ । ਕੱਚ ਦੀ ਗੁੱਡੀ ਕਿਰਚੀ-ਕਿਰਚੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾਵੇ । ਉਹਦੇ ਹਾਸੇ ਵਿੱਚੋਂ ਸੱਤੇ ਰੰਗ ਗੁਆਚੇ, ਕਿਹੜਾ ਅੰਬਰ ਉੱਤੇ ਜਾ ਕੇ ਪੀਂਘ ਹਿਲਾਵੇ । ਉਹਦੀਆਂ ਜ਼ੁਲਫ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਗ ਖਹਿ ਕੇ ਝੱਲੀ ਹੋਈ, ਮਸਤ ਹਵਾ ਵੀ ਰਾਹਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਗਿੱਧਾ ਪਾਵੇ । ਅੱਲੜ ਗੋਰੀ ਇਕਲਾਪੇ ਵਿਚ ਚੋਰੀ ਚੋਰੀਸ਼ੀਸ਼ੇ ਸਾਹਵੇਂ ਵੇਖ ਕੇ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਸ਼ਰਮਾਵੇ । ਵੇਲੇ ਨੇ ਕਿਸ ਨ੍ਹੇਰੇ ਖੂਹ ਵਿਚ ਤਾੜਿਆ ਮੈਨੂੰ, ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਭੁੱਲ ਗਏ ਨੇ ਸੋਹਣੇ ਤੇ ਸਾਵੇ । ਸੋਨੇ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ ਵੀ ਪੰਛੀ ਖ਼ੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਭਾਵੇਂ ਕੋਈ ਕੋਹਕਾਫ਼ਾਂ ਚੋਂ ਚੁੱਕ ਲਿਆਵੇ । ਇੰਜ ਤੇ ਬੱਦਲ ਬੜਾ ਵਰਾਊ ਲੱਗਦੈ 'ਅਕਰਮ', ਦਿਲ ਦੀ ਬੰਜਰ ਧਰਤੀ ਪਰ ਨਾ ਕਣੀਆਂ ਪਾਵੇ ।

ਯਾਦ ਬਨੇਰੇ ਬਾਲ ਕੇ ਰੱਖੇ, ਜੋ ਚਾਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ । ਵਿੱਚ ਉਡੀਕਾਂ ਬੁਝ ਨਾ ਜਾਵਣ, ਇਹ ਸਾਹਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ । ਘੋਰ ਹਨ੍ਹੇਰੇ ਝੱਖੜਾਂ ਵਿਚ ਵੀ, ਰਤਾ ਨਾ ਡੋਲਣ ਦਿੱਤੇ, ਹਿਜਰ ਤੇਰੇ ਵਿਚ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖੇ, ਮੈਂ ਰਾਹਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ । ਵਿਚ ਪਰਦੇਸਾਂ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਤੇ ਇਹੋ ਨੇ ਸ਼ਰਮਾਇਆ, ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ ਨਾ ਨਿੰਮੇ ਹੋਣੇ, ਇਹ ਹਾਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ । ਸਫ਼ਰਾਂ ਤੇ ਜਦ ਪੁੱਤਰ ਤੋਰਨ, ਦੇਕੇ ਨਿੱਘ ਦੁਆਵਾਂ, ਰਾਹਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚ ਚਾਨਣ ਕਰਦੇ, ਹੱਥ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ । ਦੂਰ ਦੇ ਪਾਂਧੀ, ਭੁੱਲ ਨਾ ਜਾਵਣ'ਅਕਰਮ'ਨੇਂਹ ਦੀ ਕਿੱਲੀ, ਤਾਰਿਆਂ ਥੀਂ ਪਏ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ, ਸਹਿਰਾਵਾਂ ਦੇ ਦੀਵੇ ।

ਭਾਵੇਂ ਮੇਰਾ ਲੂਹੀ ਜਾਵੇ, ਮਾਜ਼ੀ ਹਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ । ਮੇਰਾ ਹਰ ਇਕ ਦੌਰ'ਚ ਰਹਿਣਾ, ਸੂਰਜ ਨਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ। ਮੈਂ ਨੇਰ੍ਹੇ ਦੀ ਜੂਹ ਵਿਚ ਜਦ ਵੀ, ਲਹੂ ਦੇ ਦੀਵੇ ਬਾਲੇ, ਮੇਰੇ ਸਾਹਵੇਂ ਆਨ ਖਲੋਤਾ, ਪਾਲੋ-ਪਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ । ਇਕ ਤੇ ਵੇਲੇ ਦੇ ਜਾਲੇ ਨੇ, ਕੈਦੀ ਕੀਤਾ ਮੈਨੂੰ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬੁਣਦਾ ਰਹਿੰਦਾ, ਨਫ਼ਰਤ-ਜਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ । ਮੈਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਪੰਧ ਮੁਕਾ ਕੇ, ਜਦ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੇ ਪੁੱਜਾ, ਆਚਨ-ਚੇਤੀ ਚੱਲਿਆ ਰਲ ਕੇ, ਵੱਖਰੀ ਚਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ। ਓੜਕ ਇਕ ਦਿਨ ਮੁੱਕ ਜਾਣਾ ਏ, ਇਹ ਜਬਰਾਂ ਦਾ ਮੌਸਮ, ਸਦਾ ਨਈਂ ਏਥੇ ਪਾਉਂਦਾ ਰਹਿਣਾ, ਇੰਜ ਧਮਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ । ਭਾਵੇਂ 'ਅਕਰਮ' ਬਾਗ਼ੀ ਰੁੱਤ ਨੇ ਲੱਖ ਉਬਾਲੇ ਖਾਧੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਨਾਲ ਸਿਆਣਪ ਮੈਨੇ ਦਿੱਤਾ ਟਾਲ ਸ਼ਰੀਕਾ ।

ਜੇ ਨਾ ਵੇਲਾ ਸਰੋਂ ਜਮਾਉਂਦਾ, ਗੋਰੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਉੱਤੇ । ਰੰਗ-ਬਰੰਗੇ ਰੰਗ ਨਾ ਆਉਂਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਕਲੀਆਂ ਉੱਤੇ । ਦਿਲ ਦੇ ਅੱਲੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਤੇ ਅੰਗੂਰ ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਆਇਆ, ਮੈਂ ਯਾਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਠੰਢੀਆਂ, ਮਲ੍ਹਮਾਂ ਮਲੀਆਂ ਉੱਤੇ । ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਉਦਾਸੀ ਕੱਤੀ, ਕੱਤ-ਕੱਤ ਵਿੰਨੀਆਂ ਪੋਰਾਂ, ਚਾਵਾਂ ਦੀ ਕੋਈ ਤੰਦ ਚੜ੍ਹੀ ਨਾ, ਸੱਧਰ ਨਲੀਆਂ ਉੱਤੇ । ਚਾਰ-ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਫੁੱਲ ਜਏ ਖਿੜ ਪਏ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂਆ ਮੁਸ਼ਕਾਈਆਂ, ਜਦ ਗੋਰੀ ਨੇ ਪੋਰਾਂ ਧਰੀਆਂ, ਸਾਵੀਆਂ ਫਲੀਆਂ ਉੱਤੇ । ਹੁਣ ਤੇ ਮੇਰੀ ਗ਼ੁਰਬਤ 'ਅਕਰਮ' ਚੱਸ ਦਿੰਦੀ ਏ ਮੈਨੂੰ, ਸੁਣਿਐਂ ਇਹ ਵੇਲਾ ਵੀ ਆਇਐ, ਕੁਤਬਾਂ, ਵਲੀਆਂ ਉੱਤੇ ।

ਸਿਰ ਤੇ ਭਾਵੇਂ ਧੁੱਪ ਦੀ ਖਾਰੀ, ਫਿਰ ਵੀ ਜੁੱਸਾ ਠਰਿਆ-ਠਰਿਆ । ਬੁੱਲਾਂ ਉੱਤੇ ਹਾਸੇ ਨੇ ਪਰ, ਅੰਦਰੋਂ ਬੰਦਾ ਡਰਿਆ-ਡਰਿਆ । ਦੱਗ਼-ਦੱਗ਼ ਕਰਦੇ ਮੁੱਖੜੇ ਦੇਖਾਂ, ਰਚਨਾ ਵੀ ਨਾ ਸਾਂਭੀ ਜਾਵੇ, ਹਰ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਫਿਕਰੀਂ ਡੁੱਬਾ, ਭਾਵੇਂ ਮੇਲਾ ਭਰਿਆ-ਭਰਿਆ । ਚੰਨ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਉਸ ਜੁੱਸੇ ਤੇ, ਕੀ ਪਈਆਂ ਸਨ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ ਸਨ, ਜੀਵੇਂ ਰਸਤਾ ਜਿੱਧਰ ਦੇਖਾਂ, ਮਹਿਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਭਰਿਆ-ਭਰਿਆ । ਉਹਦੀਆਂ ਨਫ਼ਰਤ-ਨਜ਼ਰਾਂ ਅੰਦਰ, ਸੂਰਜ ਵਰਗਾ ਸੇਕਾ ਤੱਕ ਕੇ, ਮੈਂ ਤੇ ਕੀ ਪਰਛਾਵਾਂ ਵੀ ਸੀ, ਬਰਫ਼ਾਂ ਵਾਂਗੂੰ ਖਰਿਆ-ਖਰਿਆ । ਜੰਗਲ, ਬੇਲਾ, ਅੰਬਰ, ਧਰਤੀ, ਮੈਂ ਹਰਫ਼ਾਂ ਵਿਚ ਕੀਲ਼ੇ 'ਅਕਰਮ', ਸੋਚ-ਸਮੁੰਦਰ ਵੀ ਹੁਣ ਜਾਪੇ, ਪਲਕਾਂ ਉੱਤੇ ਧਰਿਆ-ਧਰਿਆ ।