ون-ویراگ ہرندر سنگھ محبوب
سورج چھپدے کولے سکھیئے
کو پنچھی کرلایا،
ترکالاں دے دیس اندراں
کون کون نہیں آیا؟
سورج تنھاں 'تے لالی وارے
رات جنہاں دے پلے؛
رنگ نوں رنگ دے دیس اڈاواں
خط کوئی سانوں گھلے۔
کس جوہ وچّ ہن ڈار نوں ملنا
پنچھی جو کرلاندا
پچھم دی رت موہیا اس نوں
مکدی تے پچھتاندا۔
دور سراں دے کنڈھے سکھیئے
ہنجھو جل وچّ رلیا،
کلول ہو کے بھوندے پھرنا
پانیاں دے وچّ مریا۔
سوہنا سننجاں وچّ گوا کے
اگّ گھر میں نہیں جینا،
کنولاں دی جس پیاس بجھائی
میں اس جل نوں پینا۔
دور لالیاں کمب کمب گئیاں
پانی کدے ن رویا،
کونج نوں ڈاروں وچھڑ جان دا
بھرم کیوں سئیے ہویا؟
میں اک ستی نعر سرھانے
کیہا: جاگ نی رتے
لکھا آئِ کھڑے سوداگر
پھلاں دے در اتے !
تیری کٹیا 'تے راہیاں نوں
آکے سورج چھپیا،
پچھم دے رنگ ملنے آئے
آئے، جان لئی اٹھے !
رنگ دا کئی اعتبار ن کریو
ایہہ جوگی پریت کچیری
چھلّ ہے، میرے دیکھن دی گلّ
موہ پا پینڈے اچے !
رین بسیرا درد گھنیرا
دکھ منزل دے کنے !
متر پیارے 'تے مر جانا
جس نگری وچ ستے !
ترے مریداں دے ساہویں تاں
تیں جاگن دا ویلا
گھٹدی سورج دی وی عمرہ
رنگاں دا دل ٹٹے !
تیرے ون دی دنیاں تیری
اسیں تاں دور دے بندے،
گلّ کر چلے جاوانگے ایتھوں
جاگ سہنیئیں رتے !
تینوں رتّ میں آکھن والا
اوہ نندرایا پانی،
جس دے اتے کھنبھ پھیلا کے
کنول یگاں توں ستے !
ایہہ کی بھلا مان ہے تینوں ؟
پوناں دا سنگ تجنا،
عمر نوں انج کیل کے سونا
رہنا مہک-وگتے !
وسُ وشو بھرکے ناگو
پھناں 'چ روہ نوں بالو،
ذرا ایس سپنے دی شیریں
کوڑے ڈنگ نہ' ٹٹے !
کنت دی تھاہ نہ لے توں سکھیئے
کون کنت ہے میرا؛
جلاں ‘چوں میرا روپ پچھانے
پتھراں اتے وسیرا۔
کیساں نوں دھاہ چڑھی جوانی
جنم میگھ دا ہویا،
پندھ کسے نے کیتا لما،
در وچ آن کھلویا۔
میریاں کلّ راہاں دا بھیتی
دیویاں دا ونجارا،
رہندی عمر دی پونجی لے کے
راہیں بلے پیارا۔
سدّ رزق دی کہڑے ویلے
سنی دلاں دے ماہی ؟
جس راتیں میں بھید چروکا
دسنا سعی شرمائی ۔
رتاں دے بہو قاصد آئے
کی کجھ اسیں گوایا ؟
پتھر کٹدے ماہی دا کو
میت دیس نہیں آیا ۔
چنتا کنت دی بہت سیانی
دور وسے جی میرا ۔
کیس میرے توں بھلّ ن سکیوں
پیار کی جانا تیرا !
ماہی کدے پتھراں نوں توڑے
کدے رنگاں نوں چھوہے ۔
کاگد 'تے اک زلف جاں ڈھلکی
فجر دا ویلا ہوئے ۔
ویلے فجر دے 'واجاں پئیاں،
حکم آئے سرکاروں ۔
مند سپنیاں دے نیناں نوں،
ترے حسن دے باروں ۔
حسن دا سپنا پونجی کسدی ؟
ن کنت ن میری
اس سپنے دی بات سناواں
جس سپنے وچ دیری ۔
کنت میرا دھپاں دا جایا،
کدے کدے چھاں مانی ۔
بھارے بول پتھراں دے سنکے
سنے برکھ دی بانی ۔
مہک چمبیلی آنگن ساڈے
آ کئی نیر چھہائے ۔
سون-صراحی ماہی دی وچ
اساں تاں کنول ترائے ۔
ڈول جان کنول دیاں پتیاں
ماہی دا دل ڈولے ۔
کہڑی رتّ وچ کوئل ہے آئی،
کون ویوگی بولے !
اس باری 'چوں جوہ ماہی دی
تکّ کے جیؤ ڈلانا ۔
اس باری 'چوں پون پئی وگے،
جس ساجن ول جانا ۔
پتی سبز کنول دی ڈھلکی
دودھ-رنگ شرمائی ۔
کی اس پھلّ نوں ہویا سکھیئے ؟
اودریا جیوں ماہی ۔
راتاں دا دل کنت 'تے آیا
تارے وارن آئیاں ۔
راہ وچ چن دیاں گلیاں اندر
کھیڈن لگیاں داعیاں ۔
چھوہ نوں کنت جان نہ جاوے
پھڑیاں چن کلائیاں ۔
کجّ کجّ ترن کنت ول جندو
ریناں نہں دیاں جائیاں ۔
کنت میرا کلّ عالم جانے
توں بس سئیے بھلی ۔
کھیڈ دی عمرہ پائی بجھارت
جوانی دی رتّ ہلی ۔
تیرے وانگ ہوا وچ ول پیندے
اسیں روہیاں دے ولّ چل پیندے
جد تیرا ہوا نوں ناں دسیئے
اوہدی گودی تریل دے پھل پیندے
تینوں ڈھکی دے وچ بھالن لئی،
اسیں نال شیدائیاں رل پیندے
تری صورتَ ساڈے نینیں تک
لک پھلاں تھلے تھل پیندے
ساڈے صبر-حسن دی کانگ چڑھی
لکھ ڈھاباں دے کمب جل پیندے
اسیں نیرھاں نوں مچکوڑدے ہاں
جد روپ تیرے دے چھل پیندے
جد راہ ن سانوں لبھدا کئی
تد سینے ساڈے سلّ پیندے
ساڈی کھیڈ نوں چالو رکھن لئی
تیرے دیوے عنبریں بل پیندے
تیرے وانگ ہوا وچ ول پیندے
اسیں روہیاں دے ولّ چل پیندے
اس روہی چوں آ رہیاں نے
موت مری دیاں واجاں
دور نگارے سورمیاں دے
گونجن سن فریاداں۔
کچے گھراں دے بوہیاں دے اگے
روندیاں ماواں آئیاں
کنکاں پکیاں دی رتے کیوں
درد عمر دے لیائیاں؟
ساڈے وڈے وڈیریاں توں نے
مرگاں نال یرانے
ماواں روہیاں نوں نہ چھڈّ کے
وسنا دیس بیگانے۔
"'مائی کنی پیار دی نکی
نین نمانے دوئے،"
ماں دے ترس دے کھنبھ نتانے
دیکھ بچڑے روئے۔
دور پانیاں نوں کی ہویا،
ہونگر مار بلانا
پشتاں دا اک گیت سامبھیا،
مانجھی نوں بھل جانا
اوہ تارہ برباد ہو گیا
بربادی دیاں سوآں
ایس اجڑدے پنڈ وچ آئیاں
وہڑیاں پھردی روآں
وطن دا پانی کونجاں نوں ن
چہوں کونٹاں چوں تھیائے
تھکیاں عرش دیاں پوناں وچ
راکھ اڈندی جائے
سورج پراں تے پانی لائے
جد پردیسوں چلی،
وطناں دے وچّ رولے مچے
کونج نمانی کلی۔
(1956)
چانن دے رنگ بھرم کے ایویں
چن نال پیار نہ پائیے،
چل نی جندے نھیر 'چ جا کے
اپنا دیپ جگائیے !
وناں 'چ اشا دی جھگی ولے
وانگ مسافر جائیے !
ورھیاں پچھوں نھیر دے در تے
بھرم بھرم کے آئیے !
ہائِ نی لنگھے سمیاں دا اک
بلاّ سفر 'چ رلیا !
ہائِ نی مساں پچھانے سانوں
جوبن دا پتّ ہریا !
گھڑا مرے دراں دا جادو
نور اوس نال بھریا !
جس نے نیانی عمر 'چ مینوں،
وناں ہیٹھ سی چھلیا !
رات چاننی دے پرچھاویں
کس راہی نے موہے !
نیند وانگ تاں چھوہ کے سانوں
کسے درد وچ کھوئے !
اتھرو وانگوں چنا تپیا
ظالم دنیاں ہوئے !
سننجے جگّ دے بندیاں دی آ
پیاس بجھاوے کوئِ !
زخم درد دے نیناں اندر
راہ کھارے نے سارے
اک پردیسن چھل نے آ کے
کیوں درویش نے مارے ؟
رین نال میں موہ کیوں پاواں
کیوں میں گناں ستارے ؟
ایہہ تاں بھوت دی غار سنہری
تلھکے وقت ساں مارے !
بال لوانگے سننجے کھونجے
چانن دا رنگ کوئی
اگوں بجھن والے دی مرضی
قسمت ہور جے ہوئی !
سنترے دے ہرے ہرے بوٹیاں دے کول وے ۔
پیلی پیلی کنکاں دے دل رہے ڈول وے ۔
ٹاہلیاں دے پتیاں 'چ نھیر آ کے بیٹھیا،
امبراں نے چن خاطر در دتا کھولھ وے ۔
گیروئے دے پانی والا خال پیا وگدا،
چٹالڑے دے کھیتاں 'چ گلال رہا گھول وے ۔
کنڈھڑے تے کوئی پردیسی آ کے بیٹھیا،
سنترے دے بوٹیاں جیوں چپّ تے اڈول وے ۔
اوہدے نیناں وچوں نکل کولا کولا چاننا،
رتیاں اناراں وچوں رہا مینوں ٹول وے ۔
ٹاہلیاں دے آلھے-دوآلے پون پئی سہکدی،
ہائِ نہ اوہنوں چمھدا پردیسیئے دا بول وے ۔
روسا دلے وچّ ن لیاویں میرے ہانیاں،
بند گھڑی لئی اوہنوں آکھ لواں ڈھول وے ۔
ٹھنڈے ساغراں دے سپنے لیندیاں،
لوناں آئیاں پھلاں دے گھاٹ وے ۔
وے ایہہ رنگاں دے چشمے تے آن کے،
بن گئیاں نے قیس دی ذات وے ۔
وے ایہہ جانن ن جانن ن کملیاں
رٹھے سجناں دے سینے 'چ خار وے ۔
وے ایہہ تتیاں دے پینڈے اندراں،
موت کھولیگی سویاں دے بار وے ۔
دھیاں چلیاں ویراگناں تتیاں
پا بابل دے دیش تے جھات وے ۔
ساجن ٹھارسی ہکّ نوں کس طرحاں ؟
پی کے چلیاں نے سورج دی لاٹ وے ۔
لوناں لنگھیاں سرووراں کول دی
جاگے پانی دے سیاں ہی گھٹّ وے ۔
چھمبھ واجاں ہی رہے بس ماردے
تتی دھرت دے انننا اٹھ وے ۔
لوناں کپڑے میلے پا چلیاں،
راہ وچّ چن دی آؤنی ایں رات وے ۔
کرناں دھوبناں کرنگیاں کھڑک اٹھ
بھرے نیندراں گندھاں دے گھاٹ وے ۔
نیلم دیس دی جوہ وی جھلکدی
پیتی لوناں نے رجّ پربھات وے ۔
ناپیا نکی جہی ہکّ وچّ یار نوں
بھری ناچاں دے نال انگھلاٹ وے ۔
پنچھی چن دا عنبریں اڈیا
تکن آیا سہاگ دی رات وے ۔
ساگر لہراں دی جیبھاں نہ' بولیا
ہوئی گیتاں وچّ عشقَ دی بات وے ۔
لوناں گربھ دی دات لے چلیاں
بھرن پیکیاں ولّ الانگھ وے ۔
سواگت سجن-نشانیں دا کرن لئی
چمکن بجلیاں سپنیاں وانگ وے ۔
پہاڑاں دی ویدنا پوہ دے گگن 'تے
تریلاں دے وہن کونجاں دی واج تے کمبن-
پہاڑاں دے ہنجھو اوشا دی لالی توں
کھچے گئے گگن تے ازلاں دے وانگوں،
پہاڑ کونجاں بن آئے نیند وچّ جندے
کنول بنے تری نیند وچّ راگ دے سنگم ۔
کی سنے ؟ کی دسے ؟ پوہ دی رتے
کس کال دے کناریاں اتے
'ٹک ٹک' کر رہا تیسا پہاڑیاں اتے-
جھولیاں گگناں دیاں ٹسک پئیاں
اوشاواں روندیاں فرہاد دے سر تے-
'ٹک ٹک' لیہندی ہی جاندی ڈونگھ-ڈونگھانیں،
جھیل وچّ کسے نہر دی جاگ کھلھے ۔
| |
