سوچاں دے ستھر نور محمد نور
ساڈے پلے کتھے دھپّ دپہراں دی۔
پنڈاں دے بھاگاں وچ رونق شہراں دی۔
کول کھلو کے حالَ کسے نوں کہہ دیون،
عینی چنگی قسمت کتھے نہراں دی۔
ساگر دے دکھ-درد فرولن بہہ گئیاں،
بات جدوں میرے سنگ ہوئی لہراں دی۔
پھیر کویں ہن مناں گلّ وچولے دی،
رقم کھڑی ہے سر 'تے پہلے مہراں دی۔
اس دی 'ہاں' 'تے نربھر ہے رکنا-جاناا،
ہمت کتھے بنا اجازت ٹھہراں دی۔
نازک، نرم، ملوک پنڈے نوں ڈھک کے تر،
دھپّ بڑی تکھی پیندی ہے، قہراں دی۔
ہوکے، ہاوے، 'تے دھبے بدنامی دے،
کول میرے ہے کھٹی پچھلے پہراں دی۔
'سوچاں دے ستھر' نے غزلاں 'نور' دیاں،
بھاویں گھاٹ اجے ہے لگدی بحراں دی۔
کجھ شبداں دے الٹے-سدھے پھیراں نال۔
کجھ توں کجھ بن جاندے جبراں-زیراں نال۔
جاندا-جاندا گوڑھے دھوئیں چھڈّ گیا،
نھیر جدوں ٹکرایا سیت-سویراں نال۔
عزت مٹی رولن سچیاں راتاں دی،
چور-اچکے رل کے گھپّ ہنیراں نال۔
موم بنا نہ ہویا ہردا تکڑے دا،
بھکھے دے ڈھڈّ وچوں نکلیاں لیراں نال۔
سکھ سنبھالن والے سکھاں مان گئے،
بیٹھا کمباں میں دکھاں دے ڈھیراں نال۔
گدیاں 'تے وی سون نہ دتا سوچاں نے،
ستے دیکھے لوک مٹی دے ڈھیراں نال۔
جنگل، بیلے، روہیاں 'تے بازاراں وچ،
ہر تھاں شکرے کھیڈن تتر-بٹیراں نال۔
منّ لیندا ہے کافر ہوند خدا دی 'نور'،
آفت توں بچ جاندے جد اوہ میہراں نال۔
جھاکن تھماں ورگے نھیرے، کول کھلوتے بابے دے۔
اک-اک کرکے مکدے جاندے، پتّ-پڑوتے بابے دے۔
بچیا نہ کوئی آکھن والا، تتا-تتا بلداں نوں،
مرگاں ورگے بہڑے رمبھن، حل نوں جوتے بابے دے۔
دسدا نہ کوئی دانہ-پانی پاون والا پسوآں نوں،
کھرلی اتے بھکھن-بھانین ہینگن کھوتے بابے دے۔
سنجھ-سویرے خبراں چھپیاں، اخباراں وچ بھوگ دیاں،
کماں توں نہ مڑ کے آئے، گبھرو پوتے بابے دے۔
رستے دے وچ لٹی ڈولی، رل کے آپ کہاراں نے،
سکّ گئے پڑ-نونہاں خاطر، ہار پروتے بابے دے۔
بھکھ کے کھیروں-کھیروں ہویا، سانجھاں چلھا ٹبر دا،
بیٹھے وڈھوں-کھاؤں کردے، پوتے-دوہتے بابے دے۔
مٹی دے وچ مٹی ہندا، دیکھ بھوکھ جواناں دا،
سوچاں دے ساگر وچ لگدے، رہندے غوطے بابے دے۔
بچدے-کھچدے الڑھ چوچے، کھڈیوں کڈھے الھاں نے،
کٹھے کرکے بڈھے پھنگھاں، ہیٹھ لکوتے بابے دے۔
کون دھرو ہن موڈھے اتے، ڈنڈا میری ارتھی دا،
سوچدیاں ہی اڈّ جانے نے، اک دن طوطے بابے دے۔
ستھّ دی بوہڑ تھلے لائے ڈیرے بھوت-چڑیلاں نے،
کدھروں ہیر سنن نہ آئے، رات سروتے بابے دے۔
سن کے بمب-بلاسٹ ہندے، بچے روئے پنڈاں دے،
بینڈی کھوپے لے بھجے کھوہ چلدے بوتے بابے دے۔
یاد جدوں ٹبر دی آئی، اتھرو چوئے داڑھی توں،
'نور محمد' نے تد جا کے، اتھرو دھوتے بابے دے۔
کد تکّ ہور چگوگے موتی، ہنجھوآں دیاں قطاراں دے۔
مانسروور ورگے دیدے، پچھن میرے یاراں دے۔
کد تکّ رستہ روک سکیگی، کندھ بنائی لوکاں دی،
'برلن' وانگوں کھنڈ جانے نے، پتھر سبھ دیواراں دے۔
بھاویں راج نہیں دھرتی 'تے، کدھرے اج یزیداں دا،
جؤندے نے دل والے پھر وی، سائے وچ تلواراں دے۔
لا جاندے نے 'بدل' وانگوں، لارا اج دے بدل وی،
سکّ جاندے نے اؤڑاں دے وچ، بوٹے سرخ-چناراں دے۔
کس دے کول سماں ہے یارا، تیرے دکھ ونڈاون دا،
ایویں کاہنوں دیکھ رہا ایں، سفنے جان-نساراں دے۔
چاننیاں راتاں دے سارے، حداں-بنیں لنگھ گئے،
لسّ-لسّ کردے نینن-پٹولے، ورگے میرے یاراں دے۔
دل وچ لے کے مٹھیآں یاداں، تور لوو رتھ آساں دی،
لوک بنا لیندے نے کوٹھے، کندھاں دیاں اڈاراں دے۔
یورپ تکّ گڈے نے جھنڈے، ملت دیاں جواناں نے،
سو واری آئے نے ویلے، چڑھتاں اتے اتاراں دے۔
لوڑ کدے نہ پیندی جگّ 'تے عطر-پھلیل، گلاباں دی،
سانبھ-سجابھ کے رکھے ہندے، دیسی مکھڑے ناراں دے۔
سو-سو پجّ بناؤندے ڈھونگی، چجّ چھپا کے رکھن نوں،
کر دندے پر جگّ 'تے ظاہر، ورقے کجھ اخباراں دے۔
کاہنوں ونگ-ولیویں کھا کے، تردی تور زمانے دی،
جے کارے وی سندر ہندے، سندر نقش-نگاراں دے۔
دب دویں قبراں وچ جا کے، عادت سفنے دیکھن دی،
جان لویں اندر دے کارے، جے توں سندر کاراں دے۔
بچے ویچن تیک پچا دتا بھکھاں نے ماواں نوں،
حالے توں تکنے نے ویلے، چیکاں اتے پکاراں دے۔
عزت 'تے زلت دا ملنا ہتھ خدا دے ہندے 'نور'،
بھٹک لوو جناں دل چاہوے، بوہے-بوہے یاراں دے۔
برہا دے جھٹکیاں دی دے کے صلیب مینوں۔
چھڈدا، نہ ماردا ہے میرا طبیب مینوں۔
پچھاں تاں کجھ نہ دسن، سوچاں نہ سمجھ آوے،
کتھے لجا رہے نے میرے نصیب مینوں۔
سانجھا کراں کنھاں دے سنگ بیٹھ کے غماں نوں،
بیٹھن دوے نہ دنیاں میرے قریب مینوں۔
لٹی بگانیاں نے دولت بھروسیاں دی،
تاہیؤں تاں سمجھدا ہاں میں خود غریب مینوں۔
سووانگے میل پچھوں وصلاں دی سیج اتے-
اک آس دے گیا ہے میرا حبیب مینوں۔
دولت وی ہاسیاں دی ونڈے کنجوس ہو کے،
ہر بات اس دی لگے اج-کلّ عجیب مینوں۔
اےداں بچا رہا ہے آپے نوں یار میتھوں،
جیونکر اوہ سمجھدا ہے دل دا نقیب مینوں۔
'مندا رہیں توں آپے حجراں دے پینڈیاں نوں'-
تردے بنے اوہ دے کے بوجھل زریب مینوں ۔
پھردا ہاں 'نور' ونڈدا ساہت دے نھیریاں نوں،
کہندا نہیں کسے نوں آکھو ادیب مینوں۔
جیون دی ہر تمنا کرکے نیلام میری۔
پھردی ہے گھر کسے دے ہر روز شام میری۔
اینا کو رہِ گیا ہے اختیار زندگی 'تے،
تردا ہے ہور کوئی پھڑ کے لگام میری۔
اک دن میں بھٹکدا ساں روٹی دے ٹکڑیاں نوں،
دن پھردیاں ہی بھلی 'ہستی' مقام میری ۔
پے کے پنگھوڑیاں 'تے ستے نے لوک سارے،
کر کے گئے نے جہڑے نیندر حرام میری۔
انج بن گیا ہے موسم غم گین زندگی دا،
ٹھردی دوپہر میری، بھکھدی ہے شام میری۔
سو وار دیکھیا ہے سمجھا-بجھا کے اس نوں،
تکڑے نوں کد ہے کردی عادت سلام میری۔
گڈی محبتاں دی جد وی کتے چلائی،
موقعے تے ہو گئی بس قسمت ہی جام میری۔
لگدی ہے آس ہوئی تقدیر دا کھڈونا،
آئی ہے مڑ کے چٹھی میرے ہی نام میری۔
چشکا ہے شاعری دا جس نوں اوہ 'نور' ہاں میں،
اج-کلھ دے شاعراں وچ چرچہ ہے عامَ میری۔
وانجھا ہاں ہاسیاں توں سجناں دے پاس ہو کے۔
لنگھدی ہے شام میری اج-کلّ اداس ہو کے۔
تکدا ساں بن کے بدل برسنگے یار اک دن،
ایپر جدوں اوہ آئے، آئے پیاس ہو کے۔
پجے نہ کرن کوئی نھیرے دے بوہیاں تکّ،
دھپاں نوں ترسدا ہاں سورج دا خاص ہو کے۔
ڈٹھی ہے جھوٹھ ہندی دو-پل دے وچ کہاوت،
تکیا ہے دور بیٹھا نوہاں توں ماس ہو کے۔
نیڑے سی گھر دا پینڈا نظراں دی مار جناں،
تاں وی جدوں اوہ پجے، پجے اداس ہو کے۔
آئے ہو سوچ کے کی من دی بھڑاس کڈھو،
بیٹھے ہو سامھنے کیوں انج بد-حواس ہو کے۔
اٹھو، سوار ہووو، ہمت دے گھوڑیاں 'تے،
کد تکّ رہوگے بیٹھے قسمت دے داس ہو کے۔
پورا حساب لا کے چلے ساں منزلاں ول،
ہمت ہی رہِ گئی پر جھوٹھا قیاس ہو کے۔
ہر دیس وچ نے بیٹھے 'نمرود' اس سمیں وی،
سولی 'تے ہن وی لٹکن 'عیسیٰ' کراس ہو کے۔
برسے سی کد 'تے کاہتوں پتھر 'سنگھول' اتے،
آویگا سمجھ سبھ کجھ آؤ 'براس' ہو کے ۔
چکیا سی موڈھیاں 'تے تہذیب دا جنازہ،
لوکی گھراں چوں نلکے جد بے-لباس ہو کے۔
ہر وار ہاریا ہاں میں دل-لگی دی بازی،
مینوں نہ راس آئی لوکاں نوں راس ہو کے۔
بخشس ہے سبھ خدا دی دل دے سکون باجھوں،
دوزخ دی جون بھگتاں جنت 'چ واس ہو کے۔
پچھدا ہے 'نور' بیٹھا اپنی ہی سوچنی توں،
ملدی ہے زہر کاہتوں اج-کلھ مٹھاس ہو کے۔
اتھے بہنا لوچاں سکھر دپہراں نوں۔
جہڑا بوٹا چھاواں دیوے غیراں نوں۔
پانی دے وچ ڈبی بیڑی سوچاں دی،
کنڈھے بیٹھا پرکھ رہا ساں لہراں نوں۔
قلم نمانی کلی-کاری کی کردی،
بھائیاں بھائیاں دے وچ ودھدے ویراں نوں۔
ہاسے دی چنگاڑی لا کے دیکھ لوو،
ڈسک-ڈسک کے روندے غم دے شہراں نوں۔
نہ جانے کد اوڑ نمانی آ پجے،
سوچ-سمجھ کے ورت سمیں دیاں لہراں نوں۔
روکاں دی زنجیر بنا کے پاؤندا ہاں،
یاد تیری ول نسدے دل دے پیراں نوں۔
انّ پکاؤن لئی کجھ ڈکے چگن ترے،
کاراں اتے نکل ترے کجھ سیراں نوں۔
جی بھر کے دیدار کراںگے دیکھ لویں،
پاسے کر کے سبھ روکاں 'تے گہراں نوں،
'نور' اجے وی تیریاں نویاں غزلاں وچ،
گھاٹ وچاراں دی لگدی ہے بحراں نوں۔
چوری-چوری انج نہ جھاکو، بہہ کے روز بنیرے کول۔
دل دا چین گوا بیٹھوگے، پھس کے روپ-لٹیرے کول۔
کیوں نہ میں اس دے گن گاواں، جا کے روز سویرے کول،
چانن ورگے دیپ جلا کے، رکھ گیا جو میرے کول۔
شام-سویرے کیوں نہ آون، یاداں اس دلدار دیاں،
سوہنے-سوہنے پھلّ سجا کے، رکھ گیا جو میرے کول۔
گھر دا بھانڈا-ٹینڈا کیتا، کھیروں-کھیروں ویلے نے،
بیٹھا جھاکاں اک نہ بہڑے، مددگار کھلیرے کول۔
کرم کدے نہ ہویا اس توں، کدھرے شوخ اداواں دا،
ٹھوٹھا پھڑ کے منگدا دیکھاں، اس نوں چار-چفیرے کول۔
تر جا لے کے ہور کتے اکڑیواں روپ شنگارے دا،
پھڑک نہیں پنچھی وی سکدے، دل-جلیاں دے ڈیرے کول۔
تیرے نیناں نال ملی نہ، مٹک کسے دے نیناں دی،
بھاویں اکھاں نت مٹکاؤندے، بہہ کے لوک بتھیرے کول۔
بوند کدے وی اؤڑاں مارے، بھجدے دل تے پائی نہ،
بھاویں لوکاں نوں دسدے نے، بدل بہت گھنیرے کول۔
ایہہ وی ویلا آ جانا ہے، اک دن 'نور' ہیاتی 'تے،
آکھینگا بیٹھے نہیں دسدے اوہ نظراں دے گھیرے کول۔
رنگاں دے وچ مچی حال-دہائی ہے۔
سجناں نے ہتھاں 'تے مہندی لائی ہے۔
میری بات، بتنگڑ بن کے فیل گئی،
ایس طرحاں غیراں نے لوتی لائی ہے۔
حکم-عدولی کریاں محرم رسدا ہے،
کہنا مناں تاں ہندی رسوائی ہے۔
پیڑ اتے دکھ میرے سکے سبندھی نے،
اوہ میری بھابی اوہ میرا بھائی ہے۔
چوس رہی ہے خون ادوں توں سوچاں دا،
غزل کہن دی عادت جد توں پائی ہے۔
بھوت جدوں سر چڑھ جاوے خدغرضی دا،
دشمن دسدا بھائی نوں وی بھائی ہے۔
میرا ساتھ نہیں اوہ دندا نہ دیوے،
اس وچ وی میری ہی ہور بھلائی ہے۔
ہر تھاں سوکے لائے اوڑ لمیری نے،
سکے چھپڑ دے وچ جمی کائی ہے۔
کدھر جاوے دوویں پاسے موت دسے،
جس دے اگے نالہ پچھے کھائی ہے۔
تکڑی محنت نال اکٹھی کیتی سی،
جہڑی دولت ویلڑھ پتّ اڈائی ہے۔
چاتر لوکاں دے نیناں نے سنگھ لئی،
واس عشقَ دی دل وچ بہت لکائی ہے۔
روکن 'تے وی چغلی کرنو رکیا نہ،
جس دی ہر تھاں میں کیتی وڈیائی ہے۔
جھکدی جھکدی ایہہ کبی ہو جاوے گی،
آون لگی ڈھونہی وچّ گلائی ہے۔
مڑ-مڑ جھاتاں مارے واپس آؤن لئی،
مشکل نال غلامی گھروں نٹھائی ہے۔
شاید اگّ پوے اک پیڑ وفاواں دا،
مترتا دی من وچ پود اگائی ہے۔
چاتر لوکاں دے نیناں نے سنگھ لئی،
واس عشقَ دی دل وچ بہت لکائی ہے۔
جد وی ہسے گلاں سن کے یار دیاں،
ویکھن والے سمجھن 'نور' شدائی ہے۔
کاہتوں نہ مکھڑا چماں، کیوں نہ گلے لگاواں۔
محرم دے در تے ہو کے، آئیاں نے اج ہواواں۔
کس نال دل لگا کے، بیٹھے ہو دور جا کے،
سجناں دے کول جا کے، پچھیں ایہہ بات کاواں۔
شیشے دے وانگ کھلرے، جو چور-چور ہو کے،
دل دے ہزار ٹکڑے، اس نوں کویں دکھاواں۔
سکھاں دے سفنیاں نوں، کدھر توں لے کے لنگھاں،
پردوشناں نے ہر تھاں، کریاں بھرشٹ راہواں۔
دندے نے دین دیوو، غیراں 'تے دوش کاہدا،
دھوکھے میں اپنیاں توں، اےداں دے روز کھاواں۔
اہلے جو ہو گیا ہے، نظراں دے نال کھہِ کے،
اس روپ دی تمنا، دل 'چوں کویں بھلاواں۔
لگدا سی دور اس توں، رہِ کے وی جی لوانگے،
جس دن وی دور ہوئے، آیا نہ ساہ سکھاواں۔
ویران رستیاں 'تے، ہن ساتھ کون دیوے؟
لئیاں نے جان کے میں، برہا دے نال لاواں۔
جہڑی 'تے عمل کریئے آساں دے الٹ جاوے،
دندے نے لوک بھاویں نت 'نور' نوں صلاحواں۔
بھاویں خفا اوہ ہووے، بھاویں برا کہاواں،
جھاتی معصومیت 'تے دسے بنا ہی پاواں۔
دساں کی بے بسی دی پیڑاں بھری کہانی،
جھڑکاں بگانیاں توں گھر وچ بلا کے کھاواں۔
جھوٹھاں توں، وعدیاں توں، تیرے ارادیاں توں،
ستیا ہاں جس طرحاں میں تینوں کویں ستاواں۔
لکھے نے ورقیاں 'تے کجھ گیت میں خوشی دے،
غم گین زندگی ہے، کہڑے پڑائ 'تے گاواں۔
ڈردا ہاں لاؤن توں ہن اولاد وانگ پودے،
دتیاں نہ جے ایہناں نے بڈھے پلاں 'چ چھاواں۔
تردا ہاں، جد توں سکھئ، پیراں 'تے میں کھلونا،
لمبیاں نے زندگی دے پینڈے توں ودھ کے راہواں۔
من نے تاں سوچیا سی ہویا نہ حوصلہ، پر-
اک جھات حسن اتے اج پھیر پاؤن جاواں۔
ہے 'نور' دی تمنا نظراں توں دور رہِ کے،
سو-سال یار جیوے، دیواں ایہو دعاواں۔
ہپھڑا-دپھڑی پا کے گھر جا وڑیاں نے۔
میرے نال جدوں وی پوناں لڑیاں نے۔
تیرے نیناں وچوں آپا دیکھ لواں،
بہجا، مشکل نال تاں ملیاں گھڑیاں نے۔
خالی ہتھ اچھاواں مڑیاں جس دن توں،
دل دے ویہڑے تد توں سوہناں کھڑھیاں نے۔
لوتھ لیا کے پرکھانگے ہر سفنے دی،
کنے زخم دتے سجناں دیاں تڑیاں نے۔
گجھیاں رمزاں نے شدھری تہذیب دیاں،
لوک جنہاں نوں سمجھن لکھیاں-پڑھیاں نے۔
چلدا رہنیں کاروبار زمانے دا،
وقت دیاں سوئیاں کس خاطر کھڑھیاں نے۔
تکدے ہو گھٹناواں جو سنسار دیاں،
میرے جیون دے ناٹک دیاں کڑیاں نے۔
بھکھ دے مارے کنے بچے مر گئے نے،
وچّ گداماں کنیاں کنکاں سڑیاں نے۔
دساں کنج حقیقت اوچے محلاں دی،
ماڑے لوکاں دے سفنے دیاں مڑیھاں نے۔
نکلی سگھّ نہیں مڑ باہر ریجھاں دی،
جس دن توں تکڑے دے گھر جا وڑیاں نے۔
کل نتانے دل دی گٹھّ وسائی سی،
اج تویلے شاہاں دے جا کھڑیاں نے۔
نت نواں گھر لبھن دل دے چین لئی،
سجنیاں نے جاں حقے دیاں نڑیاں نے۔
شاید چھاں دے دیوے چھت امیداں دی،
نال جگاڑاں دے کجھ اٹاں گھڑھیاں نے۔
اس تھاں پودے کی ہریالی دیونگے،
جس تھاں 'تے مڈھوں ہی جڑاں اکھڑیاں نے۔
محلاں دی چھت 'تے ہی چڑھ کے دیکھ لوو،
وچّ ہڑھاں دے کنیاں جھگیاں ہڑھیاں نے۔
تد تکّ لطفَ اٹھاؤ 'نور' اداواں دا،
یار جدوں تکّ کردے نخرے-اڑیاں نے۔
جیوں ہالی بن حل دا منا لگدا ہے۔
تیرے باجھوں جیون سنا لگدا ہے۔
مندے ہالیں، پھردے حسن-بزاراں وچ،
ایہہ وی کوئی عشقَ-وچھنا لگدا ہے۔
آس –کڑاہی دے ریتے چوں تڑک کے اوہ،
غم دی بھٹھی وچ ادھ-بھنا لگدا ہے۔
کلا بہہ کے جد آپے ولّ تکدا ہاں،
سارا جیون ہی اکّ-تھنا لگدا ہے۔
پل وچ پلٹی کایا کھاون والے دی،
زہر ملا کے آٹا گنھا لگدا ہے۔
دوش دواں کیوں غیراں نوں بدنامی دا،
بھنیا آپنیاں نے ٹھنا لگدا ہے۔
بھیڑ بڑی ہے ایپر 'نور محمد' نوں،
یار بناں جگّ سنم-سنا لگدا ہے۔
دیکھن نوں ایہہ کم تاں کوئی خاص نہیں۔
ایپر ایسا جیون مینوں راس نہیں۔
پھیر کدے مل کے بیٹھانگے سوچ لواں،
پر ایہہ سبھ کجھ ہوون دی وی آس نہیں۔
بندہ ہپھڑا-دفڑی وچ گھر بیٹھا ہے،
حالے اس دے قایم ہوش-حواس نہیں۔
اپنا-اپنا چھپا کے لنگھے میرے توں،
ایہہ کی ہے، جے ارماناں دا نعش نہیں۔
کھو بیٹھے ہاں کدھرے دولت متراں دی،
'کلاں توں ودھ بچیا کجھ وی پاس نہیں۔
غصے وچ ونڈو نہ چلھا ٹبر دا،
نوہاں توں وکھ ہندا ڈٹھا ماس نہیں۔
لٹّ لیا گھر-بار جدھا مسکاناں نے،
اس بندے نوں کرنا ہور ہراس نہیں۔
الڑھ سفنے لے کے ایتھوں نسّ جاوو،
الجھ گیا دل کدھرے، ملنی لاش نہیں۔
'نور' سمجھ کے چلیں چالاں عشقَ دیاں،
کھیڈ دلاں دی ہے ایہہ کوئی تاش نہیں۔
تینوں اپنا محرم سمجھاں، جاں گھر دا مہمان لکھاں؟
ایس کہانی دے مکھ اتے، جو آکھیں عنوان لکھاں۔
اپنے دل دی دھڑکن کولوں، تینوں کجھ انجان لکھاں،
جاں پھر ہور کسے تے ہویا، میں تینوں قربان لکھاں؟
مست بہاراں دے موسم وچ، آ کے میرے نال بہیں،
دل نوں زلفاں ہیٹھ لکا کے، الفت دا دیوان لکھاں۔
قلم پھڑیں بیٹھے ہتھاں نوں، کھلھ دویں من-مرضی دی،
کناں سچا؟ کناں جھوٹھا؟ تیرا دین-ایمان لکھاں۔
سارے بندے اکو رنگے حالَ نرالا سبھناں دا،
کہڑے نوں شیطان لکھاں 'تے، کہڑے نوں بھگوان لکھاں؟
ہر اک لیکھک اپنی-اپنی، ڈفلی چکی پھردا ہے،
کیہنوں کہڑی لکھنی بارے، اک ودھیا ودوان لکھاں۔
مدت ہوئی بیجی، سنجی، گڈی، وڈھی، گاہی نوں،
حالے وی میں اپنے-آپیے نوں چنگا کرسان لکھاں۔
تیرے باجھوں حالَ ہے کناں بھیڑا تیری بستی دا،
دل کردے پتر وچ تینوں، اس دا ناں شمشان لکھاں۔
چن دے ٹکڑے آکھ بلاواں اپنے دھیاں-پتاں نوں،
ٹبر دے جیاں دی کنی اوچی ہور اچان لکھاں۔
وٹاں اتے تپڑ رلدے کلیاں، جھگیاں، جھاناں دے،
کس ظالم دی سہِ 'تے آیا ہویا ایہہ طوفان لکھاں۔
ہر پاسے پرسنسا ہووے، میری نیک-دلیلی دی،
میل-ملاپ ودھاون والے، جسماں نوں اک-جان لکھاں۔
کالخ دے وچ وال چھپا کے، آپا بدلیں فردا ہاں،
کنج بناؤٹی دکھ دی سہِ 'تے اپنا آپ جوان لکھاں۔
جگ دی ہوند کڑکی دے وچ پائی نیم-حکیماں نے،
کس روگی دی دارو بدلے کس نوں میں 'لقمان' لکھاں۔
جناں وی ہے حق پچھانی، توں وی 'نور محمد' دا،
ایہہ نہ ہووے اوڑک نوں میں، تینوں بے ایمان لکھاں۔
کیتا کدے توں دل وچ میرا خیال ہندا۔
انج دور بیٹھ کے نہ آپا سنبھال ہندا۔
پاؤندا نہ منہ بھوا کے متھے 'تے تیوڑیاں اوہ،
ہوئٔے جو حالَ میرا، اس دا وی حالَ ہندا۔
بھجدا نہ اؤت-ہردا برہا دے کولیاں 'تے،
اک نیک-بخت سکھنی گودی 'چ لال ہندا۔
عادت ہے محرماں دی دوری بنا کے رہیئے،
انج، قیمتی سماں نہ میتھوں حلال ہندا۔
پیندی نہ دھپّ تکھی بوٹے دی لغر اتے،
جمدا ہی ساوا پتر کاہتوں نڈھال ہندا۔
راہاں بگانیاں 'تے تردے تاں جان جاندے،
رہبر بناں ہے ترنا کناں محال ہندا۔
سوچاں نوں شودھ کے تر ایویں نہ سوچ بندے،
ہیٹھاں اکاش ہندا، اتے پتال ہندا۔
پھسدی نہ بھنوراں وچ کستی امید والی،
آؤندی جدوں مصیبت توں نال-نال ہندا۔
کٹی ہے عمر ساری تیری رضا مطابق،
ہن دن کٹی نوں دوجا ٹھیہا نہ بھال ہندا۔
چھپدے دے وانگ پھیلی لالی ہی نظر آؤندی،
گلھاں دے تودیاں 'تے لگیا گلال ہندا۔
آپا بچا کے لنگھدی دنیاں دی ہر سیانپ،
نخرے دے موڈھیاں 'تے زلفاں دا جال ہندا۔
ریجھاں دی فصل اگی، مردی نہ اوڑ ماری،
لنگھن نوں پانیاں دے کڈا وی کھال ہندا۔
کس حوصلے کسے دے چیتے دی پرکھ کریئے،
اپنا مجازی وی نہ ہن تاں سنبھال ہندا ۔
لٹی ہے کہڑیاں نے اج عشقَ دی سیانپ،
تیرا وی وانگ ہوراں اج ایہہ سوال ہندا۔
کردا نہ 'نور' جے کر ہوراں 'تے توں بھروسہ،
تیرا وی اپنیاں وچ رتبہ بحال ہندا۔
شودھو اس نوں ہیٹھاں دھر کے رندے دے۔
بندہ کم نہیں جو آؤندا بندے دے۔
ڈھڈّ بھرن نوں جہڑا روٹی دیوے نہ،
گولی مارو ایسے لنگڑے دھندے دے۔
اک مدت محفل وچ ہیکاں لائیاں نے،
کی ہویا دن آ پہنچے نے مندے دے۔
الٹ-پلٹ کے دیکھ لوو اس نوں شاید،
سجناں دا خط ہووے وچ پلندے دے۔
کھلھ جاویگا آپے تالا چپاں دا،
چابی میچ جدوں وی آئی جندے دے۔
جال وچھا کے زلفاں دا جو تریا سی،
آپے الجھ گیا وچ اپنے پھندے دے۔
اپنی عزت اپنے ہتھیں سامبھو 'نور'
چھیڑ کرن 'تے چھٹے پیندے گندے دے۔
جاوو نہ دل چرا کے، مینوں وی لے چلو۔
بلھاں چوں مسکرا کے، مینوں وی لے چلو۔
کردے رہانگے راہ وچ منزل دا فیصلہ،
پلکاں اتانہ ہلا کے، مینوں وی لے چلو۔
ہندا نہ اپنیا وچ دوری دا ریڑھکا،
ایہہ دوریاں گھٹا کے، مینوں وی لے چلو۔
آ جان تکدیاں ہی چہرے 'تے رونقاں،
پردہ پچھانہ ہٹا کے، مینوں وی لے چلو۔
لگدی کسے توں ڈردے تردے نہیں تسیں،
کجھ فاصلہ بنا کے، مینوں وی لے چلو۔
کنڈیاں دے نال لدے رستے جہان دے،
پلو ذرا بچا کے، مینوں وی لے چلو۔
چھپ جان جس دے اندر ہاسے تے رونقاں،
چولا اوہو پواکے مینوں وی لے چلو۔
منزل وی دور دی ہے رستہ وی اوپرا،
بکل دے وچ چھپا کے، مینوں وی لے چلو۔
کردا رہوگا کد تکّ انج 'نور' بینتی،
آہاں 'تے ترش کھا کے، مینوں وی لے چلو۔
ساتھ دویں تاں ایدھر-ادھر جاواں کاہتوں؟
ہور کسے دے اگے شیش نواواں کاہتوں؟
فٹڑ دل دے سنے یاد-بنیرے اتے،
نت دن آ کے بہندا ایں توں کاواں کاہتوں؟
آپ پتہ نہیں پجانگا کد منزل اتے،
ہور کسے نوں دیواں میں سرناواں کاہتوں؟
کی کی کارے ہوئے الڑھ پتراں کولوں،
جاندیاں وی رونودیاں نے ماواں کاہتوں؟
عکس جدھے شبداں وچ جھاکے محبوبہ دا،
لوکاں نوں میں ایسی غزل سناواں کاہتوں؟
لنگھ گئی کجھ، باقی ہے جو لنگھ جاوے گی،
جیون-دھارا گنجھل دار بناواں کاہتوں؟
'آوے' وانگوں دھکھدے دل دے بوہے اتے،
رمکدیاں نے ٹھنڈھیاں-ٹھاریاں ہواواں کاہتوں؟
نال اوہناں دے تر کے جتھے پیر دھرے سن،
بھلن نہ اوہ اج انوبھڑ تھاواں کاہتوں؟
جہڑے گھر دے وچ وڈیاں دی بات نہ پگے،
باغی بچیاں اتے حکم چلاواں کاہتوں؟
پہلاں تاں ہندے سن کھلرے اٹاں-وٹیں،
رستہ دیون لگیاں نے اج راہواں کاہتوں؟
ہوون نہ جس گھر وچ دوست، سنگی-ساتھی،
بہہ جاندے نے لوک اتار-کھڑاواں کاہتوں؟
نہ رشتہ نہ ناطہ میرے نال جنہاں دا،
پچھدے نے ہر وار میرا سرناواں کاہتوں؟
ریجھاں نال اگائے بوٹے پتّ-دھیاں دے،
دیون نہ ودھ-پھلّ کے ٹھنڈھیاں چھاواں کاہتوں؟
عشقَ –سواری جیون-منزل 'تے نہ پجے،
جاندیاں وی عاشق لیندے لاواں کاہتوں؟
سوچ-اڈاری نے آکھی سی بات-بھلے دی،
پٹھیاں-سدھیاں واپریاں گھٹناواں کاہتوں؟
مدتاں پیڑ ہنڈھا کے ہے پہچان بنائی،
نال اوہناں دے تر کے عکس گواواں کاہتوں؟
بے-درداں دے پتھر ورگے سینے وچوں،
حالَ میرے 'تے نکلدیاں نے آہواں کاہتوں؟
پھیر ادھے بوہے ولّ کیوں اٹھ چلئیں 'نور'،
آکھ رہا سیں، 'رٹھیا یار مناواں کاہتوں'؟
برہا دے گھر کلم-کلاّ بیٹھا ہاں۔
تیرے باجھوں ہویا جھلا بیٹھا ہاں۔
مرہم مکیا ہے جد توں مسکاناں دا،
دل نوں لا کے روگ اولاّ بیٹھا ہاں۔
گاہک ملے نہ بھاویں، پھٹی 'تے لکھ کے،
گنواناں دا ملّ سولاّ بیٹھا ہاں۔
گونج سنے ہاسے دی وچّ خلاواں دے،
چپ-چپیتا میں ہی کلا بیٹھا ہاں۔
قصر نہیں اس نے وی چھڈی بولن دی،
میں وی اڈیں اپنا پلہ بیٹھا ہاں۔
کنج بھلاں اوہ ڈوبو میری کشتی نوں،
اج میں پڑھ کے 'کل ہو ولھا' بیٹھا ہاں۔
چوکا، چھکا اک دن لگّ ہی جاویگا،
میں آساں دا پھڑ کے بلا بیٹھا ہاں۔
دیکھانگے کنج جت اساڈی نہیں ہندی،
گلی نوں لا لمبا ٹلا بیٹھا ہاں۔
بخش دوینگا اک دن 'نور محمد، نوں،
ایسے آس سہارے الاھ بیٹھا ہاں۔
دیکھ رہا ہاں کس دی قسمت، جاگی ہے جاں ستی ہے؟
اس دھرتی 'تے کنی دنیا، اؤتی اتے نپتی ہے۔
ایسی شے نوں شام-سویرے، سر 'تے چکی پھردا ہاں،
میرے دادا جی کہندے سن، جو پیراں دی جتی ہے۔
باز نہیں حالے تکّ آئی، سوہنے مکھڑے تکن توں،
سندرتا دی شونقی-اکھکی، حسناں دے در دی کتی ہے۔
سارا ساون لنگھ گیا، برسات اجے وی ہوئی نہ،
اس موسم وچ کہڑا نچے، جو خود ہی بے-رتی ہے۔
پھیر تہاڈے در 'تے آ کے، ایہہ جھولی فیلاویگا،
بچ کے رہیؤ اس نیتا توں، ایہہ تاں بہت گھتتی ہے۔
'ایویں نہ کریا کر تلنا'، روز کہاں میں بابے نوں،
تیرے یگ توں میرے یگ دی، ہر اک چیز ادتی ہے۔
اکو ویہڑے دے وچ رہِ کے، قسمت دیکھو دوہاں دی،
چھوٹی شوقن وڈھی شوقن، نالوں ودھ سکتی ہے۔
اس موسم نوں وس وچ کرنا، تیرے وس دا روگ نہیں،
ایہہ تاں مرضی دی مالک ہے، وال-کٹی، دو گتی ہے۔
بھاویں اج-کلّ کھیڈ بنی ہے، جیون 'نور محمد' دا،
ایپر لوکو ایہہ نہ سمجھو، ہر میچے دی گھتی ہے۔
اک ڈر گیا 'تے اک نے وٹیاں نے گھوریاں۔
تاہیؤں تاں دو دلاں وچ پئیاں نے دوریاں۔
سانوں تاں بھالیاں وی اوہ یار نہ ملے،
دندے سی کٹّ کے جو محرم نوں چوریاں۔
بنیاں سی جو بہانہ سجناں دے میل دا،
ہن چردیاں نے کتھے مجھاں اوہ بوریاں۔
چاڑھنگے سفنیاں نوں اک دن اوہ نیپرے،
اس آسرے نے سوئیاں آساں ادھوریاں۔
آؤنا ہے مڑ کے کس نے ہس کے وداع کرو،
وچھڑن دے وقت ہسو، وٹو نہ گھوریاں۔
سینے 'چ دب گئی ہے بولن دی آرزو،
مسکان نوں اڈیکن آساں ادھوریاں۔
فقراں نے خون پی کے پائیاں نے جھرڑیاں،
کد آؤنیاں نے مڑ کے چہرے 'تے نوریاں۔
حداں توں پار کنے بیٹھے نے ملن نوں،
کنے ہی لوک ایدھر لیندے نے لوہریاں۔
چنگا ہی ہے مقدرج دیکھن نوں 'نور' دا،
کریاں نے سبھ مراداں مولٰی نے پوریاں۔
دسدا ہاں تردا پھردا سدھراں دی لاش ہو کے۔
بکھرے نے دل دے ٹکڑے انج پاش-پاش ہو کے۔
وچھیاں نے رستیاں وچ کنڈیاں دے وانگ نظراں،
لنگھے کویں نہ کوئی ہن دل-خراش ہو کے۔
نیناں دے پتیاں دی ہر کھیڈ کھیڈدے نے،
کردا ہاں پیش آپا اس نوں جو تاش ہو کے۔
بنیا ہاں اپنیاں وچ تقدیر دا کھڈونا،
دھرتی 'تے رل رہا ہاں، اچا آکاش ہو کے۔
پئیاں نے انج تریڑاں دل دی دیوار اتے،
لگدا ہے دوستی دا رہنا ہے نعش ہو کے۔
تکن گیا ساں چانن کجھ دن-کٹی دی خاطر،
کرناں چبھو کے سورج، ملیا عیاش ہو کے۔
پچھن جے آ کے اؤڑاں، اندر دی بات دساں،
مڑیا ہے ان-وسے کیوں بدل نراش ہو کے۔
اٹھ 'نور' کر وضو توں مولٰی دا شکر کریئے،
عزت رہی سلامت پردہ وی فاش ہو کے۔
اپنے-پننے دی بات کریں جے میرے نال۔
حساں-کھیڈاں، نچاں-گاواں تیرے نال۔
چند چڑھن نوں حالے کجھ چر لگنا ہے،
چپ-چپیتے رل کے آجا 'نھیرے نال۔
روز ہنیرا تیرے گھر وچ آؤندا ہے،
کی گھٹدا ہے میرے رین-بسیرے نال؟
راتیں چانن کردا سی جو راہاں نوں،
تڑکیں ڈٹھا جگنوں کھڑھا سویرے نال۔
اک جھٹکے وچ وہلڑ پتر چٹّ گیا،
پیو دی دولت جوڑی، کشٹ-لمیرے نال۔
وگڑے-تگڑے من نوں نگر سوچاں نے،
پنجرے پا دتا عقلاں دے گھیرے نال۔
توں ٹیسی ول جاندے راہ 'تے تورے پا،
رل جاونگے چنگے لوک ودھیرے نال۔
سوچ-سمجھ کے ساتھ بنائیں چلن دا،
دیکھیں رل نہ جاون چور ہنیرے نال۔
اپر گھمدا-پھرداا تکّ کے شکرے نوں،
دڑ وٹّ بیٹھا کاں وی، لگّ بنیرے نال۔
چنگا ساتھ اڈیکاں اگلے پندھ لئی،
ٹپّ لئی ہے پہلی منزل جیرے نال۔
جھگی دی اوچی پہچان بنا دتی،
اس نے محل بنا کے میرے ڈیرے نال۔
حق منگن نوں نال ترن توں کیوں سنگاں،
ایرے، غیرے، نتھو، خیرے، شیرے نال۔
گونند ملاپاں والی لے کے آیا ہاں،
ٹٹی بات–بناویں جے اج میرے نال۔
ٹکڑے-ٹکڑے ہو کے جو کھنڈ گئیاں نے،
بیٹھا ہاں ریجھاں دے اوس کھلیرے نال۔
میلھن دی رتّ آون 'تے جو چھڈّ گیا،
کد تکّ ناطہ رہندا اوس سپیرے نال۔
نیویں لگی اپنی ہوند ملاپ سمیں،
آ کے بیٹھ گئے جد لوک اچیرے نال۔
تھکیاں نظراں 'نور' دیاں پر ملیا نہ،
ہور کسے دا چہرا تیرے چہرے نال۔
ایسی گرمی لگی نرم کلاوے نوں۔
جیونکر جفی پا بیٹھا میں آوے نوں۔
ہتھ بیگانے دے کے خوشیاں گھر والے،
لے آئے پرنا کے ہوکے ہاوے نوں۔
متر کی جو دھر کے برف دلاراں دی،
ٹھار سکے نہ ہجر بھکھائے لاوے نوں۔
وڈھوں-کھاؤں کردا ہر پل برہا دا،
کتھوں لبھن جاواں دل-بہلاوے نوں۔
ٹھنڈھا-ٹھارا پیا چلھا مسکاناں دا،
لبھن جائیے کتھوں نگھّ دلاوے نوں۔
دھپاں وانگ تپے ہر اک ساہ بلھاں دا،
کی پھوکاں میں ساون دے مکلاوے نوں۔
اینا کہڑا بوجھ ہے خالی پنجر دا،
چکّ لوو رل-مل کے اک-اک پاوے نوں۔
پگڈنڈیاں 'تے متّ تہاڈی مارے نہ،
جوڑ لویں تلیاں دے نال پتاوے نوں۔
پیڑاں سمجھن لگّ پویگا قوم دیاں،
ٹھیس جدوں خود لگی دل-دکھلاوے نوں۔
جہڑا امن کرے دھرتی دے سینے 'تے،
امن-نشانی دیواں جنگ-ہٹاوے نوں۔
ایڈا تنبو تاناں کنج اسماناں 'تے،
دھپاں توں سامبھن نوں پتر ساوے نوں۔
چھڈّ دتی ہونی-انہونی منصف 'تے،
واپس کیوں لئیے ہن کیتے داعوے نوں۔
اثر ذرا نہ ہویا میرے ساہاں 'تے،
زہر وی نقلی ملیا زہر کھلاوے نوں۔
شوق نہیں جد اوچا ترلا چھڈن دا،
کیوں چپکاواں پگّ دے اتے ماوے نوں۔
اپنی چادر دے وچ پیر پسارو 'نور'
بیٹھ گیوں کیوں لے کے لوک دکھاوے نوں۔
موسم جو ہو گیا ہے جھلا 'تے خوبصورت۔
محسوس ہو رہی ہے سجناں دی ہن ضرورت۔
رہندی ہے زندگی نوں ہر پل نویں ضرورت
مورت دے کول بہہ کے لبھدی ہے ہور مورت۔
یاداں 'چ کھو گیا ہاں اس مکھ نوں دیکھدا ہی،
سجناں دے نال جس دی ملدی ہے شکل-صورت۔
بھگوان بندیاں ہی مغرور ہو گئی اوہ،
پتھر نوں گھڑھ کے جہڑی ہتھیں بنائی مورت۔
لوکاں 'چ آ وڑی جو دھرماں دی آڑ لے کے،
'نفرت' گھٹاؤن دی ہن کہڑا کرے مہورت۔
بیٹھیں نہ 'نور' ایویں خوش-فہمیاں نوں لے کے،
امناں دا خواب اےداں ہونا نہیں ہے پورت۔
نرم کلائیاں نے ایسا جھٹکا دتا۔
بکل وچوں دھرتی 'تے پٹکہ دتا۔
پل وچ پٹھا ہویا رستم دنگل دا،
قسمت نے ایسا دھوبی-پٹکہ دتا۔
پاسے کر کے چاٹی مٹھے بولاں دی،
سر اتے دھر جھڑکاں دا مٹکا دتا۔
پار کرن نوں کہہ کے ٹھیلنھ والے نے،
بھنور دے وچ بیڑی نوں اٹکا دتا۔
خود-غرضی وچ آ کے میری مرضی نے،
مینوں میرے راہاں توں بھٹکا دتا۔
میری ہوند پرائی کہہ کے اٹھ گیا،
بکرا جویں قصائی نے جھٹکا دتا۔
خوشیاں 'تے غمیاں دے گبھے آساں نے،
'نور محمد' نوں پٹھا لٹکا دتا۔
دنیاں والے جو کہندے نے، کھلھم-کھلّ کہن دیؤ۔
حالے میرے بلھاں اتے، چپّ دا زندہ رہن دیؤ۔
یار دراڈے کنج وسدے نے، مینوں آ کے دسو نہ،
کجھ دن دکھ جدائی والا، اوہناں نوں وی سہن دیؤ۔
سیک پیا جد اکلاپے دا، پرتن بارے سوچنگے،
حالے برہا دی بھٹھی وچ، ہور اوہناں نوں ڈہن دیؤ۔
کہڑے ساگر وچ ملدی ہے، جا کے موج اسانوں کی،
ونگ-ولیویں کھاندا دریا، جدھر وہندے وہن دیؤ۔
سوچ-سمجھ کے اگے تورو، گڈی دنیاں-داریاں دی،
اک-دوجے نوں آپس دے وچ، بہتا نہ ہن کھہن دیؤ۔
مڑ آویگی جد وی آیا، چیتا سیت ہواواں دا،
وچّ پرے دے اڈدی دل دی، گڈی اڈدی رہن دیؤ۔
اپنا-اپنا بچا کے رکھو، بہتے چشت-چلاکاں توں،
ساؤُ بہنا چاہندے نے تاں، نیڑے تیڑے بہن دیؤ۔
مہنگائی دے ایس زمانے، اندر بہتا سوچو نہ،
جو کجھ ملدے ننگ ڈھکن نوں، اوہ بچیاں دے پہن دیؤ۔
دنیا دے وچ ایسا ہندا، 'نور' کدے وی ڈٹھا نہیں،
جیکر کاواں نال بنیرے، ڈھہندے نے تاں ڈھہن دیؤ۔
بات جدوں اوہ ارلی-پرلی کردے نے۔
لگدی میری چھاتی 'تے پبّ دھردے نے۔
کس نوں دوش دواں میری بربادی دا،
لٹن والے سارے میرے گھردے نے۔
جانن کی ڈونگھائی دل دے ساگر دی،
جو لہراں دے اتے-اتے تردے نے۔
اس وادی دے اندر دھواں-دھارں دسے،
جس دے لوک گھراں دے اندر ٹھردے نے۔
دید کرن نوں سامبھے پوٹے اکھاں دے،
کھارے ہنجھوآں دے وچ جاندے کھردے نے۔
روز چلاواں نویاں چالاں جتن نوں،
ایپر نہ میں جتاں نہ اوہ ہردے نے۔
اوہ کی جانن روپ وٹا کے واڑاں دا،
کھیتاں دے راکھے ہی فصلاں چردے نے۔
میرا جیرا تکّ، میری صورتَ نہ دیکھ،
اس دا چنگے-چنگے پانی بھردے نے۔
ٹھلّ پیندے نے نال بھروسے جہڑے 'نور'،
اوہ بندے ہی ندیؤ ں پار اتردے نے۔
مندا حالَ کہے اکھیاں پتھرائییاں دا۔
قہر کتوں ٹٹیا ہے نرم کلائیاں دا۔
برہا وچ دھکھدا دل کس نے ڈٹھا ہے،
پانی وچ جا کے مچھیاں ترہائیاں دا۔
پہنچ گیا جوبن رتے انگیاراں تیک،
عمراں نالوں وڈا وقت جدائیاں دا۔
ہویا جد احساس اوہناں توں وچھڑن دا،
دل وچ مچیا بھامبڑ حالَ-دہائیاں دا۔
سندر ہار پرو کے گھر وچ رکھے نے،
کہن لئی، 'جی آیاں نوں' کٹھنائیاں دا۔
ڈھڈّ بھڑولے کر لیندے ساں کھا-کھا کے،
جد آٹا ملدا سی کلو ڈھائیاں دا۔
آ بیٹھا نوکر-شاہی دے بلھاں 'تے،
منگاں بن کے نعرہ حالَ-دہائیاں دا۔
سیساں اتے سیساں چڑھ-چڑھ بہنگیاں،
ساتھ نبھا کے دیکھ کدے دکھدائیاں دا۔
ککڑ-چھدیاں پکّ کے جد سکّ جاندیاں نے،
روئی وانگوں اڈدے پنجر مائیاں دا۔
رشتے لبھّ نکاح دندے سن دھیاں نوں،
پنڈ وچ رتبہ اوچا سی جد نائیاں دا۔
تکّ کے درش بڑے بے-وس بہہ جاندے نے،
نونہاں نے سر توں چنیاں کھسکائیاں دا۔
پڑھنا سی پہلاں ہی پڑھدے جیون نوں،
بڈھّ سمیں کی ملنیں وقت پڑھائیاں دا۔
ہن تاں راکٹ اتوں سٹے جاندے نے،
لابھ بھلا کی پٹے کھالے-کھائیاں دا۔
کھونڈے والا ہتھ ہوا وچ جھوم گیا،
شور پیا جد کناں وچ شہنائیاں دا۔
ہمدرداں دی بھیڑ کدوں تکّ بیٹھیگی،
کڈھنا پینیں کلیاں وقت جدائیاں دا۔
ڈین کلاوا پا بیٹھی اکلاپے دی،
رنگ اجے پھٹیا نہیں سجّ-ویاہیاں دا۔
نہ گدھا، نہ تیاں ہیٹھ بروٹے دے،
نہ ہن چکیاں گیڑے جھرمٹ تائیاں دا۔
جان تلی 'تے دھر کے ہی ہن سرنیں 'نور'،
یار کرن لگے نے کم قصائیاں دا۔
میں راہ بر ہاں ایسا جو ایہہ وی نہ جانا۔
کہ اس قافلے نوں ہے کتھے لجانا؟
وچھایا ہے اس نے ایوں زلفاں دا تانا،
سلامت نہ لنگھے جو بندہ نمانا۔
بڑی خوبصورت ہے ہاسے دی بنتر،
کتے پھس نہ جاوے میرا دل نتانا۔
نہ دتی گرہست دی سکھیا کسے نے،
نہ پیسے توں پیسہ میں سکھیا کمانا۔
کویں کم ہندے بڑے دفتراں وچ،
میں سکھیا نہ فائلاں نوں پہیہ لگانا۔
میرے دوستاں نوں ہے شکوہ کہ مینوں،
محبت دا چولا نہ آیا ہنڈھانا۔
میں ڈلیاں 'تے ایہہ سوچ کے سوں گیا ساں،
کہ سیجاں 'تے مینوں کسے نہ سلانا۔
میری سوچ توں وی اوہ تھلے رہا ہے،
جھنوں سمجھدا ساں میں بہتا سیانا۔
سکھی کہن آپے نوں ماپے جدوں توں،
نشہ دے کے بچیاں نوں آئٔے سلانا۔
ایہہ لوکاں نوں لگدا ہے کنا سہانا،
کدے دیپ نھیری گلی وچ جلانا۔
کویں آب-جمجم نوں گنگا دکھاواں،
نہ پنڈت ہی منے، نہ منے ملانا۔
کدے اس 'تے قبضہ کمبواں دا ہیسی،
بنی بعد وچ ہے 'بسی' ایہہ 'پٹھاناں'۔
ہے استاد 'باقر' اجے تاں سلامت،
توں سکھلے جے سکھنا ہے گانا-بجانا۔
کویں دوجیاں توں لکاواں سچائی،
شریام ہی ورتیا ہے ایہہ بھانا۔
محبت دی سوہ مل گئی دشمناں نوں،
اسیں جاندے، بدل لیندے ٹھکانہ۔
کتے 'نور' لا کے توں وچھڑیں تاں جانیں،
ہے کناں کو اوکھا کسے نوں بھلانا۔
اس دے نال جدوں لوکاں نے، گلاں کریاں ہونگیاں۔
میرا ذکر چھڑن 'تے کہیاں، کھریاں-کھریاں ہونگیاں۔
جس دھرتی 'تے اوڑ رہی ہے، جنماں تیک محبت دی،
سانجھ دیاں ویلاں اس اتے، کتھوں ہریاں ہونگیاں۔
گھر دی چھت نوں ساڑ رہی سی، جس دن گرمی سورج دی،
چھت دے ہیٹھاں وی کجھ ریجھاں، اس دن ٹھریاں ہونگیاں۔
ایویں تاں نہیں خالی ہوئے، رستے سندر لوکاں توں،
عشقَ دیاں راہاں اندر کجھ، ریجھاں مریاں ہونگیاں۔
تھکے-ہارے جیون والا، لمبا پندھ مکاؤن لئی،
پل سستاؤن لئی کدھرے، کونجاں اتریاں ہونگیاں۔
ایویں تاں نہیں گئیاں اوہ، ٹھکرا کے سندر محلاں نوں،
ترنوں پہلاں اے. سی. نال، بھرنڈاں ٹھریاں ہونگیاں۔
پندھ جدائی والا تر کے، انکھ جھکی نہ پیڑاں دی،
سوچ رہے ساں دکھ وچ خاصہ، شدھر گئیاں ہونگیاں۔
ایویں تاں نہیں ڈھیری ہوئی، بوری میل-ملاپاں دی،
ہرخاں دے چوہے نے گٹھاں، پھیر کتریاں ہونگیاں۔
اک نہ اک دن مکّ ہی جانیں، آخر موسم اؤڑاں دا،
دھرتی دی چھاتی 'تے فصلاں، ہریاں-بھریاں ہونگیاں۔
میل-ملاپاں دے راہاں وچ، ہور اڑکے ڈاہن لئی،
چھاتر نیتاواں نے کندھاں، پھیر اسریاں ہونگیاں۔
آپے تاں نہیں ننگا کیتا، پھیپھڑیاں نوں مچھیاں نے،
پانی نے وی ہتھاں دے وچ، پھڑیاں چھریاں ہونگیاں۔
خبر ترن توں پہلاں ہندی، دل 'تے قابو پا لیندے،
بھیڑ-بھڑکے نال خچا-کھچا، بھریاں گلیاں ہونگیاں۔
اوہ کی جانن پچھا کرکے، بیدردے دلداراں دا،
تپدے تھل وچ سڑ کے چھالے-چھالے تلیاں ہونگیاں۔
ملاں وانگوں سجدہ کر لے، توں وی ربّ دے اگے 'نور'
تیرے حصے وی جنت وچ، حوراں-پریاں ہونگیاں۔
بمباں دے نال اس دا مکھڑا سجا کے دیواں۔
چاہندے نے یار نویاں غزلاں بنا کے دیواں۔
دل نوں دکھاؤن والے اس دے سوال دا میں،
اتر جدوں وی دیواں، بس، مسکرا کے دیواں۔
ڈردا ہاں شہر جاندا قتلاں دے سلسلے توں،
بندی سندھور تینوں کتھوں لیا کے دیواں۔
سختی دے نال جیکر امناں دی آس ہووے،
ہر چوک وچ نگر دے، پہرہ بٹھا کے دیواں۔
دندے جے اوہ بھروسہ آساں دی پورتی دا،
پھر تاں میں آکھ دندا تارے لیا کے دیواں۔
آؤنا تاں لوچدے نے اس شرط 'تے اوہ سارے،
سبھناں نوں رستیاں وچ دیوے جلا کے دیواں۔
وہلاں نے چٹّ کھادھی بل بھرن دی گنجائش،
بچیاں نوں گھر دے کمرے کتھوں بھکھا کے دیواں۔
شہراں 'چ وس رہے نے پرواس کرکے پنچھی،
سبھناں نوں کس طرحاں ہن میں گھر بنا کے دیواں۔
اڈدے نے 'نور' تیرے ورگے اکاش اتے،
توں آکھدا ایں تینوں گڈی اڈا کے دیواں۔
ہاسے دے پھلّ کھلارو، مالا پرو لواں میں۔
ایسا ملو کہ مل کے، وچھڑو تاں رو لواں میں۔
موسم رنگین ہندا جاندا ہے، ساز چھیڑو،
نیناں 'چ نین پاؤ، مد-مست ہو لواں میں۔
کٹی ہے رات ساری گن-گن کے تاریاں نوں،
کاووں نہ ڈنڈ پاؤ، نیندا ہاں سوں لواں میں۔
آؤنا ہے کد کسے دے، بھاگاں چ اس گھڑی نے،
چاہندا ہاں نال تیرے کجھ پل کھلو لواں میں۔
یاداں دے شہر اندر کجھ ہور ساتھ دیوو،
محرم دی بھال اندر آپا نہ کھو لواں میں۔
غم دی پرات اندر، ہنجھوآں دا پا کے پانی،
پیڑاں پکاؤن جوگا، آٹا بھگو لواں میں۔
گھر دے بنیریاں نوں، رکھو سچیت کر کے،
آون نہ کاں تاں بوہا، یاداں دا ڈھوء لواں میں۔
باقی ہے رات کنی، پچھو ہنیریاں توں،
سورج دسن توں پہلاں، مکھڑے نوں دھو لواں میں۔
چاہندا ہاں 'نور' میں وی رتی کو دل دے اندر،
سجناں دے دتے ہوئے سبھ غم لکو لواں میں۔
میں وی ساگر ساں اوہ وی ترہایا سی۔
تاہیؤں تاں اوہ پیاس بجھاون آیا سی۔
پتھر ورگا جیرا کرکے اٹھ گیا،
شیشے ورگا دل لے کے جو آیا سی۔
ساڑ دتا اؤڑاں نے نرماں آساں دا،
ساون نے سہِ دے کے جو بجوایا دی۔
اکھاں وچ جس دے سی شام محبت دی،
اٹھ سویرے اس نے رنگ وٹایا سی۔
کداں پتّ بچاؤندا اوہ بدنامی توں،
منصف اس دا ماما سی نہ تایا سی۔
ہر ویلے اوہ موقع بھالے ڈنگن دا،
جس سپنی نوں سجرا دودھ پلایا سی۔
کوڑا ہی سی بھاویں گھٹّ دوائی دا،
ایپر اس نے جڑھ توں روگ مکایا سی۔
موقع سانبھ لیا ہندا تاں ٹھردے نہ،
جد لوآں نے ہکّ دے نال لگایا سی۔
چھڈّ گیا اوہ الجھن دے چوراہے 'تے
جس نے اپنے-پننے دا بھیس وٹایا سی۔
نوبت جد آئی اگاں چوں لنگھن دی،
سرد-ہوا دا بلاّ وی پچھتایا سی۔
اوہ دھکہ سی ویلے دے سرداراں دا،
'سرمد' نے کد کھلّ نوں آپ لہایا سی۔
جد باپو گبھرو سی 'تے میں بچہ ساں،
انگل پھڑ کے میں وی لانگا گائھا سی۔
کڑکدیاں دھپاں وچ نگھے چاواں نال-
گادھی اتے بہہ کے ہلٹ چلایا سی۔
فکر کدوں سی کلی، گلی، جلی دا،
سر اتے باپو دا سنگھنا چھایا سی۔
پنج پتراں دی سہِ 'تے واری کھوہن لئی،
لڑیا کنی وار گھمنڈی تایا سی۔
بھر کے گھڑے دبایا پیسہ لوکاں نے،
ساڈے گھر نہ آئی کدھروں مایہ سی۔
چھڈّ گیا ادھواٹے ساتھ محبت دا،
'نور محمد' نوں جس نے بھرمایا سی۔
سریا نہ محرماں دا پڑھ کے دو-چار غزلاں۔
لکھیاں نے تد ہی یارو میں بے شمار غزلاں۔
روندا ہاں قتل کیتے کجھ قیمتی پلاں نوں،
اک-بے وفا دی خاطر لکھ کے ہزار غزلاں۔
لگے نے غم دے جندے دل دے چوباریاں نوں،
کہڑی جگا 'تے رکھاں کرکے تیار غزلاں۔
کل تکّ جو ہسدیاں سن وصلاں دی سیج اتے،
ہن کردیاں سویرے غم دا دیدار غزلاں۔
چر توں پلا رہا ہاں دل دا لہو ایہناں نوں،
تاہیؤں تاں لگدیاں نے انج ہوشیار غزلاں۔
چاہندا ساں کجھ نہ لکھاں اس دی وشیشتا وچ،
کر دندیاں نے ایپر بے-اختیار غزلاں۔
ہر بھیت چاہتاں دا لوکاں نوں کہن خاطر،
بنیاں نے دل میرے دا نامانگار غزلاں۔
شاہی گھرانیاں دے محلاں 'چ جنم لے کے،
کد کھوندیاں نے کدھرے اپنا وکار غزلاں۔
بچپن توں لے جوانی تک زندگی کریدن،
چڑھدے سی جد گھنیڑے بن-ٹھن کے یار غزلاں۔
نیناں دے مٹکیاں چو پیون دی لالسا وچ،
لے جان نہ میخانے پھڑ کے مہار غزلاں۔
جیون دے ورقیاں وچ بھردی ہے جد کڑتن،
لے جاندیاں نے سر توں بوجھا اتار غزلاں۔
سنجدے نے بہت شاعر بھاویں لہو پلاکے،
پر اگدیاں نے اتھے سبھ توں بے کار غزلاں۔
شاہاں 'چ نیڑتا دا رشتہ بناؤن خاطر،
کنی ہی وار بن کے آئیاں نے نعر غزلاں۔
بن کے دیوان والا وچرن نوں شاعراں وچ،
منگدے نے یار آ کے میتھوں ادھار غزلاں۔
کیوں بدلدے ہو تورا-بورا نوں کھنڈراں وچ،
تریاں نے اٹھ پچھن ساگر توں پار غزلاں ۔
شاہت دے کھیتراں وچ رکھن نوں ہوند ثابت،
ہر وار لیندیاں نے مینوں پکار غزلاں۔
ہنکاریاں 'چ لدے دنیاں دے چالیاں 'چوں،
ہر روز کردیاں نے کجھ گرفتار غزلاں۔
مہفل 'چ مہک ونڈدے پھردے نے یار تیرے،
اٹھ 'نور' شبد چن کے توں وی شنگار غزلاں۔
بیٹھا کوساں قسمت کرم-وہونی نوں۔
لوک بیگانے سیکن میری دھونی نوں۔
اوہ وی بیٹھا چرخہ کتے چاہت دا،
ہتھ کدے نہیں لایا جس نے پونی نوں۔
نسّ گئے، کھوہ کے، بندے دھنواناں دے،
میرے ہتھوں میری روٹی لونی نوں۔
کنج ہٹاواں بے صبری وچ چھلکن توں،
میں آساں دی گاگر کنڈھیوں اونی نوں۔
بڑ-بڑ کردے گھر نوں خالی ہتھ مڑے،
راہ کٹن والی بلی کلموہنی نوں۔
ایکے بارے سوچن نہ جی ٹبر دے،
کر کے رکھن کھڑی ہمیشہ سوہنی نوں۔
میرے دل دا چین چرا کے میرے یار،
مینوں ہی آ ویچن قیمت دونی نوں۔
بھیڑ-بھڑکے وچوں ثابت لنگھ گیا،
جس نے قابو کر کے رکھیا کوہنی نوں۔
مدتاں ذائقہ چکھیا جس دا اکھاں نے،
'نور' کوے بھلاں اس شکل سلونی نوں۔
آ بیٹھی گھر میرے ساری لوکاں دی۔
کٹھی ہو کے کھجل-خواری لوکاں دی۔
کلی-کاری ہندی، دارو دے دندا،
میں کلا ہاں لکھ بیماری لوکاں دی۔
حاکم 'تے ہویا نہ اثر بغاوت دا،
لوکاں نے ہی چھلّ اتاری لوکاں دی۔
چوناں پچھوں شکل دسی نہ نیتا دی،
بیٹھی جھاکے آس-کوآری لوکاں دی۔
'برلن' دی دیوار گراکے لنگھ گئی،
اکو ساہ وچ سوچ-اڈاری لوکاں دی۔
جہڑے بوٹے لائے چھاواں دین لئی،
اوہناں 'تے ہی چلی عاری لوکاں دی۔
مہنگائی نے شوق پٹاری پا دتے،
کم نہ آئی شکل سنواری لوکاں دی۔
ایس سرافت دا کی ہور ثبوت دواں،
میرے گھر ٹھہرے ہر ناری لوکاں دی۔
ہن اوہ ہوٹل دے کمرے وچ رہندے نے،
بدل گئی اوقات بھکھاری لوکاں دی۔
بھلدے جان بھلکڑ یاری لوکاں دی۔
کھا کے روٹی-دالی قراری لوکاں دی۔
مستی مار لوانگے جس دن لوڑ پئی،
دیکھن-پرکھن نوں ہشیاری لوکاں دی۔
لگّ گئی پابندی جنتو مارن 'تے،
موج 'تے مستی گئی شکاری لوکاں دی۔
سانوں تاں سچ کہنا اوکھا لگدا ہے،
کتھوں آؤندی ہے مکاری لوکاں دی۔
کیچڑ کویں گرائیے بھلیاں لوکاں تے؟
پکی عادت ہے اخباری لوکاں دی۔
چن توں اگے وی اک چن چڑھاویگی
دسدی ہے ایہہ تیز-تراری لوکاں دی۔
بندا حق ایہناں دا دے کے وداع کرو،
بھر نہ جاوے صبر-کیاری لوکاں دی۔
ادھ وچالے ڈوبو بیڑی چاتر دی،
'نور' جدوں چلی ہشیاری لوکاں دی۔
پتجھڑ دے وانگ ہویا، آبادیاں دا موسم۔
مڑ کے ہے پھیر آیا، بربادیاں دا موسم۔
لبھدا ہے دل سہارا کجھ دن توں دن-کٹی دا،
سوچانگے جد وی آیا، ہن شادیاں دا موسم۔
ہمدردیاں دی مرہم لا کے نہ زخم چھیڑو،
پیڑاں ودھا رہا ہے، ہمدردیاں دا موسم۔
چاہندا ہے دل جویں وی خرمستیاں کرو ہن،
آیا ہے پھیر مڑ کے، آزادیاں دا موسم۔
قرضہ چکاؤن جوگا پیسہ بچا کے رکھیو،
بینکاں نے کھولھ دتا، منیادیاں دا موسم۔
دو-چار انکھیاں نوں اپنا بنا کے رکھیں،
دنیاں تے چھا رہا ہے، اتحادیاں دا موسم۔
جیلاں 'چ وک رہا ہے گانجا، افیم، بھکی،
تاہیؤں تاں ودھ رہا ہے، اپرادھیاں دا موسم۔
آیا نہ یار بہہ کے، سردی دی ریل اتے،
ہر سال وانگ آیا، گرگابیاں دا موسم۔
بچنا ہے 'نور' جیکر آپا بچا کے چلو،
دنیا 'تے چھا رہا ہے، استادیاں دا موسم۔
خالی میرا اﷲ-پلاھ رہن دیؤ۔
دنیاں دے وچ کلم-کلاّ رہن دیؤ۔
بات اوہناں دی مینوں آ کے دسو نہ،
جھلا کہندے نے تاں جھلا کہن دیؤ۔
سچے دل توں اس نوں سجدہ کرنا ہے،
لوٹا، تسبیح اتے مسلا رہن دیؤ۔
بات اجے جاری ہے پردہ-داری دی،
بند اجے کمرے دا جھلا رہن دیؤ۔
اک وی انک بنے نہ بھاویں الفت دا،
ہتھاں وچ چاہت دا بلا رہن دیؤ۔
کجھ دن ساہس دیکھو ہور اداواں دا،
اس نوں لاؤندے روز ٹپلا رہن دیؤ۔
سوچ-سمجھ کے گڈی تورو عقلاں دی،
بھاویں من وچ شوق-کولاّ رہن دیؤ۔
پھیر بنانگے بہہ کے پلنگھ دلیلاں دا،
چوکھٹ وچ سوچاں دا ملاح رہن دیؤ۔
چاہت توں نہ روکو 'نور محمد' نوں،
اس نوں لگیا شوق اولاّ رہن دیؤ۔
بھین-بھلپن-وادن ہے مویا، رشتے سہکن ساہواں دے۔
آپس دے وچ لڑ-لڑ مردے، پتر سکیاں ماواں دے۔
آلھنیاں وچ لک کے بہنا، ساڈے وس دا روگ نہیں،
جھنڈ دسن اسماناں اتے، اڈدے گرجھاں-کاواں دے۔
نال ایہناں دے ناطہ تاں نہیں، کوئی الھ-بلاواں دا،
شکّ درختاں اتے کریئے، ہیٹھ کھلو کے چھاواں دے۔
کر نہ سکیا پھر وی موہت، مینوں نقش-نگاراں 'تے،
بھاویں اس نے بہت پھسایا، پا کے جال اداواں دے۔
ودھدی-ودھدی نسل-پرستی، پھیل گئی سبھ تھاواں 'تے،
بندے-بندے بن گئے جھکھڑ، ٹھنڈھیاں-ٹھاریاں ہواواں دے۔
سوچ رہے ساں سکھی-ساندی، دھرتی اتے بیٹھانگے،
ایپر لوکی کرن تیاری، جنگ دی وچّ خلاواں دے۔
دل دی تپدی دھرتی اتے، بوند پئی نہ پانی دی،
بھاویں اس نے وال کھلارے، وانگوں گھور-گھٹاواں دے۔
آزادی لے کے وی کڈھاں، ویلا وانگ غلاماں دے،
بیڑی بن کے پیریں چھنکن، دو-تن پھیرے لاواں دے۔
سوچ میری دے دیدے پرکھن، ہر بندے دی حرکت نوں،
بیٹھا ساری دنیاں دیکھاں، رہِ کے وچ سیماواں دے۔
پیڑاں لبھدے پھریئے، لنگھے وقت دیاں، پر لبھن نہ،
آتھن-تڑکے دندیاں سن جد، ماواں ڈھیر دعاواں دے۔
ٹچّ سمجھ کے تر جاندے ساں، ہر اک بات نصیحت دی،
چیتے آؤندے نے ہن آکھے، بول سچجے ماواں دے۔
کپڑا-لتا سامبھن دی وی، ہن تاں سرت-سنبھال نہیں،
عمر-کوآری دے وچ کنے، سفنے دیکھے لاواں دے۔
نہ چکڑ، نہ ٹبے-ٹوئے، ہر تھاں سڑکاں بن گئیاں،
ہن تاں آجا، اٹاں-وٹیں، مکّ گئے نے راہواں دے۔
پجّ گئی ہے بیا-باناں تیک آبادی شہراں دی،
چکّ دتے ڈر بھوت-چڑیلاں، والے سنیاں تھاواں دے۔
بہجا کدھرے صبر-شکر دے نال بنا کے جھگی 'نور'،
تھکّ جاوینگا تکدا-تکدا، نقشے محل-سراواں دے۔
وکھ-ہون دا ارادہ کرکے ہاں بیٹھیا میں۔
گھٹّ صبر دا کسیلا بھر کے ہاں بیٹھیا میں۔
کجھ لوک سمجھدے نے، میرے نصیب چنگے،
پر دور ہو کے اس توں، مر کے ہاں بیٹھیا میں۔
روکانگا پار جانو کداں ارادیاں نوں،
سوچاں دے پانیاں 'تے تر کے ہاں بیٹھیا میں۔
اج آ کے پچھ رہے نے میرے ہی یار مینوں،
برہا نوں کس لئی ہن ور کے ہاں بیٹھیا میں۔
سیمت نہیں ہے جتن تکّ زندگی دی بازی،
سو-وار زندگی نوں ہر کے ہاں بیٹھیا میں۔
دندا رہاں سہارا میں آخری دماں تکّ،
آخر نوں ساں تاں کچا کھر کے ہاں بیٹھیا میں۔
چاہندا ساں بات دل دی بے جھجک آکھ دیواں،
ایپر سماں جو آیا ٹھر کے ہاں بیٹھیا میں۔
اگاں توں بچ کے رہیؤ، لوکاں نوں سبق دندا،
پلہ چنگاڑیاں دا بھر کے ہاں بیٹھیا میں۔
ہندے نہیں ساں جس دے ساہاں توں 'نور' پاسے،
نظراں توں دور ہونا جر کے ہاں بیٹھیا میں۔
ورلاں چوں جھاتیاں نہ محبوب ماردا۔
کس آسرے میں وہلا ویلا گزاردا۔
سوہنی دے وارثاں نے مڑ کے نہ دیکھیا،
کی حالَ ہے جھناں دے کنڈھے توں پار دا۔
ریتے دے ٹبیاں 'تے، جھکھڑ دے دور وچ،
لبھے نشان کتھوں کونجاں دی ڈار دا۔
کنڈیاں دے آسرے کد کھڑدا گلاب ہے،
اوہ ٹاہنیاں دے سر 'تے موجاں ہے ماردا۔
ملنا ہے مل لوو پر، انجام سوچ کے،
کردے نہ لوک سودا اج-کلج ادھار دا۔
کچیاں 'تے کر بھروسہ ڈوبی ہے زندگی،
پکا جے کول ہندا پانی نہ کھاردا۔
پڑدادیاں دے وانگوں دادے وی جانگے،
کد تکّ رہوگا سایہ سر 'تے چنار دا۔
دھردا ہے 'نور' اپنے پیراں نوں بوچ کے،
بڑہکاں کسے دی سہِ 'تے اییویں نہیں ماردا۔
جؤندے رہنے؟ جاں مرنا ہے؟ سوچ لوو۔
کس بندے نے کی کرنا ہے؟ سوچ لوو۔
پیریں بیڑی پاؤنی ہے طوفاناں دے؟
جاں جھکھڑ توں ہی ڈرنا ہے؟ سوچ لوو۔
لہراں توں ڈرنا ہے بیڑی وچ بہہ کے،
جاں لہراں اتے ترنا ہے؟ سوچ لوو۔
بھائی-والی کرنی ہے وچ سکھاں دے؟
جاں کلیاں ہی دکھ جرنا ہے؟ سوچ لوو۔
لون لگاؤنا ہے نفرت دا زخماں 'تے،
جاں مرہم لا کے بھرنا ہے؟ سوچ لوو۔
پیار، محبت، نفرت 'تے حسرت وچوں-
کہڑی نوں کس تھاں دھرنا ہے؟ سوچ لوو۔
لے جانا ہے چکّ کے پار امیداں نوں،
جاں کچیاں وانگوں کھرنا ہے؟ سوچ لوو۔
بھبل وانگوں آپا تپدا رکھنا ہے،
جاں برفاں وانگوں ٹھرنا ہے؟ سوچ لوو۔
کجھ نہ کجھ کرنا پینا ہے حق لئی،
چپ-چپیتے نہ سرنا ہے؟ سوچ لوو۔
ہمت دی پگڈنڈی پکڑ پہاڑاں 'تے،
چڑھناں ہے جاں اترنا ہے؟ سوچ لوو۔
پاؤنا ہے چھٹکارا بوجھل قرضے توں؟
سود اجے انج ہی بھرنا ہے؟ سوچ لوو۔
کرنی ہے رکھوالی کھڑیاں فصلاں دی،
جاں واڑاں بن کے چرنا ہے؟ سوچ لوو۔
سوچ-سمجھ کے دسو 'نور محمد' نوں،
جتنا ہے جاں کہ مرنا ہے؟ سوچ لوو۔
جیون املا جاؤ بے کار دوستو۔
چکے نہ حق خاطر ہتھیار دوستو۔
کیتا ہے ویریاں نے گھورن دا حوصلہ،
تکھے کرو تسیں وی ہتھیار دوستو۔
دھنداں 'چ کھو گیا ہے امناں دا راستا،
کجھ لوک بن گئے نے دیوار دوستو۔
بکل 'چ رکھدے نے چھریاں لکو کے اوہ،
کس کس توں ہو کے رہیئے ہشیار دوستو۔
خطرے 'چ پے گئی ہے جگّ دی سلامتی،
ودھیا ہے ویریاں وچ ہن پیار دوستو۔
جڑ توں مکا کے روکو کنکاں دے نعش نوں،
کھڈاں 'چوں جوندھراں دی مقدار دوستو۔
ہویا ہے گھر کی اس دے، تڑکے نوں دیکھیؤ،
آویگا جد سویرے اخبار دوستو۔
دکھاں 'چ جوجھدے نوں دیکھے ایہہ دور توں،
متر نہیں کسے دا سنسار دوستو۔
ہر دور وچ پیا ہے لوکاں نوں جوجھنا،
سندی ہے کد کسے دی سرکار دوستو۔
کھانی ہے کرت کرکے روٹی جے حق دی،
جھلو نہ تکڑیاں دی ونگار دوستو۔
اک دن ضرور جت دے جشناں نے جمنا،
ایویں نہ سٹّ دئیؤ تلوار دوستو۔
آؤندے 'تے آ کے لنگھدے رہندے نے اپروں،
طوفان اس طرحاں دے ہر وار دوستو۔
سدکاں دی آڑ لے کے دندے نے جان کیوں،
کچے گھڑے 'تے تر کے گھمیار دوستو۔
اتر 'چوں دور دھکو دشمن دے کٹھّ نوں،
اٹھو تسیں وی کھا کے اج خار دوستو۔
لیندے رہوگے کد تکّ سردردیاں تسیں،
سامبھے اوہ آپ جس دی ہے نعر دوستو۔
جس دن وی میل ہویا آکھانگے 'نور' نوں،
ننگا کرے برے دا کردار دوستو۔
سوہنے پھلّ سجائے اس نے، حسن دیاں دیواراں 'تے۔
ایپر موہت کر نہ سکیا، مینوں نقش-نگاراں 'تے۔
دیکھ لیا ہے، ہور کسے ول، مڑیا مکھ تریلاں دا،
سوگ نہیں ایویں ہی چھایا، رہندا روز بہاراں 'تے۔
منہ 'چوں نکلی بات میری، لوکاں نے سن ہی لینی ہے،
روک سکو تاں روک لوو، سینسر لا کے اخباراں 'تے۔
ہر بندہ ہے چکی پھردا، من وچ پنڈ ہنکاراں دی،
کس توں لے کے ٹاکی لاواں، نفرت دے لنگاراں 'تے۔
چوناں دے وچ حق جنہاں نوں، دتا کم سنوارن دا،
جپھا لا کے بیٹھ گئے اوہ، ساڈے ہی ادھیکاراں 'تے۔
دیکھ رہا ہاں امناں 'تے اگاں دی یاری کد تائیں،
گھگی جد توں بیٹھی ہے ، مورت دے ہکّ-ابھاراں 'تے۔
سندرتا دے حداں-بنیں، اکو ساہ وچ لنگھ گیا،
ایسا روپ پٹولے ورگا چڑھیا میرے یاراں 'تے۔
دل وچ لے کے مٹھے سفنے، تور لوو رتھ یاداں دا،
ایتھے لوک سواری کردے، کھنبھاں دیاں اڈاراں 'تے۔
آتھن-تڑکے سفنے پھردے، نت نویاں تحریراں دے،
میری سوچ-اڈاری پجی، پھردی این نکھاراں 'تے۔
آخر نوں اک دن اکو تھاں، سبھ کٹھے ہو جاوانگے،
پیدل جا کے دیکھ لوو جاں، چل کے دیکھو کاراں 'تے۔
ستھرے لیڑے جڑ سکدے نے، ننگ ڈھکن نوں ماڑے نوں،
جناں پیسہ لا دندے نے، تکڑے ہار-شنگاراں 'تے۔
نت دہاڑے ودھدے جاون ویر-ورودھ زمانے دے،
جنگ کدوں جموگی ربا، نفرت دے اؤزاراں 'تے۔
اپنی خاطر نت نویں تکنیک ابھاری جاندے نے،
پر، پابندی لاون چھوٹے، دیساں دے ہتھیاراں 'تے۔
سوہلے گا کے دیکھ لواں میں وی تیری وڈیائی دے،
دیدے ربا! جیون نوں ساہ، کجھ پل ہور ادھاراں 'تے۔
'نور' کدے دنیاں-داریاں توں، وہلا ہو کے سوچ ذرا،
ہور کدوں تکّ لٹدے رہنے، برہا دے انگیاراں 'تے۔
نیڑے وسنا چاہندا میرا یار نہیں۔
سانجھی کرنی غیراں نال دیوار نہیں۔
اوہ کی جا کے منزل دا منہ چمیگا،
جس نوں اپنی ہمت 'تے اعتبار نہیں۔
دل تاں چاہوے دیکھ لواں مکھ سورج دا،
ایپر نظراں دی اتھے تکّ مار نہیں۔
گلاں سوچے رسماں پچھے ترن دیاں،
بندہ اج-کلج دا اینا بے کار نہیں۔
غلط-بیانی کردے نوں کجھ کہیؤ نہ،
بندہ آخر بندہ ہے، اوتار نہیں۔
بہت پرھاں نے حداں اس دس-حدے توں،
تیریاں سوچاں تکّ سیمت سنسار نہیں۔
اک دن میں وی انج بڈھا ہو جاواںگا،
بھاویں سچ ہے، پر آؤندا اعتبار نہیں۔
ہاسے بدلے تحفے وچ کنج دے دیواں،
میرا جیون اک سستا اپکار نہیں۔
چمّ لواں ہتھ مہندی-رنگیدی دھپاں دے،
ہن اپنے 'تے اینا وی اختیار نہیں۔
بھاویں مٹی اہلے ہے، پر نیڑے ہے،
اوہ نظراں دے دس-حدے توں پار نہیں۔
شفقت نال بلاواں چھوٹے ویراں نوں،
بھاویں اوہ کردے میرا ستکار نہیں۔
لابھ ایہو ہے سمجھو چھوٹے ٹبر دا،
نال سکوٹر ساراں جد تکّ کار نہیں۔
نت-دنت اکھ-مٹکا لاوے غیراں نال،
میں کی لینیں جد اوہ میری نعر نہیں۔
کیوں نہ روز لڑائی ہووے لوکاں دی،
ایس وطن وچ کوئی وی سرکار نہیں۔
مکھ-مرجھائے کہن کہانی اندر دی،
کون زمانے دے اندر دکھیار نہیں۔
اپنا عکس سدھارو پنچو قوم دیؤ،
ترلے! 'نور محمد' دا، ونگار نہیں۔
بھاویں کنی واری سبھ کجھ کھویا ہے۔
ایپر آپا ثابت رکھیا ہویا ہے۔
اس دا من لوچے آکاشیں اڈن نوں،
جس نے پشتو-پشتی بوجھا ڈھویا ہے۔
بہت سکھایا پاؤڈر پا-پا صبراں دا،
تاں وی اتھرو اکھ دے وچوں چویا ہے۔
نیند اجے کچی ہے اس نوں چھیڑو نہ،
مشکل نال دلاں دا دلبر سویا ہے۔
لیدا پھرے تلاشی دوجے لوکاں دی،
جس نے مجرم بکل وچّ لکویا ہے۔
کنجھ ودھیگی پیڑھی ایسے ٹبر دی،
جنم سمیں جس دا ہر بچہ مویا ہے۔
لیڑا-لتا کنج بچاؤندا بھجن توں،
کلی دی چھت دا ہر کونا چویا ہے۔
لگدی اس دے سیجل نین نہیں ڈلہے،
ڈسک-ڈسک کے ہر اک تارہ رویا ہے۔
جوجھ رہا ہاں کلا نال مصیبت دے،
جگّ سارا ہی سکھاں پاس کھلویا ہے۔
اوہ کیوں خوشی مناوے، رووے جاں سووے،
جس نے نہ کجھ پایا 'تے نہ کھویا ہے۔
اچن-چیتے جدوں مصیبت آئی ہے،
بندہ ہو کے اٹھیا نواں-نروئیا ہے۔
اتھے کھڑ کے پرکھاں رشتے داراں نوں،
جتھے اگے کھائی پچھے ٹویا ہے۔
پیڑ مری نوں نپّ کے کل تردا سی جو-
اج میری ہمت نوں اس نے جھویا ہے۔
الزاماں دا کیچڑ پا کے مدھو نہ،
ہنجھوآں نال ہنے میں پلو دھویا ہے۔
سلھے پلو دی 'وا توں احساس کراں،
اوہ تاں وچھڑن توں پہلاں ہی رویا ہے۔
اپنا کہہ کے کاہنوں دھوکھا کھاویں 'نور'،
'اوہ' اس دا ہے، جس دے نال کھلویا ہے۔
مہنگی ہے، پر ہے نیڑے میرے مکان توں۔
لیندا ہاں گھر دا سودا جہڑی دوکان توں۔
اک زندگی 'چ بھاویں اک وار ہی اڑو،
اوچی بھرو اڈاری ہر اک اڈان توں۔
رجھیا ہے دل اجے تک اس دی تلاش وچ،
پاسے جو رہِ گیا ہے جگّ دے دھیان توں۔
آیا نہ چجّ جس نوں کتن دا زندگی،
کی آس اس کچجی پھوہڑ 'رکان' توں۔
من دی بھڑاس کڈھو ایپر ایہہ سوچ کے،
نکلیگا کی نتیجہ تھوتھے بیان توں۔
کٹھنائیاں دے اگے گوڈے نہیں ٹیکدا،
سکھیا ہے سبق جس نے 'پورس' مہان توں۔
ہوکے 'تے ہاویاں دی دندا ہے چاشنی،
چاہندے ہو ہور اس توں ودھ کی جہان توں۔
مڑ کے نہیں اوہ اپنے گھر پرتدا کدے،
بولاں دا تیر چھٹے جہڑا کمان توں۔
دیکھانگے بھوتکال دے پنے فرول کے،
بنیا ہے ہند شاید ہندوستان توں۔
دندے نہ-شکریاں نوں روٹی 'تے دال اوہ،
قربان کیوں نہ ہوواں مولٰی دی شان توں۔
سدھراں دا خون کرکے پھردا ہے آکھدا،
بلھاں نوں رنگ لگیا ہویا ہے پان توں۔
پیراں دی پہنچ رکھیں چادر دے ناپ دی،
اگے نہ لنگھ بہتا ورجت نشان توں۔
الجھن 'چ پا نہ بہتا من دی اڈان نوں،
لینا ہے پرکھ کے کی؟ توں آسمان توں۔
موڈھے دے نال موڈھا لا کے ترے چلو،
کجھ لابھ تاں اٹھاؤ جگ دے گیان توں۔
'مولٰی' وی ساتھ دندا ہے 'نور' اوس دا،
تردا ہے سیدھ لے کے جہڑا 'قرآن' توں۔
عرشاں اتوں ہیٹھ وچارے، اترے نے۔
میرا حالَ پچھن نوں تارے، اترے نے۔
شوق اوہناں نوں ایتھے لے کے آیا نہی،
جنت دے وچوں درکارے، اترے نے۔
کل تکّ مسکاناں دا دریا وگدا سی،
اج اکھاں وچوں انگیارے، اترے نے۔
لگی ہے پلو 'تے رونق پھلاں دی،
چنی اتے چند-ستارے، اترے نے۔
سونہاں کھاوے اوہ وی ربّ-رسول دیاں،
جس دے بلھاں اتے لارے، اترے نے۔
دیکھن نوں جو لگن وانگ سچائی دے،
پرکھن اتے بےاعتبارے، اترے نے۔
واہے، بیجے، گڈے، سنجے آساں نے،
ایپر پھل کوڑے 'تے کھارے، اترے نے۔
ترس کرو نہ اس دے سیجل نیناں 'تے،
نہ جانے کی کرکے کارے، اترے نے۔
دھرتی اتے کھویا چانن لبھن نوں،
سنیٔے چن توں کجھ لشکارے، اترے نے۔
لبھّ رہا ساں اس نوں پیدل لوکاں چوں،
اوہ گڈی چوں تھکے-ہارے، اترے نے۔
چڑھ بیٹھے سن جو ٹینکی دی ٹیسی 'تے،
لوکی منتاں نال اتارے، اترے نے۔
نرم-ملوک پنڈے 'تے سٹاں کھا کے اوہ،
بیری اتوں وٹے مارے، اترے نے۔
ڈھڈاں خاطر ڈانگاں کھاندے لوکاں دے،
مونہوں نویں-نویلے نعرے، اترے نے۔
شعر ایویں نہیں اترے غزل الیکن نوں،
نگر چیتے نال اتارے، اترے نے۔
میں اس پاسے کراں اڈیکاں آؤن دیاں،
اوہ دریا دے اوس کنارے، اترے نے۔
ہس کے بھنن روز پراگا سدھراں دا،
ہمدرداں ورگے بھٹھیارے، اترے نے۔
دیکھن دی کر ہمت 'نور' زمانے نوں،
ودھ کے اک توں اک نظارے، اترے نے۔
ترنا ہے، کر کے تریو پہلاں ایہہ فیصلہ۔
جانا ہے لے کے کتھے لوکاں دا قافلہ۔
دیوے نہ جنم گوڈے گٹے دی موچ نوں،
وٹاں بیگانیاں 'تے چلن دا حوصلہ۔
کجھ دور ہو کے دیکھو اس شہر توں پرے،
دیکھی نہیں ہے جس نے جیون چ کربلا۔
ہسدی ہے قتل ہو کے ہر روز زندگی،
بے روک چل رہا ہے قتلاں دا سلسلہ۔
راون دا بتّ ہے ایہہ، کجھ دور ہی رہو،
اندر توں ہن نہیں ہے انسان کھوکھلا۔
جتکے وی ہاریا ہے بندہ اوہ زندگی،
لگیا ہے جس دے دل نوں ہارن دا توکھلا۔
ہن تکّ اوہ پی رہا ہے سوچاں دے سیرمے،
اٹھیا سی دل 'چ غزلاں لکھن دا ولولا۔
پاؤندا نہ سانجھ جے میں انجام جاندا،
عینی گمبھیرتا تکّ پجیگا معاملہ۔
سانوں وی لے کے چلے آکھانگے 'نور' نوں،
راہ منزلاں دا ہویا جس دن وی موکلا۔
گلاں-گلاں دے وچ ایسا، گھلو-گھارا کر دتا۔
رام-کہانی کہہ کے دل نوں، روون والا کر دتا۔
رل کے بیٹھے رنداں دا اڈو-اڈّ پیالہ کر دتا،
آپس دے وچ جھگڑن دا سبھ، کم سکھالا کر دتا۔
کاہتوں نہ اس بھولی-بھالی صورتَ دا ستکار کراں،
میری کھجل-خواری دا جس نے اپرالا کر دتا۔
کجھ پل محفل دے وچ آ کے روپ-شنگارے ہوئے نے،
ہوکے-ہاوے بھردا سارا، آل-دوالا کر دتا۔
لوک-نگاہاں دے بھامبڑ نے، راکھ بنا کے سدھراں دی،
ہنجھوآں وچّ رلا کے میرا ہی منہ کالا کر دتا۔
چن دے اتے چھڈّ کے تریا جد میں سوچ-اڈاری نوں،
لوکی پچھن توں ایہہ کاہتوں کم-نرالا کر دتا۔
سکھ لیا ہے جد توں دھندا اس نے گٔوآں پالن دا،
میں وی اپنے جیون دا ہر روپ-گوالا کر دتا۔
چین ملن دا دارو لبھے اس دے بولاں وچوں 'نور'،
جس نے گھر توں باہر اپنا ہی گھر والا کر دتا۔
میریاں سوچاں میری خاطر خریاں نے۔
کجھ لوکاں نے ایویں گلاں کریاں نے۔
جد وی اس نے بریاں-بھلیانں کہیاں نے،
صبر-شکر دے نال اسیں سبھ جریاں نے۔
سوچاں دے محلاں وچ جمیاں پلیاں نے،
غزلاں، جو ساہت وچ اڈن پریاں نے۔
اوہ کی ساگر دی ڈونگھائی مننگیاں،
جو لہراں دے کھڑکے توں ہی ڈریاں نے۔
بھڑک رہے نے شعلے بھاویں نفرت دے،
سانجھ دیاں کجھ ویلاں پھر وی ہریاں نے۔
بہتا کجھ آکھن نوں ہن مجبور نہ کر،
کہہ لئیاں جو گلاں میتھوں سریاں نے۔
رون کوئی نہ آیا مریاں- ریجھاں دے،
ورھیاں توں ویہڑے وچ وچھیاں دریاں نے۔
حقی منگاں دبن دی غلطی نہ کر،
سو واری ایہہ دب کے پھیر ابھریاں نے۔
دارو اس دا کداں درد ہٹاویگی،
جس دے گردے وچّ اجے پتھریاں نے۔
کس توں یاد پٹاری منگاں سامبھن نوں،
سوچاں نے لا دتیاں پھیر ستھریاں نے۔
کالے کپڑے پا کے سوچاں، سوچ دیاں،
کس دی میت اتے اج اتریاں نے۔
وتر ویلے اگیاں فصلاں آس دیاں،
بال-وریسے وچ ہی پسوآں چریاں نے۔
بن دندے ہاں پل وچ جال خواباں دے،
ساڈے ہتھ وی کجھ تاں کاریگریاں نے۔
بھاویں اتّ مچائی سدا طوفاناں نے،
کندھاں جد وی ڈھہیاں پھیر اسریاں نے۔
منزل نیڑے-تیڑے جا کے 'سوچ' دیاں،
ڈنگھاں کنی وار پہے وچ مریاں نے۔
چجّ اولے کر کے وچّ جوانی دے،
ریجھاں خوف-خدا دا کھا کے ڈریاں نے۔
شگناں ویلے سئیاں پچھن دلہن نوں،
وچّ نکاح دے تینوں کنیاں وریاں نے۔
لوڑ مطابق سیت-سبھاء نہ ملیا 'نور'،
ہر چہرے دا ساگر نظراں طریاں نے۔
دیکھ کے چلو ہوا متوالیو۔
زندگی ایویں لٹاون والیو۔
آؤن دیوو موسماں پھر بیجیو،
بیج نہ ایویں گنواؤ کاہلیو۔
لاؤن نوں حالے نہیں مرہم بنی،
قوم دے مکھڑے 'تے ابھرے چھالیو۔
ویریاں نوں گھر لیاون تاں دیؤ،
بھابیاں چھیڑانگے پھر سروالیو۔
دینگے چھاواں ایہہ اک دن دھپّ توں،
ہمتاں دے گھر بناون والیو۔
جیوندیاں نوں بھال دیوو روشنی،
قبر 'تے بھاویں نہ دیوا بالیو۔
رہن دیوو جسیاں وچ آتما،
مرن پچھوں کفن بھاویں لاہ لیو۔
'نور' ہن ہشیار ہو کے جی لوو،
سپّ نہ بکل 'چ بہتے پالیو۔
عشقَ دیاں ونجاں وچ لبھدی کھٹی سی۔
جد تکّ تیرے شہر وفا دی ہٹی سی۔
جس پل تیرے نین ستارے گندے سن،
میں وی بہہ کے رات ہجر وچ کٹی سی۔
دھوڑ پئی سی جہڑی اس دن مکھڑے 'تے،
عشقَ تیرے نے میری مٹی پٹی سی۔
ملّ جدوں پیندا سی اتھے 'یوسف' دا،
اشرفیاں طول ٹکر لیندی اٹی سی۔
گندل ورگے دل نوں پل وچ توڑ گئی،
دل 'تے پھردی جو یاداں دی جٹی سی۔
حق کویں ملدا ہتھاں وچ منصف دے،
پانسک والی تکڑی، کھوٹی وٹی سی۔
یاد جدوں آؤندی ہے، رو لیندا ہے 'نور'،
ورھیاں پہلاں چاٹ عشقَ دی چٹی سی۔
ونڈاں دے جو کارے کیتے ہوئے نے۔
آپ اسیں ایہہ سارے کیتے ہوئے نے۔
بے سمجھاں نے بستے اپنے جیون دے،
اپنے ہتھیں بھارے کیتے ہوئے نے۔
کجھ لوکاں نے بستی سندر رکھن نوں،
پاسے ساڈے ڈھارے کیتے ہوئے نے۔
اگّ ملن دی لا کے سدن والے نے،
ندیؤ ں پار اتارے کیتے ہوئے نے۔
ظلم دیاں حداں نے چڑھدے توں لے کے،
چھپدے تیک پسارے کیتے ہوئے نے۔
مسل-مسل کے دیکھن نازک پھلاں نوں،
کٹھے جو ہتیارے کیتے ہوئے نے۔
پاسے کرکے بونداں اپنے خون دیاں،
دشمن ودھ پیارے کیتے ہوئے نے۔
کتھے جاواں؟ یاداں دے ہر کنکے نے،
وایو وچ کھلارے کیتے ہوئے نے۔
بھگتاں روز سزاواں سوہل ہیاتی 'تے،
ایسے ظلم نیارے کیتے ہوئے نے۔
ہارن-والے کھیڈن وچّ میداناں دے،
جتن-والین باہرے کیتے ہوئے نے۔
دل 'تے اج قیامت آون والی ہے،
اس نے روپ-شنگارے کیتے ہوئے نے۔
اوہ کی سمجھن مہنگائی نوں، جنہاں نے،
بھکھاں نال گزارے کیتے ہوئے نے۔
تانہیؤں کوئی دین ضمانت جاوے نہ،
کم جہانوں باہرے کیتے ہوئے نے۔
ایہہ واہن سرکاری واہن ہوونگے،
سامبھن باجھ کھٹارے کیتے ہوئے نے۔
مکھ 'تے گھنڈ گرا کے موٹے پلو دا،
اہلے چند ستارے کیتے ہوئے نے۔
پاسے دھر کے میہراں اس نے 'نور' دیاں،
دشمن ودھ پیارے کیتے ہوئے نے۔
کیتا نہیں بھروسہ مڑ کے شباب نے۔
'سوہنی' نوں ڈوبیا ہے جد توں 'چناب' نے۔
آتھن تاں ہون دیوو، دیکھو اوہ کی کرے،
راتیں سی ہتھ دکھائے جس نوں شراب نے۔
سجناں دے وانگ اوہ وی خود-غرض ہو گیا،
دتی کدے نہ خوشبو مینوں گلاب نے۔
دو-پل دی پیاس سہِ کے محسوس ہو گیا،
کنے گناں دے مالک ڈونگھے تلاب نے۔
محرم دیاں لٹاں نوں اوہ چھیڑدے رہے،
ٹھنڈھی-ہوای دے بلے کنے خراب نے۔
پھڑ کے لگام چلن والا ہی جاندے،
جانا ہے لے کے مینوں کتھے جناب نے۔
منہ دا سواد آخر تکّ کرکرا رہا،
سدھراں دے جد وی اس نے بھنے کباب نے۔
گادھی 'تے بیٹھ کے ہے بچپن گزاریا،
جمدے ہی پتّ-دھیاں اج دے نواب نے۔
سبھ جاندے نے، آکڑ رکھدا ہاں پھیر وی،
مینوں جوان کیتا ہوئٔے خزاب نے۔
چکیا گیا نہ ساتھوں سوچاں دی سوچ نوں،
سجناں دے بہت اوچے-اوچے خواب نے۔
چڑھدے سی پیر دھر کے کرسی دی دھون 'تے،
اج حاکماں دے ہوئے خانے-خراب نے۔
تریا ساں جد تاں من وچ کنے سوال سن،
چپ چاپ موڑ دتا اس دے جواب نے۔
کردے نے موج-مستی وہلڑ خوشامدی،
اج-کلج دے دفتراں دے وکھرے نصاب نے۔
بستی دے نالیاں وچ پھردی ہے بھٹکدی،
مچھی نوں تھاں نہ دتی بھورا تلاب نے۔
کردے ہو سازشاں کیوں دنیاں دے واسیؤ،
کی کھوہ لیا تہاڈا میرے پنجاب نے۔
سو وار منگیاں وی موڑے نہ 'نور' اوہ،
اس آدمی دے کننے کچے حساب نے۔
محبوب دا اشارہ، کس نے ہے دیکھنا؟
ڈبے تاں مڑ کنارہ، کس نے ہے دیکھنا؟
دنیاں توں دل ہٹا کے، کجھ دور لے چلو،
مڑ ساتھ دا نظارہ، کس نے ہے دیکھنا؟
تکن دے حالَ اس دا، بہہ کے منڈیر 'تے،
پھر چاندنی دا دوارا، کس نے ہے دیکھنا؟
مڑ جانگے تھلاں توں، پیڑاں نوں دیکھ کے،
تلیاں دا حالَ سارا، کس نے ہے دیکھنا؟
کھیڈن دے من لگا کے، نیناں دی کھیڈ نوں،
مڑ حسن بے مہارا کس نے ہے دیکھنا؟
ٹپن دے چاہتاں نوں، وصلاں دی سیج 'تے،
برہا 'چ ایہہ ہلارا، کس نے ہے دیکھنا؟
وتر ہے بیج دیوو، بوٹا ملاپ دا،
موسم گیا دوبارہ، کس نے ہے دیکھنا؟
آویگا یاد اس، نوں محلاں 'چ پجّ کے،
دلکش حسین ڈھارا، کس نے ہے دیکھنا؟
جہڑے نوں ڈیگیا ہے، متر ویوگ نے،
قسمت دا اوہ ستارہ، کس نے ہے دیکھنا؟
کرنی ہے منہ دکھائی، متراں دی بھیڑ نے،
عیباں دا بوجھ بھارا، کس نے ہے دیکھنا؟
کردے نے کٹھّ لوکی، کرسی نوں دیکھ کے،
چنگا-برا بلارا، کس نے ہے دیکھنا؟
چڑھدے نوں لوک سارے، کردے سلام نے،
سورج دا ہن اتارا، کس نے ہے دیکھنا؟
مجبوریاں 'چ چلدا رہندا ہے روز جو،
سدھراں دی دکھ 'تے آرا کس نے ہے دیکھنا؟
'ایہو ہمارا جیون' وچ جھاکدا سی جو،
وسدا اوہ پنڈ گوارا، کس نے ہے دیکھنا؟
تر جانگے نگاہاں، چہرے 'تے پھیر کے،
دھکھدا ایہہ دل دا ہارا، کس نے ہے دیکھنا۔
تکیا نہ 'نور' جس نوں نظراں دے سامھنے،
اس شہر دا منارا، کس نے ہے دیکھنا؟
اس نال دل نوں بھورا نفرت نہیں رہی۔
پر جین دی ہی مینوں حسرت نہیں رہی۔
دنیا دا ہر پرندہ بنیا ہے دھاڑوی،
بازاں دی ہن پرانی شہرت نہیں رہی۔
کھنڈرے نے رستیاں وچ کنڈے، حیران ہاں،
پجن دی پاس اس دے ہمت نہیں رہی۔
تاہیؤں بگانیاں نے پائیاں نے ونڈیاں،
ہتھاں 'چ اپنیاں دے طاقت نہیں رہی۔
تکدا ہاں مدتاں توں نیندر دی واٹ نوں،
پہنچن دی سپنیاں تکّ محلت نہیں رہی۔
کتھے کراں ٹھکانہ پنڈاں نوں چھڈّ کے،
شہراں دی وی تاں چنگی حالت نہیں رہی۔
کیوں پھیردے ہو آرا گھر دی لٹین 'تے،
پچھن دی اپنیاں نوں ہمت نہیں رہی۔
چمبڑی ہے دل نوں ایسی پیڑا پریم دی،
دارو وی کرن اتے راحتَ نہیں رہی۔
تردا ہے 'نور' اپنے راہاں نوں ٹھور کے،
چلن دی غیر پچھے عادت نہیں رہی۔
اپنے ورگا کر لیندے نے، اپنے نال رلا کے مینوں۔
نہ جانے کی کر دندے نے، گھر وچ لوک بلا کے مینوں۔
میں اوہناں دے کوجھے-کوجھے، چہرے تکدا رہِ جاندا ہاں،
کھڑ-کھڑ کر کے ہس پیندے نے، جد اوہ لوک روا کے مینوں۔
چاواں نال لیاون جا کے، لوڑ دیاں بازاراں وچوں،
لیراں ہوئے کپڑے وانگوں، سٹن دور ہنڈھا کے مینوں۔
دل بھاویں منے نہ منے، پر جگّ دا دستور ایہو ہے،
لبھّ لیاونگے ہوراں نوں، اک دن یار بھلا کے مینوں۔
جھپٹ رہے نے گرجھاں وانگوں، لوکی مال پرایا کہہ کے،
رکھ لوو جے چاہوو یارو، بکل وچ چھپا کے مینوں۔
لے جاندے نے جھولی دے وچ، ہاسے دے سبھ دانے پا کے،
سٹّ جاندے نے پیراں دے وچ، توڑی وانگوں گاہ کے مینوں۔
بھٹک رہا ہے میرے وانگوں، جہڑا آپ کراہاں دے وچ،
اوہ وی کنا خوش ہووےگا، کھوون پچھوں پا کے مینوں۔
کھو جاندا ہاں تکدا-تکدا، بھیڑ-بھڑکا دنیاں دا میں،
لے جاندے نے حسنیٰ والے، میتھوں ہی ہتھیا کے مینوں۔
یاد جدوں آویگا اس نوں، کہنا 'نور محمد' والا،
میرے وانگوں ہی روویگا میرا یار گنواکے مینوں۔
چیتا دھرماں دی خصلت بہو-رنگی دا۔
نت احساس دلاوے خانا-جنگی دا۔
سارے منہ وچ انگلاں پا کے بیٹھ گئے،
بھیت جدوں کھلیا صورتَ دو-رنگی دا۔
بھلّ گئے اوہ چیتا وقتاں دی ماری،
فٹّ گئی میری صورتَ ادھ-رنگی دا۔
ملدا نہیں تاں کھوہوو نال چلاکی دے،
حق کدے نہیں ہتھ ودھا کے منگی دا۔
آنچ پوے تیرے وی ہردا جوہ کے دیکھ،
شوق-پرایا سولی 'تے نہیں ٹنگی دا۔
تنگ-خیالی دی نہ مینوں بولی مار،
کی ہویا جے ویلا ہے ہتھ-تنگی دا۔
عمل نہ اس نے کیتا ایس نصیحت 'تے،
دودھ پلاون والے نوں نہیں ڈنگی دا۔
کی اندازہ لاواں اوس سرافت توں،
مکھڑا ڈھکئ جس مورت ادھ-ننگی دا۔
بھاویں جان تلی 'تے رکھیں پھردے نے،
تاں وی فکر کرن اوہ ساتھی-سنگی دا۔
اس چاتر دے سائے توں کجھ دور روھیں،
جہڑا کر کے پھردے سانگ ملنگی دا۔
اپنی حرکت اتے آپے ہسیا ساں،
لکھیا پڑھ کے میں چٹھی-بیرنگی دا۔
'گنگو' دی حرکت 'تے ہردا کمب گیا،
'گنگو باہمن' دے گھر بیٹھی 'گنگی' دا۔
اوہ مستی وچ سارا جیون کٹّ گیا،
حالَ برا سی دسدا بھاویں بھنگی دا۔
سمجھ جدوں نہ آئی تھکّ کے بیٹھ گئے،
ہر انداز نواں سی چال تلنگی دا۔
یاراں توں یاری دا تحفہ لین لئی،
'نور' کدے نہیں لوکاں کولوں سنگی دا۔
آپے توں پہلاں مل کے آیا ہاں ہور نوں۔
ہن پرکھدا ہاں بیٹھا دوہاں دی تور نوں۔
اڈیا ہے جہڑا اپنی منزل نوں متھّ کے،
پینا ہے کی اڑکا ایسے چکور نوں۔
کٹی ہے جد توں گڈی سندر فریب نے،
بیٹھا ہاں گود لے کے آساں دی ڈور نوں۔
روندا سی اوہ تاں اپنے پیراں نوں دیکھ کے،
تکدا سی جد زمانہ ہس-ہس کے مور نوں۔
اس نال کی نبھیگی نویاں دی دوستی،
کہندا ہے جو پرانی ہر شے نکور نوں۔
کردا ہے روز حرکت عادت دا ماریا،
پھڑھ کے وی کی کراںگے چوراں دے چور نوں۔
آپے نوں اس دے پیراں وچ رولیا وی، پر-
کڈھیا نہ اس نے دل چوں نفرت دے خور نوں۔
دنیاں دے ہر کنارے امناں دی گل کرے،
وگڑن توں روک بندے سدھے-ستورے نوں۔
حاکم نوں کون آکھے سمجھن دی بات کر،
گلیاں 'چ روز اٹھدے لوکاں دے شور نوں۔
حالے تاں چپّ بیٹھا تکدے طوفان نوں،
کل کی کہو زمانہ ٹٹ-بھجّ دے دور نوں؟
پائی نہ نتھّ جے کر قیمت دے جنّ نوں،
چینی دی تھاں تے لوکی ورتنگے تھھور نوں۔
تھاں-تھاں نویں اڑکے راہاں 'چ لگّ گئے،
حداں نوں ٹپّ کے کویں جائیے لاہور نوں۔
حاکم نوں کون آکھے سمجھن دی بات کر،
گلیاں-محلیاں وچ نت اٹھدے شور نوں۔
ڈگیگا پھڑ-پھڑا کے پیراں 'چ 'نور' دے،
مارانگے جد غلیلا اڈدے جنور نوں۔
اوہ بنیا کنا ہتھیارا تکدا ہاں۔
جیون دا اک خاص نظارہ تکدا ہاں۔
دل اپر جو پیڑاں پا کے لنگھ جاوے،
روز نواں اک اس دا لارا تکدا ہاں۔
نازک، نرم، ملوک، امید کوآری دے-
سر پر دھریا پتھر بھارا تکدا ہاں۔
برہن راتاں نوں جد کوٹھے چڑھدا ہاں،
روندا قسمت دا ہر تارہ تکدا ہاں۔
جوبن رتے تکیا جو مسکاناں چوں،
ہن تک تیرا روپ کنوارہ تکدا ہاں۔
ایئر-کنڈیشڈ محلاں دے پرلے پاسے،
دھپے سڑدا اپنا ڈھارا تکدا ہاں۔
گھوردیاں اکھاں نال جد اوہ تکدا ہے،
جیون دے ہر ساہ نوں کھارا تکدا ہاں۔
بھیت کہیں تاں دارو دیواں دکھاں دا،
دکھیاں نوں ہی میں دکھدارا تکدا ہاں۔
ریجھاں دی سنگھی 'تے بہہ کے 'نور' لئی،
بھائیاں دا کیتا نپٹارا تکدا ہاں۔
چیلا ہاں تخت سنگھ دا، انجم دا ویر ہاں میں۔
دوہاں دے سفنیاں دا، سانجھا سفیر ہاں میں۔
ساہت 'تے قلم جس دی، تلوار بن کے چلی،
بے تاج-بادشاہ دا، وڈا وزیر ہاں میں۔
اک بوند میل دی نوں، جس دی پیاس تڑفے،
برہا دے کلراں وچ، اگیا کریر ہاں میں۔
جھکیا ہاں یار خاطر، جیون دے ہر پڑائ 'تے،
اچے ارادیاں دا، نازک سریر ہاں میں۔
مایوس ہو کے پرتے، جس نوں مٹاؤن والے،
محرم دے دل 'تے اکری ایسی لکیر ہاں میں۔
ایسا ہاں، بڑھک ماراں، ہر شے ہلا کے رکھاں،
پر اپنی سوچنی وچ، سبھ توں حقیر ہاں میں۔
منگے بنا ہے ملدی، خیرات جس سخی توں،
اے یار! اس سخی دے، در دا فقیر ہاں میں۔
حقاں دی منگ خاطر، دے کے دراں 'تے دھرنے،
پیراں 'چ تکڑیاں دے بنہی زنجیر ہاں میں۔
ہر روز جس دی خاطر لکھدا ہے 'نور' غزلاں،
اس بے-وفا دے سیجل، نیناں دا نیر ہاں میں۔
| |
