سیہرفیاں محمد بوٹا گجراتی
علف-اؤکھڑا راہ انوکھڑا ای
علف-اؤکھڑا راہ انوکھڑا ای،
سخت دھوکھڑا پریت لگاونے دا۔
تائیں پیر دھریئے موتوں نہ ڈریئے،
اول فکر کریئے مہرا کھاونے دا۔
دئیے جان نشنگ نہ سنگ کریئے،
کریئے ڈھنگ محبوب مناونے دا۔
پچھو بوٹیا پریت پتنگ کولوں،
کیہا ذائقہ انگ جلاونے دا۔
علف-ایس پریم دے نگر اندر
علف-ایس پریم دے نگر اندر،
ڈٹھے وسدے کٹھڑی جان والے۔
دوار عشقَ دے بیٹھ کے کرن پوجا،
ڈٹھے حافظ خاص قرآن والے۔
سولی سار تے سرے دے بھار لٹکن،
ڈٹھے یار دا بھیت چھپان والے۔
خوک چاردے بروٹیا عشقَ پچھے،
ڈٹھے ولی کمال سدان والے۔
این-عشقَ دے مگر جو نشر ہوئے
این-عشقَ دے مگر جو نشر ہوئے،
پردہ اوہناں دا کسے نے پاڑنا کی ۔
موئے جل جو عشقَ دی اگّ اندر،
دوزخ بھاہ نے اوہناں نوں ساڑنا کی ۔
ہوئے دید تے آپ شہید جیہڑے،
سولی اوہناں نوں کسے نے چاہڑنا کی ۔
دل جہناں دے بوٹیا عشقَ لٹے،
گھر اوہناں دا کسے اجاڑنا کی ۔
این-عشقَ رباب جاں وجیا سی
این-عشقَ رباب جاں وجیا سی،
تدوں سرہ نبیڑدا کون سی جی ۔
جدوں رانجھنے ہیر پیار پایا،
تدوں ذات نکھیڑدا کون سی جی ۔
جوگی ہوئِ ہن مندراں پا آیا،
جھنگ مجھیاں چھیڑدا کون سی جی ۔
بیٹھا بوٹیا چھپ وچ ہو برقعے،
پہلوں آپ کھہیڑدا کون سی جی ۔
سین-سل سینے ناہیں حل سکاں
سین-سل سینے ناہیں حل سکاں،
پائیاں گل پریم تھیں تندیاں میں ۔
ساری شرم تینوں رکھیں بھرم پیارے،
کر کرم قدیم تھیں بندیاں میں ۔
رہم رکھ نہ عیب پرکھ میرے،
توڑے لکھ نکارڑی گندیاں میں ۔
تیرے در تے بوٹیا دھر متھا،
عرض کر تھکی اڈ دندیاں میں ۔
سواد-صفت محبوب دی سنی تدوں
سواد-صفت محبوب دی سنی تدوں،
جدوں 'عرض-سما' دا نام نہ سی۔
اساں پوجیا یار دا بت تدوں،
جدوں کفر تے دین اسلام نہ سی۔
ہوئی شوق تھیں ہوش بے ہوش تدوں،
جدوں مدّ شراب تے جام نہ سی۔
سنیا بوٹیا عشقَ سرود تدوں،
جدوں حد حلال حرام نہ سی۔
شین-شہر دے اڑد بازار اندر
شین-شہر دے اڑد بازار اندر،
اساں سادھ تے چور اک جا ڈٹھے ۔
اپر شاخ شگوفیاں ناچ کردے،
اساں بھونڈ تے بھور اک جا ڈٹھے ۔
اندر جنگلاں چگدے ڈار بنھ بنھ،
اساں کاگ تے مور اک جا ڈٹھے ۔
پھردے بوٹیا گرد خزانیاں دے،
چشم شوخ تے کور اک جا ڈٹھے ۔
شین-شراء پھرماندڑی کی سانوں
شین-شراء پھرماندڑی کی سانوں،
ملاں مصلے الٹ سنا ناہیں۔
جہڑا دم غافل سوئی دم کافر،
سانوں یار دی یاد بھلا ناہیں۔
سجدا یار نوں سیس نیوا کیتا،
ہور نماز روا ناہیں۔
.....................
.....................
شین-شان گمان دکھان سوہنے
شین-شان گمان دکھان سوہنے،
درد منداں دے مندڑے ہیلڑے نی۔
خون عاشقاں دا مہندی سوہنیاں دی،
کردے رنگ تے ہتھ رنگیلڑے نی۔
رہے چین محبوباں نوں جوبناں دی،
رکھت عاشقاں ماتمی نیلڑے نی۔
عاشق بوٹیا تڑپھدے وچ قدماں،
کرن ترس نہ روپ رسیلڑے نی۔
ہے-ہر پاسے دسے ماہی مینوں
ہے-ہر پاسے دسے ماہی مینوں،
جدھر کنڈ کراں گنہاگار ہوواں ۔
حاصل ہووے مقصود مراد والی،
جے کر یار سندی خدمتگار ہوواں ۔
کرے کرم نگاہ جے اک سوہنا،
سکے کلروں سبز گلزار ہوواں ۔
محمد بوٹیا یار دی خاک اتوں،
لکھ وار قربان نثار ہوواں ۔
ہے-حسن دا ملک مشہور خونی
ہے-حسن دا ملک مشہور خونی،
بندے نیناں دے تیز کٹار اتھے۔
وانگ آبِ-ہیات اوہ راہ اوکھا،
دھندھوکار غبار ہزار اتھے۔
آوے پرط نہ جیؤندا پھیر مڑ کے،
پاوے جھات جہڑا اک وار اتھے۔
............................
............................
ہے-ہوش تے عقل نوں دور کر کے
ہے-ہوش تے عقل نوں دور کر کے،
نیناں والڑا چا وہاج کریئے ۔
بہیئے صبر دے تخت تے نال خوشی،
سر نفی اسبات دا تاج کریئے ۔
پا کے فتہ اس کبر دے قلعے اتے،
وچ پریم نگر دے راج کریئے ۔
آوے روبرو بوٹیا تدوں پیارا،
جدوں حاصل حسن دے باج کریئے ۔
قاف-قلعہ اسار کے حسن والا
قاف-قلعہ اسار کے حسن والا،
سوہنا نیناں دے مورچے لا بیٹھا۔
پلکاں والیاں پٹیاں چاہڑ کے تے،
مینڈا عقل تے صبر لٹا بیٹھا۔
ول ول کے دل نوں گھت گھیرا،
پھندھ زلف کمند دے پا بیٹھا۔
میری دل دی بوٹیا لٹ دلی،
حسن اپنا حکم چلا بیٹھا۔
غین غنی میں لکھ غنیمتاں تھیں
غین غنی میں لکھ غنیمتاں تھیں،
توڑے منگتی تینڈڑی خیر دی ہاں ۔
ہر دم میں چم قدم رہیاں،
توڑے خاک تساڈڑے پیر دی ہاں ۔
تیری صاحباں صدیاں جگّ گولی،
توڑے جٹڑی میں قوم غیر دی ہاں ۔
ہوئی بوٹیا فرش میں بیٹھ تلیاں،
توڑے چمکنی دھپ دوپیہر دی ہاں ۔
جیم-جام ڈٹھا سوہنا بت خانے
جیم-جام ڈٹھا سوہنا بت خانے،
متھے تلک تے بغل قرآن دسدا ۔
اک ہتھ مالا اک ہتھ تسبیح،
نہ اوہ ہندو تے نہ مسلمان دسدا ۔
کیتا یار دا مذہب قبول میں بھی،
اوسے وچ اسلام ایمان دسدا ۔
محمد بوٹیا چمکدا ہر طرفوں،
جلوا یار دا وچ جہان دسدا ۔
زال-ذرا نہ آؤندی سمجھ ملاں
زال-ذرا نہ آؤندی سمجھ ملاں،
تیرے علم تے واعظ قرآن والی۔
رکھ ٹھپّ کتاب شتاب ہتھوں،
کر صفت کوئی یار دے نام والی۔
اساں عشقَ کفار دے کافراں نوں،
کجھ سمجھ نہ مذہب اسلام والی۔
..............................
..............................
ضواد-زامن غماں دا کون ہووے
ضواد-زامن غماں دا کون ہووے،
آہا یار دردی سو بھی نس گیا ۔
نہیں بندگی پئی قبول میری،
سجدے کردیاں متھڑا گھس گیا ۔
ڈٹھا واہ میں بے پرواہ سوہنا،
سانوں روندیاں ویکھ کے ہس گیا ۔
کیتے بوٹیا لکھ ہزار ترلے،
جانی اک نہ دلے دی دسّ گیا ۔
زے-زاریاں یاریاں وچ یارو
زے-زاریاں یاریاں وچ یارو،
بنھ ماریاں عشقَ وچاریاں نی۔
سسی صاحباں ہیر تھیں چل پچھو،
جنہاں چکھیاں عشقَ کٹاریاں نی۔
تدوں نظر محبوب منظور ہوئیاں،
بنیاں جگّ تے جدوں خواریاں نی۔
اوکھی بوٹیا ریت پریت والی،
لوک آکھدے سوکھیاں یاریاں نی۔
زوئے-ظلم ہے یار وسار جانا
زوئے-ظلم ہے یار وسار جانا،
اک وار آویں صدقے جاونی ہاں ۔
رگاں تار تے تن رباب کرکے،
تیرے راگ وراگ تھیں گاونی ہاں ۔
جھب آ تے مکھ وکھا مینوں،
ویکھاں راہ تے کاگ اڈاونی ہاں ۔
پھراں بھالدی بوٹیا لال تائیں،
نت فعال کتاب کڈھاونی ہاں ۔
زوئے-ظلم مصیبتاں جھلّ سر تے
زوئے-ظلم مصیبتاں جھلّ سر تے،
اک یار دی یاد نہ ہار دل تھیں ۔
چم قدم مہبوب دے خاک ہو کے،
ایس خدی ہنکار نوں مار دل تھیں ۔
آسن صدق تے من دی پھیر مالا،
بیٹھ یار دا نام چتار دل تھیں ۔
ملے بوٹیا سر جے سر اتوں،
کر ونج ایہہ شکر گزار دل تھیں ۔
تے-تیز پریم دی اگّ مٹھی
تے-تیز پریم دی اگّ مٹھی،
مزہ آؤندا جان جلاونے تھیں۔
جھڑک جھمّ مصیبتاں غم ہر دم،
تحفے ملن ہر دم نیہں لاونے تھیں۔
سر دتیاں یار جے ہون راضی،
ناہیں جھکیئے جان ونجاونے تھیں۔
ایہو بوٹیا رسم رنگیلیاں دی،
کرن ترس نہ خون بہاونے تھیں۔
دال-درس پریت پریم والے
دال-درس پریت پریم والے،
پڑھدے پٹیاں پیر مغان ڈٹھے ۔
بھلا سبق تے ہور دھیان وچوں،
الفت علف دی وچ حیران ڈٹھے ۔
لماں علم اے پٹنا عمل باہجوں،
نقطے نام دے تے قربان ڈٹھے ۔
اسم اﷲ دا بوٹیا یاد کردے،
اٹھے پہر وچ ایس دھیان ڈٹھے ۔
فے-فظر دے وقت پکھیروآں دی
فے-فظر دے وقت پکھیروآں دی،
آوے مست آواز ہر دا سانوں ۔
اڈ بلبلے باغ نوں جاہ جلدی،
لیا کے گل دی گل سنا سانوں ۔
مست مشک معشوق دی زلف وچوں،
پئی آؤندی نال ہوا سانوں ۔
کلیاں کھلیاں بوٹیا باغ اندر،
شاہلا ملے مالی ہن آ سانوں ۔
بے-بہت دراز اوہ برج اچا
بے-بہت دراز اوہ برج اچا،
جتھے عشقَ دے جھنڈڑے جھلدے نی ۔
ایہہ عشقَ بازار بیپار ڈاہڈھا،
جتھے سودڑے سراں دے تلدے نی ۔
پھرن کالڑے ماتمی ویس کرکے،
عاشق بھور مشتاق جو پھلّ دے نی ۔
قیدی عشقَ دے بوٹیا لین ترلے،
گلوں زلف دے طوق نہ کھلھدے نی ۔
بے-بدی بدنامگی جگّ دی تھیں
بے-بدی بدنامگی جگّ دی تھیں،
دل ڈرے تے مکھڑا جوڑیئے نہ۔
جے کر جوڑیئے پھیر منہ موڑیئے نہ،
کریئے شرم پریت تروڑیئے نہ۔
اکو یار دا نام چتاریئے جی،
ہور سنگ-کسنگ دا جوڑیئے نہ۔
کریئے بوٹیا ذکر محبوب والا،
غافل ہو کے عمر نکھوڑیئے نہ۔
یہ-یاریاں لاؤنیاں بہت مشکل
یہ-یاریاں لاؤنیاں بہت مشکل،
مینوں لوک کیوں آکھدے سوکھڑا ای۔
دھندھوکار جیوں آبِ-ہیات گردے،
تؤں عشقَ نوں لبھنا اؤکھڑا ای۔
اوہ بیلڑا عشقَ دا سخت خونی،
اتھے جان دا وڈڑا دھوکھڑا ای۔
جھلے بوٹیا عشقَ دی جھال کہڑا،
ایہہ تے بھار پہاڑ تھیں چوکھڑا ای۔
لام-لیلاتل قدر دا نور ڈٹھا
لام-لیلاتل قدر دا نور ڈٹھا،
اوس یار دی زلف سیاح وچوں ۔
پایا عشقَ دا پتہ نشان پکا،
اوس یار دی لتفِ گناہ وچوں ۔
ملیا عشقَ ایمان دا دان سانوں،
اوس یار دی خاص درگاہ وچوں ۔
لدھا بوٹیا وصل دا اصل موتی،
اوس یار دی خاص نگاہ وچوں ۔
(اپنا پتہ-قصہ شیریں-فرہاد)
جے کر شک ہے پچھ بے شکّ مینوں،
چھتی سال دی عمر ضرور یارا۔
جے کر شوق ہووے، میرے ملن سندا،
دیساں پتہ نشان ضرور یارا۔
نامی نام گجرات، چناب اتے،
ہوئی سوہنی سوہنی حور یارا۔
وچ شہر گجرات مکان میرا،
ملیں آ، ہوکے مسرور یارا۔
چڑھدے شہر تھیں نواں بازار پچھیں،
کٹڑا شالباپھاں مشہور یارا۔
پہلی وار دا شعر ن عیب رکھیں،
پردے پوش ہو، دیکھ قصور سارا۔
دوجی وار انشا-الا ! جو شعر کرساں،
ہوسی شاعراں وچ منظور یارا۔
قصہ آکھیا ہو اتاولا میں،
ہویا جوشِ-جنونّ تندور یارا۔
دو ماہ دس یوم وچ کلّ قصہ،
بیٹھ آکھیا نال شعور یارا۔
..............................
اک وچ بازار رفیق میرا،
شمسدین اس نام دلدار جانی۔
شمس دین گویا شمسِ دین ہے ای،
رکھے یاد اﷲ نیکو کار جانی۔
کیتی، اوس محبوب فرمائش مینوں،
سنّ عیسوی آکھ اظہار جانی۔
1873 ای:
بوٹے سنّ سنائی تدوں یارا،
ہویا کرم جاں رب رحیم جانی۔
سیہرفیاں وچوں کجھ شعر
1
شام وینہدیاں شام قضاع ہو گئی،
گئی بھل نماز دھیان وچوں۔
چڑھی شوق شراب دی آن مستی،
کلمہ پڑھاں میں کس زبان وچوں۔
2
کاف-کٹھڑی عشقَ نے لٹڑی میں،
پھراں مٹھڑی دید جمال دی میں۔
لٹاں کھوہنیاں تے ہنجھو رونیاں میں،
جنگل بھونیاں یار نوں بھالدی میں۔
3
لایا نیہں سی سکھ آرام کارن،
سگوں دکھ تے درد عذابِ ملیا۔
محمد بروٹیا روندیاں عمر گزری،
کیہا دھروں نصیب خراب ملیا۔
4
فے-فکر تے خوف نہ دوزخاں دا،
اتے ناہیں بہشت دا چاء مینوں۔
صرف عشقَ حضور تھیں منگنی ہاں،
ناہیں لوڑ نماز دی کا مینوں۔
5
یاد یار دی چھڈکے، وچ مسجد،
متھے داغ سیاہیاں لائیے کیوں؟
ملے بوٹیا یار زنار پایاں،
پکڑ تسبیحاں ورد کمائیئے کیوں؟
6
جلوا نور ظہور کوہتور کولوں،
ڈٹھی یار دی جھات چنگیرڑی جی۔
جامِ خضر تے آبِ ہیات کولوں،
ڈٹھی یار دی ذات چنگیرڑی جی۔
7
بے-بسّ کتاب نوں ٹھپّ ملاں،
کوئی عشقَ دی بات سنا سانوں۔
صورتَ لیلو-ال-شمش نہ سمجھ سانوں،
صورتَ یار دی اصل دکھا سانوں۔
8
تسبیح ہنجھوآں والڑی پکڑ ہتھیں،
نام یار دا ورد کمائیئے جی۔
وانگ بانسری جگر نوں چھیک کر کے،
وچ جی محبوب نوں گائیے جی۔
9
حسن یوسف سندا بھلّ گیا،
سنی صفت جاں یار رنجھیٹڑے دی۔
جلوا طور دا دور تھیں نور پایا،
ڈٹھی چمکنی جھات رنجھیٹڑے دی۔
10
بانکی بانسری بانس دی رانجھڑے دی،
سنو ! کی آواز کریندڑی نی۔
دسّ کے بانکڑی چال ماہی، مٹھی،
ہیر جٹیٹڑی جھنگ دی نی۔
11
جگّ سارے وچوں چن لیا،
رانجھا پھل گلاب انوکھڑا ای۔
بانکی چال رنگیلڑیں شان والا،
ساڈا چاک مہتاب انوکھڑا ای۔
12
بت روح جدوں اقرار کیتا،
ساڈا میت نال پیار چروکنا سی۔
13
چنکے جگّ تھیں بوٹیا ہیر لدھا،
رانجھا پھلّ گلاب جیہا۔
14
مست مشک معشوق دی زلف وچوں،
پئی آؤندی ہوا سانوں۔
15
اؤگنہار جٹیٹڑی کوہجھڑی میں،
سوہنے یار دے وڈڑے ناز سنیئے۔
16
تے-تکیا یار دی زلف اندر،
پیا چمکدا نور کوہِ طور والا۔
17
گیا بھل اسلام دا نام مینوں،
سونیاں راگ جاں عشقَ رباب تھیں میں۔
18
زے-زر زیور درکار نہیں،
پایا رانجھنا موتی لال اکو۔
19
اس ماہِ منیر دے مکھڑے توں،
سورج چند دی جھات قربان کریئے۔
20
دلی دلے دی بوٹیا لٹ لیندے،
چاہڑ حسن دے کٹک پیادڑے نی۔
21
دلی دلے دی ساڈڑی لٹ گیا،
ذرا ساہمنے حسن دا چور دسیں۔
22
جویں ونجھلی ڈالیؤں ٹٹ چیکے،
تویں باجھ تیرے میں وی رونی آں وے۔
23
رگاں تار تے تن رباب کر کے،
تیرے راگ وراگ تھیں گاونی آں۔
24
پوجاں دل دلبر دا سمجھ کعبہ،
کہڑے وکت مسیت اساریئے جی۔
25
ضواد-ضرب پریم دی جنہاں کھادھی،
ہونا کربلا تنھاں شہید کاہنوں۔
26
دوارے عشقَ دے بیٹھ کے کرن پوجا،
ڈٹھے حافظ خاص قرآن والے۔
27
محمد بوٹیا چمکے ہر طرفوں،
جلوا یار دا ایہہ جہان دسدا۔
28
شاہ رگ تھیں بوٹیا یار نیڑے،
ڈھونڈن لوک کیوں جنگلیں جاندڑے نے۔
29
جنگل بھاؤنا کم دیوانیاں دا،
لبھو وچ اجاڑ نہ یار مولے۔
30
جدھر دیکھنی ہاں ادھر یار دسے،
ہن کنڈ کراں کیہڑے داء ولے۔
31
ذکر محبوب دا نام ہر دم،
کہڑے وقت ہن ربّ چتاریئے جی۔
32
ملے بوٹیا یار بتّ خانیوں جے،
کعبے گرد پھر بھونا رواں ناہیں۔
33
سے-ثابت رہی نہ عقل میری،
پیتا جام جاں شوق شراب تھیں میں۔
34
ہوش تے عقل نوں دور کرکے،
نیناں والڑا چا وہاج کریئے۔
35
خے-خواریاں بھاریاں یاریاں تھیں،
باجھ یاریاں کجھ وصول ناہیں۔
36
قینچی زلف محبوب دی گل پے کے،
چھاتی چیر کیتی لیرو لینر میری۔
37
نام یار دا نقش اتار سینے،
لکھیا پکڑ کے قلم تقدیر میرا۔
| |
