سیہرفیاں ہاشم شاہ
پہلی سیہرفی
1
علف اک نہیں کوئی دوئ نہیں،
رنگ رس جہان دا چکھّ گئے ۔
لدے نال جواہر موتیاں دے،
واری چلدی نال نہ ککھّ گئے ۔
ڈیرے پاؤندے رکھدے لشکراں نوں،
پھڑے موت دے، وکھو ہی وکھ گئے ۔
ذرا کھوج ن دسدا ویکھ 'ہاشم'،
جس راہ کروڑ تے لکھ گئے ۔1۔
2
بے بندھ ن پایا رجنا ہیں،
نہیں حرص دی بھکھ نوں تھم ناہیں ۔
کئی چھوڈ گئے ایہناں پتھراں نوں،
ہیرے لال تیرے کسے کم ناہیں ۔
کر نیکیاں آؤننی کم تیرے،
اس جیڈیاں دولتاں دمّ ناہیں ۔
'ہاشم شاہ' سرھانے ہے موت بیٹھی
پر ستیاں نوں کوئی غم ناہیں ۔2۔
3
تے تدھ جیہے کئی لکھ میاں،
وچ ایس سراؤں دے آؤندے نی ۔
اک لددے بھار چلانیاں دا،
اک آن دوکان وچھاؤندے نی ۔
اک توڑ کے آس امید چلے،
اک وارسی آن جگاؤندے نی ۔
'ہاشم شاہ' میاں ایہہ معلوم ناہیں،
کتھوں آنودے کے ول جانودے نی ۔3۔
4
سے ثابتی اس دے نام ولوں،
بن لکھ لاچار تاں ہار ناہیں ۔
جیہڑے گوڑھے پیار ونڈاؤندے نی،
تیرا انت سمیں کوئی یار ناہیں ۔
ایویں خواب دا میل جہان دا ای،
اس دوستی دا اعتبار ناہیں ۔
'ہاشم شاہ' میاں سکھ پاؤنا ای،
تاں توں دکھ نوں منوں وسار ناہیں ۔4۔
5
جیم جان کے اپنے آپ جیا،
لکھ پھاہیاں لے گل پائیاں نی ۔
رنگ رس جہان دا ویکھ ناہیں،
مہاں دکھ نے لائیاں پھاہیاں نی ۔
واری چلدے لاڈ گمان والے،
پچھوتاؤندے ماردے آہیاں نی ۔
'ہاشم شاہ' حکومتاں راج داہوے،
چائ راہ اتے ایویں راہیاں نی ۔5۔
6
ہے حرص دے زور نوں توڑ جیا !
نہیں زور تیرا نت کھاؤندی ہے ۔
نال صبر دے حرص نوں ساڑ میاں !
اگّ حرص دی جان جلاؤندی ہے ۔
جتھے حرص اوتھے سدھ بدھ ناہیں،
حرص اپنے حکم چلاؤندی ہے ۔
'ہاشم شاہ' میاں ایس خاک کولوں،
داہوے حرص ہی ایڈ بنھاؤندی ہے ۔6۔
7
خے خواب دے نال خراب ن ہو،
ایس خواب نوں خواب ہی جان میاں ۔
اس وہن دے وچ حباب وانگوں،
ایہہ اپنا آپ پچھان میاں ۔
کس چیز تھوں ہویا ایں، کون ہیں توں ؟
اس چیز نوں خوب پچھان میاں ۔
'ہاشم شاہ' مسافراں خوب ناہیں،
کرو کفر تے جھوٹھ دا مان میاں ۔7۔
8
دال دکھ نوں دور ہٹاونا ای،
تاں توں سکھ جہان دا پھول ناہیں ۔
سکھ پاؤنا ای تاں توں میٹ اکھیں،
سکھ کسے دا ویکھ کے ڈول ناہیں ۔
اساں ویکھیا سکھ جہان والا،
ایہہ دکھ ای، ایس نوں پھول ناہیں ۔
'ہاشم شاہ' میاں ایہو فائدہ ای،
کوئی لکھ آکھے مونہوں بول ناہیں ۔8۔
9
زال ذوق تے عیش نوں ڈھونڈنا ایں،
گھوڑے پالکی حرص امباریاں دی ۔
بناں خاک دے کجھ نہ دسدا ای،
پئی خاک ہی ویکھ ہزاریاں دی ۔
پھڑی موت دی ویکھ خراب ہندی،
گئی توں مڑ واک-ہنکاریاں دی ۔
'ہاشم شاہ' ایہہ عیش جہان والا،
میاں ٹھیکری دیگ شکاریاں دی ۔9۔
10
رے راہیاں پاندھیاں جاندیاں کیوں،
میاں ! ایڈ فزولیاں چاؤنا ایں ۔
کٹّ وانگوں مسافراں رات ایتھے،
کس واسطے دیس بھلاونا ایں ۔
جائیں آبرو نال تاں لکھ پائیں،
کس واسطے شان بناؤنا ایں ؟
'ہاشم شاہ' میاں اکھیں ویکھنا ایں،
دلوں جان کے پھیر بھلاؤنا ایں ۔10۔
11
زے زور لگائِ کے بول ناہیں،
مر جاونا ای، شرماؤ میاں ۔
پچھوں بول کے کون ساہ کھٹیا ای،
ہتھوں اوس نوں بہہ پچھتاؤ میاں ۔
کئی بولیاں بول کے خاک ہوئے،
دل اپنے نوں سمجھاؤ میاں ۔
'ہاشم شاہ' سنیہڑا آؤندا ای،
اج کلھ پچھوں گھر آؤ میاں ۔11۔
12
سین سمجھ سیانیا ! بھل ناہیں،
کجھ ایس مکان دی چال میاں ۔
لوک آؤندے بنت بنانودے نی،
کچی کوڈی نہ نبھدی نال میاں ۔
جہڑے ماردے سے دم حاکمی دا،
گئے انت نوں ہوئِ کنگال میاں ۔
'ہاشم شاہ' ایہہ شور جہان والا،
ایویں جھوٹھ ہی خواب خیال میاں ۔12۔
13
شین شوخیاں نال وکھال ناہیں،
ضری بافتے پہن کے چالیاں جی ۔
اٹھے پہر شراب کباب کھائیں،
نہیں بیٹھدا باجھ نہالیاں جی ۔
تیتھوں چنگے چنگیرڑے خاک ہوئے،
گئے ڈھیریاں جائ سمالیاں جی ۔
'ہاشم شاہ' اوہ سیس تے جالدے نی،
لکھ میگھلے راتیاں کالیاں جی ۔13۔
14
سواد صبر دا پاؤ جنزیر میاں،
اس ہوش حواس دلیل تائیں ۔
لکھے لیکھ اتے مغرور ہو توں،
مت ڈھونڈ کسیر قلیل تائیں ۔
سکھ پاؤنا ای، دکھ دیہہ بھائی،
ایس نفس پلیت بخیل تائیں ۔14۔
18
ہتھ دھوئ کے جان جہان ولوں،
پچھے عشقَ دے خوب نماز ہووے ۔
'ہاشم شاہ' جو عشقَ دے آؤندا ای،
اسیں ویکھیا محرم راز ہووے ۔18۔
19
غین غیر نوں غیر توں جاننا ایں،
ایہو جان لے آپ ہی غیر ہیں توں ۔
بھلا جان کے اپنے آپ تائیں،
کہی ماردا اپنے پیر ہیں توں ۔
نال غیر دے ویر جگاونا ایں،
پیا اپنے آپ جی ویر ہیں توں ۔
'ہاشم شاہ' توں غیر نہ جان کوئی،
پھیر دکھ گئے نرویر ہیں توں ۔19۔
20
فے فراق ہوئِ کے فائدہ ہے،
کر ذکر جو فکر دا نعش ہووے ۔
گئی بیت بہار کیوں بھلنا ایں،
کجھ بیج لے بھلک نوں آس ہووے ۔
ایس دیس سوداگری آئیوں توں،
کجھ کھٹّ لے جاندیاں پاس ہووے ۔
'ہاشم شاہ' جو وکھت سمھالدا ای،
کم اوسدا بیوسواس ہووے ۔20۔
(فراق=فارغ،نرلیپ، ذکر=
ربّ دا ناں لے، بھلک=آؤن والا
سماں،کل، بیوسواس=یقین توں ودھ،
بہت زیادہ)
21
قاف قدر پچھان تے جان میاں،
پیا زاہری دسدا خاک ہیں توں ۔
تے جے باطنی بھیت معلوم ہووے،
ایس خاک دی یاریؤں پاک ہیں توں ۔
دکھ سکھ نہ معاملہ موت تینوں،
ہور کسے دا انگ نہ ساک ہیں توں ۔
'ہاشم شاہ' توں جس نوں ڈھونڈنا ایں،
تیرے وچ ہے اپنے آپ ہیں توں ۔21۔
(باطنی=اندرونی)
22
قاف کاس نوں کسے دا عیب کوئی،
مونہوں آکھدا یاد لیاونا ایں ۔
کسے گلّ توں کسے توں گھٹ ناہیں،
… … … … ۔
توں اپنے عیب وچار میاں،
عیب دار ہیں توں دکھ پاونا ایں ۔
'ہاشم شاہ' توں آپ نوں جان میاں،
کتھوں آیا، کون کہاؤنا ایں ؟22۔
23
لام لائقی ایس جہان والی،
جہڑا ڈھونڈھدا جگت اسیر ہووے ۔
سوئی ماردا ای دم لائقی دا،
جہڑا اپنے آپ سریر ہووے ۔
ودھ قسمتوں ہتھ نہ آؤندا ای،
ایویں انت نوں خوار ظہیر ہووے ۔
'ہاشم شاہ' نصیب دے زور جینوں،
دلریش تے صاف ضمیر ہووے ۔23۔
(اسیر=قیدی، ظہیر=کمزور،
دلریش=زخمی دل، ضمیر=روح،
آتما)
24
میم مالکی ملک تے مال ولوں،
چھڈّ کاس نوں لاؤنیں تان میاں ؟
جویں کھیت تیری جوگ زمیں دا ای،
تویں اپنے آپ نوں جان میاں ۔
ایس خاک تھوں ہوئِ کے خاک ہووے،
ایہو آدی قدیم دی بان میاں ۔
'ہاشم شاہ' توں ایس تھوں بھل ناہیں،
ایس بات نوں خوب پچھان میاں ۔24۔
25
نون نازکی ناز دے نال جیا،
جہڑا جگت دا جیؤ ریجھاؤندا ای ۔
ایہو فائدہ ایس دی ریجھ کولوں،
ہتھوں ریجھ کے بہت نچاؤندا ای ۔
'ہاشم شاہ' ریجھاؤ توں اوس تائیں،
جہڑا ریجھ نوں لاج نہ لاؤندا ای ۔25۔
26
واؤ واقفی اپنی مول ناہیں،
کتھوں آیا، کون کہاونا ایں ؟
بھین بھائیاں دا بھائی ہوئِ بیٹھا،
کھرے گوہڑے پیار ونڈاونا ایں ۔
بہت چجّ آچار دا چاؤ تینوں،
من-بھاؤندے ساک جگاؤنا ایں ۔
اکھیں کھولھ کے ویکھ ہنجار ہاشم،
پیا نیندرے بنت بناؤنا ایں ۔26۔
(ہنجار=چنگی طرحاں)
27
ہے ہتھ ناہیں کچھ وسِ ناہیں،
جہڑے عیب صواب کماؤندا ای ۔
نہیں لائقی ایس دی اک رتی،
اوہو چاہندا سوئی بناؤندا ای ۔
کون جان کے نیچ کہاؤندا اے،
کوئی ہور ہی ناچ نچاؤندا ای ۔
'ہاشم شاہ' ایہہ اودھروں جان میاں،
جس کم نوں آپ ہی لاؤندا ای ۔27۔
28
لام لکھ واری وٹے، لکھ کھٹے،
دکھ سول ٹٹے، سکھ پایا میں ۔
دعویٰ دوستی دکھ دکھالدی سی،
سوئی اوس نوں چائ بھلایا میں ۔
رہا جتنے ول خیال میرا،
تدوں ہاریا بہت گوایا میں ۔
'ہاشم شاہ' میاں میرے بھاگ ہوئے،
دلوں دئیت نوں چائ اٹھایا میں ۔28۔
29
علف اج بنائِ لے ڈھل کیہی،
جس ڈول دا کم بناؤنا ای ۔
کل ہور سی، اج ہے وار تیری،
کن بھلک نوں میر کہاؤنا ای ؟
کون جاندا اوس دی صاحبی نوں،
کس ڈول دا فرش وچھاؤنا ای ؟
'ہاشم شاہ' توں اج نوں جان میاں !
ایس اج نے پھیر نہ آؤنا ای ۔29۔
30
یہ یاوری جان نصیب ولوں،
جدوں ہتھ جہان دی لوڑیا ای ۔
دوئی دوستی حرص تے شان ولوں،
واگ نفس پلیت دی موڑیا ای ۔
دکھ رنجگی آپ قبول کیتی،
رزاوندگی یار دی لوڑیا ای ۔
'ہاشم شاہ' میاں ان لکھ کھٹے،
جن صبر دی دؤلتاں جوڑیا ای ۔30۔
(یاوری=مدد، پلیت=گندہ)
دوجی سیہرفی
(پیران پیر عبدل قادر جیلانی وچوں)
1
علف آکھ دلا ! توں کیوں ڈولنا ہیں،
جیندا پیر محبوب جہان دا ہے ۔
ہوونہار جہان دی ہتھ جیں دے،
بادشاہ اوہ عرضُ سمائِ دا ہے ۔
اوہدے ناز دا کس حساب کیتا،
ربّ آپ محتاج ادائ دا ہے ۔
'ہاشم شاہ' نوں خوف کی پیر جیندا،
کرنہار اوہ قضاع کزائ دا ہے ۔
(عرضُ سمائِ=دھرتی تے آکاش،
قضاع کزائ=موت)
2
دال دفتراں وچ نہ آنودا ہے،
تیرا وصف کمال دا پیر میرے !
آفتاب تے ماہ لجانودے نے،
ویکھ نور جمال دا پیر میرے !
تیری روشنی روز بروز بھاری،
کیا قدم حلال دا پیر میرے !
'ہاشم شاہ' کی گنگ زبان آکھے،
وصف جاہو جلال دا پیر میرے !
(وصف=گن، آفتاب تے ماہ= سورج
تے چن، جاہو جلال=روئبداب،تیز)
3
رے راہے خدائ دا پچھنے نوں،
ولی گونس تینتھیں چل آنودے نے ۔
ملک جنّ تے انس تیور جتنے،
تیری صفت ثنائ نوں گانودے نے ۔
کعبہ دوہاں جہاناں دی جاہ تیری،
بغداد نوں سیس نوانودے نے ۔
'ہاشم شاہ' دی آس پجا میرا !
لوک منگدے سو پھل پانودے نے ۔
(انس=انسان، تیور=پنچھی،
صفت ثنائ=وڈیائی)
4
سواد صاحباں نال بروبری کی،
جنہاں صاحبی کل جہان دی ہے ۔
غوث پاک توں مکھ جو موڑدے نے،
جان آل اولاد شیطان دی ہے ۔
دست-غیر دا نام ایہہ کیمیا ہے،
بلکہ مندری ایہہ سلیمان دی ہے ۔
مہیؤلدین دا نام دھیا 'ہاشم'،
ایہو ثابتی جان ایمان دی ہے ۔
5
علف اک توں ہیں کئی لکھ توں ہیں،
جیا جنت توں ہیں سبھ نور تیرا ۔
پھل پات تونہیں دن رات تونہیں،
لوح قلم تمام ظہور تیرا ۔
دستغیر ملاح جہاز توں ہیں،
تے دریا توں ہیں سبھ پور تیرا ۔
غوث پیر جیہا جیندا پیر 'ہاشم'،
کرے کیوں ن مان غرور تیرا ۔
تیجی سیہرفی
(سسی پنوں وچوں)
1
علف آ مائی ! ویکھیں حالَ میرا،
دکھاں گھیریا آن نمانیاں نوں ۔
پنوں باجھ بھمبور ویران دسدا،
روواں ہوتاں دے دیکھ ٹکانیاں نوں ۔
جے میں جاندی پنوں نے لدّ جانا،
میں تاں لانودی بھاہ پلانیاں نوں ۔
'ہاشم شاہ' میاں ہوتاں قہر کیتا،
مٹھی جانودی درد رنجانیاں نوں ۔1۔
(بھاہ=اگّ)
19
غین غرض میری ہوتاں نال مائی !
اونھاں باجھ ناہیں کجھ بھانودا ای ۔
نہیں جاندی ساں مائی ! سسڑی نوں،
پنوں عشقَ پیا تن کھانودا ای ۔
رہی سدھ نہ بدھ جہان دی نی،
مینوں تپی نوں پیا تپانودا ای ۔
'ہاشم شاہ' میاں سسی تاہیں بچے،
پنوں آئکے مکھ وکھانودا ای ۔19۔
20
فے فکر تیرا پنوں یار والا،
دھیے ! نت پیا مینوں ماردا ای ۔
ہٹ ہٹ رہی تینوں ہوڑدی ساں،
پیا جیو تیرا مینوں ساڑدا ای ۔
چھپ لک کے دکھ نباہیئے نی،
نیہُ ہڈّ پیا برے حالَ دا ای ۔
'ہاشم شاہ' میاں خبر سوئی ہوسی،
ہوسی، دھروں حکم جویں کرتار دا ای ۔20۔
21
قاف قہر کیتا میرے نال ہوتاں،
ہو گیا ہے بے پرواہ مائی !
مینوں سڑی نوں پھیر کی ساڑنی ہیں،
تینوں ترس نہیں گھر جاہ مائی !
جاساں ہوت دے کھوج ڈھونڈیدڑی میں،
گھر بار تھوں آسرا لاہ مائی !
'ہاشم شاہ' میاں ایہہ عرض میری،
سچے ربّ دی دھر درگاہ مائی ۔21۔
22
قاف کیچ مکان دے پندھ پئی،
وتِ جیونے تے ہتھ دھوئ مئیے !
لکھ آفتاں راہ مسافراں نوں،
تیری وات ن پچھسی کوئِ مئیے !
بیلے بار اگے تیرا کون بیلی،
کدی سمجھ ندان ن ہوئِ مئیے !
'ہاشم شاہ' بلوچاں دا دکھ کیہا،
لکھے اپنے نوں بہہ روئِ مئیے !22۔
23
لام لگڑی بھاہ پریم دی نی،
مائی ! ہوت گئے ساڑ بال مینوں ۔
ہائِ ہائِ ! وچھوڑا پنوں یار والا،
مائی ! نہیں سی خواب خیال مینوں ۔
جیہڑی ربّ بھاوے اہا کجھ ہوسی،
مائی ! نال وچھوڑے نکال مینوں ۔
'ہاشم شاہ' بلوچاں دے آونے دی،
کوئی کڈھ وکھال توں فعال مینوں ۔23۔
24
میم مرن بھلا کسے ڈھنگ دھیے !
ہتھیں اپنی زہر ن کھائیے نی ۔
نیہں لائکے کیوں پچھتاونی ہیں،
نیہں پہلے ہی سمجھ کے لائیے نی ۔
نازک شیشہ ہے سسیئے ! یار والا،
کیوں وس بدرداں دے پائیے نی ۔
'ہاشم شاہ' پہاڑ توں عشقَ بھارا،
قدر اپنے بھار اٹھائیے نی ۔24۔
25
نون نیہں دا سار کی لوک جانن،
دردوند ہی جاندے پیڑ نوں نی ۔
ایویں سمجھ مائی ! سسی کوکدی ہے،
جدھے لگڑی پیڑ سریر نوں نی ۔
لشکر عشقَ دے سسی نوں آن پئے،
نال دکھاں دے گھتّ وہیر نوں نی ۔
'ہاشم شاہ' میاں دکھ درد میرا،
ہوسی مالم ربّ خبیر نوں نی ۔25۔
(خبیر=جانکار)
26
وار وار گھتی دھیے سسیئے نی،
کدی لاہ بلوچاں دی آس مئیے !
ادھی رات دے اٹھ کے راہ پئے،
لکھیا مول ن پوندا ای پاس مئیے !
پنوں مد پوائکے مست کیتا،
ہویا حق بلوچاں دا راس مئیے !
'ہاشم شاہ' میاں دیکھیں ہوتزادے،
گرداں پہنچیاں جائ اکاش مئیے !26۔
27
ہے ہوت گئے سسی جاؤنا ای،
ایویں پئی بھلی مینوں مائع ! موڑیں ۔
اگا پنوں دا تے پچھا سسڑی دا،
جاندا ہوتاں نہ جگ مہار موڑے ۔
ترننجن بیٹھیاں سئیاں نوں چھڈّ جاساں،
پچھا یار بلوچاں دا کون چھوڑے ۔
'ہاشم شاہ' میاں اٹھ ہوت گئے،
جتھے سسی دے جاونا عشقَ گھوڑے ۔27۔
28
لام لاہ دوالیا باز گئے،
اڈے پنچھیاں نوں ڈوراں پاونی ہیں ۔
نت کوچ تے نت مقام جنہاں،
تنھاں ہوتاں دا عشقَ کماونی ہیں ۔
گوئل والیاں دے کیہڑے تھائیں مئیے،
میرا آکھیا توں جی ن لیاونی ہیں ۔
'ہاشم شاہ' جیہا جیہڑا نیہں لاوے،
توں تاں عشقَ نوں لجّ کیوں لاونی ہیں ۔28۔
29
علف اکھیاں کرماں دیاں تتیاں نی،
رو رو لینی ہاں نت سجائ مائی !
اکھیں دیکھ ن پنوں نوں ودیا کیتا،
کتے ہوتاں دے پندھ پچھائ مائی !
جیہڑی ہوونی سی سوئی ہوئِ رہی،
توڑے لکھ نصیحتاں لائِ مائی !
'ہاشم شاہ' بلوچاں دی واٹ دسی،
تینوں دیسیا ربّ رجائِ مائی !29۔
30
یہ یار پچھے توں تاں جاندڑی ہیں،
تینوں ملگُ جے ربّ ملاونا ای ۔
کھڑی بانہہ کرکے سسی وچ تھلاں،
ربا ! غیراں دے وسّ ن پاونا ای ۔30۔
چوتھی سیہرفی
1
علف الیاں والیئے عاشقاں نوں،
کیہیاں الیاں توں چھمکاونی ہیں ۔
تیریاں آساں دے نیناں نے نعر سٹے،
پچھوں سرمے دی سانگ چلاونی ہیں ۔
تیری چال تھوں جان قربان کیتی،
من عاجزاں کیوں ترساونی ہیں ۔
'ہاشم شاہ' دی موت نزیک آوے،
جدوں الیاں توں چھنکاؤنی ہیں ۔1۔
(الیاں=اک گہنہ)
2
بے بے پرواہیاں چھڈّ مئیے،
جے توں یار دی حاضری لوڑنی ہیں ۔
نالے چاہنی ہیں گل لگنے نوں،
کدی گھنڈ کڈھیں مکھ موڑنی ہیں ۔
نالے ہسدی ہیں نالے ہوئِ غصے،
کدی نین نیناں نال جوڑنی ہیں ۔
'ہاشم' دیئ نصیحتاں سمجھ کدی،
کیوں عاشقاں دے دل توڑنی ہیں ۔2۔
3
تے تافتے بافتے پہن کے نی،
اساں نال نمانیاں مان کریں ۔
پھریں مست المست گمان سیتی،
رنگ روپ دا مان کے تان کریں ۔
آپے لائِ کے چائ بجھاونی ہیں،
آپے لائِ کے چائ مسان کریں ۔
'ہاشم شاہ' موئے نوں کی مارنی ہیں،
مان-متیئے بان کبان کریں ۔3۔
4
سے سار دے نی مچے نین تیرے،
ڈھال گھنڈ دی اوٹ چلاونی ہیں ۔
پیویں پار لوہو نت عاشقاں دا،
گھوڑے روپ دے چڑھی دڑاونی ہیں ۔
اک پھرن بے ہوش ن ہوش کوئی،
اک مار کے چائ سکاونی ہیں ۔
'ہاشم شاہ' جہے یار غلام تیرے،
جکوں چاہنی تویں نچاونی ہیں ۔4۔
5
جیم جوگ کماونا پایا ای،
اٹھے پہر گیانُ دھیانُ تیرا ۔
اک وار توں ہسّ بلاؤ مینوں،
کدی بھلسی ناہِ ایسھان تیرا ۔
ڈر خوف کدی کر ربّ کولوں،
مت توڑ سٹے ابھیمان تیرا ۔
'ہاشم شاہ' دی بینتی ربّ سنے،
کرے چوڑ-چپٹّ دوکان تیرا ۔5۔
6
ہے ہور تیرے وچ عیب ناہیں،
سوئنے سندڑے ملکھ نگینیاں دے ۔
اک دردونداں نال ظلم کریں،
کڈھیں گھنڈ گھٹیں بند سینیاں دے ۔
تیرے کارنے آن فقیر ہوئے،
گھر پھوک کے مال کھزینیاں دے ۔
'ہاشم شاہ' نوں منوں وسار ناہیں،
آکھے لگّ کے دوت کمینیاں دے ۔6۔
7
خے خام پریت دی ریت ایہا،
غرض بنی تاں آن پیارُ کیتا ۔
مونہوں آکھیا 'جند تساڈڑی ہے'،
گجھا ہور تھے قول کرارُ کیتا ۔
گئی عمر ہی دغا کماؤندیاں دی،
کھوٹا کھوٹیاں ونجُ وپارُ کیتا ۔
کتھوں ڈھونڈ کے ہاشما ! نیہُ لائیو،
جان بجھ کے روگ وہاجھُ لیتا ۔7۔
8
دال دکھ کجیئڑے جالنے ہاں،
سر اپنے تینڈڑے دوار مئیے ۔
کاربار نوں چھڈّ بے کار ہوئے،
ڈگے آن کے تیری سرکار مئیے ۔
بھورا ربّ دے نائں تھیں خیر پائیں،
کیہی متی ایں غرب ہنکار مئیے ۔
کوئی خواب خیال سنسار 'ہاشم'،
دل اپنے ڈھونڈھ وچار مئیے ۔8۔
9
زال ذوق تے عیش کمانودی توں،
ہسّ کھیڈ کے وکھت لنگھاونی ہیں ۔
چھیل بانکیاں دولتاں والیاں نوں،
رس رس سینے نال لاونی ہیں ۔
کریں کچّ دا ونج وپار مئیے !
توڑ موتیاں خاک رلاونی ہیں ۔
کوئی بیر ہی جنم پچھیڈڑے دا،
'ہاشم شاہ' دی جان کھپاونی ہیں ۔9۔
10
رے رنگ انار دے روپ تیرا،
وارے ! واہ جی واہ بناونے نوں ۔
بھواں کالیاں دا کوئی ملّ ناہیں،
اوتھے عیب کی نین وکاونے نوں ۔
لٹاں گندیاں موت مسافراں دی،
راہ جاندیاں چائ پھہاونے نوں ۔
'ہاشم شاہ' تاں بھل کے نیہُ لایا،
تیرے لکھ شاباش اکاونے نوں ۔10۔
11
زے زرد کچور دے رنگ تیرا،
ایہناں انگیاں نے من موہ لیتا ۔
پچھوں فوج چڑھی ونگاں ساویاں دی،
رہندا عقل شعور بھی کھوہ لیتا ۔
اجے خیال بلاک ن چھڈدا ای،
بندُ بندُ اساڈڑا جوہ لیتا ۔
'ہاشم شاہ' دی رنگل رنگلی ہے،
ٹک گھت گھانی رنگ چوئ لیتا ۔11۔
12
سین سچُ آکھاں تاں توں رسّ جاویں،
گھٹّ وٹیاں جندُ تے آئِ بنی ۔
تیرے برہوں نے بھاہِ مچائ دتی،
اگّ لگّ اٹھی میری بنی تنی ۔
جیڑھا کدے ن جم کے ڈٹھڑا میں،
طعنے دیندڑی آن کے جنی کھنی ۔
کسے جنمُ جو کوئی دکھایا سی،
لئے ہاشما ! دکھ کروڑ منیں ۔12۔
13
سین سوکھتاں وجہ تساڈڑی جی،
اجے اساں اتے اعتراز ہے جی ۔
نینیں انجنُ ہور طوفان ہے سی،
دھوہی تیغ وجا پٹواز ہے جی ۔
سانوں اگے ہی تساں شہید کیتا،
کس واسطے شوخ مجازی ہے جی ۔
'ہاشم شاہ' نے کوئی گناہ کیتا،
اج عاجزی نال مہمان نواز ہے جی ۔13۔
14
سواد صلح کرو میتھوں بھل ہوئی،
کوئی سخن اولڑا بولیا میں ۔
میری جان تے تدوں ہوائ ہوئی،
جدوں مکھ اتوں لڑ کھولھیا تیں ۔
رتی صبر آرام ن آنودا ای،
اوس ویلڑے دا پھراں ڈولیا میں ۔
'ہاشم' ٹہلیاں دا پڑ ٹہلیا ہے،
وار سٹیا تدھ تھوں گھولیا میں ۔14۔
15
ضواد زپت ہووے شہر دوتیاں دا،
جیڑھے گجھیاں لوتیاں لانودے نی ۔
دلوں کھوٹ اتے مونہوں پریت رکھن،
کر کورکھا کلھا جگانودے نی ۔
توڑ سٹدے سکیاں بھائیاں نوں،
پیو پتراں چائ وکھرانودے نی ۔
پوے 'ہاشما' غیب دی دھاڑ اےنہاں،
نت ماس بگانڑا کھانودے نی ۔15۔
16
توئِ طور تساڈڑی زور ہے جی،
جیہا تیر چھٹا کر صاف چلے ۔
سئیاں نال پھریں وچ باغ دے نی،
جیسا مور لٹور چکور چلے ۔
پیریں جھانجراں وانگ تنبوریاں دے،
سماں بنھ بندھی گھنگھور چلے
'ہاشم شاہ' چلے جتھے ساتھ ہے جی،
جیسی نال پتنگ دے ڈور چلے ۔16۔
17
زوئ ظلم کیتا بہت عاجزاں تے،
کدے میہر کرو اسیں جیویئی جی ۔
بھورا درس بی چاہیئے آدمی نوں،
مول سخت فلاد ن تھیویئے جی ۔
نہیں دیہُ جواب شتاب سانوں،
گھول زہر پیالڑا پیویئے جی ۔
بناں پریم دے عمر خراب 'ہاشم'،
لکھ جگ جے جگّ تے جیویئی جی ۔17۔
18
این عرض اساڈڑی منّ کدے،
شغل عشقَ دا کم سیانیاں دا ۔
درس ویکھیئے درس وکھائیے جی،
مزہ پائیے درد رننجانیاں دا ۔
دتے دان دا ایڈا صواب ناہیں،
جیہا پچھیا حالَ نمانیاں دا ۔
لاہا جیونے دا ایہو جان 'ہاشم'،
روپ ویکھیئے ملکھ ربانیاں دا ۔18۔
19
غین غرض دا کل ظہور ہے جی،
غرزدار دی خوب ہے غرض کیتی ۔
آئے چل تساڈڑے پاس کوئی،
سکھ دکھ دی چاہیئے بات لیتی ۔
وجہ پچھ کے جگّ ہے گھائ لاندا،
پھٹے جیؤ دی پچھکے طرز سیتی ۔
'ہاشم شاہ' ولوں سدا سکھ ہونی،
ایویں بیت جاؤ جکوں ہور بیتی ۔19۔
20
فے فرق ہے کجھ زمانڑے دا،
بد دعائِ تھیں نہیں قبول ہندی،
دنے رات توں پئی ستانودی نی،
کدی ترن تھیں نہیں رنجول ہندی ۔
اٹھے پہر دا ظلم ویچار تیرا،
اک گھڑی بی نہیں مکول ہندی ۔
'ہاشم' آخری دور نزیک آیا،
اجے نہیں مراد رسول ہندی ۔20۔
21
قاف کرودھ ہنکار گوائِ دیئیے،
ایدوں نفع ن کسے نے پایا ہی ۔
سلیمان جیہاں بھی پیکمبراں نوں،
تختوں سٹکے بھٹھّ جھکایا ہی ۔
اک خوبیاں یوسبے نال آئیاں،
پھیڑے غرض دے مل وکایا ہی ۔
نریکار دا کم ہنکار 'ہاشم'،
ہور جنہاں کیتا دکھ پایا ہی ۔21۔
22
قاف قدم پچھان توں اپنے نوں،
سدا روپ ناہیں ہتیاریئے نی ۔
کوئی خواب خیال دی بات ہے گی،
ہسّ کھیڈ لے جگت نکاریئے نی ۔
پچھوتاوسیں ایس بہار تائیں،
جاسی وکھت وہائِ گواریئے نی ۔
'ہاشم' بھلے دی بات جگ گانودا ہی،
آکھے لگ جا ربّ دی پیاریئے نی ۔22۔
24
کھانا پیونا شہر تھوں بدر ہویا،
خوشی شوق سبھو پریشان کیتا ۔
…… مشہور دا کوٹ آہا،
ساڑ بال کے چوڑ مکان کیتا ۔
'ہاشم شاہ'……بھیڑیئے نی،
تیرے عشقَ نے کیڈا طوفان کیتا ۔24۔
25
نون ننگ نموز دی سنگ کیہی،
گھر پھوک ملنگ نشنگ ہوئے ۔
گئے بخت دوئ مرکے مار تیرے،
نین سانولے تیر تفنگ ہوئے ۔
اک ہوکدے وچ میدان دے نی،
اک سکّ کے صاف کرنگ ہوئے ۔
'ہاشم شاہ' تائیں کوئی دوش ناہیں،
عاشق ویکھ کے شمع پتنگ ہوئے ۔25۔
26
واؤ وت ن آونا ہوگ موئیے،
ایہہ وار ہی آونے جاونے دی ۔
کون جاندا ہوگُ سویر موئیے،
ایہہ رات ہی سیس گنداونے دی ۔
گل لگنے چھیل کہاونے دی،
نال جانیاں جیو پرچاونے دی ۔
'ہاشم شاہ' دی بات نوں موڑ ناہیں،
سانوں غرض آہی سمجھاونے دی ۔26۔
27
ہے ہار شنگار دی ریجھ رکھیں،
رنگ رس دی مول ن ریجھ تینوں ۔
بھور پیا ہے شوخ محبوب پیارا،
بھورا عشقَ دی چاٹ ن ہوئِ جینوں ۔
لکھ وار میں پھیریاں پاونا ہاں،
اک وار توں ہسّ بلائِ مینوں ۔
'ہاشم شاہ' نوں بہت حیران کیتا،
آکھے حالَ ہکیکتِ جائ کینوں ۔27۔
28
لام لکھ کروڑ قربان کیتے،
تیرے عشقَ ادائ دی آن تے نی ۔
تیری نازکی دیکھ حیران ہوئے،
سارے سوہنے جمل جہان دے نی ۔
کس واسطے کجل پاونی ہیں،
تیرے نین ہی شوخ طوفان دے نی ۔
'ہاشم شاہ' میاں کر یاد رکھیں،
دن چار ہی لاڈُ گمان دے نی ۔28۔
29
علف آؤ کدی آکھے لگ میرے،
ساری عمر گئی سمجھانودے دی ۔
دکھ پانودے جان کھپانودے دی،
نال آہیاں کوک سنانودے دی ۔
پئی دھم سنسار دے وچ میری،
نت آنودے تے مڑ جانودے دی ۔
'ہاشم شاہ' دی آہ ن پوے تینوں،
ہینسیاریئے ! جوگ کمانودے دی ۔29۔
30
یہ یاریاں کرن ہیسان ناہیں،
نال جوگ بیراگ سنیاسیاں دے ۔
اک لائِ ببھوت ملنگ ہوئے،
دل گھائلاں نال اداسیاں دے ۔
پچھے لگ کے اسیں خراب ہوئے،
اےنہاں اکھیاں درس-پیاسیاں دے ۔
'ہاشم شاہ' میاں ہن بہت ہوئی،
چھڈ خیال رسیلیاں ہاسیاں دے ۔30۔
