سائیں اختر لاہوری پنجابی شاعری
اﷲ میاں تھلے آ
اپنی دنیاں ونہدا جا
یا اسمانوں رزق ورھا
یا پھر کر جا مکّ مکا
تینوں دھی ویاہنی پیندی
نانکی چھکّ بناؤنی پیندی
رسی بھین مناؤنی پیندی
لتھّ جاندے سبھ تیرے چاء
اﷲ میاں تھلے آ
دھیاں نوں توں جمنے دندوں
کڑماں دے توں طعنے سہندوں
نال شریکاں کدے نہ بہندوں
مٹی جاندی کپڑے کھا
اﷲ میاں تھلے آ
تیرے گھر نہ دانے ہندے
پاٹے لیف پرانے ہندے
کملے لوک سیانے ہندے
پا دندے تینوں گھبرا
اﷲ میاں تھلے آ
تیرا کوٹھا چوندا رہندا
بھجدا رہندوں اٹھدا بہندا
دسدا نہ تینوں چڑھدا لہندا
اگّ پیندا ہر پاسے گھاہ
اﷲ میاں تھلے آ
تیری ماں تے پیو نہ ہندا
گھر وچ آٹا گھیؤ نہ ہندا
جو توں چاہندوں سو نہ ہندا
وینہدا وکدی کس کس بھا
اﷲ میاں تھلے آ
بھکھ ننگ مینوں جیون نہیں دندی
نجڑی کپڑے سیون نہیں دندی
وہوٹی مینوں کون نہیں دندی
گھر وچ لگّ گئی مارشل لا
اﷲ میاں تھلے آ
ویکھ شیئے تے وہابی لڑ پئے
سنی ڈانگاں لے کے چڑھ پئے
اک دوجے نوں قتل کریندے
آکھن ساڈا اک خدا
اﷲ میاں تھلے آ
سدھا سادہ ساؤُ ہندوں
مسکیناں دا بھاؤ ہندوں
دفتر دے وچ باؤ ہندوں
افسر دندے مغز کھپا
اﷲ میاں تھلے آ
ویکھ دھیاں لئی ماپے مر گئے
جان دی بازی لا کے ہر گئے
عزت دے گھر سنجے کر گئے
کر گیا پہریدار تباہ
اﷲ میاں تھلے آ
چوری دا الزام غریبی
روندی پھرے عنایت بیبی
پتّ چھڈاون لئی گل خاناں
لیندا مر گیا ابھے ساہ
اﷲ میاں تھلے آ
تیرے گھر لئی چندہ منگدے
ڈردے لوک نہ کولوں لنگھدے
سبھ نوں گھر تے دے نہیں سکیا
اپنا گھر تے آپ بنا
اﷲ میاں تھلے آ
نیک محمد کدھر جاوے
روٹی رزق حلال کماوے
تیرا حکم تے تئیب روزی
بن گیا اوہدے گل دا پھاہ
اﷲ میاں تھلے آ
سکے ویر دے بلد وکا کے
بھین نے دھی نوں شگن لوا کے
اوہدے اتے قرض چڑھا کے
رشتہ لیا سو پھر پرتا
اﷲ میاں تھلے آ
جابر مرد زنانی کٹن
بلدے چلھے اتے سٹن
نکّ وڈھن تے گتاں پٹن
مگروں لکھتاں دین پھڑا
اﷲ میاں تھلے آ
لکھت ملے تے ملاں لیکھے
پنج شریعت پان بھلیکھے
دھی دا کون حلالہ ویکھے
اپنے جرم دی دین سزا
اﷲ میاں تھلے آ
ملاں قاضی ڈھڈوں کھوٹے
وڈھی کھا کھا ہو گئے موٹے
سچ آکھاں تے مارن سوٹے
مگروں دندے فتویٰ لا
اﷲ میاں تھلے آ
ماڑے دی دھی کڈھ نچاندے
خلق نوں اسدا ننگ وکھاندے
گھر وچ دھی اے خوف نہ کھاندے
مول نہ کردے شرم حیا
اﷲ میاں تھلے آ
آکھن ظلم دی رسی لمی
وچ بہشتیں جانگے کمی
دے کے تگڑے سوچ نکمی
لٹّ لیندے ماڑے دے چا
اﷲ میاں تھلے آ
رانجھے چاواں نال سہیڑے
ملیا دان نہ بن گئے کھیڑے
سنجے ہو گئے وسدے ویہڑے
جاندی واری لا گئے دا
اﷲ میاں تھلے آ
بھکھ توں ڈردی آئی بنگالن
منگدی روٹی کپڑا سالن
ویچن، رنّ بنا نہ پالن
رقماں وٹّ کے دین پھڑا
اﷲ میاں تھلے آ
شہراں وچ ہنیر نیں جھلے
بچیاں دے لہو فرشیں ڈلہے
کتھوں لیائیے کھرل تے دلے
ٹر پین جہڑے متھا لا
اﷲ میاں تھلے آ
گلیاں دے وچ پھرے اداسی
پھیرا لا گئی موت دی ماسی
ڈردی خلقت بن گئی داسی
واء چلے تے نکلے طراح
اﷲ میاں تھلے آ
دھی کمی دی سوہنی ہووے
وہوٹی جے منموہنی ہووے
اوہدے لئی تے ہونی ہووے
تگڑے لیندے چکّ چکا
اﷲ میاں تھلے آ
دھی ماڑے دی مار سٹی نے
عزت لٹّ، وچ غار سٹی نے
روندی تے کرلاندی رہِ گئی
کول کھلوتے رہے بھرا
اﷲ میاں تھلے آ
سولاں سال دی روپ کماری
کلو سونے نال سنگاری
جبراً چاڑھ ستی تے ماری
پنڈت لے گئے نال سواہ
اﷲ میاں تھلے آ
گینگ ریپ نے تھاں تھاں ہندے
لاہ لیندے موئیاں دے بندے
گھیؤ دی تھاں تے ورتن کندے
مرچیں دندے فکّ ملا
اﷲ میاں تھلے آ
ہتھیں چھریاں جدھر جاندے
نکوں کنوں زیور لاہندے
ننگیاں لاشاں نہیں دفناؤندے
حرمت دندے ہو ودھا
اﷲ میاں تھلے آ
ویکھ وڈیرے غدر مچاندے
دھیاں نال قرآن نکانہدے
پتراں لئی جائدات بچاندے
دھی دا حصہ لین لکا
اﷲ میاں تھلے آ
لٹدے کئی دستور بنا کے
بندیاں نوں مجبور بنا کے
کپڑے روں دی حور بنا کے
اوہناں لیندے آہرے لا
اﷲ میاں تھلے آ
ویکھ اپنے نیکاں دا کارا
مال یتیماں کھا گئے سارا
اک بیوہ دا ڈھا کے ڈھارا
دتی اک مسیت بنا
اﷲ میاں تھلے آ
اک بیوہ دا پتر مویا
آن شریکا کٹھا ہویا
کجھ تے لگّ گیا گور کفن تے
باقی گیا شریکا کھا
اﷲ میاں تھلے آ
پنڈاں دے پنڈ خالی ہو گئے
لکھاں ہتھ سوالی ہو گئے
کاں باغاں دے مالی ہو گئے
بلبل لئی نے پنجرے پا
اﷲ میاں تھلے آ
گروپ ہتھوڑے مار کے چوٹاں
سریاں پھنہدے وانگ اخروٹاں
پھر وی درج نہ ہون رپوٹاں
ناکے توڑ کے ہون ہوا
اﷲ میاں تھلے آ
دیس دے ویہڑے ہو گئے سوڑے
جابر پھردے ہو ہو چوڑے
پنڈت ملاں بولن کوڑے
توں کیوں ہو گئیوں بے پرواہ
اﷲ میاں تھلے آ
دو دو ہتھیں مایہ ہونجھی
کھا گئے پاک کتاب دی پونجی
تاج کمپنی ہوئی نہ لونجی
تینوں وی لا گئے نی دا
اﷲ میاں تھلے آ
ہر وسطی وچ بمب دھماکے
اڑیا گوشت تے مر گئے کاکے
دس دس من دے لگّ گئے دھاکے
بمباں دتا ماس اڈا
اﷲ میاں تھلے آ
ویکھ کی پتراں ظلم کمایا
ماں ملت نوں آپ ہرایا
کھا گئے نے جنت دا سایہ
چٹے جھاٹے پائی سواہ
اﷲ میاں تھلے آ
عرباں ہتھ کرن مزدوری
چند کھاندے نے گھیؤ دی چوری
رزق حلال نہ پیندی پوری
اوکھے ہو گئے لینے ساہ
اﷲ میاں تھلے آ
ڈاکو، چوراں وچ یکجہتی
رل کے چوری کرن ڈکیتی
رقماں دسن گھر دے بھیتی
جان محافظ اکھ چرا
اﷲ میاں تھلے آ
ہو گئے سبھ ناکام ہٹاچی
وعظاں کر کر تھکّ گئے باچی
بند نہ ہویا لہو کراچی
امناں دے جھنڈے لہرا
اﷲ میاں تھلے آ
کی پڑھدا میں سبز کتاباں
فرکابندی وچ نصاباں
اکلیتاں نے وچ عذاباں
ملاں، فادر دین ہوا
اﷲ میاں تھلے آ
جو کوئی گلّ لوکائی دی کردا
فاقے دکھ ہٹائی دی کردا
جابر نال ڈٹائی دی کردا
اوہنوں دیندے دار چڑھا
اﷲ میاں تھلے آ
کتھوں آؤن ایہہ دہشتگردے
کہڑا مالک کس دے بردے
مارن لوکاں آپ ن مردے
ناکے توڑ کے ہون ہوا
اﷲ میاں تھلے آ
نشے جوانی نشیوں ہر گئے
ماواں زندہ پتر مر گئے
بھیناں دے گھر سنجے کر گئے
جیباں دے وچ پڑیاں پا
اﷲ میاں تھلے آ
ماڑے گھر دی عزت لٹی
پرچہ درج نہ ہو گئی چھٹی
اتوں پولیس نے لائی جھٹی
حبس بیجا بن گیا لا
اﷲ میاں تھلے آ
مہنگائی نے دتا جھونا
چٹنی ہو گئی دال سلونا
چلدا کوئی ن جادو ٹونا
من سلوے نوں پھر ورھا
اﷲ میاں تھلے آ
لا قانون دی بالا دستی
بالا دستاں لئی اے سستی
بن پیسے دے مٹ جائے ہستی
ماڑے نوں نہ ملن گواہ
اﷲ میاں تھلے آ
بش بنیا فرؤن خدایا
خلق دی نپی دھون خدایا
کھائے انسانی لون خدایا
آ کے ساڈی دھون چھڈا
اﷲ میاں تھلے آ
کتھوں آئے قحط طوفانی
بھکھاں مارے بال سوڈانی
لے گئے گرجھ حقوق-اے-انسانی
کھادھے چیلاں جشن منا
اﷲ میاں تھلے آ
پھلاں جہے کشمیری بچے
جویں کھنڈ کھنڈ کھڈونے سچے
مارن ڈوب کے وچ چبچے
چشمیں دتا لہو رلا
اﷲ میاں تھلے آ
ہیروشیما، ناگاساکی
کچھ نہ چھڈیا بمباں باقی
ڈٹ گئے نے پر ویکھ عراقی
لکھاں ہتھ پئے کرن دعا
اﷲ میاں تھلے آ
اک واشنگٹن دا باشندا
اجے تیک جو نہیں شرمندہ
جاپانی نے پھر وی زندہ
ایہدے منہ وی جندرے لا
اﷲ میاں تھلے آ
قبضہ کر لیا گینگ گروپاں
مالک وچ کھلوتے دھپاں
سرکاراں نے وٹّ کے چپاں
گھر گھر دتے وین پوا
اﷲ میاں تھلے آ
منافع خور اجاڑن جھوکاں
دیس نوں چمڑے وانگوں جوکاں
کھلی لٹّ نہ روکاں ٹوکاں
دولت یورپ دین پچا
اﷲ میاں تھلے آ
منڈیاں غیراں ہتھ پھڑائیاں
اتوں اتّ چکی دھڑوائیاں
چھڈّ دے ہن توں بے پرواہیاں
تیجا جگّ آزاد کرا
اﷲ میاں تھلے آ
'گوربے' کر کے روس دے ٹوٹے
پندھ عوام دے کیتے کھوٹے
نجکاراں ہتھ دے کے سوٹے
روس 'چ دتی بھکھ نچا
اﷲ میاں تھلے آ
اک دوجے تے پان لئی غلبہ
کر چھڈیا نے قابل ملبہ
بند سکول تے مر گئے طلبا
ایہناں توں اسلام بچا
اﷲ میاں تھلے آ
ملاں پنڈت دھرم لڑایا
دوواں گھر تیرا کبزایا
پنڈت مسجد ملبہ چایا
ملاں دتے مندر ڈھا
اﷲ میاں تھلے آ
جنگ امریکی لڑ افغاناں
گھر کیتے برباد نادانا
میرے دیش 'چ کھولھ دوکاناں
گھر گھر دتے وین پوا
اﷲ میاں تھلے آ
ستّ ستّ سال دے کاکے منے
ملّ خریدن عربی دھنے
اونٹھ دڑاؤن اتے بنھے
مارن بچے شغل منا
اﷲ میاں تھلے آ
فیض کوی دامن منڈیلے
جالب نے دکھ بھگتے جیہلے
لڑے جمہور لئی البیلے
لگا حق لئی سارو پھاہ
اﷲ میاں تھلے آ
ہیں توں ہر تھاں حاضر ناظر
پھر وی تگڑے فاسق فاجر
کئی کئی عمرے کر کے تاجر
کویں لیندے ٹیکس لکا
اﷲ میاں تھلے آ
کیوں کیتے نی ماڑے پیدا
کی سی تینوں ایہدا فائدہ
نہ کوئی قلیا نہ کوئی کیدا
تگڑے لیندے لٹّ لٹا
اﷲ میاں تھلے آ
توں وسیں شاہ رگ توں نیڑے
کیوں نیں رنگ نسل دے جھیڑے
مذہباں کیوں انسان نکھیڑے
خوش کیوں ہندے لہو وگا
اﷲ میاں تھلے آ
ماں مہٹر نوں در توں موڑن
مسکیناں دے دل نوں توڑن
زر دی اگّ نوں گھر وچ جوڑن
حشر دہاڑا دین بھلا
اﷲ میاں تھلے آ
پا دے سانوں چنگے راہے
تیتھوں ہوئے جہڑے گمراہے
لائے کفل توں رکھ نگاہے
کفل تڑا کے راہے پا
اﷲ میاں تھلے آ
نال تیرے میں لا لئی یاری
مگروں لاہ دے بھکھ بیماری
لعنت ہے سرمائیداری
آ کے میرے نال مکا
اﷲ میاں تھلے آ
پھر وی تینوں سجدے کرناں
ازمائشاں لئی دکھڑے جرناں
مظلوماں لئی جیوناں مرناں
ظالم میتھوں رہن خفا
اﷲ میاں تھلے آ
(ایہہ رچنا اجے ادھوری ہے)
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
کھلھی وچ کچہری سڑیئے
فاقے مریئے ہوکے بھریئے
کھوہ لئیے ہتھوں نہ سڑیئے
حاکم نال گلہ جے کریئے
اگوں پیندے ڈنڈے سو
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
سائل تھکے گھر نوں چلے
بھگتن پیشی ہو گئے جھلے
وچ عدالت چلدے کھلے
منصف وک گئے بلے بلے
رہا نہ کوئی رکھ رکھو
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
پہرے ہیٹھ عبادت گاہواں
سر سجدے وچ مگر نگاہواں
ڈر جائیے ہلدا پرچھاواں
وچ مسیت نہ گھلن ماواں
بچیاں لئی اے ڈر تے بھؤ
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
تگڑا سدے پیر دبائیے
ماڑے دے کر ہتھ وہائیے
جے بولے تے مار بھجائیے
شغلاں دے لئی کنّ پھڑائیے
پنج سو مار کے گنیئے سو
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
تھلے آ کے کی کرینگا
ساڈی حالت ویکھ سڑینگا
جتھے ہیں توں اوتھے ای بہو
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
سانوں اپنے لوک ای کھاندے نے
تھاں تھاں تے بمب چلاندے نے
پھیر مسجد آ کے جاندے بہو
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
کوئی مردا اے کوئی ماردا اے
کوئی بھکھ نال بچے ساڑدا اے
توں دیکھدا رہِ تے ہسدا رہُ
اﷲ میاں اتے ای رہُ
کجھ وی کریئے کجھ نہ کہُ
ایہدے من وچّ چنگی گل کوئی نئیں
ایہنوں ادب کرن دا ول کوئی نئیں
انسان دیاں ایہہ کھچاں سہُ
اﷲ میاں اتے ای رہُ
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
لاہ کپڑے نکریں سٹدا اے
بالاں نوں پھڑ پھڑ کٹدا اے
تڑھیاں اوہ پیو نوں لاندا اے
ماں دی اوہ گتھلی لٹدا اے
ماں بکری سی اوہ لیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
پیسے بن دل نہ لگدا اے
ہر ویلے خرچہ منگدا اے
نہ دیئیے خطرہ جگّ دا اے
نہ گالاں کڈھنوں سنگدا اے
ایہہ چڑھیا نمّ کریلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
سمجھے کہ رانجھا جھنگ دا اے،
ہر بوہے اگے کھنگھدا اے
سوہنا جیہا رشتہ منگدا اے،
آکڑ کے گلیوں لنگھدا اے
پر رانجھے وانگوں وہلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
گلّ کنّ وچّ دسے بھابی نوں
جویں بھورا پھلّ گلابی نوں
پیا پکا کردا لابی نوں
کی دسیئے ایس عذابی نوں
اج گھر نہ پیسہ دھیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ایہہ سبھ توں شوکا باقا اے
ستّ لڑیا جنگ پٹاکا اے
اجے بے بے لئی ایہہ کاکا اے
ممنوعہ ریڈ علاقہ اے
ایہہ منڈا نہیں دھڑبیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
اکھ رکھے ہر مٹیار اتے،
گھر جی نہ لگے کار اتے
رہندا ایہہ عشقَ ونگار اتے،
کٹدا ایہہ جندڑی لار اتے
ایہہ گھر لئی کھوٹا دھیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ہر کم 'چوں کڈھنے کیڑے نے،
ہر ویلے دھوتے لیڑے نے
سونے دے لگے بیڑے نے،
کھیسے وچ نوٹ نپیڑے نے
ایہدے کئی سہیلے ایہہ سہیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ایہنوں شوق کبوتر بازی اے
گڈیاں پیچاں دا غازی اے
بڑا روشن ایہدا ماضی اے
کوٹھے تے رہندا راضی اے
ایہنوں گامے بنھیا سیہلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
سودے 'چوں پیسے ٹکدا اے
منع کریئے تے پھر رکدا اے
متھے توں لٹ نہ چکدا اے
موڈھے توں تھکاں تھکدا اے
ایہہ گھر لئی کھوٹا دھیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
مورت تے دل بھرماؤندا اے،
باری چوں تاڑی لاؤندا اے
ایہہ گیت ہجر دے گاؤندا اے،
گھر وانگ طوفان دے آؤندا اے
اک تیز سیلابی ریلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ہتھ پھیر کے منہ ایہہ دھو لیندا،
گھیؤ لگی روٹی کھوہ لیندا
بھیناں نوں گلیں موہ لیندا،
چنگی جہی بوٹی ٹوہ لیندا
ایہہ منڈا نہیں اک میلہ اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ہر جی توں دونا خرچہ سو،
ہر تھانے دے وچ پرچہ سو
خورے کتھے کتھے یاری سو،
ہر گلی محلے چرچہ سو
ہر کوچے ایہدا چیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
انگلش 'چ غرارے کردا اے
اردو چ ترارے بھردا اے
ڈسکو وچ ڈبدا تردا اے
ماں بولی کولوں ڈردا اے
ماں دھرتی گود سوتیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
ویلے سر مٹھا ہو جاوے،
کم نکلے چھپّ کھلو جاوے
نیناں دے بوہے ڈھو جاوے،
غرضاں دا بندہ ہو جاوے
بند ہری چھیل دا کیلا اے
جہڑا منڈا گھر 'چوں وہلا اے
اوہ سبھ توں ہی البیلا اے
کال گھٹاواں، امبر چڑھیاں، دھرتی کھولھیا سینہ
کمیاں دے پھلّ اٹھ اٹھ وینہدے، آیا ساؤن مہینہ
نال ککر دے بینڈا بولے برنے وچّ پپیہا
ڈاروں کونج وچھڑ کے نکلی جیوں ٹبر 'چوں دھیہا
لالڑیاں نے رولا پایا، گھگیاں گھو گھو بولن
امبیں طوطے ٹیں ٹیں کردے، الاں وی پر تولن
سوہنے آلھنے جھولا جھولن بجڑے اتی سیانے
کھڈاں دے ولّ کیڑیاں تریاں منہ وچ پھڑکے دانے
کالے منہ نے ولوراں دے وال جھڑے تے نچدے
جلی پا پا ربّ نوں آکھن مینہہ ورھا دے سچ دے
وہوٹی لاڑھا گھر بناکے کھیڈن بال اننجانے
کہنے کہڑے دیس نوں جانا، ایہہ تے کوئی نہ جانے
پاڑچھیاں دا پانی رلمل گلیاں بن گئیاں نالے
نالے رل مل چھپڑیں ٹر پئے مل گئے دیس نکالے
چھپڑ پانی نال بھریجے ڈڈیاں ٹر ٹر لائی
ناہ دھو بگلے آن لتھے نے مچھیاں جان بچائی
ناہ دھو بوٹے پہن پشاکاں انج نے چپّ کھلوتے
جویں دانشوند سیانے فقریں کھاندے غوطے
سوہلے ڈھولے ماہیئے گاون بیٹھ چمبے دیاں کلیاں
مٹھڑے بول لکھاں وچ رمزاں ہسّ ہسّ ہوون جھلیاں
اکناں خاؤند کلاوے راتیں، اکناں چٹھیاں گھلیاں
اکناں دی تقدیر اڈیکاں، کوٹھے تے چڑھ کھلیاں
اکناں نوں منہ جندرے لگّ گئے یاد آئیاں جد قسماں
نیناں ساون جھڑیاں لائیاں توڑ نہ سکدیاں رسماں
پپلاں اتے چٹے بگلے کھنب چڑھائے لیڑے
ہاکاں مار اڈاون پریاں کھل کھل جاون بیڑے
انج لگدے نے دھرتی جائے کھمباں تے پدبیہڑے
پگاں بنھ وہاون چلے ہیر تتی نوں کھیڑے
تویاں اتے پوڑے پکدے، چھنکن چوڑے کچّ دے
نند بھرجائی نیڑے ہوئیاں، نہیں سنیہڑے پچدے
بجلی لشکی، اڈیاں چڑیاں، تربھک گئیاں مٹیاراں
کوئل غم دے گاؤن سناوے، ہلیاں دل دیاں تاراں
شام پئی اسماناں اتے پینگھ پئی سترنگی
رنگ برنگیاں چنیاں ویکھ کے یاد آون پئے سنگی
میں مرجاں تے سنے لیراں ہی مٹی وچ دبا دینا
کسے ننگے نوں میرے کفن دے کپڑے پوا دینا
نہ کرنا کرنا دسواں چالھیا نہ روٹیاں دینا
کسے بیوہ دا ٹھنڈا ہو گیا چلھا بھکھا دینا
ایہہ دھرتی ہو گئی مہنگی بچا کے گور دے پیسے
کسے اؤتر نکھتر نوں کوئی کھوکھا لوا دینا
نہا کے کی کروگے جد میں کھیہہ دے وچ ہے کھیہہ ہونا
امن دی قلم لا کے اس نوں پانی ایہہ لا دینا
نہ لینا کوڑا وٹا بھتیاں، ماڑے شریکاں توں
دبا کے آؤندیاں ای سوگ دی پھوڑھی چکا دینا
جے مینوں کرن لئی وڈا تساں قرضہ ای چکنا ایں
کسے بابل دے ویہڑے 'چوں بسّ اک ڈولا اٹھا دینا
لکھن متر جے چٹھی سوگ دی دوروں تے منّ لینا
مرے دا منہ نہ جے ویکھن، نہ گلاں نوں ہوا دینا
میرے جسے دے حصے ونڈ دینا کم جے آ جاون
کسے انھے دیاں اکھاں نوں میرے نور لا دینا
لپائی ہر ورھے قبراں دی کر کے وچ محرم دے
میری دھرتی دی مٹی دی نہ زرخیزی مکا دینا
کوئی پچھے کی ہویا؟ کویں مویا تے کیوں مویا؟
میری گندی جہی کٹڑی 'چ میرا گھر وکھا دینا
لڑائی قومی، مذہبی، رنگ نسلاں دی مکاون لئی
میری مٹی دی مہندی نوں ہواواں وچ اڈا دینا
کدے مہنتکشو ! جے یاد آ جاواں سواباں لئی
تے زرداراں نوں مل کے ایس دھرتی توں مکا دینا
میں واں اک پھرنتو بال، گزر گئے کئی پھردے سال
گلی گلی وچ ہوکے بھرناں، ہر سردل دیاں جھڑکاں جرناں
گھر گھر 'چوں میں منگدا ٹکڑے، نہ کوئی پچھے میرے دکھڑے
طعنے دے دے چھیکن مینوں، قہر نگاہے ویکھن مینوں
ننگے پیر بیائیاں پھٹیاں، بھرناں واں فقراں دیاں چٹیاں
سڑکاں مینوں لوری دتی،ربّ نے سون لئی بوری دتی
ادھی تھلے ادھی اتے، کم آوے ساون دی رتے
پاٹا جھگا لمکن لیراں، کسے نہ پچھیا کیوں دلگیر آں
ہر کوئی مینوں منگتا آکھے، لٹبورا بے سنگتا آکھے
کئی آکھن کوئی جم کے سٹّ گئی، کڈا سوہنا قسمت فٹّ گئی
کوئی نہ باپ تسلی دندا، نہ کوئی مڑکے مینوں وینہدا
نہ کوئی ویرن آکھن والی، نہ کوئی گھر وچ جھاکن والی
رکھا سکھا کھا لینا واں، ادھو رانا پا لینا واں
راتیں فٹپاتھاں تے سوناں، فجرے اٹھ کے گلیاں بھوناں
عید دا دن وی منگ کے کٹناں، جوٹھی تھالی سیویاں چٹناں
پتّ توں جد کوئی خیر پواوے، انڈٹھی ماں یاد پئی آوے
پر مینوں کوئی نہ اپناوے، نہ کوئی ماں جو صدقے جاوے
ٹولی کوئی زن دی لاش اک فٹپاتھ تے دھر گئی
عزت لٹی جان اپنی دا جرمانہ اوہ بھر گئی
جیوندی تاں قاضی آکھدا 'جھوٹھی سی سو ہر گئی'
چنگا ہویا ادھی گواہی آپو آپ ای مر گئی!
ویاہ دی جوٹھی ڈھیری 'چوں دو بچے چول پئے کھاندے
"اج دن کڈا چنگا چڑھیا!" اک دوجے نوں آنہدے
"گھروں نکلدیاں سار اے سانوں لبھّ گئی جوٹھ دی ڈھیری
انگلاں بھریاں ہڈیاں لبھن، کجھ تیری کجھ میری"
اک پاسے اک کتا ڈٹھا، بھکھا خورو پاوے
بچے ویکھ کے ڈردا جھکدا، نہ پیا نیڑے جاوے
کاں بوٹے تے کاں کاں کردا، چولاں نوں پیا ویکھے
مار ٹپوسی اڈدا بہندا، کی پئے پین بھلیکھے
اک بڈھا خدار سیانا، منہ تے پگّ دا پلہ
آکھے "جے پتّ زندہ ہندا جوٹھ تے ماردا کھلا"
ڈھیری نیڑے اک بیوہ پئی بیوہ دھی نوں آکھے
"اج وی کھان نوں کجھ نہ لبھا، کہڑے دیس دے راکھے
تگڑے ایتھے ای لٹّ لٹّ کھاندے، کھاندے جوٹھ نمانے
کد چکینگا ربا! اتھوں خان تے نون ٹوانے
بدبختاں دیاں کون سمبھالاں کردا اے
ربّ وی لوکاں نال کمالاں کردا اے؟
جے دھرتی تے عاشق دی کوئی لوڑ نہیں
پیدا کیوں پھر پری جمالاں کردا اے؟
جے ربّ گھلے رزق 'چ ڈنڈی وجدی نہیں
محنت کش پھر کیوں ہڑتالاں کردا اے ؟
جے نہیں چنگا لگدا مخبر گھلّ گھلّ کے
حسب نصب دیاں کیوں پڑتالاں کردا اے ؟
تنگدستی دی بازی جتنی سوکھی نہیں
ویلا پٹھیاں سدھیاں چالاں کردا اے
بابو موت سنیہا دیوے جھڑکاں نے
افسر روز معشوق نوں کالاں کردا اے
دھیاں نوں ور پتراں نوں روزگار دیؤ
وہلے پھرن نہ سڑکاں تے کم کار دیؤ
بے انتا زر دتا جے لٹمار لئی
بے-زر دا وی قرضہ کدے اتار دیؤ
پھوک کلاشنکوفاں پین نہ نشیاں نوں
بدلو ایس سماج نوں کار وہار دیؤ
اگے پچھے جے نہیں پچھ یتیماں دی
عید دے دن تے اوہناں دے سر پیار دیؤ
بھیناں دا غم وڈیاں کرے نہ ویراں نوں
رسماں نوں قبراں دے وچ اتار دیؤ
یا تے موت نوں روکو گھر گھر جائے نہ
یا پھر سارے لوکاں نوں ہتھیار دیؤ
ہر ویلے دکھ درد جو سوچے لوکاں دے
کدے تے قوم نوں ایسا کوئی غمخار دیؤ
دنیاں اتے لہر جمہوری آئی اے
قوماں منگن آزادی، کیوں ماردے او؟
اک اک کمرہ نوں نوں جی
جائیے کدھر؟ کریئے کی
حاجت لئی میں لین بنائی،گھنٹے مگروں واری آئی
واری میری لیٹ لوائی، فاقے خون جگر دا پی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
بجلی دا بلّ دونا آیا، نلکے دا بلّ دون سوایا
بل گیس دا نال کرایہ، اک منجی دی ٹٹّ گئی ہی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
پاؤ آلو تے لما شورا، گھر والی نوں لگا جھورا
برکی ڈگدی بھورا بھورا، برکت ویکھی ڈیپو دی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
بھین بھنیویں پے گئی چھتیں، باؤ مامے تے چھک نہیں دتی
ایس ورھے وی شرط نہ جتی، پتر منگیا ہو پئی دھی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
گھیؤ مہنگا رمضان 'چ آٹا، آڑھتیاں دا موٹا گاٹا
ماڑے نوں ہر پاسیوں گھاٹا، دو عیداں تے روضے تیہہ
اک اک کمرہ نوں نوں جی
اک کمرے وچ داج نونہاں دا، سوہرا باہر تے راج نونہاں دا
مکدا نہیں کم کاج نونہاں دا، تیجی آئی تے پے گئی پیہ
اک اک کمرہ نوں نوں جی
اک کمرہ تے ڈھیر پروہنے، سوندے ہو کے اؤنے پونے
سدھے ہون تے ہو جان چونے، اک دوجے نال ہوئے فری
اک اک کمرہ نوں نوں جی
اک کمرے وچ سطر نہ رہندا، پیو کھنگھے تے پتّ اٹھ بہندا
پتّ جا نونہہ توں لیکھا لیندا، اسلوٹے لیندی دھی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
سبھ دا ہو گیا پردہ سانجھا، وچ دیہلیزاں سوں گیا رانجھا
پنج چھ بال لیایا بھانجا، تنگ ویہڑے تے بندے ویہہ
اک اک کمرہ نوں نوں جی
ہر نکرے اک شور شرابا، بہتے بال نہ مندے دابا
ہتھ اٹھاراں اک وے چھابا، تنّ پتر تے دھیاں چھی
اک اک کمرہ نوں نوں جی
جی پی فنڈ لے لیف بنائے، اگلے سال اوہ کم نہ آئے
اڈوانساں نے دل ادرائے، باقی رہِ گئے اٹھ سو تیہہ
اک اک کمرہ نوں نوں جی
جائیے کدھر ؟ کریئے کی؟
میں اک محنت کش دا بچہ، من دا صاف تے دل دا سچا
ماں دا پیتا دودھ نہ پورا ،رہِ گیا میرا جسم ادھورا
تھوڑھے دودھ وچ پتی پاوے، لوریاں دے دے آپ پلاوے
اوہ وی سی مجبور وچاری، فاقے تنگیاں بھکھاں ماری
جد اپنا سی دودھ پلاندی، میں ودھدا اوہ گھٹدی جاندی
چار غیراں دے کم سی کردی، بھانڈے مانجے پانی بھر دی
میتھوں وڈی نال لیجاوے، تاں جے چھیتی کم مکاوے
نال مینوں لے جا نہ سکدی ،جھڑکاں جھمباں تو سی جھکدی
اوہدے توں بھانڈے منجواوے ،آپے کپڑے دھوندی جاوے
محنت کش مزدور پیو سی،گھر توں رہندا دور پیو سی
گندی جہی وسطی وچ رہنا، نالیاں اتے اٹھنا بہنا
تھاں تھاں توں سی کرتا سیتا، جسے دا لہو مچھراں پیتا
وچ جوانی چٹا جھاٹا، ڈلھیا جاپے فرش تے آٹا
ہر ویلے سی کھنگھدا رہندا، کہندا سی ایہہ اٹھدا بہندا
دہاں سالاں دا ہو اوئے پترا! سانواں نال کھلو اوئے پترا!
جد میں چہناں سالاں دا ہویا، جان لئی سکولے رویا
اماں بستا پھٹی لیدے، پڑھنا ایں میں پیو نوں کہہ دے
پر ابے نے پھڑیا بانہوں، کٹدا لے گیا کچی راہوں
چھڈّ اساں کیا پڑھ کے لینا، محنت کش دا محنت گہنہ
گاہکاں تائیں چاہ پھڑاویں، ٹپّ ملے تے کھیسے پاویں
کجھ تے میریاں گھٹن سزاواں، چھوٹی عمرے گھٹدا جاواں
ہندے بھاویں ستّ اننجانے، میں سن سارے کم تے پانے
وہوٹی اگے اچی بولاں میری کیہ مجال اے؟
تھلے نہیں جی تسیں لگے! تہاڈا کیا کمال اے؟
کل مینوں آنہدی سی پئی گونگیا تے بولیا
گوانڈھناں توں روٹی منگی ایہہ کی گند گھولیا
ایڈا وی تے بھولا نہیں توں آلیا تے بھولیا
لفٹ نہیں کرانی اوہنے ماسیا تے تولیا
اوتھے وی زنانی رہندی اوہ وی میرے نال اے۔
تھلے نہیں جی تسی لگے! تہاڈا کیا کمال اے ؟
ماپیاں نے بنا ٹوری میں تے مجبور ساں
گورا جہیا رنگ سی تے چن دا میں نور ساں
پاک صاف نھاتی دھوتی مکے دی کھجور ساں
کالا میرا رنگ کیتا ای میں تے پری حور ساں
ویکھ کے تے چن مینوں پاندا سی دھمال اے
تھلے نہیں جی تسی لگے! تہاڈا کیا کمال اے ؟
کجھ وی نہ ڈٹھا تیرا جدوں دی ویاہی آں
ہر بار ماپیاں توں کپڑے لیائی آں
چوداں دی میں مامی آں تے سولاں دی میں تائی آں
فروی توں آکھیں تیرے گل دی میں پھاہی آں
سہاگ والا جوڑا بسّ میرے تے حلال اے
تھلے نہیں جی تسی لگے!تہاڈا کیا کمال اے ؟
ٹومباں چھلے ویچ کے تے بحرین تینوں گھلیا
ویزا وی لوایا میرے ابے نے نگلیا
غریبی والا ہلاّ ساتھوں جاندا نہیں سی ٹھلھیا
ڈگّ ڈگّ پینا ایں ادھار دے چھلیا
سوٹ تیرا لٹھے دا تے کھیسے چ رومال اے
تھلے نہیں جی تسی لگے! تہاڈا کیا کمال اے ؟
چڑھدی جوانی 'چ میں انجھ بڈھی ہو گئی
سہیلی کل ویکھ کے حیران جہی کھلو گئی
پچھے نکی عمرے توں بگی پیلی ہو گئی
کوارپنا یاد جدوں آیا تے اوہ کھو گئی
پچھے مینوں بال کنے؟ جیجے دا کی حالَ اے؟
تھلے نہیں جی تسی لگے!تہاڈا کیا کمال اے ؟
کنوں نکوں بچی سدا زیوراں نوں سہکدی
رولی آ جوانی میری پھلاں وانگوں ٹہکدی
چٹی ہوئی لٹ میری متھے اتے مہکدی
تنگی 'چ گزارا کراں پھر وی نہیں بہکدی
کہڑا میرے دیس وچ بندیاں دا کال اے۔
تھلے نہیں جی تسی لگے!تہاڈا کیا کمال اے ؟
لام ڈوری بچیاں دی، تھاں نہیں کھلون نوں
بچے نہ سبن گورا مکھڑا دھون نوں
بھکھ ننگ ویکھ کے دل کرے رون نوں
میلاں 'چ گڑچے وال دل کرے کھوہن نوں
لیراں لتھے جلیاں 'چ کٹدا سیال اے
تھلے نہیں جی تسی لگے! تہاڈا کیا کمال اے ؟
گھٹّ پوے لون، چھنی وہڑے وچ سٹنیں
کچی رہوے روٹی تے کچیچیاں توں وٹنیں
گن گن دن توں مہینہ پورا کٹنیں
مہینے دا مزہ نیا پہاڑے وانگوں رٹنیں
پھر وی مہینے ہر برا ساڈا حالَ اے
تھلے نہیں جی تسی لگے!تہاڈا کیا کمال اے ؟
بندہ بڑا خاص آں، داہ جماعتاں پاس آں
نوکری نہ لبھدی، ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
نوکری نہ لبھدی میں منت کیتی سبھ دی
رشوتاں سفارشاں تے لوڑ پے گئی ربّ دی
پیسے توں بغیر حج تسبیح نہ پھبدی
روندی اے پرہیزگاری نیکی پھرے یبھدی
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
کیریئر بنانا اے میں بھین نوں ویاہنا اے میں
مل جائے نوکری تے سوٹ وی سوانا اے میں
دینی اے نیاز نالے پیر نوں منانا اے میں
بڑے ماں باپ نوں حج وی قرانا اے میں
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
گوانڈھیاں دا منڈا کل چلیا برھین اے
اک دن میں وی جاساں ماں نوں یقین اے
چنگا تیل پئے بندہ ربّ دی مشین اے
باہر جا کے کجھ کراں کیہڑی ایہہ توہین اے
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
لبھّ گئی تحصیلداری لمبڑاں دے منڈے نوں
ویچ شراب لبھی روزی شیہدے غنڈے نوں
سوہنی نعر لبھّ گئی باہروں آئے ٹنڈے نوں
تان دا اے چادراں لواندا پھرے کنڈے نوں
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
نکے بھین بھائی جدوں پیسے میتھوں منگدے
یار تے بھرا میتھوں اہلے ہو کے لنگھدے
دکھاں دتی کنڈ وے تے سکھ وی تے سنگدے
دفتراں دے بوہے مینوں سپاں وانگوں ڈنگدے
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
رہناں بھراواں نال آپ میں بے کار آں
نوکری دی لار اتے خاناں میں ادھار آں
تنگی دا گوانڈھی آں تے فاقیاں دا یار آں
دھرتی لئی بوجھ آں تے زندگی لئی بھار آں
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
ماں آکھے پیلاں پاندی گھر تیجی مورنی
تھوڑھا داج دے کے میں تے گھروں نہیؤں ٹورنی
طعنیاں دے نال اوہدی جند نہیؤں کھورنی
پیراں تھلے وال ہندے ساڈے کہڑے زور نی
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
داؤنی ٹکا، سونے دیاں منگدے نے چوڑیاں
بوتلاں تے چاہ نال کھاندے جاندے پوڑیاں
کھاندے جاندے پوڑیاں تے متھے تے تیوڑیاں
بندے نہ سنگوڑے گلاں کرن نہ سنگوڑیاں
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
بٹّ بٹّ وینہدے نے مکان دیاں باریاں
وی سی آر، ٹی وی، ٹیپ، گنن الماریاں
نکاں نوں چڑھان ویکھ سوفے دیاں دھاریاں
خیر ربا سوفے دی زنانیاں نے بھاریاں
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
بڑے اتے بہوآں مینوں ہیرو ہیرو آکھدے
مٹھی کھیر کھاواں مینوں کھیرو کھیرو آکھدے
خرچے دے ولوں مینوں زیرو زیرو آکھدے
ناں وے فقیر حسین پھیرو پھیرو آکھدے
ایس لئی اداس آں
بندہ بڑا خاص آں
(اس رچنا 'تے کم جاری ہے)
| |
