پنجابی شاعری رام سروپ انخی
1
نکا سوں راگی دا پتہ لئیں
پتہ نہیں جیوندا ہے جاں نہیں
اوہ جو رجادیانے ٹوبھے کول
گرودوارے سنگراند والے دن
گربانی دا کیرتن کردا
تے جدوں کدے
گوڑاں دے گھراں کول شودوالے وچ
ٹلیاں والے بامھن آؤندے
تے ساری ساری رات گا گا کے
اعلیٰ اودھل دی کتھا کردے
اوہ اوہناں دی ڈھولکی وی وجا آؤندا ۔
2
پرگاسو تاں ہن تائیں
کتھے جیوندی ہوویگی
اوہ جو دروجے آئی
دھونکل جٹّ دے جا بیٹھی سی
کی کردی اوہ ؟
سری رام لال پرنا موڈھے رکھ
تے کچھّ وچ پترا لے کے
جٹاں دے گھریں بڑھیاں نوں
گریہہ-چال دسدا پھردا رہندا
تے اوہ سسّ دیاں
تتیاں ٹھنڈیاں سندی
منگکھانے ٹبر وچ آ کے
اپنی جوانی نوں جھوردی
کیڑے پینے وچولے دا سوگ مناؤندی
اوہ نہیں تاں اوہدے منڈے ہونگے
سنیا سی
اوہنے دھونکل دے چار منڈے جمے سی
پتہ کریں
اوہ اپنی ماں دا شرادھ
کردے نے کہ نہیں ؟
چبھڑاں دی چٹنی
اج بڑی سواد لگی دوستو !
آلو بینگن مولیاں
تے چولیاں دیاں پھلیاں
سبھ ہن پھکلیاں
روپیہ کلو جہناں دیاں قیمتاں
گوبھی ڈیڈھ روپیہ
ٹماٹر وی
ہور تاں ہور
کدو تے رام توریاں دی وی مڑک بھاری ہے
اس شہر وچ
کوئی وی شبجی سواد نہیں
سکول وچ اک منڈے نے
چبھڑ لیاندے بستا بھرکے
گول گول لمے لمے کرے کرے
چبھڑاں دی چٹنی بڑی سواد سی
ہن تاں نت
چبھڑاں دا ہی کونڈا-گھوٹا کھڑکدا ہے
چبھڑ انج وی بڑے سواد ہندے نے
آنڈے وانگ
چبھڑ وچ سبھ وٹمن ہندے نے
ہن تاں ساڈے پپو دا منہ وی
چبھڑ رنگا ہو گیا ہے
پیلا پیلا زرد زرد
ساڈی چھوٹی کڑی دا ڈھڈّ
بس جویں چبھڑ بنھیا ہووے
سبزیاں دا تیاگ کرکے
چبھڑاں دی چٹنی
اک اچیچی بچت ہے
اپنے دیش لئی ۔
ستر گھماں دا مالک میرا باپو
جدوں ادھی زمین گہنے-بیء
دھر-دھر کھا گیا
تاں اوہدی اکو اک آس
میرے اتے آ ٹکی
باپو دی وڈی چھال
اوہدا پتّ پڑھ-لکھکے
مال-پٹواری بنیگا
گہنے دھری پئی ساری زمین
چھڈا لویگا
تے پھیر...
ستر دی سو گھماں بنا دیویگا
اوہ لما ٹورا چھڈّ کے
ترلے والی پگّ بنھ
ہکّ کڈھکے شریکاں وچ بیٹھیگا
پر میں باراں جماعتاں پاس کیتیاں
تے سکول-ماسٹر بن گیا
باپو دا سپنا
مٹی وچ ملکے رہِ گیا
اوہ چپّ چپّ رہندا
کدے میرے ولّ گھور گھور جھاکدا
راتاں دی خاموشی وچ
لالٹین بالکے
میں پڑھدا کتاباں
ہور جماعتاں پاس کرن لئی
ادھی رات تکّ بیٹھدا
باپو اک دن کھجھکے بولیا--
کیوں اکھاں گالیں جانیں ؟
کیوں ایویں تیل پھوکدیں ؟
ہن توں ہور کہڑا للھر لا دیوینگا ؟
جماعتاں تاں جہڑیاں میں
پاس کیتیاں جاں نہ کیتیاں
پر للھر ضرور لا دتا
آخر اک لیکھک تاں بنیا
ایہہ دسن لئی
کہ مال-پٹواری بنکے
اک گھر اٹھ سکدے
پر میری قلم
اس سپنے دی کھوج وچ ہے
کہ تھڑھ-ٹٹے سارے گھر اٹھ سکن ۔
باپو میرا ستر سال دا
گھن دا کھادھا مڈھ پرانا
کھنگھ دا لوگڑ سٹدا پھردا
نری بیماری
جوان عمر توں ہی
اس دا ساتھی
شاہ دا قرضہ
سکھ کدے نہ رجکے تکیا
پتر ہاں میں پڑھیا لکھیا
سرکاری نوکر
تنخواہ کی میری
دودھ چاہ گڑ
لکڑ آٹا دال
ننگ ڈھکن دے بل
مساں ہی پورے
باپو دے ہتھ کدے نہ تھکیا
پتر ہاں میں پڑھیا لکھیا
جدوں کدے وی پنڈ ہاں جاندا
باپو میرا کھڑ کھڑ ہسدا
پتر ہاں میں پڑھیا لکھیا
باپو نوں ابھیمان بڑا
اس دیاں اکھاں وچ بیٹھا
شاہ دا قرضہ
جہڑا میں لاہنا ہے
باپو پورا آس وان ہے
باپو میرا نبے سال دا
ستر تاں ہے گنتی اینویں
پتر ہاں میں پڑھیا لکھیا
باپو نوں ابھیمان بڑا ۔
عامَ منکھ
جیوندا ہے
جاں مریا
اکو گلّ ہے
کسے مالا دا وڈا منکا
میری لالسا
کوئی اجیہا دن
مینوں دسدا نہیں
جس دن سویرے سویرے
میں جاگاں
تاں میرے کناں وچ
میرے ہی نام دی گونج ہووے ۔
اسیں تاں کنڈے چگدے رہنا
ساڈے پیریں چکر لکھیا
اسیں کدے نہ ٹک کے بہنا
اک تارہ ساڈا انبروں ٹٹیا
اک دل ساڈا ریتے رلیا
اک اگّ پہلی کول رہی نہ
کنج پھڑیئے کوئی نواں ٹٹہنا
دل تاں ساڈا کچّ دا ٹوٹا
جیبھ تاں ساڈی ٹھاکی ہوئی
ہنجھو ساڈے رتّ جگر دی
ہور اساں کی ودھ کے کہنا
اسیں تاں مٹی چھانن آئے
اسیں تاں درد وہاجن آئے
جیون ساڈا ہجر-دسونٹا
اسیں تاں پھٹّ جگر 'تے سہنا
ہے ماں !
توں میری کنتی ماں ہیں !
میں تیرا پتّ
بھیم پتّ ہاں
ایہہ ساڈا سارا سنسار
اک جنگل ہے
جنگل جس وچ
نہ کھان نوں کجھ ہے
نہ پین نوں کجھ ہے
دور کتے دور
کسے جلچر پنچھی دی آواز
نہیں سندی
ماں !
میری تیری بھکھ-تیہ
مٹاؤن دے حیلے وچ ہاں
پر جے کدھروں
کوئی آ جاوے ہڈمبا
تے اوہ تیرے کولوں
مینوں منگ لوے
تاں ماں توں
تتھاستو کہہ دیئیں !
بھاویں جنگل وچ بیٹھے ہاں
بھکھ-تیہ نے بڑا ستایا
پر کسے راکھشنی سنگ
آکاشاں وچ اڈن نوں
میرا بھیم-تتّ چاہندا ہے ۔
