پنجابی شاعری کرتار سنگھ بلگن
دسم پتا نے بیٹھیاں گڑھی اندر،
ڈگدی پتّ دی جدوں تلوار ڈٹھی ۔
چڑھیاں منہ تے لالیاں مناں مونہیں،
جدوں وگدی لہو دی دھار ڈٹھی ۔
کھڑ گئی چت دی کلی انار وانگوں،
جدوں اجڑی کلّ گلزار ڈٹھی ۔
ڈٹھی جت اجیت دے منہ اتے،
اوہدے لہو وچ ڈبدی ہار ڈٹھی ۔
بستی خوشی دی ویکھ کے تھہ ہندی،
دسویں پاتشاہ مسکران لگے ۔
اتے سدّ کے کول ججھار جی نوں،
بڑے چاء دے نال فرمان لگے ۔
میرے لعلاں توں مہنگیا موتیا اوئے،
آب تیرے تے نویں چڑھان لگاں ۔
میرے ددھاں دے پالیا مکھنا اوئے،
تینوں پتھراں نال ٹکران لگاں ۔
چندرما توں چٹیا چاننا اوئے،
تینوں تیغاں دے سائے چمکان لگاں ۔
میرے سہریاں والیا بناں ساہیوں،
تینوں موت دے نال پرنان لگاں ۔
چربی پتاں دی پا پا کے آپ ہتھیں،
داغ پنتھ دے سدا لئی دھون لگاں ۔
رتّ پا کے اپنے کالجے دی،
اج میں سرخرو کسے توں ہون لگاں ۔
اٹھ تیر کمان دی پرکھ کر لے،
نالے جاچ لے دھار کرپان دی توں ۔
جان جان لگی تاں پھر جان دیویں،
راکھی کریں پر یودھیا آن دی توں ۔
اوہدیاں سدھراں آساں نی کول تیرے،
پتر لاج رکھیں ہندوستان دی توں ۔
جہڑی پائی سی تیرے وڈیریاں نے،
رسم قایم رکھیں بلیدان دی توں ۔
جھکھڑ دکھاں دے وگن ہزار بھانویں،
ایپر جھویں نہ چہرے دا پھلّ تیرا ۔
لنگھیں ہسّ کے تیغ دی دھار اتوں،
پینا ایسے کسوٹی تے ملّ تیرا ۔
شیر، جسے نوں پھڑک کے کہن لگا،
نویں پتا جی پورنے پا دیاںگا ۔
بھارت ماں دیاں آساں تے سدھراں تے،
چن چن عمل دے پلّ چڑھا دیاںگا ۔
چاڑھ چاڑھ تلوار دی تکڑی تے،
منڈی سراں تے دھڑاں دی لا دیاںگا ۔
تیرے امرت دے ساگر چوں گھٹّ پیتے،
ایپر خون دے وہن وگا دیاںگا ۔
کوئی بھرم نہ کرو اجیت جی نوں،
کلا اک وی گھڑی نہیں رہن دندا ۔
چھیتی ویر نوں ملانگا پا جپھی،
بھنگ جوڑیاں وچ نہیں پین دندا ۔
ہو کے وداع مڑ پرط کے کہن لگا،
داتا کراں جے سنوں ارداس میری ۔
تیری مہر تے بخشش دے نال بدھی،
اک اک سدھر اک اک آس میری ۔
اوہو وچ درگاہ دے گنی جانی،
جہڑی گھڑی گزری تیرے پاس میری ۔
بھانویں ہر ویلے انگ سنگ ایں توں،
پر نہیں درس دی لیہندی پیاس میری ۔
ایس لئی جاندا جاندا پرتیا نہیں،
گھڑیاں دو چار ہور جی لواں میں ۔
تیرے بھرے سمندر ‘چ جی کردے،
پانی گھٹ کو جاندیاں پی لواں میں ۔
جلاں تھلاں دے مالک نے کیہا اگوں،
بیڑا چکّ کے جاں تاں جانا نہیں سی ۔
گانا بنھ کے موت دا آپ ہتھیں،
جے سیں گیا، تاں پرط کے آنا نہیں سی ۔
جہڑیاں اکھاں نوں پٹھّ وکھائی سائی،
اوہناں اکھاں نوں منہ وکھانا نہیں سی ۔
سورمتائی دی سہنیاں آب اتے،
پانی منگ کے داغ توں لانا نہیں سی ۔
جتھے جگ وچ تیری بہادری دا،
پرلو تیکراں قلعہ آباد رہسی ۔
اوتھے سہنیاں پرط کے جنگ وچوں،
پانی منگن دی گلّ وی یاد رہسی ۔
چناں ! پانی کی میرے توں منگنا ایں،
تینوں آب-ہیات پیایا اے میں ۔
لوکاں واسطے موت سہیڑ دتی،
جیون جوگیا تینوں جیوایا اے میں ۔
وسّ پیا ہاں اج میں جگّ اتے،
لوکاں بھانے ایہہ جھگا لٹایا اے میں ۔
جا کے ویر اجیت توں منگ پانی،
تینوں اسے دا راہ وکھایا اے میں ۔
اگوں ہسّ کے کیہا ججھار جی نے،
پانی باجھ نہی پتا گھبراودا ساں ۔
کتے جگرا تہاڈا نہ ڈول جائے،
میں تاں پتا جی تہانوں اجماوندا ساں ۔
وڑیا جنگ اندر جا کے شیر بانکا،
نعرے جاندیاں ہی مارن لگّ پیا ۔
اپنی نکی جہی تیغ دی دھار اتوں،
سیس ویریاں دے وارن لگّ پیا ۔
وگدی اوہناں دی لہو دی ندی اندر،
ڈبّ جانیاں نوں تارن لگّ پیا ۔
کلغی والے دا لاڈلا پتّ دل وچ،
گلاں مرن دیاں دھارن لگّ پیا ۔
تاں ہی ڈٹھا دشمیش دیاں اکھیاں نے،
تارہ اکھیاں دا ونہدے ہی ٹٹّ گیا ۔
ڈگّ کے جنگ دے وچ شہید ہویا،
ہتھوں تیر کمان وی چھٹّ گیا ۔
اٹھے سری دشمیش جی ہسّ کے تے،
ساڈے جیرے دے وانگ اوہ جرے ناہیں ۔
اوس موتیاں والے دی لاش اتے،
چار اتھرو وی اوس دے کرے ناہیں ۔
لگے کہن ایہہ اج توں امر ہو گئے،
لوکو بھولیو ایہہ کوئی مرے ناہیں ۔
دو دے کے لکھاں بچا لئے نے،
سودے ایہناں کولوں ہور کھرے ناہیں ۔
میرا تساں دا اج سربندھ ٹٹا،
لؤ ہن بچیو میں وی چلدا ہاں ۔
تسیں پترو چل کے تھاں ملو،
ہن میں دوجیاں دوہاں نوں گھلدا ہاں ۔
(صاحبزادے دے پانی منگن والی ساکھی نال بہتے اتہاسکار
سہمت نہیں ہن ۔ کویتا وچ اتہاک تتھاں نالوں شردھا بھارو رہندی ہے ۔)
سکھا ! ڈلھیا کیوں ایں گورو راکھا،
بہہ جا کول میرے ارے آ تاں صحیح ۔
ہو کے سکھ توں چڑھدیاں کلاں والا،
ایڈا گھابریں کیوں سمجھا تاں صحیح ۔
اڑیا ! دسّ خاں ماں جی نے کتھے،
سنہا اوہناں دا کوئی پہنچا تاں صحیح ۔
زوراور تے فتح اداس تاں نہیں،
مینوں اوہناں دی گلّ سنا تاں صحیح ۔
ہائے کملیا توں تاں رو رہاں ایں،
او کدے سورمے حوصلہ ہاردے نے ۔
سکھ ستگورو دے تیغاں ماردے نے،
وانگ کائراں دے ڈھائیں ماردے نے ؟
سکھ نال جکلمب دے جیہا رنا،
نیناں وچوں بیاسا وگا دتی ۔
روئے زمیں اسمان تے رکھ بوٹے،
جھڑی قدرت نے درد دی لا دتی ۔
سکھ مساں جہے بولیا، پاتشاہا !
بنی ظلم دی ظالماں پا دتی ۔
سکھی انکھ دے سہل کلیجڑے تے
مغل راج نے چھری چلا دتی ۔
اینے سکھاں دے ہندیاں جگّ اتے،
تیرے پتراں دے ڈکرے گنیدے نے ۔
زوراور تے فتح سرہند اندر،
محلاں والیا ! کندھیں پئے چنیندے نے ۔
مہاراج نے سنی تے کہن لگے،
جتی ہوئی باجی گئے ہر تاں نہیں ۔
سکھا دسّ مینوں چھیتی مرن ویلے،
کدھرے ڈول گیا زوراور تاں نہیں ۔
رہا کھیڈدا نال کھڈونیاں دے،
موت ویکھ کدھرے گیا ڈر تاں نہیں ۔
سی معصوم، گرپوری نوں جان ویلے،
کدھرے یاد کردا رہا گھر تاں نہیں ۔
چھیتی دسّ مینوں اوہناں ظالماں نے،
کیتی اوہناں معصوماں دے نال کی کی ۔
اوہناں بال شہیداں دے مرن ویلے،
کیتے ہیسن جواب سوال کی کی ۔
داتا جاندیاں بھرے دربار اندر،
صاحبزادیاں فتح گجا دتی ۔
ست سری اکال دا مار نعرہ،
تسبیح قاضی دے ہتھوں چھڈا دتی ۔
صوبے کیہا کرو سلام منڈیو،
اوہناں ساہمنے جتی وکھا دتی ۔
اوہناں جدوں تلوار دا خوف دتا،
اگوں ہسّ کے دھون اکڑا دتی ۔
صوبے زور نال کیہا گستاخ منڈیو،
اج تساں دی انکھ مکا دیاںگا ۔
جاں تے ہسّ کے اسلام دا جام پی لؤ،
نہیں تے موت دا جام پلا دیاںگا ۔
فتح سنگھ نے کھڑک کے کیہا اگوں،
پربت دابیاں نال نہیں ہلّ جاندے ۔
اسیں اصل فولاد دے ڈکرے ہاں،
پھوکاں ماریاں جہڑے نہیں دہل جاندے ۔
اسیں اوہ پتنگے ہاں سڑ مرنے،
جہڑے شمع توں وی پہلاں جل جاندے ۔
بچے ہون جہڑے شیر ببراں دے،
کدی بھیڈاں دے وچ نہیں رل جاندے ۔
ہتھ شیر دی مچھّ نوں پان لگیں،
عجت اپنی سگوں بچا ساتھوں ۔
ماس باج دی چنجھ ‘چوں کھوہن لگیں،
اڑیا اپنا ماس چھڈا ساتھوں ۔
دتا حکم مڑ صوبے نے، پاتشاہا !
ایہناں دوہاں نوں کندھیں چنا دیو ۔
ایہناں جمدیاں سولاں نوں ساڑ سٹو،
پھڑ کے سپّ دے پتّ مکا دیو ۔
ایہناں جیوندیاں کفر دے پتلیاں نوں،
پھڑ کے مٹی دے وچ ملا دیو ۔
خون ڈولھ کے ایہناں دے کالجے دا،
میرے جگر دی اگّ بجھا دیو ۔
بسّ حکم دی دیر سی راج بھیڑے،
دہاں کولیاں تے اٹاں دھرن لگے ۔
اودھر مرن ویلے تیرے بھگت پتر،
مونہوں واہگورو واہگورو کرن لگے ۔
جدوں سہل کلیجے تے کندھ پہنچی،
ساہ چناں دا رکیا جان لگا ۔
تدوں ویکھ کے فتح سنگھ ولوں،
زوراور دا چہرہ کملاؤن لگا ۔
“کی کیہا ای”؟ پچھیا پاتشاہ نے،
“جورا ہیسی کمزوری وکھاؤن لگا” ؟
نہیں پاتشاہ خوف دے نال نہیں سی،
زوراور دا چت گھبراؤن لگا ۔
اوہ تاں کہندا سی ویرنا میں وڈا،
اتے توں میتھوں پہلاں مرن لگیں ۔
کہڑا منہ وکھاوانگا پتا نوں میں،
چھوٹا ہو میتھوں باجی کرن لگیں ۔
شکر آکھ کے پتا ارداس سودھی،
توں ہی رکھیا لنگ داتار میرا ۔
میری تچھّ جہی بھیٹ منظور ہو گئی،
پلہ ہو گیا پاک سرکار میرا ۔
دتی تیری امانت میں موڑ تینوں،
ہولا ہو گیا قرض دا بھار میرا ۔
روندے پئے نے لوک مے آکھدا ہاں،
سپھلا ہو گیا اج پروار میرا ۔
خون ڈولھ کے جس طرحاں پتراں توں،
چولی اپنے وطن دی رنگدا ہاں ۔
تویں میرا وی ایتھے سریر لگے،
تیتھوں داتا ‘کرتار’ ایہہ منگدا ہاں ۔
ٹھنڈے برج وچ اک دن دادی ماتا،
پئی ہسّ ہسّ بچیاں نوں تورے ۔
نالے دیوے پئی تسلیاں، معصوماں نوں، جندے نی
نالے وچے وچ آندراں نوں خورے ۔
مونہوں آکھے میرے پھلو وے تہانوں،
تتی واء پتجھڑ دی نہ لگے ۔
نالے چمّ چمّ منہ میٹے کلیاں دے
لاوے موت مر جانی دے پئی اگے ۔
آکھے منزلاں دراڈیاں دے راہیؤ،
پندھ بکھڑے 'چ نہیں جے گھبرانا ۔
ملدا سماں نہیں جے لکھیں تے کروڑیں،
ہتھ آیا ہے تے ایہنوں نہیں گوانا ۔
میرے سوہنے دسمیش دیو ہیریو،
ملّ تیغاں اتے اپنا پوانا ۔
چٹی اجلی ہے پگّ تہاڈے بابے دی،
میرے بچیو نہ داغ کدھرے لانا ۔
جے کوئی مارے موت چندری دا دابا،
اوہنوں کہنا ایہہ تاں ساڈے گھر دی گولی ۔
اساں بنھ کے شہیدیاں دے گانے،
ایسے موت دی لیاؤنی اج ڈولی ۔
جے کوئی پھانسی والا ڈر بھیڑا دسے،
اوہنوں کہنا ایہہ زندگی دی بوٹی ۔
ایہہ پینگھ منسوراں دی پرانی،
ساڈے وڈیاں نے لکھاں واری جھوٹی ۔
سنگھا جے چلیا چمکور ۔
اوتھے ستے نی دو بھور ۔
دھرتی چمیں کرکے غور ۔
تیری جندڑی جاؤ سور ۔
کلغیدھر دیاں پائیے باتاں ۔
جیہنے دے پتراں دیاں داتاں ۔
دیش 'چوں کڈھیاں نھیریاں راتاں ۔
مہنگے ملّ لئیاں پربھاتاں ۔
سنگھا جے چلیا سرہند ۔
اوتھے اسری خونی کندھ ۔
جس وچ لیٹے نی دو چند ۔
کلگیوالے دے نے فرزند ۔
درشن پا کے ہوئیں انند ۔
کلغیدھر دیاں پائیے باتاں ۔
جیہنے دے پتراں دیاں داتاں ۔
دیش 'چوں کڈھیاں نھیریاں راتاں ۔
مہنگے ملّ لئیاں پربھاتاں ۔
سنگھا چلیاں انندپور شہر ۔
اوتھے وگدی ؤ سرسا نہر ۔
آکھیں پے جے تینوں قہر ۔
تیرے پانی دے وچ زہر ۔
کیتا نال گراں دے ویر ۔
کلغیدھر دیاں پائیے باتاں ۔
جیہنے دے پتراں دیاں داتاں ۔
دیش 'چوں کڈھیاں نھیریاں راتاں ۔
مہنگے ملّ لئیاں پربھاتاں ۔
سنگھا چلیاں ماچھیواڑے ۔
اوتھے آکھیں کر کر ہاڑے ۔
تیرے فٹّ نے باغ اجاڑے ۔
تیرے باجھ نہ مکن پواڑے ۔
کلغیدھر دیاں پائیے باتاں ۔
جیہنے دے پتراں دیاں داتاں ۔
دیش 'چوں کڈھیاں نھیریاں راتاں ۔
مہنگے ملّ لئیاں پربھاتاں ۔
میں بھلانا بڑا بے رخی اسدی،
جے اوہ مڑ مڑ ستائے، تاں میں کی کراں؟
چاننی رات وچ پوناں دے گیت سن،
جے کوئی یاد اوہدی آئے، تاں میں کی کراں؟
میں تے مایوسیاں نوں ہی اپنا لیا،
ہوکیاں ہنجھوآں نوں ہی گل پا لیا ۔
کوئی نادان پر، کر کے نیویں نظر،
کول آ مسکرائے، تاں میں کی کراں؟
میں تاں کناں نوں ہتھ لا لئ پین توں،
کہ بڑا تنگ آیا ہاں میں جین توں۔
کوئی ساقی مگر جام نیناں دے بھر،
میرے منہ نال لائے، تاں میں کی کراں؟
میرے سفنے جھلس کے تباہ ہو گئے،
میرے ارمان سڑ کے سواہ ہو گئے۔
پر جے چنیں ہلا کوئی دے دے ہوا،
بجھے بھامبڑ مچائے، تاں میں کی کراں؟
میں تے اوہدی گلی ول جاندا نہیں،
اوہدے کوچے کدی پیر پاندا نہیں۔
پر کسے موڑ توں، ہوش دی تھوڑ توں
مینوں راہ بھلّ جائے، تاں میں کی کراں؟
انکھ میری ایہہ بنھدی اے دعوہ پئی،
اوہدے بن وی گزر جائیگی زندگی ۔
پر میرے ضبط دا، میرے اس خبط دا،
دل جے دھیکھا نہ کھائے تاں میں کی کراں ؟
میں تے گیتاں دی دنیاں توں رہناں پرے،
کہ میرے زخم سن کے نے ہندے ہرے۔
پر اوہ چنچل ادا کول کناں دے آ،
جے پئی گنگنائے، تاں میں کی کراں؟
| |
