پھیل رہا ہے 'زہری رتّ'
منکھتا دیاں
کٹیاں-پھٹیاں رگاں وچ
دوڑ رہا ہے نرنتر
سرحدی-ریکھاواں وچ
وہِ رہا ہے
پوری اورجا نال
جس نال
جگائے جا سکدے نے بلب
نیویارک جاں بوسٹن وچ
جس نال جگمگا سکدے
وشنگٹن دا 'وائیٹ ہاؤس'

جس نال
بالے جا سکدے نے بھامبڑ
کدے وی...کتے وی
دھرم
آستھا جاں آدرش دے
چھوٹے توں چھوٹے پھلیتے وچ ...
اک پل ہی کافی ہے
اس رتّ نوں 'ایٹم' بنن لئی...

اس رتّ دے ایٹم بنن نال
الوپ نہیں ہونگے
'لکڑبگھے'
'بھیڑیئے'
تے 'گھڑیال' !
ہرے-بھرے رہنگے 'کیکٹس' تے 'تھوہر' !

اس زہری رتّ دی لپیٹ 'چ
جد وی آئیگا
'چہچہاؤندا بوٹ' آئیگا !
'مہکاؤندا گلاب' آئیگا !

تعینات کر دیوو
بھاری فورس اتھے
جتھے ہزوم نوں
شبداں،
تقریراں
تے جن سنگھرش دا
پاٹھ پڑھایا جاندا ہووے !
جتھے
بودھکتا
تے انقلاب دی
گونج پیندی ہووے !

قلماں والیاں لئی
کویتا ہن محض
ہیر تے رانجھے دا رمانس
جاں دکھاں دا
انتہین ورلاپ نہیں رہی-
ایہہ بندی جا رہی ہے
جگپلٹی لئی
حصہ پاؤن دا
خطرناک ہتھیار !

ایہہ خطرہ بن
لگی ہے منڈراؤن
سیاست دے اوہناں ٹھکانیاں 'تے
جتھے
گھڑیاں جاندیاں نے
جنسموہ نوں
کچلن دیاں نیتیاں-

ایہہ کویتا ہن
ستا دی دکھدی رگ نال وی
ٹکراؤن لگی اے
سمیں سر کجھ کرو
نہیں تاں ایہہ سمجھو
عوام نوں
چیتنا دا جاگ
لاؤن لگی ہے-

ایہہ عامَ آدمی دے
کھنڈر ہوئے
سپنیاں دے ملبے وچوں
لبھّ رہی ہے
سپنیاں نوں ملبہ کر دین والے
طوفاناں دا نشان !

بہت سوکھی اے اسدی شناخت-
دیکھن وچ بہت سہج
سنگیتمئی
تے کلاتمک -
تردی ہے
نتانیاں ولّ تھوڑھا جھک کے-
ستیاں نوں ہلوندی ہے -
جاگدیاں نوں
انگل پھڑ نال توردی ہے -

اس لئی
کویاں، چنتکاں
جاگ رہے تے لڑ رہے
عامَ لوکاں نوں
کسے طرحاں
سواکے رکھن دی مہم
تیز کر دیوو !

ہو سکے تاں
شراب دیاں بھٹھیاں
چٹے دے غیرقانونی اڈیاں نوں
پوری طرحاں مکت کر دیوو !
چنگا ہووے
جے سبھے ‘نیانمتاں’
ایہناں دے نام کر دیوو !
سستے منورنجناں،
نگن پردرشناں
تے اشلیل فلماں نوں
اندھادھند
اپنی رفتار چلن دیوو…

سنکٹ دے اس اوکھے سمیں وچ
گبھروآں تے مٹیاراں نوں
اس کویتا دے پربھاو توں
وروا رکھو
سنویدنشیل ٹھکانیاں توں دور
چیتنا دے جاگ توں سکھنے-

تد تکّ اوہناں نوں
حقیقتوں سکھنے
اتہاس وچّ الجھائی رکھو
بے سرے تے بیپیر
مدعیاں نوں لٹکائی رکھو
ایہی ہے کہ بسّ
منزل ولّ نوں جاندے
راہاں توں بھٹکائی رکھو

ایہہ کویتا ہن محض
'واہ-واہ' دی متھاج نہیں رہی
تہاڈے سنماناں نوں
ٹھکراؤنا وی جان گئی ہے -

مرد دی سمپتی ہی رہی
مدتاں توں عورت ...
تے اپنی سمپتی نوں
منچاہے طریقیاں نال
ورتدا رہا پرش ..
نہیں تاں
خود نوں داء 'تے لا
جوئے 'چ ہاریا یدھشٹر
کی حق رکھدے کہ
اوہ دروپتی نوں داء 'تے لاؤندا ؟!

توں مینوں
دھرتی 'تے وگاہ ماریا
مسلیا
تے اپنے سارے اڈمبراں سمیت
تے گرگٹی رنگاں دی اوٹ 'چ
وچردا رہا
پرشوتم پرکھ بنکے !
...تے تیرا ہر قدم
ططپر رہندا
دھرتی 'تے سٹے
اس بیج نوں مدھول دین لئی !
توں کجدا رہا اس بیج نوں
الزاماں دی مٹی سنگ !
تینوں علم نہیں شاید
مینوں مڑ جمن لئی
ایسے مٹی دی پرط لوڑیندی سی -
الزاماں بھرپور پرط دی -
ویکھ !
میں پھر اگّ رہی ہاں -
میں پھر وگس رہی ہاں -

کدوں تکّ
کردے رہانگے اسیں
انتظار اس مسیہے دا
جو انبروں اتر آئیگا
تے کھولیگا
ساڈی مکتی دے کواڑ !
نیانپورن سماج دی سرجنا لئی
پہلاں سرجنا پینا خود نوں
آؤنا پینا
'سپن-دنیاں' توں باہر !
آدھونک ہون لئی
براڈاں دی لوڑ نہیں
دیسی پہراوے 'چ وی
ہو سکدے اسیں ہاں آدھونک !
آؤ لاہیئے
ذہن توں
غلامی دی پرط !
ادھکجے جھنڈ 'چ
مست ہو شراباں پی
مناؤنا 'ویک-اینڈ'
آدھونکتا نہیں !
آؤ کریئے سوچ نوں آدھونک
جو دیکھدی ہے
'پچھم' دے ہر ورتارے 'چ وڈپن !
نہیں جت ہونا ہن
موڈھیاں ‘تے شیر کھدوا کے
‘پنجابی-شیر’ ہون دا خطاب ! نشیاں نال
کھوکھلے ہوئے تن توں
نہیں پینیاں ہن کبڈیاں !
...تے نہیں آؤنا کسے مسیہے
ساڈی سار لین !

آؤ چیریئے !
اس لبھاونی دھند نوں
تے سرجن لئی
نواں سماج
پہلاں سرجیئے خود نوں !

ایہہ جو دسدی ہے
میری پرچھائی -
ایہہ وی تاں ہے -
تیری ہی بدولت
اے میرے سورجا !
پر

....
.......
میرے وجود دا
"اک اندسدا" حصہ وی ہے
جسنوں
تیری لوء دا چانن وی
پرگٹا نہ سکے ...

.....
اس "اندسدے " نوں
میں چھوہنا چاہواں !

..
'میں ' توں 'میں' ولّ
چلدے -چلدے
اوپریاں وانگ ویکھاں
اپنی ہی پرچھائی نوں -

...
پر جد وی
موند کے پلکاں
اندر ولّ میں جھاکاں -
چانن دی اک چھٹّ انوٹھی
اس 'اندسدے' دی جھات پواوے ..
پل-چھن دی اس کھیڈ نوں
دیر تکّ میں مانا !

....
اے سورجا !
دسّ خاں اڑیا !
توں کد پہنچیگا میرے 'اس' حصے تکّ ؟!؟!

عجب ٹھہراؤ، اج تے اتیت جد وی ہندے رو-ب-رو
دوری صدیاں دی جاں چھناں دی، پیڑ دوواں دی ہو-بہو

اوہ سوچدے چروکنی مٹ گئی، پیڑ تھلاں دی ہکّ توں
اوہ اج وی میرے ذہن 'چ، سلامت ٹکی ہے ہو-بہو

ہتھیلیاں دی اوٹ 'چ سانبھ لیا سی جھکھڑاں دوران جو
دیوا اوہ جگمگا رہا تلیاں 'تے اج وی ہو-بہو

دریا دے ول-ولیویں کہ ہکّ سمندر دی، کی کہاں
تانگھ دوواں دی جاپدی کل وی تے اج وی ہے ہو-بہو

دور دمیل 'تے امڑ کے ملنا امبر تے دھرتی دا
تیرے-میرے میل دا ہی تاں بسّ ترجما ہے ہو-بہو

(نویں ورھے دی آمد 'تے عرضوئی سچڑے سورج نوں :)

ہے سورجا !
وے چانن دیا کٹوریا !
پریتاں سنگ پروتیا !
رشنا دے دھرت دا
ہر اک کونا...
کوئی نقر رہے نہ وانجھی
تیرے نور توں. ..
اس دیہلیز 'تے وی اپڑ جا
جتھے چراں توں دستک نہیں ہوئی...
دے جا کرناں دا چھٹا
کمیاں دے ویہڑے...
جھاک وے توں جھیتاں-جھروکھیاں وچوں
کالکھ بھرے 'کمریاں' اندر ...
کر وے روشن من دی ممٹی...
وکھا دے اپنے تیز سنگ
دھرت دے ہر بشندے نوں
'ونڈیاں-رہت' سماج

دھو نی مائی میرے، متھے دی کالخ
نی میں چانن تائیں جانا
دے نی مائی مینوں، چانن دیاں رشماں
نی میں راہواں نوں رشنانا
لاہ نی مائی میرا، جھوٹھ دا چولا
نی میں سچ وہاجن جانا
گند نی مائی میرے، سر دیاں میڈھیاں
نی اج سجنا نے گھر آنا
بنھ نی مائی میرے، شگناں دا گانا
نی میں محرم جی پرچانا
بول نی مائی کوئی، بول سلکھنا
نی سلجھے بھاواں دا تانا
لا نی مائی کوئی، بولاں دی مرہم
نی میں زخماں نوں سہلاؤنا
دے نی مائی مینوں، کفن کوئی ایسا
نی میں یاداں نوں دفناؤنا !!

ساڈی چپّ نے بول جو بولیا
توں پڑھ نینا دے نال وے
تیرے بلھاں چوں نہ سوبھدے بول کسیلڑے
تیرا "ہونا" ہی ساڈی ڈھال وے ..
توں نال تاں زندگی مولدی
تیرے باجھوں جیونا محال وے
رنگ تلی 'تے دھر گؤں رتڑا
میں تکاں چاواں نال وے
ساڈے من دی دیہلی مہک اٹھی
توں ترونکیا سدھراں نال وے
ساتھوں کہہ نہ ہووے ریجھ جو دل دی
ساڈی چپّ دے وچوں بھال وے
جند چرکھڑی کون گھمانودا
کس گنڈھی ساہاں دی مال وے
چل کوئی ایسی مولی کتیئے
جو بنھے سمیں دی چال وے
چل کائنات دی بکل وچوں
رگّ بھریئے سر تے تال وے
ساڈی چپّ نے بول جو بولیا
توں پڑھ نینا دے نال وے

اے نادان !
سمجھ ذرا
اس نگر 'چ وسدے لوک
"اندروں" نہیں
"بلھاں" ' چوں بولدے نے
ایہناں دے بولاں 'چ ہے
روحاں دی عبادت
پر
اکھاں نال ایہہ کردے ہردم
جسماں دی پرکرما
وستاں دی بولی کردے- کردے
"روہہین" ہوئے وپاری
روحاں
بھاواں
تے جسماں دا وی
ملّ لاؤندے نے
ایہناں لئی
تن منڈی
من منڈی
ایہناں دیاں کھوپڑیاں اندر
بسّ "منڈی" دا خاکہ
دلاں والی گلّ دی ایہہ
کھلی اڈاؤندے
کلا وچوں
سہج نہیں لبھدے ایہہ
کلا نوں محض
"اتیجنا " دا وسیلہ بناؤندے
اے نادان !
کدے ایہناں دے
بلھاں 'چوں کرے بولاں نوں
سچ نہ سمجھ بیٹھیں !
ایہہ اکھیاں 'چ آئے "پانی" دا
ناں نہیں جاندے

اے عورت !
توں مہان ایں
اپنے ہر روپ 'چ
توں سمرپت ہیں
کدے ماں بنکے
کدے بیٹی بنکے
کدے پتنی
تے کدے بھین
ہر روپ وچّ سمرپت !
پر تیری ہوند 'تے
پرشن چنہ کیوں
کیوں تیرے راہاں 'تے کنڈے
تیرے پنگرن توں پہلاں ہی
تینوں مسل دین دیاں سازشاں
تیرے ہر قدم نال
کیوں جڑے نے عزتاں دے سوال
کیوں رہِ گئی بنکے توں
نمائش دی وستو
کیوں وسر گیا تینوں
کہ توں ہو سکدی ایں لکشمی بائی
تے مائی بھاگو وی !
اے عورت !
کیوں منجور اے تینوں
بنکے رہنا
بسّ محض اک جسم
تے بھوگے جان دی وستو
کیوں نہی دسدا تینوں
تیری ہی روح دا جلوء
کیوں نہیں کر سکدی توں
تھوتھے سنسکاراں دا قتل
پر روز کردی ایں
قتل اپنی روح دا
جاگ ہن جاگن دی لوڑ ہے
اپنی ہوند بچاؤن لئی
تینوں خود ہی
تہہ کرنی پینی ہے
اپنی آزادی دی دشا !

تیرے پیار دا میگھ وے کیہا ورھیا
پیاسی ریت وی جل-تھل ہوئی

سجنا وے تیری مہک اولڑی
بن کستوری میرے ساہاں وچّ سموئی

چونہیں-کونٹیں بکھر گیا وے سجنا
پریت تیری دا چانن بھاویں پھراں لکوئی

میتھوں پہلاں تیرے ہوٹھیں اپڑ جاوے
دل میرے وچّ ہندی جو ارجوئی

جند میری 'چوں "میں" مکّ چلی اڑیا
جس پل توں ایہہ تیرے ناویں ہوئی

سجن جی میں میں نہینؤں رہِ گئی
اک "میں " جنمیں اک "میں" موئی

تیرے پیار دا میگھ وے کیہا ورھیا
پیاسی ریت وی جل-تھل ہوئی

پتھر لوکاں دے
پتھر دے شہر نوں جاندی
پتھر دی سڑک ‘تے چلدیاں
میں خود پتھر بن گئی ہاں !
ہن مینوں
نہیں ڈسدے
اوہناں دے پتھر-بول !
جو لوہ دندے سن
میرا تن-من ! ہن
سہج تر سکدی ہاں میں
اس راہ تے !

روز توں بھر دندا ایں
میرا کاسہ
"چپّ" دی خیرات نال -
روز میں تیرے در توں
خالی پرط جاندی ہاں -

روز ہی مر جاندے 'نے
انگنت احساس قہر دی موت
جد بولاں نوں ترسدی تیری چپّ
میتھوں پڑھ نہیں ہندی -
پر
احساساں دی بلدی اگّ
میری آس وی مکن نہیں دندی -
میں نرنتر سیکدی ہاں
"ایہہ اگّ"
تے تیری چپّ دا ترجما کردی ہاں
.....اسدا نگھّ
بخشدا اے اک تانگھ
پڑھن لئی تیری چپّ دے حرف
تے تیرے نقشاں دے پرچھاویں

ایس ورھے وی
ہر ورھے دی طرحاں
اس ورھے وی
اک ہور ورھا
ڈبّ گیا ہے –
پچھلے ورھیاں دے
کالے اتیت ‘چ
.........تے
نواں ورھا وی اپڑ گیا
اسے کالے اتیت دا

پاتر بنن لئی !
تے بسّ انجھ ہی
ہندی رہی ہے سرجنا
انوٹھے اتہاس دی !
انجھ وی
ویکھ خاں اڑیا
اج وی سورج تاں
اویں ہی نظر آؤندا ہے
روز دی طرحاں –
جھجکدا جیہا
لکدا جیہا
چھپدا جیہا !
خیر !
پھر وی تینوں
مبارک ایہہ نواں سال !!!!!!

توں اس بھیڑ 'چ شامل نہیں
جس وچوں آؤندی ہے بسّ
"واہ واہ" دی آواز

تیرے کول
اوہ "اکھاں" نے جو
پڑھ لیندیاں نے اوہ وی
جو میں اجے لکھنا ہے

تیرے کول
اوہ کنّ نے جو
سن لیندے نے اوہ وی
جو میں اجے کہیا نہیں -

.....تے تیرے کول ہے
چپّ دا ترجما...

میریاں "انلکھیاں " کویتاواں دے پاٹھک !
میریاں "انکہیاں " کویتاواں دے سروتیا !

چپّ دے پلاں 'چ
عمراں جیڈی بات پاؤن والیا !
اے کویتا ورگیا !
تینوں ہی تاں لبھدی سی میری کویتا!!!!

قدرت دے پاسارے 'چ
جد وی وینہدی ہاں میں
ہندی کوئی سرجنا
تاں جاپدے
'محبتی پلاں' 'چ ہندی ہے
اتھاہ سرجن-شکتی !

اپنی محبت
جد سنواد کردی ہے
تاں اسیں وارو-واری
رباب بندے ہاں ...

تیرے سنگیتمئی ہنگھارے نال
میرا ہر شبد
کویتا بن جاندا ہے-

...تے تیرا ہر شبد
کویتا لئی بیج بن
سما جاندا ہے
میرے ذہن 'چ -

تیرے اچرے ہر بول 'چ جادو
کہ من دی رباب
چھیڑے سراں نوں-

تے تیرے ہنگھاریاں دی سر
ادھیڑدی جائے
پرط-در-پرط
میرے من دیاں گنڈھاں -

ساڈے 'محبتی-پلاں' 'چوں نکلی
ہر کویتا-ہر کتھا
اپنیاں رگاں 'چ
سانبھ لویگی
ساڈی محبت دا پسارا. .

چل روحاں دا ونج وے کریئے..
چل جسماں نوں پاسے دھریئے..

موئے عمر دے وریاں تائیں
چل اگن حوالے کریئے…

ساہاں دی اک مولی کتیئے…
عمراں دا ایہہ بوہیا بھریئے..

چل اک دوجے دے کول وے اڑیا..
اپنی پیڑ نوں گروی کریئے..

ہنجھوآں نال ایہہ لکھی عبارت..
روح اپنی نال پڑھیئے..

چل اک سانجھی منت منگیئے..
ایسی اک عبادت کریئے..

چل روحاں دا ونج وے کریئے..
چل جسماں نوں پاسے دھریئے….

ہواواں ،
پرندے
عجب جہی دہشت ' چ

..............
سوچدے
: حداں - سرحداں رہت
کنا سوہنا
کنا وشال سی
ساڈا گھر -

...
پوری دھرتی ساڈی سی ...
اسیں کدے وی..کتے وی
پردیسی نہیں ساں
شرنارتھی نہیں ساں

........
ایہہ کون ہے...
منکھ نامی شے ؟
ایہہ تاں سانوں وی سددی ہے
عجیب جہے ناواں نال !!
'پرواسی پنچھی' ....'سازشی ہواواں'

.............
حداں رہت اس دھرت نوں
کنجھ ولوندھر دتا
کہ اپنے ورگیاں نوں ہی
شرنارتھی دسدے نے ...

....
چل نی ہوا !
اچھوپلے جہے گھول دے نی
ساجھاں دا سنگیت اس فزاں 'چ...

چلو وے پرندیو !
گا دیو کوئی گیت محبت والڑا ...

کھورے ایہہ 'منکھ' وی
ہو جاوے ہواواں جیہا
پرندیاں جیہا...

کنا عجیب ہے
ساڈا ارتھ-وگیان
راجنیتی دا جھولی چکّ
کنی شاترتا نال
گھڑ لیندا ہے ایہہ
غریبی دی پریبھاشا ؟

نت بندے نے نویں ایوگ
اے. سی. روماں 'چ بیٹھ
گھڑدے نے
بہجن نوں
بھرماؤن دیاں نیتیاں
سرکار بڑے چاء نال
ڈولھدی ہے
ایہناں ایوگاں تے پیسہ
تے ططپر ہو اڈیکدی ہے
کہ
کدوں کھلھیگی
ایوگ دی جادو-پٹاری
کی ہوویگی ؟
غریبی دی نویں پریبھاشا ؟
تاں جو
اسیں گھوشت کر سکیئے
"خوش حال بھارت "

بسلیری بوتلاں دا
پانی پین والے
اپنی جوٹھ جنے بھوجن نوں
"جیون-نرباہ" لئی
دسدے نے "کافی"
اوہناں دی نظر 'چ
منکھتا دی ہوند دا مصلیٰ
محض پیٹ بھر کھانا !

گندگی دے ڈھیر پھرولدا
کردا پیٹ بھرن دا حیلہ
نہیں ایہناں دی نظر 'چ
غریبی-ریکھا توں تھلے
کیوں جو
ملدی ہے اسنوں
"پوری کیلوریز" !

رجّ کے اڈدی ہے
اوہدے "منکھ" ہون دی کھلی !
جانوراں دے تلّ
صرف پیٹ بھرنا ہی ہے
اوہدی زندگی دا مقصد !
ہور سبھ ورتارے
جو "منکھ" ہون لئی نے ضروری
بھلاں اوہدے کس کم ؟؟!!؟؟

.....بسّ اوہ نہیں
غریبی-ریکھا توں تھلے
کی ایہہ کافی نہیں ؟!؟

کون کہندا کہ
وکت دی کنی پھڑ نی ہونی ؟!؟!
میں سامبھیا ہے
وکت دا اک ٹوٹا
جو اج وی
شامل ہے میری ہوند ‘چ-
اوہ پل
جسنوں میں جیویا ہے
جسنوں میں مانیا ہے
اوہ میتھوں
وکھ نہ ہونا چاہوے
میں اوہتوں وکھ نہ ہونا چاہواں
کون کھوہ سکدا میتھوں
سمیں دا اوہ پل
جو صرف میرا ہے ؟
میں اس پل دی کنی نوں
پھڑ بنھ لیا
اپنی ہوند نال !
اوہ پل جیویگا
میرے نال میری ہوند رہن تیکر

ساڈے متھے 'تے
'بند-کتاب' دا
لیبل لاؤن والیا
دسّ خاں
کنی کو وار تانگھے نے
تیرے ہتھ
ایہہ کتاب کھولن لئی ؟
توں کیہا ،
"میں کھلھی کتاب ہاں ،
جد مرضی چاہے پڑھ لے |"
پر
تیرے پنیاں 'تے اکرے حرف
بدلدے پل-پل جو
روح وی
تے روح دا جما وی
اوہ کنے بے رحم نے
تے توں
ہر وار ملدا ایں مینوں
اک نواں-ادھیائے' بنکے !