بابا نجمی پنجابی شاعری
اکھراں وچ سمندر رکھاں، میں اقبال پنجابی دا ۔
جھکھڑاں دے وچ رکھ دتا اے، دیوا بال پنجابی دا ۔
لوکی منگ منگا کے اپنا، بوہل بنا کے بہہ گئے نے؛
اساں تاں مٹی کر دتا اے، سونا گال پنجابی دا ۔
جہڑے آکھن وچ پنجابی، وسعت نہیں تہذیب نہیں؛
پڑھ کے ویکھن وارث، بلھا، باہو، لال پنجابی دا ۔
من دا ماس کھوا دیندا اے، جہڑا ایہنوں پیار کرے؛
کوئی وی جبراً کر نہیں سکدا، ونگا وال پنجابی دا ۔
وارث، بلہے ورگے بیٹھے، ہنس وسار پنجابی نے ۔
کسراں آکھاں ماں بولی دے 'برخدار' پنجابی نے ۔
بالاں دے منہ جہڑے اکھر چوغے وانگوں دینے سن،
اوہناں بدلے پھڑ پھڑ اوبڑ تندے یار پنجابی نے ۔
اچنچیتی وی نہ لاویں میرے متھے اوہناں نوں،
جہڑے وی اس دھرتی اتے بدبودار پنجابی نے ۔
اودھر اودھر کراں سلاماں دل دی دنیاں کہندی اے،
جدھر جدھر جاندے میرے باکردار پنجابی نے ۔
کنڈ کدے نہ لگے ربا وچ میدانے اوہناں دی،
جہڑے اپنی ماں بولی دے خدمتگار پنجابی نے ۔
خواجہ 'فرید'، محمد، وارث، نانک، بلھا، باہو، لال،
ایہہ پنجابی اچے سچے، ایہہ سردار پنجابی نے ۔
اپنی بولی بولن ویلے جہناں دا ساہ گھٹدا اے،
'بابا نجمی' دے دے فتویٰ، اوہ غدار پنجابی نے ۔
اگّ وی ہمتوں بہتی دتی، پھر وی بھانڈے پلے رہے ۔
بھامبڑ جہیاں دھپاں وچ وی، میرے لیڑے گلے رہے ۔
دوش دیؤ نہ جھکھڑاں اتے، سر توں اڈے تنبوآں دا،
کلے ٹھیک نئیں ٹھوکے کھورے، ساتھوں رسے ڈھلے رہے ۔
ایدھر گبھرو لاشاں ڈگیاں، سینے پاٹے ماواں دے،
اودھر ٹھیک نشانے بدلے، لگدے تغمیں بلے رہے ۔
میں وی دھی سی ڈولے پاؤنی، سوہا جوڑا لین گیا،
ویکھ کے میری حالت ولے، ہسدے گوٹے طلے رہے ۔
رستہ، پینڈا، ویلا اکو، منزل اتے اپڑن دا،
پٹنگے تقدیراں بہہ کے، ذرا وی جہڑے ڈھلے رہے ۔
اک دہاڑے بدل وسیا، جشن منایا چودھریاں،
جھگیاں دے پھر کئی دہاڑے، بالن چلھے سلھے رہے ۔
ساڈا حالَ وی پچھن جوگی، اوہناں پلے فرصت نہیں،
جنھاں دی تنگ دستی دے لئی، 'بابا' کٹدے چھلے رہے ۔
شیشے اتے دھوڑاں جمیاں کندھاں جھاڑی جاندے نے۔
زلداں سانبھ رہے نے جھلے ورقے پاڑی جاندے نے ۔
اوہناں دا وی تونہیؤں ربّ ایں ایہدا اج جواب تے دے،
عیداں والے دن وی جہڑے کرن دہاڑی جاندے نے ۔
جہناں دے گل لیراں پئیاں اوہناں ولے تکدے نئیں،
قبراں اتے طلے جڑیاں چدراں چاڑھی جاندے نے ۔
رسی کتھوں تیک کرینگا ڈھلی اوہناں لوکاں دی،
جہڑے اک حویلی بدلے جھگیاں ساڑی جاندے نے ۔
شیشے اتے ملے سیاہیاں حق اے میرے دشمن دا،
سجناں نوں کی بنیاں میرے پھلّ لتاڑی جاندے نے ۔
چل اوئے 'بابا نجمی' اپنے پنڈاں نوں منہ موڑ لئیے،
شہراں دے وسنیک تاں اپنے شہر اجاڑی جاندے نے ۔
میرے ہتھیں چھالے پئے مزدوری نال ۔
پھر وی نہیوں بھریا چھناں چوری نال ۔
خوشیاں نال نہیں چھڈی اپنی جمن-بھوں،
تیرے شہر 'چ آیا واں مجبوری نال ۔
میرے نالوں کہجھا پتر لمبڑاں دا،
دھرتی اتے پھردا اے مغروری نال ۔
'بھگت سنگھ' تے 'دلا'، 'جبرو' میرا لہو،
کنجھ کھلوواں 'غزنی' تے 'تیموری' نال ۔
میرا قلم-قبیلہ اوہناں وچوں نئیں،
اکھر جہڑے لکھدے نے منظوری نال ۔
شیشے ولے کرکے کنڈ کھلونا نئیں،
جنا مرضی ویکھو مینوں گھوری نال ۔
'بابا' اوہ وی سوچے میرے بالاں لئی،
جسدا کھیسا بھرنا واں کستوری نال ۔
ربّ جانے کی آکھن چھلاں نسّ نسّ آ کے کنڈھیاں نوں ۔
پچھلے پیریں کیوں مڑ جاون سینے لا کے کنڈھیاں نوں ۔
اک وی سوتر اگے پچھے اپنی تھاں توں ہندے نئیں،
کھورے چھلاں جاون کہڑیاں قسماں پا کے کنڈھیاں نوں ۔
چٹے دن جے مل سکنا ایں تاں میں یاری لاوانگا،
ملدیاں ویکھ لے جسراں چھلاں وجع وجا کے کنڈھیاں نوں ۔
اچے محلاں دے وسنیکو، اویں سانوں رکھو نہ،
جیوں چھلاں نے رکھیا، اپنی کھیڈ بنا کے کنڈھیاں نوں ۔
کسراں اپنے اکھر بدلاں ویکھ کے گڈی سولی نوں،
کد ملدیاں نے چھلاں اپنا روپ وٹا کے کنڈھیاں نوں ۔
مینوں تے انج لگدا اے 'بابا'، چھلاں تنگ سمندر توں،
مڑ-مڑ آؤندیاں ویکھن کسراں، لنگھیئے ڈھاہ کے کنڈھیاں نوں ۔
جس دھرتی 'تے رجواں ٹکر کھاندے نئیں مزدور ۔
اس دھرتی دے حاکم کتے، اس دے حاکم سور ۔
میرے وانگوں چار دہاڑے بھٹھی کول کھلو،
ملاں پھیر وکھاویں مینوں اپنے منہ دا نور ۔
اٹّ-کھڑکا نال گوانڈھی، دیکھو آگوُ ولّ،
اوہدے نال یارانہ، جہڑا ستّ سمندر دور ۔
پل پل چوڑا ہندا جاوے، لوڑاں دا دریا،
ہولی ہولی ڈبدا جاوے، سدھراں والا پور ۔
اس دھرتی توں کھورے کد دا کر جاندا میں کوچ،
سنیا جے نہ ہندا بابا تیرا میں منشور ۔
وچّ ہنیرے پھلّ وی دیویں، اوہناں اتے تھوہ،
سکھر دوپیہرے بلدے پتھر مینوں نے منظور ۔
ہتھوں سٹّ جدوں دا آسا، آندی قلم دوات،
منزل مینوں واجاں مارے، رستے نورو-نور ۔
اوہدے وچوں لبھے 'بابا' کمیاں دے حق ویکھ،
جہڑا اچے محلیں بہہ کے، بندا اے دستور ۔
تیرے شہر دے 'بابا نجمی'، لوک چنگیرے ہندے ۔
جھگیاں وچّ نہ چانن بدلے، گھپّ-ہنیرے ہندے ۔
پھلاں دے گلدستے گھلدے اک دوجے دے ولے،
گرجے مندر وچّ مسیتے لوک جے میرے ہندے ۔
میں وی گھر دے اوبڑاں اگے راز جے ویچے ہندے،
'سر' دا پھمن سر 'تے ہندا، لنڈن ڈیرے ہندے ۔
میں وی اپنے سجناں اتے پھلاں دا مینہہ پاؤندا،
میرے وی جے لوکاں وانگوں، کاش، بنیرے ہندے ۔
میرے چمّ دیاں وٹیاں وٹو، لہو نال بھر لؤ دیوے،
کر لؤ گھر دے لوکو جیکن دور ہنیرے ہندے ۔
میرا ناں وی ہندا 'بابا' اتلے وچّ ادیباں،
میں وی شاہ دے چمچے اگے ہنجھو کیرے ہندے ۔
اٹھ اوئے 'بابا' اپنی جوہ دے دکھ دا دیوا بال ۔
ٹکڑ ونڈن والے اگے بھکھ دا دیوا بال ۔
کھورے کوئی منزل بھلیا آ ای جاوے پکھی،
دھپاں سڑیاں ریتاں وچ وی رکھ دا دیوا بال ۔
اسیں وی تیرے آدم جائے اتوں تے نئیں ڈگے،
جھگیاں وچ وی کدے کدائیں سکھ دا دیوا بال ۔
کھورے اجڑے گھر دے آلے جگّ نوں چنگے لگن،
ساڈے نیناں وچ وی اپنے مکھ دا دیوا بال ۔
روٹی جوگا وی نئیں آٹا بھاویں وچ کنالی،
پھر وی بلھاں اتے رجی کخّ دا دیوا بال ۔
اوہناں وچوں مکّ جاندی اے انکھ دی 'بابا' لو،
جہڑے لوکی ٹرّ پیندے نے بھکھ دا دیوا بال ۔
مسجد میری توں کیوں ڈھاویں میں کیوں توڑاں مندر نوں ۔
آ جا دوویں بہہ کے پڑھیئے اک دوجے دے اندر نوں ۔
صدیاں وانگوں اج وی کجھ نئیں جانا مسجد مندر دا،
لہو تے تیرا میرا لگنا تیرے میرے خنجر نوں ۔
ربّ کرے توں مندر واگوں ویکھیں میری مسجد نوں،
رام کرے میں مسجد وانگوں ویکھاں تیرے مندر نوں ۔
ڈبے وچ سمندر بیڑے ساتھوں حالے نکلے نئیں،
ویکھو ڈھول وجا کے چلے پھولن اوہدے امبر نوں ۔
کدے کدے تے ایہو جیہی وی حرکت بندہ کردا اے،
اپنا منہ لکاؤنا اوکھا ہو جاندا اے ڈنگر نوں ۔
اساں نئیں آؤنا 'بابا' تیرا مڑ کے میلہ ویکھن لئی،
شکلاں ویکھ کے دیندے نے ورتاوے تیرے لنگر نوں ۔
کدے کدے تاں انجھ وی کرنا پیندا اے ۔
ہتھیں مہرا کھا کے مرنا پیندا اے ۔
بیچ کے اپنے جسے دا لہو کدے کدے،
آٹے والا پیپا بھرنا پیندا اے ۔
لہو دا ہووے بھاویں دریا بھامبڑ دا،
اپنی منزل دے لئی ترنا پیندا اے ۔
کدے کدے تاں مان کسے دا رکھن لئی،
چٹے بدلاں نوں وی ورھنا پیندا اے ۔
وچ ہیاتی انجھ دے موڑ وی آؤندے نے،
دشمن دا وی پانی بھرنا پیندا اے ۔
جہناں دے گھر بیری 'بابا' اوہناں نوں،
کچا پکا روڑا جرنا پیندا اے ۔
میری اگّ دے اتے اپنی پا کے اگّ ۔
کدھر چلے بھامبڑ بنا کے میری اگّ ۔
دیوے نال نئیں جانا ایس ہنیرے نے،
رکھ تلی تے اپنے دل نوں لا کے اگّ ۔
ایہدے ورگی دوزخ دی وی ہونی نئیں،
چلے جیہڑی ایتھے اسیں ہنڈھا کے اگّ ۔
بلے نالوں ہتھ اگیرے جاواںگا،
جد میں نچیا اپنے پیریں پا کے اگّ ۔
قبلہ سدھا کر لؤ اپنا چودھریؤ،
جنتا نکل پوے نہ کدھرے کھا کے اگّ ۔
دتی ڈھلّ تے تیرے امبر ساڑیگی،
رکھی جیہڑی سینے وچ دبا کے اگّ ۔
کھیڑے جیہڑی بالی مینوں ساڑن لئی،
پرتانگا میں ونجھلی نال بجھا کے اگّ ۔
میں کی 'بابا نجمی' تیرے چلھے دی،
روز بھراواں وی نہیں بالنی آ کے اگّ ۔
مٹی پانی سچا اکو پکیاں وی اک بھٹھے ۔
ایہہ کیوں نالی وچ نے لگیاں اوہ کیوں محل دے متھے ۔
ماڑے نوں وکھ بنھن نالوں تگڑے دے سنگ بھنو،
سانجھی کھرلی وچوں جیہڑا کھان نہیں دیندا پٹھے ۔
ساڈے وچ کمی اے کہڑی سانوں آکھو کمیں،
ساڈے نال کھلو کے ویکھن راجے چیمے چٹھے ۔
پرھیا دے وچّ تاں جاواںگا شرط میری جے منوں،
کسے وی اک دی خاطر اوتھے منجا کوئی نہ ڈٹھے ۔
خبرے کہڑے کچے کوٹھے ڈھہن دی پھیر اے واری،
اسماناں تے کالے بدل پھر ہو گئے نے کٹھے ۔
مینوں کنج تریلی آوے دکھ دے وچ ۔
ایہدے دھپھے زردہ رہاں واں ککھّ دے وچ ۔
اوہناں لاگے اچا ساہ وی پاپ جیہا،
جہڑے لوکی ستے پئے نے سکھ دے وچ ۔
ایہہ وی منکر ہو نہ جاوے میرے وانگ،
ایہدی بھکھ وی رکھ دے میری بھکھ دے وچّ ۔
موت کتے وی آوے میری سدھر سن،
دبیا جاواں پاکپتن دی ککھّ دے وچ ۔
جھگیاں وچ وی پھیرا پا کے ویکھ لوے ۔
ساڈی وی تے پیڑ ونڈا کے ویکھ لوے ۔
جنھیں حالے تیک سمندر تکیا نہیں،
اوہنوں آکھو (میرے اندر) آ کے ویکھ لوے ۔
میرے مڑھکے نال کھلوتا تاج محل،
جھوٹھا واں تے گلّ کروا کے ویکھ لوے ۔
میرے دم نال گٹکے ویہڑا مکے دا،
مینوں وچوں پرھاں ہٹا کے ویکھ لوے ۔
ساڈی اک اک جھگی اک مسودا اے،
سخنوراں چوں کوئی وی جا کے ویکھ لوے ۔
تیرے پتر وانگوں میرا پتر وی،
لمبڑدارا بستا پا کے ویکھ لوے ۔
میرا اک اک مصرعہ دکھ زمانے دا،
میرا کوئی وی شعر؎ سنا کے ویکھ لوے ۔
اٹھ غریبا بھنگڑا پا ۔
بھکھا اپنا ڈھڈّ وجا ۔
جشنے پاکستان منا ۔
اٹھ غریبا بھنگڑا پا ۔
جھنڈا ایہدا پھڑکے رکھ،
نیویں اپنی کر کے اکھ،
کٹھے کر کے ساڈے ککھّ،
اپنا ٹھنڈھا چلھا تاء ۔
وچ امریکہ ساڈا ناں،
جد تکّ سر تے اوہدی چھاں،
کٹا چوئیے بھاویں گاں،
ایہہ لے جھنڈی نٹھا جاہ،
اپنے بالاں نوں پرچہ ۔
تینوں دھرتی سوہنی لگے،
شاوا شاوا انھے ڈھگے،
تانہیؤں تینوں کردے اگے،
ڈانگاں سوٹے گولی خواہ ۔
وچّ شریکاں ناں چمکا ۔
ولّ اسماناں توں نہ ویکھ،
ساڈے ہتھیں تیرے لیکھ،
بھکھا ساڈے ہتھاں ولے ویکھ،
جناں دیئیے اونا خواہ ۔
اس دھرتی دے اسیں خدا ۔
اصلی پاکستان اسیں،
تانہیؤں تے پردھان اسیں،
دھرتی وی اسمان اسیں،
ساڈے پیراں ہیٹھاں لاء ۔
ساڈے بہکے پیر دبا ۔
اکو تے نہیں رہنی رتّ،
اک دہاڑے ٹٹنے بتّ،
اس دھرتی دا توں ایں پتّ،
ستا تیرا اجے خدا،
اوکڑ کولوں نہ گھبرا ۔
ڈھڈوں بھاویں بھکھا رہُ،
دھپے بھاویں چھاویں بہو،
جیوے جیوے دھرتی کہُ،
دودھ غضہ تے مٹی پا،
سدھراں دھرتی لئی دفنا ۔
وچ ہواواں پھردی 'واز،
آون والا تیر راج،
تیرے ہتھیں ایہدی لاج،
اپنے ستے لیکھ جگا ۔
کسّ لنگوٹا پھڑ لے ڈانگ،
کیوں نہیں دیندا اپنی بانگ،
جینا لعنت بزدل وانگ،
توں وی اپنا گھنڈ ہٹا ۔
امریکہ دے یاراں کول،
دھرتی دے غداراں کول،
ظالم تے مکاراں کول،
لوٹے تے بدکاراں کول،
تیرا پاکستان گیا،
اپنا پاکستان بچا ۔
اٹھ غریبا بھنگڑا پا ۔
بھکھا اپنا ڈھڈّ وجا ۔
بے-ہمتے نے جہڑے بہہ کے شکوہ کرن مقدراں دا ۔
اگن والے اگّ پیندے نے سینہ پاڑ کے پتھراں دا ۔
منزل دے متھے دے اتے تختی لگدی اوہناں دی،
جہڑے گھروں بنا کے ٹردے نقشہ اپنے سفراں دا ۔
اکھاں بدھے ڈھگے وانگوں گیڑاں میں تے کھوہ بابا ۔
مالک جانے کھوہ دا پانی جاوے کہڑی جوہ بابا ۔
ربّ جانے کل کیہڑا دن سی لوکاں دیوے بالے سن،
میں وی نال شریکاں رلیا اپنی کلی لوہ بابا ۔
اوہدے کولوں چار دہاڑے لبھے سن،
صدیاں جڈے رولے پلے پے گئے نے ۔
فجرے لین چڑھے ساں آٹا بالاں لئی،
پرتے آں تے دھولے پلے پے گئے نے ۔
اکو تیرا میرا پیو،
اکو تیری میری ماں ۔
اکو ساڈی جمن بھوں،
توں سردار میں کمیں کیوں ؟
اٹھ قبر 'چوں 'وارث' 'بلیا'
میاں محمدا، جاگ فریدہ،
اپڑ باہو، بہڑ- ہسینا،
لہجیاں دے پھڑ ہتھیں ٹوکے
تھاؤں تھائیں اٹھ کھلوتے
وڈھیو! کھیڈ وگاڑن لگے
میلہ پھیر اجاڑن لگے
صدیاں دا پنجاب تہاڈا
پھر اک واری ونڈنا چاہندے
اپنے گھر نوں ونڈنا چاہندے ۔
رکھ بندوقاں تہاڈے موڈھے
اپنا قد ودھاؤنا چاہندے
کڈھ تہانوں وچ سمندروں
اپنا ناں چمکاؤنا چاہندے ۔
ایہہ میں کنجھ نظارہ ویکھاں،
چن دے بدلے تارہ ویکھاں
ایہہ میں کنجھ نظارہ ویکھاں،
چن دے بدلے تارہ ویکھاں
ساڈا ورثہ مکھ تسیں،
ساڈے سر دے رکھ تسیں ۔
نویں مداری آ کے تکو
جویں ڈکے جاندے ڈکو ۔
اجے تاں پچھلی ونڈ نہیں بھلی،
بوتھے وجی چنڈ نہیں بھلی ۔
اپنے منہ نوں ڈکا لا، اوئے سیدے شاہ۔
انجھ نہ اپنا قد ودھا، اوئے سیدے شاہ۔
نندیا میری ماں بولی دی کر کے توں،
دتی آ اپنی ذات وکھا، اوئے سیدے شاہ۔
ہیٹھ سدا نہیں منجا رہنا چودھر دا،
رجویں لبھے، جر کے خواہ، اوئے سیدے شاہ۔
(سیدے شاہ کدی پاکستان دا ودیا منتری
ہندا سی۔ اس نے پنجابی بھاشا بارے کجھ مندے
لفظ بولے سن۔ بابا نزمی نوں اپنی سنویدنا
ہت جیل دی ہوا وی کھانی پئی سی)
انجھ بھرے نے بکسے کنڈے وجدے نئیں۔
پھر وی شہر دے لوکیں سر نوں کجدے نئیں۔
لبڑے وی کئی چہرے چنگے لگدے نے۔
کئیاں نوں لشکائیے، پھر وی سجدے نئیں۔
سن سرناواں توں پنجاب کہانی دا۔
وچّ میدانے مر جانے آں، بھجدے نئیں۔
حق نہ منگو غاسب1 کولوں نرمی نال۔
پھلاں نال کدی وی پتھر بھجدے نئیں۔
کھورے کہڑی چسّ اے اوہدے اکھراں وچّ۔
صدیاں بہہ دہرائیے تاں وی رجدے نئیں۔
پلدا پیا واں میں صدیاں توں ایہناں ہیٹھ۔
ایہہ ظلماں دے بدل سر 'تے اج دے نئیں۔
جھکھڑاں اگے تاہیوں اڑیا ہویا واں |
لوکاں نالوں وکھ نہ کھڑیا ہویا واں |
اج وی جہڑے کہن قصیدے حاکم دے،
اوہناں شاعراں کولوں سڑیا ہویا واں |
جہڑے نال ٹرے سن، کدھر ٹر گئے نے،
وکھتاں نوں میں 'کلا' پھڑیا ہویا واں |
اک دوجے دیاں لاشاں اتے بھڑکن لوک،
ربا! کہڑی نگری وڑیا ہویا واں |
نندیا کنجھ کراں نہ کانیاں ونڈاں دی،
بلہے دے مدرسے پڑھیا ہویا واں |
تکڑی پھڑ کے جو وی ڈنڈی ماریگا،
سمجھو اوہدے نال میں لڑیا ہویا واں |