چنگا ہویا جو تُوں پرَت کے نئیں تکیا جے توں پِچھاں مُڑ کے تک گیندیوں تے مینوں کوئی ہِڈک جئی لگ ویندی مینڈی اکھیاں چ کسے اڈیک دا بُر جمدا رہندا لو جھُردی رہندی اَنج کُھردے رہندے ٹورا لگا رہندا تینڈیاں راہواں تے چنگا ہویا جو تُوں پرَت کے نئیں تکیا اج ایہہ ہِڈک وی لہہ گئی اے !

اسیں بدقُوماں جئیاں بدّھا دے کناں چو مُرکیاں کھوہ ( مُکتی دی راہ لبھن ٹُر پئے ) اُنجے کسے مانڑ چ اُنجے کسے کھوج چ سفنیاں دی پچھل پیری پچھے لگے ہوئے ہک جیندی تے جاگدی دنیا تو ترٹھے ہوئے اسیں ایہہ کیہڑی بُھل نگری چ آ وڑے آں جدا کُئ سِدھ اے نہ اَپُٹھ نہ کُئ راہ اے نہ کھاہڑا جتھو تک دِس پوندی اے نہ بندہ ، نہ بندے دی ذات ( ایتھے اسیں ! بدّھا دِیاں مُرکیاں کِنوں ویچاں گے ؟ )

زندگی بہوں دُوروں ٹُر کے آئی اے اتے ساڈے بُوہے اگے پیر پسار کے بہہ رئی اے بھج کے ونج نِکیا بٹھلی چ پانڑی بھر کے آنڑ زندگی نوں بہوں تریہہ لگی اے زندگی بہوں دُوروں ٹُر کے آئی اے

آجڑی شوہدا کیہہ جانڑیں جو زِمی دے ایس ٹوٹے دی رجسٹری کس چوہدری دے ناں اے اوس بَنے تو پرآں کیہڑے نمبردار دی ڈھوک اے تے امروداں دا باغ کیہڑے راجے مہاراجے دی ملکیت اے ایس بیری دے ساؤ بیر کیہڑے زِی دار دے نیں اَتے ٹانگری نال بیری دِی ٹاہن جُھلیندا آجڑی شوہدا کیہہ جانڑیں جو دھمی ویلے ایسے بیری تے اوہدی لاش ٹنگینڑِیں ایں ؟ تے بھیڈاں بَکرِیاں دا اوہدا اَجڑ بَیری دے چَاؤُں پَتراں پِچھے قُربان ہو وینڑاں وے اتے کچہری چ وڈے حاجی ہوراں دا پُتر آپ وکیل اے

پھاٹک دے ہک پاسے توں کھلوتی ایں تے پھاٹک دے دوجے پاسے میں اَتے وچکار پٹڑی تے ادھ سُتا ادھ مویا ، گھڑی مُڑی جاگدا ہویا ڈر ڈر دا جنا وی سوہنا ناں رکھ لَوو ! ڈر ڈر ای رہنداے تُوں اوہنوں بھے آکھدی ایں تے میں ڈر کیہ فرق پینداے بھگلی ! موہڈیاں تے کنڈی اُتے لگے پھٹ تے لُکا سکدی اے پر لیڑیاں چو لہو دی مہک ! سرفاں ، صبونڑاں نال مَل کے دھوتیاں وی نہیں مردی ویکھ پٹڑی دے لاگے لاگے کوارگندلاں دے بُوٹے کِنے سوہنے پئے لگدے نیں چل اج فیر نویں زخماں اُتے کوارگندل دی لیس ملیے تے پرانڑے کھریہڈیاں نوں چِھل کے نویں زخم بنائیے اَتے پھاٹک دے کنڈھیاں اُتے کوارگندلاں دے بوٹے لائیے دارو وی نئیں رکنی چائی دی پھٹ وی نئیں مرنے چائی دے کیہ ہویا جے توں ایدر نئیں آ سکدی تے میں پھاٹک دی لال جھنڈی نوں ساوا نئیں کر سکدا پر پٹڑیو پٹڑی شوکدی ریل گڈی دے ہتھ اسیں ہک دوجے دے زخماں دا دارو تے کر سکدے آں کھریہڈیاں نوں چِھل تے سکدے آں بھانویں اوس طراں نہ سہی ایس طراں ! مِل تے سکدے آں ؟

پتہ نئیں کیوں اسیں پَنگُر نانہہ سکے ودھ پھل نانہہ سکے پتہ نئیں شید ساڈے پُرکھاں دے جِینز کوئی کمی آئی جیہڑی ساڈے توڑِیں آوندیاں آوندیاں ہور ودھیری ہو گئی اے ساڈے انج پرانڑاں چ اُکا ساہ سَت کوئی نئیں ریہا ساڈے ہتھ پیر سُنّ ہو گئے نیں پتہ نئیں کیوں ویلے دی کلہن دے سامنڑَیں اسیں ہلّ نانہہ سکے پتہ نئیں کیوں اسیں پَنگُر نانہہ سکے ودھ پھل نانہہ سکے

واچھاں وچو ناساں وچو دھدل پُھٹی دھدل کنونِیاں وچو نکلی دھدل اندروں باہروں اٹھی دھدل جاگی ! دھدل اکھ دی رُچنڑی کھا کے پِپلوآں اُتے جالے اُنٹردی سڑکاں اُتے پَیلاں پوندی چار چفیرے کِھلر گئی اے دھدل دے ایس گھوہ موہ اندر رب دی شکل پچھان نانہہ ہوندی دھدل کدے نانہہ مُول کھلوندی ۔۔ دھدل ، دھدل ! اُبّے لمے ، اُتے تھلے ہک جئی دھدل جُثے دی ہک رگ رگ اندر ناڑاں اندر ، ناڑاں دی دیواراں اندر ( سبزے اندر ، نیلے اندر ) سرکنڈیاں دے کانیاں اندر کانیاں دے ہر تِیلے اندر ہر پاسیو بس ہکو دھدل جاگ رہئی اے وستی دے سب ڈھورے ڈنگر ، چوکھر ویہتر ڈر کے بھج گئے باقی خلقت سُتی پئی اے سُتیاں سُتیاں وستی دے ہر کھیتر وچوں دھدل پھُٹِّی دھدل وچ شیطان کھلوتا رب جانڑے کیہ کالا منتر پُھوک ریہا اے کھول کے مُٹھی دھرَت اَپُٹھی ۔۔۔

چن دی مٹی کالی اے زِمی کرماں والی اے رات دے بوہجے کجھ وی نئیں دن وی ہتھو خالی اے لہو دی بُوندیاں لُٹن دے فیر کدوں ایہہ لالی اے چھیل چھبیلی نڈھی دا بندہ بہوں پڑتالی اے آہلنے اُتے چڑیاں دے کانواں دی رکھوالی اے

سچیو سچ بولن دی سانوں ایہہ سزا ملی جو کُوڑ ساڈے متھے تے ملیا گیا سچ لِکھن لگے تے ہتھاں چ کِل کھبو دِتے گئے سُولیاں ساڈے لہو نال رنگیاں گئیاں پر ساڈا حوصلہ نہ ترُٹیا سانوں دسیا گیا سی جو خدا ہمیشہ سچ دے نال اے سچیو! اسیں اودوں ترُٹے جدوں گِدھ ساڈا مغز کھان نوں ٹُٹ پئے تے چیلاں اکھیاں دا نُور کھوہ کے لے گئیاں ساڈے سچ دی لادھ ہوندی رہی پر کِسے غیبی ہتھ نے سانوں سُولی توں اسمان ول نئیں چُکیا تے جدوں ساڈے پنجر نوں مِٹی چ دبیا جا رہیا سی اوس ویلے عیسٰی نہ پہاڑی تے سی نہ سُولی اُتے تے اسمان مریم وانگ چُپ سی

میرے اکھراں لئی ایس توں ودھ ہور کیہ میہنا ہووے گا جو کوئی ایہناں نوں پڑھے تے اوس نوں وِچوں تُوں نہ دِسیں

تُوں جد وی مینوں تُرٹے ہوئے سُفنے چوں تکدی ایں میں ڈر جانا واں میری تے کَلی نیندر تُرٹی سی تے میرا ایہہ حال اے جو دن دیہاڑے گھر دا بھونگر نئیں ٹپیا جاندا سَگوں ویڑھے وچ ای ٹُھڈے کھائی پِھردا واں تیرا تے سُفنا ترُٹیا اے دس ہُن تیرے ڈِگدے دی بانہہ کون پھڑے گا جے کر میرے وس ہووے تے میں نیندر دے اوس موکھے دے وچ، بھٹھے دی کالی اِٹ تُن دیاں جِتھوں ایہہ ٹُٹ پینے سُفنے سُکھ نال گھوک سُتی ہوئی اکھیاں چ بِنا پُچھیاں ای آ وڑ دے نیں

چیتر دی رُت ساڈے بُوہے اگوں مُونہہ کج کے لنگھدی اے متاں ساڈی کندھ تے لِتی ہوئی پیلک اوہدے متھے تے نہ مَلی ونجے

چُپ کر میری جان، میرے کول اینا ٹیم نئیں میں تے دو چار ساہواں چ پنج ست نظماں لکھنیاں نیں ڈیری دے ورقے اُتے دل دے موسم دا حال دسنا اے میں کوئی پشین گوئی نئیں کرنی میرے کول اینا ٹیم نئیں نہ اینے دُور تیکر ویکھن لئی میریاں اکھاں چ ای اینی رُشنائی اے مینوں کیہ پتہ جو سیاستدان کیہ کر رہے نیں سینس داناں مریخ تے کِتے کو پلاٹ ویچے نیں شاعر تے ادیب کیہ لکھ رہے نیں عورت مارچ کدوں اے ماں بولی دا جلسہ کتھے ہو رہیا اے مولوی کِتھے ٹیر ساڑ رہے نیں لِبرل کیہ نواں منصوبہ بنا رہے نیں مینوں کیہ پتہ میں تے اپنا دل دا حال لِکھنا اے اندر دی ہُوک ہوکنی اے ہواڑھ باہر کڈھنی اے اگوں تُوں ایس لکھے نوں نظم سمجھ کے پڑھیں یا خط جان کے چُمیں مینوں کیہ لگے میرے کول تے اینا ٹیم وی نئیں جو سوچاں کہ توں کیہ سوچدی ایں میرے کول اینے لمے پلالاں جوگا ٹیم نئیں میں تے دو چار ساہواں چ پنج ست نظماں لِکھنیاں نیں میرے کول بس اینا ای ٹیم اے

ہِک رنگ موت دا تے دُوجا رنگ جیون دا دُوجا رنگ موت دی صلیب اُتے ٹنگیا تیجا رنگ بِرہا تے چوتھا اے ملاپ دا چوتھا رنگ! بِرہا دے سپ ہتھوں ڈنگیا پنجواں اے دن دا تے چِھیواں رنگ رات دا چِھیواں رنگ! دِن توں اُدھار اساں منگیا ستواں اے میرا اَتے اَٹھواں اے تیرا رنگ اَٹھویں دے رنگ وچ ہر رنگ رنگیا

بُوندیاں، برفی، شگن، مٹھائیاں لے جاوے کون اُراروں پار ودھائیاں لے جاوے اپنے نمک پارے سانوں دے جاوے ساڈے ولوں نان خطائیاں لے جاوے نانک دے دربار تے لکھ لکھ پھیرے پون مِتر پیارا نیک کمائیاں لے جاوے ساڈا تن من دھن وی اوس توں واری اے آوے سوہنا کڑے کلائیاں لے جاوے پتہ نئیں سرکاراں کیہ کجھ سوچدیاں نیں ویلا سبھ دے دلوں بُرائیاں لے جاوے

میں سرائیکی دوہڑیاں وانگوں تیرے کن وچ میریا سجنا نِت نِت ماکھیوں گھول نئیں سکدا کیوں جے کُوڑیاں اکھراں باہجوں کوئی وی ایس فریباں بدھی دھرت دے اُتے بُڈھڑیاں ریتاں والے بُوہے رسماں دے زنگ کھادے تالے کھول نئیں سکدا

ساڈے پیراں دے پَھٹ سین پاروں زمی نوں ہور کپاہ اُگان دی کوئی لوڑ نئیں سڑکاں تے ڈُھلیا لہو دھون لئی اسمان نوں مینہہ وسان دی وی کوئی لوڑ نئیں پَھٹاں اُتے چولے دی ٹاکی وی بنھی جا سکدی اے سڑکاں تے ڈلھیا لہو تے ساڈے اتھرو وی دھو سکدے نیں پر حالے نئیں حالے ایہناں راہواں نوں ساڈے لہو دی لوڑ اے پی لین دیو تسیاں راہواں نوں ساڈے جُثے دی رَت پی لین دیو کُجھ چِر پِچھوں تکنا! ہر کالی لُک والی سڑک چوں لال غلابی پُھل اُگن گے تے ایس ٹریفک جیم وچ ساڈے سُفنیاں دیاں قاتلاں نوں لنگھن دا راہ نئیں لبھنا

رُکھ دا اپنا تے خیر کجھ وی نئیں جو کجھ وی اے مِٹی دا اے جِدا سَت پی کے رُکھ نے چھاں جمی مٹی دا اپنا تے خیر کجھ وی نئیں جو کجھ وی اے اسمان دا اے جِدی دُھپ تے مینہہ چوس کے مِٹی نے رُکھ جمے اسمان دا اپنا تے خیر کجھ وی نئیں جو کجھ وی اے، سَمے دا اے سمے! جو ہِک دھماکے دی جم اے اوہدا اپنا وی کیہ اے؟ دھماکہ جو ہک پل پِچھوں ہوندا تدوں اسمان میری جُتی تلے ہونا سی تے زمی میرے سِر اُتے فیر جو کجھ وی ہوندا، میرے کلے دا ہوندا کلے آدم دا ہوندا

دھرتی دے ملہوٹے مُونہہ تے تُھک کے او چَن تے مریخ دیاں مِٹیاں چُمن جا رہے نیں اَیرے کھٹن جا رہے نیں آون آلیاں نسلاں دے کوٹھے چاڑھن جا رہے نیں چنگی گل اے پر دھرتی دا کیہ قصور اے جِدا سریر راکٹاں تے جنگی جہازاں دے شراٹیاں نال ہر ویلے کمدا رہندا اے جِدی چھاتی ٹینکاں دیاں چیناں پَٹ ماری اے جِدے کن بم دھماکیاں نے ڈورے کر چھوڑے نیں جس دیاں اکھاں موٹر کاراں دے دھوئیں چ ونجاپ گئیاں جِدے پہاڑ! سڑکاں دی کالی ڈین کھا گئی جِدے رُکھ! فیکڑیاں دے سامری چٹ کر گئے منرل واٹر دے ناں تے جِدے پانی عمرو عیار دی زنبیل ڈیک گئی اے تے اودھر عیسی تے مہدی دی اُڈیک چ سُتے ہوئے، مشرق تے مغرب جنہاں ٹیکنالوجی دے معجزے ویکھ کے سَینس دا کلمہ پڑھ لیا اے

بیلیو! مینوں اوس تیجے کنڈھے توں واج نہ مارو جِتھے میں آ نہ سکاں میری راہ وچ حالے بڑے ہنیرے نیں میری اکھاں دا نُور جگراتیاں دے کالے ناگ چَٹ کر گئے بانساں دی گڈھ گڈھ تے اکھیاں اُگ آئیاں نیں تے میں اکھ اکھ ڈھوڈ ہٹیاں پر میرا گواچیا چانن نئیں لبھیا (تے اودھر اوہ جگراتے نُوری سالاں جِنے لمے ہوئی جاندے نیں)

او تارا ٹُٹیا تے کُل خدائی نیں آپو اپنی دعائیں منگیاں میں اوس ویلے دعا دے ہتھ چا کے منگدا وی کیہ جو مینوں ربا او ہکو تارا ای چاہیدا سی

یار عزا دار اکھ دے پھوڑے پھوڑن لگیاں جاء کجا تے ویکھ لیا کر اوہ ماتم ہور سی، تے ایہہ ویڑھا ہور اے سینہ پِٹن توں پہلاں ویکھ تے لینا سی جو پِیراں تلے وِچھی مٹی دا رنگ لال کیویں ہویا تینوں ہر لالی خون ورگی کیوں لگدی اے؟ لال تے گلاب وی ہوندے نیں لال تے سوہنا گناں دا جوڑا وی ہوندا اے لال تے شگناں دی مہندی وی ہوسکدی اے ویکھ ووہٹی دے ہوٹھاں دا رنگ وی لال اے یار عزا دار! توں ہوند دے نوحے پڑھدا پڑھدا تے جیون دے مرثیے جپدا جپدا خوشی دے گیت گاؤنا کیوں بُھل گیا ایں یار عزا دار! ہُن تینوں رنگاں دی سَنجان نئیں رہی تیری اکھ چ تے ہاسے دا رنگ وی سُول بن کے چُبھدا اے تے ہر سجری رُت چ ایہہ پھوڑے آپ مہاریاں ای رِسن لگ پیندے نیں

ہک شیشہ ہک کنگھا مُکھڑا رنگ برنگا حوا تیرے باہجوں آدم ننگ مُنَنگا پانی نال شریکا اگی نال سلنگا بیڑی ٹھیل چُھڑیندا دریا کیڈا چنگا سدھے راہِے پیسی ولّے کھیندا ڈنگا سَیت ک بہہ رو لاگے ڈھیر پرانیا سَنگا

لہو دا پہلا قطرا وی میرا سی تے چھیکڑا وی میرا ہووے گا پہلی گولی وی میں کھادی سی تے چھیکڑی وی میں کھاواں گا پہلا وٹّا وی میں ماریا سی تے چھیکڑا وی میں ماراں گا نہوواں نال ماس نہ کھوتراں تے لوکی کیویں سمجھن کہ میرے اندر دی اگ جوالا مُکھی بن چکی اے میں کدے وی پھَٹ سکداں ویکھیں کدھرے میں تیرے دریاواں دا پانڑی نہ پی جاواں تیرے ساوے گھنیرجنگل نہ کھا جاواں اگ دا کوئی اتبار نہیں او وی اوس اگ دا جیہڑی پہاڑ دا جگرا چیر سکدی اے تیرے محلاں تے اُچے چوباریاں دی کیہ اوقات اے یاد رکھیں پہلی تیلی وی میں ماچس چوں کڈی سی تے پہلا دیوا وی میں بالیا سی تے ہک دیوے تے ہک تیلی نال بھانبھڑ مچ سکداے

(سارا نِکے کینوس تے وڈا دُکھ کیویں رنگی دا اے ایہہ کوئی تیرے توں سکھے ) ایتھے سماج دی کُبہڑی کدھ اندر تھاں تھاں تے وِتھاں نیں تے وِتھاں چوں خنزیراں دیاں اکھاں ہر کسے دا کجیا ہویا ننگ ویکھ رہیاں نیں کدھ دے پار ہووے یا ارار دونویں پاسے ہکو جیہا ننگ اے ننگ جیہنوں کجدے ہوئے ہتھ وی ننگے نیں ! تکدی ہوئی اکھ وی ننگی اے اکھ ! جیہڑی ایس ننگ نوں قبولن تو انکاری اے تے پلکاں دی تاکڑی بِھیڑ کے سمجھدی اے کہ اوہدا ننگ کجیا گیا “ میں ننگی چنگی “ کہن دا حوصلہ جے ہر اکھ چ ہوندا تے وِتھاں پچھے لُکِیاں خنزیر اکھاں دا ننگ جگ ظاہر نہ ہو جاندا ۔

وے بے مہریا تینوں نئیں پتہ جو میں کیویں ذُرّہ ذُرّہ کر کے اپنڑے جُونڑ دا سامان جوڑیا اے تینوں کیہ پتہ جو میں کنے جنماں دی کھیڈ آں تے کیویں میں انہاں ادھ کھڑدے سُفنیاں دی مِٹی پپلواں دی بھاری نال میل میل کے ایہہ ماہل اُساریا اے سُنڑ ! ( ساویاں اکھیں دا مانڑ کسے ہور نوں ونج کے وکھا میں انگوراں دے باغ کدی خاب چ نئیں تکے ) میں جانڑداں تینوں مٹی دے ڈھارے پُھوکنڑ دا بہوں شوق اے مٹی دی قدر کر کملیا ! جے تینوں اگی دی کوئی تھوڑ نئیں تے مینوں مٹی دا کوئی گھاٹا نئیں اگ جنی پئی بھکھے مٹی دِیاں چار بُکّاں دی مار اے یاد کر جدوں میں ایسے مٹی دا مُنہ چُم کے تینڈے پیر چُمے سن مینوں اگی دی قسم اے میں تینڈے پیراں دی مٹی وی گلیاں چ رُلن نئیں دینی وے بے مہریا تینوں کیہہ پتہ ہووے جو میں تینڈے پچھے انہاں راہوں نال پَٹِی کے لگا آونداں توقیر رضا