Punjabi Kavita
Nand Lal Noorpuri

Punjabi Kavita
  

Punjabi Poetry Nand Lal Noorpuri

پنجابی گیت تے کویتاواں نند لال نورپری

1. چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی

چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی
پھلاں نال گندو لڑی ہیریاں دے ہار دی

جنگ وچوں لڑ کے سپاہی میرے آنگے
چناں دیاں چہریاں 'چوں چن مسکانگے
ویہڑے وچ ٹھاٹھاں مارو خوشی سنسار دی
چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی

کولے کولے ہتھ کرپاناں وچ گوریاں
کل نے سویر دیاں جوڑیاں میں توریاں
جنہاں دا وچھوڑا میں نہ پل سی سہاردی
چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی

گھوڑیاں دے پوڑ جدوں کناں سنے وجدے
ویکھن نوں نین آئے بوہے ولّ بھجدے
لہو وچ بھجی گھوڑی ویکھی بھباں ماردی
چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی

لگے ہوئے کاٹھی اتے لہو نے ایہہ دسیا
مائیں تیرا جوڑا دادے کول ہے جا وسیا
چھڈّ دے اڈیک ہن ہنساں دی ڈار دی
چمّ چمّ رکھو نی ایہہ کلغی ججھار دی
پھلاں نال گندو لڑی ہیریاں دے ہار دی

2. کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی

کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی
ٹرے جاندے صوبے دے سپاہیاں دے جو نال نی

تیراں تے کماناں نال کھیڈ کھیڈ ہسدے
لوکاں نوں نے گلاں دشمیش دیاں دسدے
متھے کویں بھرے پئے نے تیوڑیاں دے نال نی
کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی

ویکھ تے صحیح کداں نی، کچہری وچ آنکے
موت نوں وکھاؤندے کرپاناں جان جان کے
دل وچ ذرا وی نہ موت دا خیال نی
کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی

شہنشاہاں وانگ کویں سوہنیاں دا نور نی
جیؤ کویں ماں رہکے ایہناں کولوں دور نی
ماں نوں تے لوو ایہناں لعلاں نوں وکھال نی
کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی

سہل جہے پھلّ کہندے نیہاں 'چ چنا دیو
ماواں دے جہان وچ نھیر ہور پا دیو
'نورپری" دادی دا کی ہوؤُ پچھوں حالَ نی
کڈے سوہنے چند نی تے کڈے سوہنے بال نی

3. کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں

کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں
ویہڑے دیاں رونقاں تے محلاں دی بہار نوں ؟

جہناں دیاں چائیں چائیں گھوڑیاں سی گانیاں
سیہریاں دے نال جو سی سوہنیاں سجانیاں
سیہریاں دے وچ ہیسی گندناں پیار نوں
کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں

سننجے سننجے جاپدے نے محل تے اٹاریاں
چند جیہیاں صورتاں ایہہ کتھے گئیاں پیاریاں
کاہنوں تور دتا ایڈے سوہنے پریوار نوں
کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں

پتا دشمیش جدوں چائیں چائیں آنگے
اج کتھوں ہاکاں مار ایہناں نوں بلاؤنگے
کویں ٹھنڈ پؤُ اس سچی سرکار نوں
کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں

پتراں دے دکھ تے وچھوڑے جھلے جان نہ
پتراں دے بناں چنگا لگدا جہان نہ
'نورپری' پچھ کے تے ویکھ سنسار نوں
کتھے ماتا توریا اجیت تے ججھار نوں

4. بھولا پنچھی

ایتھوں اڈ جا بھولیا پنچھیا وے توں اپنی جان بچا
ایتھے گھر گھر پھاہیاں گڈیاں وے توں چھریاں ہیٹھ نہ آ

ایتھے ڈاکے پین دوپہر نوں تیرے آلھنے دینگے ڈھا
ایتھے زہر بھرے وچ دانیاں تیری دتی چوگ کھنڈا

ایتھے چوڑے والیاں روندیاں گل وچ زلفاں پا
ایتھے گانے بنھ پچھتائیاں کوئی منو نہ لتھڑے چا

ایتھے چھیلاں پھاہے کھاندیاں اج گز گز وال ودھا
ایتھے ڈب ڈب موئیاں سوہنیاں ایتھے لہو بنے دریا

ایتھے قبریں ستے سورمے اج ماواں نوں تڑپھا
ایتھے وڈیاں کھنبھاں والیاں اج تریاں کھنبھ کھہا

ایتھے بندے-کھانے آدمی ایتھے بھیناں-ماراں بھرا
ایتھے کلیاں ورگیاں صورتاں اج دتیاں ساڑ کھپا

اوہ توں ستے فنیئر چھیڑ نہ جاہ وکھری بین وجا
ایتھے بھائی بھائیاں نوں ماردے اج بھیناں دے گھر چا

ایتھوں جیبھ کٹا کے جائینگا ایتھے گیت نہ مٹھڑے گا
ایتھے گٔوآں چھریاں کھاندیاں اینھیں جنگلیں ہے نہیں گھا

ایتھے ہسدے پھلّ گلاب دے ویری سکنے دیندے نی پا
ایتھے ہسنا موت نشانیاں ایتھے ڈر کے جھٹّ لنگھا

ایتھے وین نے پوندیاں بلبلاں اج وگ گئی کوئی ہوا
ایتھے گھوڑی کسے نہیں چاڑھنا تینوں رنگلی مہندی لا

تینوں رونا کسے نہیں رج کے کسے بھین نہیں مارنی دھا
ایتھے رناں چینچل ہاریاں اتے بندے قہر خدا

ایتھے لوہے سونے کچّ دا بیبا اک بازاریں بھا
تیری کلی جان وے پاندھیا ایتھے نہ کوئی بھین بھرا

او توں 'نورپری' پچھتائینگا ایتھوں مڑ وطناں نوں جا ۔

5. کاہنوں وے پپلا کھڑ کھڑ لائیا

کاہنوں وے پپلا کھڑ کھڑ لائیا
ویکھ چھراٹے سون دے
اجے جوانی اودری اودری
سجناں نوں گھر اون دے

تیریاں تے گوڑھیاں چھاواں وے پپلا
میں چھاویں چرخی ڈاہ لئی
نکیاں نکیاں بونداں جو ورھیاں
نیناں نے چھہبر لا لئی
گھر وچ بیٹھی نوں چھیڑنوں نہ ہٹدے
ویری ہلارے پون دے
اجے جوانی اودری اودری
سجناں نوں گھر اون دے

اچے تے ٹلیوں جوگی جو آیا
مستی 'چ بین وجا گیا
چرخی بسری پونیاں اڈیاں
جادو تے جادو چلا گیا
ہونی ننان نوں پل پل سجھدے
بڑے کھرود ستون دے
اجے جوانی اودری اودری
سجناں نوں گھر اون دے

امباں دے ہوکے گلیاں 'چ ملدے
باغیں کوئلاں بولیاں
نویاں ویاہیاں بھجیاں بھجیاں
نکلیاں بنھ بنھ ٹولیاں
اکناں نوں چا وچ گدھے 'چ نچیئے
اکناں نوں پیگھاں چڑھون دے
اجے جوانی اودری اودری
سجناں نوں گھر اون دے

نہ میں ڈٹھیاں مست شراباں
بھر گئے نین شباب دے
آپے بلھاں دا رنگ نکھریا
بن گئے پھل گلاب دے
'نورپری' کوئی گیت تے دس جا
سجناں نوں موڑ لؤن دے
اجے جوانی اودری اودری
سجناں نوں گھر اون دے

6. جیؤندے بھگوان

او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

سروآں ورگے، سونے ورگے، ہیرے پتر ماواں دے
چا جنہاں دے ملن واسطے، روندے بھین بھراواں دے
بڈھے باپو کھڑے اڈیکن، گبھرو پتّ جواناں نوں
او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

کئی ناراں دے پھلاں ورگے، حالے روپ نروئے نے
شگناں دے ہتھاں وچ گانے، چا نہ پورے ہوئے نے
دل دے وچ لکوئی بیٹھیاں، لکھاں ہی ارماناں نوں
او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

کہنوں نہیں جیون دیاں لوڑاں، ہر کوئی جیؤنا چاہندا اے
طرحاں طرحاں دے اس جیون لئی، بندہ جال وچھوندا اے
جیؤنا اس بندے دا جیؤنا، روکے جو طوفاناں نوں
او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

شیراں دی چھاتی تے بہکے، موت جنہاں نے منگی اے
خون دیاں ندیاں وچ ڈبکے، گوری چمڑی رنگی اے
نویں دیش تے رنگن چاڑھی، پوجو اوہناں بھگواناں نوں
او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

جیؤنا ہندا اوس مرد دا، کسے لئی جو مردا اے
اپنے دیش قوم دی خاطر، جیون ارپن کردا اے
'نورپری' بند کردے بیبا، جھوٹھیاں ہور دوکاناں نوں
او دنیاں دے بندیو پوجو اوہناں نیک انساناں نوں
دیش دی خاطر وار گئے جو، پیاریاں پیاریاں جاناں نوں

7. ماہی گھر آیا

ماہی گھر آیا راتاں ہور دیاں ہور نی
ماہی میرا چند تے میں بن گئی چکور نی ۔

کڈی سوہنی لگے سانوں تاریاں دی لو نی
گت وچ میں جدوں شیشے لئے پرو نی
میرے کنڈلاں 'چ پھاہیاں اوہدے نیناں وچ چور نی
ماہی گھر آیا راتاں ہور دیاں ہور نی
ماہی میرا چند تے میں بن گئی چکور نی ۔

سون دا مہینہ، پیندی ٹھنڈی جہی پھہار نی
ہور گوڑہا ہویا ساڈے نیناں دا خمار نی
ٹھلھیا نہ جاوے، ساڈے ہاسیاں دا شور نی
ماہی گھر آیا راتاں ہور دیاں ہور نی
ماہی میرا چند تے میں بن گئی چکور نی ۔

کھل کھل پین میرے بجھے بجھے وال نی
سانبھ سانبھ رکھاں، ہتھاں گوریاں دے نال نی
مہندی والے پیراں وچ کاہلی کاہلی تور نی
ماہی گھر آیا راتاں ہور دیاں ہور نی
ماہی میرا چند تے میں بن گئی چکور نی ۔

ویہڑے وچ رونقاں، بازاراں وچ رونقاں
پھلاں نال لدیاں شنگاراں نال رونقاں
'نورپری' انگ انگ وچ نواں شور نی
ماہی گھر آیا راتاں ہور دیاں ہور نی
ماہی میرا چند تے میں بن گئی چکور نی ۔

8. جیون دا آخری پڑا

لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

جیون وچ ایہہ چار کو راتاں
ورثے دے وچ آئیاں
توں اکھیاں وچ کجلے پا پا،
اکھیاں وچ لنگھائیاں
عقل کسے دی ہن کوئی تیریاں
عقلاں وچ نہ بہندی
لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

شیشے نے تینوں نہیں دسیا
جاں توں ویکھ کے اس نوں ہسیا
تیریاں زلفاں نالوں کالی
قبر تیری دی کالی مسیا
اس کالکھ نوں لکھ کوئی دھووے
ولیاں توں نہیں لیہندی
لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

ڈولی تیکر آؤندے آؤندے
چیتے سی کجھ گلاں
اج بچپن دے ساتھ دیاں ایہہ
کداں رڑکن سلاں
رنگ مہلیں پیر دھردیاں
مستی ڈگ ڈگ پیندی
لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

پچھلے کیتے پچھے رہِ گئے
اگلے آ گئے اگے
ہڈّ، پیر جاں کڑک کڑک کے
اگا روکن لگے
کالے سن سن بگے ہو گئے
خلق گناہیاں کہندی
لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

دیکھن آیا جگت تماشہ
آپ تماشہ ہویا
کجلے والیاں اکھیاں کولوں
بھر کے جائے نہ رویا
'نورپری' بلھاں تے لالی
نہ چڑھدی نہ لیہندی
لا لے اج شگناں دی مہندی
ایہہ سی گلّ اخیری رہندی

9. جٹیاں پنجاب دیاں

جٹیاں پنجاب دیاں ڈاڈھیاں سکھالیاں
کناں وچ ڈنڈیاں تے سونے دیاں والیاں

دھمی ویلے چاٹی وچ، گونجن مدھانیاں
روپ نال رجیاں پنجاب دیاں رانیاں
مکی دیاں روٹیاں تے سونے دیاں والیاں
جٹیاں پنجاب دیاں ڈاڈھیاں سکھالیاں
کناں وچ ڈنڈیاں تے سونے دیاں والیاں

مکھناں دے پیڑیاں 'چ گنھ گنھ چوریاں
ہاسیاں 'چ رنگیاں نے بلھیاں سندھوریاں
انگ انگ لالیاں تے سچیاں 'چ ڈھالیاں
جٹیاں پنجاب دیاں ڈاڈھیاں سکھالیاں
کناں وچ ڈنڈیاں تے سونے دیاں والیاں

ویہڑے وچ گبھرو دا پلنگ نواری اے
چند نالوں گوری کول بیٹھی سرداری اے
دوہاں دیاں جان نہ جوانیاں سمبھالیاں
جٹیاں پنجاب دیاں ڈاڈھیاں سکھالیاں
کناں وچ ڈنڈیاں تے سونے دیاں والیاں

کڈا رنگ لایا سوہنی ہکّ دی ہمیل نے
چند تے ستارے چاڑھے ویل اتے ویل نے
'نورپری' دودھ تے ملائیاں نال پالیاں
جٹیاں پنجاب دیاں ڈاڈھیاں سکھالیاں
کناں وچ ڈنڈیاں تے سونے دیاں والیاں

10. صندوق مٹیار دا

گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا
شیشیاں 'چ کہندے اوہدا ویر وگّ چاردا

ویلاں پھلّ کاریگراں اےداں دے بنائے نے
پیکیاں نے باغ جویں داج 'چ گھلائے نے
وچ اک بوٹا نواں دھیاں دے پیار دا
گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا

اک تصویر وچ پکیاں حویلیاں
چودوھیں دے چند نال کھیڈن سہیلیاں
وچ-وچ جھولا پیندا مرگاں دی ڈار دا
گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا

اک تصویر وچ گھڑا ڈولھ گھیؤ دا
ہسدی نے ہتھ پھڑ لیا جا کے پیو دا
ماں دا نہ ڈھڈّ اک وٹّ وی سہاردا
گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا

ٹٹے ہوئے شیشے تائیں ویکھیا جے تاڑ کے
ڈولی وچ آن بیٹھی دوویں پلے جھاڑ کے
دل 'چ خیال ڈاڈھا ڈاڈھیاں دی مار دا
گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا

اک تصویر وچ اوپری جہی تھاں اے
اوپرا ہی پیو کول اوپری ہی ماں اے
اوپرا ہی 'نورپری' گھنڈ ہے اتاردا
گڈے اتے آ گیا صندوق مٹیار دا

11. گوری دے سنہری جھمکے

گوری دے سنہری جھمکے، جدوں تردی ہلارے کھاندے
اکھیاں 'چ ربّ وسدا، اوہدے نخرے جھلے نہ جاندے

مہندی والے ہتھ رسّ گئے، جدوں گھول کے ننان نے لائی
پھکا پھکا رنگ چڑھیا، بوٹی اک نہ سواد دی پائی
وینیاں گلابی گوریاں، اوہدے گجرے جان تڑپھاندے
گوری دے سنہری جھمکے، جدوں تردی ہلارے کھاندے
اکھیاں 'چ ربّ وسدا، اوہدے نخرے جھلے نہ جاندے

گرمی دی رتّ آ گئی، روپ نکھریا دون سوایا
چٹھی دی طریق لنگھ گئی، ویری ماہی نہ اجے گھر آیا
بکّ بکّ موتی گند کے، ٹنگے کلیاں نال پراندے
گوری دے سنہری جھمکے، جدوں تردی ہلارے کھاندے
اکھیاں 'چ ربّ وسدا، اوہدے نخرے جھلے نہ جاندے

تتراں دے کھنبھ ورگی، گل کڑتی سنوا کے پائی
موڈھیاں تے رکھ ڈوریا، اوہدی اڈدی جوانی آئی
تردی مروڑے مار کے، اوہدے انگ نے کہانیاں پاندے
گوری دے سنہری جھمکے، جدوں تردی ہلارے کھاندے
اکھیاں 'چ ربّ وسدا، اوہدے نخرے جھلے نہ جاندے

ککراں نوں پھلّ لگّ گئے، تینوں کجھ نہ لگے مٹیارے
ویکھ کے صحیح 'نورپری'، میہنے جگّ نے اوسنوں مارے
گھنڈ وچ اگّ بلدی، اوہدے نین دسنوں شرماندے
گوری دے سنہری جھمکے، جدوں تردی ہلارے کھاندے
اکھیاں 'چ ربّ وسدا، اوہدے نخرے جھلے نہ جاندے

12. شوقن میلے دی

چن وے ! کہ شوقن میلے دی ۔
پیر دھو کے جھانجراں پوندی
میلھدی آؤندی
کہ شوقن میلے دی ۔

چن وے کہ اتے لے کے امب-رسیا
گل پا کے واسکٹ کالی
مربعیاں والی
کہ شوقن میلے دی ۔

چن وے کہ لڈوآں دا بھا پچھدی
چن چڑھیا شہر وچ سارے
کہ چھپ گئے تارے
کہ شوقن میلے دی ۔

چن وے کہ گھگرا ویہہ گز دا
لکّ گوری دا مروڑے کھاوے
پیش نہ جاوے
کہ شوقن میلے دی ۔

چن وے کہ کڑتی 'چوں اگّ سمدی
اوہدے لہو دی چاننی دمکے
کہ بجلی چمکے
کہ شوقن میلے دی ۔

چن وے کہ راہیاں نوں راہ بھلّ گئے
اوہدے گوریاں ہتھاں دی مہندی
بڑا گل پیندی
کہ شوقن میلے دی ۔

13. کون آکھو حولدارنی

کون آکھو حولدارنی،
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔
ہولی جیہی باری کھولھ کے
وعظاں دیندیاں گوریاں باہواں ۔

اکو پتّ لمبڑاں دا
کل پا کے وردیاں لنگھیا ۔
پیراں 'چ پریٹ نچدی
اوہدا لالیاں نے انگ انگ رنگیا ۔
موڈھے تے بندوق ویکھ کے
وے میں ویریا نگھردی جاواں ۔
کون آکھو حولدارنی
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔

تیرے تے جوانی قہر دی
جدوں پچھلی لڑائی توں لڑیا ۔
وڈا صاحب دیوے تھاپیاں
تیرے اگے نہ شیر کوئی اڑیا ۔
چائیں چائیں چھونیاں وچوں
تیرا پچھدی کواٹر آواں ۔
کون آکھو حولدارنی
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔

تیریاں اڈیکاں وچ وے
چوریں پیکیاں توں چٹھیاں میں پائیاں ۔
تیریاں لکو کے چٹھیاں
پڑھیاں بلھاں 'چ ہسن بھرجائیاں ۔
منتاں دے نال منگ کے،
وے میں لکھ لکھ وار پڑھاواں ۔
کون آکھو حولدارنی
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔

اک واری لے کے چھٹیاں
جدوں پچھلے ورھے توں آیا ۔
ہتھاں اتے لا کے مہندیاں
وے میں صندلی دپٹہ رنگوایا ۔
ادھا ادھا گھنڈ کڈھ کے
سوہرے ساہمنے نہ کھل کے بلاواں ۔
کون آکھو حولدارنی
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔

جوگیاں دے سپ لڑ گئے،
سپ رنگی جاں قمیض میں پائی ۔
دیش بنگال دے وچوں
اک واری سی جیہڑی توں بھجوائی ۔
پچھ توں ہی 'نورپری' توں
جیہڑا لکھدا رہیا سرنامہ
کون آکھو حولدارنی
کتے آویں نہ تڑا کے ناواں ۔

14. پنجابن

بلے نی پنجاب دیئے شیر بچیئے
چرخی دا شونق کتنی 'چ پونیاں
رس رس بہن وینیاں تے کوہنیاں ۔
دھمّ دھمّ چاٹی 'چ مدھانی وجدی
گھمّ گھمّ پوڑیاں تے چڑھے بھجدی ۔
میلھ میلھ پاویں کھدو نال بچیاں
بھابی تے ننان تسیں دونوں نچیاں ۔
تیریاں رکانے گدھے وچ دھمکاں
چوبراں نوں ماریں کھچّ کھچّ چھمکاں ۔
نچدی دے تیرے کھل گئے کیس نی
سانبھ لے جوانی الھڑ وریس نی ۔
پینگھاں جھوٹدی دے تیرے کرے بور نی
لمی تیری دھون تینوں کہن مورنی ۔
لکوں ٹٹّ جاویں گندلے نہ کچیئے
بلے نی پنجاب دیئے شیر بچیئے ۔

مگھے وچ لسی اتے چھکو روٹیاں
بوری دیاں دھیاں اگے پنج جھوٹیاں ۔
رکھاں ہیٹھ بیٹھ اسیں بیڑ وٹیئے
سخر دوپہر کتھے جاویں جٹیئے ؟
کنکاں 'چ ماردے کھنگھورے جٹّ نی
دور تیرا کھیت دھنّ تیرے پٹّ نی ۔
پکیئے پکائیے تینوں کداں ٹھوریئے
اٹھ اٹھ پویں پباں سنے گوریئے ۔
مٹھی تیری بولی نی بلوری توریئے
لمیئیں نی کاٹھے گنے دیئے پوریئے ۔
پاؤندیاں دہائی نے پنجیباں لنگھیاں
ستھناں سوائیاں کتھوں سپّ رنگیاں ؟
شیشے وانگوں صاف سچیئے تے سچیئے
بلے نی پنجاب دیئے شیر بچیئے ۔

مکھناں دے پیڑے تے ملائیاں کھان نوں
ڈولیاں تے رتھاں تیرے سوہرے جان نوں ۔
ریلاں تے ہمیلاں پری بند پون نوں
ویراں دیاں گھوڑیاں دے گیت گون نوں ۔
لال سوہیاں بلھیاں 'چ ستا جگّ نی
ہیریاں دی کھان نوں تیں لائی اگّ نی ۔
مہندی والے ہتھ وچ چھلے مندیاں
تیریاں نے گلاں میلیاں 'چ ہندیاں ۔
سہریاں دے پاویں حب کے تویت نی
سسّ نوں سناویں پیکیاں دے گیت نی ۔
منہ تے وکھاجا نویئیں نی وہٹیئے
پنڈ دے شقین دیئے چیچ وہٹیئے ۔
سانوں وی سکھال اسیں کداں نچیئے
بلے نی پنجاب دیئے شیر بچیئے

15. گوری دیاں جھانجراں

گوری دیاں جھانجراں بلوندیاں گئیاں
گلیاں دے وچ ڈنڈ پوندیاں گئیاں

اتھری جوانی گلاں پھرے دسدی
ماہی غصے ہو گیا نہ گلّ وسّ دی
راہ جاندے راہیاں نوں سنوندیاں گئیاں
گوری دیاں جھانجراں بلوندیاں گئیاں

سامبھے جان نخرے نہ انگ انگ دے
وینی اتے ناچ سی بلوری ونگ دے
عاشقاں دے لہو وچ نھاؤندیاں گئیاں
گوری دیاں جھانجراں بلوندیاں گئیاں

کالے جہے دپٹے نے کی پایا نھیر نی
گھنڈ وچ نین اوہدے لئے گھیر نی
متراں دے دل دھڑکوندیاں گئیاں
گوری دیاں جھانجراں بلوندیاں گئیاں

سانبھ کے تے رکھ لے ننانے گوریئے
روپ دا شنگار جالیدار ڈوریئے
'نورپری' کولوں شرموندیاں گئیاں
گوری دیاں جھانجراں بلوندیاں گئیاں

16. کالے رنگ دا پراندا

کالے رنگ دا پراندا
ساڈے سجناں نے آندا
نی میں چمّ چمّ رکھدی پھراں
کہ پباں بھار نچدی پھراں

کالا اے پراندا نالے میڈھیاں وی کالیاں
عنبری گھٹاواں اج کالیاں
خوشی وچ نچاں میرے نال پئیاں نچدیاں
کناں وچ پئیاں ہوئیاں والیاں ۔
نی میں کجھ کجھ جھکدی پھراں
کہ پباں بھار نچدی پھراں

سجناں دا ہاسہ مینوں دے گیا دلاسہ
اوہدے قدماں 'چ رکھ دیاں دل نی
پھلاں اتے جویں کوئی بھور بیٹھا جاپدا اے
انجھ اوہدے مکھڑے دا تل نی
نی میں لک لک تکدی پھراں
کہ پباں بھار نچدی پھراں

رڑھ پڑ جانا چن امبراں دا اڑیؤ نی
مینوں پھرے لک لک تکدا اے
امبراں تے ربّ دی واء سانوں جھلدی نہیں
تاہینؤں اوہنوں تکنوں نہیں ڈکدا اے
نی میں اکھیاں نوں ڈکدی پھراں
کہ پباں بھار نچدی پھراں

17. نچّ لین دے

مینوں دیور دے ویاہ وچ نچّ لین دے
جہنوں جھوٹھ جھوٹھ کہندے نے ہو سچ لین دے

ہٹو نی سہیلیؤ ہٹاؤ نہ نی گوریؤ
گڑ وانگوں مٹھیؤ نی گنے دیؤ پوریؤ
نی مینوں اگّ دے بھبوکے وانگوں مچّ لین دے
نی مینوں دیور دے ویاہ وچ نچّ لین دے

سونپھیا دپٹہ نی میں شونق نال رنگیا
ہاسیاں نوں روک روک ماہی کولوں لنگھیا
نی مینوں ماہی والے رنگ وچ رچّ لین دے
نی مینوں دیور دے ویاہ وچ نچّ لین دے

گتّ کھل گئی اے اوہنوں ہور نی کھنڈا دیؤ
ناگ کویں کیلاں مینوں جوگن بنا دیؤ
نی مینوں گدھے وچ سہجے سہجے جچّ لین دے
نی مینوں دیور دے ویاہ وچ نچّ لین دے

وہڑھا کویں گونجدا تے کندھاں کویں گوندیاں
پنڈ سارا گھمے واجاں پنڈ وچوں اؤندیاں
نی اڑیؤ 'نورپری' بچدا جے بچّ لین دے
نی مینوں دیور دے ویاہ وچ نچّ لین دے

18. جتی قصوری پیریں نہ پوری

جتی قصوری پیریں نہ پوری
ہائے ربا وے سانوں ترنا پیا
جنہاں راہاں دی میں سار نہ جانا
اوہنیں راہیں وے مینوں مڑنا پیا ۔

سہرے پنڈ دیاں لمیاں واٹاں
بڑا پواڑا پے گیا
یکا تے بھاڑے کوئی نہ کیتا
ماہیا پیدل لے گیا

لے میرا مکلاوا ڈھولا
سڑکے سڑکے جانودا
کڈھیا گھنڈ کجھ کہہ نہ سکدی
دل میرا شرمانودا

سوہل پنیاں پیر کولے
ساتھوں تریا جائے نہ
سجرا جوبن سخر دوپیہرا
ترس سوہنا کھائے نہ

پیراں دے وچ پے گئے چھالے
منہ میرا کملانودا
ماہیا تردا جائے اگیرے
پچھانہ نہ جھاتی پانودا

جتی قصوری پیریں نہ پوری
ہائے ربا وے سانوں ترنا پیا
جنہاں راہاں دی میں سار نہ جانا
اوہنیں راہیں وے مینوں مڑنا پیا ۔

19. خط آیا سوہنے سجناں دا

خط آیا سوہنے سجناں دا
کدے رکھدی ہاں کدے پڑھدی ہاں
نہ لکھیاں طریقاں آن دیاں
نی میں پل پل کوٹھے چڑھدی ہاں

ہن روپ نہ کجیا رہندا نی
انگ انگ 'چوں ڈلھ ڈلھ پیندا نی
ایہہ دل اک تھاں نہ بہندا نی
ایہنوں مڑ مڑ بھج بھج پھڑدی ہاں
خط آیا سوہنے سجناں دا
کدے رکھدی ہاں کدے پڑھدی ہاں

کجھ منکے پرو کے گانی دے
نی میں پرکھاں صبر جوانی دے
جد اتھرو ڈگن دیوانی دے
نی میں ایویں کھجھ کھجھ لڑدی ہاں
خط آیا سوہنے سجناں دا
کدے رکھدی ہاں کدے پڑھدی ہاں

ہر گلّ وچ گلّ نوں لبھدی ہاں
اگّ دل دی دل وچ دبدی ہاں
نی میں بھیڑی چاکر سبھ دی ہاں
نہ دھکھدی ہاں نہ سڑدی ہاں
خط آیا سوہنے سجناں دا
کدے رکھدی ہاں کدے پڑھدی ہاں

کجھ 'نورپری' دے جھورے نے
کجھ روندے پئے ہٹکورے نے
کجھ دنیاں والے کورے نے
میں دوش جنہاں سر مڑھدی ہاں
خط آیا سوہنے سجناں دا
کدے رکھدی ہاں کدے پڑھدی ہاں

20. ہور کھلو

کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو
اس دنیاں دے نھیرے وچوں ویکھ تے اڑیئے لو ۔

سچے پیار دیاں ایہہ ڈوراں وٹّ نہ سچیاں سچیاں
کلیاں وانگر کھڑ کھڑ ہس نہ باہواں کر کر اچیاں
سچے جھوٹھے پرکھ لے موتی مگروں لویں پرو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

کوئی اتھے پھل بناؤندا کوئی بناؤندا سوئیاں
کئی مہندی والے ہتھاں نے کومل جنداں لوہیاں
اندر لک لک من سمجھاؤندا ہولی ہولی رو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

ڈھک کے رکھ ایہہ راز انوکھے نہ پؤ ہر تھاں گلیں
تیرے ہنجھوآں توں نہیں بجھنی لگّ گئی اگّ جو جھلیں
رنگلے رنگلے گوڑھے ہاسے بلھیاں وچ لکو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

ایتھے کوئی موت نہ جانے جس دا ہر تھاں گھیرا
ایتھے رات نہیں اوہ چیتے جس دا نہیں سویرا
تیرے رون دی کندھیں لگ لگ دنیاں لئے کنسو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

جے لبھدا تے گنڈھ پریتاں گنڈھاں دے دے پکیاں
پر اوہنے اپنے گھنڈ دیاں کنجاں وی نہیں چکیاں
اوہدے آؤن دی تیرے کناں سنی نہ کوئی سو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

توں جانے ایہہ کلیاں تے پھلّ باہلے چنگے چنگے
اکو رات 'چ گئے مدھولے جاں زلفاں نے ڈنگے
کوڑے اتے چک کے سٹ گئے جنہاں لئی خوشبو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

منزل تیری باہلی لمی تونہیؤں آپ مکاؤنی
جے رستے وچ ڈگ پئی کدھرے پھیر نہ کسے اٹھاؤنی
'نورپری' چھڈ جگ دا کھہڑا اک سچے دی ہو
کجھ چر ہور کھلو نی جندے کجھ چر ہور کھلو ۔

21. عرضاں

چاہے بھلیاں چاہے بریاں
ڈھکّ لے سبھ بریائیاں
میں کملی دیا بیپرواہا
نہ کر بے پرواہیاں ۔

عمر چھٹیری تے پینڈا ای چوکھا
دنیاں ساری دھوکھا ای دھوکھا
راہ وچ ٹھوہکر مار نہ مینوں
ہو جاؤں وانگ سدائیاں
میں کملی دیا بیپرواہا
نہ کر بے پرواہیاں ۔

اچی روواں دنیاں سندی
پیڑاں کڈھدی اتھرو پندی
تیری سردل تک آ گئیاں
رو، رو دیاں دہائیاں
میں کملی دیا بیپرواہا
نہ کر بے پرواہیاں ۔

پریت تیری دے ہوٹھ پیاسے
روندے رہندے گھٹّ گھٹّ ہاسے
تکدیاں اکھیاں ڈکّ ڈکّ رکھیاں
ملن لئی ترہائیاں
میں کملی دیا بیپرواہا
نہ کر بے پرواہیاں ۔

22. مینوں زندگی دیؤ ادھاری

مینوں زندگی دیؤ ادھاری ۔
ہے کوئی وسدی دنیاں دے وچ،
جیڑھا زندگی ونڈدا ہووے،
زندگی دا بیوپاری ؟
ہے کوئی ایہہ سرمایہ رکھدا،
جہڑا زندگی دئے ادھاری ۔

میں لٹا بیٹھا ہاں زندگی،
زندگی لبھدا پھردا ۔
روپ نگر دیاں راہاں دے وچ،
بھٹک رہا ہاں چر دا ۔
نیناں نوں کئی نین ملائے،
زندگی لئی تہائے ۔
بلھاں نوں کئی بلھ چھہائے،
کوئی پیاس بجھائے ۔
پل بھر دے لئی اپنے بن کے،
اس دنیاں دے،
سماجاں نوں وخت پئیگا،
سبھ ہوئے انکاری ۔
مینوں زندگی دیؤ ادھاری ۔

ڈولی چڑھ کے حسن لیاندا،
بڑا جوانی بھریا ۔
زلفاں نوں جاں کنگھی لاوے،
جاوے درد نہ جریا ۔
چکیا گھنڈ تے کام واشنا،
بھری سگندھی آئی ۔
ایسی الجھن وچ الجھیا،
ساری سرت بھلائی ۔
پھلاں دا بھلیکھا دے کے،
پھوک گئے پھلکاری ۔
مینوں زندگی دیؤ ادھاری ۔
میں چاہندا اک پل جی جاواں،
جین لئی ساں آیا ۔
میں چاہنا سبھ دا ہو جاواں،
نہ کوئی رہے پرایا ۔
کجھ پیار میں پلے بنھاں،
تاں ساجن کول جاواں ۔
ایہہ نہ ہوئے کہ میرا مینوں،
جھلس دئے پرچھاواں ۔
'نورپری' توں موتیاں والے،
شاہ دے گھر ہے جانا ۔
تیری جھولی وچ بیلیا،
جھوٹھے پھلّ بازاری ۔
مینوں زندگی دیؤ ادھاری ۔

23. تیری مستی کتے نہ لبھی

تیرا ذکر کراں کی سجنا میرا جی اے ڈردا ۔
کافر کدھرے ہو نہ جاوے حسن تیرے دا بردا ۔

ٹٹ گئیاں کئی قلماں لکھ لکھ سوچ سوچ سر پھر گئے
ہمبھ گئیاں کئی مالاں پھر پھر گھس گھس منکے کر گئے ۔

ہر شے دے وچ وسدا ہوویں پھیر نہ نظری آویں
زرے زرے وچوں ہس کے توں سورج چندھیاویں ۔

تیرا ذکر جنھے وی کیتا منہ توں پردہ لاہ کے
حسن اوہدا گلیاں وچ وکیا اٹی مل پوا کے ۔

جنھ تینوں ویکھن لئی سالو رنگے لا لا گوٹے
چھوہ نہ سکیا پھر وی تیرے مہندی-رنگیی پوٹے ۔

'نورپری' میں پی کے ویکھی کلیاں ہتھوں پیالی
تیری مستی کتے نہ لبھی سبھ مستی توں خالی ۔

24. بچپن

بچپن سی اک بھولا پنچھی،
نرچھل کی جانے چترائیاں ۔
گوڈے ہینا رینگ رینگ کے،
ویہڑے دے وچ ڈنڈیاں پائیاں ۔
ماں دی چھاتی تک سی منزل،
گودی وچ کھیڈن سچیائیاں ۔
خالی ہتھ تے لکھ برکتاں،
چاندی سونے نال مڑھائیاں ۔
کھوہ وچ پاوے پونڈ روپیئے،
من پرچاون دھیلے پائیاں ۔
گونگی جیبھ 'چ لکھاں گلاں،
کئی گلاں اس گلیں لائیاں ۔
پاڑ سٹے سبھ وہیاں کھاتے،
اڑیاں تے جاں اڑیاں آئیاں ۔
کئی سپاں دیاں پھڑ پھڑ سریاں،
جیوندیاں ہی منہ وچ پائیاں ۔
بلھاں نال چھہاون بلھیاں،
چوہل کرن سکیاں بھرجائیاں ۔
رووے تے رووے سبھ قدرت،
ہسے تے ہسن وڈیائیاں ۔
نہ کوئی ایہدے پیار تے شقاں
ویکھ کسے نہ اوجاں لائیاں ۔
اس چانن دے لبھن دے لئی،
جوتاں چیر پہاڑ جگائیاں ۔
دھرماں کرماں دا ایہہ بوٹا،
واہ لایا دنیاں دے سائیاں ۔

25. ربّ نوں نہ مار

ربّ نوں نہ مار، ساڈے ربّ نوں نہ مار اوئے ۔
خونیاں جہان دیا خون نہ گزار اوئے ۔

وگدی اے راوی ہڑ قہر دے نے وگدے
رڑھے جاندے بھاگ میرے سوہنے جہے جگّ دے
چڑھیا طوفان ڈبّ جاؤ سنسار اوئے
ربّ نوں نہ مار……

بھٹھی وچوں سیک جدوں اٹھدا اے لمب دا
ویکھ ویکھ دل پیا راوی دا اے کمبدا
جھلی نہیؤں جانی روندے نیناں دی جھلار اوئے
ربّ نوں نہ مار……

کھلے ہوئے کیس تتی ریت ساڑدی
ہو گئی اے کولے رتّ اک اک ناڑ دی
پھلاں اتے کاہنوں پیا سٹیں انگیار اوئے
ربّ نوں نہ مار……

'نورپری' اہنے تیرے بیڑیاں نوں تارنا
سیک تیرے پاپ دے نوں ایسے ٹھنڈ ٹھارنا
انت نوں نبیڑے ہونے، ایسے دربار اوئے
ربّ نوں نہ مار……

26. ماتا گزری جی

ادھی راتیں ماں گزری بیٹھی گھوڑیاں چنداں دیاں گاوے ۔
اکھیاں دے تاریاں دا، مینوں چاننا نظر نہ آوے ۔

نی کل جدوں سون لگی میرے کول ہیریاں دی جوڑی
پنڈیاں تے ہتھ پھیر کے، میں آکھیا ونڈونگی لوڑھی
ڈھڈ دا سیک برا نی میتھوں سیک جھلیا نہ جاوے
ادھی راتیں ماں گزری……

سفنہ سچ ہو گیا، میرے نال جھگڑ پئی ہونی
اٹ اتے اٹ رکھکے تیرے ہیریاں دی چمک لکونی
نی چھاتی نال میں لا لئے، جاں اوہ اچھلی بھرن کلاوے
ادھی راتیں ماں گزری……

اک دن پچھدے سی، دادی پتا جی کول کد جانا
ایتکیں تاں رج رج کے، اسیں ہس ہس گل لگ جانا
اک اک بول چندرا نی میرے دھوہ کالجے نوں پاوے
ادھی راتیں ماں گزری……

کلھ میرے کول وسدے اج نظر کتے نہ آندے
نکے نکے اودرے ہوئے، کیہنوں ہونگے درد سناندے
وے لبھ تے صحیح 'نورپری' میرے نیناں نوں نیند نہ آوے
ادھی راتیں ماں گزری……

27. وسدے انند پور نوں

وسدے انند پور نوں
چھڈ چلیا کلغیاں والا ۔
ہند اتوں ہیرے وار کے،
اوہ جے جاندا ہند دا رکھوالا ۔

کیہڑا نی موڑے ایس نیلے دے سوار نوں
موت نوں پھڑایا جہنے پتراں دے پیار نوں
کیہڑے جگرے دے نال دتا نی ایس نے
اپنے ہی خون نوں ابالا
وسدے انند پور نوں

گزری ماں ہووے تاں ویکھے
کی لکھیا اس اپنے لیکھے
اپنے باز دا کویں اس بھریا
دھولاں نال اعلیٰ تے دوالا
وسدے انند پور نوں

جی کردا ایہنوں ویکھی جائیے
راہ وچ ایہدے نین وچھائیے
اپنے جگر دا خون ڈولھ کے
دنیاں نوں دتا اے وکھالا
وسدے انند پور نوں

بھولیاں بھولیاں ادھ-کھڑیاں کلیاں
ایہدیاں پتھراں اٹاں ولیاں
راہاں دے وچ کھنڈیاں دیکھ کے
کردا نہ پھیر سمبھالا
وسدے انند پور نوں

سرسا ندی دے بیٹھ کنارے
جگ دیاں ڈبیاں بیڑیاں تارے
'نورپری' ایہدے درشن کر لے
تیرا ہو جاؤ جون سکھالا
وسدے انند پور نوں

28. بندیا توں ربّ دے چپیڑاں ماریاں

چاندی دیاں چھلڑاں کی ویہہ نکاریاں
بندیا توں ربّ دے چپیڑاں ماریاں

کالو چنڈاں مار منہ جدھا توں رنگیا
اس سوہنے چند نوں ناگاں نہ ڈنگیا
اوہدے نال سوہن تیریاں اٹاریاں
بندیا توں ربّ دے……

اکھاں نال ویکھ اس دیاں اکھیاں
رب نے جگا کے کویں، جوتاں رکھیاں
نام دیاں کویں چڑھیاں خماریاں
بندیا توں ربّ دے……

سادھوآں دا سادھو، فقیراں دا فقیر وے
جھڑکاں نہ مار نانکی دا ویر وے
بھین نوں اڈیکاں ویر دیاں واریاں
بندیا توں ربّ دے……

ایہو جہے فقیراں اتوں، جگ وار دے
'نورپری' جہڑے قہر نے گزاردے
اوہدے بوہے پھیر بیٹھکے بہاریاں
بندیا توں ربّ دے……

29. ہور ہلاّ مارو

بلے کرسانو بلے بلے زمیدارو
ہور ہلاّ مارو شیرو ہور ہلاّ مارو ۔

دیش وچ ونڈ دیو پریم تے پیار نوں
نواں نواں روپ چاڑھو پنڈاں دی بہار نوں
گاؤ چھیل بانکیو تے نچو مٹیارو
ہور ہلاّ مارو……

فصلاں دے پا دیؤ پشاکاں گلیں گوریاں
سچے سچے موتیاں دے نال بھرو بوریاں
پیر پیر اتے نویں زندگی کھلارو
ہور ہلاّ مارو……

سورج دی دھپے، کتے تاریاں دی لوئے
چاننا تہاڈیاں جوانیاں دا ہوئے
ہمتاں دے نال دیش اپنا شنگارو
ہور ہلاّ مارو……

باہاں وچ باہاں پا کے ساہاں وچ ساہ اوئے
اچے نیویں کرو اک سار واہ واہ اوئے
بیج دیو طاقتاں تے حوصلے ابھارو
ہور ہلاّ مارو……

'نورپری' گوریاں دا روپ ڈولھ ڈولھ کے
پھلاں اتے لالیاں چڑھاؤ گھول گھول کے
رنگ دیو ہولیاں وساکھیاں شنگارو
ہور ہلاّ مارو……

30. مٹیار اک نچدی

بھاکھڑے توں آؤندی مٹیار اک نچدی
چند نالوں گوری اتے چنی سچے کچّ دی

پیر پیر اتے اوہنے روپ ہے کھلارنا
باغاں تے بہاراں نال دیش نوں شنگارنا
گبھرو جواناں نوں، جگون لئی آئیگی
ویہڑیاں 'چ چاننا کھنڈون لئی آئیگی
دیش دے نصیباں وچ جاؤ رچ مچ جی
بھاکھڑے توں آؤندی……

مار مار ہاکاں اوہنے پیلیاں جگونیاں
ساویاں پشاکاں پا پا سوہنیاں سجونیاں
بیلیاں ت بنجراں نوں جاؤگی اوہ رنگدی
لالی جتھے پئی اوہدے سوہنے انگ انگ دی
پنڈاں دیاں رونقاں 'چ کویں آوے نچدی
بھاکھڑے توں آؤندی……

پنج سالا یوجنا دی رانی اوہنوں کہنگے
نھیر اڈ جاؤ لشکارے جتھے پینگے
واہناں تے اجاڑاں وچ موتی اوہنے کیرنے
جٹیاں بنونگیاں، سونے دے اٹیرنے
چاندی دیاں چرخیاں تے سوت اٹھو نچّ جی
بھاکھڑے توں آؤندی……

ویکھ ویکھ ایہنوں ساری بھکھ اڈ جائیگی
بھاگ بھری جتھے جتھے پیر جا کے پائیگی
ہر مٹیار نوں سکھاؤگی اوہ نچنا
ویکھ ویکھ گدھیاں دا رنگ دونا مچنا
گھنڈ وچ لاٹ وانگوں ویکھیں کویں مچدی
بھاکھڑے توں آؤندی……

کالیاں بنونیاں نے راتاں اہنے گوریاں
گز گز لمیاں کماداں دیاں پوریاں
چائیں چائیں گھریں مٹیاراں دوڑ چلیاں
موڈھیاں تے چکیاں سنہری اوہناں چھلیاں
گھاٹ پوری ہوؤُ جیڑھی رہ گئی سی بچدی
بھاکھڑے توں آؤندی……

دیش وچ پیار اہنے ہاسے نے کھلارنے
روپ ایہدا ویکھنا ہے سارے سنسار نے
گھراں وچ ہور ہی ایہہ زندگی لیائےگی
جتھے وی پہاڑی کڑی پیر جا کے پائیگی
'نورپری' مورتی ایہہ سچی سچی سچ دی
بھاکھڑے توں آؤندی……

31. بلے جٹا بلے

بلے جٹا بلے، کل کوڈی نہیں سی پلے
اج تیرا سکا سارے دیش وچّ چلے

بار وچ چھڈ آئیوں، بھرے گھر بار نوں
قافلے دا گھٹا توں کھوایا سنسار نوں
گولیاں دے وار تیرے سوہنیاں نے جھلے
بلے جٹا بلے……

بنجراں، پہاڑاں تے اجاڑاں نوں سوار کے
کڈا توں جوان کیتا دیش نوں اسار کے
رات دنے میہنتاں دے مار مار ہلے
بلے جٹا بلے……

واہ واہ کے پیلیاں دا روپ ایوں نکھاریا
موتیاں دے بوہلاں نال پنڈاں نوں شنگاریا
چاندی نال رنگے نے توں واہن غلے غلے
بلے جٹا بلے……

جٹی دی پوشاک اج چند نالوں گوری اے
سونے دیاں پھلاں والی گتّ وچ ڈوری اے
نت نویں ہتھاں وچ پونہچیاں تے چھلے
بلے جٹا بلے……

کم تیرے کامیاں جوان کڈے ہو گئے
کارخانے ملاں تیرے، زور تے کھلو گئے
آئے جاں طوفان توں ہزار وار ٹھلھے
بلے جٹا بلے……

لمیاں جوان توں لیائیوں نہراں گوریاں
روپ نال رنگ گئیاں جتھے جتھے توریاں
شیرا تیرے وار تاں پہاڑاں نے نہ جھلے
بلے جٹا بلے……

گئے جتھے گبھرو پنجاب دیاں ماواں دے
وہن روک دتے وڈے وڈے دریاواں دے
لکھاں اتے بھاری ایہہ جوان کلے کلے
بلے جٹا بلے……

32. ہور دا ہی ہور نی

بولدیاں کونجاں کتے بولدے نے مور نی
دیش میرا ہو گیا اے ہور دا ہی ہور نی ۔

سکے سکے بنجراں، اجاڑاں وچ رونقاں
آندیاں جواناں نے پہاڑاں وچ رونقاں
ساؤن دا مہینہ سماں ویکھو نی بہار دا
پیلیاں دا روپ نی جوان ٹھاٹھاں ماردا
ماردا ہلونے جٹّ بدلاں دا شور نی
بولدیاں کونجاں کتے بولدے نے مور نی ۔

شہراں وانگ ودھ گئے نے، پنڈ تے گراں نی
مالیاں دے سراں اتے، پھلاں کیتی چھاں نی
سرو جیہا گبھرو ایہہ پچھے مٹیار نوں
کنے سچے لگدے نے نگ تیرے ہار نوں
جھمکے سنہریاں 'چ کنے کنے بور نی
بولدیاں کونجاں کتے بولدے نے مور نی ۔

چاندی دیاں پا کے پشاکاں نہراں گوریاں
کویں ساؤُ نینگراں شنگار کے نے توریاں
پیر پیر اتے کویں رونقاں نے لاندیاں
جتھے جتھے جا کے جوان پیر پاندیاں
مٹی نوں بنایا سونا کویں خور خور نی
بولدیاں کونجاں کتے بولدے نے مور نی ۔

نکا جیہا دیش نی جوان کڈا ہو گیا
تک کے حیران نی جہان کڈا ہو گیا
کویں روپ چڑھیا آزادی مٹیار نوں
جنھے روپ دونا دتا ہسّ کے بہار نوں
'نورپری' گلاں دسے چند نوں چکور نی
بولدیاں کونجاں کتے بولدے نے مور نی ۔

33. جواہر

آؤ لوکو گلاں کریئے، اوس جواہر لال دیاں
جسنوں سارے جگّ دیاں اکھاں، رو رو پھردیاں بھالدیاں

موتی لال دا لال پیارا، بھارت ماں دا ہیرا
وجیلکشمی کرشناں ورگیاں، بھیناں دا جو ویرا
اندرا گاندھی ورگیاں دھیاں، رو رو پھردیاں بھالدیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

جسدی زندگی زندگی دے گئی، موت وی زندگی ہو گئی اے
جوت جدھے متھے دی ہر تھاں، دنیاں وچ کر لو گئی اے
دنیاں رو رو باتاں پوندی، جسدے تیز کمال دیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

'نہ کوئی ویری نہ بگانہ' جو دنیاں نوں دس گیا
جاندا جاندا سبھ دیشاں دے، ہردیاں دے وچ وسّ گیا
ہر کوئی پھرے سلاہتاں کردا، جسدے نیک خیال دیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

پتر باپو گاندھی دا اوہ، دونی مہک کھلار گیا
ندیاں نالے ہوئے پوتر، جتھے ہڈیاں تار گیا
اوہدی ہر سواہ دا کنکا، قوماں پھرن سمبھالدیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

جے اوہ امن دیوتا ہیسی، لوکاں دا وی پیارا سی
اس دنیاں دے تاریاں اندر، اوسے دا لشکارا سی
شاہ، پیادے کرن سلاہتاں، جسدی ہر اک چال دیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

نہ اوہ گیا نہ چھپیا کدھرے، اوہ تے ایتھے ای رہندا اے
اوہدا جھولا ہر سفنے وچ، اجے بھی مڑ مڑ پیندا اے
'نورپری' مشکل نے ملنیاں روحاں اوہدے نال دیاں
آؤ لوکو گلاں کریئے……

34. میرے جیون والیئے تارے

میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت،
سن سن کے کوئی زندگی ہووے زندگی نوں پرتیت ۔

توں جو گیت سی چھوہے اگے، اوہ سبھ سنے سنائے،
کئی سنکھاں تے بنسی والے، سن سن کے گھبرائے ۔
کئی باغاں گلزاراں دے منہ، ہالی پئے اداسے،
کلیاں تے پھلاں دے پنڈے حالے لاسے لاسے ۔
نہ لا نعرے نہ دے باغاں، نہ اوہ چھڈ مسیت،
میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت ۔

ہن نہیں اوہ گیتاں دیاں لوڑاں سن سن سون سروتے،
ہیکاں سن پتھر ہو گاون اکو تھاں کھڑوتے ۔
دیش دیاں کوئلاں دے بلھیں ہن اوہ کوکاں بھر دے،
روپ پیار جنہاں دے ہوون اگّ دیاں ندیاں تردے ۔
سوہنی کڑی رہن دے ڈبی نہ کر پھر سرجیت،
میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت ۔

لوڑ نہیں ہن اوس ہیر دی، عشقَ میرا جو بھنڈے،
جو میرے منڈیاں دے ہتھیں چھویاں ٹوکے ونڈے !
میں نہیں اوہ پجاری چاہندا، باہلیاں مذہباں وال،
دیوی جاں کوئی پھلّ چڑھاوے، اوہ کھسکا لئے مالا ۔
چندن ورگی دیہی اپروں اندر کالی نیت،
میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت ۔

لبھّ اوہ ہتھ پیارے، نہوں-سرخی توں خالی،
اجے جنہاں نہ کلنجی ہووے، خونی سمیں دی لالی ۔
اوہ ناچی دے پیر پوتر نہ دھرتی توں لبھیں،
انھیاں مست شرابن اکھیاں خونی مہندی پبیں ۔
ہسدی ہسدی مدھی جاوے ہسّ-دنداں دی پریت،
میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت ۔

قدرت نے ایہہ چند ستارے ایسے لئی بنائے،
بندے دے اس انھے من نوں کجھ چانن دس آئے ۔
'نورپری' اوہ گیت سنا توں چھیڑ ستار سریلی،
اوہدا حسن سنے تے دوڑے لاہ کے چنی نیلی ۔
جس نوں لبھدے لبھدے تیری عمر گئی ہے بیت،
میرے جیون والیئے تارے، چھیڑ نویں اوہ گیت ۔

35. نہ ونجارے آئے

پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔
جو میرے بلھاں 'چوں لے گئے
ہسدے ہسدے سنگاں ۔

نہ کوئی جگ نے اوجاں لائیاں
روس نہ کیتے لوکاں ۔
نہ ایہہ اکھیاں نیویاں ہوئیاں
نہ کوئی دسیاں روکاں ۔
نہ کوئی کھیڑیوں ہوئے ادھالے
گلے نہ کیتے جھنگاں ۔
پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔

نہ لبھیا مہندی دا بوٹا
ٹولے باغ ہزاراں ۔
مہندی لین گئی جس کولوں
لے سئیاں، مٹیاراں ۔
دنیاں دے کئی رنگ وکھائے
جس دیاں مینوں رنگاں ۔
پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔

نہ اکھیاں ملیاں اکھیاں نوں
پہلوں جو دس آئیاں ۔
جو میرے نیناں دی مستی
پی گئیاں ترہائیاں ۔
میتھوں مینوں منگن آئیاں
لے لے وڈیاں منگاں ۔
پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔

نہ اوہ کالیاں زلفاں ڈٹھیاں
نہ اوہ زلفاں والے ۔
کولے کولے ہتھ پھیر کے
ناگ جنہاں نے پالے ۔
مینوں زندگی رہے سمجھدے
نویاں روز امنگاں ۔
پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔

پہلی وار جو چھوہیاں بلھیاں
سمدی سمدی لالی ۔
عمر بیت گئی سواد جنہاں دا
دسیا گیا نہ ہالی ۔
'نورپری' اوہ دھڑ دھڑ کردے
انگ نہ چھوہے انگاں ۔
پھیر نہ اوہ ونجارے آئے
چاڑھ گئے جو ونگاں ۔

36. میرا پیار

نکی جیہی گلّ میری ویکھو نی پیار دی ۔
کڈی وڈی بن گئی کہانی سنسار دی ۔

روپ نال کھیڈنا تے نیناں نال بولنا
کجھ دکھ دسنا تے کجھ دکھ پھولنا
جگّ نے بنا لئی ہے دھار تلوار دی
نکی جیہی گلّ میری ویکھو نی پیار دی ۔
کڈی وڈی بن گئی کہانی سنسار دی ۔

زندگی نے راہ سی پیار والا دسیا
اک پل ہاسہ نہ جوان ہو کے ہسیا
آئی نہ جوانی کوئی پھلاں تے بہار دی
نکی جیہی گلّ میری ویکھو نی پیار دی ۔
کڈی وڈی بن گئی کہانی سنسار دی ۔

چپّ چپّ وسنا تے لک لک ہسنا
دسنا جے کجھ پھیر کجھ وی نہ دسنا
جت نوں سنائی جانی گلّ سدا ہار دی
نکی جیہی گلّ میری ویکھو نی پیار دی ۔
کڈی وڈی بن گئی کہانی سنسار دی ۔

'نورپری' بڑا اوکھا پندھ وے پریت دا
جگّ نوں کی پتہ تیری زندگی دے گیت دا
کنڈیاں 'چ وسے آس رکھے گلزار دی
نکی جیہی گلّ میری ویکھو نی پیار دی ۔
کڈی وڈی بن گئی کہانی سنسار دی ۔

37. گدھا

توں بھی نچّ لے بشنیئے تیری واری آئی آ ۔
گت نہ نی کھولہو ایہدا سپّ بن جاؤگا
وال نہ نی توڑو کون ٹٹ گئے ملاؤگا
مینوں نہ نچاؤ میرا کوئی رس جاؤگا
وینی نہ مروڑو میرے چوڑا کتھے پاؤگا
میہنے مارو نہ نی رنڈیؤ،
سہریاں دا آیا گھر نائی آ
توں بھی نچّ لے بشنیئے تیری واری آئی آ ۔

چونڈھیاں نہ وڈھو مینوں وڈھّ وڈھّ کھاؤگا
باہلا نہ ہساؤ مینوں رون آ جاؤگا
لیڑے نہ نی پاڑو میرا روپ ڈلھ جاؤگا
گھنڈ نہ نی لاہو پاپی پنڈ مر جاؤگا
مینوں نہ نی چھیڑو رنڈیؤ،
کھنگھدا دلان وچ بھائی آ
توں بھی نچّ لے بشنیئے تیری واری آئی آ ۔

لیڑا نہ نی کھچو میرا رنگ اڈ جاؤگا
بوہا نہ نی ڈھووو کوئی چند چڑھ جاؤگا
پھلّ نہ نی مارو میرا لکّ ٹٹ جاؤگا
بھابی نہ نی آکھو میرا دیؤر رس جاؤگا
رولا پاؤ نہ نی رنڈیؤ،
آؤندا میرا چھیل سپاہی آ
توں بھی نچّ لے بشنیئے تیری واری آئی آ ۔

مورنی نہ آکھو کوئی وادھا ودھ جاؤگا
کوئل نہ نی آکھو کوئی پنجرے 'چ پاؤگا
کونج نہ نی آکھو میرے لہو کوئی نھاؤگا
ہیر نہ نی آکھو کوئی کنّ پڑواؤگا
رانجھا آ گیا نی رنڈیؤ،
جیہڑا جٹی ہیر دا سودائی آ
توں بھی نچّ لے بشنیئے تیری واری آئی آ ۔

38. بھلی یاد

وینی ذرا پھڑا گوریئے، وینی ذرا پھڑا ۔
میں ایہہ ونگاں توڑ کے ویکھاں نویاں دیاں چڑھا ۔

ہن تے نال سمیں دے ترنا،
گھنڈ نہ پردہ کرنا ۔
ہن نہ باہلے سکیاں کولوں
پیار کرنا توں ڈرنا ۔
جاگن راہ تے جاگے زندگی،
چوڑا ایوں چھنکا، گوریئے، وینی ذرا پھڑا ۔

پیار بھرے نیناں دے اندر
بھر کوئی ایسی مستی ۔
ڈگ ڈگ وکے نہ رستے دے وچ
پریت ایہہ ایڈی سستی ۔
چارے باہاں گل نوں آون،
انگ انگ نشیا، گوریئے، وینی ذرا پھڑا ۔

ہن ڈولی وچ بیٹھ بیٹھ کے
تھک گئیاں مٹیاراں ۔
ہن نہیں چاندی دے ٹھیکر لئی
چکنا حسن کہاراں ۔
ہن نہیں بدھے-رسے وکنے،
لک لک کے ایہہ چا، گوریئے، وینی ذرا پھڑا ۔

ہن چہوں نیناں وچ کھڑوتے
رہ گئے دور ہنیرے ۔
ہن زندگی دے اردے گردے
چانن چار چپھیرے ۔
'نورپری' ایہہ بنھ نہ ہونے
روپ بھرے دریا ۔
وینی ذرا پھڑا گوریئے، وینی ذرا پھڑا ۔

39. کدی جوانی رانگلی

کدی جوانی رانگلی میرے بھرویں بھرویں انگ
کلھ چڑھائی پیکیاں میری اج تڑک گئی ونگ
عشقَ لپیٹے ڈوریئے، روپ پیازی رنگ
میری اکو زلف دے منہ وچ کئی ہزاراں ڈنگ
بن نشیوں نشیا گئی، توراں مست ملنگ
انگ انگ بھریا مستیاں چال نرالے ڈھنگ
جاں میں مانگ سنوار لئی، میں کئی نیناں دی منگ
نیویاں نظراں میریاں، پھردیاں ایوں نشنگ
کئی پواڑے پا گئی میری ہسدی ہسدی سنگ
میں کھیڑیں سنھاں ماریاں، کئی اجاڑے جھنگ ۔

40. ایہہ کی کردا

ایہہ کی سجنا، کردا ؟
نالے اندروں پریتاں گنڈھدا،
نالے باہروں ڈردا ۔

روز روز دے لوک-تماشے
اکو وار مکا دے ۔
جاں ایہہ اگّ بجھا دے دھکھدی،
جاں بھامبڑ بھڑکا دے ۔
توں جگّ کولوں پردے رکھدا،
تاہیؤں تے دکھ زردہ ۔
ایہہ کی سجنا، کردا ؟
نالے اندروں پریتاں گنڈھدا،
نالے باہروں ڈردا ۔

پھلاں دے مونہاں تے لالی
جاں ہسدی کجھ تکی ۔
سولاں بن بن اٹھ کھڑوتی،
قدرت زر نہ سکی ۔
اپنا آپ وکھا کے پہلوں
دوش کسے سر دھردا ۔
ایہہ کی سجنا، کردا ؟
نالے اندروں پریتاں گنڈھدا،
نالے باہروں ڈردا ۔

بے سمجھی وچ نکی جہی گلّ
لمی کر لئی باہلی ۔
دل دے بھیت اجاگر کیتے،
سارے کاہلی کاہلی ۔
اکھیاں رونوں رہ نہ سکیاں
ہن کیوں ہوکے بھردا ۔
ایہہ کی سجنا، کردا ؟
نالے اندروں پریتاں گنڈھدا،
نالے باہروں ڈردا ۔

توں تے کریں پیاراں دی گلّ
لوک کہن بدنامی ۔
ایتھے پیار دیاں کی گلاں
جانن بندے کامی ۔
سونے روپ دے جھگڑے دے وچ
'نورپری' کیوں مردا ؟
ایہہ کی سجنا، کردا ؟
نالے اندروں پریتاں گنڈھدا،
نالے باہروں ڈردا ۔

41. نہ ہو اہلے

ہن نہیں اہلے ہویاں مکنی،
ہن نہ اہلے ہو اوئے یار ۔
گھنگٹ-والیا، گھنگٹ لاہ دے
کر دنیاں تے لو اوئے یار ۔
دونہ نیناں وچ وسّ کے پہلوں،
ہن نہ نین لکو اوئے یار ۔
'نورپری' دے درد ویکھ جا،
کجھ چر کول کھلو اوئے یار ۔

صورتَ اہیؤ، پنجر اہیؤ،
اہیؤ ای مہفل یاراں دی ۔
سہل کلائی گل نوں آئی،
موڑ دتی مٹیاراں دی ۔
چھنک سنے تے ڈردا جیوڑا،
چوڑے دے چھنکاراں دی ۔
'نورپری' نے مہندی سمجھی،
نکلی اگّ انگیاراں دی ۔

وگدے راہ سبھ رہ گئے اتھے
موڑ نہ پایا راہیاں نے ۔
گھنگٹ وچ لکوئیاں شرماں،
ہن سبھ شرماں لاہیاں نے ۔
زلفاں گندیاں گل وچ پئیاں
نہ گندیاں نہ واہیاں نے ۔
'نورپری' جند تڑپھن لگی،
پھاہی جد دیاں پھاہیاں نے ۔

بے-پرواہ دے نال یارانہ،
ویکھن نوں جی کردا اے ۔
آنڈھ گوانڈھی ویہڑا بھرمی،
پیر پیر جی ڈردا اے ۔
حسن جوانی دونو کھنجھ گئے،
ہڈ ہڈ جاندا گردہ اے ۔
'نورپری' اوہ بوہا ڈھو کے،
بیٹھا اپنے گھر دا اے ۔

42. ترہائیاں

سجنا، تیریاں نیناں اندر
لکھاں جام صراحیاں ۔
لکھاں پیار نشے وچ بھجے،
لکھاں بے پرواہیاں ۔

اکھیاں ویکھن، نظراں بولن،
بلھ رہن چپ کیتے ۔
پیار تیرے دا مذہب نہ کوئی،
ایہہ مذہب بے-پرتیتے ۔
لکھاں عشقَ تیرے در ڈھکے،
جاں توں زلفاں واہیاں ۔
سجنا، تیریاں نیناں اندر
لکھاں جام صراحیاں ۔

نہ کوئی رنگ روپ دا جھگڑا
تیرے اردے گردے ۔
شاہ فقیر انیکاں تیرے
نخرے چکی پھردے ۔
کئی حسناں نے خاک تیری نوں
ملیا وانگ سدائیاں ۔
سجنا، تیریاں نیناں اندر
لکھاں جام صراحیاں ۔

تیرا روپ کنھے نہ ڈٹھا،
تیرے روپ ہزاراں ۔
تیرے روپ 'چ رنگیاں ہوئیاں
جگ دیاں کل گلزاراں ۔
لکھاں دے گھنڈ چکے رہ گئے
توں نہ نظراں پائیاں ۔
سجنا، تیریاں نیناں اندر
لکھاں جام صراحیاں ۔

پیار تیرے دی گوڑھی رنگن
جس نوں ہے چڑھ جاندی،
اوہدے نین ویکھن نوں تیری
دنیاں ہاڑے پاندی ۔
اوہدے عشقَ جھناں وچ ڈب کے
رہیاں کئی ترہائیاں ۔
سجنا، تیریاں نیناں اندر
لکھاں جام صراحیاں ۔

43. اکو گلّ چوڑیاں دی

(دو گانا)

عورت:- اکو گلّ چوڑیاں دی
اوہ بھی منی نہ میری توں سردارا
وے گھر بار سانبھ اپنا
میرا ہونا نہیں وے ایس تھاں گزارا

مرد:- نی ایڈیاں نہ کر کالھیاں
گھر نرما آؤن دے میرا
ہیریاں دے نگ لا کے
چوڑا سونے دا گھڑا دیاں تیرا

عورت:- وے تیرے گھر آئی جد دی
ہویا اک وی شوق نہ پورا
تھکّ گئی پکاندی ٹکیاں
مٹی ہو گئی چھاندی بورا

مرد:- نی ویکھ تے صحیح باہر جا کے
تیرے روپ توں گوریاں چھلیاں
کھڑ کھڑ کھیت ہسدے
کتے جان نہ جوانیاں جھلیاں

عورت:- وے اک دن کھیت 'چ گئی
مینوں ویکھ کے سرہوں دے پھلّ ہسّ پئے
باجرے دے سٹیاں وچوں
کتے مینہہ موتیاں دے وسّ پئے

مرد:- نی جنیاں وی روپ والیاں
تیرے روپ دا بھردیاں پانی
مینوں راجا کہن پنڈ دا
تینوں کہندیاں روپ دی رانی

عورت:- وے لمبڑاں دی نونہ ویکھ خاں
سونے نال وے لدے انگ سارے
سچے سچے موتیاں دے
اوہدے لونگ 'چ پین لشکارے

مرد:- نی گھر وچ پنج بوریاں
پی دودھ، خواہ مکھن ملائیاں
کسے کولوں پچھ تے صحیح
کویں تیرے تے لالیاں آئیاں ۔

44. چلے میرا گوپیا

چلے میرا گوپیا نی چلے
بلے بلے نی بلے بلے
نال گھم گھم جان ویری وٹ ول کھان
میری جالی دے دپٹڑے دے پلے
چلے میرا گوپیا……

اڈی اڈی جاواں نی میں گوپیا گھماواں
اکو ہی گھماٹے وچ سو سو ول کھاواں
سن سن گھوکراں تے سوکراں دپٹے دیاں
پنچھیاں دے ساہ سک چلے
چلے میرا گوپیا……

میری گتّ نالوں لمے ساڈے باجرے دے سٹے
سچے موتیاں توں سوہنے نال دانے چٹے چٹے
گوریاں نے باہواں، اتے ونگاں سترنگیاں
تے وس نہ سپیریاں دا چلے
چلے میرا گوپیا……

اک چھال دوجی چھال چھالاں اتے چھالاں
مہندی والے پیر مار مار اگ بالاں
ہرنیاں دی ڈار دے دپٹے لہکے وارو واری
پنچھیاں دے نال اڈ چلے
چلے میرا گوپیا……

45. دیور دی جوانی نے

دیور دی جوانی نے، ساڈے روپ نوں بڑا کلپایا
چھم چھم رون اکھیاں، چھٹی ماہی نہ اجے گھر آیا

تیریاں شریکاں نے، سارا پنڈ چاڑھیا سر میرے
نظراں نوں جان پھوکدے، کہندے لال گھگرے دے گھیرے
جاں میں لنگھاں گھنڈ کڈھ کے، کہن چند بدلی ہیٹھاں آیا
دیور دی جوانی نے……

رتی کو سندھور بھکّ کے پایا لونگ جاں برجیاں والا
روٹی لے کے کھیت نوں چلی، اتے لے کے ڈوریا کالا
گھر گھر اگ لگ گئی، جاں میں گھنڈ نوں ذرا سرکایا
دیور دی جوانی نے……

انبیاں دا رنگ ویکھ کے، بھوئے ہو گئی جوانی میری
اک رات گھر اون دی چٹھی آئی نہ ویریا تیری
پھلاں نال رخ بھر گئے، ساڈا سکھنا روپ کملایا
دیور دی جوانی نے……

گورے گورے ہتھ ریشمی، مہندی رنگلی ویکھ کے جھردے
جھانجراں توں پیر سکھنے اڈی مار نہ گلی وچوں تردے
منہ تے اداس لالیاں، 'نورپری' نے وچھوڑا پایا
دیور دی جوانی نے……

46. سجن تیری نوکر

سجن تیری نوکر، نوکر ہو ہو رہیاں
اکھیاں رو رو راہاں ویکھن
توں خبراں نہ لئیاں
سجن تیری نوکر……

پاگل دل نوں کی سمجھاواں
کویں ولکے کویں وراواں
کھل کھل زلفاں نھیر مچایا
اکھیاں اودر گئیاں
سجن تیری نوکر……

دنیاں ویکھی دنیاں والے
اپروں گورے اندروں کالے
ایہہ ہنجھوآں دے آسے پاسے
کئی دھولاں نے پئیاں
سجن تیری نوکر……

نہ لا سجنا باہلے لامبو
جے بل اٹھیا کیہڑا سامبھو
'نورپری' میں تیری ہوئی
تیرے توں وک گئیاں
سجن تیری نوکر……

47. گجرے

گجرے وکنے آ گئے ہور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

پیکیاں دے پنڈ دے ہوئے پرانے
سوہریاں دے نویں نکور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

آسے پاسے چند کوئی چڑھیو اے
وچ کئی مست چکور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

ویچن والا بھولا بھالا
ویکھن والے چور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

اوہ پردیسی جی نہیں لبھدا
کی سسڑی تے زور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

ساون دی رت پیلاں پاون
مورنیاں گھر مور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

دے کے پریبند چوریں لے لے
دین دہائیاں بور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

سکیاں نناناں لک لک ویکھن
پل پل لان ٹکور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

'نورپری' جاہ میں نہیں لینے
گھر وچ مچدا ای شور
نی گجرے وکنے آ گئے ہور ۔

48. سوہرے جاندی دے

(دو گانا)

عورت-سچے پھلّ وے پراندی دے
گھگرے تے جان نچدے
میرے سوہرے جاندی دے ۔

مرد-نید تیرے دھپ وچ جاندی دے
دھون اتے آ نی گئے
کوئی مڑھکے چاندی دے ۔

عورت-میرا سہج جوانی دا
گوری گوری دھون اتے
لشکارا گانی دا ۔

مرد-کوئی کھلر نہ اگ جاوے
میرے کولوں گھنڈ کڈھ لے
تینوں نظر نہ لگ جاوے ۔

عورت-لالی کڑیاں تے اون لگی
موتیاں دا بھریا ہویا
جدوں لونگ میں پون لگی ۔

مرد-اہد نہیں پیار دکھاوے دا
راہاں وچ ڈلھدا پھرے
ساڈا چا مکلاوے دا ۔

دونو-اسنو جگ توں بچائیں وے ربا
ساڈیاں پیاراں نوں
کوئی نظر نہ لائیں وے ربا ۔

49. جاں سجناں گھر آئیاں

اکھیاں رنگیاں گئیاں،
جاں سجناں گھر آئیاں ۔

کلھ روئیاں بھر بھر ڈسکورے
کر کر کے سجناں دے جھورے
اج رنگ رتڑے نین گلابی
موتیاں ورگے ہوٹھ عنابی
تک تک دین دہائیاں
اکھیاں رنگیاں گئیاں……

تھوڑھے اتھرو باہلے ہاسے
اکھیاں وچ اکھیاں دے واسے
چاواں بھریا سارا ویہڑا
خوشیاں بھریا سارا کھیڑا
بھل گئیاں چترائیاں
اکھیاں رنگیاں گئیاں……

دل دیاں جانن والے آئے
وچھڑے ہاسے نال لیائے
ویکھ ویکھ کے دل نہ رجدا
پل پل ویکھن اٹھ اٹھ بھجدا
ہو گئی وانگ سدائیاں
اکھیاں رنگیاں گئیاں……

چپ کر جاواں پھیر بلاواں
تھوڑھا بولاں بہت بلاواں
'نورپری' سجناں بن جینا
خون جگر دا پل پل پینا
جگ نے لیکاں لائیاں
اکھیاں رنگیاں گئیاں……

50. لنگھ آئی

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
پنڈ دی آ گئی جوہ وے
گھنڈ نہ چک ویریا
ہور نہ شریکاں نوں لوہ وے ۔

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
لاگے آ گیا گھر وے
گھنڈ نہ چک ویریا
پاپی پنڈ جاؤ مر وے ۔

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
لمبڑاں دا لنگھ آئی در وے
میں لنگھ گئی ویریا
ڈوریا نہ سر تے دھر وے ۔

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
لنگھ آئی پنڈ سارا
ایویں نہ جھڑک ویریا
رہ جاؤ دیور کوارا ۔

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
میں آ گئی وچ ویہڑے
مر جانگے ویریا
لوک سڑنگے جیہڑے ۔

بیریاں وی لنگھ آئی
ککراں وی لنگھ آئی
ہن بن آئی گھر والی
آ ویکھ لے ویریا
ہسدی چمبے دی ڈالی ۔

51. ہور رنگ ہور ہو گیا

نی ایہدا گھڑی گھڑی پل پل ہور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا
چتّ لے گیا چراکے چتّ چور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

ایہنوں مٹھیآں اون تریلیاں، دل دھڑکے ای دھڑکے
ایہہ تے پگدی پگدی ہار گئی گلّ رڑکے ای رڑکے
ایہدی ڈگدی ڈگدی تور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

ایہدے انگ انگ کمبنی چھڑ گئی، اٹھیاں جھرناٹاں
ایہدے نین نشیلے بھل گئے، تک لمیاں واٹاں
ایہدے پیار دا مچّ گیا شور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

ایہدے ہتھیں کمبدیاں ونگڑیاں، نی ادھا روپ سدائی
اج شرماں دے وچ ڈب گئی، اک اک انگڑائی
ایہہ تے آپے ای بن گئی چور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

ایہدی مالا دے الجھ گئے، آپے وچ منکے
اج پیریں چھنک پازیب دی نہ بولے نہ چھنکے
اج جھڑ جھڑ پیندے بور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

اہنے اج ہی کھیڈاں کھیڈیاں، جگّ توں ڈر ڈر کے
ایہہ کجلا سہمیاں سہمیاں جادو کر کر کے
کوئی مل گیا جادو خور نی، ہور رنگ ہور ہو گیا ۔

52. نی نندے

نی نندے نی شوقن نندے، لاہ سٹّ گل دی گانی نی
اجے نہ نینی کجلا پا پا، چاڑھ نہ تیر کمانی نی ۔

نی نندے نی ہرنیئے نندے، نہ تر کاہلیاں توراں نی
اجے نہ لا چنیاں نوں موتی، وٹ وٹ سچیاں ڈوراں نی ۔

نی نندے نی الھڑ نندے، نہ ڈاہ پلنگھ رنگیلے نی
لاٹاں وانگر بل اٹھنگے، نین تیرے شرمیلے نی ۔

نی نندے نی روپ رکانے، نہ لا ہس ہس مہندی نی
ایہدے کولوں ہون نہ ٹھنڈے، جاں کدھرے بل پیندی نی ۔

نی نندے نی گوریئے نندے، نہ تک رنگلا چوڑا نی
اجے نہ بلھیں مل دنداسے، کر کر کے رنگ گوڑہا نی ۔

نی نندے نی پیاریئے نندے، نہ گا پیار دے گیت کڑے
اجے جگا نہ ستے جذبے، کر کر چیتے پریت کڑے ۔

نی نندے نی بیبیئے نندے، چرخی ڈاہ پرانی نی
باری ڈھو ڈھو کھولھ کھولھ کے، ویکھ نہ جھیتاں تھانی نی ۔

نی نندے نی ہونیئیں نندے، نہ واہ کالے کیس کڑے
اؤترا ویہڑا لوکی بھرمی، ماہی تیرا پردیس کڑے ۔

نی نندے نی بھولیئے نندے، پل پل باہر نہ جا کڑے
'نورپری' جد گھر آ جاؤ، لاہ لئیں دل دے چا کڑے ۔

53. دہائی نی دہائی

دہائی نی دہائی
نیناں نال ہون لگی نیناں دی لڑائی ۔

صندلی دپٹے اتے بوٹیاں نے کالیاں
کتھے کتھے کھہندیاں نے کناں دیاں والیاں
زلفاں دے کنڈلاں 'چ موتی لٹکائی
دہائی نی دہائی……

اج ادھی چپ وچ کنے کنے گیت نی
انگ انگ وچ وساں گھولدی پریت نی
اکھیاں دی لالی ایہدی کویں نشیائی
دہائی نی دہائی……

مٹھی مٹھی کمبنی ''چ کیہو جہے طوفان نی
اج ایہنوں اپنی بھی بھل گئی پچھان نی
گجھی گجھی تور ادھی ہو گئی سدائی
دہائی نی دہائی……

54. تارہ میرا

ونگاں والیاں ہتھاں دے نال
تارہ میرا توڑدی پھراں
اڈے میرا ڈوریا، اڈے ہوا دے نال
تارہ میرا توڑدی پھراں ۔

پیریں میرے جھانجر چھنکے
ہک تے ہار ہمیل
پھلاں دے وچ میں تتلی بن گئی
ویلاں 'چ بن گئی ویل
تارہ میرا توڑدی پھراں ۔

بھابو میری چھیل چھبیلی
ویر ملوک ندان
لکن میچیاں کھیڈن پھردے
کنکاں دے کھیت جوان
تارہ میرا توڑدی پھراں ۔

کیتیاں گوڈیاں لگیاں ڈوڈیاں
کھڑے کپاہ دے ہاسے
جٹی دی جوانی سامبھی نہ جاوے
تردی ماردی پاسے
تارہ میرا توڑدی پھراں ۔

ساڈے تے ویہڑے انبیاں رسیاں
وچ وچ کھڑے انار
چندری گوانڈھن جھاتیاں مارے
جھاتیاں نری تلوار
تارہ میرا توڑدی پھراں ۔

55. کوٹڑا چھپاکی

میں گت دا بنا لئیا کوٹڑا
نی کوٹڑا چھپاکی……

بانہہ جے ہلاواں ونگاں کھڑکن
دوڑاں تے ہار ہمیلاں
منہ کڑیاں دے پھلّ چند-مکھیئے
لمیاں ناگر ویلاں
ویلاں دوالے بانور بھنورا
بھنورے دوالے ویلاں
نین کہن ایہہ مست شرابن
روپ کہے ایہہ ساقی
نی کوٹڑا چھپاکی……

جیوں جیوں چڑھدی جائے جوانی
دل نوں کجھ کجھ ہوئے
کلی دلان وچ نچّ نچّ ویکھاں
بجھدی لاٹ دی لوئے
پپلاں دے پتاں دے کوکلے بنا لئے
مرکیاں نال پروئے
باری وچوں چند چڑھیا ویکھیا
ایہہ پاپی دل روئے
اپنے ویرے نوں رہے سکھوندی
سوہریاں دی نند لڑاکی
نی کوٹڑا چھپاکی……

دس وے رملیا رمل تیری ایہہ
اج دے دن کی کہندی
سٹ کے ویکھ خاں دل میرے دی
دھڑکن ہے بجھّ لیندی
سورج ڈبیا گوریاں گوریاں
بدلیاں لا لئی مہندی
کیہڑے دیسوں اؤناں پیا نے
دسّ کدھروں دی پیندی
'نورپری' سبھ سچیاں سنا دے
کجھ نہ رکھ لئیں باقی
نی کوٹڑا چھپاکی……

56. اک پاسے ٹاہلیاں

اک پاسے ٹاہلیاں، تے اک پاسے بیریاں
سون دا مہینہ پینگھاں تیریاں تے میریاں ۔

پہلا جھوٹا جھوٹیا، جوانی نے پیار دا
کٹیا نہ جاوے سماں کلیاں بہار دا
کھل کھل کیساں نے لیاندیاں ہنیریاں
اک پاسے ٹاہلیاں……

دوجا جھوٹا پیار دا، پیاریاں لئی رہن دے
اکھیاں دا دکھ، ساڈے ہنجھوآں نوں کہن دے
پینگھاں اجے چھوٹیاں تے گلاں نے لمیریاں
اک پاسے ٹاہلیاں……

بھابو نے سنائی، جویں ٹٹ اوہدی ونگ گئی
وچے گلّ رہ گئی تے رات ساری لنگھ گئی
اوس ویلے اتھرو میں رج رج کیریاں
اک پاسے ٹاہلیاں……

رات نہیوں لنگھدی، تے دن نہیوں بیتدا
لوکاں نوں کی پتہ ساڈی زندگی دے گیت دا
جگّ اکھاں پھیر لیندا، ربّ نے جاں پھیریاں
اک پاسے ٹاہلیاں……

57. راتاں

ماہی گھر آیا راتاں نکیاں نکیاں
ماہی دی تیاری، راتاں پھکیاں پھکیاں ۔

تر گیا ماہی راتاں وڈیاں وڈیاں
حالَ وے ربا وے بھنّ توڑ گئیاں ہڈیاں ۔

ماہی پائیاں چٹھیاں میں پڑھ پڑھ ڈٹھیاں
کوڑیاں وی گلاں سبھے مٹھیاں ہی مٹھیاں ۔

باہلا چر ہویا جدوں ماہی چٹھی پائی نہ
حالَ وے ربا وے سانوں نیند کدی آئی نہ ۔

ماہی گھر ہے نہ، سانوں سہریاں دا چا نہ
پیکیاں دا پنڈ چنگے لگدے بھرا نہ ۔

وڈھ وڈھ کھاندیاں سہیلیاں حویلیاں
حالَ وے ربا وے سبھے ہندیاں وی ویہلیاں ۔

سسّ کدی آکھے گھر چند نوں منگا دیاں
'نورپری' دودھ نال بیٹھی نوں نہا دیاں ۔

لکھ کڈھے گال تے میں اگوں چھڈاں ہس نی
حالَ وے ربا وے ساڈی کڈی چنگی سسّ نی ۔

58. میرے روگی نین

میرے روگی روگی نین، باہلے چپ چپ رہن
میرا ماہی گھر ہووے تے پواڑے کاہنوں پین ۔

اک ساونے دی رت، گھر کلا کلا بتّ
اک اتھری جہی گت، بھوئے کر گئی اے نین
میرے روگی روگی نین……

نہ کوئی ڈولیاں دا چا، نہ کوئی سوہریاں دا بھا
نہ کوئی جند دا بچا، ایہہ وچھوڑیاں دے وہن
میرے روگی روگی نین……

باہلی لاڈلی ننان، جہنوں پیکیاں تے مان
اوہ تے آکھے جان جان، بھابی ہو گئی سدین
میرے روگی روگی نین……

ساڈے پپلاں دے پتّ، چھیڑی رکھدے کپتّ
ایہہ سکائی جاندے رتّ، ایویں ڈگ ڈگ پین
میرے روگی روگی نین……

ایسے روپ دیاں گلاں تے جدائی دیاں جھلاں
جان سامبھیاں نہ چھلاں، ساتھوں روکیاں نہ رہن
میرے روگی روگی نین……

59. حویلی والے جٹّ دا

روپ کویں ڈلھدا حویلی والے جٹّ دا
سونے رنگی جٹی تے دشالا سچے پٹّ دا ۔

کڈے کڈے چا نے نروئے ہر انگ دے
پنڈ دیاں رونقاں نوں جان جیہڑے رنگدے
پیندے لشکارے جتھے روپ بھری ونگ دے
ایہدے لشکاریاں توں اوہ بھی کھٹی کھٹدا
روپ کویں ڈلھدا حویلی والے جٹّ دا……

پیاری پیاری ویکھ لو ہوا کڈی وگ گئی
سرو نالوں لمی گتّ اڈیاں نوں لگ گئی
مہندی والے پیر تے بجھوندی ماری اگ گئی
کھل کھل پیندا وٹ ڈوریئے دے وٹّ دا
روپ کویں ڈلھدا حویلی والے جٹّ دا……

بھتا لے کے چلی چند گھنڈ 'چ لکو کے
وینہدیاں جوان کویں کنکاں کھلو کے
موتیاں دے بک بک گتّ 'چ پرو کے
'نورپری' ویکھدا نہ پیر اگوں پٹدا
روپ کویں ڈلھدا حویلی والے جٹّ دا……

60. راوی تے جھناں

میرے سوہریاں نے ضدّ ضدّ ناں رکھیا
کسے راوی رکھیا تے جھناں رکھیا ۔

جاں میں پھلاں بھرے گھنڈ سرکائے ہسّ کے
جھٹّ ویلاں نال بھر گئے نصیب سسّ دے
ساڈی دھپّ نوں بنائی لوکاں چھاں رکھیا ۔
میرے سوہریاں نے………

اتھے سون دے مہینے وچ تیاں لگیاں
ساڈے وچ کوئی نہ ٹھگّ پھیر ہوئیاں ٹھگیاں
پھیر ٹھگیاں دا میرے تے نیاں رکھیا ۔
میرے سوہریاں نے………

مینوں ملو ملی گدھے 'چ نچون والیاں
سبھے ہو گئیاں بے ہوش گدھا پاؤن والیاں
سارا ہتھاں تے نچائی میں گراں رکھیا ۔
میرے سوہریاں نے………

مینوں جھانجراں گھڑا کے اوہناں ہور دتیاں
نی اوہ متھّ متھّ گدھیاں دے پڑ جتیاں
میرا روپ وڈیائی ہر تھاں رکھیا ۔
میرے سوہریاں نے………

میرے 'نورپری' بھاگاں دے حساب دسدا
میری آرسی دے شیشے 'چ پنجاب وسدا
اوہنے نویں گیت دین دا ہیاں رکھیا ۔
میرے سوہریاں نے………

61. بنگالی آیا

بھابی تیری گتّ ورگا، سپّ لے کے بنگالی اک آیا
ویکھیں میرے رنگ ورگا چولا اوس رنگ کے گل پایا ۔

نی کناں وچ خونی مندراں، لاگے کنڈلاں نے پایا گھیرا
نین اوہدے لے گئے کڈھ کے، رگّ بھر کے کالجا میرا
سکھر دپہر لٹ لئی، چھناں بھر کے خیر جاں پایا ۔
بھابی تیری گتّ ورگا………………

بھابی مینوں دھپّ لگدی، میتھوں پیر پٹیا نہ جاوے
وچے وچ دل چندرا کجھ سوچدا تے اگّ بھڑکاوے
گجھے گجھے ہول اٹھدے جاں میں ہتھ ہکڑی نوں لایا ۔
بھابی تیری گتّ ورگا………………

لاگلی حویلی ول دی جوڑی اڈدی کبوتراں دی آئی
آپو وچ گھلّ گھلّ کے اوہناں ہور میری جند تڑپھائی
آپے میری گانی ٹٹّ گئی جاں میں ہتھ ہکڑی نوں لایا ۔
بھابی تیری گتّ ورگا………………

ویہڑے تے جوانی آ گئی، جاں اوہ بین نی وجوندا آیا
جنیاں جوان کڑیاں اوہنے ساریاں دا دل بھرمایا
کی توں پچھیں 'نورپری' وے میں کتھے کتھے درد لکایا ۔
بھابی تیری گتّ ورگا………………

62. پونیاں

پونیاں نی پونیاں، ایہہ پون پواڑے پونیاں
اک ننان سلوہتاں کردی دوجی مڈھ لڑائی دا
متھے دی ہر تیوڑی اندر، دیوے ڈراوا بھائی دا
سوہریں آ کے چیتا آیا، سخن سکی بھرجائی دا
چھالے بن بن کداں رڑکے، کولا روں سلائی دا
ہنجھو بھر بھر ڈولھی جاواں، ہون نہ اکھاں اونیاں
پونیاں نی پونیاں…………

چرخی میری رانگلی تے رانگلی دا چا کڑے
نویں حویلی کوئی نہ جانو بہ گئی کلی ڈاہ کڑے
کڈھاں تند تے تند نہ نکلے کنھے لئی بھرما کڑے
رہ پردیسیں جی نہیں لگدا، جی ڈٹھا پرچہ کڑے
تکلے نال لپیٹے کھاندیاں، مڑ مڑ پئیاں پونیاں
پونیاں نی پونیاں…………

کتنی میری پھلاں والی، بھری بھرائی رہ گئی
گجھی یاد کسے دی آئی، سنجھی من وچ بہ گئی
بت دوالے رہ گئے گہنے جی نوں جی دی پے گئی
اک اک کرکے پونی اڈ گئی، گل اڈاکے لے گئی
'نورپری' ویہڑے وچ اڈ اڈ کرن لڑائیاں دونیاں
پونیاں نی پونیاں…………

63. کینٹھے والا

اک کینٹھے والا آ گیا پروہنا
نی مائی تیرے کم نہ مکے ۔
ساڈے مڑ مڑ اہنے کد آؤنا
نی مائی تیرے کم نہ مکے ۔

تردا تے تلیدار جتی رڑکدی
اکھیاں 'چ اگ وانگوں لالی بھڑکدی
کنجیاں پھڑا مائی کڈھاں نی صندوق وچوں
پھلاں والا ریشمی وچھونا،
نی مائی تیرے کم نہ مکے ۔
اک کینٹھے والا………

میرے کولوں سنگدا کھڑاک سن ونگ دا
بڑا سمجھایا نی اوہ بوہا نہیں لنگھدا
اچی پہلوں ویکھے پھیر نیویاں اوہ پا لوے
بلھیاں دے وچوں مسکونا،
نی مائی تیرے کم نہ مکے ۔
اک کینٹھے والا………

دل کہندا اوہنوں کول اپنے بہا لواں
ویکھ ویکھ روپ اوہدا اکھیاں رجا لواں
'نورپری' غصے ہو کے اوہ تر جائیگا
منتاں دے نال پؤُ مناؤنا،
نی مائی تیرے کم نہ مکے ۔
اک کینٹھے والا………

Punjabi Ghazlan Nand Lal Noorpuri

1. بندیا
بھنّ دے اوہ کلیاں، لوہ دے اوہ ہاسے

بھنّ دے اوہ کلیاں، لوہ دے اوہ ہاسے ۔
جنہاں کولوں تر گئے نے، بھورے نراسے ۔

پون کھوہ دے وچ، تے اوہ امرت دے سومے،
جنہاں کول مر گئے نے راہی پیاسے ۔

غرق کر دے اوہ دولتاں تے خزانے،
گئے جتھوں خالی فقیراں دے کاسے ۔

اوہ پریاں دی صورتَ نوں کیڑے نہ چلے،
سجن گئے جگ توں جنہاں دے اداسے ۔

رکھ دے اوہ چلھے تے تکڑی دے پلڑے،
جنہاں وچ نے تلدے چھٹاکاں دے ماسے ۔

چڑھی دب دے سورمے دی جوانی،
ظلم، پاپ پلدے جہدے آسے پاسے ۔

اوہ سریلے نینیں توں سوئے پرو دے،
جنہاں وچ توں غیرت دے دیوے نہیں چاسے ۔

توں اس گھنڈ دے پردے نوں لیراں بنا دے،
جدھے وچ پئے قید لکھاں بیاسے ۔

ڈھا دے اوہ مندر بنا دے اوہ مڑھیاں،
جنہاں وچ غریباں غلاماں دے واسے ۔

جنہاں وچ محبت دا رتی نہ چانن،
اوہ چھڈ 'نورپریاں'، دکھاوے، دلاسے ۔

2. غضب ہے اپنے میں عشقَ تے اعتبار کر بیٹھا

غضب ہے اپنے میں عشقَ تے اعتبار کر بیٹھا ۔
میں اپنا آپ قاتل اپنے تے وار کر بیٹھا ۔

تسلی سی جوانی نوں کہ میرا ربّ نہیں کوئی،
گناہ کر کے خدا دے ساہمنے انکار کر بیٹھا ۔

ذرا دوزخ 'چوں جاندے جاندے مینوں مل تے جاون دے،
گنہگاراں دی دنیاں نال ہاں میں پیار کر بیٹھا ۔

خبر نہیں رب دے میخانے 'چ ہووے رند کوئی پیندا،
میں کھوہ کی پی لواں تے کہ دیاں کی یار کر بیٹھا ۔

تیرے اڈدے ہوئے گھنگٹ 'چوں تیری شکل ویکھی اے،
گناہ ہویا کی میتھوں جے تیرے دیدار کر بیٹھا ۔

میرے عملاں دی پھٹی تے گناہ اک ہور لکھ دیوو،
کہ پی کے پنڈتاں دے نال ہاں تکرار کر بیٹھا ۔

تیری جنت 'چ سنیاں ملنیاں حوراں نے بندے نوں،
سزا دیویگا کی جے نظر دا کوئی وار کر بیٹھا ۔

بخش دیویں تے کجھ گھٹنا نہیں اے تیری رحمت دا،
بھروسے تیری رحمت دے گناہ دو چار کر بیٹھا ۔

3. مسور گمّ ہے ایہہ چھاپ کے تصویر بندے دی

مسور گمّ ہے ایہہ چھاپ کے تصویر بندے دی ۔
تے ہر اک قدم دے نوہاں 'چ بھر تقدیر بندے دی ۔

جوانی نوں بھلیکھا ہے سنواری زلف جاندی اے،
ندانی سمجھدی نہیں، بن رہی زنزیر بندے دی ۔

گلابی رنگ دے بلھاں توں لہندی مسکراہٹ نہیں،
نظر بندے ہی بندے، بن گئی اے تیر بندے دی ۔

لباساں تے قیاساں، آساں تے دنیاں گھڑی جاندی،
نشر ہو کے ہے کھوہ پٹدی، ایہہ ہر تدبیر بندے دی ۔

گناہی سمجھ کے پنڈت لنگھن دہلیز نہیں دندا،
تے بخشی جاوے گی کداں بھلا تقصیر بندے دی ۔

ایہہ اپنے اندرلے ٹھگاں دا ٹھگیا ٹھوہکراں کھاندا،
نہ کوئی اپنا بیگانہ رہا جاگیر بندے دی ۔

وچھائے پھلاں دے جس نے وچھونے چاننی راتے،
قبر دی رات کالی وچ ہوئی آخیر بندے دی ۔

4. میری بندگی تیری درگاہ وچ منظور نہ ہوئی

میری بندگی تیری درگاہ وچ منظور نہ ہوئی ۔
تیرے ہر حکم دی آواز بے-دستور نہ ہوئی ۔

تیری دہلیز تے متھا رگڑ کے کر لئیا کالا،
تیری رحمت اجے بخشن لئی مجبور نہ ہوئی ۔

میں کمبلی اپنے عملاں دی ہے دھو دھو کے کر لئی لیراں،
اجے اک تار دی کالکھ ذرا وی دور نہ ہوئی ۔

گناہ گاری دا فتویٰ دے کے ملاں لاش چھڈ تریا،
کسے وی بے گناہ توں قبر میری پور نہ ہوئی ۔

ایہہ ٹکڑی تیرے ہر زرے دے شیشے دی رہی ثابت،
کسے وی سنگ-دل پتھر نوں لگ کے چور نہ ہوئی ۔

صدق تیرے عشقَ دا سولیاں توں باز نہ آیا،
شکل دنیاں دی سولی دی اجے منصور نہ ہوئی ۔

5. تیرے ملن دا دل نوں ہے انتظار باقی

تیرے ملن دا دل نوں ہے انتظار باقی ۔
کجھ آس مٹ چکی ہے، ہے بے قرار باقی ۔

میرے چمن دے پھلاں ہاسے اڈائے میرے،
خبرے ایہہ کرنگے کی، رہ گئے جو خار باقی ۔

لکھ لکھ کے عمل-نامہ کیوں تھک کے بہ گیا ایں ؟
ہالی گناہ میرے، نے بے شمار باقی ۔

گھس گھس کے گر گئی اے، ایہہ زندگی دی چولی،
کجھ کفن لئی نے رہ گئے، دو چار تار باقی ۔

ہن دشمناں دی کوئی، نہیں لوڑ 'نورپریا'،
جد تیرے کول نے ایہہ، پیارے تے یار باقی ۔

6. زندگی وچ ہر قدم نوں سمبھل کے دھردا رہیا

زندگی وچ ہر قدم نوں سمبھل کے دھردا رہیا ۔
اپنے پرچھاویاں توں آپ ہی ڈردا رہیا ۔

میری منزل وچ تباہیاں کھلریاں سی اس قدر،
ٹھوہکراں نوں اکھڑ کے سجدہ سدا کردا رہیا ۔

جاں زلف دی تار دے وچ الجھیا نہ سلجھیا،
الجھیا وی مانگ دی خونی ندی تردا رہیا ۔

دل سمجھیا زندگی دی کھیڈ ہے ناں جت دا،
بے سمجھ نہ سمجھیا، ہر کھیڈ وچ ہردا رہیا ۔

ہر کی پوڑی نوں بڑی دوڑی تے اہڑی آتما،
توں کسے کنڈھے نہ لایا، میں کھڑا کھردا رہیا ۔

چاندی سونے دی جھلک نے دل نوں انھیاں کر دتا،
دوڑ کے پچھے نہ مڑیا، نہ پتہ گھر دا رہیا ۔

توں چھہائی نہ میرے متھے نوں نہوں بھر دھوڑ وی،
میں تیرے قدماں تے متھا رگڑدا دھردا رہیا ۔

ساتھی میرے آئے نہ چکن نوں میری لاش وی،
میں جنہاں دی موت مریا تے سدا مردا رہیا ۔

جس دے بدلے وچ نچیا لاہ کے شرماں ساریاں،
اوہ میری دنیاں 'چ وی رکھدا سدا پردہ رہیا ۔

بھیت اس دے سمجھ نہ سکیا کوئی وی عمر بھر،
کوئی پھلاں وچ پلے، سولاں کوئی چردا رہیا ۔

'نورپریاں' عمر بھر دھوندا رہیا جس جسم نوں،
قبر وچ جاں ویکھیا تے لاش تے گردہ رہیا ۔

7. بڈھیپے وچ جوانی دی غلط ہر اک ادا نکلی

بڈھیپے وچ جوانی دی غلط ہر اک ادا نکلی ۔
میرے ہر قدم دی ٹھہکر وی ہے مرضی خدا نکلی ۔

بے سمجھی سی کہ تیرے حکم نوں میں سمجھ نہ سکیا،
کہ ہر بندے دی ہر اک آرزو تیری رضا نکلی ۔

میں جس پیالی نوں پی کے ہو گیا بے ہوش دو گھڑیاں،
جدوں آئی کجھ ہوش ساری بے-نشہ نکلی ۔

بڑا قیدی ایں مندر وچ ٹکانا کر کے بیٹھا ایں،
کی تیرا زرم ہے، ایڈی جو تیری ہے سزا نکلی ۔

غریباں توں کنارہ کرکے دس توں جائینگا کتھے ؟
توں آ جائینگا آپے جد وی کوئی بددوا نکلی ۔

ذرا اکھاں نوں دھواں لگن دے دیہہ سڑیاں آہاں دا،
توں خود سمجھینگا اس بندے دے وچوں کی بلا نکلی ۔

8. بڑا دنیاں دا میں ستایا ہویا ہاں

بڑا دنیاں دا میں ستایا ہویا ہاں ۔
کہ تنگ ایس زندگی توں آیا ہویا ہاں ۔

ایہہ دنیاں دی مہفل اٹھاوے کیوں مینوں ؟
کہ ساقی دا میں وی بلایا ہویا ہاں ۔

مرن ویلے اس دی کیوں یاد آئی،
میں جس دی نظر دا بھلایا ہویا ہاں ؟

کفن وچ ذرا سون دیوو، نہ بولو
میں زندگی دے پندھ دا تھکایا ہویا ہاں ۔

نہ دوزخ دی اگّ وچ میری بال مٹی
میں دنیاں دا پہلوں ستایا ہویا ہاں ۔

قبر وچ فرشتے، نہ ساہ لین دندے،
گناہاں دے ڈر دا دبایا ہویا ہاں ۔

ذرا ساہمنے بہ کے ویکھن دے اس نوں
جو لکدا سی، اس کول آیا ہویا ہاں ۔

9. تر گئے پریتم دل وچ لے کے

تر گئے پریتم دل وچ لے کے
اپنیاں تے میریاں آساں ۔
وچھڑ گئے پر ملن واسطے
ودھیاں ہور ودھیریاں آساں ۔

چپ کیتے ہی کہندے سی کجھ
موڈھے کسے لگر دے لگّ کے؛
عمر وانگ نے لمیاں لمیاں
نیناں وچ بتھیریاں آساں ۔

دل وچ آہاں چھالے پائے
نیناں دے منہ اودر چلے؛
ہنجھوآں وچوں جدوں اوس نے
کولے کر کر کیریاں آساں ۔

پنجرے پا کے لے گئے پنچھی
بولے نہ کجھ کسکے نہ اوہ؛
بجھیاں بجھیاں رڑھ گئیاں نے
ڈھاہ گئیاں نے ڈھیریاں آساں ۔

سہمیاں ہوئیاں قیدی وانگر
قید کسے جا پئیاں نے اوہ؛
'نورپری' رکھ رب تے ڈوری
ربا ہن بس تیریاں آساں ۔

10. زندگی وچ چار دن آئی بہار

زندگی وچ چار دن آئی بہار ۔
حسن پھڑدا رہ گیا باہواں کھلار ۔

عشقَ میرا جاگدا ستا رہیا
تر گئی کرکے جوانی انتظار ۔

کفن وچ لنگھ گئے ہزاراں راہ-گزر
نظر نوں ڈٹھا نہ کوئی نظر مار ۔

ڈگ پیا منزل 'چ ہفّ کے ڈگ پیا
پہنچیا منزل تے نہ کوئی شاہ-سوار ۔

11. زندگی دا سفر بے آرام ہے

زندگی دا سفر بے آرام ہے ۔
ایویں اس زندگی دا زندگی نام ہے ۔

کی جوانی جیہڑی آ کے تر گئی
اوہ کی دن ہویا کہ جسدی شام ہے ؟

حسن والے بھیڑے وی نے نامور
عاشقاں دا نام وی بدنام ہے ۔

توں نویں پیغام لے کے جا رہیا
تیرے پچھے موت دا پیغام ہے ۔

توں نمازی بن نہ کوئی فرق نہیں
تیریاں عیباں دا چرچہ عامَ ہے ۔

'نورپریا' ذکر تیرا سی کدی
ہن نہ تیرا ذکر ہے نہ نام ہے ۔

12. بناں کفن دے لے چلو یار مینوں

بناں کفن دے لے چلو یار مینوں ۔
ہے لک کے گیا آکھو سنسار مینوں ۔

گوانڈھی نے دبی حقیقت ہے میری
اوہدے روبرو کر لؤ اک وار مینوں ۔

نشر جس نے کرنا میرے مگروں مینوں
اوہ ہن کیوں نہیں کہندا گناہ گار مینوں ۔

جنہاں دے پیاراں نے تھاں تھاں تے بھنڈیا
بڑے یاد نے میرے اوہ یار مینوں ۔

میں اج خالی ہتھیں سجن کول چلیاں
بڑا ہونا پینا شرم-سار مینوں ۔

Punjabi Kavitavan Nand Lal Noorpuri

1. شاعر نوں

سوہلے لکھ کے موت دے تڑپھاندا پھریوں
ہنجھو بھر بھر قلم دے کلپاندا پھریوں
پھٹّ چراں دے کسے نوں رڑکاندا پھریوں
دیوے کسے دی قبر تے جگواندا پھریوں
بے قدراں گھر موتیاں نوں لاندا پھریوں
کھیڈاں توں انہونیاں کھڈواندا پھریوں
لامبو بھرے سمندریں توں لاندا پھریوں
دکھڑے ہنجھوآں بھری دے، ونڈواندا پھریوں
سجن ڈھنڈاؤ چینچلاں ترساندا پھریوں
ویکھ جوانی اتھری بھڑکاندا پھریوں
کھوہے توڑے حسن نوں لشکاندا پھریوں
سسی ورگی چھوکری ولکاندا پھریوں
باہاں نکھریں رجھیاں پٹواندا پھریوں
لمی پتلی دھون نوں مچکاندا پھریوں
والوں پتلے لکّ نوں لچکاندا پھریوں
کی ہویا سی ہیر نوں توں گاندا پھریوں
کارے ہتھی کڑی نوں وڈیاندا پھریوں
موت کسے دی اپنے گل پاندا پھریوں
اکھیاں ہتھوں خون توں کرواندا پھریوں
زلفاں دے کئی سپّ توں لڑواندا پھریوں
چندر کرناں سندریاں وچ گاندا پھریوں
قوماں تک کے مردیاں جند پاندا پھریوں
'نورپری' توں پھیر وی پچھتاندا پھریوں ۔

2. پریتم دی بھال

پتھراں وچ بولدا سنیاں ایں ماہی کسے نے،
رنگ پور دی دھوڑ 'چوں لبھیا اے راہی کسے نے،
جنگلاں وچ کلغیاں والا سپاہی کسے نے،
اگّ دیاں لاٹاں دے وچ ڈٹھا الٰہی کسے نے ۔

پنچھیاں وچ گانودا، قدرت 'چ سنیا ہسدا،
مجنوآں دے بھیس وچ لیلیٰ دے پچھے نسدا،
گوپیاں وچ کانھ بن بن کے دلاں نوں کھسدا،
دل میرے دا چور پر مینوں پتہ نہیں دسدا ۔

اکھیاں دے بھوریاں ہسدے پھلاں وچ ٹولیا،
زہر دے دتی کسے، پی لئی تے من نہ ڈولیا،
مندریں کہندی پھری 'بولیں وے میریا بھولیا'،
خبرے میں بولی ہاں، خبرے اوہ نہیں گنگا بولیا ۔

مینوں وی جے دھوڑ مل جاوے ہری دے نام دی،
بنسری دی واج کنی پے جائے جے شام دی،
بھیلنی بن کے اوہدے چرناں 'چ ڈیرہ لا دیاں،
دل دی دنیاں وچ وسا لاں مورتی اس رام دی ۔

سنیا اے اس چند دا ہر زرے دے وچ نور اے،
نیڑے ہے اوہ شاہ-رگوں، کوہ-طور توں وی دور اے،
قطرے قطرے وچ اوہدے امرت دا رس بھرپور اے،
اوہ محمد صاحب اے، نانک دا اہیؤ نور اے ۔

ویکھ بدلی سون دی ساون دے بن وسدی رہی،
میرے ہنجھو ویکھ کے بجلی کوئی ہسدی رہی،
تر پئی اودھر جدھر وی آس کجھ دسدی رہی،
اوہ گیا پھڑیا نہ میتھوں، میں مگر نسدی رہی ۔

دس دیو وے پریمیؤ، کوئی اوس ہرتھاویں دا تھاں،
دس دیو وے پریمیؤ، کوئی اوس ہرناویں دا ناں،
کہڑی تھاں تے بیٹھ کے مجھیاں چراؤندا اوہ رہیا،
کہڑی دل دی نقرے چھناں بناؤندا اوہ رہا ؟
کہڑی تھاں تے مار کے ٹھوکر اوہ اپنے پیر دی،
ستیاں قبراں دے مردے سی جگاؤندا اوہ رہیا ۔

آرتی اوہدی 'چ تڑکے گیت گاؤندی میں پھری
نھیرے نہ بیٹھا رہے جوتاں جگاؤندی میں پھری
جاگ پئے ستا کتے چمٹے وجاؤندی میں پھری،
آپ رکھے ورت اوہنوں بھوگ لاوندی میں پھری،
مورتی اوہدی پنگھوڑے وچ جھٹاؤندی میں پھری،
ایس من نوں اس لئی در در نچاؤندی میں پھری ۔

سبھ بنائے ویس میں جداں سی سئیاں کہندیاں،
رنگلے چوڑے پنگھوڑے لال لائیاں مہندیاں،
سوچیا، کہ انھیاں اکھیاں نوں چانن ملیگا،
جس لئی وانگر چکوری تڑپھدی ساں رہندیاں ۔

چند دا جوبن میرے متھے دے وچ بھریا گیا،
آرسی دے شیشے وچ سورج نواں دھریا گیا،
دل دے اندر چا سی آ کہ آ گئی اس دیش میں،
جس سجن دے پھاہن لئی پھاہیاں بنائے کیس میں،
چکیا گھونگٹ تے دل کہندا ایہہ جھوٹھا شور ہے،
اوہ سجن کوئی ہور ہے تے ایہہ سجن کوئی ہور ہے ۔

3. ایسے لئی خاموش ہاں

ایسے لئی خاموش ہاں
ایسے لئی خاموش ہاں ۔

یاد ہے مینوں اوہ شام
توں جدوں جاندی سیں؛ اک دن
روپ رجے گبھرو دے کول دی
زلف تیری دی نیانی
عمر سی وس گھولدی ۔

سن رہیا ساں تیریاں بلھاں 'چوں
میں کوئی آواز ۔
تیریاں نیناں 'چوں لک لک ویکھدا
کوئی ساں راز ۔

میں نہیں چاہندا سناؤنا اوس نوں
ادب اپنے دا بڑا مینوں خیال
حالے کجھ کرنی ایں میں تاں
ایس زندگانی دی بھال ۔
ایسے لئی خاموش ہاں ۔

ایسے لئی خاموش ہاں
ایسے لئی میں نہیں سناؤندا گوریئے ۔
ایس دنیاں دے
سماجاں نوں وخت پے جائگا ۔
ایس دنیاں دے دناواں دی
شرع گھبرائیگی ۔
ڈریگی نہ تیریاں
پرچھاویاں ول آئیگی ۔

مندراں وچ اون ویلے
آپ بھاویں بیٹھ کے
بھگوان ساہویں پینگے
پر تیرے اس روپ دی ڈلھی شراب
گلیاں دے ککھاں نوں بھی چڑھ جائیگی ۔

اوس گبھرو دے چھلکدے نین دو
میرے ہندے تیرے بیہبل نین دو
نیناں جو نہ پی سکے
پھیر کدھرے پینگے
موت وانگر جینگے ۔

میں تیری چپ دا بڑا کرکے خیال
جبر نہ کیتا تیری زندگی دے نال ۔
ادب اپنے دا بڑا مینوں خیال
ایسے لئی خاموش ہاں
ایسے لئی خاموش ہاں ۔

4. تیرے نین

تیرے نین ملے دو مینوں
میں نیناں وچ لکوئے ۔
میرے نیناں دے وچ گھل گئے
میرے نین نشیلے ہوئے ۔

ساری عمر رہیا بتخانے
میں روپ ہزاراں تکے ۔
کسے روپ دا رنگ نہ چڑھیا
کئیاں نے گھنڈ چکے ۔

لوکی کہن گناہ جس گلّ نوں
اوہ ہے اج میں کیتا ۔
بھر کے گھٹّ تیرے نیناں 'چوں
جو ہے اج میں پیتا ۔

رنگلے بلھ جاں کھلے تیرے
میرے انگ انگ رم گئے ہاسے ۔
چھوہیاں بناں تریہاں بجھیاں
میرے صدیاں توں بلھ پیاسے ۔

نہ کوئی گیت محبت والا
میرا جگ نے سنیاں ۔
تیریاں زلفاں اندرو اندریں
جال کوئی ایسا انیاں ۔

میرا عشقَ گناہاں بھریا
اج پوتر ہویا ۔
تیریاں نظراں نے جاں آ کے
عشقَ میرے نوں چھوہیا ۔

ورقے کئی اتھلے ہتھاں
پر اوہ حرف نہ لبھے ۔
جو تیرے بولاں نے تیرے
ہوٹھاں دے وچ دبے ۔

ریجھ رہی نہ ربّ ویکھن دی
اج اوہ ربّ دس آیا،
جس نے تیرا روپ ڈھال کے
اپنے جیہا بنایا ۔

کوئی شرع روک نہ سکی
نہ کافر سدوایا ۔
تیریاں سہل انگلیاں مینوں
منزل تیک پہنچایا ۔

5. عمر قیدی

(سڑک نوں مخاتب ہو کے)

نی سڑکے ! ایتھوں لنگھے ہونگے پیارے
وہٹیاں لے کے چوڑے کھڑکدے
حسناں دے دوپہر کڑکدے
ندیاں ورگیاں لمیاں لمیاں لہ لہ کردیاں
کچیاں کچیاں گندلاں ورگیاں
چھمکاں جہیاں لگراں ورگیاں سبک جہیاں
چاننی رات ورگیاں چھیلاں لے کے
کسے نویں دنیاں وچ جان دا جنہاں دے من چا سی
جنہاں دی انگلی پھڑ کے لے جان والا مندر سی خدا سی
جیہڑیاں ہنیری رات وچ پنڈ دے کتیاں دیاں
آوازاں کنّ لا کے سندیاں، بڑکاں لیندیاں،
جنہاں دے دنداسے والے بلھاں 'چوں ہاسہ کردا سی
جنہاں دے نیناں وچ رات دا انیندرا پھردا سی
جنہاں دیاں ملن والیاں باہاں وچ
گھڑی مڑی آکڑ آکڑاں بھندی
اپنے آپ گل نوں جا لگدیاں سن
جنہاں دے نیناں وچ کسے دے روپ دیاں لاٹاں جگدیاں سن
جنہاں نوں رات دی ٹھنڈی ٹھنڈی ہوا اداس کردی
جنہاں دے کجلے والے شراب دی گھٹّ ورگے نین
مستے ہوئے مٹھے مٹھے مشری ورگے بین
جنہاں دے آساں گل گل چڑھیاں
کس ویلے نوں اڈیکدیاں
جنہاں دی جوانی اچھل اچھل پوے
کچاوے دیاں گجھاں چیکدیاں
جنہاں دے پیراں ہیٹھوں واٹ نسی جاوے
جنہاں دا ہاسہ ملو ملی ہسی جاوے
کاہلی نال اترن لگیاں دی مالا ٹٹی ہونی ایں
جیڑھیاں پریم دے نشے وچ بوندلیاں ہوئیاں
بھج گئیاں ہونگیاں
جنہاں نوں دکھ بھکھ تریہ بھلّ گئے ہونگے
سجناں نوں مل کے رج گئیاں ہونگیاں
اوہناں دے گھر دے لاگے اک اجاڑ ورگی اداسی بیٹھی ہوئی اے
توں ! اوہنوں دسیں نہ
جدے نین ساری رات جاگ جاگ کے تارے بن گئے ہونے نے
جیہڑے سکھ بھی دکھیارے بن گئے ہونے نے
اک وسدے رسدے پنڈوں باہر آ کے اوہ اجاڑی ہوئی
اڈیکدی ہونی اے راہ میرا
کدوں آؤندا اے بادشاہ میرا
نی سڑکے ! ایہہ سجری پیڑ نی
جاندی دی پچھان لئی میں
پرکھ لئی میں، جان لئی میں
دسیں نہ مر جاؤ ڈر جاؤ، ڈر جان دے
ہوکے لے لے کے ٹھر جان دے
اوہ جی کے کی کرو تے رہ کے کی کرو
میں جانا ناہیں اوہ بہ کے کی کرو
جیہنوں بھکھ تریہ نہیں لگدی ہونی اے
جیدھے اکھیاں اگے کالی ہنیری وگدی ہونی ایں
اوہ سڑی ہوئی دنیاں نوں ہور ساڑسی
اوہدے سینے دیاں لیراں نوں دنیاں کھچّ کھچّ کے ہور پاڑسی
کہ دیویں، تیرا کوئی قیدی ملیا سی
سنگلاں وچ بجھا ہویا اوہ عمر دا قیدی
اوہدے آزاد ہون دی امید نہیں
لوک اوہنوں ویکھ کے ہسدے سی، اوہ چور نہیں
پر لوک چور چور کہندے سی، دور رہندے سی
پر پرے نسدے سی، اوہ قیدی سی، پرائے وس سی ۔
سڑکے توں ہمیشہ روھینگی، تیری عمر بڑی لمی اے
دسّ خاں ! اسیں کدی قیدی نہیں بھی ساں ؟
نی سڑکے میرے سنگل کٹ دے، کوئی ٹوآ پٹّ دے ۔
میں، لک جاواں
میں مک جاواں ۔

6. او بتگھاڑے

کاہدے لئی ایہہ بتّ گھڑے نی، پیہن کھان لئی آٹا ؟
پینہدے کھاندے عمر بیت گئی، بگا ہو گیا جھاٹا ۔

جمے رڑھے تے اٹھے دوڑے، ہمبھے، ہٹے ڈھٹھے،
بھکھدے رنگ لالیاں چڑھیاں، اوڑک پے گئے مٹھے ۔
ستا اچی ساہ نہ لیندا، نہ اوہ رہیا پھراٹا،
کاہدے لئی ایہہ بتّ گھڑے نی، پیہن کھان لئی آٹا ؟

لکھاں پہیئے پھر پھر گھم گئے، آٹا دلیہ کردے ۔
گھمدے گھمدے ہوئے کھوکھلے، چھیک ایہدے ہر عر دے ۔
نہ اوہ چھوہلی نہ اوہ کاہلی، نہ اوہ رہیا گھماٹا،
کاہدے لئی ایہہ بتّ گھڑے نی، پیہن کھان لئی آٹا ؟

توں کہندا ایہہ میری دنیاں، میں نہیں کہندا تیری ۔
ایہہ مٹی دے واورولیاں دی ہے ہیرا پھیری ۔
مکی ہوا تے مکّ گیا اے منزل وچ ادھواٹا ۔
کاہدے لئی ایہہ بتّ گھڑے نی، پیہن کھان لئی آٹا ؟

سورگ نرک دے لالچ دے کے رچیا توں تماشہ ۔
سبھ دنیاں نوں جتن والے اوڑک ہارے پاسہ ۔
'نورپری' دوویں ہتھ خالی، نہ وادھا نہ گھاٹا ۔
کاہدے لئی ایہہ بتّ گھڑے نی، پیہن کھان لئی آٹا ؟

7. روح تے بتّ

روح:-داج وہونی چلی دھیے، کتّ نہ ڈٹھی پونی
گورے ہتھیں مہندی لا کے، اگّ بھڑکا لئی دونی
چکڑ مل مل میلے کر لئے کپڑے کلّ سبونی
'نورپری' تن اپنا لوہ لئیا بال حسن دی پونی ۔

بتّ:-نی مائی کجھ وس نہ میرے نہ دیہہ مینوں متاں
چرخی رنگلی، مالھ پرانی ٹٹّ جاوے جاں کتاں
پیکیوں تر کے سہرے آ گئی، ہمبھ کھڑوتیاں لتاں
'نورپری' نوں گھیر لئیا اے رل مل پنجاں تتاں ۔

روح:-نی دھیے اج دی وچھڑی نوں پھیر ملاؤ کیہڑا ؟
اکھیاں دے وچ کجلا تکّ کے سڑ گیا اونتر ویہڑا
دل دا دردی کوئی نہ ملیا درد ونڈاوے جیہڑا
'نورپری' رستے وچ بھجّ بھجّ، بھجّ گیا اوڑک ریڑھا ۔

بتّ:-نی مائی کر جھبّ تیاری، لین آیا شہہ میرا
اوہ ڈاڈھا اک پل نہ ٹھہرے، وسّ نہیں چلنا تیرا
سبھے سئیاں اودر گئیاں، روکن پا پا گھیرا
'نورپری' اوہ رات آ گئی، جس دا نہیں سویرا ۔

روح:-آ دھیے، اوڑک دیاں کر لے، اج دن ہو گئے پورے
ڈاڈھے نے گل کرن نہ دینی، جاں وچ لک گئی بھورے
چارے کنیاں خالی تک کے، نند لڑے سسّ گھورے
'نورپری' دکھ کون ونڈاوے بہ بہ کول گہورے ۔

بتّ:-پنجر ہو گیا کھولھ کھولھ کے جگّ دا گورکھ دھندا
چنگا بن بن رہندا سی جو اوڑک ہو گیا مندا
جگّ دی کالکھ کٹھی کر کر سر تک لا لئیا دندا
'نورپری' ایہہ بخشیا جاوے کویں ربّ دا بندہ ۔

8. گنجھلاں

کداں کھولھاں میں ایہہ گنجھلاں، جو زندگی وچ آپے پائیاں
ہر الجھن وچ پھس گیا آپے اک جندڑی تے لکھاں پھاہیاں
اکھیاں ہمبھیاں ویکھ ویکھ کے روپ نگر دیاں سبھ چترائیاں
نیناں وچوں سانجھاں لبھیاں نیناں نوں نہ نظری آئیاں ۔

تیرے ہر پڑا دے اتے، بڑیاں گوڑھ سمادھیاں لائیاں
اپنا آپ نہ دسیا مینوں، چبھیاں لا لبھیاں ڈنگھیائیاں
لپھ گئے ہڈّ جوڑ سبھ کڑکے، ٹپ ٹپ کے کھالاں تے کھائیاں
راہاں وچ ملے کئی ساتھی، بڑیاں گوڑھ پریتاں پائیاں ۔

مٹھے بول تے بھولیاں شکلاں، گھڑتاں وچ بھریاں چنگیائیاں
اکھ دے اہلے دے نھیرے وچ، چاننیاں میں کئی گنوائیاں
سفنے ورگیاں پیڑاں ویکھیاں، دھرتی نے ڈھڈ اپنے پائیاں
بیڑیاں ترن ملاح سبھ ڈبے، گھمن-گھیراں وچ پھسائیاں ۔

پدھرے تھاں تے ہپھ کے ڈگ پئے، لنگھے جو لکھاں اچیائیاں
ہندا ختم تماشہ ڈٹھا، میرے گلی گوانڈھ گرائیاں
پھلاں ورگے ہسدے بلھاں، اوڑک دتیاں آپ دہائیاں
اصل نشانہ کوئی نہ لبھا، گاہے کئی چڑھا اترائیاں ۔

اپنے آپ بنے من چنگا، کر کر کے لکھاں بریائیاں
کتھے لکیا کریں اشارے، بے پرواہ کملی دیا سائیاں ؟

9. چل چلیئے

چل جیا گھر اپنے چلیئے
نہ کر ملا اڑیاں ۔
ایہہ پردیش، دیش نہیں ساڈا
ایتھے گنجھلاں بڑیاں ۔

توں ماڑا تے لوکی ڈاڈھے،
ویری کلّ زمانہ ۔
جدھر کدھر دکھاں بھریاں،
کانگاں دسن چڑھیاں ۔

ہو لٹباؤرا، بھورے وانگر،
پھلّ جگت تے بھلوں،
حسن-ونجن وچ گھاٹا ای گھاٹا
دتیاں کلر رڑیاں ۔

اتوں آکھن میرا میرا
وچوں پھیرن کاتی،
میرے اتے رہن کھلوتیاں
ماڑیاں سائتاں گھڑیاں ۔

جے بولیں تاں بھی توں نہیں،
نہ بولیں تے تاں بھی،
موتی سواس ایہہ مہنگے ڈاڈھے،
بھر بھر روہڑیں دھڑیاں ۔

زوراوراں دے نال یارانہ،
ساڈا مول نہ پھبے،
ہتھیں پیریں پیسن بیبا،
تیرے بیڑیاں کڑیاں ۔
جگ مسافر جتھوں ڈردا
چل اوتھے چل وسیئے ۔
اصلی وطن اساں دے جیہڑے
مندر، گوراں، مڑیاں ۔

اوڑک ایہناں امیراں وڈیاں
ساریاں اوتھے آؤنا ۔
پچھ لوانگے گھور گھور کے
سبھناں نوں دے تڑیاں ۔

کی آندا جے جوڑ جوڑ کے،
دیش پرائے وچوں
دکھاں درداں والیاں سبھے
چھیڑ چھیڑ کے لڑیاں ؟

کتھے اینٹھ تے شاناں کتھے
کتھے چولھ انوکھے،
کتھے چھڈّ آئے جے دسو،
گہنے، موہراں جڑیاں ؟

ہتھیں کوڈی سری نہ کوئی،
منگتے منگدے ہارے ۔
کیہڑے وہنیں ملکھ جگیراں
اوئے ! سردارو ہڑھیاں ؟

ایہہ تاں جھوٹھا جگت تماشہ
ادلن بدلن رتاں ۔
اوس دیش دیاں ٹھنڈیاں چھاواں
ساون لائیاں جھڑیاں ۔

کلی کلی روح قرضائی
اس ماہی دے دوارے،
رو رو چیکاں پینگیاں
جاں سر توں اوہنے پھڑیاں ۔

'نورپری' پچھتاوے کرسن،
جھور جھور کے سبھے ۔
خالی ہتھ جاں عملاں باجھوں
کیتیاں اوہنے کھڑیاں ۔

10. کلی جندڑی

چندہ ! سالو تان میں سوں گئی اودری
ادھی رات نوں چڑھیوں وے کوٹھے بھالدا
حسن تیرے دی کرن وے میرے چبھ گئی
ننگ مننگی میں وی کلی رات نوں
اٹھ کے بہ گئی میں وے مٹھّ وچ کالجا
چاواں بھریا ہنس وے تھر تھر کمبیا
ایہہ کی کیتا توں، وے جوبن متیا
سیج میری تے مار وے نظراں گوڑھیاں
روپ میرے دا باغ وے سارا لٹیا
چوڑا میرا گھڑ وے گھڑ سنیاریا
کنڈی دے وچ پا اجے نہ تولیا
اوبھڑ میرا روپ وے حالے لاڈلا
دنیاں سبھ بے-پریت وے پریتاں بھالدا
نین میرے وے سہمیں دنیاں تکّ کے
اچی ویکھن مول نہ گردن چکّ کے
متے کوئی بے-پرکھ وے پچھے لا لوے
متے کوئی بے-لوڑ وے پنجرے پا لوے
ہووے تیری ماں تے اوہنوں پچھ لواں
گل وچ پا کے بانہہ وے ڈھاہیں رو پواں
ہووے تیری بھین تے اوہنوں پھڑ لواں
ہنجھوآں والے نین وے نینیں پا دیاں
ہووے تیری نعر تے اوہنوں کہ دیاں
زلفاں دے زنجیر میں پیریں جڑ دیاں
جس کینتے دی نعر جے اوہو سن لوے
ستے امبر پاڑ کے تینوں لاہ لوے
رشماں تیریاں کھوہ وے دھپے جھلس دے
انگلاں پا کے دو وے اکھاں کڈھ لوے
کلی نوں ہر کوئی وے نظریں چاڑھدا
سڑی ہوئی ہر کوئی بھندا ساڑدا
کلی ہندی جند وے کیہڑے کم دی
موئی میری ماں وے مینوں جمدی ۔

11. سورگاں دا لارا

نہ دے ایہہ سورگاں دا لارا
سانوں ساڈا کفر پیارا

مندر دیاں دلھیزاں لنگھ کے
میں کی متھے ٹیکاں
پتھر دل بھگوان دا کیتا
ایہہ جوتاں دیاں سیکاں

ویکھن دیؤ جوانی کوئی
مینوں بہہ بہہ لاگے
میرا ربّ لکوئی بیٹھے
ایہہ گھنگٹ دے دھاگے

بلدی لاٹ حسن دی اتوں
جاں اس گھنڈ سرکایا
لکھ نصیحت کردا سی جو
پہلوں بھجن آیا

مہندی والے ہتھ جدوں آ
کرن اشارے لگے
کافر سارے پچھے رہِ گئے
مومن ہوئے اگے

دوویں نین نشیلے ایڈے،
کل دنیاں نشیائی
مینوں منزل دی حد میری
اتھوں تک دس آئی

ہن کی ایویں راہاں دے وچ
کھیہہ اڈاؤنی یارا
ایہو ٹھیکر ٹھاکر ساڈا
ایہو ٹھاکر-دوارا

ناں دے ایہہ سورگاں دا لارا
سانوں ساڈا کفر پیارا

12. او اشکا

او اشکا، دنیاں دے اندر توں کی جال کھلارے ؟
اڈدے جاندے مارے پنچھی توں انبھول وچارے ۔

جس تھاں اک واری توں ہس کے رنگلے بلھ وکھالے،
پھاہیاں بن بن وچھ گئے اتھے وال تیرے گھنگرالے ۔

توں نہ ویکھی کوئی غریبی، نہ توں چاہی امیری
ہسدے دنداں نال ہے تیری، مڈھوں بڑی سکیری ۔

جتھے نین کھلو گئے تیرے، اتھوں ہلّ نہ سکے
اس دنیاں دے چھوھیاں ٹوکے واہاں لا لا تھکے ۔

چنن ورگی دیہی تیری، تھل وچ تپدی پھردی
یار دیاں پیڑاں دے پچھے روندی کھپدی پھردی ۔

تینوں ہیرے لال نہ بھاؤندے نہ کوئی راج گھرانہ
سجناں دی پیچھڑ دیاں ہردم بڑکاں لیندے جانا ۔

نہ تینوں جیون دی آشا نہ پہنن دا جھورا
تینوں کالیاں نیناں وچوں دسدا اے ربّ گورا ۔

تیرا دین نہ مذہب کوئی توں اوہ کافر بندہ
جس دا یار دی پوجا دے بن ہور نہ کوئی دھندا ۔

نہ کوئی تیرا رین-بسیرا نہ کوئی پتہ ٹکانا
تیرا جدوں جنازہ نکلے سجناں ول دی جانا ۔

کئی حسناں نوں رونے دتے وسدے کئی اجاڑے
پھوک گئے لکھاں نوں تیرے روپ بھرے چنگیاڑے ۔
اکو جھڑکے سجن دی سن کے توں جیوندا مر جاویں
'نورپری' سولی تے چڑھدا توں کوئی ڈھل نہ لاویں ۔

13. حسن تے عشقَ

عشقَ
عشقَ کہے توں سن اوئے حسنیٰ نین تیرے متوالے
ویکھے، تیرے انگ ریشمی سچیاں دے وچ ڈھالے
کئی انبھول ویکھ کے پھس گئے وال تیرے گھنگرالے
تیری اک پراندی لبھدے وک گئے موتیاں والے
اکھیاں دے وچ ہنجھو بھر بھر توں لکھاں گھر گالے
پاٹیاں لیراں وچ تیرے میں نخرے کئی سمبھالے ۔

حسن
حسن آکھدا جاہ اوئے اشکا نہ کر ایہہ وڈیائیاں
میں نہ ہندا دنیاں وچ توں بھلّ جاندا چترائیاں
گلیاں دے وچ پشواں وانگر پھردوں وانگ سدائیاں
نہ توں بنھدوں ٹیڈھیاں پگاں پھرلیاں نال سجائیاں
نہ توں دندا وٹّ مچھاں نوں تکدا پھریں پرائیاں
تیرے چلھے اگّ نہ بلدی نہ ہندیاں کڑمائیاں ۔

عشقَ
سن اوئے حسنیٰ چھاتی کڈھ کڈھ نہ پا پیچے تانے
چند متھے تے تیوڑیاں پا کے، نہ کر زور دھنگانے
نہ بلھیاں تے سرخی ہندی ونّ-سونے بانے
میرے نال ہی دنیاں تیری آدر تھاں تھاں جانے
منہ تیرے بھکھے نہ لالی بھلّ جائیں پلنگھ وچھانے ۔

حسن
جاہ اوئے اشکا جھوٹھیا اشکا چھڈّ گؤں لڑ لا کے
تیری خاطر ماں پیو چھڈے توں نہ پچھیا آ کے
کچے گھڑے تے ٹھلھ پئی راتیں چڑھی جھناں وچّ جا کے
میرے سر تے موت چڑھائی، توں گل کینٹھے پا کے
توں کچا توں دل دا کورا ویکھیا ٹھوک وجا کے
ایویں رہی اڈیکاں کردی سوہے بلھ لشکا کے ۔

عشقَ
چھڈّ اوئے حسناں جوبن متیا توں کئی جال کھلارے
مجھیاں تیریاں چار چار کے، لکھاں رانجھے ہارے
توں راتیں سورج چڑھوائے، دنے وکھائی تارے
جنڈاں ہیٹھاں بھنّ کماناں، مرزے ورگے مارے
لہو عشقَ دا کلنج کلنج کے کردا رہوں غرارے
ادھی راتیں ادھل تریوں بیٹھی چھڈّ کے کھارے ۔

حسن
اوئے اشکا ایہہ ڈانگاں پھڑ پھڑ نہ دیہہ ایڈ ڈراوے
پہلوں مار کھنگھورے پٹیں، دے جائیں کئی پچھتاوے
کلی چھڈّ کے تر جائیں پل وچ سڑ سڑ تڑپھی جاوے
بھری کچہریؤں چک لے جاویں آپے ای وچ کلاوے
آپے رول رول کے ماریں، ایڈے بنھ بنھ داعوے
میں آکھاں کہ عشقَ میرے نوں لیک نہ کوئی لگ جاوے ۔

عشقَ
سن اوئے حسنیٰ ماریا مینوں دے دے جھوٹھ دلاسے
خون لکھاں دا کر گئے تیرے رنگلے رنگلے ہاسے
تیری خاطر چیریاں نہراں توں نہ آئؤں راسے
لکھاں بھٹھیاں جھوک جھوک کے انگ کئیاں دے لاسے
کئی منصور سولیاں اتے رہے ماردے پاسے
کالیاں زلفاں دھو دھو کے توں گبھرو لکھاں گھاسے ۔

حسن
تیرے جیہے ندان اوئے اشکا میں لکھاں گل لائے
پھیرے مار مار کے جنہاں مینوں راہ بھلائے
تیری خاطر مانج کوچ کے سارے انگ لشکائے
دمینتی دے وانگوں اوڑک چھڈّ گؤں دیس پرائے
ایس حسن نوں لٹن دے لئی، توں کئی ڈھنگ بنائے
مرگاں ورگے ترس ترس کے مر گئے نین تہائے ۔

عشقَ
اپروں حسناں گورا دسدیں اندروں ویریا کالا
ماواں دے پتّ لکھاں کھا گؤں بن کے بھولا بھالا
پایا ربّ بھلیکھے وچ توں گل وچ پا کے مالا
بہ کے بکل وچ ڈنگ ماریں آکھیں لگدا پالا
لکھاں کھوہنیاں غرق کیتیاں، دے کے روپ اچھالا
تینوں کوئی جت نہ سکیا رانی خاں دا سالا ۔

حسن
سن اشکا کرتوت اپنی جو میرے نال ہوئی
اک دن نکل بروہاں وچوں باہر آن کھلوئی
توں لنگھدے نے موڈھا ماریا دنیاں سبھ سر ہوئی
ویر میرے ڈانگاں پھڑ آئے پھڑ لے پھڑ لے ہوئی
تینوں عشقَ جان کے سچا ڈانگاں وچ کھلوئی
لکھاں دی پگ رول کے پیریں دھاہاں مار کے روئی ۔

دونوں
سوہنیا حسنیٰ، پیاریا اشکا، نہ ایہہ چھیڑیئے چھیڑے
اساں دوہاں دا ساک جو گوڑہا، پوندے لوک بکھیڑے
دوویں گل گلوکڑی پا کے کریئے آپ نبیڑے
ایہہ فٹّ چندری وسن نہ دندی وڑ گئی جیہڑے ویہڑے
اپنی تون خراب نہ کریئے گھڑ گھڑ ونگے پیڑے
'نورپری' اوہ گھر نہ وسدے جنہاں نے ویر سہیڑے ۔

14. پینگھاں

پینگھاں پئیاں پپلاں نال
کڑیاں لدیاں سونے نال
سونا سوبھے روپ نال ۔

روپ جنہاں دے، پھلاں ورگے
ہتھ جنہاں دے، چھلیاں والے
ونگاں والے، مہندی والے ۔

پیر جنہاں دے، جھانجر والے
نین جنہاں دے، کجلے والے
بول جنہاں دے بھولے بھالے
چا جنہاں دے نویں نروئے
ہار جنہاں نوں آئے ڈھوئے ۔

پینگھاں جھوٹن واری واری
آپ ہولیاں پینگھاں بھاری
دو دو چڑھیاں تاں بھی بھاری
ہمبلا مارن اکو واری
پینگھاں بنیاں مینہہ ہنیری
لہ گئے لیڑے کھل گئے وال
چیکن لگے چھوٹے ڈال ۔

چڑیاں وانگوں اڈن لگیاں
پریاں بن اسمانیں چڑھیاں
روپ ہوا نال گلاں کردا
میرا بندہ پانی بھردا
تھکّ کے ہوئیاں حالَ بےحال
لاٹاں وانگوں لالو لال ۔

کھڑی کرو نی ویراں کھانیؤں
کھڑی کرو نی رڑھ پڑ جانیؤں
کھڑی کرو نی سہرے جانیؤں
کھڑی کرو نی موئی موئی
کھڑی کرو میں بے دل ہوئی
اک دوجی نوں بھرن کلاوے
اپنا اپنا تولن بھار ۔

میں ہولی میں سبھ توں ہولی
میں پتلی میں سبھ توں پتلی
میں سوہنی میں سبھ توں سوہنی
قد مچاون کداں نال
لکّ مچاون لکاں نال
وال مچاون والاں نال
کنڈیاں بدھیاں چنیاں نال ۔

لمی نی میں سبھ توں لمی
چھاتی چھاتی لکّ بروبر
پنی پنی پٹوں کولے
میرے لمے سبھ توں وال
نہ ایہہ لبھدے دھروں ولائتوں
نہ ایہہ لبھدے چین بنگال ۔

ماپیاں میریاں دودھ پلائے
چاچے تایاں لاڈ لڈائے
اک دھڑکّ تے دو دھڑکّ
اک دوجی دے اگڑ پچھڑ
میں بھی ماروں مگرے چھال
آوو نی ہن آوو کھیڈو
دودھ مدھانی پانی نال ۔

لبھو نی میں چبھی ماراں
پھڑ لؤ نی میں خون گزاراں
جدھی مرضی پھڑ لئے کوئی
اوہ میرا میں اوہدی ہوئی
ویکھو نی میں مچھی بن گئی
ویکھو نی میں لہراں بن گئی
ویکھو نی میں مکھن ورگی
ویکھو نی میں چنن ورگی
میرا روپ نہ کدھرے رلدا
ویکھ ویکھ کے پانی بلدا
ویکھو نی میں پانی نوں بھی
مار مار کے لاساں پائیاں
ویکھو نی میں زلفاں دھو دھو
لہراں اتے گھاساں پائیاں
میں پہاڑی ندیاں ورگی
خبرے نی میں پریاں ورگی
ویکھو میرے سندر وال
رلدے ملدے کرناں نال ۔

بنھوں نی کوئی بنھوں موئیؤ
کھل گئے میرے کہری وال
سونے وانگ سنہری وال
رکھاں اتے ڈالی ڈالی
کاٹو وانگوں کاہلی کاہلی
لکن مچائیاں کھیڈن لگیاں
ڈالیاں بنیاں ڈالیاں نال
پتے بنیاں پتیاں نال ۔

ویکھو نی میں تتری بن گئی
تتری بن گئی کدھرے چھپ گئی
سکاں سکدیاں ساون آیا
ساڈی خاطر کی لیایا ؟
ساڈی خاطر مینہہ لیایا
ساڈی خاطر پریم لیایا
ساڈی خاطر پیار لیایا
کالے کالے را' لیایا
نمبوآں والے باغ لیایا
ساڈی خاطر امب لیایا
سوہے لال انار لیایا ۔

15. متر

سوداگرا، پیاراں دیا، اوئے، گاہکا یاراں دیا
درداں دے لے کے قافلے خوشیاں نوں ویچن آ گؤں
پروانیاں، لاٹاں دیا سیناں ونھاون والیا
اوئے آشکا داراں دیا ہیرے دلاں دے ویچ کے
سودے دلاں دے کر گؤں
غمیاں دے گھاٹے کھا گؤں، درداں دی چٹی بھر گؤں
نرمل، چلتر توں بناں، شیشے جہے ہردے والیا
جس نے بلایا ہسّ کے، اوتھے ہی ڈیرہ لا لیا
سچے دلاں دے آلھنے، جے مل گئے تے وسّ گؤں
سینے دے پنجرے پنکھیا، بھولا کبوتر پھس گؤں
ساجن تے اینا وک گؤں سولی دے اتے ٹک گؤں
پیارے دی اکھ دا اتھرو ڈگا تے اوتھے مٹّ گؤں
دیہی دے تختے چیر کے، ساجن دی قدمیں سٹّ گؤں
اکھیاں دی سچی تکڑی، ویکھی تے اتھے تلّ گؤں
ہنسا کسے دے پیار نوں، موتی سمجھ کے بھلّ گؤں
پانی دے پھوکے گھٹّ نوں، شربت دے پیالے دسنا
جانی دی پاٹی لیر نوں، تیرا دسالا دسنا ۔

چناں تیرے دیدار وچ، سچیاں نے جھلکاں پیندیاں
تیرے سمندر چتّ وچ، نرمل نے ندیاں وہندیاں
بدیاں دے لکھاں زلزلے، غوطے نے کھاندے آن کے
بھائی تے ساکہ گیریاں، لکھاں نے ڈبیاں رہندیاں
اکو ہی ڈھڈوں جم کے، کردے شریکے نھیر دے
سکیاں دے پیندے سیرمیں، بھائیاں نوں بھائی گھیردے
ماں پیو دے چھریاں ماردے، اکھیاں 'چ سوئے پھیردے
قربان تیرے بول توں، ماتا دے موہ نوں مار دے
گھر دی سوانی وار دے، مایہ لٹا توں لکھ دے
چمڑی جے منگے پتّ دی، ساجن دے مہرے رکھ دے
جانی دے دل دی جلن نوں، اےداں بجھاویں پج کے
ٹھارن لئی پنوں میت نوں مکیں تھلاں وچ بھجّ کے
لوبھاں بناں، نندیا بناں، ساڑاں بناں، چغلی بناں
جس نوں توں اتوں پا لیا، اوہو ہے اندر وسدا ۔

درشن-پیاسی اکھ نوں، کدھرے تہا جے لگ گئی
مستی 'چ اینی پی لئی، وچے جھناں ہی وگ پئی
ڈٹھا سی ہن مویا پیا، بیہبل جیہا ہویا پیا
پل وچ کہاڑے چکّ لئیں، جس دم دگاڑے تکّ لئیں
مٹھی کو جنی خاک وچ، شیراں دی طاقت پا لویں
رتی کو جنی گلّ تے، لاہ کے پھڑاندا کھلّ گیوں
نہوں بھر ہلائی جان نہ، دیگاں 'چ جیوندا گل گیوں
کھیتاں 'چ گھاہ ہی کھوتدا، کلا بڑاون لگ پئیں
رمبی وجاون لگ پئیں، راجوں فقیری دھار کے
گردھر مناون لگ پئیں،
ذرہ تیرے جد صبر دا بن کے ستارہ چمکیا،
لیلیٰ دے کالے رنگ وچ مجنوں دا چہرا دمکیا،
مستی 'چ اینا مستیوں کملا دیوانہ ہو گؤں،
بندے توں مجنوں بن گؤں، مجنوں توں کانا ہو گؤں ۔

پیارے دے ماسہ دکھ لئی، دنیاں دے دکھ گل پا لئیں
ساجن توں واریں پھلّ توں، کنڈے توں سینے لا لئیں
دوست وطن جاں قوم دا تیرا ایہہ ہردا ہو گیا،
کہراں دے کالے داغ تاں قطرہ لہو دا ہو گیا،
گانی پوا کے ریشمی، لاڑا جدوں توں بن گیا،
گولی جہی گولی دیاں سینے تے جریاں رجّ کے،
گوری نچھوہ تلوار دی، مہندی لوا لئی بھجّ کے،
مر کے بھی اپنے منہ تے توں نور رندا رکھیا،
دنیاں توں آپوں مٹ گؤں خلقت نوں زندہ رکھیا ۔

کوئی آندراں دا ساک ویں، سادھا توں کیہدا چاک ویں ؟
تینوں ہزارے تخت تے، اک دن سی بیٹھا تکیا
ایہہ کی ڈراؤنے جھلّ وچ، مجھیاں دا چوناں ہکیا
اینا کسے دا درد وے، سینہ تاں ٹھنڈھا سرد وے
بھامبڑ کی ایڈا بل پیا، ڈٹھا کہ ہنجھو کر گئے
اکھیں نہ سکیوں ویکھ توں، دیہی دے پھٹڑے چر گئے
کناں 'چ تیری سو رہے، سوآں 'چ تیرا بھے رہے
جنگاں 'چ تیری گونج رہے، گونجاں 'چ تیری قدر رہے
نیناں 'چ تیری پیاس رہے، پیاساں 'چ تیری میں رہے
جیبھاں تے تیرا راگ رہے، راگاں 'چ تیری لے رہے
راجا ایں توں ظالم نہیں، تیتھوں دکھی عالم نہیں
باغاں دا توں اک پھلّ ویں، جس نے کدی نہیں سکنا
ندیاں دی توں اک بوند ویں، جس نے کدی نہیں مکنا
توں ہی تے مذہب دین ویں، داتا دا توں اک سین ویں
تیرا ہے جیون جینودا، تیری جوانی کم دی
اوہ شیرنی جیؤندی رہے، جیہڑی ہے تینوں جمدی ۔

16. نردھن

داتا دیاں بے پرواہیاں توں
اوئے بیپرواہا ڈریا کر ۔
توں ہردم دم دم کردا ایں،
دم دینے نے دم بھریا کر ۔
چاندی دیاں گن گن ٹھیکریاں
توں رات دنے نہ مریا کر ۔
اوہ پل وچ جل تھل کر دیندا
ایہہ ساگر سوچ کے تریا کر ۔
ایہہ دنیاں تلکن-بازی اے
توں پیر سوچ کے دھریا کر ۔
کسے نردھن، آتر دکھیئے دا
کجھ بھار وی ہولا کریا کر ۔

اوہ جیکر تخت بٹھاؤندا اے
کاسے وی ہتھ پھڑاؤندا اے ۔
مخمل دے کولے کڑتے 'چوں
تنداں دے سپّ لڑاؤندا اے ۔
رکھشے دے ہمبھیاں قلیاں نوں
اوہ شاہ اسوار بناؤندا اے ۔
گدھیاں دیاں چھٹاں پا پا کے
شیراں نوں گھاہ کھواؤندا اے ۔
دنیاں دے خون پسینے دے
نہ رات دنے گھٹ بھریا کر ۔
کسے نردھن، آتر دکھیئے دا
کجھ بھار وی ہولا کریا کر ۔

ایہہ تیرے پتر ورگا ای
جس نوں توں جھڑکیں جانا ایں ۔
بھگوان ایہدے وچ وسدا اے
بھگوان نوں کیوں دبکانا ایں ۔
ایسے دے پیو کمایا ای
جو اندر وڑ وڑ خانا ایں ۔
اپنے نوں ہیرا کہ کہ کے،
بوجھے وچ ہیرے پانا ایں ۔
قدرت دی ایس انگوری نوں
توں پشواں وانگ نہ چریا کر ۔
کسے نردھن، آتر دکھیئے دا
کجھ بھار وی ہولا کریا کر ۔

ایہہ اس داتے دی نگری اے
توں جس نگری وچ وسدا ایں ۔
نگھریا ویکھ گوانڈھی نوں
نت ہبدا ایں نت ہسدا ایں ۔
بوہے تے آئے فقیراں نوں
بھکھے تے ننگے دسدا ایں ۔
ماڑے دیاں ہڈیاں پیہنا ایں
تکڑے دیاں تلیاں جھسدا ایں ۔
تکڑے دی جیکر زردہ ایں
توں ماڑے دی وی جریا کر ۔
کسے نردھن، آتر دکھیئے دا
کجھ بھار وی ہولا کریا کر ۔
توں بندہ ایں ایہہ بندہ اے
دوہاں نے ایتھے ہی رہنا اے ۔
توں تکڑا صحیح ایہہ ماڑا صحیح
کم ماڑے نال وی پینا اے ۔
تیرے گل چٹا کڑتا جے
کوئی اہنے لاہ نہ لینا اے ۔
ایہہ مٹی اے توں مٹی ایں
مٹی وچ رلنا پینا اے ۔
اوہ ہر ہر دے وچ وسدا اے
توں ہر دے کولوں ہریا کر ۔
کسے نردھن، آتر دکھیئے دا
کجھ بھار وی ہولا کریا کر ۔

17. مزدور

گھگو دے بولدیاں بوہے نوں کھولھدیاں
چڑیاں دی چیں چیں سن میں آن کھلویا ہاں
آ حاضر ہویا ہاں، کہراں دی سردی اے
بکل پئی ٹھردی اے، میلی جہی وردی اے
کئی داغ تے دھبے نے جو ڈبّ-کھڑبے نے
ایہہ ہیرے دبے نے، مر مر کے لبھے نے ۔

سن دے چھبے نے، چھبے نہیں
میری قسمت دے ستارے نے، اسمانی تارے نے
میرے ایہہ پنڈے تے باہاں تے جاں لتاں تے
چھینی جاں رمبے دے کھوہلے ہوئے کھپے نے
کھپے نہیں بھلیں نہ داتا دے بخشے ہوئے
تیری ایہہ قسمت وچ نوٹاں دے ٹھپے نے ۔

پاپاں دی مخمل نہیں، مویاں دی ایہہ کھل نہیں
جنگلاں تے جوہاں وچ راہیاں نوں لٹیا نہیں
وسدے نوں پٹیا نہیں ۔

دھپاں وچ سڑ سڑ کے گرمی وچ کڑھ کڑھ کے
بھکھے تے تہائے نے، ٹوکریاں چائیاں نے
میں کہیاں واہیاں نے، پاپی ایہہ پیٹ میرا
جیہنے کروائیاں نے ۔

سر تے اس پگڑی دا میرے تاج جو شاہی اے
ایہہ شان بناؤٹی نہیں ایہہ دات الٰہی اے
متھے تے پگڑی 'چوں لمکن جو لیراں نے
دھر توں ہی لکھیاں ہوئیاں میریاں تقدیراں نے ۔

چہرے تے خوشیاں دی ڈلھدی جو لالی اے
پاپاں توں کوری اے انیاؤں خالی اے
ایہہ ہک حلال مرا دس نہوں دی کمائی اے
مر مر کے بنائی اے کوئی رعب جاں اتّ نہیں
کہراں دیاں قلماں دے تھاں تھاں تے سوئے لا
معصوماں غریباں دی چوسی ہوئی رتّ نہیں ۔

وہیاں تے لکھ لکھ کے کھٹی ایہہ کھٹی نہیں
ایہہ سود بے درداں دے وڈھی جاں چٹی نہیں
ایہہ گاڑھے پسینے دیاں بونداں دے موتی نے
پاسنگ دی تکڑی دی وٹک ایہہ وٹی نہیں
ہتھاں تے ویکھے جو چھالے جاں چیرے نے
چھالے نہیں موتی نے موتی نہیں ہیرے نے
سڑ سڑ کے ڈھل ڈھل کے سولاں نال ول ول کے
اکھیاں نے گل گل کے لبھے ایہہ ممیرے نے ۔

دکھیا کوئی دکھایا نہیں
بھنیا کوئی جلایا نہیں
ہسدے نوں روایا نہیں
چوری نہ ٹھگی اے، کھولھی نہ ڈھگی اے
قلیاں کئی ڈھاہ ڈھاہ کے میں محل بنائے نہیں
منجے کئی کھوہ کھوہ کے میں کاؤچ ڈہائے نہیں
دیوے کئی گل کرکے فانوس جگائے نہیں
بوٹے کئی پٹّ پٹّ کے میں لائے بغیچے نہیں
چمڑے ایہہ سادھاں دے میرے فرش غلیچے نہیں
بھگتاں نوں بنھ بنھ کے میں موٹر آندی نہیں
ممیائیں غریباں دی میری ایہہ چاندی نہیں ۔

درباریں رہ رہ کے میں کیتی وکیلی نہیں
جھگے کئی پھوک دتے لا لا کے تیلی نہیں
بکل ایہہ یتیماں دی میرے بسکٹ آنڈے نہیں
چلن بیزوراں دے پرچاں تے بھانڈے نہیں
میں مال غریباں دے ڈٹھے جاں کھولھے نہیں
گوگڑ ایہہ پالن لئی میں کھیسے پھولے نہیں ۔

منہ نھیرے جاندا ہاں شاماں نوں آندا ہاں
گھر وچ سوانی ایں میری جو رانی ایں
سورج دے ڈبدے ای بوہے تے آؤندی اے
پچھدی پچھاؤندی اے، بڑکاں پئی لیندی اے
پتر نوں کہندی اے "جاہ وے ! پرکاش ذرا
اؤتھوں تائیں ویکھ تے آ بابو جی آندے نوں
ہو چلیا ہنیرا اے دل گھردا میرا اے ۔"

سندا ای بھجدا اے ڈگدا ای آؤندا اے
خوشیاں تے چاواں وچ گھمدا اے گاؤندا اے
ٹپدا اے نچدا اے کھڑدا وگساؤندا اے
ہابڑیا دسدا اے :
"ماتا جی ! آؤندے نے چیجی بھی لیاؤندے نے ۔"

جو ساری دہاڑی دی کتدی اے تمدی اے
ویہڑے وچ وڑدے ای پیراں نوں چمدی اے
جی جی پئی کردی اے ملکہ جو گھر دی اے
پھل پھل کے بہندی اے دل وچ ای کہندی اے
'دھن بھاگ جے آئے نے میرے دیس وسائے نے ۔'
بٹوآ کوئی ہتھ وچ نہیں تے چونڈا ننگا نہیں
تے کیساں وچ کیتا چڑیاں نے کنگھا نہیں
مالک دے پچھوں ای ٹانگے وچ جاندی نہیں
بہ بہ کے ہوٹلاں وچ پیسٹری کھاندی نہیں
پرکاش ذرا کہ کے پتر نوں سداں جاں
اگوں اوہ بولے نہ، کوٹھی وچ لکیا ای
کھڑ کھڑ کے ہسدا اے، اوتھوں ای کہندا اے
"آؤ جی لبھو خاں" لکیا نہیں رہندا اے
دوہو دوہ آؤندا اے موڈھے تے چڑھدا اے
جپھیاں کئی پاؤندا اے چتّ نوں پرچاؤندا اے
کھیسے نوں ٹونہدا اے،
پیارے جہے منہ وچوں پیاری جیہی بولی وچ
'بابو جی بابو جی،' مینوں جاں آنہدا اے
میرا ادریواں اوہ دن بھر دا تھکیواں اوہ کدھرے اڈ جاندا اے ۔
گندلاں دا پریتاں لا اوہنے ساگ بنایا اے
سدھراں تے آساں دا بھریا آ کھوآیا اے
اکھیاں نے میرے ولّ پچھدی اے سو سو گلّ
اوہ ساری دہاڑی دی بجھی ہوئی ہسدی اے کملائی کھڑدی اے ۔

سارا دن کھپّ کھپّ کے اٹھیانی آندی اے
ایہو ہی پارس وے ایہو ہی چاندی اے
شانتی نال بہ کے ہن ٹبر وچ کھاوانگا
داتا نے دتی اے داتا نوں گاوانگا ۔
لگے ہوئے ویل کوئی وسکی تے پھیماں نہیں
ککڑاں نوں بھنیاں نہیں کھادھا کوئی قیمہ نہیں
کیتی اے کھا لئی اے چنگی ای لنگھا لئی اے
سرہانے بانہہ دے کے میں رات گزاری اے
مٹھیاں ای بھردی رہی میری نیند پیاری اے
مزدور میں ماڑا ہاں تھوڑھی جیہی مجوری اے
مکی دی روٹی ہی میری گھیؤ دی چوری اے ۔

18. بھین دا پیار

آٹا تکالیں گنھدی، اک دن وچاری نانکی
سوچاں 'چ اےداں پے گئی، نانک دی پیاری نانکی
ویرا سی جاندا کہ گیا، بھینیں کریں پھریاد جاں
اوسے گھڑی آ جاؤنگا، مینوں کرینگی یاد جاں ۔
لوکاں دیاں بھیناں کدی، جد رکھڑی نے بنھدیاں
آساں امیداں ٹٹدیاں، اودوں نے میرے من دیاں ۔
بھاپا کتھے بھاپا کتھے، کہندے رہندے نے بال دو
بھرجائی سک کے ہو گئی تیلا، بیتے نے سال دو ۔
پل پل ہے رہندی جھوردی، درشن اوہدے نوں لوچدی
دل دی پھٹی تے اوسدے، نکسے وے لکھ لکھ پوچدی ۔
ویکھاں ! میں اوہدے پیار نوں اج میرے ویہڑے آئے اوہ
آساں دی پکی آن کے، پہلی جے روٹی کھائے اوہ ۔
دیہی 'چ اوہدے 'نور' دی، اےداں سی ہو کوئی لو، گئی
پیراں توں لے کے سیس تک، نانک ہی نانک ہو گئی ۔
چوکے 'چ لاگے سدّ کے، ہن نہیں میں کہنوں اکنا
'ٹھگاں نوں پھردا تاردا، ساڈے نہ نیڑے ڈھکنا' ۔
تیرا تے چکرورتیا، پینڈا نہیں اے مکنا
ہنجھو وحہ کے رات دن، ویرا نہیں میں سکنا ۔
جیہڑے پیارے باپ نے، جھڑکاں سی تینوں دتیاں
دن نوں وے اوہو جھوردا، راتیں وے گندا خطیاں ۔
ہویا کی، جے 'باپو' کدی، گہنے لٹوندا تکّ کے
ویرا چپیڑاں ماریاں، تیرے سی دو کو اکّ کے ۔
بھورا کو جنی گلّ توں، کورا کرارا ہو گؤں
گھر دے بھلا کے اپنے، خلقت دا پیارا ہو گؤں ۔
تیرے 'چ ساڈی جان وے، پونا ایں ایویں پھکّ توں،
سانوں ملن دی لوڑ وے، دھیلا نہ دیہہ خاں اک توں ۔
آکھونگی ویرا میریا کپڑے سنوا دؤں میچ دے
لے خاں توں گہنے بھین دے، بھاویں پٹاری ویچ دے ۔
کہنا ایں مینوں اوس نے، بھینیں نہیں گھبرائی دا
آکھوں وچھوڑے والڑا، موہرا نہیں اے کھائی دا ۔
کہنا ایں اوہنے روئیں کیوں، اکھیاں جاں رو کجیاں
آکھونگی ویرا ویکھ کے، ایہہ پاپناں نہیں رجیاں ۔
اسنے کیہا جا بھین گھر، نہیں ویر آ رہندے کدی
آکھونگی ایڈے دور جا وچھڑے بھی نہیں رہندے کدی ۔
کہنا اے اوہنے بھولیئے، گلاں نے ایہہ تاں چھوٹیاں
آکھونگی لے جا نال 'اوہ'، کداں نے لاٹاں بلدیاں
پلپل تڑپھدی ویکھ کے، سینے تے چھریاں چلدیاں ۔
بھینے سدینے میریئے، اوہنے کیہا جا بہو توں
آکھونگی ویرا میریا، اج دی دہاڑی رہُ توں ۔
لالے تے ماں نوں سدّ کے منہ تے نے گلاں کرنیاں
ایہہ جند نوں مصیبتاں، جو جو نے پئیاں جرنیاں ۔
میرے ملن نوں چتّ جو، پھر بھی نہ اوہدا منیا
آکھونگی 'چرخی' داج دی، لے جاہ توں اپنی چنیا ۔
تڑکے کدی جے اٹھ کے، پونی ہاں کتن لگدی
ملکھاں توں باہری آنکے، اس وچ ہوا اے وگدی ۔
ہر، ہر گھماٹے وچ آ، اےداں نے گونجاں پیندیاں
سوتر دیاں تاراں پئیاں، نانک ہی نانک کہندیاں ۔
سفنہ جیہا بن آنودی، تیری پیاری پریت وے
مونہوں اوسوں نکلدا، نانک ہی نانک گیت وے ۔
پھر پھر کے دھاگہ ماہل دا، گھوں گھوں جا کرکے گھمدا
اندر تے ویہڑے وچ آ، نانک ہی نانک دھمدا ۔
پتل دے پھلّ شیشے جڑے، چرخے 'چ جو نے ویر وے
اوہناں 'چ بیٹھی جاپدی، مینوں تیری تصویر وے ۔
نہیں تے ساڈے کول رہُ ایہہ لاہ، فقیری ویس دہ
ہر روز دے کلپون دی، اج توں ہی پٹی میس دہ ۔
اےنہاں دلیلاں وچ اوہ، چلھے دے لاگے آن کے
روٹی پکاون لگ پئی، نانک نوں اؤندا جان کے ۔
ریجھاں پریتاں نال اس، پہلی جاں روٹی پائی سی
باہروں کسے نے آن کے، کنڈی ذرا کھڑکائی سی ۔
وچے ہی آٹا چھڈ کے، بوہا جا اوہنے کھولھیا
راضی ایں بھینے میریئے، 'نانک' سی اگوں بولیا ۔
باہاں گلے وچ پا کے، اےداں لگی کرلان سی
نانک ہی اوہدے پران سن، نانک ہی اوہدی جان سی ۔
ویرا توں کیہڑے دیس وچ، جا کے نے ڈیرے لا لئے
پاٹے پرانے کپڑے ریشم نوں چھڈّ کے پا لئے ۔
اگوں گورو جی بولدے، کھچیا اے تیری پریت نے
تاراں ہلائیاں دل دیاں، تڑکے دے اکو گیت نے ۔
جپھیاں دو پوندے بال سن، پیراں تے پئی سی 'جانکی'
اوہ نانکی نانک دسے، نانک سی دسدا نانکی ۔

19. ہیر دا مقبرہ

جیہڑی پری نوں دھپے سوالیا ای،
اوہدے ناز نہ چھاویں سوال سکیوں ۔
جیہدی میڈھی تے اکھ پنجاب دی سی،
اوہدے وال نہ کھلے سنبھال سکیوں ۔
جیہدی سیج جھناں دی ہکّ تے سی،
اوہدا دھو نہ اتوں رومال سکیوں ۔
جلی عشقَ دی لاٹ تے شمع جیہڑی،
اوہدی قبر تے دیوا نہ بال سکیوں ۔
کی ہویا جے جٹاں دی کڑی سی اوہ،
ویری لکھ سن کھیڑے سیال اوہدے ۔
رانجھا ہندا تے موتی پرو دندا،
موئی پئی دے وی وال وال اوہدے ۔

ایہہ اوہ پری ہے کھوہ کے کھنبھ جیہدے،
سیالاں کھیڑیاں دی مہلیں تاڑیا سی ۔
ایہہ اوہ کلی اے جیہڑی آزاد روح نوں،
ملاں شرع دی اگّ وچ ساڑیا سی ۔
ایہہ اوہ مچھی دریا جھناں دی اے،
جس دا جیوندی دا ڈھڈّ پاڑیا سی ۔
ایہہ اوہ ناز نے رانجھے توں وچھڑے جاں،
اوہدا تخت-ہزارا اجاڑیا سی ۔
مردی وار وی کہ گئی روح جسدی،
"میں تے رلی پر رانجھے نوں رولنا نہ ۔
جدھر پنڈ ہووے میرے پیکیاں دا،
اس بنے دی باری وی کھولھنا نہ" ۔

ایہنے یار دا ستھر قبول کیتا،
اگّ کھیڑیاں دے مہلیں لا دتی ۔
آپ روئی بریتے وچ وانگ مچھی،
منجی نیناں وچ چاک نوں ڈاہ دتی ۔
ایہدے چھلے دے بور دی چھنکنی نے،
وارث شاہ دی قلم مچا دتی ۔
جہنوں سیالاں بجھا کے دبیا سی،
اوہنے موئی ہوئی نعر جگا دتی ۔
جہنوں دھی کہنا عیب سمجھدے سی،
اوہدی اس طرحاں پوج کروا دتی ۔
وڈے وڈے ملانیاں مومناں توں،
اوہدی کلا نے مائی اکھوا دتی ۔

کی ہویا جے رانجھنے کنّ پاڑے،
میں قربان قربانیاں تیریاں دے ۔
جسدے حسن تے عشقَ دی لال رتی،
چڑھ کے طول گئی نال پسیریاں دے ۔
ستاں اندراں دے وچ قید رہ کے،
تاں وی چاک ہنڈھائیے لویریاں دے ۔
جس نے لکھ دلتے سہار لئے،
سہتی ورگیاں الک وچھیریاں دے ۔
ایہہ قصور سیالاں دا ہے سارا،
کیوں نہ رانجھے دی نعر بنا دتی ۔
جنہاں نکّ دی شرم دی دھار اتے،
دھی کلی جہی ذبح کروا دتی ۔

موئی پئی اے جس فراقَ اندر،
جے اوہ ہندا تے موت نوں مار دندا ۔
ایہدی مہندی دے پھلاں دی لالڑی توں،
پریاں ہن دیاں دے ہوٹھ وار دندا ۔
ہنجھو ڈولھ کے قبر نوں دھو دندا،
تھاں تھاں ہیرے تے پنے کھلار دندا ۔
ایہدی جتی نوں سونے دا تلا لا کے،
سیالاں کھیڑیاں دے منہ تے مار دندا ۔
سوہنی تاج محلّ دی سنگمرمر،
ایہدی لونگ دی چونی توں وار دندا ۔
چہوں اٹاں دا مقبرہ گلّ کی سی،
اتھے ہیر-محلّ اسار دندا ۔

20. جاگ مسافر

او مسافر سون والے غافلا توں جاگ ہن
ستیاں سازاں دیاں تاراں تے جاگے راگ ہن ۔

آ گئیاں کلیاں تے باغاں وچ نے ہن مستیاں
بھوریاں دے عشقَ نوں ہن سجھدیاں خرمستیاں
ہن جوانی نوں نچایا جائیگا تلوار تے
پھیر ہن اس دا لہو کدیگا چڑھ کے دار تے
ہن گواچے ملنگے لکھاں یتیماں دے نصیب
دیش دے روندے ہسائے جانگے بیزر غریب ۔
او مسافر سون والے………

ابلیا ہے خون ہن اس دیش دے بلوان دا
ہن جوانی دے پراں وچ چاؤ ہے اڈّ جان دا
لاہ لئیا ہے گھنڈ اس دا وطن دی تلوار نے
ہن حسن دے نپے ہوئے مگھ پئے انگیار نے
ہن پھلاں نے نیزیاں دے سر تے چڑھ کے ہسنا
ہن کسے بلبل دا گھر ایہہ اجڑیا پھر وسنا ۔
او مسافر سون والے………

ہن وطن دے درد تے ملھماں نے لائیاں جانیاں
دبیاں ایہہ سدھراں کڈھ کے وکھائیاں جانیاں
بلبلاں نے دسنے نے زخم ہن صیاد نوں
پتیاں دے ورقیاں تے لکھ کے پچھلی یاد نوں
ہن بھراواں نے بھراواں دا لہو پینا نہیں
تے غلاماں نے غلاماں وانگ ہن جینا نہیں ۔
او مسافر سون والے………

پنج دریاواں دے پانی وچ ابالے آؤنگے
ڈبیاں کئی سوہنیاں دے دل اچھالے کھاؤنگے
زلف دے منہ 'چوں ڈگیگی بوند سڑ کے زہر دی
حسن نوں رنگن چڑھائی جائیگی ہن قہر دی
ہند دی اک اک کڑی ہن پدمنی بن جائیگی
ساڑھی دے لپے دی تھاں تلوار بنھ کے آئیگی ۔
او مسافر سون والے………

21. پوجا

مندریں جا کے پوجا کرنی، میں اک ترلا جانا
فرضی اک بھگوان بناؤنا، ایہہ گناہ پرانا ۔

بغلاں وچ لکو کے چھریاں، نیواں ہوون چوکھا
سادھاں دے برقعے دے اندر، پھرن لکوئی دھوکھا ۔

میں اس تھاں دی پوجا کردا، بھاویں پدھر ہووے
پیر دھراں جس تھاں دے اتے، اوہ تھاں چھم چھم رووے ۔

جس تھاں مالیاں ہتھوں کھوہ کھوہ، کلیاں پھلّ مدھولے
مٹی پا پا دبے جس تھاں کچے دھکھدے کولے ۔

ستے پئے شہید انیکاں جس دھرتی دے اندر
اوہو میرے کعبے مسجد، اوہو میرے مندر ۔

میں اس ربّ نوں ربّ نہ جانا، پتھر جاں تصویراں
میریاں جیہڑا لاہ نہ سکیا، غیراں دیاں زنجیراں ۔

نمسکار ہے اس دھرتی نوں، جیہڑی دھرتی بولے
وڈھیاں ٹکیاں ہڈیاں نکلن، جدوں پجاری پھولے ۔

میں نہیں چاہندا لوک-دکھاوا، مالا تسبیح پھیراں
اک لہو دا قطرہ ویکھاں، بک بک ہنجھو کیراں ۔

دھنّ اوہ ماواں، دھنّ اوہ بندے، جنہاں دے ایہہ ہیرے
دھنّ اوہ دیوی جس دے دیوتے، ویکھ نہ سکے کلیرے ۔

'نورپری' اوہ اصلی دیوتے، جگ وچ تھوڑھا وس گئے
دنیاں نوں اک زندگی دے گئے، مر کے جیونا دس گئے ۔

22 چترکار

او دنیاں دے چترکار !
بڑے انوکھے بتّ گھڑے نی، چنگے کیتے نقش تیار
چک پرانا چتر اپنا، ہور نواں کوئی کر تیار
اک ہتھ دے وچ مالا تسبیح، دوجے دے وچ تیر کٹار
اک ڈھینگر نوں پین کہاڑے، جس تے ویکھی کلھ بہار
پھلاں دیاں لباساں ہیٹھاں، جاں ڈٹھا تے ویکھے خار
اک گھر چڑھے رات نوں سورج؛ دوجے گھر وچ اندھ-گبار
سیہرے اکو، کھارے اکو، اکو جہے سبھ گبھرو نعر
اک سورگاں دے لین ہلارے، اک سڑکاں تے ہون کھوار
سپّ بنا کے کی توں کھٹیا، کافی سن ایہہ رشتے دار
سوہے سوہے بلھاں دے وچ موتیاں ورگی سندر ڈار
چنن ورگی سندر دیہی اوڑک نوں ہو گئی انگیار
بچے کھانے بندے ویکھے، نگلی جاندے بناں ڈکار
او دنیاں دے چترکار !

وسدے اک گراں دے لاگے، وسدا اے اک قبرستان
کئی گبھرو تے بڈھے بچے، دبی بیٹھے نے شمشان
سدھّ-کماناں، ٹھیک نشانے، کھونجے بیٹھے کل نشان
بھل بھلیکھے دے وچ مر گئے، بتی دند تے اک زبان
مورکھ راجا بڑا سیانا، چاتر مورکھ نے دربان
چاندی دا لشکارا پا کے لٹیا جاندا اے انسان
گورکھ دے ٹلے دے چیلے کر کر تر گئے جوگ دھیان
حیراں خاطر آئے سی جو اوہ کیوں تیرا جوگ کمان
توں بھگوان کی بنیا بیٹھا اتھے تیرے کئی بھگوان
جو ایہہ کردے آپے کردے تیرا نہیں کیتا پروان
اپنی کھیہہ اڈاون آپے، اپنا ایہہ بنا سنسار
او دنیاں دے چترکار !

سوہے چوڑے لال پنگھوڑے، دل نوں پاؤندے دل دی دھوہ
بھورے تے کلیاں دیاں روحاں، مل کے ہو جاون اک روح
اوڑ ہنیرے دے وچ وچھڑے، پھلّ ملے نہ اوہ خوشبو
جس ہتھ نال پروئی کینٹھی اوہنے دتی آپے دھوہ
جوہاں وچ وگ چردے چردے اگلے وگّ دی بن گئے جوہ
جنہاں ہتھاں نے لائی مہندی اوہناں دتی آپے ای لوہ
موہلے پھڑ پھڑ چھڑدی جاندی، کچے پکے دوہو دوہ
جنھی نینی کجلا پایا، نیناں دے لئی بن گئے کھوہ
'نورپری' نہ منزل لبھی، بڈھی ہو گئی لبھدی سوہ
نیک عمل نہ اک وی پلے، بندہ ہندا پھرے کھوار
او دنیاں دے چترکار !

23. ہندوستان دی تلوار

ویکھیا شاہی قلعہ پنجاب دے لاہور دا،
خون جتھوں اچھلدا سی گزرے ہوئے دور دا ۔
ویکھ لئی بہادری انصاف دے دربار دی،
لٹکدے جتھے کدائیں بیغماں دے ہار سی ۔
ویکھیاں اوہ ڈیوڈھیاں جنہاں دے ہیٹھوں دی کدی
ہاتھیاں تے شہنشاہاں دی سواری نکلدی ۔
فرش اتے پیر سن لگے ہوئے اس ناز دے،
تار جس دی زلف دی گاؤندی سی نغمے راز دے ۔
کندھ دے وچ چھیک سی تے حصرتاں دے داغ سی،
ہند دی قسمت دے پھلّ کے اجڑے ہوئے باغ سی ۔
ڈٹھے اک کمرے دے وچ کجھ جنگ دے ہتھیار سی،
کول اک پئی لٹکدی سہمی ہوئی تلوار سی ۔

ایہہ کوئی ہونی ایں، کالی سپنی ماری ہوئی
جاں کسے آزاد دل دی لہر ایہہ ٹھاری ہوئی ۔
جاں کوئی ایہہ آخری خواہش اے انرنگزیب دی
جاں کوئی ٹٹی کڑی ممتاز دی پازیب دی ۔
داغ اس دی مٹھّ تے پرتاپ دے سی ہتھ دا
ونگ اسدا جاپدا سی، پدمنی دی نتھّ دا ۔
جاں ایہہ اکبر راجپوتی پیار دی کوئی لچھّ اے
جاں پنجابی شیر ایہہ رنجیت سنگھ دی مچھّ اے ۔

کون ویں توں گوریئے، پریئے نی، کرنے، ناریئے
کی کسے بیگم دے ابرو دی توں چھاں ایں پیاریئے ؟
نہ ہے تن تے کپڑا، برقع نہ پردہ کھولھ اے
ایس تیرے سنگ دا وجیا ایہہ گھر گھر ڈھول اے ۔
بلھیاں دے وچ تیرے چپّ کیوں اٹکی ہوئی
قمر ہے کی شاہپری دی ٹٹّ کے لٹکی ہوئی ؟
کی توں اوہ کانی نہیں جہانگیر دے دربار دی،
پری بن پیالی دے وچ جو سینتاں سی ماردی ؟
کی توں اوہ شرم نہیں غیرت-بھریت کوئی اکھ دی
تاج سی جہڑی غلاماں دے سراں تے رکھدی ؟

اچھل کے تلوار کہندی، "سن بلاون والیا
دوسرے دے موڈھے تے دھر کے چلاون والیا ۔
جے توں ہندوستان دا ہندو ایں ایتھوں دور ہو،
جے کوئی توں مسلماں ایں، بھجّ جا کافور ہو ۔
جے کوئی توں سکھ ویں تے ڈبّ جاہ نہ نظر آ
رہن دے ننگی دھڑنگی، میرے تے نہ پردے پا ۔
تیرے طرے تے اجے آکڑ ہے کیہڑے ناز دی ؟
تیرے مندر وچ اجے ہے آرتی کس ساز دی ؟
تیری پگّ دے داغ جے تینوں نظر آؤندے نہیں
گیت آزادی دے تیرے دل ربا گاؤندے نہیں ۔
پھیر مینوں جان کے توں کیوں ستاؤنا ایں پیا ؟
ایس ستی ناگنی نوں کیوں جگاؤنا ایں پیا ؟"

"پھڑ کے مینوں ہتھ وچ بھائیاں نوں مارن والیا،
خون پی کے ماؤں دا، وے ہکّ ٹھارن والیا،
کی بھروسہ رہ گیا ہے مینوں تیرے یتن دا
اج تائیں کی بنایا ہے توں اپنے وطن دا ؟
مسجداں دی بانگ تیرے کنّ ہے ہن پاڑدی،
ہون دی ایہہ لاٹ کیوں سینہ اے تیرا ساڑدی ؟
ہتھ مینوں پائیں نہ، تیرا گناہ کوئی معاف نہیں
ہتھ مینوں لائیں نہ، تیرا تاں ہردا صاف نہیں ۔
میرا کوئی آزاد بانکا، شہنشاہ جد آئیگا،
میری جوانی، زور دی آ کے قدر اوہ پائیگا ۔
گروآں تے پیراں نے وی کجھ سوچیا نہ لکھیا
مندراں تے مسجداں دا در نہ سانجھا رکھیا ۔
کی ایں پچھدا 'نورپریا' کون کوئی نعر ہاں ۔
رانی زندہ توں خوسی ہوئی، ہند دی تلوار ہاں ۔"

24. ارتھی

(مہاراجہ رنجیت سنگھ دی موت دا سماں)

بجھ گئے اج فانوس شاہی
اجڑ گئے جلوس شاہی ۔
محلاں دے وچ نھیرا ہویا
اننھا چار چپھیرا ہویا ۔
اس نگری دے مالک دے گھر
کس پاپن دا پھیرا ہویا ۔

ڈیوڈھی وچ دربان تڑپھدے
کئی وزیر دیوان تڑپھدے ۔
پا پا تیریاں باتاں شیرا
ایرانی افغان ڑپھدے ۔
کر کر یاد سخاوت تیری
گلیاں وچ نادان تڑپھدے ۔
جنگاں وچ جوان تڑپھدے
خالی ویکھ کے تخت لاہوری
ہندو مسلمان تڑپھدے ۔
ویری پٹّ پٹّ نیلے ہوئے
جودھے سن سن پیلے ہوئے ۔
مائیاں پٹ پر شنگرف ہوئیاں
پتھر-دل انسان تڑپھدے ۔

کھڑک سنگھ ستارہ تیرا
دل دا ٹکڑا من دا مندر ۔
اکھیاں دا اوہ تارہ تیرا ۔
نہ کجھ کھاندا نہ کجھ پیندا
ککوں لچھدا پیارا تیرا ۔
ویکھ تے صحیح کملائی جاندا
سٹّ چلیا ایں توڑ کے جس نوں
ہسّ گیا پھلّ ہزارا تیرا ۔
تینوں ویکھ کے ڈھٹھا ہویا
ڈھیندا جائے منارا تیرا ۔

رانی جنداں جند گواوے
ڈاڈھے سنگ پیش نہ جاوے ۔
شیر سنگھ دا شیر جیہا دل
قابو وچ نہ وس وچ آوے ۔
تیری لوتھ نوں بھرے کلاوے
بھج بھج تینوں جپھیاں پاوے ۔
ہیرے پتر روندے تک کے
ہن بھی تینوں جاگ نہ آوے ۔

باہر کئی جرنیل کھڑے نی
تینوں دین سلامی آئے ۔
اوڑک دی کرنیل کھڑے نی
کی آنہدے نے، کی کہندے نے ؟
سبھناں دا ٹوہ دل تے لے توں ۔
اٹھیں نہ توں بیٹھیں نہ توں
بولیں نہ منہ کھولھیں نہ توں ۔
جھمنا نال پاڑ کے کھفن
نزرو نظری مل تے لے توں ۔

ارتھی اتے ستیا شیرا
گوہڑی نیند وگتیا شیرا !
تازاں والیا راجاں والیا
ایس پنتھ دیاں لاجاں والیا ۔
کدھر واگاں موڑی جانے ؟
کاہنوں سانجھاں توڑی جانے ؟
اپنا سکہ آپ چلا جا
ساڈے کجھ نہ ذمےّ لا جا ۔
تیریاں لکھیاں تہیؤں جانے
ساتھوں ایہہ حساب نہیں رہنا ۔
اج بھی کھسا کلھ بھی کھسا
شیرا تیرے جیون پچھوں
ساڈے کول پنجاب نہیں رہنا ۔

نالے اپنا تخت بھی لے جا
نالے اپنا بخت بھی لے جا
اپنا نال سماج بھی لے جا
کھپھن وچ لپیٹ لویں توں
نالے اپنا تاج بھی لے جا ۔

کیہڑا ایہنوں پہنوں پاؤ ؟
کیہڑا ایڈے بیڑے چاؤ ؟
اٹک جہے دریا نوں کیہڑا
سینت نال ای جا اٹکاؤ ؟
تیرے پتر بھلدے پھرسن
تیرے 'ہیرے' رلدے پھرسن ۔
تیرا نلوا بن کے کیہڑا
دیشاں دے وچ دھماں پاؤ ؟
کیہڑا تیرا پھولا سنگھ ہن
سکھی دے باگیچے لاؤُ ؟

ایس بیڑی دا توں مہانا
توں تر چلیوں ادھ وچ چھڈ کے
ایہنوں کیہنے بنے لانا ؟
ایس گڈی دے ٹٹّ گئے پہیئے
ایس توں نہیں ہن رڑھیا جانا ۔
سڑنوں پہلوں جلنوں پہلوں
چڑھ کے چکھا تے بلنوں پہلوں
پہلوں سانوں کولے کر جا ۔
اج بھی اجڑے کلھ بھی اجڑے
لوکاں ہتھوں اجڑن نالوں
ہتھیں خالی کھولے کر جا ۔
ستی پئی تلوار اے تیری
اک واری تے پھیر جگا جا ۔
اس شیہنی نوں رن وچ چھڈ دے
گبھروآں دے پچھے لا جا ۔
کنڈھیاں کنڈھیاں مچھاں والے
ٹیڈھیاں ٹیڈھیاں پگاں والے ۔
ویری دے بگھیاڑی برچھے
موٹے موٹے ڈیلیاں والے
نوں نوں فٹے سیلیاں والے ۔
رتی، ماسہ غصہ کھا کے
متھے اتے تیوڑیاں پا کے
اکھیاں وچوں اگّ وسا کے
کھڑے کھڑے نوں لامبو لا جا ۔
شیرا اک تلوار مار کے
سہجے جہے اک بھبک مار کے
اوس گیدی نوں مزہ چکھا جا
ستھر وانگر لمیاں پا جا ۔

جتھے چلیوں ساڈے سائیاں
سانوں اتھے نال ای لے جا ۔
ویکھ تے صحیح آ، 'ہیرا' تیرا
ایہدیاں قدراں توں ہی جانے ۔
ایہنوں توڑ نیانے دیسن
ایہہ نوں پہن دوالے ای لے جا
اس ویہڑے وچ فٹّ ہے پھٹی
اس نے اک دن پھل ہے جانا
تینوں لامبو مگروں لگسی
پہلوں سبھ کجھ جل اے جانا ۔
عرشاں وچوں تکّ لویں توں
رو رو کھنڈیا چکّ لویں توں ۔
ایس راج دا تیلا تیلا
مٹی دے وچ رلّ ہے جانا ۔
اج بھی موئے کلھ بھی موئے
پرسوں کسے نے آؤن نہیں دینا ۔
تیری مڑھی تے اک کیرنا
سانوں کسے نے پون نہیں دینا ۔

کی ہویا جے ایس قوم دے
راجے تے مہاراجے روسن ۔
کی ہویا جے ازتاں خاطر
لوبھاں خاطر، لیڈر موٹے تازے ہوسن ؟
کی ہویا جے سیہرے لا کے
اچیاں اچیاں ہاتھیاں اتے
پریاں کولوں چور کراؤندے
ہودیاں وچ براجے ہوسن ؟
کی ہویا جے گھریں غلاماں
وجدے طرباں واجے ہوسن
کسے کسے دا دم نہیں بھرنا
کسے کسے دا بول نہیں جرنا
تیری جمنی کسے نہیں جمنا
تیری مرنی کسے نہیں مرنا ۔

تیرا کوئی 'عزیز' نہیں رہنا
تیرا کوئی 'دھیان' نہیں رہنا
کیہنوں سونپیں راج-بنتراں
انساناں انسان نہیں رہنا ۔
چٹی پگّ نوں داغ لگّ گیا
ہور کسے نے دھونا ہے نہیں ۔
اپنے رونے ہر کوئی روسی
تینوں کسے نے رونا ہے نہیں ۔

25. غلام

پھلاں دیاں سیجاں اتے سون نوں دل نہیں کردا
شگناں دیاں طرباں وجن، گون نوں دل نہیں کردا
چنداں دیاں چاننیاں دے، چانن نوں دل نہیں کردا
سندری دا جوبن ڈلھدا، مانن نوں دل نہیں کردا
پتراں دے لاڈ نے روندے، چکن نوں دل نہیں کردا
بھائیاں دیاں بالھاں باہاں، تکن نوں دل نہیں کردا
سونے دے محلاں اندر، وسن نوں دل نہیں کردا
چاندی دے تھالاں اندر، کھاون نوں دل نہیں کردا
سجناں دے ویہڑے اندر، جاون نوں دل نہیں کردا
امرت دے گھٹ لباں تے، پیون نوں دل نہیں کردا
میرا غلام جیون، جیون نوں دل نہیں کردا ۔

میری گنگا دا امرت، پاپاں وچ ڈبن لگا
میرے مکے دا حاجی، سینے وچ کھبھن لگا
میری ہی مورت مینوں، مندر 'چوں کڈھن لگی
میری ہی رمبی میریاں، جڑھیاں اے وڈھن لگی
میرا ہی ہار میری سنگھی اے گھٹن لگا
میرا ہی مالی میرے بوٹے نوں پٹن لگا
میرا ہی خون مینوں خونی ٹھہراون لگا
میرا ہی دیوا میرے گھر نوں جلاون لگا
میری ہی بلبل مینوں، پنجرے وچ تاڑن لگی
میری ہی واڑ میری کھیتی اجاڑن لگی ۔

میری غلام 'ماں' نے، مینوں غلام جنیا
میرا کوئی ربّ رہیا نہ میرا کوئی رام بنیا
جے اوہ آزاد ہندی، میں بھی آزاد ہندا
میرا ویران مندر، ربا ! آباد ہندا
میرا ہی لوہا اٹھ کے، میرے زنجیر بنیا
میری ہی چار-دیواری، وچ میں اسیر بنیا
دنیاں دے مندر جردے، مینوں نتھاواں تک کے
دنیاں دا چانن زردہ، میرا پرچھاواں تک کے
لکھاں دے دھڑ پئے تڑپھن جتھے کوئی قبر نہیں سی
پھلاں دے گچھے پچھے سپاں دی خبر نہیں سی
میتھوں ہے موت ڈردی مینوں اسیر تک کے
میرا ہے اﷲ ڈردا، میرے زنجیر تک کے
اسدیاں بلھیاں تے، ہن میرا ناں نہ کوئی
اوسے دے نرکاں اندر، میرے لئی تھاں نہ کوئی ۔

اکھیؤ نی انھیاں ہو جاؤ، کنو وے، بولے ہو جاؤ
باغاں دیو پھلو کلیؤ، سڑ جاؤ کولے ہو جاؤ
سازو، وے وجن لگو، زخمو وے رڑکن لگو
بدلو وے ! گجن لگو، بجلیؤ کڑکن لگو
قبرو نی ! ستیاں جاگو، شیرو وے ! بکن لگو
اپنے ہی کالے منہ تے، آپے ہی تھکن لگو
شہرو وے ! کھنڈر بن جاؤ، دریاؤ ! پانی بن جاؤ
موت دے ہڑ وچ ہڑ کے، موت دے ہانی بن جاؤ
سانوں کجھ نظر نہ آوے، سانوں کوئی سن نہ سکے
اساں غلاماں دیاں ہڈیاں کوئی چن نہ سکے
سیناں اے لیراں لیراں سیون نوں دل نہیں کردا
میرا غلام جیون، جیون نوں دل نہیں کردا ۔