پرکھ ڈاکٹر موہن سنگھ 'دیوانہ
پرکھ
ڈاکٹر فقیر محمد 'فقیر' دی شاعری نوں میں چراں توں منّ چکیا ہاں۔سمجھو ادوں دا جدوں اجے میں ایہناں دے درشن وی نہیں سن کیتے سگوں ایہناں دیاں کجھ رباعیاں ہی ویکھیاں سن۔رباعیاں وچوں فقیری مجازی اتے شاعرانہ کمال بھاء ماردے دسدے سن ۔ پر میرا خیال سی کہ سارے باغ وچ ایہو ہی گنتی دے پھلّ ہونگے۔
جدوں ڈاکٹر صاحب مینوں ملے اتے اوہناں نے اپنیاں سینکڑے رباعیاں سنائیاں اتے اپنی لکھی ہیر دا آکار دسیا جہڑا 'وارث شاہ' دی ہیر نالوں وی وڈا ہے تاں مینوں تمجھ لگی کہ اتھے تاں ربّ دی مہر ہی مہر ہے۔شاعری دے جوش دے ہڑ وگدے نے تے زبان ہتھ بنہی ہر ویلے غلاماں وانگ حاضر کھڑی رہندی اے۔
چنگی وقتی شاعری ہور چیز اے اتے سدا خوشبو دندی تے ہساؤندی-رواؤندی مورتی کجھ ہور نعمت (وردان) اے۔ڈاکٹر صاحب نوں میں ساڈے زمانے دے اوہناں دو-چار سبھاگے منکھاں وچوں سمجھدا ہاں جنہاں نوں ربّ نے دب درشٹی دتی ہوئی اے۔جہڑی کال توں اکال تکّ پہنچدی اتے چوگردے دے تماشے نوں نیڑیوں تے دوروں ہٹ کے ویکھدی اے۔
ڈونگھی شاعری لئی ڈونگھے تے رنگ-برنگے جیون دی لوڑ ہندی اے ۔ دور درشی اکھاں دی ضرورت ہندی اے تے اوس چونویں ہنر دی وی جو اپنے عیب، عیب اتے دوجیاں وچ گن ویکھ سکدا ہووے۔معیاری شاعری پیغمبری دے نیڑے تیڑے جا پہنچدی اے تے پیغمبری دا وڈا مواجزا ہندا اے منکھتا نوں اپنی قدر آپ کرنی سکھاؤنا۔ بندے نوں بندے دا حصہ بھاگ انگ کر وساؤنا تے تیاگ وچ بھوگ دا آنند سمجھاؤنا۔
سدا لئی جؤندے اوہی شاعر رہندے ہن جو زندگی دیاں اٹلّ سچائیاں تے زندگی دے بائی سکوپ دی چمک دمک وچ بدلیاں نظاریاں نوں اکو وقت ویکھ کے پرکھ سکن تے اوہناں دی تصویر کھچّ سکن۔
پر سدا دیاں گلاں چھڈو ۔ سچ-مچ اوچی شاعری ہے تے لہہ جاندی ہے روح دیاں ڈھونگھاں وچ۔اوہ تے مکا جاندی ہے اپنا بھار تے جیوں جاندی ہے اپنا وشال تے وچتر جیون ۔ جہڑی لفظاں توں جادو دا کم لوے تے منکھ تے سماج دیاں اوہناں تھاواں نوں چھوہ جاوے جہڑیاں ڈونگھی سوچ، غم تے آنند دیاں گفاواں ہن۔ڈاکٹر صاحب دیاں ایہناں رباعیاں وچ لفظی جادو وی ہے اتے مائنوی چھوہ وی۔
29 ستمبر 1946
ڈاکٹر موہن سنگھ 'دیوانہ'
ایم. اے، پی. ایچ. ڈی، ڈی.لٹ
پنجابی ریڈر، پنجاب یونیورسٹی
لاہور۔
