بابا تے مردانہ
نت پھردے دیس بدیس
کدے تاں وچ بنارس کاشی
کرن گنی سنگ بھیٹ
کچھّ مصلا ہتھ وچ گیتا
عجب فقیری ویس
آ آ بیٹھن گوشٹ کردے
پیر، براہمن، شیخ
نہ کوئی ہندو نہ کوئی مسلم
کردا عجب آدیش
گنگا الٹا ارگھ چڑھاوے
سنجے اپنے کھیت
ہؤں وچ آئے ہؤں وچ موئے
ڈردے اس نوں ویکھ
ربّ نوں نہ اوہ اﷲ آکھے
تے نہ رام مہیش
کہوے اجونی کہوے امورت
نربھاؤ، آبھیکھ
جنگل ندیاں چیر کے بیلے
گانہدے تھل دی ریت
اک دن پہنچے تردے تردے
کام-روپ دے دیش
باغیں بیٹھا چیت
ون-ترن سارا مہکیں بھریا
لیہ لیہ کردے کھیت
راج تریا اس نگری وچ
اردھ نگن جہے ویس
نور شاہ رانی دا ناؤں
گز گز لمے کیس
مردانے نوں بھکھ آ لگی
ول محلہ ویکھ
جھٹّ بابے نے مردانے نوں
کیتا ایہہ آدیش
جا مردانیا بھکھیا لے آ
بھکھ جے تیرے پیٹ
جےَ بھارت جےَ بھارت ماتا
لہوآں دے سنگ لکھی گئی ہے
انکھ تیری دی لمی گاتھا
جےَ بھارت جےَ بھارت ماتا ۔
ہلدی گھاٹی تیری
تیرے سوم-ناتھ دے مندر
تیرے دکھ دی بات سناندے
راجپتانی کھنڈر
ستلج دے کنڈھے توں مڑیا
کھا کے مار سکندر
جےَ بھارت…۔
جلھیاں والے باغ تیرے دی
اج وی امر کہانی
کاماگاٹا مارو تیرے
اگّ لائی وچ پانی
چنڈی بن کے رن وچ جوجھی
تیری جھانسی رانی ۔
جےَ بھارت…۔
بھگت سنگھ جہے پتر تیرے
اودھم سنگھ، سرابھے
ڈلہے خون دا بدلہ اس نے
تول لیا وچ چھابے
گوری انکھ نوں رنڈی کر گئے
تیرے غدری بابے ۔
جےَ بھارت…۔
لاجپت جہے بن گئے تیری
لاج پتّ دے راکھے
شوا اتے پرتاپ تیرے نے
لکھے شہیدی ساکے
پھانسی دے پھٹیاں 'تے بیٹھی
تواریخ پئی آکھے ۔
جےَ بھارت…۔
نی اک میری اکھ کاشنی
دوجا رات دے انیندئے نے ماریا
نی شیشے 'چ تریڑ پے گئی
وال واہندی نے دھیان جد ماریا
اک میرا دیور نکڑا
بھیڑا گھڑی مڑی جان کے بلاوے
کھیتاں 'چوں جھکانی مار کے
لسی پین دے بہانے آوے
نی اوہدے کولوں سنگدی نے
اجے تیک وی نہ گھنڈ نوں اتاریا
نی اک میری اکھ کاشنی…۔
دوجی میری سسّ چندری
بھیڑی روہی دی ککر توں کالی
غلے کتھے ویر پندی
نت دیوے میرے ماپیاں نوں گالی
نی ربّ جانے تتڑی دا
کہڑا لاچیاں دا باغ میں اجاڑیا
نی اک میری اکھ کاشنی…۔
تیجا میرا کنت جویں
رات چاننی 'چ دودھ دا کٹورا
نی پھکڑے سندھوری رنگ دا
اوہدے نیناں دا شرابی ڈورا
نی لاماں اتوں پرتے لئی
نی میں بوریاں مجھاں دا دودھ کاڑھیا
نی اک میری اکھ کاشنی…۔
میں میرے دوست
تیری کتاب نوں پڑھ کے
کئی دن ہو گئے نے
سوں نہیں سکیا ۔
ایہہ میرے واسطے تیری کتاب بڈھی ہے
ایہدے حرفاں دے ہتھ کمبدے ہن
ایہدی ہر سطر سٹھیائی ہوئی ہے
ایہہ بل کے بجھ گئے
ارتھاں دی اگّ ہے
ایہہ میرے واسطے شمشانی سواہ ہے ۔
میں بڈھے ہونکدے
ایہدے حرف جد وی پڑھدا ہاں
تے جھرڑائے ہوئے
واکاں 'تے نظر دھردا ہاں
تاں گھر وچ ویکھ کے
شمشانی سواہ توں ڈردا ہاں
تے ایہدے بجھ گئے
ارتھاں دی اگّ 'چ جلدا ہاں
جدوں میرے گھر 'چ ایہہ
بڈھی کتاب کھنگھدی ہے
ہفی تے ہونگدی
ارتھاں دا گھٹّ منگدی ہے
تاں میری نیند دے
متھے 'چ رات کمبدی ہے ۔
مینوں ڈر ہے
کتے ایہہ بڈھی کتاب
میرے ہی گھر وچ
کتے مر نہ جاوے
تے میری دوستی 'تے حرف آوے
سو میرے دوست
میں بڈھی کتاب موڑ رہا ہاں
جے جیوندی مل گئی
تاں خط لکھ دئیں
جے راہ وچ مر گئی
تاں خط دی کوئی لوڑ نہیں
تے تیرے شہر وچ
قبراں دی کوئی تھوڑ نہیں ۔
میں میرے دوست
تیری کتاب نوں پڑھ کے
کئی دن ہو گئے نے
سوں نہیں سکیا ۔
چھتاں یارو چھتاں
میں کیکن سر 'تے چکاں
چھتاں اپر جالے لٹکن
کنج اکھاں 'تے رکھاں
چھتاں میرا رستہ روکن
کنج امبر نوں تکاں
چھتاں گھر وچ 'نھیرا کیتا
کنج لوکاں نوں دساں
چھتاں جے میرے سر 'تے ڈگن
تاں میں رجّ کے حساں
چھتاں جے نہ سر 'تے ہوون
میں امبر وچ نچاں
دل کردا اے چھتاں پیہواں
دل کردا اے کتاں
دل کردا اے چھتاں چھاناں
دل کردا اے چھٹاں
چھتاں، چھتاں، چھتاں
میں جالے کیکن چٹاں ۔
اسیں کچیاں اناراں دیاں ٹاہنیاں
پئیاں پئیاں جھوم وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
پئیاں پئیاں جھوم وے رہیاں چیرے والیا
اسیں جنگلی ہرن دیاں اکھیاں
بیلیاں 'چ بل وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
بیلیاں 'چ بل وے رہیاں چیرے والیا
اسیں پتناں 'تے پئیاں بیڑیاں
پئیاں پئیاں ڈبّ وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
پئیاں پئیاں ڈبّ وے رہیاں چیرے والیا
اسیں کھنڈ مشری دیاں ڈلیاں
پئیاں پئیاں کھر وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
پئیاں پئیاں کھر وے رہیاں چیرے والیا
اسیں کالے چندن دیاں گیلیاں
پئیاں پئیاں دھکھ وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
پئیاں پئیاں دھکھ وے رہیاں چیرے والیا
اسیں کچیاں گھراں دیاں کندھیاں
پئیاں پئیاں بھر وے رہیاں چیرے والیا
چیرے والیا دلاں دیا کالیا
پئیاں پئیاں بھر وے رہیاں چیرے والیا
جنگ وچ لڑدا سپاہی میرے دیش دا
ہکّ تان کھڑدا سپاہی میرے دیش دا
ایہہ تاں ہے امر ہندا
ایہہ تاں ہے شہید ہندا
مر کے نہ مردا سپاہی میرے دیش دا
تارہ بن چڑھدا سپاہی میرے دیش دا
جنگ وچ لڑدا…
ویری جے کوئی ویر رکھے
دھرتی تے پیر رکھے
ایسی چنڈی چنڈدا سپاہی میرے دیش دا
ٹوٹے لکھ کردا سپاہی میرے دیش دا
جنگ وچ لڑدا…
سورما ہے رن دا
تے راکھا وی ہے امن دا
ویریاں نوں دلدا سپاہی میرے دیش دا
جنگ وچ لڑدا…۔
بچے ربّ توں دو ہی منگے
قسم خدا دی رہِ گئے چنگے ۔
وڈا جد ساڈے گھر آیا
پلنے پایا، پٹّ ہنڈھایا
رجّ رجّ اوہنوں لاڈ لڈایا
رجّ کے پڑھیا جنا چاہیا
بہتے نہ اساں لیتے پنگے
قسم خدا دی…۔
جدوں اساڈی نکی جائی
دس روپیئے لے گئی دائی
پڑھی-پڑھائی پھیر وئھائی
ہسّ ہسّ کے اساں ڈولے پائی
نہ اساں کدھرے قرضے منگے
قسم خدا دی…۔
دیوے ربّ ہر گھر نوں جوڑی
کی کرنی بچیاں دی بوری
سوہنی ہوئے تے ہوئے تھوہڑی
ریشم وچ ولھیٹی لوری
بہتے ہون تاں پھردے ننگے
قسم خدا دی رہِ گئے چنگے ۔
ڈھول وجاؤ کرو منادی
بربادی پئی کرے آبادی ۔
رکڑ بیجے بنجر واہیا
موڑ موڑ تے ڈیم بنایا
دونا چونا انّ اگایا
پھر وی اوہ پورا نہ آیا
ڈھول وجاؤ، کرو منادی
بربادی پئی کرے آبادی ۔
پربت چیر بنائیاں نہراں
بجلی کڈھی رڑکیاں لہراں
فرق مٹایا پنڈاں شہراں
پر نہ ہوئیاں لہراں بحراں
ڈھول وجاؤ، کرو منادی
بربادی پئی کرے آبادی ۔
سنیوں سنیوں لوکو لوکو
کجھ تاں سمجھو کجھ تاں سوچو
متھیاں دے وچ کلّ نہ ٹھوکو
ودھدی آبادی نوں روکو
ڈھول وجاؤ، کرو منادی
بربادی پئی کرے آبادی ۔
جاگ پئے دھرتی دے جائے
جاگ پئے
کھیتاں دے وچ ستے سائے
جاگ پئے ۔
وچ سیاڑاں ڈلھیا مڑھکا جاگ پیا ۔
پیراں دے وچ رلیا مڑھکا جاگ پیا ۔
جاگ پئے لوہے جنگلائے
جاگ پئے ۔
جاگ پئے دھرتی دے جائے
جاگ پئے ۔
جاگ پئیاں ستیاں پربھاتاں جاگ پئیاں ۔
جاگ پئیاں محنت دیاں باتاں جاگ پئیاں ۔
جاگ پئے چہرے مرجھائے
جاگ پئے ۔
جاگ پئے دھرتی دے جائے
جاگ پئے ۔
جاگ پئے جیرے تے انکھاں جاگ پئیاں
جاگی حلّ پنجالی کنکاں جاگ پئیاں
جاگ پئے نوَ-رنگ کھنڈائے
جاگ پئے ۔
جاگ پئے دھرتی دے جائے
جاگ پئے ۔
کھیتاں دے وچ ستے سائے
جاگ پئے ۔
ساڈا بھارت دیش مہان
نہ کوئی ہندو سکھ عیسائی
نہ کوئی مسلمان
ساڈا بھارت دیش مہان
رنگ نسل تے ذات دھرم وچ کوئی نہ وکھ وکھریواں
سبھ دے تن نوں کپڑا لبھے پیٹ نوں انّ رجیواں
اک نور تے سبھ جگّ اپجیا
اکو جہے انسان
ساڈا بھارت دیش مہان ۔
گجراتی، مدراسی، اڑیا، پنجابی، بنگالی
ہر شہری دے منہ توں ٹپکے دیش-پریم دی لالی
کوئی ڈوگرا کوئی مرہٹا
بھاویں کئی چوہان
ساڈا بھارت دیش مہان ۔
بھاویں وکھرے وکھرے صوبے، وکھو وکھری بولی
بھارت ماں دے پتر سارے ہمسائے ہم جولی
ہر کوئی اک دوجے اتوں
گھول گھماوے جان
ساڈا بھارت دیش مہان
نہ کوئی ہندو سکھ عیسائی
نہ کوئی مسلمان
ساڈا بھارت دیش مہان
مینوں تے یاد ہے اج وی، تے تینوں یاد ہووےگا
جدوں دوہاں نے رل کے اپنی ماں دا قتل کیتا سی
اوس دا لہو جداں کاواں کتیاں نے پیتا سی
اپنا ناں اسیں سارے ہی پنڈ وچ بھنڈ لیتا سی
مینوں تے یاد ہے اج وی کویں گھر نوں ہے اگّ لگدی
تے تینوں یاد ہووےگا…
جدوں اسیں رتّ وہونے اردھ-دھڑدھ گھر گھر لیائے ساں
اسیں ماں دے قتل اپر بڑا ہی مسکرائے ساں
اسیں اس قتل لئی دوہاں ہی مذہباں دے پڑھائے ساں
تے دوویں ہی کپتر ساں تے مذہبی جون آئے ساں ۔
میری دودھ دی عمر ماں دے قتل سنگ قتل ہو گئی سی
تے ٹھنڈے دودھ دی اوہ لاش تیرے گھر ہی سوں گئی سی
تے جس نوں یاد کرکے اج وی میں چپّ ہو جانداں
تیرے حصے وچ آئے اردھ دھڑ وچ روز کھو جانداں
میرے حصے وچ آیا اردھ-دھڑدھ مینوں ماں دا نہیں لگدا
تے اس حصے وچ میری اردھ-لوری نظر نہیں آؤندی
میرے حصے دی میری ماں ادھورا گیت ہے گاؤندی
تے تیرے اردھ-دھڑدھ دے باجھ میرا جی نہیں لگدا
میرا تاں جنم تیرے اردھ-دھڑدھ دی ککھّ 'چوں ہویا سی
میرے حصے 'چ آیا اردھ-دھڑدھ میرے 'تے رویا سی
تے میتھوں روز پچھدا سی اوہدا کیوں قتل ہویا سی ؟
تے تینوں یاد کرکے کئی دفعہ تیرے 'تے رویا سی
تے تیتھوں وی اوہ پچھدا سی اوہدا کیوں قتل ہویا سی ؟
ماں دا قتل تاں ہویا سی، ماں دا دل تاں مویا سی ۔
ماواں دے کدے وی دل کسے توں قتل نہیں ہندے
پر توں اج پھیر ماں دے دل اپر وار کیتا ہے
تے سکیاں چھاتیاں دا دودھ تک وی ونڈ لیتا ہے ۔
پر ایہہ یاد رکھ ماواں دا دودھ ونڈیا نہیں جاندا
تے نہ ماواں دے دودھ دا دوستا کدے قتل ہندا ہے
ایہہ ایسا دودھ ہے جس نوں کدے وی موت نہیں آؤندی
بھاویں تواریخ کئی وار ہے دودھ دا قتل وی چاہندی…
جےَ جوان ! جےَ کسان !!
دوہاں دے سر صدقہ اچی بھارت ماں دی شان
جےَ جوان ! جےَ کسان !!
جٹا ستی دھرت جگاوے حلّ تیری دا پھالا
ہاڑھ دی گرمی سر 'تے جھلے سر تے پوہ دا پالا
مڑھکا ڈولھ کے ہرے توں کردا
بنجر تے ویران ۔
جےَ جوان ! جےَ کسان !!
توں رکھوالی کریں دیش دی، بن کے پہریدار
توں لہوآں دی ہولی کھیڈیں، برفاں دے وچکار
سنگیناں دی چھاں دے ہیٹھاں
کھڑا توں سینہ تان ۔
جےَ جوان ! جےَ کسان !!
اک تاں آپے بھکھا رہِ کے گھر گھر انّ پچاوے
دوجا اپنی جان گوا کے دیش دی آن بچاوے
ایہناں دوہاں دی محنت دا
ساڈے سر احسان ۔
جےَ جوان ! جےَ کسان !!
مینوں ہیرے ہیرے آکھے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا
مینوں وانگ شدائیاں جھاکے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا ۔
صبح سویرے اٹھ ندیئے جاں جانی آں
مل مل دہیں دیاں پھٹیاں نہانی آں
نی اوہدے پانی 'چ سنیون ہاسے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا
مینوں ہیرے ہیرے آکھے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا ۔
صبح سویرے اٹھ کھوہ تے جانی آں
سوہا سوہا گھڑا جد ڈھاکے میں لانی آں
نی اوہ لگا میری وکھی سنگ جاپے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا
مینوں ہیرے ہیرے آکھے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا ۔
صبح سویرے جد باغیں میں جانی آں
چن چن مروآ چمبیلے میں لیانی آں
نی اوہدے ساہاں دی سگندھ آؤندی جاپے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا
مینوں ہیرے ہیرے آکھے
ہائے نی منڈا لمبڑاں دا
نی منڈا لمبڑاں دا ۔
پھر میرے گم نام دن آئے
بہت ہی بدنام دن آئے
ساتھ دینا سی کی بھلا لوکاں
کنڈ اپنے ہی دے گئے سائے ۔
ہاں میرا ہن خون تک اداسا سی
ہاں میرا ہن ماس تک اداسا سی
چترفی سوگوار سوچاں سن
جاں یاراں دا جلیل ہاسہ سی ۔
سفر سی، ریت سی، خاموشی سی
ضلالت، سہم سی، نموشی سی
خلاء سی، افق سی تے سورج سی
جاں اپنی پیڑ دی
زنجیر دے بن کجھ وی نہ سی
کہ جس نوں ویکھیاں
متھے 'چ پالا اگدا سی ۔
زندگی سی
کہ غم دا بوجھ لئی
تپے ہوئے عمر دے
ماروتھلاں 'چوں لنگھدی سی
تے میتھوں گھٹّ چھاں دا منگدی سی
پر میری نظر وچ
اک بول دا وی برچھ نہ سی ۔
میں اپنے قتل 'تے
ہن بہت روندا ساں
سراپی چپّ دے
ہن نال بھوندا ساں
تے منہ ڈھکّ کے
غم گین چاننیاں
وچھا کے ریت خیالاں 'چ
گھوک سوندا ساں ۔
میں چپّ دے سفر وچ ایہہ ویکھیا
کہ چپّ گاؤندی ہے
چپّ روندی ہے، چپّ کراؤندی ہے
تے چپّ نوں بہت سوہنی
زبان آؤندی ہے ۔
میں تھل دے ریت توں
چپّ دی ساں ہن زباں سکھدا
گواچی چاننی نوں
ریت دے میں ختّ لکھداں ۔
اوہ شہر سی جاں پنڈ سی
ایہدا تے مینوں پتہ نہیں
پر ایہہ کہانی اک کسے
مدھ-ورگ جہے گھر دی ہے
جس دیاں اٹاں دے وچ
صدیاں پرانی گھٹن سی
تے جسدی تھندی چلھ 'تے
ماواں دا دودھ سی رجھدا
نونہاں دھیاں دے لال چوڑے
دو کو دن لئی چھنکدے
تے دو کو دن لئی چمکدے
تے پھیر میلے جاپدے
تے اس گھر دے کجھ کو جی
حقیاں 'چ فکر پھوکدے
جاں نت نیمی واچدے
پگاں دی عجت واسطے
اوہ رات ساری جاگدے ۔
ایسے ہی گھر اوہدے ذہن وچ
اک پھلّ سوہا اگیا
تے ادوں اس دی عمر وی
سوہے پھلاں دی ہان سی
تے تتلیاں دے پراں دی
اسنوں بڑی پہچان سی
ادوں اسدی بس سوچ وچ
پھلاں دے رکھ سی اگدے
جاں کھنبھاں والے نیلے گھوڑے
امبراں وچ اڈدے
تے پھر اوہدے نیناں دے وچ
اک دن کڑی اک اگّ پئی
جو اوہدے نیناں 'چوں
اک سورج دے واکن چڑھی سی
تے کسے ہی ہور دے
نیناں 'چ جا کے ڈبّ گئی ۔
ہن سدا اوہدی سوچ وچ
درداں دا بوٹا اگدا
تے پتہ پتہ اوسدا
کالی ہوا وچ اڈدا
ہن اوہ اپنے دکھاں نوں
دیوتے کہندا سدا
تے لوکاں نوں آکھدا
دکھاں دی پوجا کرو ۔
تے پھیر اوہدی قلم وچ
گیتاں دے بوٹے اگّ پئے
جو شہرتاں دے موڈھیاں 'تے
بیٹھ گھر گھر پجّ گئے
اک دن اوہدا کوئی گیت اک
راج-دربارے گیا
اوس ملک دے بادشاہ نے
اوس نوں واہ-واہ کیہا
تے ساریاں گیتاں دا مل کے
پنج مہراں ملّ پیا ۔
ہن بادشاہ ایہہ سمجھدا
ایہہ گیت شاہی گیت ہے
تے راج-گھرج دا میت ہے
تے پنج مہراں لین پچھوں
لہو اسدا سیت ہے ۔
پر اک دن اس راج-پتھّ 'تے
اک نعرہ ویکھیا
تے سچ اسدا سیکیا
اس ماں نوں روندا ویکھیا
تے باپ روندا ویکھیا
تے بادشاہ نوں اوس پچھوں
گیت نہ کوئی ویچیا
تے پنڈ دیاں سبھ میلیاں
جھگیاں نوں متھا ٹیکیا
ہن اوہدے متھے 'چ
تلواراں دا جنگل اگّ پیا
اوہ سیس تلی 'تے رکھ کے
تے راج-گھرج ولّ تر پیا
ہن بادشاہ نے آکھیا
ایہہ گیت نہیں غدار ہے
تے بادشاہ دے پٹھوآں نے
آکھیا بدکار ہے
تے اوسدے پچھوں میں سنیا
بادشاہ بیمار ہے
پر بادشاہ دا یار ہن
لوکاں دا کہندے یار ہے
ایہہ مینوں پتہ نہیں
ایہہ کہانی کس دی ہے
پر خوبصورت بڑی ہے
چاہے کہانی جس دی ہے ۔
جدوں میرے گیت کل تیتھوں
ودائگی منگ رہے سی
تدوں یار
ہتھکڑیاں دا جنگل لنگھ رہے سی
تے میرے ذہن دی تڑکی ہوئی دیوار اتے
عجب کجھ ڈبّ-کھڑبے نگن سائے
کمب رہے سی
دیواری سپّ تریڑاں دے
چپھیرا ڈنگ رہے سی
ایہہ پل میرے لئی دوپھاڑ پل سی
دو-چتیاں نال بھریا
دو-ندیاں سیت جل سی
میں تیرے نال وی نہیں ساں
تے تیرے نال وی میں ساں
مینوں ایسے ہی پل
پر کجھ نہ کجھ سی فیصلہ کرنا
کی تیرے نال ہے چلنا ؟
کی تیرے نال ہے مرنا ؟
جاں اوہناں نال ہے مرنا ؟
کہ جاں تلوار ہے بننا ؟
کہ مینوں گیت ہے بننا
سی اگے رکھ سلاکھاں دے
میری اک سوچ دے پاسے
تے دوجی طرف سن
تیرے اداسے موہ بھرے ہاسے
تے اک پاسے کھڑے سائے سی
جیل بوہیاں دے
جنہاں پچھے میرے یاراں دیاں
نردوش چیکاں سن
جنہاں دا دوش اینا سی
کہ سورج بھالدے کیوں نے
اوہ اپنے گیت دی اگّ نوں
چوراہیں بالدے کیوں نے
اوہ اپنے درد دا لوہا
کٹھالی ڈھالدے کیوں نے
تے ہتھکڑیاں دے جنگل وچ وی آ
للکاردے کیوں نے ؟
تے پھر میں کجھ سمیں لئی
اس طرحاں خاموش ساں بیٹھا
کہ نہ ہن گیت ہی میں ساں
سگوں دوہاں پڑاواں تے کھڑا
اک بھار ہی میں ساں
اویں خاموش بیٹھے نوں
مینوں یاراں توں سنگ آؤندی
کدی میرا گیت گمّ جاندا
کدے تلوار گمّ جاندی
توں آ کے پچھدی مینوں
کہ تیرا گیت کتھے ہے ؟
تے میرے یار آ کے پچھدے
تلوار کتھے ہے ؟
تے میں دوہاں نوں ایہہ کہندا
میری دیوار پچھے ہے
مینوں دیوار والی گلّ کہندے
شرم جہی آؤندی
کہ اس دیوار پچھے تاں
صرف دیوار سی رہندی
تے میری روح جلاہے دی
نلی وتّ بھٹکدی رہندی
کدے اوہ گیت ولّ جاندی
کدے تلوار ولّ جاندی
نہ ہن یاراں دا
ہتھکڑیاں دے جنگل 'چوں وی خط آؤندا
نہ تیرا ہی پہاڑی ندی ورگا
بول سن پاندا
تے میں دیوار دے پچھے ساں ہن
دیوار وچ رہندا ۔
میں ہن یاراں دیاں نظراں 'چ شاید
مر گیا ساں
تے تیری نظر وچ
میں بے وفائی کر گیا ساں
پر اج اک دیر پچھوں
سورجی مینوں راہ کوئی ملیئے
تے ایسے راہ 'تے مینوں تردیاں
ایہہ سمجھ آئی ہے
کدے وی گیت تے تلوار وچ
کوئی فرق نہیں ہندا
جے کوئی فرق ہندا ہے
تاں بس ہندا سمیاں دا
کدے تاں گیت سچ کہندی
کدے تلوار سچ کہندی
ہے گیتاں 'چوں ہی
ہتھکڑیاں دے جنگل نوں سڑک جاندی
تے ہن ایہہ وقت ہے
تلوار لے کے میں چلا جاواں
تے ہتھکڑیاں دے جنگل والیاں دی
بات سن آواں ۔
تیرا وسدا رہے پنجاب
او شیرا جاگ
او جٹا جاگ ۔
اگّ لاؤن کوئی تیرے گدھیاں نوں آ گیا
سپاں دیاں پینگھاں تیرے پپلاں 'تے پا گیا
ترننجناں 'چ کتدی دا روپ کوئی کھا گیا
تیرے ویہڑے وچ پھردے نے ناگ
او شیرا جاگ
او جٹا جاگ ۔
کھوہ کے نہ لے جان پھیر کتے ہونیاں
ماواں دیاں لوریاں تے نونہاں دیاں دونیاں
بھیناں دیاں چنیاں تے ویراں دیاں گھوڑیاں
کتے لٹّ نہ اوہ جان سہاگ
او شیرا جاگ
او جٹا جاگ ۔
سونہ تینوں لگے تیرے جلھیاں دے باغ دی
سونہ تینوں اودھماں سرابھیاں دے خواب دی
رکھنی اے شان بیبا تونہیؤں ہی پنجاب دی
تیرے کھڑدے رہن گلاب
او شیرا جاگ
او جٹا جاگ ۔
گھم چارے چکّ جہان دے
جد گھر آیا کرتار
کرتارپرے دی نگری
جدھے گل راوی دا ہار
جدھے جھم جھم پانی لشکدے
جدھی چاندی-ونیی دھار
لاہ بانا جوگ فقیر دا
مڑ ملیا آ سنسار
کدے منجی بہہ اوتاریا
کرے دس نہوآں دی کار
اوہدی جیبھ جپجی بیٹھیا
تے اکھیں نام-خمار
سن سوہبا ربّ دے جیو دی
آ جڑیا کلّ سنسار
تد کلّ جگّ چانن ہو گیا
تے مٹے کوڑ اندھیار
چونہ کوٹی شبد ایہہ گونجیا
اوہ ربّ ہے اک اونکار ۔
کنکاں دی خوشبو
وے ماہیا کنکاں دی خوشبو
دھرتی نے لیتی انگڑائی
امبر پہنچی سوٕ
وے ماہیا…۔
جھومن میری گتّ توں لمے اج کھیتاں وچ سٹے
دانے سچے موتی، میرے دنداں نالوں چٹے
بوہلاں وچوں بھاء پئی مارے
میرے مکھ دی لوء
وے ماہیا…۔
اج دھرتی دے باہیں لٹکن سورج چند کلیرے
وچ سوغاتاں تارے بھیجے ایہدے امبر ویرے
ایہہ دھرتی اج نھاتی دھوتی
وال ودھائے ہو
وے ماہیا…۔
ایہہ کھیتی اساں مر مر پالی سہِ کے ہاڑ سیالا
اس کھٹی 'چوں لے دئیں مینوں لونگ برجیاں والا
محنت ساڈی پھیر پرائے
لے نہ جاون کھوہ
وے ماہیا کنکاں دی خوشبو
دھرتی نے لیتی انگڑائی
امبر پہنچی سوٕ
وے ماہیا…۔
میرے کوہ کوہ لمے وال
وے میرے ہانیاں
جویں مسیا وچ سیال
وے میرے ہانیاں
ساہ لواں سجّ جائے کلیجہ ٹھنڈی پون دا
جانگلی کبوتراں نوں ساڑا میری دھون دا
وے میں ماراں ویہہ ہتھ چھال
ٹپّ جاں پنڈ تیرے دا کھال
وے میرے ہانیاں
میرے کوہ کوہ لمے وال…۔
نرمے دے پھلّ جیہا لونگ میرے نکّ دا
اک گٹھّ مر کے وے میچا میرے لکّ دا
میری ویکھ شرابی چال
ایہہ کنکاں جھومن میرے نال
وے میرے ہانیاں
میرے کوہ کوہ لمے وال…۔
رنگ میرا پھلّ جویں رتیاں دی ولّ 'تے
پھلّ نہ وے ماریں کتے نیل پے جاؤ گلھ 'تے
میرا اڈدا ویکھ گلال
باغیں بھورے پان دھمال
وے میرے ہانیاں
میرے کوہ کوہ لمے وال…۔
کتیو رل کے بھونکو
تاں کہ مینوں نیند نہ آوے
رات ہے کالی چور نے پھردے
کوئی گھر نوں سنھ نہ لاوے ۔
انج تاں میرے گھر وچ کجھ نہیں
کجھ ہؤکے کجھ ہاوے
کتیاں دا مشکور بڑا ہاں
راتوں ڈر نہ آوے ۔
کوئی کوئی پر سنگلی سنگ بجھا
ایویں بھونکی جاوے
چوراں نوں اوہ موڑے کاہدا
سگوں الٹے چور بلاوے ۔
کتیو پر ایہہ یاد جے رکھنا
کوئی نہ سپّ نوں کھاوے
جہڑا کتا سپّ نوں کھاوے
سوئیؤ ہی ہلکاوے ۔
تے ہر اک ہلکیا کتا
پنڈ وچ ہی مر جاوے
جیکر پنڈوں باہر جاوے
سر 'تے ڈانگاں کھاوے ۔
انج جد وی کوئی کتا رووے
میں سمجھاں ربّ گاوے
انج جد وی کوئی کتا رووے
میں سمجھاں ربّ گاوے ۔
کل جدوں اوہنوں مل کے میں
گھر آ رہا سی
تاں میری جیب وچ چن دا ہی
ایہہ کھوٹا روپیہ رہِ گیا سی
تے میں اوہدے شہر وچ
سڑکاں 'تے تھکّ کے
بہہ گیا سی
نالے زور دی مینوں بھکھ سی لگی
تے میں ڈریا ہویا
پیا سوچدا ساں
کہ میں ہن کی کراں گا ؟
تے کہڑی ریل جاں بسّ
کنج تے کیکن پھڑانگا ؟
تے اپنے شہر دے لوکاں نوں جا کے
کی کہانگا ؟
اوہ سوچنگے عجب مورکھ سی
کی دانشوراں 'چوں سی ؟
کہ جس نوں ایس گلّ دا وی
ذرا احساس نہیں ہویا
کہ جد وی اس ملک وچ
یار دا منہ ویکھن جائیدے
تاں پیسے لے کے جائیدے ۔
پر اوہناں نوں پتہ کی سی
کہ پیسے لے کے تریا ساں
پر اپنے یار دے بوہے توں
میں سکھنا کیوں مڑیا ساں ؟
میں ست کے اوہ روپیہ
اوس دن دریا 'چ جد سٹیا
تے اپنا سیس اپنے گوڈیاں 'تے
رکھ کے تھکیا
کئی چر چن دا
کھوٹا روپیہ تیردا تکیا ۔
کندھاں کندھاں کندھاں
ایدھر کندھاں اودھر کندھاں
کنج کندھاں 'چوں لنگھاں
میرے متھے دے وچ وجن
میرے گھر دیاں کندھاں
میرے گھر نوں پئیاں کھاون
میرے گھر دیاں کندھاں
مینوں 'مورکھ' جگّ ایہہ آکھو
جے کندھاں نوں بھنڈاں
مینوں سبھے کندھاں لگن
میں کی کندھاں توں منگاں
میرے متھے دے وچ کندھاں
کندھاں دے وچ کندھاں
دل کردا اے سولی چاڑھاں
ایہہ سبھے ہی کندھاں
میرے ڈھڈّ وچ کندھاں کندھاں
کہنوں کہنوں ونڈاں
مینوں جگ نے کندھاں دتیاں
میں کی جگ نوں ونڈاں ؟
پرانی اکھ میرے متھے 'چوں کڈھ کے
سٹّ دیؤ کدھرے
ایہہ انی ہو چکی ہے
مینوں اس اکھ سنگ
ہن اپنا آپا وی نہیں دسدا
تہانوں کنجھ ویکھانگا
بدلدے موسماں دی اگّ ساوی
کنجھ سیکانگا ؟
ایہہ اکھ کیسی ہے جس وچ
پٹھے چمگدڑاں دا واسا ہے
تے پشتو-پشت توں جمی ہوئی
بڈھی نراشا ہے
نہ اس وچ درد ہے رائی
تے نہ چانن ہی ماسہ ہے
ایہہ اکھ میرے آدی پتراں نوں
سمندر 'چوں جدو لبھی
اوہناں سوراں دے واڑے وچ
ترکی بوء 'چ آ دبی
تے میرے جنم چھن ویلے
میرے متھے 'چ آ گڈی
تے پھر سوراں دے واڑے وچ
کئی دن ڈھولکی وجی ۔
تے پھر سوراں دے واڑے وچ
میں اک دن کہندیاں سنیا-
"ایہہ اکھ لے کے کدے وی اس گھر چوں
باہر جائیں نہ
جے باہر جائیں تاں پترا
کدے ایہنوں گوائیں نہ
ایہہ اکھ جدی امانت
ایہہ گلّ بالکل بھلائیں نہ
تے کل نوں داغ لائیں نہ ۔"
"اس اکھ سنگ کھوہ 'چ تارے ویکھ لئیں
سورج پر نہ ویکھیں
اس اکھ دے گاہک لکھاں ملنگے
پر اکھ نہ ویچیں
بدلدے موسماں دی اگّ ساوی
کدے نہ سیکیں ۔"
ایہہ اکھ لے کے جدوں وی مے کتے
پردیس نوں جاندا
میرے کناں 'چوں پتراں دا
کیہا ہر بول کرلاندا
'تے میں متھے 'چوں اکھ کڈھ کے
سدا بوجھے 'چ پا لیندا ۔
مے کوئی سورج تاں کی
سورج دیا کرناں وی نہ تکدا
ہمیشہ کھوہ 'چ رہندے تاریاں دے
نال ہی ہسدا
تے بل کے بجھ گئی اکھ سنگ
کئی راہیاں نوں راہ دسدا ۔
پر اج اس اکھ نوں
متھے 'چ لا جد آپ نوں لبھیا
مینوں میرا آپ نہ لبھیا
مینوں میری اکھ پرانی ہون دا
دھکہ جیہا لگیا
تے ہر اک موڑ 'تے میرے پیر نوں
ٹھیڈا جیہا وجیا ۔
میرے مترو ! اس دوش نوں
میرے 'تے ہی چھڈو
تسیں ہوچھے بنوگے
جے میرے پتراں دے منہ لگے
تسیں کتیاں دی پٹھّ 'تے بیٹھ کے
جلوس نہ کڈھو
تے لوکاں ساہمنے مینوں
تسیں اننھا تاں نہ سدو
سگوں مینوں تسیں سوراں دے واڑے
تیک تاں چھڈو
مے شاید گمّ گیا ہاں دوستو
میرا گھر کتوں لبھو ۔
مے ایہہ اکھ اج ہی
سوراں نوں جا کے موڑ آوانگا
تے اپنے سیس وچ
بلدی، سلگدی اکھ اگاوانگا
جو راہ سورج نوں جاندا ہے
تہاڈے نال جاواںگا
بدلدے موسماں دی اگّ
تہاڈے نال سیکانگا
بدلدے موسماں دی اگّ
تہاڈے نال کھاوانگا ۔
کجھ رکھ مینوں پتّ لگدے نے
کجھ رکھ لگدے ماواں
کجھ رکھ نونہاں دھیاں لگدے
کجھ رکھ وانگ بھراواں
کجھ رکھ میرے بابے واکن
پتر ٹاواں ٹاواں
کجھ رکھ میری دادی ورگے
چوری پاون کاواں
کجھ رکھ یاراں ورگے لگدے
چماں تے گل لاواں
اک میری محبوبہ واکن
مٹھا اتے دکھاواں
کجھ رکھ میرا دل کردا اے
موڈھے چکّ کھڈاواں
کجھ رکھ میرا دل کردا اے
چماں تے مر جاواں
کجھ رکھ جد وی رل کے جھومن
تیز وگن جد واواں
ساوی بولی سبھ رکھاں دی
دل کردا لکھ جاواں
میرا وی ایہہ دل کردا اے
رکھ دی جونے آواں
جے تساں میرا گیت ہے سننا
میں رکھاں وچ گاواں
رکھ تاں میری ماں ورگے نے
جیوں رکھاں دیاں چھاواں ۔
اک اداسی شام ورگی
کڑی میری یار ہے
خوبصورت بڑی ہے
پر ذہن دی بیمار ہے
روز میتھوں پچھدی ہے
سورج دیاں بیجاں دا بھاء
تے روز میتھوں پچھدی ہے
ایہہ بیج کتھوں ملنگے ؟
میں وی اک سورج اگاؤنا
لوچدی ہاں دیر توں
کیوں جو میرا ککھّ سنگ
صدیاں توں ایہہ اقرار ہے
سورج نوں نہ جمن لئی
کچے جسم 'تے بھار ہے
تے اس دن پچھوں میری ہن
دھپّ شرمشار ہے ۔
کنڈلی مار کے
بیٹھا ہویا سپّ یاد کردا ہے
تے سپّ سپنی توں ڈردا ہے
اوہ اکثر سوچدا ہے،
زہر پھلاں نوں چڑھدا ہے کہ
جاں کنڈیاں نوں چڑھدا ہے
سپّ وچ زہر ہندا ہے
پر کوئی ہور مردا ہے،
جے سپّ کیلیا جاوے
تاں اوہ دودھ توں وی ڈردا ہے
سپّ کویتا دا ہانی ہے
پر اوہ لوکاں نوں لڑدا ہے
سپّ مویا ہویا وی جی پیندا
جدوں اوہ اگّ 'چ سڑدا ہے
سپّ 'نھیرے توں وی نہیں ڈردا،
پر اوہ دیوے توں ڈردا ہے
سپّ واہناں 'چ نسدا ہے
نہ پر کندھاں 'تے چڑھدا ہے
پر کنڈلی مار کے بیٹھا ہویا سپّ
گیت پڑھدا ہے ۔
کالی داتری چنن دا دستا
تے لچھی کڑی واڈھیاں کرے
اوہدے نیناں وچ لپّ لپّ کجلا
تے کناں وچ کوکلے ہرے ۔
مکھ تے پسینہ اوہدے کھاوے انج میل نی
جویں ہندی کمیاں 'تے کتے دی تریل نی
اوہدی ہتھ جیڈی لمی دھون ویکھ کے
پیلاں پاؤنوں مور وی ڈرے
کالی داتری…۔
رنگ دی پیاری تے شرابی اوہدی ٹور نی
باغاں وچوں لنگھدی نوں لڑ جاندے بھور نی
اوہدے والاں وچ مسیا نوں ویکھ کے
کنے چن ڈبّ کے مرے
کالی داتری…۔
گورے ہتھیں داتری نوں پایا اے ہنیر نی
وڈھّ وڈھّ لائی جاوے کنکاں دے ڈھیر نی
اوہنوں دھپّ وچ بھکھدی نوں ویکھ کے
بدلاں دے نین نے بھرے
کالی داتری چنن دا دستا
تے لچھی کڑی واڈھیاں کرے…۔
لڑ لگّ کے نی فوجی دے سہیلیؤ
بن گئی میں صوبیدارنی
سلوٹ رنگروٹ ماردے
جدوں چھونیاں 'چوں لنگھاں اوہدے نال نی ۔
بن گئی میں صوبیدارنی ۔
بیرکاں 'چ دھم پے گئی
صوبیدارنی نے جٹی کتوں آندی
سپنی دی ٹور ٹردی
پیریں کالے سلیپر پاندی
پریٹ وانگ دھمک پوے
جدوں پٹدی پنجیباں والے پیر نی !
بن گئی میں صوبیدارنی ۔
ہائے نی میں کنج نی دساں
اوہدی دکھّ نی سورجاں والی
غش پوے موراکین نوں
تکّ وردی فیتیاں والی
ہکّ اتے ویکھ تمگے
میرا کمب جائے موہراں والا ہار نی ۔
بن گئی میں صوبیدارنی ۔
نی ربّ کولوں خیر منگدی
نت اوہدیاں میں سکھاں نی مناواں
میرے جہیاں ستّ جنیاں
اوہدے روپ توں میں گھول گھماواں
نی میری اوہنوں عمر لگے
راکھا دیش دا اوہ پہریدار نی ۔
بن گئی میں صوبیدارنی ۔
موت شہیداں دی جو لوکی مردے نے
اوہ امبر تے تارہ بن کے چڑدے نے
جان جہڑی وی
دیش دے لیکھے لگدی ہے
اوہ گگناں وچ
سورج بن کے دگھدی ہے
اوہ اسمانی بدل بن کے سردے نے ۔
موت شہیداں دی جو لوکی مردے نے ۔
دھرتی اپر جنے وی نے
پھلّ کھڑدے
اوہ نے سارے خواب
شہیداں دے دل دے
پھلّ اوہناں دے لہوآں نوں ہی لگدے نے
موت شہیداں دی جو لوکی مردے نے ۔
کوئی وی وڈا سورا نہیں
شہیداں توں
کوئی وی وڈا ولی نہیں
شہیداں توں
شاہ، گنی ودوان اوہناں دے بردے نے ۔
موت شہیداں دی جو لوکی مردے نے ۔
جٹّ مچھّ نوں مروڑے مارے
چڑھ کے ٹریکٹر تے
بلے بلے بئی چڑھ کے ٹریکٹر 'تے
شاوا شاوا بئی چڑھ کے ٹریکٹر 'تے ۔
بلے بلے بئی رکڑیں سیاڑ کڈھدا
گوری وال جویں کوئی واہوے
نال نال بیج کیردا
جویں ودھوا کوئی مانگ سجاوے
مینوں تاں بئی انجھ لگدا
جویں مٹی وچّ بیجدا اے تارے
چڑھ کے ٹریکٹر 'تے...۔
بلے بلے بئی آڈاں وچّ پانی وگدے
رن ڈھٹھیاں جویں تلواراں
جھومن انجھ فصلاں
جویں گدھے وچّ نچدیاں ناراں
نال بیٹھی جٹی ہسدی
جویں ماندی ہوئے پینگھ دے ہلارے
چڑھ کے ٹریکٹر تے...۔
بلے بلے بئی سائنس دا ہے یگ آ گیا
ہن رہنیاں کتے وی نہ تھوڑاں
ہرے ہو شاداب جھومنا
رڑے، رکڑاں، بیلیا روڑاں
متراں دی گڑوی جہے
مٹھے ہونگے سمدر کھارے
چڑھ کے ٹریکٹر تے…۔
تھوڑے بچے سوکھی جان
آپ سکھی سوکھی سنتان ۔
اک دو دا منہ بھر سکدا ہے شکر گھی دے نال
بہت ہون تاں بھانڈے کھڑکن نہ آٹا نہ دال
نہ رجّ کھاون، نہ رجّ پیون، نہ ہی رجّ ہنڈھان
تھوڑے بچے سوکھی جان
آپ سکھی سوکھی سنتان !
اک دو ہون تاں بھریا لگدا ہسدا ہسدا وہڑھا
بہتے ہون تا چیک-چہاڑا نت دا جھگڑا جھیڑا
بھٹھّ پوے اوہ سونا جہڑا پوے کناں نوں کھان
تھوڑے بچے سوکھی جان
آپ سکھی سوکھی سنتان ۔
اک دو ہون تاں ایکن جیکن پھلاں دی مسکان
بہتے ہون تاں ایکن جیکن کنڈیاں لدی ٹاہن
کہڑا مالی چاہے اس دے پھلّ کنڈھے بن جان
تھوڑے بچے سوکھی جان
آپ سکھی سوکھی سنتان ۔
چڑھ آ، چڑھ آ، چڑھ آ
دھرتی 'تے دھرتی دھر آ
اج سارا امبر تیرا
تینوں روکن والا کہڑا
چھڈّ دیہلیزاں
چھڈّ پوڑیاں
چھڈّ پرھاں ایہہ وہڑھا
تیرے دل وچّ چر توں 'نھیرا
ایہہ چن شدائیا تیرا
ایہہ سورج وی ہے تیرا
چڑھ آ، چڑھ آ، چڑھ آ
تینوں پچھن والا کہڑا ؟
سورج دا ناں تیرا ناں ہے
چن دا ناں وی تیرا
دسے دشاواں تیرا ناں ہے
امبر دا ناں تیرا
توں دھپاں نوں دھپاں کہہ دے
تیرے نال سویرا
فکر رتا نہ کر توں ایہدا
گاہلاں کڈھدے نھیرا
چڑھ آ، چڑھ آ، چڑھ آ
تے پا امبر وچّ پھیرا
دھرتی چھڈنی مشکل ناہیں
رکھ تھوہڑا کو جیرا۔
امبر ملنا مشکل ناہیں
جے ناں لے دئیں میرا
چڑھ آ، چڑھ آ، چڑھ آ۔
توں لے کے ناں اج میرا
ایہہ چن شدائیا تیرا۔
ایہہ سورج وی ہے تیرا۔
چڑھ آ، چڑھ آ، چڑھ آ۔
دھرتی تے دھرتی 'دھر آ۔
امبر دا جد کمبل لے کے
دھرتی کل دی ستی
مینوں دھرتی لچی جاپی
مینوں جاپی کتی ۔
سدا ہی راج-گھراں سنگ ستی
راج-گھراں سنگ اٹھی
جھگیاں دے سنگ جد وی بولی
بولی سدا ہی رکھی۔
ایہہ گلّ وکھری ہے کہ اوہناں
اکھیاں اپر چکی
اوہ ایہنوں 'ماں' کہندے ہن
بھاویں ایہہ کپتی ۔
اوہناں ایہنوں لاڈ لڈایا
پر ایہہ رسی-رسی
کئی واری ایہدی عزت رل کے
سو سکندراں لٹی ۔
اہنے راج-گھراں 'چوں آ کے
پھر وی بات نہ پچھی ۔
اج توں میں ایہنوں لچی کہندا
اج توں میں ایہنوں کتی
کلّ تک جہڑی ماں واکن میں
اکھیاں 'تے سی چکی ۔
میری جھانجر تیرا ناں لیندی
کرے چھمّ،چھمّ،چھمّ
تے میں سمجھاں ایہہ چن کہندی
میری جھانجر تیرا ناں لیندی ۔
گدھیا 'چ ہوواں جاں مے جھوم جھوم نچدی
ناں تیرا میریا سہیلیاں نوں دسدی
نکا نکا رووے نالے مٹھا مٹھا ہسدی
جے میں جھڑکاں چندری رسّ بہندی
میری جھانجر تیرا ناں لیندی ۔
ماہی کولوں سنگدی سنگاندی جاں مے لنگھدی
ٹٹّ پینی سولی اتے جان میری ٹنگدی
بھجّ جاں پسینے نال تے میں جاواں کمبدی
جویں انگ اتے ماڑی ماڑی بھور پیندی
میری جھانجر تیرا ناں لیندی ۔
جدوں کدے جنگ توں ہے چٹھی تیری آنودی
راتاں نوں ایہہ لک لک رونودی تے گانودی
پڑ پڑ خط تیرا سینے نال لانودی
نت سپنے 'چ ماہی دے ایہہ کول رہندی
میری جھانجر تیرا ناں لیندی ۔
جدوں سچ وہاج ونجارا
خالی ہتھ گھرے نوں آیا
اوہنوں بابل تاں دیندا ای جھڑکاں
کتھے پیسہ تاں روہڑ گوایا
کی اوہنوں لٹیا کالے چوراں
جاں کوئی ٹھگّ بنارسی دھایا
ہسن بیٹھ ترنجنی تنداں
گلاں کرے بوہڑاں دا سایہ
مندا بولے کراڑ بیٹھا ہٹی
ہسے کھوآں 'تے ڈول زنگیایا
اوہنوں امبڑی تاں دیندی آ متاں
نالے گھٹّ کلیجڑے لایا
کہندی پتّ نہ آنودے ای ہتھیں
پیسہ پتاں توں گھول گھمایا
کلی ہوئے نہ وناں وچ ٹاہلی
کلا ہوئے نہ کسے دا جایا
پتیں گنڈھ پوے سنساریں
پتاں باجھوں تاں دیش پرایا،
کھونجیں بیٹھ سلکھنی روندی
جھولی بابل نے ور کیہا پایا
جدھی ربّ سچے سنگ یاری
اوہنوں پوہے کی روپ سوایا
تد بے بے نانکی بولی
کاہنوں پھرے جی بابل گھبرایا
کدے ربّ وی بیٹھدا اے ہٹی
کدوں ربّ نے ونج کمایا
ہٹی بہن کراڑیاں دے جائے
میرا ویر تاں ربّ دا جایا
میرے نال ٹورو میرا ویرا
انج نال رہواں جویں سایہ
چلے نال سلطان پور اباراہیملودھیب ابراہیم
جتھے ملکھ ونج نوں دھایا ۔
اتھے اباراہیملودھیب ابراہیم دے دربارے
سو کم جے ربّ نے چاہیا ۔
تد بھاگو دے گھر باہمناں دی
آ لتھی اک جنج
کئی سادھو، گنی مہاتما
کنّ پاٹے نانگے ننگ
کئی جٹا جٹوری دھاریئے
اکناں دی ہوئی جھنڈ
اکناں سر جڑیاں لمبھیاں
اکناں دے سر وچ گنج
اکناں دیاں گز گز بودیاں
تے گل سوتر دی تند
اک مل کے آئے بھبوتیاں
جیوں نیل کنٹھ دا رنگ
ہوئے خالی مٹھّ جہان دے
آئے ڈیرے چھڈّ ملنگ
اک آئے اکّ دھتورا پینودے
اکناں نے پیتی بھنگ
کھا کھیراں انج ڈکاردے
جیوں گھوگڑ کاں دا سنگھ
پر سچا سادھ نہ پرتیا
اس کودھرا کھادھا منگ ۔
جا کے تے ایہہ جوانی
مڑ کے کدی نہ آؤندی ۔
ساگر 'چ بوند رل کے
مڑ شکل نہ وکھاؤندی ۔
اک دو گھڑی دی ملنی
کسے اضل توں لمیں،
ہر آہ فلسفے دا
کوئی گیت گنگناؤندی ۔
زندگی دے میل ہردم
آساں تے رہن نچدے،
آوے نگاہ توں چھوہلی
پئی موت مسکراؤندی ۔
ساہاں دی راس لٹّ لئی
محرم دے لاریاں نے،
گنگا وی چاترک دی
نہیں پیاس ہے بجھاؤندی ۔
ربّ ناں عشقَ دا سنئیں
کہندے نے عشقَ ربّ ہے،
کیوں جگّ عشقَ دا ویری
ہے سوچ وین پاؤندی ۔
لا دے زور ہئیا ۔
تھوڑا ہور ہئیا ۔
منزل تینوں واجاں مارے
کر لے تکھی تور ۔
لا دے زور، ہئیا ۔
لا مہندی پیراں نوں تیرے
گھر پربھاتاں آئیاں
متھے اتوں پونجھ پسینہ
وے محنت دیا سائیاں
اک دن موتی بن جاونگے
پیراں وچلے روڑ ۔
لا دے زور، ہئیا ۔
ویکھ چترفی تیرے نے اج
مڑھکے نوں پھلّ لگے
ساگر،پربت سجدے کردے
تیریاں قدماں اگے
تیرے پیر بیائیاں پاٹے
دین قسمتاں موڑ ۔
لا دے زور، ہئیا ۔
توں کل دی دھرتی دا وارث
توں کل دا شاہزادہ
پربت نوں پانی کر دیوے
تیرا ٹھوس ارادہ
تیرے لئی لے تاج سورجی
آ رہی کل دی بھور ۔
لا دے زور، ہئیا ۔
تھوڑا ہور، ہئیا ۔
دئے سنیہا لال تکون ۔
بچے تنّ توں ودھ نہ ہون ۔
اول ہوون تاں اک جاں دو
جیکن دو اکھاں دی لوء
کھاون کھنڈ، کھیر تے گھیؤ
بہتے ہون تاں بھکھے رون ۔
دئے سنیہا…۔
سیمت رہِ سکدی سنتان
ہن تاں ساتھی ہے وگیان
ہن نہیں حکمران بھگوان
ہن تاں ہو سکدی ہے چون ۔
دئے سنیہا…۔
ہنس اڈیندے کلے کارے
شیراں دے نہ ہندے واڑے
لعلاں نالوں پتھر بھارے
پھر کیوں ماپے پتھر ڈھون ۔
دئے سنیہا لال تکون ۔
بچے تنّ توں ودھ نہ ہون ۔
میں کل لفظ چندا سی
اک لفظ بوہڑ 'تے بیٹھا سی
تے اک پپل 'تے
اک میری گلی وچ
تے اک گھڑے وچ پیا سی
اک ہرے رنگ دا لفظ کھیتاں وچ پیا سی
اک کالے رنگ دا لفظ ماس کھا رہا سی
اک نیلے رنگ دا لفظ
سورج دا دانہ منہ وچ لئی اڈّ رہا سی
مینوں دنیاں دی ہر اک چیز لفظ لگدی ہے
اکھاں دے لفظ
ہتھاں دے لفظ
پر بلھاں دے لفظ سمجھ نہیں آؤندے
مینوں صرف لفظ پڑھنے آؤندے نے
مینوں صرف لفظ پڑھنے آؤندے نے ۔
ایہہ نفرت دے پینڈے، ایہہ روسے، الامبھے
ایہہ مغرور یاری، ایہہ زلت دے کامبے
ایہہ بے-پاک راہواں، ایہہ عصمت دے جھامبھے
میں ورھیاں توں سولی دے دکھ مر رہا ہاں ۔
اوہ کتھے نے کتھے او بندے خدا دے ؟
اوہ کتھے نے حسناں دے پردے حیا دے ؟
اوہ کتھے نے نغمے وطن دی فضا دے ؟
میں ورھیاں توں روندے حسن ور رہا ہاں ۔
اوہ کتھے ہے 'ہاشم' تے کتھے ہے 'وارث' ؟
اوہ کتھے ہے محبتاں دا نگھا جیہا رس ؟
اوہ کتھے ہے حجراں دی ستی ہوئی ڈھارس ؟
میں راتاں وچ سورج دی لو کر رہا ہاں ۔
پنجیباں دی چھن چھن نہ چرخی دی گھوکر
نہ مہندی دی لالی، جھناواں دی شوکر
نہ سکاں، نہ چاواں، نہ تانگھاں دی ہوکر
میں ورھیاں توں موتاں دے ساہ بھر رہا ہاں ۔
نہ ونجھلی، نہ بیلے، نہ پالی، ایالی
نہ امباں دے بوٹے، نہ کوئل، نہ مالی
نہ سویاں دے پھلاں تے ٹہکے ہرالی
میں ورھیاں توں ویرانیاں ہر رہا ہاں ۔
نہ واری سدکڑے، نہ لوری نہ بھیناں
نہ ماواں دے ددھاں 'چ شیراں دا رہنا
نہ ویراں دے جذبے، نہ پریتاں دی میناں
میں ورھیاں توں قہراں دے وچ مر رہا ہاں ۔
او یارو، او یارو ! اوہ وارث نوں لبھو
او قبراں وچ ستے ہوئے بے-خوف ربو
او گلیاں 'چ بھوندا اوہ دیوانہ لبھو
میں ورھیاں توں سکی جھناں تر رہا ہاں ۔
او آؤ، او آؤ، وطن نوں سمبھالو،
اوہ کرلاٹ سہکی پریتاں نوں پالو،
اوہ درداں نوں چھناں زہر دا پیالو،
میں حسناں دے حسناں 'چ رس جھر رہا ہاں ۔
جاگی نویں سویر، بیلیؤ !
جاگی نویں سویر
کرناں اگیاں نور پسریا، ہویا دور ہنیر
جاگی نویں سویر ۔
ساڈے گھر دیوالی آئی، بیت گیا بنواس
ساڈا خون تے ساڈی محنت آ گئے سانوں راس
کامے دے سر سہرا بجھا
سوچیں پیا کبیر، بیلیؤ
جاگی نویں سویر ۔
نویں ونجھلی نویں ترانے، چھڑ گئے نے نوَ-راگ
صدیاں جھلی اساں غلامی، ہن ملیا سوراج ۔
اج ساڈی اس سون-چڑی دے
فٹّ پئے نے پر پھیر، بیلیؤ
جاگی نویں سویر ۔
نھیرے دے سنگ گھلدے ہو گئے لکھاں چن شہید
لہوآں دے سنگ نھا کے آئی، چناں والی عید
جگاں جگاں تک امر رہنگے
اوہ بھارت دے شیر، بیلیؤ
جاگی نویں سویر ۔
کرناں اگیاں نور پسریا، ہویا دور ہنیر ۔
بیلیؤ، جاگی نویں سویر ۔
میرے پنڈ دے کسے رکھ نوں
میں سنیٔے جیل ہو گئی ہے
اوہدے کئی دوش ہن :
اوہدے پتّ ساویاں دی تھاں
ہمیشہ لال اگدے سن
بناں 'وا دے وی اڈدے سن
اوہ پنڈ توں باہر نہیں
پنڈ دے سگوں اوہ کھوہ 'چ اگیا سی
تے جد وی جھومدا تاں اوہ سدا چھاواں ہلاندا سی
تے دھپاں نوں ڈراندا سی
تے راہیاں نوں ترے جاندے اوہ
دھپاں توں بچاندا سی
تے پانی بھردیاں کڑیاں نوں
دھی کہہ کے بلاندا سی
تے ایہہ وی سنن وچ آئٔے
کہ اسدے پیر وی کئی سن
تے اوہ راتاں نوں تردا سی
تے پنڈ دے ساریاں رکھاں نوں مل کے
روز مڑدا سی
تے ادھ-رینی ہوا دی گلّ کرکے
روز جھردا سی
بھلا یارو عجب گلّ ہے
میں ساری عمر سبھ رکھاں دیاں
شاخاں تاں تکیاں سن
کی رکھاں دے وی میرے دوستو
کتے پیر ہندے نے ؟
تے اج اخبار وچ پڑھئ
کہ اوہ ہتھیار-بندآر رکھ سی
اوہدے پلے بندوقاں، بمب تے لکھاں سنگیناں سی
میں رکھاں کول سدا رہندیاں
چھاواں تاں سنیاں سن
پر بمباں دی عجب گلّ ہے ؟
تے ایہہ جھوٹھی خبر پڑھ کے
مینوں اعتبار نہیں آؤندا
کہ اسنے پنڈ دے
اک ہور رکھ نوں مار دتا ہے
جہڑا پنڈ دے شاہواں دے گھر
ویہڑے 'چ اگیا سی
جس توں روز کوئی کاگ
چغلی کرن اڈیا سی
تے اج کسے یار نے دسئ
جو میرے پنڈ توں آئٔے
کہ میرے اس پنڈ دے رکھ نوں
پھانسی وی ہو رہی ہے
تے اوہدا پیو ککراں ورگا
تے ماں بیری جہی ہو رہی ہے ۔
ربا جگّ 'تے راشن کر دے
اک پتر اک دھی
بچ جاؤ ساڈا جگت جلندا
تیرا جاندا کی ۔
جے توں جگّ تے بھیجی تریا
انج ہیڑاں دیاں ہیڑاں
اک اک گھر وچ ہو جاونگے
بچے تیراں تیراں
چبّ جانگے دھرتی تیری
جاسن ساگر پی ۔
ربا جگّ 'تے…۔
اگے ہی تیری مہر بڑی ہے
تھاں تھاں جڑیاں بھیڑاں
پنچوٹی دے باہر مار دے
لچھمن وانگ لکیراں
بھاویں تیری جوت کوئی بالے
پا کے دیسی گھی ۔
ربا جگّ 'تے…۔
ربا جے توں راشن کر دئیں
ہو جائے موج بہار
آئے سال نہ ہر گھر ہوئے
ماڈل نواں تیار
روز روز نہ ہوئے کسے دا
کچا کچا جی ۔
ربا جگّ 'تے راشن کر دے
اک پتر اک دھی ۔
جھرمٹ بولے، جھرمٹ بولے
شارا…رارا…را
راتاں کالیاں کلی نوں ڈر آوے
ہائے اوئے راتاں کالیاں
چنی لینی، چنی لینی چین-مین دی
جہڑی سو دی سوا گز آوے
ہائے اوئے راتاں کالیاں ۔
جھرمٹ بولے، جھرمٹ بولے
بولے کالے باغیں
جیکن ڈار کونجاں دی بیٹھی
ردن کریندی ڈھابیں
ویر تیرے بن نیند نہ آوے
جاگیں نندے جاگیں
راتاں کالیاں کلی نوں ڈر آوے
ہائے اوئے راتاں کالیاں ۔
جھرمٹ بولے، جھرمٹ بولے
بولے نی وچ راہواں
سونے چنجھ مڑھاواں تیری
اڈیں وے کالیا کاواں
ماہی میرا جے مڑے لام توں
کٹّ کٹّ چوریاں پاواں
راتاں کالیاں کلی نوں ڈر آوے
ہائے اوئے راتاں کالیاں ۔
جھرمٹ بولے، جھرمٹ بولے
بولے نی وچ روہیاں
کنت جنہاں دے لامیں ٹر گئے
اوہ جیوندے جی موئیاں
میرے واکن وچ زمانے
اوہ ہوئیاں نہ ہوئیاں
راتاں کالیاں کلی نوں ڈر آوے
ہائے اوئے راتاں کالیاں ۔
ساڈے ویہڑے ہو گئے بھیڑے
نیویں چھت ہو گئے
پنج پتّ تے دو دھیاں
بچے ستّ ہو گئے ۔
ہن کھان دا تے پاؤن دا وی حج کوئی نہ
سکے ٹکراں دے نال ہندا رجّ کوئی نہ
منہ بچیاں دے دھوندے
اسیں بسّ ہو گئے
پنج پتّ…۔
نہ کوئی پڑھیا پڑھایا، اک ہٹی تے بہایا
اک درزی دے پایا، اک بھوآ دے پچایا
اسیں جیندے جی ہی
گلیاں دے ککھّ ہو گئے
پنج پتّ…۔
ہوئیاں کڑیاں جوان، ہتھ کوٹھیاں نوں پان
اکو کلی-کاری جان، نت جاندی اے کمان
اوہو ویلا جدوں کتے
پیلے ہتھ ہو گئے
پنج پتّ…۔
گلّ بڈھیاں دی منی، روڑی بکلاں 'چ بھنی
دھاڑ بچیاں دی جمی، گلّ اٹھویں نہ منی
میرے ادوں توں ناراض
سہرا سسّ ہو گئے
پنج پتّ…۔
جھنڈیا ترنگیا نرالی تیری شان ایں
سارے دیش واسیاں نوں تیرے اتے مان ایں
اک اک تار تیری
جاپے مونہوں بولدی
ملّ ہے آزادی سدا
لہوآں نال تولدی
اچا ساڈا امبراں 'تے جھولدا نشان ایں
جھنڈیا ترنگیا نرالی تیری شان ایں
ساوا رنگ تیرا دسے
کھیتیاں دے رنگ نوں
پہن بانا کیسری
شہید جان جنگ نوں
چٹا رنگ تیرا ساڈا شانتی دا ودھان ایں
جھنڈیا ترنگیا نرالی تیری شان ایں
تنے رنگ 'کٹھے ہو کے
ایکتا نوں دسدے
تیری چھایا ہیٹھ
سارے بھائی بھائی وسدے
چکر اشوک دا وکاس دا نشان ایں
جھنڈیا ترنگیا نرالی تیری شان ایں
سارے دیش واسیاں نوں
تیرے اتے مان ایں ۔
آ ویرا ونڈ لئیے بھار
سانجھی کھیتی سانجھی کار
سانجھی جت تے سانجھی ہار ۔
سانجھے ہوون سپنے ساڈے، سانجھے ہوون کھیت
سانجھے جمن مرن اساڈے، سانجھے ہوون بھیت
چاندی-ونای پانی پی کے سونا اگلے کھیت
تیری حلّ پنجالی نوں رہی
بنجر دھرت پکار ۔
آ ویرا ونڈ لئیے بھار ۔
سانجھاں دے وچ برکت وسے، سانجھاں دے وچ کھیڑا
سانجھاں وچ پرمیشر وسدا سانجھا سبھ دا وہڑھا
بوند بوند بن ساگر بندا لکڑی لکڑی بیڑا
غوطے کھاوے جند اکلی
سانجھ اتارے پار ۔
آ ویرا ونڈ لئیے بھار ۔
سبھے سانجھیوال سدائن، ہووے ساڈا نعرہ
میر تیر دے فرکاں والا، مٹ جائے پاڑا سارا
نہ کوئی دوئی تکبر رہِ جائے، نہ نفرت نہ ساڑا
سچی سیانے متّ دیندے
سانجھاں نال بہار ۔
آ ویرا ونڈ لئیے بھار ۔
نویں نی سویر آئی ہا ہا ہا
نویں نی سویر آئی ہو ہو ہو
کوئی وی نہ رہنا ہن بے روزگار
ان پڑھتا نوں کوئی ملنی نہ ٹھارھ
رتّ ساڈے سورمیاں دا
چڑھدے دے پتناں تے
لالی نی کھلیر آئی ہا ہا ہا
نویں نی سویر آئی ہو ہو ہو ۔
جام توں وی ودھ ایہہ سنبھالنا ہے نور
ڈنڈیاں نے لبھّ پئیاں منزلاں نے دور
یاد نی پیاری اوہناں
ڈبے ہوئے سورجاں دی
بن کے اشیر آئی ہا ہا ہا
نویں نی سویر آئی ہو ہو ہو
لوٹوآں تے ظالماں دا جگّ رہا بیت
محلاں وچ جاگدے نے پیلیاں دے گیت
ہتھاں دی ہے ایکتا ایہہ
دھاڑوی تے ڈاکواں لئی
بن کے ہنیر آئی ہا ہا ہا
نویں نی سویر آئی ہو ہو ہو
ڈھول وجے ڈھول
دور پتناں دے کول
آئیاں نے بہاراں اج ساڈی گلزار وچ
پتہ پتہ بول رہا
امناں دے بول
ڈھول وجے ڈھول
دور پتناں دے کول ۔
جاگیا جوان جاگیا کسان
اچے امبراں توں اچا اپنا نشان ۔
اک رن وچ واڈھی ویریاں دی کردا اے
اک پیلیاں 'چ لاوے
دانیاں دے بولھ ۔
ڈھول وجے ڈھول
دور پتناں دے کول ۔
جھوم رہے کھیت جاگ پیا دیش
سونا چاندی بن جاؤ ہن ساڈی ریت ۔
بوند بوند بن جہڑا ڈلھیگا پسینہ اج
کل ایہو تلنا ایں
موتیاں دے تول ۔
ڈھول وجے ڈھول
دور پتناں دے کول ۔
ماہی میرا شیر جاپدا
جد کر کے پریٹ گھر آوے
کدے نی گریجی بولدا
کدے جنگ دیاں کھانیاں سناوے ۔
راتیں میرے کول بہہ گیا
گلّ کردی نوں آوے ڈاڈھی سنگ نی
اٹھدی بانہہ پھڑ کے
مار کھچا میری توڑ دتی ونگ نی
مینوں کہندا گا نی بلیئے
آپ بلھاں نال ڈھولکی وجاوے
ماہی میرا شیر جاپدا…۔
ویکھ ویکھ اوہنوں ہسدا
گلھاں سوہیاں ہون میریاں سندھوریاں
کدے نہیوں مندا بولدا
کدے متھے اتے پاؤندا نہیوں گھوریاں
اج کہندا میلے چلیئے
حالے کل تاں آئی آں مکلاوے ۔
ماہی میرا شیر جاپدا…۔
جدوں کتے کدے وی
میں اوہدے نال رسیاں
دوے نی ڈراوا
آکھے مکّ گئیاں چھٹیاں
پھڑ کے ٹرنکی نوں
پا کے وردی تیار ہو جاوے
ماہی میرا شیر جاپدا
جد کر کے پریٹ گھر آوے ۔
لنگھ گیا وے ماہیا
ساون لنگھ گیا
ساری دھرت للاری
ساوی رنگ گیا ۔
ہان میرے دیاں کڑیاں چڑیاں،
باغیں پینگھاں پائیاں
میں تتڑی پئی یاد تیری سنگ
کھیڈاں پون سلائیاں
آؤن تیرے دا لارا
سولی ٹنگ گیا
لنگھ گیا وے ماہیا…۔
ویکھ گھٹاں وچ اڈدے بگلے
نیناں چھہبر لائی
آپ تاں تر گیوں لاماں اتے
جند میری کملائی
کالا بشیئر ناگ
ہجر دا ڈنگ گیا
لنگھ گیا وے ماہیا…۔
کنت ہوراں دے پرتے گھر نوں
توں کیوں دیراں لائیاں
تیرے باجھوں پپل سکّ گئے
ترننجنی غمیاں چھائیاں
ورھدا بدل ساتھوں
اتھرو منگ گیا
لنگھ گیا وے ماہیا…۔
