ملھیاں دے بیر تے ہور کویتاواں
اکھاں میریاں دے وچ شرم ہووے،
وچ جیبھ میری دے مٹھاس ہووے ۔
منوآ صاف ہووے، ٹور ہوئے سدھی،
اندر غیرت تے ستھرا لباس ہووے ۔
سچو سچ کہنوں کدے ٹلاں نہ میں،
مینوں کسے توں ذرا نہ تراس ہووے ۔
سینے دل ہووے، دل وچ درد ہووے،
دارو درد والا میرے پاس ہووے ۔
چتر گپتاں دے لکھے نہ پھڑیں مینوں،
پچھ لئیں میتھوں ساری گلّ پہلوں ۔
میرے قتل دا حکم چڑھان ویلے،
تکیں نظر بھر کے میرے ولّ پہلوں ۔
پورے جوبن دا جلوا دکھال مینوں،
صدقے ہون دیویں پل دا پل پہلوں ۔
پچھوں دھکّ دیئیں ول جلاد بھاویں،
ہتھیں اپنی کھچّ لئیں کھلّ پہلوں ۔
ویکھاں اپنی موت دی موج میں بھی،
وجے موت میری والا ٹلّ پہلوں ۔
غیر محرم نہ لاش اٹھان میری،
خبر محرماں نوں دئیں گھلّ پہلوں ۔
کسے رجّ پیتی، کسے چکھّ ڈٹھی،
ایویں مفت وچ اسیں بدنام ہو گئے ۔
بنا گھال لوکیں پہنچے عرش اتے،
گھالاں گھالدے اسیں ناکام ہو گئے ۔
دوتی اوت رہِ کے انت ہوئے چنگے،
اسیں چنگے ساں، برے انجام ہو گئے ۔
برا بول کے بہت بلند ہوئے،
صدقہ سچ دا اسیں گم نام ہو گئے۔
اسیں ترسدے رہے، ملی بوند ناہیں،
خالی غیراں لئی جام دے جام ہو گئے ۔
مجرے عامَ ہوئے خاص عامَ تائیں،
ساڈے لئی پر درشن حرام ہو گئے ۔
پلے صبر نہ صدق سنتوکھ رہیا،
غیر خاص تے اسیں جد عامَ ہو گئے ۔
ساڈے بھاگ بھمبل-بھوسے بھٹکنا بسّ،
حصے ہوراں دے عیش-آرام ہو گئے ۔
خاطر کسے دی مہر دے محل بن گئے،
وقف اساں لئی گالھ دشنام ہو گئے ۔
ننھی جند بیدوسڑی لئی ویکھو،
ظلم قہر سارے بے لغام ہو گئے ۔
کاہنوں بھیجیا سائی وچ ایس دنیاں،
ایتھے آؤن دا کی سی کم میرا ؟
کوئی ماردا اے کوئی دھکدا اے،
مکّ گیا اے مار کھا چمّ میرا ۔
دنے پھراں میں گھسے ہوئے پشو وانگوں،
راتیں ستیاں گھٹدا اے دم میرا ۔
پھسی دھوکھے دی چکی 'چ جند اوکھی،
کوئی کٹدا نہ آ کے غم میرا ۔
میں ہاں دکھی، نہیں کوئی بھی سکھ میں تھیں،
مرن جین ہویا اک سمع میرا ۔
گیان جھوٹھڑے آکھکے ساڑدے نے،
کرماں میریاں توں ہویا جم میرا ۔
جے نہ جنم ہندا کاہنوں کرم ہندے،
کیہنے لکھیا ہے لیکھ کرم میرا ؟
کدے ہوئیں سنمکھ تاں پچھ ویکھاں،
ایتھے آؤن دا کی سی کم میرا ؟
ہویا کی جے تاریا راخشاں نوں،
میننوں تاریا نہ، تارنہار کیہا !
'دیندا دیہہ لیندے تھک پین' سارے،
دتا نہیں مینوں تاں داتار کیہا !
پھریں بخشدا بھال کے ٹھگاں تائیں،
بخشیں نہیں مینوں تاں غپھار کیہا !
سارے جگّ دے روگیاں کریں راضی،
میں بیمار رہا، ڈاکدار کیہا !
میرا تپت کڑاہا نہ بجھیا جے،
تاں توں سیت کیہا، ٹھنڈا ٹھار کیہا۔
سارے جگت جلندے نوں رکھ بھاویں،
جے میں بھجّ رہا، کرپادھار کیہا ۔
میرے من دے ونگے ترکلے نوں،
کیتا نہیں سدھا، توں لوہار کیہا ۔
گھر تیرے تاں سبھّ کچھ سچ بابا،
میں کنگال رہا، تیرا دوار کیہا ۔
سنی گلّ نہ رات دن کوکیا میں،
توں ہی دسّ، ایہہ تیرا دربار کیہا ۔
جیندی بھونڈڑی شکل بنائیو ای،
اوہدے بھاء دا توں گھمیار کیہا ۔
جیہدا نہیں اگا، نہ ہی کوئی پچھا،
اوہدی وسوں کاہدی، گھر بار کیہا ۔
اسیں مار کھائیے، تسیں ہور مارو،
اسیں روئیے تے تسیں ہسدے ہو ۔
اسیں تڑپھ جاگے، تسیں مست ستے،
اسیں پکڑدے ہاں، تسیں نسدے ہو ۔
نکّ نال لیکاں اسیں کڈھدے ہاں،
گلاں تکھیاں نال اگوں ڈسدے ہو ۔
پیر پکڑنے آں، کویں چمّ لئیے،
تسیں پیر پچھانہ نوں کھسدے ہو ۔
اسیں تڑپھدے لچھدے زمیں اتے،
تسیں وچّ ہوٹھاں اتوں ہسدے ہو ۔
اسیں مکھ تساڈڑا تکدے ہاں،
تسیں تیر کمان 'چوں کسدے ہو ۔
اسیں برہوں دے وچّ بیمار پے گئے،
تسیں مکر فریب ہی دسدے ہو ۔
سانوں بنھاں جے نال سنگلاں دے،
تسیں کدوں ہوئے ساڈے وس دے ہو ۔
اسیں لوچدے ہاں، کدی ملو کلے،
اسیں مجلساں وچّ کھرکھسدے ہو ۔
اسیں اپنی عقل گوا بیٹھے،
راہ تسیں وی کوئی نہ دسدے ہو ۔
لوک ٹچراں کردے نے ویکھ کملا،
تسیں نال لوکاں رلکے ہسدے ہو ۔
سانوں اگّ فراقَ دی ساڑیا اے،
کدی مینہہ بنکے نہیں وسدے ہو ۔
منہ اڈیا واسطے بوند دے ہے،
اگوں گھتدے بکّ بھر بھسدے ہو ۔
اسیں ویکھدے ہاں، نالے ترسدے ہاں،
ہویا کی جے بھرے ہوئے رس دے ہو ۔
پریم پھاہیاں لائیاں بہت بھاویں،
تسیں کسے دے وچّ نہ پھسدے ہو ۔
اسیں اپنا حالَ بےحال کیتا،
تسیں بچیاں دی کھیڈ دسدے ہو ۔
اسیں آکھیا مار مکا سانوں،
تسیں تڑپھدا ویکھ وگسدے ہو ۔
پیدا کرکے تے پھیر نہیں سار لیندا،
پتھر چتّ ایڈا کردگار کہڑا ؟
نہیں کون دیندا، نہیں رون دیندا،
اتوں ماردا اے ایڈی مار کہڑا ؟
نہیں مرن دندا، نہیں جین دندا،
لمی لائی رکھے ایڈی لار کہڑا ؟
چنگ لا آپیں گیا چھپّ کدھرے،
کرے آن مینوں ٹھنڈا ٹھار کہڑا ؟
مینوں کوجھڑی نوں آن گلے لاوے،
نی اوہ سوہنیاں دا سردار کہڑا ؟
میرے دل دی اجڑی کلڑی دی،
ویکھاں آن کے لیندا بھلا سار کہڑا ؟
پچھلے بخش لوے اگوں کرن دیوے،
ایڈی بخش والا بخشنہار کہڑا ؟
آپے کری جاوے، آپے بھری آوے،
لیکھا پاک رکھے گنہگار کہڑا ؟
چتّ میرے دے اڈن پنکھیروئے نوں،
بان مار آ کرے شکار کہڑا ؟
بھیڑی گلی دے وچ نہ وڑن دیوے،
پہرہ تیز رکھے چوبدار کہڑا ؟
اندر چسک پیندی، باہر زخم ہے نہیں،
گجھی پیڑ والا ہے بیمار کہڑا ؟
داغدار دل دا خریدار ہووے،
ایڈی مہر والا دلبر یار کہڑا ؟
کالے-پانیاں توں دور سٹیاں نوں،
سوہنی باس دیوے گلے-زار کہڑا ؟
جے میں سچ آکھاں تاں توں مننا نہیں،
تیرے باجھ ہے جان حیران میری ۔
تیرے درس نوں ترسدے برس گزرے،
ہن تاں نکّ تے آ گئی جان میری ۔
اجے ترس نہیں آؤندا ولکدی تے،
ترلے لیندیاں سکی زبان میری ۔
جنگل جھل بیلے سارے چھان مارے،
ہور کرنیں کیوں مٹی ویران میری ۔
میرا حالَ ہی ہور دا ہور ہویا،
توں بھی سکیں نہ شکل سیان میری ۔
میرے روگ دا پتہ نہ کسے لگے،
سارے وید رہے نبض پچھان میری ۔
جاں توں جاننا ایں جاں میں جاننی ہاں،
جہڑا روگ لگا جان کھان میری ۔
میرے درد دی دوا توں جاننا ایں،
ایویں وید پئے جان کھپان میری ۔
پتلی پانیوں تے ککھوں ہوئی ہولی،
ایپر مشکل نہ ہوئی آسان میری ۔
حسرت اک واری تاں مٹا آ کے،
ہن تے ہچکیاں تے آ گئی جان میری ۔
تینوں ناز ہے اپنی جفا اتے،
سانوں مان ہے اپنی وفا اتے ۔
تینوں فخر ہے اپنے ظلم اتے،
سانوں فخر ہے سیوا دے چاء اتے ۔
تینوں مان ہے جبر تے زور اتے،
سانوں تقویٰ ہے اپنی آہ اتے ۔
تینوں شوق ہے ستم ازماونے دا
اسیں مست ہاں تیری ادا اتے ۔
جیکر وسّ ہندا میرے، بسّ کردی،
ایپر وسّ توں گلّ بے بس ہوئی ۔
کملی چنگ نوں روں لپیٹدی سی،
لومبا نکلیا سارے کھڑکھسّ ہوئی ۔
بھیت-بھانڈے نوں مرن تے بھندی نہ،
ایپر ہونی نمانی دی سسّ ہوئی ۔
لیکھ لکھے دھر دے اگے آن ہوئے،
اﷲ ماریاں سر ایویں بھسّ ہوئی ۔
بند کلی وانگوں سدا بند رہندی،
جیکر آس-بلبل ٹھونگا ماردی نہ ۔
جیکر جان جاندی اثر الٹ ہندے،
بھیت دلے دا کھولھ کھلاردی نہ ۔
میں تے بھلّ گئی وے، ڈول ڈلھ گئی وے،
دھروں بھلی نوں توں بھلا ناہیں ۔
میں تاں روڑھ بیکلی دے رڑھ گئی ہاں،
دھکہ دے کے ہور رڑھا ناہیں ۔
دوتی دشمناں دے آکھے لگّ سجن،
تتی تپی نوں ہور تپا ناہیں ۔
ستی ستی نوں ہور ستا ناہیں،
پور پور دکھی نوں ہور دکھا ناہیں ۔
ایویں چپّ چپیتڑا چپّ نہ ہو،
ساڈے نال آ کے لڑ رسّ بیبا ۔
کہڑی گلّ تے منہ بھوا بیٹھوں،
گھنڈی دل دی کھولھ کے دسّ بیبا ۔
مینوں جگّ دی ککھّ پرواہ ہے نہیں،
نال ساک تیرے جد توں جوڑ بیٹھی ۔
دنیاں مکّ گئی اے مینڈی تدھّ اتے،
ساری خلق 'چوں تدھّ نوں لوڑ بیٹھی ۔
بے پرواہ ہوئی تے بیچار ہوئی،
رسے رسیاں سبھ تروڑ بیٹھی ۔
اک توں راضی میرا ربّ راضی،
ہور آسرے تے آساں چھوڑ بیٹھی ۔
میر تیر دے وچ وچھوڑ پایا،
ایہناں قاضیاں : کتیاں-کمیانں نے ۔
سنیں بیٹھ نویکلا رو دساں،
مریاں درد کہانیاں لمیاں نے ۔
تینوں بھلّ گئے نے، مینوں یاد اوہ دن،
جدوں پریم دی پینگھ چڑھانودے ساں ۔
دو دسدے ساں، وچوں اک ہے ساں،
'کٹھا ہسدے رونودے گانودے ساں ۔
وتھّ وتکرا وچ نہ کوئی ساڈے،
اک دوجے دا نام دھیاوندے ساں ۔
متے نظر جہان دی لگّ جائے،
ڈردے کدی اندر چھپ جانودے ساں ۔
تاپ چڑھے نوں ٹھنڈ جیوں بری لگے،
تویں عشقَ گلاں نہ سکھائیاں نے ۔
وتھاں والے جہان نے وچ ساڈے،
میکھاں مار کے تے وتھاں پائیاں نے ۔
'پہلوں اگّ لا کے ہن الگّ ہوئیوں،
بیبا ایہہ نہیں چنگڑی گلڑی وے ۔
میرا کوئی نہیں میں تے ہوئی تیری،
کھیڈ کھیڈنیں کاہنوں اولڑی وے ۔
چٹے چاننے توں کدی چونکدی ساں،
راتاں کالیاں میں اکلڑی وے ۔
اوہناں دناں دی یاد تے جیؤندی ہاں،
جدوں آکھدا سیں بلی بلڑی وے ۔
منتاں منّ بیٹھی، رونے رو بیٹھی،
ایپر من نہ تیرا پسیجیا اے ۔
سن کے موت میری خبرے آ جاویں،
ہن تے مرن اتے چتّ ریجھیا اے ۔
جے نہ آئیںگا مکھ نہ ویکھسینگا،
آکھیں پھیر نہ، سانوں کس دسیا ای ۔
مینوں اندرو اندری ڈوب پیندے،
برہوں ڈین نے کالجا کھسیا ای ۔
ساتھوں جدوں دا مکھڑا موڑ گئیوں،
مکی رین نہ تدوں دی مسیا ای ۔
کچی آس دی تند تے پلمدی اے،
ساڈی زندگی کٹھن سمسیا ای ۔
اساں اپنا حالَ بیان کیتا،
اگوں گلّ ساری تیرے وسّ بیبا ۔
دہں چہوں دناں دے اسیں پروہنے ہاں،
سچو سچ دتا تینوں دسّ بیبا ۔
ربا مرے قیدو لنجھا مرا چاچا،
تکا لاہ پٹھا کھوہ گیڑیا سو ۔
شالہ پین کیڑے، مرے ہو کوڑھا،
ایویں عاشقاں صادقاں چھیڑیا سو ۔
پھرے منگدا، رجّ نہ خیر ملسو،
بھیت دلاں دا چکّ اگھیڑیا سو ۔
ڈھارا ڈھیہہ پیسو، دھوآں بجھ جاسو،
کلا عاشقاں آ اکھیڑیا سو ۔
سچ جھوٹھ دے ڈھکلے تھپّ کے تے
چٹی چادر نوں چکڑ لبیڑیا سو ۔
غیر محرماں نوں اشکل دے کے تے
ساڈے لئی بکھیڑ سہیڑیا سو ۔
تینوں کئی واری میں معاف کیتا،
اتے پھیر ہیں پیا گناہ کردا،
او بے شرم، تینوں کیوں نہیں شرم آؤندی ؟
غصے ہو کے آکھیا ربّ میرے ۔
رتا وچ گناہ دے لطفَ ہے نہیں،
معافی منگن دے وچ آنند سارا،
بناں بنے مجرم معافی کویں منگاں ؟
میں شرما کے آکھیا ربّ تائیں ۔
غصے نال تیرا حسن ہوئے دونا،
تے گناہ میری گردن کرن نیویں،
توں معاف کردا مینوں بھلا بھاویں،
نت نویں میں تاہیؤں گناہ کرناں ۔
میں گناہ کراں، توں جانی جان جاویں؛
توں بلا بھیجیں، مجرم بن جاواں؛
توں ناراض ہوویں تے میں کراں ترلے،
توں معاف کریں تے میں کراں سجدہ،
مڑ مڑ پتت تھیواں توں پوت کر دئیں،
ایسے پینگھ دے وچ میں سدا لٹکاں،
ایہو عرض میری بخشنہار میرے،
سدا سدا اپوتر ہی رہن دیویں،
کدے پاک پوتر نہ کریں مینوں،
تیرے تیر اؤنا مینوں اوکھ بنسی،
تیرے درشن وی مینوں درلبھّ تھیسن،
میری پاپ-بیڑی ترن-تارنی ہے ۔
میں جہی کملی دیا
یمھلیا سائیاں وے
رٹن کریندا کدی، میرے ویہڑے آویں اج ۔
چرنیں لگاویں اج،
شرنیں سماویں اج،
جگاں دی پیاسی تائیں، رجّ کے پلاویں اج ۔
اجڑی وساویں اتے
ڈبدی بچاویں آ کے
رڑھی چلی جاندی، کسے پتن لگاویں اج ۔
رسی نوں مناویں اتے
روندی نوں ہساویں آ کے،
بھیکھک نمانی دی وی، جھولی بھر جاویں اج ۔
ڈھہندی نوں بچاویں،
ڈھٹھّ پئی نوں اٹھاویں آ کے،
چڑھدیاں کلاں وچ چکّ کے لجاویں اج ۔
ہیر پھیر مکّ جائے،
میر تیر چکّ جائے،
چاڑھے جو صرور ایسا، نشہ اوہ کھلاویں اج ۔
گوں غرضاں گواویں
پیڑاں درداں ہٹاویں،
دکھاں توں بچاویں، سکھ سہج 'چ لجاویں اج ۔
پردہ ہٹاویں، کندھ
دوئی دی اٹھاویں اج،
توں ہی سارے دسیں، ایسا چانن دکھاویں اج ۔
جد چوٹ کسے سر پیندی اے
تد زخم مرے سر ہندا اے
جد پیڑ کسے نوں ہندی اے
چیکاں دل میرا کڈھدا اے
جد شوشک وجدی کسے نوں ہے
تد لاس مرے تن پیندی اے
جد بوجھ کسے تے لدیدا
تد گردن میری لپھدی اے ۔
جد پاپ کدی کوئی کردا اے
تد ہردا میرا کمبدا اے
اپرادھ کتے جد ہندا اے
ہوکے دل میرے اٹھدے نے
گل رسی کسے دے پیندی اے
پھانسی پر مینوں لگدی اے
بھکھا جد کوئی روندا اے
رگّ مرے کالجے بھردا اے
کرتی جد دھپے سڑدا اے
مڑھکا تد میرے چوندا اے
تے ککر جد کوئی بھندا اے
پالا تد مینوں پیندا اے
جد کنڈیاں تے کوئی سوندا اے
تاں سول میرے تن چبھدی اے ۔
جد ظلم کسے سر ہندا اے
چاپڑ میرے بھا آؤندا اے
جد مار کسے نوں پیندی اے
تد رونا مینوں آؤندا اے ۔
جد اجڑدا ہے کتے کوئی
دل میرا ویرانہ ہندا اے
ٹھیڈا جد کوئی کھاندا اے
تد میرا پیر اکھڑدا اے
جد کوئی راہوں گمدا اے
دردی دل میرا بندا اے ۔
روگی جد راتیں روندا اے
اکھاں 'چوں رات نکلدی اے
کنڈا ہے چبھدا کسے تائیں
پر پیر میرا لنگڑاندا اے
غم، سہم کسے تے چھاندا اے
تے دل میرا کملاندا اے
بجلی جد کدھرے پیندی اے
دل-آلھنا میرا سڑدا اے
جد لگدا سیک کسے تائیں
دل پھلّ میرا سکّ جاندا اے
نشتر ہے چبھدی کسے نوں جد
لہو دل میرے تھیں سمدا اے ۔
ایسا دل دردی پایا ہے
مکھن جیوں کومل کولا ہے
ہے وال نال ایہہ چر جاندا
تے خار نال چھل جاندا اے
بسّ درداں دا ایہہ پتلا اے
تے رحم ترس دا بٹوآ ہے
پیڑاں دا خلوت-خانا ہے
ٹیساں چیساں دا کوٹھا ہے
ایہہ دردی خلقت ساری دا
تے سبھس لئی غم کھاندا اے
بھر آؤندا اے، پھس پیندا اے
تے وگدا، وہندا رہندا اے ۔
بے بس اتے لاچار بڑا
نہ وسّ کوئی بھی چلدا اے
مجبور ہے، چھوٹا، نکا ہے،
کلا ہے کلم-کلاّ ہے
نہ وسّ، نہ قدرت، چارہ اے
نہ ہتھ ایس دے زور کوئی
نہ حکم ایس دا چلدا اے
نہ اس نوں کدھرے ملے ڈھوئی
نہ ترلے کوئی سندا اے
نہ منت کوئی مندا اے
نہ تگڑے نوں ہے خوف رتا
نہ ماڑے نوں دھرواس کوئی
چنگے نوں دلاسہ دے نہ سکے
نہ مندے تائیں موڑ سکے
نہ پاپی نوں ایہہ بدلہ دے
نہ پنی نوں ہے آس کوئی ۔
نہ تڑپ کسے کم آندی اے
وگ پیا نہ آوے ہڑ کوئی
نہ پیاس کسے دی بجھدی اے
نہ نگھّ کسے نوں آؤندا اے
نہ داری اس دی چلدی اے
نہ درد کسے دا ہٹدا اے
نہ منگتے ملدی بھکھّ رتا
نہ دردمنداں دا درد ہرے
نہ بدل بن کے وسّ سکے
نہ سکا ہریا تھیندا اے
نہ رونا اس دا رحمت ہے
نہ ہسنا اس دا جادو اے
نہ رویاں میلے دھپدے نے
نہ ہسیاں میٹے کھڑدے نے
کجھ ملّ نہیں ایس نمانے دا
بسّ لہو دی بوند نگونی ہے
بسّ تڑپن اس دی طاقت ہے
تے رونا اس دی قدرت ہے
لاچار بہت، بے بس ہے ایہہ
کجھ وسّ نہیں پروسّ ہے ایہہ
وت مت نہ اس دی ککھّ جہی
بسّ قیمت، قدرت کچھّ نہیں ۔
پتھر وی اس توں چنگے نے
بھارے تے گؤرے ہندے نے
نہ ویکھ کسے نوں روندے نے
نہ سہم تے سوچاں کردے نے
نہ درد کسے دا کھاندے نے
نہ دارو ڈھونڈن جاندے نے
نہ پیڑ کسے دی ونڈدے نے
نہ ونڈن نوں اکلاندے نے
نہ روندے نے غم کھاندے نے
نہ لسے ہندے جاندے نے
نہ تڑپن، نہ تڑپاندے نے
نہ سہم سنگڑدے جاندے نے
نہ سکھیا ویکھ کے کھڑدے نے
نہ ویکھ دکھی مرجھاندے نے
کوئی مرے پیا، کوئی جیندا رہے
ایہہ کھنڈ پتاسے کھاندے نے ۔
پر کی پھر پتھر ہونا سی ؟
اک اٹا وٹا ہونا سی ؟
جاں دل ہونا ہی چنگا سی ؟
زندہ ہونا بسّ کافی سی ؟
میں دل اپنے نوں پچھیا سی
اگوں اوہ کہندا سنیا سی
دل ہونا دردی ہونا ہے
غم کھانا بوجھے ڈھونا ہے
بسّ رونا تے چچلانا ہے
سنگڑنا تے گھبرانا ہے
ہاں، سہم سہم کے سکنا ہے
تے سوچ سوچ کے مکنا ہے
بس کمبنا تے غم کھانا ہے
کانبا ہی ہندے جانا ہے
ہے پنگھرنا، پگھلانا ہے
بسّ وگدے وہندے رہنا ہے
بسّ لچک لچک لپھ جانا ہے
تے لرز لرز لڑھ جانا ہے
کنسوء سبھناں دی رکھنی ہے
اک انتریامی ہونا ہے
ہے ویدن سبھ دی سن لینی
تے درداں وچ گھل جانا ہے
ہاں، سبھناں خاطر مر جانا
تے سبھس لئی لڑھ جانا ہے
گھل جانا ہے، لتڑینا ہے
اک پیڑ جہی وچ جینا ہے
پھرکینا ہے، تڑپھینا ہے،
کمبینا ہے، سپھنینا ہے
اک تیکھنتا دی مٹک چال
وچ شانت جہے پئے وہنا ہے
اک تیبرتا دی جاگ اندر
بے ہوش جہے ہو رہنا ہے
دل ہویاں خوشی نہیں کوئی
نت غم دی چکی جھونا ہے
پر
پتھر توں چنگا لکھ درجے
دل ہونا، چوٹاں کھانا ہے
دل دا ایہہ اتر سن کر کے
بسّ نشا میری سبھ ہوئی ہے
دل چھاتی اندر رکھدا ہاں
پتھر پیراں ہیٹھ دھردا ہاں ۔
دل اندر جوش بتھیرا ہے،
پر ہمت ہے نہیں کڈھن دی ۔
پیار دا بھیکھک دھر توں ہاں،
ہمت نہیں جھولی ٹڈن دی ۔
رسماں رہتاں توں سڑیا ہاں،
پر ہمت ہے نہیں چھڈن دی ۔
سادھاں سنتاں دے پولاں دی،
بھیکھاں دی بھنڈی بھنڈن دی ۔
واقف ہاں پریتاں ریتاں توں،
ہمت نہیں ہکاں کڈھن دی ۔
ہاں واقف جیون رازاں تھیں،
ہمت نہیں ہس ہس ہنڈھن دی ۔
بھردا ہاں کلاوے پیاراں دے،
ہمت نہیں تانے اڈن دی ۔
ہاں جانو حالَ حقیقت دا،
ہمت نہیں پھستے وڈھن دی ۔
اندر تاں میرے سبھ کجھ ہے،
پر ہویا نجڑے ہویا ہاں ۔
دل اندر سارے ولولے نے،
ہمت بن جیوندا مویا ہاں ۔
زندگی، ہائے مری
گندگی نال بھری،
اؤتر پئی جاندی اے، کسے کارے لا دے ۔
رکھا جیہا بسا جیہا،
گلہ جیہا گلیا جیہا،
جیون پیا جاندا ای، کسے آہرے لا دے ۔
بن وچّ اکلڑی ہاں
بیلی نہ ساتھی کوئی،
اوجھڑ پئی جاندی نوں رستہ ہی دکھا دے ۔
باول جہی ہوئی نوں
جیوندڑی موئی نوں،
ا-پھل ٹری جاندی نوں پھل دار بنا دے ۔
نہ رہِ گئی ایدھر دی
نہ ہو رہی اودھر دی،
ڈکے-ڈولیے کھانی آں، آ، ٹھاہر رتا دے ۔
سکھ دا کوئی ساہ ناہیں،
نکلدی آہ ناہیں
اس دکھیئے جیون دا، کوئی راز بتا دے ۔
اچھوت اپوتر ہاں
نیڑے نہ ڈھک سکدی،
باٹا نہیں، نہ ہی صحیح، بکّ نال پیا دے ۔
میں راہوں بھٹکی نوں
ملھیاں وچّ پھاتھی نوں،
ڈر بھؤ پیا لگدا ای، نربھؤ بنا دے ۔
سجھدا کجھ بجھدا نہیں،
ڈوری ہاں، بوری ہاں،
روگ میرے جان جویں، اوہ دارو دعا دے ۔
نھیرے گھپ گھیرے وچ
انی دے ڈیرے وچ،
چانن جو کر دیوے، اوہ نور دکھا دے ۔
تولیا ای، جوکھیا ای،
کسے کار نہیں جوگا،
جیون نہیں، نہ ہی صحیح، مرنا تاں سکھا دے ۔
-مارچ 1934
میں اکھیاں کھوئیاں نیں
سجاکھا ہویا ہاں
میں عقل گوائی اے
تے دانا ہویا ہاں
میں گنتیاں چھڈیاں نے
میں ہوش بھلائی اے
دیوانہ ہویا ہاں۔
ہن سبھ کجھ دسدا ہے
تے سبھ کجھ سجھدا ہے
میں سبھ کجھ چھڈیا ہے
تے سبھ کجھ پایا ہے
مینوں ربّ پیا دسدا ہے
ربتا پئی سجھدی ہے
میں آپ گوایا اے
تے آپا پایا اے۔
میں سبھ دا ہویا ہاں
سبھ کوئی میرا ہے
ہن توں جو میرا ہیں
سبھ کوئی تیرا ہے
ہن کدھرے روکاں نہیں
سبھ دیس چنگیرا ہے
جیون دا تھیون دا
ہن سواد گھنیرا ہے۔
مینوں پیڑاں لگیاں نی
میں درداں پھٹیاں نی
میرا ساہ نہیں پھردا نی
میرا دم پیا رکدا نی
میں ہمبھ گئی ہٹ گئی نی
میں مرن مراند پئی ۔
کئی بہڑو نی کئی پکڑو
کئی پکڑو نی کئی پکڑو
کئی کریو چارہ نی
کئی دیؤ سہارا نی
'دنیاں نویں' وساؤ نی
میری پیڑ بھلاؤ نی ۔
آ، توں تے میں ٹر چلیئے،
ٹر چلیئے دور کتے !
ہائے،
کدی میں تے توں
ٹر چلیئے اوس جگہ
جتھے میں-توں نہیں !
ایتھے دکھ بھکھ بڑی
جند عذاباں نے پھڑی
پھندھے نے بہت بڑے
سنگل نے بہت کڑے
ہر دل وچ غم-کنڈا
ہر سر تے دکھ-ڈنڈا
سبھ تنگ قضاع توں ہن
سبھ دکھی جفا توں ہن
قلیاں جیوں لدے ہن
ڈھوراں جیوں بدھے ہن
فرصت نہ کسے ملدی
کہڑا لئے سار تری ؟
آ، آ، نی ٹر چلیئے،
توں تے میں رل ملیئے ۔
آہ جھوٹھ دی دنیاں نے
سبھ چنگا ہے، دھوکھا ہے
ویکھن نوں دودھ چٹے
اندروں ہن شاہ کالے
کھدو جیوں خوب دسن
اندروں پر لیراں ہن
ہنساں جیوں دسدے ہن
ڈڈاں 'تے مردے ہن
الفت دے ذکر بہت
رحمت دے فکر بہت
داعوے ہن بہت بڑے
چرچے دن رات پئے
اندروں پر سکھنے ہن
خالی ہن، ڈھکنے ہن ۔
چاہت نہیں مول رہی،
راحتَ نہیں تاں ہی ملی ۔
آ، آ، اٹھ ٹر چلیئے،
ایہہ دنیاں چھڈّ چلیئے ۔
ٹر چلیئے اوس جگہ
جتھے رہے کشل سدا
چلیئے اس چمن وکھے
کنڈے بن پھلّ جتھے
کلفت نہ یاس کوئی،
نہ خوف ہراس کئی
الفت دے باغے وچ
سدکاں دے بوٹے نوں
راحتَ دے پھلّ لگن
راحتَ دے پھلاں 'تے
رحمت دے صدقے پھر
نہ پھلّ کملان کدی
جوبن تے رہن سدا
آ، آ، اٹھ ٹر چلیئے
کجھ دن تاں رل ملیئے
ایہہ دنیاں چھڈّ چلیئے
ٹر چلیئے دور کتے ۔
کسے نوں کجھ بنایا ای،
کسے نوں کجھ بنایا ای،
مینوں وی کجھ بنا دیندوں ۔
کسے نوں ادھر لایا ای،
کسے نوں ادھر لایا ای،
مینوں وی کتے لا دیندوں ۔
کسے نوں اویں دسنا ایں،
کسے نوں اویں دسنا ایں،
مینوں وی کویں تاں دسدوں ۔
کسے نوں جاگیاں ملنا ایں،
کسے نوں ستیاں ملنا ایں،
مینوں وی کدی تاں ملدوں ۔
کوئی نہ میرا
آسرا تیرا
جندڑی اوکھی
کر دے سوکھی
چرنیں لا لے
شرن سما لے
توڑ نبھائیں
چھوڑ نہ جائیں
اندر وسیں
رس رس رسیں
بھکھ مٹا دے
سدا رجا دے
کتے نہ جاواں
اندرے نھاواں
مکھنتر ہو کے
مل مل دھو کے
ٹبھیاں لاواں
میل گواواں
چٹا ہو کے
کھمبے چڑھ کے
نرمل بن کے
حلقہ ہو کے
جھاتیاں پاواں
اندر تکاواں
توں ہی دسیں
ہور نہ دسے
میں توں ہوواں
توں میں ہوویں
میں نہ ہوواں
توں ہی ہوویں ۔
توں جد دا ٹر پردیس گیوں
نیندر نہ پل بھر آندی اے
گن گن کے تارے امبر دے
سبھ رات میری لنگھ جاندی اے ۔
پئی پئی دے پاسے دکھدے نے
لکھ وار پرتدی رہندی ہاں
کدھرے پاسے وی چین نہیں
سرہاندی کدی پواندی اے ۔
سنسان پیا سنسار میرا
اندر وی کھان نوں پیندا اے
رات ہنیری میں 'کلی نوں
نوچ نوچ کے کھاندی اے ۔
اڈ کالجا منہ نوں آؤندا ہے
تے سواس اکھڑدا جاندا اے
پر تینوں خبر نہیں پریتم
کوئی تدھ بن ہوئی ماندی اے ۔
ایہہ جیون دبھر ہو رہا اے
ہن نہ آئے، کد آؤگے ؟
سوچو تاں بھلا میں باندی تے
کی کی کجھ بیتی جاندی اے ۔
رس، کھیڑا، رنگ سبھ اڈّ گیا
تے دھڑکن حرکت بند ہوئی
آ جمبش دیہہ، کئی لرزا دے
دل اگنی بجھدی جاندی اے ۔
'کوڑ کلی' سی چھت سواری،
'سچ-مداناں' نوں چھڈّ کے ۔
اہلے بہہ کے جال کھلارے،
اوچھے اڈن اڈّ کے ۔
جاتا سی جو کوڑ ہنیرا،
عیب چھپاؤ سارے ۔
سچ چانن توں لکن لئی،
میں کوڑ اسار اسارے ۔
اوڑک اک دن کلی پاٹی،
کوڑ کندھاں کر گئیاں ۔
سر پاٹا تے پنجر ٹٹا،
دل دیاں دل وچ رہیاں ۔
ننگے ہو گئے پاپ پسارے،
ڈھکن کجن پاٹے ۔
بھیت دیاں نیہاں کر گئیاں،
جند پھسی ادھواٹے ۔
'کوڑ کلے' نوں پھڑ بیٹھی ساں،
ٹٹّ گیا سو دعوہ،
'سچ-پربت' تے کھڑھدی جیکر،
کیوں ہندا پچھتاوا ۔
پھر جیون جے ملے اکیراں،
بیٹھ رہاں 'سچ' پھڑ کے،
وتّ کوآری کیکوں تھیواں،
ایہہ پچھتاوا رڑکے ۔
(1)
مندر تاں ہے، کوئی پجاری نہیں ہے
بخشش تاں ہے، پر بھکھاری نہیں ہے
محبت دا رولا بہت ہے اجے وی
پر اندر دلاں دے خماری نہیں ہے ۔
(2)
نہ اوہ سمیں رہِ گئے، نہ اوہ یار رہِ گئے
نہ محبتاں تے نہ اوہ پیار رہِ گئے
سوہنی باس وفا سندی دین والڑے
پھلّ چلے گئے باقی سبھ خار رہِ گئے ۔
(3)
میں قطرے نوں دریا بنا کے چمکدا
میں کنکے نوں سورج بنا کے دمکدا
توں کرتار، قادر ہیں قدرت دکھا دے
میں کنڈے نوں اک پھلّ بنا کے مہکدا ۔
(4)
ہتھ پیر بنائے سو کار دے لئی
دتے اندرے عیش بہار دے لئی
سوچاں سوچنے لئی دماغ بنیا
ایپر آتما بنی اے پیار دے لئی۔
(5)
سندر پھلّ ہت من للچایا
ٹاہنی نوں ہتھ پایا
اک پھلّ نال چبھے کئی کنڈے
ہتھ پچھّ، خون وگایا
پھلّ تاں کجھ گھڑیاں وچ سکیا
لطفَ اوس دا بھلیا
پر کنڈیاں دی چوبھ نہ بھلی
چیساں نے تڑپایا ۔
(6)
سکھ دے کے بنا لیا ای اپنا
بھکھ دے کے بنا لیا ای اپنا
واہ ! او دغیبازا، فریب تیرے
دکھ دے کے بنا لیا ای اپنا ۔
تیر مار کے چپّ ہو بیٹھا،
واہوا عجب شکاری اے ۔
ہاسہ تیرا موت اساڈی،
واہ تیری دلداری اے ۔
ہاسے دے وچ مار ونجھانیں،
چنگی تیری یاری اے ۔
پل وچ مارے، جھٹّ جوالے،
واہ واہ خوب مداری اے ۔
رات ادھی توں لنگھ گئی ہے
قدرت دسدی ہے سوں رہی ہے
رکھ، برکھ جانور تے خاموش
بندے نیندر دے اندر مدہوش
ندیاں نالے کھلو گئے نے
شور چپّ سارے ہو گئے نے
سارے چپّ چاں چھا گئی ہے
پون نوں نیند آ گئی ہے
تارے ایوں ڈھلے ہو گئے نے
ڈھونگھی سوچاں دے وچ پئے نے
چند دی چال سست ایوں ہے
اونگھدا ٹردا جاندا جیوں ہے
مٹھی ٹھنڈک سہا رہی اے
'کاگرتا جڑدی جا رہی اے
قدرت ننگی نکھر رہی اے
آپا سبھ بھیٹ کر رہی اے
داتا بخشش تے آ گیا ہے
ناد 'چپّ' دا وجا رہا ہے
لٹّ رہے نے خزانے کھلھ کھلھ
سوچھ، پاکیزہ، پاک دھل دھل
راج نیندر دا پر ہے چھایا
سستی، آلس نے ڈیرہ لایا
خلق ستی ہے بے خبر آہ !
نہں کسے نوں بھی کچھ خبر آہ !
ایس ویلے اوہ اک پری ہے
چھوٹی عمرہ تے بھولی بھالی
مکھ تے گلابی لالی
متھا چمکے ہے چند وانگوں
ٹھنڈا چٹا ہے چند وانگوں
اکھاں اکاشی اٹھ گئیاں نے
زلفاں ہولی کو ہل رہیاں نے
اکھاں وچ چھلکدے ہنجھو
گلھاں اتے ڈلھکدے ہنجھو
بلھ پھرکدے نے ہولی ہولی
پھلّ کردے نے ہولی ہولی
جھینی سر نال گا رہی اے
ساری رچنا روا رہی اے
اڈی ہوئی سو اپنی جھولی
عرض کردی اے پولی پولی
بولدی بھی ہے، سنگدی اے
دان داتے توں منگدی اے
جھومدی اے صرور دے وچ
شغل کردی اے نور دے وچ
چاننا پئی کھلیردی اے
سہج، مہکاں بکھیردی اے
سر نیوا سجدے کر رہی اے
اندر بھر گئے نوں جر رہی اے
شانت، چپّ، اڈول بہہ گئی ہے
لبا لب بھر کے رہِ گئی ہے ۔
نہ کول ہے میرے دولت
نہ حسن، علم، نہ حکمت
نہ رتبہ تے نہ شوکت
نہ کسے قسم دی عظمت ۔
نہ حوصلہ میرا عالی
نہ چہرہ میرا جلالی
ہے وردی میری کالی
اندر ہے میرا خالی ۔
نہ عقل ہے نہ شکل
تے جیئڑا بھی ہے بیقل
نہ کسے قسم دی اٹکل
نہ کسے قسم دا ولّ ۔
نہ خوشی، نہ بدنی سیہت
نہ وڈیاں والی برکت
نہ میرے صدقہ وسدی
کدے اﷲ والی رحمت ۔
نہ دین نہ کوئی دھرم
نہ اپنا اس دا کرم
دل اندر چھالے بہت
جگرے دے اندر ورم ۔
نہ کوئی ہے میرا اپنا
میں سبھ توں ہاں بیگانہ
ہاں ایسا بے-سرو ساماں
منزل نہ کوئی ٹھکانہ ۔
سر دے اندر وحشت
تے دل دے اندر دہشت
نہ کوئی اٹھاندا مینوں
نہ اٹھن دی ہے طاقت ۔
غربت دا مینوں غم ہے
سر نال شرم دے خم ہے
پر پیش نہ کوئی جاندی
ایہہ ہے قہر، ستم ہے ۔
ہاں پھر بھی اتانہ نوں تکدا
نہ عرش نوں تکنوں جھکدا
خواہ پہنچ کتے نہیں سکدا
نہیں تانگھ تانگھنوں تھکدا ۔
جند نہ رتا ہے باقی، بسّ لوتھ ہی پئی ہے،
اک جند-کنکا پا دیہہ، مردے جوان والے ۔
میں بل کے بجھ گئی ہاں، کولا ہی ہو رہی ہاں،
اک چنگ مینوں دے دیہہ، بجھیاں جگان والے ۔
چنتا چکھا 'چ رکھ کے، ہے ایرکھا جلاندی،
اک ٹھنڈا چھٹا پا دیہہ، او ٹھنڈ پان والے ۔
پاپاں دی اگن اندر، میں دگدھ ہو رہی ہاں،
آتش میری بجھا دے، بلدی بجھان والے ۔
ہاں دھرت سندی کیڑی، لو عرش نال لائی،
لگی میری پگا دے، لگیاں پگان والے ۔
نیویں ہاں اتّ نیویں، کھنبھاں توں ہینڑی ہاں،
میں چرن کیکوں پرساں، اچے مکان والے ؟
اتھے نہ پہنچ میری، جتھے ہے واس تیرا،
ہیٹھاں کھڑی پکاراں، سن آسمان والے ۔
نیچاں ادھارنے نوں، چھڈّ عرش نوں توں آ جا،
آشا میری پجا دے، آشا پجان والے ۔
ساگر دیاں ایہہ چھلاں، پئی جند ڈولدی اے،
آ، چکّ کے پار لے جا، او پار لان والے ۔
بیڑی ہوئی اے بودی، پئے چھیک نے ہزاراں،
ڈبدی نوں آ بچا لے، ڈبدے بچان والے ۔
پرپنچ اک بنا کے، آپوں تماشہ تکیں،
سانوں مدھول ماریں، کھیڈاں رچان والے ۔
چھانے نے جھنگ بیلے، جوہاں پہاڑ ٹولے،
تیرا پتہ نہ پایا، او بے-نشان والے ۔
غوغا ہے تیرا ہر سو، تے شور تیرا ہر جا،
ایپر نہ بھیت کھلھدا، انی مچان والے ۔
چرن لا مینوں جگا دے، نال میہراں تار دے ۔
کرم نال ابھار دے توں، درس دے کے ٹھار دے ۔
اندروں میں سکھنا تے سننج مینوں کھا رہی،
خالی بھرنے ہاریا، آ، بھر مرے بھنڈار دے ۔
ٹھٹھّ کیتا جگت مینوں، لکن دی نہیں تھاں کئی،
میری دھر بسّ توں سوآمی، تھڑھ گئے نوں ٹھھار دے ۔
بے-ادب، گستاخ، جھوٹھا، ڈھیٹھ تے نرلجّ ہاں،
پاج کجے کون میرے، باجھ تیں ستار دے ؟
ٹھؤر نہیں ٹھاہر کوئی، آسرا نہ آس ہے،
در نہ گھر میرا کوئی ہے، وچّ اس سنسار دے ۔
دھکے سہِ کے، ٹھٹھ ہو کے، نراستا دی چوٹ کھا،
آیا آخر پھر پھرا کے، وچ ترے دربار دے ۔
پاپیاں، پاکھنڈیاں، پالالیاں نوں تارنیں،
نظر بھر کے ترس والی، میں تئیں نستار دے ۔
توں پریت نگر دا واسی ہیں، دنیاں نوں پریت سکھاندا جا ۔
پا ڈورے پیار محبت دے ہر اک نوں مست بناندا جا ۔
جھگڑے ایہہ مندر مسجد دے رگڑے ایہہ مذہب ملت دے،
آپے ہی سارے مکّ جاون گلوکڑی نگھی پاندا جا ۔
جو دوئی دویت 'چ بجھے نے اوہ اک مٹھّ ہونو ڈردے نے،
اٹھ اٹھ کے جپھیاں پئے پاسن توں وچھڑے انج ملاندا جا ۔
پڑھنا گڑھنا پاکھنڈ ہے اک، مردہ دل بھگتی نہپھل ہے،
خلقت 'چوں خالق ملدا ہے، ایہہ بھیت کھولھ سمجھاندا جا ۔
جو اپنا آپ وسار چکے کی حق اوہناں نوں جینے دا،
بتاں نوں بسمل کردا جا، پتھر 'چوں پیڑ جگاندا جا ۔
پرنندا جہڑے کردے نے پئے وچ تئسب سڑدے نے،
پا پریت دے مارگ اوہناں نوں، سبھ ویر ورودھ مٹاندا جا ۔
دھرکار تنھاں دے جیون نوں دکھیاں دے جہڑے دردی نہیں،
کنجھ لوکاں خاطر جوجھیدا، ایہہ جیون-جاچن سکھاندا جا ۔
کوک پکاراں، رو کہاں، ہائے، پھریاد ۔
کدی ن کردا سوہنیاں توں آ امداد ۔
سانوں لٹّ کھسٹّ کے ہو رہؤں آباد ۔
ویکھیں تے مسکا دئیں سانوں کریں برباد ۔
سانوں تاڑ کے پنجرے پھرنیں آزاد ۔
شادی ہوئی تدھ نوں اسیں ناشاد ۔
عہد جو کیتے تدھ نے سن لا-تعداد ۔
اک وی سرے نہ چڑھیا ہائِ ! بے داد ۔
ساڈی یاد بھی آئیگی پر موتوں بعد ۔
موتوں بعد رلائیگی ایہہ ساڈی یاد ۔
میں ٹرنا نہ منگدا، کون ہے مگروں دھکے لاندا ؟
میں سننا چاہندا، کون ہے پچھے شور مچاندا ؟
میں کتھوں آیا، کتھے جاندا ؟
کون ہے دھکدا، کھچّ لئی جاندا ؟
غصہ آیا، پرط کے میں پچھے ڈٹھا ۔
بن پرچھاویں اپنے پر کجھ نہ ڈٹھا ۔
پرچھاویں میرے، میرے سپنے،
میں آپ ہاں ہونی، ہور دھنگانے ۔
میں کی کراں ؟
میری جند بیماری ہو تھکی
نہ مکے، نہ مگروں لتھی
میں مر جاواں ؟
مینوں موت نہ ملدی منگویں
نہ قبر ملے کئی سکھنی
جتھے جند اکلاندی جا چھپے ۔
میں پھاتھا کیہا کڑکیاں
مذہب نے ٹھوکیاں کلیاں
ملک نے ملیاں دلیاں
مینوں راہ نسن دا نہ لبھے ۔
بن سواد کسیلا جیونا
نت اٹھنا
نت کھاونا
نت سونا
نت جاگنا
میرے مگروں لہے رٹین ایہہ
کوئی ایسی مسلت نہ سجھے ۔
ایہہ موت توں بھیڑا جیونا
ڈھڈ مارنے
اتے دلتیاں
نت چغلیاں
چپکیاں چوریاں
کتے سچ دا جیون نہ لبھے
نہ دل دی لگی ہی بجھے ۔
میں چھڈّ دیاں ایسا جیونا
مذہباں، ملکاں دیاں ونڈیاں
ماراں، ہاراں دیاں بھنڈیاں
میں چڑھاں اچیرا جا کتے ۔
میں اڈ جاں اتانہ آکاش وچ
جتھے حساں نال بجلیاں
تے وساں نال میں بدلیاں
تے
رہاں اڈدا نت نتے
ہاں
اوتھے جتھے ربّ وسے ۔
کوئی نہیں میرا
کوئی نہیں ہے
دلدار نہیں کوئی
خریدار نہیں کوئی ۔
ایہہ بھری پئی دنیاں
سبھ سکھنی پئی ہے
دل وہڑھا میرا
سبھ خالی خالی
بھاں بھاں پیا کردا
اک کھولا جیہا ہے ۔
کوئی تاک نہیں ہن
نانہہ پردے لگے نے
کئی اندر نہیں وڑدا
در کھلے نے سارے ۔
بدبخت ہاں بدقسمت
کمبخت ہاں کیسا
نہ پیار کرے کوئی
دلدار بنے نہ ۔
پر پیار کراں میں ہی
کوئی ملدا نہ ایسا
رسایا کسے ہے نہیں
نہ منایا کسے مینوں ۔
کی ہویا
اوہ جانے
کوئی رسیا نہ ہائے ملدا
میں لواں منا جس نوں ۔
آ
توں ہی مل جا
رل مل کے
گھل مل جا
پئے آپے ہی رسیئے
پئے آپے ہی منیئے
کوئی میرا نہ ہووے
کوئی تیرا نہ ہووے
اک میں ہوواں تیری
اک توں ہوویں میرا ۔
میرا دیوا جگدا نہیں
تیل چنگیرا اندر پا کے
دیوا اندر دھر کے
اوہلا کرکے
ڈکا دھرکے
جھولی رکھ کے
بکل لے کے
'وا نھیری توں رتا بچا کے
کوئی سوہنا آن جگاوے
میرا دیوا جگدا نہیں ۔
میرا دیوا جگ پیا نی
ماہی میرے صدقے تیرے
بھاگ چنگیرے، آئیوں نیڑے
رحمت کر کے
ترساں کھا کے
جوت اپنی توں
جوت جگا کے
میرے دیوے نال چھہا کے
جوت جگائی چانن ہویا
میرا دیوا جگ پیا نی ۔
میرا دیوا بجھ چلیا جے
تھوڑھی دیر ٹم ٹما کے
تھوڑھی دیر روپ دکھا کے
تیل سی تھوڑھا
دیوٹ چھوٹی
ایہناں مکنا
اس نے بجھنا
پھوک اپنی دے نال او سوہنے
جویں جگایا
تویں بجھا دے
میرا دیوا بجھ چلیا جے ۔
میرا دیوا بجھ گیا جے
خوشیاں دا کوئی رہا نہ اوڑک
کسے چیز دا میں نہ لوڑک
جگیا جگیا
بجھ گیا ہاں
اگّ دا چانن
ویکھ گیا ہاں
سکّ نہ سدھر
حسرت ہؤکے
اس نے جگایا
اوس بجھایا
میرا دیوا بجھ گیا جے ۔
میں ٹردا آیا
تھکیا، ٹٹیا، ہپھیا، ہٹیا
راہ کھنجھدا آیا
راتاں ہنیریاں ۔
ڈگدا، ڈھہندا،
کھپدا کھہندا
موت نوں 'واجاں' ماردا
آیا ول سراں دے
پا گھنیریاں ۔
ایہہ بڑی سراں سی
کدی سی وسدی
دیوے جلدے، روشنی تھیندی
گئے گواچے، تھکے ٹٹے
دی اک دھر سی ۔
آن ڈگا میں در نوں وجا
چیک مار در کھلھا
اف ! گھپّ ہنیرا اندر باہر
دیوا بل بل بجھ چکا سی ۔
ٹھیڈا لگا، دڑ کر ڈگا
اک چھاتی تے ڈگ پیا
دیوا جس دا بجھ چکا سی ۔
ہجھکے نال، ہول دے نالے
دھیں کر ڈگا
اک ڈھیر سی اودھر، اک ڈھیری سی ایدھر
دیوا میرا بجھ چکا سی ۔
توں ہیں
تیرے صدقہ میں ہاں
توں میرا ہیں کہ-کہ تیرے بناں میں نہیں
میں تیرا ہاں-کں میرے بناں توں نہیں ۔
توں میرا پیار ہیں، میں تیرا پیار
توں میری جند ہیں، میں تیرا جسم
توں میرا کرتا ہیں، میں تیری کرت
توں میرا قادر ہیں، میں تیری قدرت
توں میرا سندر ہیں، میں تیرا سہنپّ
توں میری جوت ہیں، میں تیرا جلوا
توں میری نظر ہیں، میں تیری اکھ
توں اصل میرا ہیں، میں چھایا تیری
توں روشنی میری ہیں، میں جھروکھا تیرا
توں شاناں والا ہیں، میں نشان تیرا
توں انندی میرا ہیں، میں انند تیرا
توں سگندھی میری ہیں، میں پھلّ-پتے تیرے
توں جوانی میری ہیں، میں تیرا حسن
توں میرا سبھ کجھ ہیں، میں تیرا سبھ کجھ ۔
توں ہیں ستی، توں دھرم
توں ہیں راکھا، توں رہبر
توں ہیں ساتھی، توں معشوق
توں ہیں آرام، تے توں جیون
توں ہیں حسن، تے توں روح
میں تکڑا ہاں کہ توں میرے نال ہیں
میں اڈول ہاں کہ توں میرا آسرا ہیں ۔
میں دانا ہاں کہ توں میرا مسلتی ہیں
میں بھرپور ہاں کہ توں میرا داتا ہیں
میں دھرم پاک ہاں کہ چھوہ مینوں تیری ہے
میں انؤکھڑ ہاں کہ جڑھ میری ہے تیرے وچ
میں روندا ہاں اوہناں لئی
جنہاں نوں توں نہیں دسدا، جنہاں نوں میں نہیں دسدا
جہڑے تیرے وچ مینوں نہیں ویکھدے، میرے وچ تینوں نہیں ویکھدے
تینوں میں اوہناں نوں کویں وکھاواں ؟
مینوں اوہ، ہائِ ! کویں ویکھن ؟
میرا پیار تیرے لئی، ہو گیا میرا پیار سبھ لئی
اے کاش ! میں سبھ نوں تیرے ول کھچّ سکاں
اوہ تینوں اویں جانن جویں میں جاندا ہاں
اوہ تینوں اویں ویکھن، جویں میں ویکھدا ہاں
اوہ تینوں جانن، تے ہور سبھ نوں-کھیڈاں نوں، کھڈونیاں نوں
مذہباں نوں، ملتاں نوں، رسماں نوں رواجاں نوں
جھاڑیاں نوں، ملھیاں نوں-بھلّ جاون
ہور کجھ نہ رہے، رہِ جائیں اک توں، صد-رہنا جیون ۔
مذہب کس کم، جے توں نہیں ؟
پوجا کس کم، جے توں نہیں ؟
مندر کس کم، جے توں نہیں ؟
سجدے، نمازاں، روضے کس کم، جے توں نہیں ؟
گیان کس کم، جے توں نہیں ؟
تلاش کس کم، جے توں نہیں ؟
کہ توں مقصد ہیں سبھ مذہباں دا، دھیاناں دا، تلاشاں دا ۔
خوشی تیرے وچ ہے، سوگاں دا انت توں ہیں
روگاں دا توں دارو ہیں ۔
جے انکاری ہاں تد،
جے اقراری ہاں تد،
جے مومن ہاں تد وی
جے کافر ہاں تد وی
جے منکر ہاں تد وی
میں تیرا ہاں
ہاں تیرا ہی تیرا
میں نسّ جاواں کدھرے
میں چھپ جاواں کدھرے
میں ٹر جاواں کدھرے
مڑ مڑ کے آخر
میں پہنچا ہاں ایتھے
ایہہ تیرا ہے ڈیرہ
جو سبھ تھاں کھلیرا
جے آساں نوں پوریں
مراداں نوں پوریں
جے دل دیاں بجھیں
جے لگیاں پچھانیں
جے پین پٹھیاں
کریں آپ سدھیاں
ایہہ تیرا ہے جیرا
اچیرا چنگیرا
جے آساں نوں توڑیں
مودھیاں ماریں
جے ہیٹھوں بھی ماریں
جے اتوں بھی ماریں
جے منگاں سواری
توں بوجھا لداویں
میں پھر وی ہاں تیرا
ایہہ جیرا ہے میرا ۔
توں ستِ ہیں، چتّ ہیں، انند ہیں
توں سدا ہیں-سدا توں پہلوں توں-ہیں
آدی سچ، جگاد سچ
توں سدا رہیں گا-ہوسیگا بھی سچ
صرف توں ہی رہیں گا، کہ سدا توں پچھوں بھی رہیں گا
توں اکال ہیں-ست......سری......اکال !
میں تے توں اکو ہاں-توہی موہی، موہی توہی
توں جوت ہیں-میں جوت سروپ ہاں
توں مات-پتا ہیں-میں بالک ہاں
توں رام ہیں-میں رام دی انس ہاں
توں چشمہ ہیں-میں کوہل ہاں
توں ساگر ہیں-میں اک کترا
میں تے توں اکو ہاں
پر
میں نمت ہاں، مت والا-تونا سیبھں ہیں، امت
میں محدود ہاں، نکیاں حداں والا-
توں غیر محدود ہیں، بناں بنیوں
توں سرب شکتی مان ہیں-میں اشکت
توں سرب واسی ہیں، سبھ کوئی تیرے وسّ-
میں قید ہاں، بے بس لاچار
توں وید ہیں روگ رہت-مینت مریض ہاں لائلاز
توں پارس ہیں، چھوہ تیری پارس-مینس پتھر ہاں، چھوہ میری گراں
کیونکہ
میں قید ہاں، سریر دیاں کندھاں وچ
میں بدھا ہاں کامنا دیاں زنجیراں نال
تے گنڈھ پئی ہے وچ ہؤمیں دی
تے ایوں
توں سرب شکتی مان کھڈاری ہیں
تے میں بے بس، وچارا، لاچار کھڈونا ۔
نہ ملاں میں تینوں مل نہ سکاں
کوئی غم نہیں
نہ ملیں توں مینوں، مل نہ سکیں
کوئی علم نہیں
پر رہے، رہے سدا تیرے اندر میری یاد
تیری یاد سدا ہی رکھے میرا دل آباد
نہ ملائے قسمت، نہ ملائے
مینوں تیرے نال
دکھ نہیں، بھکھ نہیں، رنج نہیں، فکر نہیں
دھوکھا نہیں، سوکھا نہیں، ترس نہیں، خطرہ نہیں
پر سدا رہن، سدا اندر میں
تیریاں کسکاں
پر سدا پین، سدا اندر تیں
میریاں چسکاں ۔
نہ ملاں، مل نہ سکاں، پر بھلّ نہ جاواں تینوں
نہ ملیں، مل نہ سکیں، پر بھلّ نہ جاویں مینوں
کہ جدوں ملیئے میں تے توں، توں تے میں
ایتھے اوتھے
تے جدوں ملیئے میں تے توں، توں تے میں
اگے پچھے
جان لئیے-توں مینوں، میں تینوں
پچھان لئیے
سمجھ لئیے-میں تینوں، توں مینوں
سیان لئیے
نہ رجیئے، نہ رجیئے مل مل کے
مل مل کے
نہ کجیئے، نہ کجیئے اک دوجے تھیں
پردے دل دے
جد ملیئے، مل جائیے، مل رل، رل مل اک ہوئیے
اک ہوئیے، توں تے میں، میں تے توں اک ہوئیے، اک ہوئیے ۔
تیری گود 'چ بیٹھے
بیٹھے رہے انگھلاندے رہے
مردے رہے کہ جیندے رہے
پر اکّ گئے
پھر نسّ گئے
دور پرے
ہور پرے
پرے پرے ۔
تیری حدوں
تیری لیکوں
تیری پہنچوں
پار پرے
اپر چڑھ گئے عرشاں ول
ہیٹھاں اترے فرشاں ول
گنتیاں گنیاں
منتیاں منیاں
مٹی چھان مناں مونہیں
خاک اڈائی سر وچ پائی
گن نہ سکیا
من نہ سکیا
بوہل تیرا
بے حسابہ ۔
لئیاں جھئیاں
پھاہیاں پئیاں
ٹھیڈے کھاندے
ڈگ پئے
جھکھڑ چھائے
پھر ادرائے
پھر اکتائے
پھر گھبرائے
آنگس اڈدی جائے
انگھلاؤن نوں دل چاہے
کوئی نہ دسے در دروازہ
جتھے جا کے کراں آرام
کھڑن نہ دیندے، اڈن نہ دیندے
جنہاں منہ وچ دئی لگام
میں ہپھ ہٹیا، میں اٹھ نسیا
چھوڑ چھاڑ کے کم تمام
آ پہنچا میں
ہپھیا ہٹیا
تھکیا ٹٹیا
دوڑ لگا کے
جان بچا کے-
تیرے در تے کرن سلام ۔
گودی تیری اوہو جیہی
کھلھی کھلھی، پولی پولی
جو چاہے اندر آ بیٹھے
توں نہ کردا منع کسے نوں
توں نہ تراہندا جو در آئے
توں نہ ڈراندا جو تر جائے
باتاں پائیے
گانا گائیے
نچدے جائیے
تھکدے تے
انگھلاندے جائیے
مٹھی نیندر سوندے جائیے
شہہ ساگر جہی گودی تیری
اس دے وچ سماندے جائیے ۔
توں بھریں کلاوے
جپھیاں پاویں
لوریاں گا کے
تھاپڑ لا کے
خوب سواویں
گھوک سواویں، دین دنی بھلّ جائے
دھکھدے رہے ساں عقلاں نال
شانت ملی ہن نسچیاں نال
دھنّ توں بابا
دھنّ ہے تیری گودی
جتھے آ کے
لڑنا بھڑنا
سڑنا کڑھنا
وڈھن پینا
بھونکدے رہنا
عقل چلاکی، بھسّ-خرابی
بھکھ نوابی، سبھ بھلّ جائے ۔
اوہ آیا میرے ول، اپنے آپ-میں چپّ
اس 'تے کوئی جلال سی ۔
اس ویکھیا میرے ول
میں ویکھیا اس ول
اوہ میرے وچدیں لنگھ گیا
میں لنگھا لیا اس نوں اپنے وچدیں
کوئی سمجھ مینوں آ گئی، کوئی جاگ
اکھاں گئیاں کھل جیکن میریاں
ہن اوہ اوہو، میں اوہ ناہیں ۔
کوئی جوانی، کوئی چاء، کوئی شانتی، کوئی مستی ہے میرے اتے
اوہو جلال، اوہو جمال، اوہو صد-جیون ہے اس اتے ۔
ہن اوہ دسدا ہے مینوں ٹھیک
کتے دی بھونک وچ، بلی دی میاؤں وچ
چیتے دی چنگھاڑ وچ، میمنے دی میانک وچ
درختاں، پہاڑاں، پتھر دی شانت وچ
ندیاں، نالے، کوہلاں دی چال وچ
روگ وچ، روگی وچ، وید وچ، ویدگی وچ
ہرکھ وچ، سوگ وچ، پریم وچ، ورودھ وچ
جنگ وچ، موت وچ، موزی دی تلوار وچ
رحم وچ، رنگ وچ، میل وچ، ملاپ وچ
چنگ وچ، مند وچ، رجّ وچ، ننگ وچ
ہسدے وچ، روندے وچ، چکڑ وچ، کمل وچ
گیانی وچ، موڑھ وچ، اجڈّ وچ، مستی وچ
جیون دی تڑپھڑاہٹ وچ، موت والی شانت وچ
جیوندے دی مردہان وچ، مردے دی مسکراہٹ وچ
سبھ کجھ اس وچ ہے، سبھ کجھ 'چ اوہ ہے
سبھ کجھ میرے وچ ہے، سبھ کجھ 'چ میں ہاں
جتھے ویکھاں، اوتھے اوہ ہے
سدا میرے ساہمنے ۔
مینوں ملیا سی، اوہ لنگھ گیا سی میرے وچدیں
اک نواں گیت، اک نواں پریم جاگیا اے، میرے وچ
سبھ دنیاں، سبھ دنیاں دے جیواں نوں میں پیارنا
سبھ دنیاں، سبھ دنیاں دے جیو مینوں پیاردے ۔
دنیاں کیسی پیاری اے
دنیاں والے کیسے پیارے نے
اوہ کیسا پیارا اے
اوہدے کیسے پیارے نے ۔
اوہ نیندر 'چ جاگے
تے جاگاں 'چ سفنے
تے سفنیاں دے وچ حقیقت نوں چترے
اوہ کھلھتا بھی ٹردا
تے ٹردا بھی کھلھدا
تے ٹردا تے کھلھدا، لکھاں کار وترے
اوہ رونے 'چ ہسے
اجاڑاں دے ڈھیراں دے کنکے 'چ وسے
اوہ میرا بھی یار اے
تیرا بھی یار
اوہ بکل 'چ رہندا نہ بھیتاں نوں دسے ۔
میں تے میرا پیارا
اکو ہاں
اوہو میرا آسرا ہے
اوہو میری شان
اوہ ہر شے وچ ہے
اس وچ ہے ہر شے
میں ہن لبھیا ہے
میرا پیارا ۔
میں پایا ہے اسنوں
راہ مینوں لبھیا ہے اس دا
راہ اس دا لنگھدا
میرے دل وچدیں
تیرے دل وچدیں
کہ توں، میں، میرا پیارا، تے راہ پیارے دا
سبھ اکو ہے ۔
میں بھمبل بھوسے کھاندا رہا کئی چر
پھردا رہا چکراں اندر، چرخ چڑھیا
مندا قاضیاں دے قانون
پوجدا پنڈتاں دے دیوتے
پینڈا میرا ودھدا گیا، نالے تھکاوٹ
چور چور ہوئے میرے ہڈّ گوڈے
تے دھند ودھی میرے ارد گرد
دسنوں رہِ گیا ۔
پر
ڈھٹھا نہ میں، نہ مویا، نہ اننھا ہویا
اشانتی ودھی میرے اندر قہر دی سگوں
تلاش دی شدت پجی کسے سکھر تے
چھڈے سبھ ٹکانے میں
ملانیاں، پنڈتاں، پاندھیاں دے
کہ پینڈا میرا کھوٹا کردے، دے دے چکر الٹے
نال متّ میری ماردے، پلا پلا پوست تے بھنگاں
جوٹھاں سارے جہان دیاں
رہِ گیا میں اکلا ۔
چڑھ گیا اچیرا، کسے تلاش وچ
کہ رباں دے رولے
تے رولیاں دے ربّ
رہِ گئے تھلے
اک سواد آ گیا
اچیائی وچ
اچیائی دی چڑھائی وچ
دل دا بوہا کھوہلیا اپنا
جھات پائی تے ڈٹھا
اوتھے میرا پیارا سی ۔
او میرے پیارے دے پیارے
او میرے اپنے آپ
توں بھی پھرنیں کسے تلاش وچ
توں بھی ڈھونڈنیں کسے نوں
چھڈّ دے ایہہ آگوُ سارے
ایہہ سبھ انھے ہن
چھڈّ دے سبھ مذہب دے پسارے
ایہہ سبھ اٹکلپچو نے ہنیرے دے
چھڈّ دے ایہہ راہ تے پگڈنڈیاں
ایہہ سبھ بھلّ بھلئیاں ہن
انھیاں دیاں انھیاں لئی
چھڈّ دے ٹرنا اس مانگوی روشنی پچھے
کہ پرچھاویاں وچوں نکلیں
توں اپنا آگوُ آپ ہیں
روشنی سارے جہان دی تیرے اندر ہے
نہ گھابر، نہ ڈر
کھولھ دے دروازے دل دے
اٹھا دے پردے تے چکاں
کہ چانن ہووی
ڈھاہ دے کوٹھے تے کندھاں
کہ کھلھ ہووی
نکل باہر چرھاں چوں، کھندراں چوں
تے مل جیون نوں کھلھے مدانیں، ہسدے متھے ۔
چھڈّ مذہب نوں
کہ اس تینوں اننھا کر دتا
فلاسفی نوں چھڈّ
کہ اس جیون نوں مرجھا دتا
اٹھ، چھال مار
اس صد-وگدے جیون-سمندر وچ
کھلھے دل، کھلھی باہیں
ہسّ کھیڈ جناں کو کھیڈ سکیں
ہسدیاں نال ہسّ، روندیاں نوں ہسا
پیار کر، جنا کو کر سکیں
پیار کر، سبھ نال، سبھ جنا
پیار بن
اکمک ہو جا
میرے نال میرے پیارے نال
کہ میں، توں تے میرا پیارا سبھ
اکو ہے ۔
اوہ !
جو ہے بھی تے نہیں بھی
جو
ہویا
نہ ہویا اے
دماغ مندا نہیں
تس نوں
دل چھڈدا نہیں
جس نوں
کویں کوئی منّ سکدا اے
اس نوں
کویں کوئی چھڈّ سکدا اے
اس نوں
مننا اوکھا اے تس دا
چھڈنا ودھیرے اوکھا
منیاں
اوہ ملدا نہیں
چھڈیاں
اوہ چھٹدا نہیں
'ہونا' اس دا
اک وہم اے دماغ دا
'ہوند' اس دی
اک سچ اے دل دا
ایہہ میریاں کمزوریاں ہون بھاویں
تے اس دیاں زوریاں ہون بھاویں
اوہ اک وہم ہیوے بھاویں
بھاویں اک سچ
اس بناں
اک سننج ورتدی اے قہر دی
اس ہویاں
کوئی ٹھنڈ پیندی اے ٹھارویں
اوہ
وہم ہے سوادلا
اوہ
سچ ہے مٹھاسلا ۔
مذہب، مندر
پاٹھ، پوجا
چھڈے میں
نال چھڈیا
قاضیاں، پاندھیاں، رولاں نوں
میں آکھیا
وہم چھٹے
اوہ چھٹسی
جد پکڑ نہ رہیگی
اوہ کویں رہسی ۔
وہم چھڈے
سبھ کجھ چھٹیا
اک اوہ نہ چھٹا
وڈا وہم
کوئی پکڑ نہ رہی
بنھن نہ رہا
اک اوہ رہا
وڈا سچ !
میں
اس نوں
اس دیاں نوں چھڈیا
اس نہ چھڈیا مینوں
کیہا بے-یاراں دا یار ہے اوہ !
بے-وفاواں نال وفا کردا !
انکاریاں دا اقرار کردا
بے-چیتیاں دا چیتا رکھدا
دماغ دے ہٹکدیاں
مڑ مڑ دل کردا
اس نوں پھڑ لین نوں
گھٹّ لین نوں
چمّ لین نوں
اقرار بن نہ پیندا
اقرار ہو نہ وہندا ۔
بسّ
نمسکار ہے تینوں
او ! ہوئے، نہ ہوئے
ماکھیوں مٹھے
کدی نہ ڈٹھے ۔
چپّ چاپ ملے اسیں
دو اکھاں ایدھر
دو اودھر ۔
چپّ چاپ نکھڑ گئے
اک ہوکا ایدھر
اک اودھر ۔
مدتاں بیت گئیاں
توں کدھرے
میں کدھرے ۔
کیوں لگیاں سن ؟
جے
نکھڑنا سی ایویں ۔
توں بھلّ گئیوں
بھلنا سی آخر ۔
میں نہ بھلّ سکیا
چندرا چت ایسا ۔
نہ میں بھلّ سکیا
کجھ ایسا دل میرا ۔
جے توں کدی ملیں
تاں میں کویں ملاں ۔
بٹ بٹ تکدا رہاں
اکھیاں بھریاں رہن ۔
پیار کی اے ؟
کسے جیون دی ٹھاہر
کمزوری دا سہارا
کسے اکلّ دا ساتھ
کسے سننج دا بھرپن ۔
کسے اکلی کمزور روح نوں
ٹکری اک ہور اکلی کمزور روح
ہو گیا دھرواس، آ گیا یمن،
جیوں پئیاں دوویں پیار وچ ۔
اس پیار-جیون-میلن وچ
وگ ٹریاں دوویں روحاں
تے رڑھ گئیاں پیار-بے خودی وچ دوویں ۔
ایہہ میل
ایہہ وہن
ایہہ بے خودی
بس پیار ہے ۔
-اگست 1939
جتھے صدق ہے
اتھے پریم ہے
جتھے پریم ہے
اتھے سہج ہے
جتھے سہج ہے
اتھے ربّ ہے
جتھے ربّ ہے
اتھے سبھ کجھ !
ساڈے اندر
ربّ دا صدق بولدا اے
پر
سنیندا تد اے
جد
بھرم دے شور بند تھین
صدق
جیون-جہاز دا لنگر ہے
تے
ربّ
سنسار-سمندر وچ
اہل، اچلّ، چٹان-مرکز ۔
جدھا صدق قایم ہے
اس دا لنگر قایم
جدھا لنگر مضبوط
اس نوں
طوفانی لہراں دا کیا بھے !
جدھا گھر
مرکز-چٹان وچ
اس نوں
موجی، تھپیڑیاں دا کی ڈر !
اس نوں
'وا ہنیری توں کی بھے !
صدق روشنی ہے
جتھے
عقل دی روشنی گمدی اے
اوتھے
صدق دا چانن چمکدا اے ۔
صدق دی انہوند
بھرم ہے
بھرم بھؤ ہے
تے بھؤ
سبھ بیماریاں دی جڑھ ۔
صدق
نسچا ہے
ایمان تے یقین
تے یقین
سبھ روگاں دا دارو ۔
بھرمی ہمیشہ پھکروان
چنتاوان
تے ڈولدا رہندا اے
صدقی ہمیشہ
بے-پرواہ، خوش، کھڑیا ۔
صدق جوانی ہے
بھرم بڈھیپا
جوان جؤندے ہن
بڈھے ہڈّ گوڈے رگڑدے ہن
صدق مردانگی ہے
بھرم نہ-مردی
صدقی مرد ہن
بھرمی بسّ پرچھاویں ۔
صدق
شہد دی مکھی اے
کہ
سبھ پھلاں توں شہد بناندی اے
بھرم
اک طرحاں دا سپّ ہے
جو
ہر خوراک توں زہر بناندا اے ۔
صدق
سوجھ ہے
بھرم
اننھا
صدق نال
ازدسدیاں چیزاں دسدیاں ہن
بھرم نال
اسلیئتاں بابت بھلیویں پیندے ہن
صدقی
اکھاں والا ہے
بھرمی اننھا ۔
صدق
ربّ وچ
صدق
اپنے آپ وچ
صدق
ارداس وچ
صدق
ارداس دی پورتی وچ
صدق اپنے مقصد وچ
صدق اپنی مشقت وچ
صدق ازلی سچائی وچ
صدق عبدی رحمت وچ
صدق آدی
مدھ
اتے
انت ہے ۔
آنند کتھے وے ؟
آنند، سکھ
شانتی خوشی-
کتھے وے ؟
سبھ کوئی ڈھونڈدا اے اسنوں
کتھے وے ؟
پڑھے ہوئے، پنڈت پجاری
گڑھے ہوئے، ملاں ملانے
دولتمند امیر
کنگلے حقیر
کوی تے کسان
کاڈھاں دے کاڈھو
سنیاسی تیاگی
مایہ دے رسیے
فقیر تے منگتے
رجے پجے
بھکھے ننگے
سبھ لبھدے نے اسے نوں ۔
پر
آنند ہے کتھے ؟
خوشی ہے کدھر ؟
پشاکاں 'چ ؟
خوراکاں 'چ ؟
رنگ رلیاں وچ ؟
کھیلاں تماشیاں 'چ ؟
کوی دی کویتا وچ ؟
سندر دی سندرتا 'چ ؟
گویئے دے راگ وچ ؟
پتھر گھاڑے دے بتّ وچ ؟
تپسوی دے تپ وچ ؟
بھگتاں دے جی وچ ؟
پاپی دے پاپ وچ ؟
پوجا تے سراپ وچ ؟
خوشی ہے کتھے ؟
آنند ہے کتھے ؟
جدھر ویکھو
دکھ ہے
درد ہے
زخم ہے
پھٹّ ہے
سننج ہے
خلاء ہے
ڈوب ہے، ڈھاٹھ ہے
جنم ہے، مرن ہے
موت ہے
مرجھاہٹ ہے
خوشی تے آنند
ہے کتھے ؟
ٹٹّ جان والیاں چیزاں وچ ؟
فٹّ جان والیاں شیاں وچ ؟
لہہ جان والے نشیاں وچ ؟
رسماں وچ ؟
رواجاں وچ ؟
پھندھاں وچ ؟
جنجالاں وچ ؟
جھوٹھیاں محبتاں وچ ؟
گوں غرضاں دے پیاراں وچ ؟
ایہناں وچ خوشی نہیں
ریتاں دے محل نہیں اسردے ۔
آنند !
ہاں، آنند !
ورتوں نال ودھدا ہے
ورتوں نال پھلدا ہے
مردا نہیں
جاندا نہیں
ایہدا شروع نہیں
اخیر نہیں ۔
آزاد ہے
بے پرواہ ہے
ساگر وانگ بے انت ہے
چن وانگ چٹا ہے
سورج وانگ لال
برف وانگ ٹھنڈا
خون وانگ گرم
ایسا آنند ہندا ہے ۔
پر ہے کتھے ؟
تیرے وچ
تیتھوں باہر نہیں !
اندر جھاتی مار
غوطہ مار
پھیل جا
کھڑ جا
آزاد ہو
تنگدلی دور کر
پونجی دی پیار دی
ملک دی
مذہب دی
خلق دی
خدا دی
اندر ٹھہراؤ پیدا کر
ٹکاء پیدا کر
جد توں آزاد ہو کے ٹکینگا
تیرے اندر
آنند ایوں لشکیگا
جیوں
ٹکے ہوئے نرمل تلا وچ
سورج دا جلوا ۔
جس طرحاں گرمیاں وچ
ندیاں سکّ جاندیاں نے
پر اک دن
بن بدلوں، بن بارشوں،
سکے انبروں
ہڑ آ جاندیاں نے
بھرپور ہو وگدیاں نے
کیونکہ
دور، پرے دور
ساڈیاں اکھاں توں اہلے
اچے پہاڑاں تے بارش ہو رہی اے ۔
اسے طرحاں
ڈبے ہوئے دل،
ڈھٹھے ہوئے من،
پھیر جیوں پیندے نے
پھیر اٹھ بہندے نے
تے حیران ہندے نے
اپنی نویں طاقت، نویں تازگی 'تے ۔
نہیں سمجھدے
کہ ربّ دی رحمت
دلاں دیاں چشمیاں 'تے
وسّ رہی اے
چپّ کیتی، بن بلائی،
ساڈیاں اکھاں توں اہلے ۔
او بندے ۔
ساہ ملے نے تینوں
گنویں جہے
ہسّ کے گزار لے
بھاویں رو کے بتا لے ۔
پنّ، پاپ
سرگ، نرک
سنسے، بھرم، وہم چھڈّ ۔
ہے وہل ملی
کسے کارے لگا لے
ہرگز نہ ودھ سکے ۔
کسی حالت
تری محلت ۔
ایویں نہ آپھریں توں
طبیباں دے کہن تے
کئیاں نے آکھیا
'اسیں' جیوانگے
سو برس ۔
کہندے رہے، کہندے رہے
'اسیں' ہی ٹر پئے ۔
کئیاں نے داہوے بدھے سن
کہ سدا رہانگے
بدھے ہی رہِ گئے داہوے
تے آپ چل بسے ۔
داہوے نہ بنھ
بنھاں ہے آپ بجھیدا
داہوے نوں چھڈّ
ہو آزاد
رنگ مان لے ۔
ایتھے
نہ کوئی رہا ہے
نہ کوئی رہے گا
چنگا ہے
ایس سچ نوں
پلے جے بنھ لئیں ۔
کیوں ؟
کتھوں آئے ؟
کدھر نوں جانا ؟
پتہ نہیں ۔
آ گئے ہاں ایس تھاں اسیں
بسّ !
اینا سچ ہے ۔
اکدے بھی کھوہلو
راز بھی
مزدوریاں کرو
جیوو تاں، تاں بھی ہسّ کے
مر جاؤ ہسّ کے ۔
بھکھے رہو
بیمار
دکھی
تنگ
پجّ کے
ہسو
کہ دکھ گھٹنگے
سکھ خوب ودھنگے ۔
بازی ہے ایہہ جہان
تسیں بازی گر بنو
ٹر جاؤ اس جگہ توں
بس تماشہ مان کے
سبھ ہار جت
اوچ، نیچ دے خیال چھڈّ
چنگے کھلاڑی وانگ ۔
جاؤ کھیڈ ہسّ کے
روندو بنیں نہ آپ
نہ ہوراں روائیں توں
کھیڑا، مشک
کھنڈاندا جائیں
ٹریں جس راہے ۔
محلت ملی ہے
حسن بھی
جوبن بھی نویلا
آپ بھی رنگ مان لے
ہوراں صرور دے
بیبسّ ہیں
نہ وسّ تیرا
ٹھیک گلّ ہے
ایپر
ہے اک چلن تیرے وس اندر
محلت ملی ہے تینوں جو
ہے اس نے گزرنا
ہسّ کے گزار لے
بھاویں
رو کے گزار لے ۔
ڈبدے سورج
چڑھدے تاریاں نوں پئے ویکھنا
لیہندے چنے
چڑھدے سورج نوں پئے سیکنا
تریلیاں کلیاں
کھڑدے پھلاں نوں پئے تکنا
اڈدے پنچھی ویکھنے
بھاویں اڈّ نہ سکنا
ویکھ ویکھ کے
وینہدے جانا، وینہدے رہنا
ایہہ نہیں وہلے رہنا، سماں گوانا
ایہہ ہے
جؤندے رہنا، جیون پانا ۔
میں ڈٹھا سی
اک نکا جیہا بچہ
آقا باقا
نائیاں دے گھر ہویا کاکا
پلا پلا
بگا بگا
گل اس دے نسواری جھگا ۔
چن مامے نوں ویکھے
رووے
آکھے
چنے دی اوہ بڈھی ماں
اوہ چرکھا کتدی
اس دے کچھڑ جانا ایں
آں، آں، آں..........
میں ہسیا
کیہو جیہا ایہہ بھولا بچہ !
سورج ڈبدا ویکھے
ڈبّ گیا ہولے، ہولے
رووے
آکھے
لال لال
سونے دا تھال
لینا ایں
اوہو جہڑا
ڈھیہہ پیا اہلے
چرھیاں دے، اوتھے
میں حساں
کیہو جیہا بیسمجھا بچہ !
اج میں ڈٹھا
مڑ اوہو بال جوان
نیلے دا اسوار
ہتھ نیزہ
موڈھے بندوق
پچھے کتے
چڑھیا شکار
ماردا پھردا
ہرن تے سیہے
جنگھاں دیاں ورزشاں خاطر
چڑیاں، گھگیاں
اتے کبوتر
میں روواں
کیوں ایہہ ہویا وڈا
سمجھدار گبھرو
مورکھ ظالم !
ہاں
اج میں ڈٹھا
مڑ اوہو جوان گبھرو
ہورا وٹی کھلوتا
انگل کیتی
لال پیلا
جھئیاں لیندا
جھگاں چھڈدا
'مارو'، 'کٹو' آکھدا
چیکدا
دھرم، ایمان
ملک دے ناں تے
میں روندا کھلوتا
کویں بن گیا
معصوم بچے توں خونی بچڑ !
چنگا سی
اس سجے سجائے
زہریلے سپوں
اس دھرم تے ملک دے ٹھیکیدارو
اوہ نکا جیہا
اعلیٰ بھولا، بے سمجھ بچہ
نجڑے ہندا ۔
ایہہ کیہ ہے زندگی ؟
کیہ ہے ایہدا دائیا ؟
کھلھا جنگ
اک گپت لڑائی
شور، اشانتی
رولے، وین
بیماری
بھوچال، ہنیری
ہار تے جت
چڑھائی تے اترائی ۔
اک سفنہ
اک بھرم وہم
اک ہونی
بہت رنج
دکھ
سوکے، سہم
کدے کدے
کوئی اکساہٹ ۔
کدے کدے
کوئی مسکراہٹ
پھر چپ-چان
اک غشی
اک نیند
اک موت
اک تبدیلی
اگنا، کھڑنا
کملانا
جھڑ جانا
ہسنا، رونا
ترسنا
پانا
تے مر جانا ۔
خوشیاں غمیاں
آس، نراساں
اتھرو تے مسکنیاں
بھولا بچپن
قہر حسن دے
کوجھ بڈھیپا
قبراں
جاں پھر مڑھیاں ۔
نہ کھادھا تے کھٹیا
نہ ویچیا نہ کجھ وٹیا
نہ ہسیا تے نہ وسیا
نہ بھیت لیا نہ دسیا
نہ ننگا ہو کے نچیا
نہ عشقَ دا بھامبڑ مچیا
نہ کھڑیا تے نہ مہکیا
نہ پیار چنگ نے پھوکیا
نہ لاٹاں کڈھ کڈھ بل پیا
بس دھکھ دھکھ بھبل ہو گیا ۔
نہ بنیا انسان میں
نہ بے فکر حیوان میں
نہ عشقَ وچ جیویا
نہ موت کسے دی مر پیا
نہ کگرت نال میں کھیڈیا
نہ قادر نال ہی بھیٹیا
نہ گگناں دا در ویکھیا
نہ بجلیاں دے سنگ کھیڈیا
بس بجھدا بجھدا بجھ گیا
اس جیون دا کی لاہ !
نہ گھلیا نہ گھولیا
نہ ڈھاہیا نہ ڈھیہہ پیا
جی سکدا سی نہ جیویا
مر سکدا سی نہ مر پیا
بس ہونی ہندی ہی رہی
اس ہونا ایسے طرحاں سی
ہن مرنے دا کجھ ڈر نہیں
دھکھدھکھی ہے اینی گلّ دی
جو جیون ہی نہ جی سکے
اوہ چنگا ہے کہ مر رہے ۔
سکھ آؤندے ٹر جاندے نے
غم لگدے چھٹ جاندے نے
اس جیون دے ساگر وچ
چڑھ چڑھ کے ہڑ آندے نے
کدی سدھے تردے وگدے نے
کدی ڈنگ ونگ پئے کھاندے نے
پتھراں دے اتے وجع وجع کے
سر پھوڑدے تے مک جاندے نے ۔
نہ کنڈھے ہی تر سکدے نے
نہ باہر نوں دھاندے نے
سبھ ہسدے نے تے روندے نے
آخر انج مر مٹ جاندے نے
رنگدار بلبلے پیاراں دے
ہاں کجھ کجھ موج بناندے نے
ہسدے، مسکاندے نچدے
آخر نوں ٹٹّ جاندے نے ۔
سفنیاں دے جو سورن مندر
ہاں، ٹھنڈ جہی کجھ پاندے نے
کھا کھا کے ماراں موت دیاں
پھر سفنے بن جاندے نے
سدھراں سکّ سکّ جاندیاں نے
تے ریجھاں رڑھ رڑھ جاندیاں نے
دیدے بھر بھر چھلکدے نے
تے اتھرو وہِ وہِ جاندے نے ۔
ایہہ دنیاں اک قبر سوہنی اے
زندگی تاں ہے بیتھوھی جہی
پر موت سدیوی اے ۔
مینا جیہا
گھیسا جیہا
گلّ نہ کردا
ہسّ نہ سکدا
ویکھ نہ سکدا ساہمنے ۔
بھڑولیاں دے اہلے اہلے
اہلیاں دے کولے کولے
کندھ نال کنّ لا
ہنیرے وچ بیٹھا رہندا
گلاں سنن واسطے ۔
نہ ایہہ پیء دا
نہ ایہہ ماں دا
نہ ایہہ بھیناں دا
نہ ایہہ بھرا دا
اگّ لانی
پھکّ پانی
ویچ دیوے سبھ نوں
جدوں داء لگدا ۔
ہگیا مدھنا
چگلیا کھانا
در در پھرنا
گھر گھر منگنا
منگ پنّ، 'کٹھا کر
دارے جا کے بیٹھنا
گٹھڑیاں کھولھ
گتھلیاں پھول
نالیاں چھان
روڑیاں ٹول
گند سارا 'کٹھا کر
خوش ہو کے ویکھنا
گند دے وہاریاں نوں
کتیاں شکاریاں نوں
کوڈاں اتے ویچنا ۔
ایہو کرم ایس دا
ایویں جنم گالدا
کوئی نہ ایہدے متھے لگے
کوئی نہ ایہنوں متھے لاؤ
گند کھان والا ہے
ایہہ سور کسے تھاں دا ۔
بڈھل، ڈھڈل
بچو بچو ایس توں
منہ ایہدا بو والا
دند ایہدے زہر والے
ہٹو ہٹو، اگوں ہٹو
جیبھ ماردا
بلھ ڈھلکاندا
ناس پھلاندا
بوتھ ہلاندا
پھوں پھوں کردا
رال وگاندا
مڑھکو مڑھکی
کھاکھیں بتھ
اوہ چگل-خور آنودا ۔
نکا جیہا
پھکا جیہا
لسا جیہا
وسا جیہا
گھٹے رلیا پنڈا
رنگ سننجاتا نہ جائے
ڈنگیاں لتاں، ونگے گوڈے
ٹردیاں بھڑدے گٹے
وکھیاں وڑیاں اندر
پسلیاں نکلیاں باہر
کنّ ہٹھاں نوں سٹے
اکھاں 'چوں مجھّ وگے
پٹھّ تے چھٹّ پئی
لکّ لپھ لپھ جائے ۔
پچھے آؤندا بوسر گھمیار
پھٹیا تہمت
ٹھبی جتی
گھسیا جھگا
کھچیں گھٹا
موڈھے دھری چواڑی موٹی
اک ہتھ پھڑیا حقہ ٹلیاں والا
دھیں کردا رکھے اک چواڑی
کھنیاں اتے
جد کدی سستدا ایہہ کھوتا
ویہہ کوہ پینڈا مارے روز
اٹّ-سٹّ چگ کرے گزران
کدے جوانی نہ اس تے آئی
نہ چاء چڑھیا جیون دا
نہ ہینگے نہ کدے
نہ مستے، نہ کھرمستے
بے سمبھالا پیا پلانا
بے سمبھالی لدی چھٹّ
اتریگی تد جد چھٹیگی جند ۔
ہائے ایہہ لدو کھوتا
ویکھ ویکھ ترس پیا آوے
پر ترساں دا نہ ملّ، بھنی اک کوڈی
چواڑی والے اس گھمیارے ساہویں
ڈاڈھا ایہہ گھمیار
وحشی لگدا منکھ
جند اجے نہ رمکی
کد مرنگے ایہہ گھمیار
کد ٹسن ایہناں دیاں چواڑیاں
کد پھٹسن چمنیاں چھٹاں
تے کد مکسن ایہہ چھٹاں والے
کد ہوسی آزاد ایہہ کھوتا
بن جاسی اک بوتا
جیوسی، کدسی وانگر کوتلاں ۔
کالا کلوٹا
دھپیں جھلسیا
ننگا پنڈا
موٹے موٹے
پھسڑ سکھتے
کھرھوے ہتھ ۔
ڈولے
کرڑے، نگر، موٹے، پتھرے ۔
لتاں
لکڑ
کدے نہ اکن
کدے نہ تھکن ۔
ننگے
میلے
تریڑے
پاٹے
پیر ۔
لکّ اک لنگوٹ
ننگ ڈھکیندا مر مر ۔
سر کھدریلا انوں دھریا
اتے چکی
اک کڑاہی گارے والی
بھدی موٹی دھون
ہٹھاں ہی رہندی جاندی
صدیاں توں ایہہ تریا آؤندا
ایویں ایویں
ہمبھیا ہمبھیا
جھمبیا جھمبیا
مڑھکو مڑھکی
اس نوں کدے نہ چھٹی ہندی
نہ جند عذابوں چھٹدی
نہ پوری اس دی پیندی
بس پورا ہندا جاندا ۔
کدی اسارے مندر اس نے
کدے کسے دے
کدے کسے دے
کوئی نہ اس نوں مندر ملیا اپنا ۔
اس دا گڈا
رہا کھڑوتا اویں ہی
ساریاں چکیاں
اتے مشیناں
ایس بنائیاں
وچ پسیندا گیا وچارا آپ ہی
کیہی نکاری ورتوں ایس منکھ دی
کیہا تھڑیرا ملّ ۔
دنیاں بدلی
بدلدی بدلدی
بدلی جاندی
اس دی دنیاں
اجے نہ
کدے نہ
بدلی ۔
کد عاصی اوہ دور
جد ہوسی ایہہ قادر
اپر قدرتاں
قدرت کرسی آپ
کم سبھ ایس دے
ایہہ بسّ
ونہدا رہسی ساریاں قدرتاں
ہسدا، کھیڈدا
وسمدا وانگر جیوندیاں
کم کریسی، کھڑ کھڑ
ہس ہس، شغل سمجھ کے
رونا دھونا
سڑنا کڑھنا
سکنا
کسنا
سبھ مکّ جاسی
اک رہسی مجوری من دی موج دی
کد عاصی اوہ دور ۔
کالی کالی
کرماں والی
نکی جیہی
گٹنی جیہی
گول مٹول
پیروں ننگی
سر توں ننگی
روح بھی ننگ-مننگی ۔
مستی ہوئی
مشکی ہوئی
گڑھکے تے مسکاوے
بھڑکے کھدو وانگر
اکھاں گٹار جہیاں
باتاں پان
ہوٹھ نیلے نیلے
پئے مسکان
چؤ نہ آؤندا
نٹھّ نہ بہندی
تردی پھردی
تلھکدی رہندی ۔
ہسدی ہسدی، تھکدی نہ
وہلے کمی اکدی نہ
جو کجھ لبھے کھا لیندی
ڈھڈّ بھرے تاں گا لیندی
ہولی پھلّ، ممولی جیہی
کسی کسی رہندی
پر
روح نہ کسی رہندی
روح گلاں کردی ۔
آؤندے جاندے راہیاں ولے
بھیت دلاں دے کھوہلے
پئی بجھارتاں سٹے
کوئی نہ اس دیاں بجھے
ترس ترس رہِ جاندی ڈٹھی
کجھ نہ اس نوں سجھے
کوئی نہ ملدا ایسا راہی
جسدی غلے رلے ۔
بات سناوے
جی پرچاوے
باتاں پاوے
باتاں بجھے
کوئی نہ ملدا ایسا راہی
جو بھیت کھولھ دئے گجھے
ترس ویکھ ویکھ مینوں آوے
میں جا بیٹھا اوہدے ساہویں
میں نہ بولی اس دی جاناں
اوہ نہ میری جانے
میں نہ اس دی رمز پچھاناں
اوہ نہ میری سیانے
پر دوویں ٹردے آئے دوروں
ٹرے ہووساں 'کٹھے پہلوں
پھیر وچھڑ گئے پوروں
اج ملے جا پھیر کتھائیں
ہونی پاپڑ ویلے
ایڈی وڈی دنیاں اندر
مڑ کے ہو پئے میلے
روحاں ساڈیاں پیچے پائے
ہونی سو نہ کھولھے ۔
اج دوہاں روحاں نے رل کے
دو دو اتھرو ڈولھے
مٹ گئی ساڈی تانگھ ترشنا
دوویں ہو گئے ہولے
میں تریا مڑ اپنے راہے
اوہ بیٹھی رہی اہلے
بلھ مسکان
اکھاں پھرکن
روح پئی چہکے بولے ۔
نہ کجھ کھٹیا
نہ کجھ وٹیا
پلک جھلک دے میلے ۔
ہسّ لیا اے
رجّ لیا اے
لنگھ گیا چنگا ویلا
ایدوں ودھ کے ہور کی کھٹی
کی ایدوں ودھ وپار
بناں ولیویں
بناں چھپیویں
روحاں کیتا پیار ۔
شالہ ! وسے ایہہ مدراسن
وسے ایہدا وہڑھا
جتھے آ کے راہی روحاں
رتا کو لیندیاں کھیڑا ۔
ہو سکدا سی
راہ میرا چنگا پھلاں والا
میں راہی چنگا کھیڑے والا ۔
ایہہ کس بیجے میرے راہ وچ کنڈے ؟
ملھیاں والے، پہلیاں والے، بھکھڑے والے
پیراں 'چ چبھدے، ہتھاں 'چ کھبھدے
وچے وچ ٹٹدے
ودھدے جاندے
ایہہ ملھے، ایہہ پہلیاں، ایہہ بھکھڑے
میں ہف ہف ہٹیا، ایہناں ہٹاندا ۔
کس پٹے ایہہ راہ وچ میرے
ٹوئے ٹبے، چبّ کھڑبے ؟
میں ڈگ ڈگ پیندا، ٹھوکراں کھاندا
پیر بھی پھٹے، ہتھ بھی پھٹے
ٹھیڈے لگدے، ٹریا نہ جاندا
ایہہ ودھدے جاندے
ٹوئے ٹبے، وٹاں بنے، کھڈاں کھولے،
میں ہف ہف تھکیا، پدھر کردا راہ ایہہ میرا ۔
ایہہ کس کھلارے راہ وچ میرے
پتھر روڑے، اٹاں وٹے، ٹھیکر کھنگھر ؟
چبھدے جاندے، پھٹدے جاندے
زخمی کردے پیر ایہہ میرے
کولے کولے، سوہنے سوہنے
وسّ نہ چلدا، رہا ہٹاندا
ودھدے جاندے
روڑ تے ٹھیکر
تکھے تکھے، چنجھاں والے، کنڈھیاں والے
محنت مشکل، ہمت اوکھی
میل نہ ملدا
پھر بھی کرنی ۔
ہونی ہندی، ہندی جانی
ٹالی نہ ٹلدی، روکی نہ رکدی
چکر چلدا، چلدا جاندا، چلدا جاندا
نہ رکدا، نہ پٹھا گڑدا
رونا بھارا، ہسنا ہولا
ٹردیاں جانا، ہسدیاں جانا
ٹبیاں تے چڑھنا، ٹویاں 'چ وڑنا
ہس ہس ڈگنا، ہس ہس اٹھنا
کنڈے چبھنے، روڑے کھبھنے
پیڑاں جرنیاں، ٹھیڈے کھانے
مل مل سہنا، مل مل بہنا
مل مل رہنا، مل مل وہنا ۔
چلدیاں چلنا
ملھیاں 'چوں لنگھنا
مل مل ٹرنا سنجھ سویر
مل مل کھانے ملھیاں دے بیر
نکے نکے، مٹھے مٹھے، سوہنے سوہنے
گول گول، لال لال، کوکن بیر
کجھ نہ سردا، ڈھڈّ نہ بھردا
پھر بھی کھانے، چتھ چتھ کھانے
سواداں نال
اس سوادی اس راہ دے میوے
ربّ اسانوں سدا ہی دیوے
رج رج کھائیے
ہس ہس کھائیے
مل مل کھائیے
رل مل کھائیے
ملھیاں دے بیر ۔
اہلے اہلے بہہ
ٹاویں ٹاویں، ملھیاں دی چھاویں
سایاں ہیٹھ
بہہ بہہ کھانے، رج رج کھانے
گٹک سمیت
ایہہ مٹھے اس راہ دے میوے
ملھیاں دے بیر ۔
(آنندپری دے والی نوں،
آنندپور چھوڑن تے)
آنندپور دے والیا !
ہے مالیا! رکھوالیا !
آنندپور نوں چھوڑ کے
واگاں نی کدھر موڑیاں ؟
آہ ویکھ
روندے بیل، برکھ
پنچھی، پشو، ناری، منکھ
پانی پون کرلا رہے
کیوں موہ-تناواں توڑیاں ؟
ہے ستّ چتّ، آنند
بیغمپرے دے سائیاں!
بندی نوں جانیں دسّ بھلا
کس آسرے تے چھوڑیاں ؟
رستے توں جد چک جاوانگی
شستاں توں جد اکّ جاوانگی
تد راہ دکھلائیگا کون
کون کرسی بہڑیاں ؟
میں کی ساں ؟
بسّ، بنجر ساں اک
ٹیلا خشک، پتھر نری
وسائیو ای ایہہ اجاڑ تھیہ
تدھّ وٹہں قربان جیؤ۔
روڑاں 'چ رمکی زندگی
بوجھیاں 'چ چمکی بندگی
بخشندگی، بخشندگی
تیری ہی ساری شان جیؤ ۔
الفت دا چشمہ امھلیا
رحمت دا دریا اچھلیا
کرماں دے کٹے جال توں
ہے ربّ تے رحمٰن جیؤ ۔
کنڈیاں 'چوں شاخاں پھٹیاں
پتھراں 'چوں کوہلاں امڑیاں
اجڑی دا وہڑھا وسیا
ہوئیوں میرا مہمان جیؤ ۔
لنگر چلے، روٹی ملی
پوجا ہوئی، پوشش ملی
ویدن سنی، دارو دیا
خدمت ہوئی بیمار دی ۔
لہراں تے بحراں ہو گئیاں
جھوٹے تے جھوماں آئیاں
کویاں نے کویتا آکھیاں
کیرت ہوئی کرتار دی۔
جیون دے چشمے وہِ ترے
امرت دے باٹے بھر ملے
واراں سی گنویاں ڈھاڈیاں
گھنگھور آسا وار دی ۔
جنگل 'منگل ہو گیا
کٹے گئے سنگل مرے
رنگاں 'چ میں رنگی گئی
رحمت ہوئی سردار دی ۔
دکھیاں دے دکھ تے سوگ گئے
سبھ روگیاں دے روگ گئے
کائر نڈر نربھی بھئے
مویاں نے چھالاں ماریاں ۔
دھونسے وجے، ڈنکے چلے
کیسر دھوج امبر جھلے
اکال گونجاں اٹھیاں
صدقے تیرے بلہاریاں ۔
ماراں پئیاں کرلائے جد
تینوں سی آیا درد تد
تیرے چلے نرویر بان
ظلم فوجاں ہاریاں ۔
جیون دے وچ آنند ہے
مرنا وی اک آنند ہے
ایہہ کھیل سبھ کرتار دا
رمزاں سجھائیاں ساریاں ۔
الفت دی تانی تن گئی
ہؤمے تے ایرکھا چھن گئی
تے سانجھ سبھ دی بن گئی
سبھناں دا سانجھیوال توں ۔
سانجھا سی کھانا پیونا
سانجھا سی مرنا جیونا
نہ اوچ نہ کوئی نیونا
تے سبھس دا رکھوال توں ۔
ٹوئے تے ٹبے ڈھیہہ گئے
کندھاں تے بنے وہِ گئے
ونڈ وتکرے سبھ رہِ گئے
سبھ دا پتا پرتپال توں ۔
تد پریم دا ہی راج سی
تے پریم دا سبھ ساز سی
تے پریم دا سبھ کاج سی
سبھناں دا محرم حالَ توں ۔
جھاکی آنند دی دسّ کے
تے مسکرا کے ہسّ کے
لسّ وسّ کے تے رسّ کے
ہن جاونیں کیوں چھوڑ کے ؟
تدھ باج کیکر رہانگی
توں جائینگا میں ڈھہانگی
تے پھر نہ اٹھ کے بہانگی
ٹر جائیں ہتھیں روڑھ کے ۔
توں جند سیں بے جان دی
تے کند سیں بے آن دی
توں روح سیں ایمان دی
سٹّ گیوں مینوں بوڑ کے ۔
ایہہ حکم سی نرنکار دا
بے انت پروردگار دا
سبھ کھیل سی کرتار دا
دسّ گیوں بھیت نچوڑ کے ۔
پھر آوسیں ؟ کد آوسیں ؟
تے رنگ پھر کد لاوسیں؟
موئی 'چ جند پھر پاوسیں
اس آس اتے جیانگی ۔
جی-دان کھیلاں کھیل سیں
پھر وچھڑیاں نوں میل سیں
تے سار میری لیوسیں
اس لارے اتے تھیانگی۔
تکانگی پھر کد نور نوں
اﷲ دے پاک ظہور نوں
تدھ حاضر حضور نوں
کد چرن-امرت پیانگی ۔
چوترپھ آنند چھائیگا
دکھ، درد، غم مٹ جائیگا
سارا جہاں سکھ پائیگا
میں دھرت ٹھنڈی تھیانگی ۔
توں چراسی توں وکھرا ایں-اچیرا
کال دی حدوں پرے
توں جیوندا ہیں بسّ
تیرے لئی نہیں
دیش تے سمیں دی حدبندی
بھوت بھوکھ دی ورتوں ۔
توں
دنیاں توں
دنیاں والیاں توں
اڈرا ہیں
دنیاں وگدی گوں دے دھرے ادالے
تیرا دھرم-سیوا، پیار، سچ !
سیوا سبھ دی
ذات، رنگ
قوم، دیش
اوچ، نیچ دے وتکرے، ونڈاں بن
پیار سبھ نال
پشو، پنکھی
منکھ، جیو، نرجیوَ
اکال دی جوت وسدی سبھ وچ
توں جسدا پجاری ۔
سچ-اوہو جیہا
جہو جیہا ہے
سبھ کفر سماع جاندے جس وچ
سبھ جھوٹھ
دشمنی، ایرکھا، ساڑا
تیری بنتر وچ نہیں
ڈر، ڈراو، فریب
تیری مٹی وچ نہیں
کپٹ، کرودھ، ساڑا
تیرے خمیر وچ نہیں ۔
تیرا کوئی ملک نہیں
کوئی مذہب
کوئی مسجد
کوئی مندر نہیں
کہ تیرے ہن
سبھ ملک
سبھ مذہب
سبھ مسجداں
سبھ مندر
توں آزاد ہیں
بھرماں، وہماں، بھلیکھیاں توں
توں بدھا ہیں
سیوا، پیار، سچائی دے بندھناں وچ ۔
ایہہ میں کیہ سنناں ؟
توں گردوارے ملی جانیں ؟
مسیتاں ڈھائی جانیں ؟
گردوارے بنائی جانیں ؟
ملنا تیرا دھرم ہویا
کد توں ؟
گوردواریاں 'چ بیٹھ رہا
مسجداں خالی کر کے
کد توں ؟
پچھان اس نوں
پچھان آپا
کھوہیا گیا اوہ
کھوہیا گیا توں ۔
اﷲ تے اکال
اک تھاں نہیں رہِ سکدے
کیوں ؟
اکالی تے مسلم
اک تھاں نہیں بہہ سکدے
کیوں ؟
مسلم مورکھ نہیں
توں سیانا کویں ؟
مسلم ڈھاؤ نہیں
توں اسارو کویں ؟
اوہ میری دنیاں
دور کتے ہے
دور پرے ہے
اچی اچی
سچی سچی
پیاراں والی
پریتاں والی
'میر' 'تیر' دا جھگڑا نہیں
'ہیں'، 'ہ'، 'ہاں' دا رگڑا نہیں ۔
چپّ دا اک راگ ہے اوتھے
پیڑاں دا وی سواد ہے اوتھے
پیڑاں اوتھے ہوون سانجھیاں
رنج اوتھے سبھ ونڈے جاندے
خوشیاں دے وچ وٹدے جاندے ۔
خوشی ہے اوتھے
شکر ہے اوتھے
اوہ میری دنیاں
ایہہ سبھ کجھ جتھے
میں اس دنیاں دا بندہ نہیں
اوہ میری دنیاں
دور کتے ہے
دور پرے ہے ۔
لوک ایانے
بڑے سیانے
مینوں ناپدے
اوہو پرانے میچے نال
میچ چرانے
پھٹے پرانے
ٹھیک نہ بہندے ۔
میں وڈا ہو گیا
اچا ہو گیا
بڑا جوان
اجے بھی ودھدا
ودھدا جاندا
تے
ایہہ میچے
بچیاں والے
چھوٹے چھوٹے
نکے نکے
کھیڈ کھڈکنے
کویں ایہہ ناپن مینوں ۔
ناپ نہ سکن
تول نہ سکن
ہاڑ نہ سکن
میں بہتا وڈا
بہتا بھارا
بہتا نگر ہویا
ایہہ گیٹے، گیٹیاں
پاء، سرساہیاں
تول نہ سکن مینوں ۔
چھتھے ہندے
ایہہ دھڑوائی
آکھدے
ایہہ وڈا
ایہہ وہتر بندہ
ساڈے تول نہ تلدا
نواں نمونہ
کتھوں آیا
ساڈے جوکھ نہ جکھدا
کوسدے مینوں ایویں، ایویں
تول نہ بدلن اپنے
ایہہ مورکھ لوک
وڈے دھڑوائی !
جگ پلٹ گئے
راج بدل گئے
دنیاں بدلی
اگے لنگھی
میں وی بدلیا-وڈاا ہویا
میں پتھر نہ سی
نہ میں مردہ
نہ میں موڑھ مہاتما
نہ جمیاں پانی، ٹھنڈی برف !
تسیں وی بدلو، او دھڑوائیؤ
نالے بدلو وٹے اپنے
نکے نکے، ہولے ہولے
نگر نویاں وٹیاں نال
پھر نہ ہوسو چھتھے
نہ کوسو مڑ کسے نوں
کہ
دنیاں نویں نروئی
ٹھیک تلیگی نویں نروئے وٹیاں نال !
بہو!
اپنا کم ختم کر لے
سن
پراہنا آ گیا ہے
توں سندی ہیں
اوہ ہولی ہولی دروازے دی کنڈی کھڑکا رہا ہے ۔
دیکھ
تیرے پیراں دیاں جھانجراں کتے چھنک نہ پین
تے تیری چال کتے اکھڑی نہ ہووے
جدوں توں اس نوں ملن جاویں ۔
بہو اپنا کم دھندا مکا لے
پراہنا آ گیا
شام ہو گئی ہے
ہوا تیز چل رہی ہے
بہو توں ڈر نہ
پورنماشی دا چند نکلیا ہویا ہے
اتے اتے اسمان صاف ہے ۔
اپنے منہ اتے گھنڈ کڈھ لے
جے توں چاہندی ہیں
تے دروازے تک دیوا لے جا
جے توں ڈردی ہیں
توں اوہدے نال کوئی گلّ نہ کریں
جے توں سنگدی ہیں ۔
جدوں توں اس نوں ملیں
تاں دروازے دے اک پاسے ہو کے کھڑو جاویں
جے اوہ تینوں کوئی پرشن کرے
تاں توں چپ کرکے اپنیاں اکھاں نیویاں کر لویں
توں اپنیاں چوڑیاں چھنکن نہ دیویں
جدوں ہتھ وچ دیوا پھڑ کے
توں اس نوں اندر لیاویں
جے تینوں شرم آؤندی ہے
تاں اس نال نہ بولیں ۔
بہو !
کی توں حالے اپنا کم ختم نہیں کیتا
سن
پراہنا آ گیا ہے
کی توں کوٹھڑی وچ دیوا نہیں جگایا
کی توں سندھیا دی پوجا لئی پھلّ نہیں چنے
کی توں اپنی مانگ وچ سندھور نہیں لایا ؟
اے بہو !
کی توں سندی ہیں
پراہنا آ گیا ہے
اپنا کم بند کر ۔
(مہاں کوی ٹیگور دی اک رچنا دا ترجمہ)
فٹکل رچناواں
جیؤن تے جی نہیں کردا،
مرن توں آئِ ڈر مینوں ۔
جیونا دسدا نرا دھوکھا،
مرن کشٹاں دا گھر مینوں ۔
سدا پٹنا، نرا رونا،
وچھوڑے، سہم تے اہراں،
جِ جیون دے ایہی لچھن،
تاں اسدی کی قدر مینوں ؟
ایرکھا، بگز، کینہ، دویکھ،
طعنے، میہنے، گالھاں،
ہردا نت لونہدے رہندے،
کویں آئے صبر مینوں ۔
کئی اگے، کئی پچھے،
پیارے یار ٹر گئے نے،
نہ اگے دی، نہ پچھے دی،
کئی دیندا خبر مینوں ۔
جنہاں دے پیار دا صدقہ،
سدکڑے جان کیتی سی،
اوہناں نے مار کے ٹھڈے،
گھروں کیتا بگھر مینوں ۔
جنہاں دے پریم دی پینگھے،
ایہہ جھوٹے جند لیندی سی،
اوہناں دے ہی وچھوڑے نے،
رلایا در بدر مینوں ۔
اندیشے، حصرتاں، ہاوے،
اڈیکاں، توکھلے، سوچاں،
ایہی جیون برچھ دے،
پئے پھل اؤندے نظر مینوں ۔
مذہب تے فلسفے سارے،
ہنیرے دی ڈنگوری نے،
ٹکانا کوئی لبھدا نہ،
نہ دسے کوئی گھر مینوں ۔
امنگاں، کھچاں تے لوچاں،
اچھالے، سکاں تے سدھراں،
نراشا وچ بدلنگے،
دسیندا اے حشر مینوں ۔
تراوت، پھبن تے ٹھنڈک،
سہج، آبھا، حسن، کھیڑا،
ایہہ کہڑے باغ کھڑدے نے،
کوئی دسے چا آ کر مینوں ۔
ہلارے، مستیاں، لہراں،
ولولے، کھچاں تے ٹمباں،
ایہہ جہڑے دیس وسدے نے،
میں اڈّ جاں ہون پر مینوں ۔
سجن ایسا پیارا اک،
دل دا یار مل جاوے،
لوے گلوکڑی اپنی 'چِ،
کردے بے-فکر مینوں ۔
(لیکھ 'میرا جیون' وچوں)
ماں-پیار دا آسرا ربّ-پیار !
ماں-پیار سدا جوان، بڈھا کدے نہیں،
ماں-بچہ سدا ایانا، سیانا کدے نہیں،
ماں-پیار آوے، وسے ساڈے وچّ کدی ۔
(لیکھ ' ماں-پیار' وچوں)
1
بختاور نہیں ربّ جتھوں دے،
منکر جتھے نہیں غریب ۔
پاس پیاسے پانی جاندا،
جتھے روگی کول طبیب ۔
2
جیون پوری کھل ہے جیون ہے سکھ دکھ ۔
اندر شیش محل دے سکے ہریا رکھ ۔
3
اسیں ن ہوساں مڑکے،
ساتھوں چنگے مندے،
ساڈی مٹیؤں بنکے
وچ بازار وکیسن ۔
4
سے شوکاں دے میل ملاپے
دا ہے ناؤں جوانی ۔
5
میتھوں کجھ امداد نہ ہووے
منگاں ربّ دیاں رکھاں ۔
6
ہائے اوہ صاف گوئی، صاف دلی
اوہدے وچھڑن دا کیوں نہ کریئے سوگ ۔
(لیکھ 'دھپّ چھاں' وچوں)
| |
|
|
| |
