مہانکوی کالیداس
مہانکوی کالیداس سنسکرت دے اگھے کوی تے ناٹک کار ہوئے ہن ۔
اوہناں دے جنم دے سمیں اتے ستھان بارے ودواناں دیاں بھن-بھنّ
راواں ہن ۔ پر بہتے ودوان اس گلّ اتے سہمت ہن کہ
اوہ اجین دے راجا وکرمادتّ جاں مگدھ دے راجا چندرگپت
وکرمادتّ دے سمکالی سن ۔ اوہناں دیاں رچناواں وچّ دو
مہاں-کاوَ رگھوونش اتے کمارسمبھو، دو کھنڈ-کاو میگھدوت اتے
رتوسنہار اتے تنّ ناٹک ابھگیان شکنتلم، مالوکاگنی
متر (مالوکا+اگنی متر) اتے وکرموروشی (وکرم+اروشی) شامل ہن ۔
میگھدوت مہانکوی کالیداس ترجماکار اوتار سنگھ آزاد
پہلا ادھ
1
پربت-راج ہمالیا جس دے اتر ولّ،
الکاپری کبیر دی وسے گھگھّ، اچلّ ۔
راجدھانی ایہہ دیس دی حسناں بھری جوان،
ہر پاسے ہریاولاں لہرن، نشے پیان ۔
یخ اک نواں ویاہیا، ریجھیں گیا گواچ،
ڈسیا کالیاں ناگناں، پھنڈیا کام-کمانچ ۔
سونپی جو سرکار نے اس گبھرو نوں کار،
اردھنگی دے عشقَ وچ دتی انھیں وسار ۔
اک دن ہاتھی مست نے اپ-بن دتا مدھّ،
کئی مرنڈے رکھ اس، دتے دھرت رگدّ ۔
مہاراج سن کوپ پئے، یکھّ نوں سدیا جھٹّ،
دیش-نکالا دینودے، دوشی نوں تت-پھٹّ ۔
گھروں تراہ دتا گیا، وجا برہوں بان،
رامگری آ ٹھہریا آشرم سوچھ پچھان ۔
دور ولکھاں رہِ گئی اوہ مد-متی نعر،
جس دے روپ-کٹاکھ توں ملیا پیار-ہلار ۔
سوہنا آشرم پھبدا، قدرت دا سہنپّ،
اس دھرتی تے ہویا سامرتکھّ پرتکھّ ۔
جنک-ستا نے ایس نوں کیتا کدے پوتّ،
تے ہن اسدے سراں وچ کھڑدے کنول امتّ ۔
وڈ-رمنیک، سہاونا، ویلاں کجے کنج،
گھن-چھاویں رکھ جھومّ رہے، پھبدی پھبدی سنج ۔
پر من تپیا یخ دا ہجر-مواتا لگّ،
سرگیں ٹھنڈھاں نال وی بجھے نہ برہوں اگّ ۔
2
نرجن-بن وچ رہندیاں سہندیاں کشٹ بے انت،
دیہہ سکّ چلی یکھّ دی، کھچکی ساری بنت ۔
بھور وجوگی نعر دا لسا ہویا اتّ،
کنگن ہتھوں ڈھیہہ رہیا، حس چلیا ساہ-ستّ ۔
جیوں تؤں کرکے بیت گئے ہین مہینے اٹھ،
برہوں سانگاں سہے پیا، بھجے پے وچ بھٹھّ ۔
پر جاں چڑھیا ہاڑ آ تکے سکھر پہاڑ،
بدل چڑھ رتّ نویں دے دھرتی رہے نکھار ۔
ہاتھیاں دے دل جاپدے پربت لگے ڈھان،
تکھے چٹے سوتویں دنداں نال ڈران ۔
ڈہے نے پربت دھار نوں ٹکراں مار اڈان،
یخ ویکھے ہہکے لوے، چبھن کام دے بان ۔
3
مد-مئے مالا میگھ دی تک کے برہی یکھّ،
ولکے، لچھے تے تپے من ہویا بے بس ۔
دگدھ ردا وچّ برہں دے ہنجھو سمدے نین،
کھڑا اواک، حیران ہے، ڈوبو جی نوں پین ۔
کاماتر انگ انگ ہے، اندروں پجّ ادھیر،
روم روم 'چوں جاگ پئی روح جھلسانی پیڑ ۔
ایہہ ویاکلتا، ڈانجھ ایہہ، ایہہ سیک، ایہہ ساڑ،
سہج سبھاوک قدرتوں بھکھیا وچّ اساڑ ۔
بھوگی مانکھ ردے نوں ایہہ سنجوگی سکھ،
آتر کردے، بھندے، باہلا دیندے دکھ ۔
پریء سجنی دے ملن دی آسوں پج نراس،
پریمی دی دل-پیڑ دا کہڑا کرے قیاس !
ایہہ وچھوڑا قہر دا یکھّ نہ سکے جھلّ،
برہں پیڑ کڑولّ پا پئی نپیڑے کھلّ ۔
4
بدل تکدیاں یکھّ نوں آون لگا یاد،
ساون دی رتّ آ رہی ہاڑ تپے توں بعد ۔
مچلو میگھ آکاش تے چھڑسن میگھ، ملھار،
پرط جانگے گھراں نوں راہی راہ لتاڑ ۔
برہں وجوگن ناریاں سجناں دے گل لگّ،
شانت کریسن سکھی ہو مگھدی من دی اگّ ۔
ہا ! پر میں اس رتّ وچّ تپاں کھپانگا ڈھیر،
پریء سجنی نہ ملیگی، مکھن-باہاں الیر ۔
دشا ہووسی کی ادھی، میں کنج سکاں جان ؟
ڈراں کہ پیا وجوگ وچّ اوہ نہ دے دئے پران ۔
ڈھارس اس نوں دین لئی میں کئی کراں اپائِ،
میرا لے سندیش ہن دوت سوہیلا جائ ۔
پر ایہہ ہووے کس طرحاں ؟ کون اجیہا دوت
میری کرے سہائتا، کارج آوے سوت ۔
وچ وچاراں ڈبیا، کرے اتھاں جاں نین،
پربت سکھرے نچدا ویکھے میگھ-مہین ۔
سوچیں ڈبیا یکھّ پھر سوچے، میگھ سجان،
عرش-اڈاراں لاؤندا گاہندا پھرے جہان ۔
کیوں نہ میں اس ہتھ ہی گھلاں چا سندیش،
'سمراں تینوں سہنیئیں ! دھکھدا وچ پردیس ۔'
تے پھر برہی یکھّ نے کٹل پھلاں دے نال،
پوجا کیتی میگھ دی، شردھا-بھاوَ اچھال ۔
5
پر پھر شکی من وچوں شکّ-انکر پئ جاگ،
"کنج جا دسو میگھ ایہہ میرا برہں وراگ ؟
اگّ، پانی تے پون دا ایہہ اچیتن میل،
من برہی دی ویدنا دسو کیکر پیل ؟"
ہردے وچوں نکلے آپ-مہارے بول،
"جاسی لئے سنیہڑا بدل سجنی کول ۔"
تے سبھ شبھے نوار کے یکھّ اوہ سنگ تیاگ،
کرن لگا انج بینتی، اچھلیا منوں وراگ ۔
پریم-ستائے آدمی رکھن سدھّ نہ مول،
جڑ چیتن وچ بھید کی ؟ کی پرتکول انوکول ۔
6
استتِ کردا میگھ دی بولے : "میت سجان !
توں پشکر دی ونش دا سچوں سچا مان ۔
وڈ اندر مہاراج دا ہیں بدھوان وزیر،
اچھا-دھاری، وڈ-بلی ترساں دی تصویر ۔
جو چاہیں دھر سکدیں اکھ-پھورے وچ روپ،
من تپدے ٹھنڈے کریں اوڑ-سوڑ لئیں چوپ ۔
میں دکھیا بے بس ہاں ۔" ڈسک آکھدا یکھّ،
"برہں وجوگن ولّ رہی، سکے ادھی نہ اکھ ۔
اوہ لونہدی القا پوری، میں ایتھے بےحال،
بنے کراں ہتھ جوڑ کے، آکھاں نمکی نال ۔
ویرا ! میں شرنارتھی، توں ہیں سکھا ادار،
میری عرض قبول لے، دیوتے ! کشٹ نوار ۔
توں اچا ایہہ بینتی بھلا نہ کریں قبول،
تاں وی دکھے نہ من مرا، روسا کراں نہ مول ۔
کیونکہ پوجن جوگ جو، کرن جے اوہ اپمان،
لجا آؤندی نہ رتی، نہ گھٹ جاندا مان ۔
نیچ قبولن گلّ جے، تد وی فخر نہ ہوئِ،
اچیاں دی اچیان نوں نیویں نظر نہ چھوہِ ۔"
7
آکھے : "تپدے مناں دے توں نت ہرنیں تاپ،
من میرا وی تپ رہا، ہر اسدا سنتاپ ۔
یکھ-راج دے کوپ دا ہویا ہائِ ! شکار،
تڑپاں وچ وجوگ دے، لوں لوں حئی دکھیار ۔
وچھڑی سوہنی سجنی، روپ رساں دی کھان،
دھکھ دھکھ چڑ چڑ بل رہے تن دے وچّ پران ۔
برہں-تاپ ایہہ سجنا توں ہی کردیں دور،
دکھیئے دل دی ویدنا، سنی ترس-بھرپور ۔
سوہنی میری سجنی پاس لجا سندیش؛
دو دل تپدے ٹھار دے، ہر ایہہ بپت-کلیش ۔
اس کارج لئی تدھے نوں یکھّ-نگر 'الکیش'
سمجھیں جانا پویگا، اپنے ایسے ویس ۔
اوہ سندر القا پوری، جسدے رنگ-محلّ،
اچے ست ست منزلے اسرے امبر ولّ ۔
شو-مستک تے سجے جو نور نہالیا چند،
چمن اس نوں ابھر کے ہو چندوں دہِ چند ۔
سرگوں ودھ رمنیک اس گھگھّ-نگر دے نال،
درس البھّ شو دا ہوئِ ساکھیات، تتکال ۔"
8
ٹھہر رتی پھر بنودا : "توں جا چڑھ اسمان،
کھنبھ پساریں اڈسیں، تکسیں ہو حیران ۔
ہجر-جھلوٹھیاں سوہنیاں پا گل کھلے کیس،
مندے ہالیں بیٹھیاں، کھسے میلے ویس ۔
گلھاں توں چک لٹاں نوں، تیرا روپ نہار؛
آساں دے وچ سوچسن، مڑسی گھریں بھتار ۔
برکھا اترن سار ہی پردیساں توں پرط،
سجن-سہیلے اؤنگے، سکھ جائیگا ورت ۔
نہیں اکارن آس ایہہ، اتی سوہنی برسات
پینگھاں پا ست رنگیاں نشیاؤندی ون-پات ۔
کن من کنیاں کرن جاں، عرشوں پئے پھہار،
لین سنیہے برہناں، سپھلا ہوئِ پیار ۔
عرش جھاکیاں ایہناں وچ کہڑا اوہ مردار،
سجنیاں نوں ملن لئی نہ جو ہوئِ تیار ؟
پر میرے جہے پر-ادھین پرش نے جو مندے بھاگ؛
دور پئے پریء-نگر توں، ولکن وچّ وراگ ۔"
9
"ہے گگناں وچّ اڈدے !" بولے : "میرے متّ !
پیڑ ونڈ اس متّ دی، کر کے کولا چتّ ۔
سن ! جس پاسے وگ رہی، پون سہاوے ویگ،
اس پاسے توں جاونا جامن-ونے میگھ ۔
ماکھو مٹھے سراں وچّ رہا بمبیہا بول،
شبھ لچھن سبھ ہو رہے، چہوں دس ساڈے کول ۔
جد ایتھوں توں اڈّ کے جائینگا کجھ دور،
سارس-جوڑے تکسیں کام-نشے وچّ چور ۔
لوچا گربھادان دی وڈے چاواں نال،
کر کے دھوناں لمیاں اڈن حب-اچھال ۔
نیلے ! تیرے نال اوہ منیاں-مالا ہار،
لگے لگسن سوہنے، موہو ایہہ دیدار ۔
انج آؤند ایہہ اوہناں دی یاترا کرو سبھاگ،
شوبھا تیری ودھیگی، لے ہسنیلی-لاگ ۔
جد ایوں موہنی کامنی، چمبک-چھوہاں لائِ؛
کامی جن وڈبھاگ ہو، نور-جھال وچّ نھائ ۔"
10
یکھّ آکھے، "منگل-مئی چنہ دسن چوپھیر،
دسن تیری یاترا سپھلی ہے اس ویر ۔
روک نہ راہ وچّ کئی وی، تدھے نوں اٹکائ،
ویکھ ! سواگت-ریجھ وچّ منڈل سبھ مسکائ ۔
پتی وجوگن فرش تے بیٹھی وچّ اکلّ،
ہہکے لیندی تکسیں، ونہدی امبر ولّ ۔
اک اک دن اس واسطے بیتے صدی سامان؛
ملن-آس وچّ نکلدے نہیں پر تنوں پران ۔
کشٹ اسیہہ ایہہ برہں دا رہی دکھاں وچّ جھلّ؛
کھپیا جسم وجوگ وچّ، بنی دھونکنی کھلّ ۔
پریم-آرت اوہ کامنی، من جس پھلّ سامان،
جھلسی برہں سپرش لے، ہوسی نموں-جھان ۔
پریتم پاسوں وچھڑی، لچھے وچّ وجوگ،
پر جیوائی رکھدی اس نوں آس-سنجوگ ۔
بیتو سماں سراپ دا پھیر ملنگے متّ،
جیوندی ایس امید وچّ میری کومل-چتّ ۔
پتنی میری ملیگی، پیلی، مندے حالَ،
ٹھہریں، تکیں، ملن دی دیویں ریجھ جوال ۔"
11
پھیر پھلاون واسطے یکھّ چلاؤندا بات،
"بدلہ ! تیری گرجنا، مٹھی، عرشی-دات ۔
نرا نہ مینوں سکھ دئیں، دھرتی وی سن بول،
چائیں بھر پھلّ اٹھدی مہکے، لہکے جھول ۔
ہو جاندی اوہ پھل-وتی کھڑن انیکاں پھلّ
کنجاں لہہ لہہ کردیاں، کہک اٹھے کوئل ۔
راج-ہنس دل جوڑ کے اڈ پیندے نے پھیر،
مان سروور ولّ اوہ جاندے ہیا ہلیر ۔
کنول-سگندھت پتیاں سنگھدے پھر کیلاش
پربت تک تدھ نال اوہ اڈسن وچّ اکاش ۔
ایس لمیری یاترا وچّ اوہ تیرے نال؛
ساتھی بن کے جانگے واتاورن اجال ۔"
12
پھر آکھے : "ہے میگھ ! ایدھر آؤنا،
اپنے پیارے میت سکھے سجان دی
سیل-سکھر نوں چمّ تے لے آگیا
ویرا ! چھیتی نال ایتھوں جان دی ۔
سیل ایہہ مہاں پوت، تے وڈ-بھاگ وی
جتھے چرن ملوک لگے رام دے ۔
اس دا متھا دھوڑِ-پاون پرس کے
بنیا جگّ دا پوج؛ اچا مرتبہ ۔
جگت-ادھارک ناتھ رگھُ-پتِ رام نے،
کیتا آئِ سناتھ، دھنّ ایہہ سیل ہے ۔
سیل-سکھر اس نال جد سنجوگ ہوئِ
تیرا، تدوں وجوگ تائے پرش جو
ٹھنڈھ کرن پرتیت؛ دھنّ ! تدھ آونا ۔
ملکے نیہیاں نال کریں پیار توں؛
ایسے پریمادھین میں پریمی تئیں
تینوں ملے بغیر جان نہ سوبھدا ۔
ہے جل-دھاری-میگھ سجناں سہنیاں !
دیواں میں سندیش، تیری واٹ دا
کھولھ سناواں حالَ دیئیں کنّ توں ۔
راہ ایہہ اوکھا اتّ مہاں بھیان وی،
پر توں ڈریں نہ مول، سکھر لتاڑدا،
چڑھدا جائیں اتانہ، تھکیں، ساہ لویں ۔"
گلّ تورے انج یکھّ : "سجن میگھلے !
آ اپنے پریء متّ راما-گری دے
سیل سکھر چمّ پرس، چھوہ لئ رنگلی ۔
پربت مہاں-پوت مہاں وڈ-بھاگ ہے،
رگھُ-کل، رگھپتِ رام پگ-چنہ چترے
میکھلا جو اس لکّ بدھی، اوس تے ۔
مستک ایس وشال تے جگ-پوج دے
چترے-چرن انوپ، رشماں پھٹدیاں ۔
سمیں سمیں انوسار جد سکھراں اتے
تیرے ہون سنجوگ، تد مانکھ اوہ
جو چر-برہی ہین تیرے نال آ
من دی کڈھ ہواڑ، ہون گلوکڑی ۔
انجے پیار-ادھین پریمیاں نال توں،
بھینٹ کیتیاں باجھ جائیں کس طرحاں ؟
13
ہے جل-دھاری میگھ ! پہلاں ایس توں
نیہں-سنگدھ-سندیش توں اپڑا دئیں،
راہ کھہڑے دا حالَ سنیں دھیان دئے ۔
ایہہ مارگ وڈ-لمّ تے کشٹاولا
پر توں ڈریں نہ مول بننا ویر حئی ۔
اچیاں سکھراں-سیل سہجے گاہنیاں؛
ٹھہر ٹھہر سستائ چڑھنا اپراں ۔
مڑ مڑ ہمت دھار اچا ہون لئی،
اپنا لائیں تان، ہمبھیں جے کدے،
تاں صد وہندے سوت تے بہہ، گھٹّ پی؛
لا کے سجرا تان ہئیں اڈار توں ۔
تیری مٹو پیاس، ترپتی آئیگی؛
راہ دی تھکن اکان تدھ اتساہ نوں
پوہو رتی نہ پھیر، اچا چڑھینگا ۔
14
نبھ-واسی سدھ-ناریاں گگناں دا اسوار
تکّ کریسن سینتاں، دلوں پیار اچھال ۔
تے پھر مڑ مڑ سوچسن، پربت سکھا مہان؛
منوں اڈائی لیا رہی، پون وکھاندی تان ۔
اوہ گگننتری-رمنیاں سدھ-ناراں سکمارِ،
کمبسن، ڈگے نہ متے ایہہ گر دھولی دھار ۔
چاہے توں پراہنا بنِ لوچینگا پھیر،
نین-نشیلے والیاں دین درس اک ویر ۔
اڈن لئی تیار ہو، تن لے بلی سریر؛
پجیں القا پوری جا پندھ لمیرا چیر ۔
دگج اتر دشا دے بھرے نال ہنکار،
مان ایہناں دا توڑ جا بل وڈا ہن دھار ۔
15
سنمکھ تک اندر-دھنش، نیناں نوں دئے نور،
سے رتناں دی پربھا سمع، من وچّ بھرے صرور ۔
والمیک چوٹی اتے، اگلے حصے ولّ،
نکل کیڈی دکھّ دئیں، رشماں رہیاں ڈھلّ ۔
بدن تیرا ایہہ ساؤلا ایوں سوبھیگا پھیر،
نیل ورن شری کرشن جیوں پھبن نور کھلیر ۔
16
ہے جل-دھاری جاننے فصلاں تدھّ ادھین؛
توں تٹھیں رنگ لگدا، رسیں تپے زمین ۔
اسے لئی تک تدھّ نوں جٹ-نڈھیاں دے نال
پنڈاں دیاں سئنگناں نچ اٹھسن تتکال ۔
ولاں چھلاں توں اچیاں، پریت-سنگدھ، اجبّ،
درشن کر کے سمجھسن، شے جیوں ملی البھّ ۔
وڈ-اپکاری جان کے دین تینوں ستکار
سچیں تکنی تکسن، بھریاں نال پیار ۔
سچیاں، بھولیاں بھالیاں روپ رجیاں جوان؛
نین-ولاسی اوہناں دے، رس کر لئیں ایہہ پان ۔
جوہ اوہناں دی وسّ کے سنج نوَ-واہے کھیت،
چھیتی اتر دشا ولّ اڈیں شام سویت ۔
17
اوتھوں کجھ اگے رتی 'آمر-کوٹ' پہاڑ
آویگا، جو سمجھسی توں ساکار اپکار ۔
داوانل دے ساڑ نوں پلیں مٹاون-ہار،
آیا پیارا پروہنا، لمیاں مجلاں مار ۔
سر-متھے بٹھلائگا، خوش ہووےگا پھیر،
رس بھر رم وچ پریت دے باہاں دیو الیر ۔
نیچ وی خوش نے ہونودے، جے آئے مہمان
اپکاری، تاں سجناں دے راہ نین وچھان ۔
'آمر-کوٹ' اچا سکھر، اچّ-آشے، مہاں مان،
اس دی کرنی گلّ کی، اوہ تاں امر، مہان ۔
اوہ ہر آئے نوں دئے خوش ہو کے ستکار،
کردا سواگت ریجھ کے، نالے دئے پیار ۔
18
بھریا سہجاں نال اوہ، پھبیا کنجاں نال؛
آمر کوٹ اسے لئی ناں دئ نشے پیال ۔
امب پکے رس دے بھرے، لدے لمے ڈال،
سکھر سہاؤنے ہور وی پیلے امباں نال ۔
سونے سمع اوہ جاپدا، اس امباں دی رتّ،
جاپینگا توں اس اتے روپ وتی دی گتّ ۔
تک اس پربت چھبی نوں دیوَ-سئنگناں پھیر،
سمجھن کوئی سندری بیٹھی سکھر-سمیر ۔
میگھ اس دی ہے گتنی، امب سنہرے مکھ،
تکھے سکھر اروج نے، روپ کہ لیہندی بھکھ ۔
دسدی دھرت جوان ہے، پھبی پھبن ہلار،
بھرواں بھرواں روپ ہے، موہ لینا دیدار ۔
19
رس-لیلا استھان نے آمر-کوٹی کنج،
رم رہیاں ون-رمنیاں، سندر، سوبھا-پنج ۔
ٹھہریں تھکن اتار لئیں، بھوں تپدی جا ٹھار،
پل دا پل سستا، تریں پا گل منیاں ہار ۔
دے دیویگا لابھ پھر تیرا ایہہ جل-دان،
پرگٹ کر کے پیار پھر ہولا ہئیں سجان ۔
پیر تکھیرے پینگے، نبڑو پندھ سکھال،
اڈیگاں آکاش تے مٹک-آداواں نال ۔
کجھ اگے جد جائینگا، اچے وکھم پہاڑ،-
وندھیاچل وچّ وگدی دیسی ندی ددار ۔
ناں اس دا ہے 'نربدا' سے دھاراں وچّ وٹّ
مچلے وچّ پہاڑ دے، نچے جیوں کئی نٹّ ۔
توں سمجھینگا ویکھ کے، ہاتھی کسے وشال
دی کالی پٹھّ اپرے، ریکھاں چتریا جال ۔
20
ارگھا ارپیں میگھلے ! نویں نال ستکار،
جل پی پاون ندی دا، اڈیں کھنبھ ہلار ۔
ہاتھیاں دا مد پان کر تندرست ایہہ ہوئِ،
جامن-رکھاں وچّ وہے، گیت سہیلے چھوہِ ۔
ایہہ سگندھت نیر پی توں ہوسیں بلوان؛
پون نہ من مانی کرو تینوں لسا جان ۔
بھارا گورا ہووسیں مست چلسیں چال؛
بلے دھکّ نہ سکنگے، سہج سبھاء، سکھال ۔
ہولے ہی سنسار وچّ جھلن نت اپمان؛
پورن اچے پاؤندے ہر تھاں جا سنمان ۔
21
ہے نیرد ! ادھ-کھڑے ہوئِ کڈھے پھلّ کدمب؛
ہرے تے پیلے رنگ دے اچھلن گردے چھمبھ ۔
کیلے ہوسن پھل گئے، نیں کنڈھے دے نال،
ون جو سی ادھ-جلے ہوئِ، ورکھا نال نہال ۔
دھرتِ انند-انمت لوے مہکاں بھرے سواس،
ہنس نے راہاں ویکھ رہے، من وچّ ملن-ہلاس ۔
میرے متر میگھلے ! رم-جھم، رم-جھم لائِ،
جہڑے رستے جاوسیں، رس بھر دھرت سہائِ ۔
راج-ہنس پھلہار دی سنگھ مد-مئے سگندھ؛
انمت ہو راہ دسنگے اڈدے نال انند ۔
اگے اگے ہونگے؛ راہ پچھن دی لوڑ،
تینوں پھیر نہ پئیگی، اوہ لے جاسن توڑ ۔
22
دھرتی تاں جھوم اٹھیگی تیرے جاون نال،
تے من سبھ دے نچسن، خوشیاں چاء اچھال ۔
عرش ولّ منہ کرنگے، چاترک، چتر، چتنّ؛
'خبرے ورکھا-کنِ ملے !' ٹہی لینگے بنھ ۔
سارس-ڈاراں مست ہو اڈسن کھنبھ کھلیر؛
مست دوانے رنگ وچ رنگے جاسن پھیر ۔
ہنسنیاں ریجھان لئی ہنس سجیلے ناچ
پون-منڈل وچ نچنگے، عشقَ نشے وچ گواچ ۔
چاترک ککلی پانگے، بھور گانگے گیت؛
گونجیگا ہر پاسیوں ورکھا-مئی-سنگیت ۔
جھوم پینگے دیوتا منّ تیرا اپکار،
سک بھر سدھ سئنگناں دیسن کھولھ دوار ۔
آتر ہو ملنی لئی بیٹھ بروہاں وچّ
درشن پریء-اڈیک دی، پؤُ الوکی کھچّ ۔
دیوتے ! ایہناں سئنگیاں دا لے کے چھوہ-سواد،
بن-داہے ہی مانسن، سن تیرا گھن-ناد ۔
23
ہے متر میں جانیا توں میرا سندیش،
پریء میری نوں دئینگا، کرسیں دور کلیش ۔
چاہے ہوسی کالہ تدھ، پر ملیاگر-باس
ویہڑے پربت ویکھ کے،-
اٹکینگا کجھ پلاں لئی، ہے مینوں وشواس ۔
متوالے رنگ-رتڑے سوہنے بانکے مور،
تینوں تکّ کے نچسن، ہوکے ہوروں ہور ۔
من ایہہ درشن ویکھ کے موہیا جاسی پھیر،
ترن نہ لوچینگا، تدوں وگسو منیاں کیر ۔
پر مترا بنتی کراں، ہائِ ! نہ جائیں ٹھہر،
متے سنیہا دین وچ ہووے کتے اویر ۔
ویکھ نظارے سوہنے، بھریا نال انند
ویر، نہ اوتھے بہہ رہیں، اکھاں کر کے بند ۔
24
اگے چل پجّ جائینگا وچ 'دشارن' دیس؛
تپت مٹو تدھ جاندیاں بدلو کن کن ویس ۔
کیوڑے پھلاں رنگلی پیلی سونے-ونّ،
واڑ ہوؤُ اپبناں دی تک ہوسیں پرسنّ ۔
پنڈاں نیڑے پوج جو بوہڑ تے پپل پھیر،
آلھنیاں تھیں بھرنگے، دسو خوشی چپھیر ۔
رکھ ہونگے سانولے جامن-گچھیاں نال،
ہور ہونگے سنگھنے جنگل اوہ تتکال ۔
شام-رنگ لے لویگی، ہر پتی، ہر ڈال؛
ہنس وی ایتھے ٹھہرنا لوچنگے کر خیال ۔
اوس پہاڑی دیس دے ندیاں، چشمے، تال؛
میلے مول نہ ہونگے تیرے وسن نال ۔
شوبھا نال سمپنّ ہو ایہہ سمپورن دیش،
ہور وی سندر بنیگا، بدل اپنا ویس ۔
25
'ودشا' نامی نگر جو ہیوے جگ وکھیات،
راجدھانی ہے دیس دی اندر پوری ساکھشات ۔
سفل-رسکتا اپنی دا پھل جاندا پائِ،
کرتی کرتی ہو جائینگا، جھوماں تھیں جھومائ ۔
وہندی ہے 'ویدروتی' اوتھے لہراں مار،
اس دا تٹ سپرش لے، جھک کے نال پیار؛
نرمل پانی پیئینگا، موہ لؤ ایہہ دیدار ۔
ہاں، انجے جیوں رسک کئی وڈے سواداں نال،
ادرامرت سکمار دا پیکے ہوئِ نہال ۔
26
اوتھے 'نیچے' نام دا نیڑے اک پہاڑ؛
ٹھہریں، پل سستا لئیں، ہر دئیں سارے ساڑ ۔
وگسے ویکھ کدمب پھلّ تینوں ہؤ پرتیت؛
ہے رومانچت ہویا چھوہ تیری لے سیت ۔
اس پربت دیاں گپھاں وچ صحتَ-مند انگ-راگ
کردیاں نے ویرانگنا وچّ واسنا جاگ ۔
دھناں اوہناں دیاں پسر کے وسمت رنگ کھڑان؛
سنجی جاندی چہوں دشیں، سکھر، سجر-جان ۔
شہری ودشاں نگر دے پیار پرچے ہین،
جبن مد-متوالڑے تک تینوں جھومین ۔
واء پرے دی، میگھلا رسکاں ہور رسائِ؛
ستی ہوئی ولاستا جاگے، نشہ چڑھائ ۔
27
نیل گگن دی سکھر تے بند کو کر بسرام،
بن-ندیاں تے تکسیں جوہی کلیاں عامَ ۔
مکھڑے دھوئیں اوہناں دے جل-کن کیر نوین؛
کھیڑیں نن-پھلواڑِ جا، سوہنی، سہل حسین ۔
اتھوں دیاں بن-مالناں، نھاتیاں مڑھکے نال،
کم-رجھیاں منہ پونجھ کے، دین کرن-پھل گال ۔
پل ٹھہریں تے کر لئیں سجری جان-پچھان؛
من مستا کے اوہناں دے، ہور ودھائیں مان ۔
اوہ پھل بینن لگیاں تیرے سائے ہیٹھ،
خوش ہو تینوں ویکھسن وچ ولاسا ویٹھ ۔
تکنی رسک انھاندڑی دا کر توں رس پان
جائیں اگے سہنیاں، میری آس جوان ۔
28
گگن-پیلدے میگھلے ! میں جانا ایہہ بھیت،
پجنا، توں اتر دشا سننجن سوہنے کھیت ۔
پچھم ولّ اجین ہے تیرے راہوں دور؛
پر میرا ایہہ آکھنا اتھے جائیں ضرور ۔
ہین نظارے رنگلے اس نگری دے متّ؛
مانی رس-بھرپور ہو، کھیڑیں اپنا چتّ ۔
اتھوں دیاں ہرناکھیاں نین-کٹاکھاں نال،
تیرے تئیں ونگارسن، تینوں محرم بھال ۔
جتیں ایہہ وی مورچہ، تریں اگیرے پھیر،
ہور اجینی اجلی ہوسی تینوں ہیر ۔
29
ویر، اجینی جاندیاں وندھیانچل دے کول
لہر رہی ہے نرودا مٹھے کردی چہل ۔
اوہ مد-متی نائکہ وانگ اچھال ترنگ،
کڑے وجاندی جاپدی، گاندی لاہ سبھ سنگ ۔
رک رک وڈیاں صلاں وچ ہولی چلے انج،
شنکا وچ کئی نائکہ ترے لجاندی جنج ۔
گن گن دھردی پیر ہے، سنگے کر سنکوچ،
ایپر من وچ سوہنے سجن نوں رہی لوچ ۔
پریم-ابھلاشا بن کہے کنج اسدا رس سواد،
'میں ماناں' ؟ توں سوچسیں، ملنی مٹھی بعد ۔
پیار ولاست سوہنیاں سجن دے سنمکھّ؛
بھرم مٹا لیلا کرن، لاہن من دی بھکھ ۔
اوہ لیلا ہی اوہناں دا پہلا بھاشن ہوئِ؛
بھرماں وچ نہ پیندیاں؛ بھلی اوہناں دی سوئِ ۔
بھاوَ اندرلے اپنے منہ تے نہ پرگٹان؛
نال ولاسا کردیاں پر سنکیت سجان ۔
اپنے من دی ویدنا وچ سنکیتاں کہن؛
انج ولاسی شہریاں نوں موہ لیندیاں ہین ۔
30
اوس 'نرودا' ندی دے چر-برہں دے چنہ؛
سارے جو پرگٹ ہندے تکینگا انّ بنّ ۔
تیرے اس وجوگ تے بن برکھا ایہہ حالَ،
نکی اک جل-دھار بنِ چلے مدھم چال ۔
اک لٹ والی گتّ جیوں ہندی ہے پتلیرِ،
تؤں وہِ رہی ہے 'نرودا' آپ لوینگا ہیر ۔
پتے پیلے رکھاں دے جل-دھارا وچ پین،
پیلا پیلا ہویا ہوسی نکا وہن ۔
چر-وچھڑی کئی سجنی جیوں ہو جاندی زرد،
انج پیلی ہے 'نرودا'، تے تل بھریا گرد ۔
برہوں-سوچک چنہ ایہہ سچ مچ ہین سبھاگ،
جا، اسنوں جل-دان دیہہ، اوہ کھیڑے بن باغ ۔
کھین جو ہندی جا رہی، گئی وجوگ 'چ سکّ،
دکھ مٹا سبھ اوس دا، چل ہن رتا کو رکّ ۔
برکھا دے جل نال پھر اسدا دیپ-سبھاگ،
جگ مگ کردا جگ اٹھو، نواں تران پؤُ جاگ ۔
31
وچریں جا وچ مالوے جو ویراں دا دیش
تے جتھے 'ادین' دا گاندے جسّ ہمیش ۔
ویر-کتھاواں جس دیاں بردھاں کیتیاں کنٹھ؛
رہن جنہاں نوں سنن لئی یوک سدا اتکنٹھ ۔
شوبھا نگر اجین دی میتھوں ہوئِ نہ دسّ؛
چہوں دس روپ ہلاردے، کن کن رہیا ہسّ ۔
جاپے سورگی-جیؤڑے امت سورگ-سکھ بھوگ،
پرتے مڑ دھرتی اتے دھرمی سدا-اروگ ۔
ٹکڑا سندر سورگ دا اوہ لے آئے نال؛
اس دا نام اجین پے ، شوبھا ودھی وشال ۔
32
'شپرا' ندی دے تٹ اتے ہے اجین آباد،
کنول سگندھی سنگھدے بھورے جتھے شاد ۔
مہکاں ونڈدی پون ہے، سارس مٹھا گان؛
سوہنیاں دی چھوہ مانکے بلے لکّ لچکان ۔
سرتِ-گلانی پلاں وچ کر دیندے نے دور،
کرن انوکھے سواد تد انگاں نوں مخمور ۔
چتر جویں چٹکار کئی، پؤن ائیں رس ونڈ،
کلّ تھکیویں لاہندی، بل کردی پرچنڈ ۔
33
دھن دا بھریا شہر ہے، مایہ دا نہ انت؛
ہٹاں اتے لٹک رہے موتی-ہاری بے انت ۔
کھنڈے سنکھ تے سپیاں، منیاں دے انبار
لگے نین نہ ٹک سکن، نوراں جیوں لشکار ۔
ایوں جاپے سندھ-تلّ جیوں سارے سکھنے ہوئِ؛
رہیا نہ اوہناں وچ ہے مانک موتی کوئِ ۔
جل ہی جل ہے رہِ گیا تے سبھ رتن امول؛
ہین اجینی آ گئے اچنچیت، ابھول ۔
34
کیول سندر ہی نہیں بانکا نگر اجین؛
سگوں ادھا اتہاس وی گوروتا دی دین ۔
ایتھے ہی 'پردیوت' دی پتری 'واسو-دتّ'
نوں لے کے 'ادین' سی پل وچ ہویا پتّ ۔
واسی اوہ سی 'وتس' دا، جس دے گبھے وچ
بن اک سنگھناں، سن جدھے تال-سنہرے برچھّ ۔
ہاتھی ناں جس 'نیل گرِ' مد-متا وکرال،
اچا وڈے قد دا، سندر سنڈ وشال ۔
بڈھے مرد اجین دے ایہہ اتہاس سنائِ
سروتیاں نوں ہلسانودے، سندے جو کنّ لائِ ۔
35
میگھ ! 'اجین' وچالڑے ویکھ ولاس انند
من تیرا وگسی پؤُ، ہو جاسیں خرسند ۔
کامنیاں اتھوں دیاں نھا دھو کیس کھلار،
گدھیاں وچ ولاس دے کردیاں نے شنگار ۔
چندن-اگر سگندھیاں مہکن جتھے نت؛
پندھ تیرے دیاں کلفتاں دور ہووسن متّ ۔
تدھ ان-جانوں-پروہنے تائیں تدوں نہار،
نچنگے من اوہناں دے، رس کے وچ پیار ۔
کنول بھرے سر اتھوں دے مہک نال بھرپور،
سجیاں وجیاں سجنیاں، چاواں وچ مخمور ۔
پالے ہوئے اوہناں دے نچن مور، چکور؛
خوشیاں کھنڈیاں کوہاں وچ نہ کوئی بنا چھور ۔
سوہنے رنگ محلّ نے، ٹھہریں کریں آرام؛
تن تے من دی لاہ لئیں کل تھکاوٹ، گھام ۔
36
مہاں کلیشور تربھون سری گر دے جا دھام
اپنا جنم سوار لئیں سمریں مکھوں نام ۔
اوتھے ہے اوہ سوبھدا، جتھے کنول-پراگ،
کرے سگندھت پون نوں، کن کن جدھا سبھاگ ۔
یوتیاں دے انگ-راگ توں ہوئے سواست نیر،
نت سنج کردا اوس نوں برکت نال امیر ۔
شو-بھولے دے پارکھد تینوں دئے سنمان؛
تیرا درشن کرنگے شو-مہاراج پچھان ۔
37
ہے جل-دھاری میگھ سہیلے !
مہاں-کال مندر جد جائیں؛
چندرما دے است ہون تکّ
ٹھہریں اوس سجیلی تھانئیں ۔
سورج ادے ہون تے جد پھر
دیوَ-استھان مدھر سنگیتاں
نال بھرن، تاں غرض سراں توں
چھیڑیں بھجیاں نال پریتاں ۔
شو-پوجا دا توں پھل پا کے
سرسینگا ہے میگھ پیارے !
پؤن پنگھوڑے بیٹھا ہویا
ویکھینگا نوَ-نیت نظارے ۔
38
سوہنی سندھیا آرتی ویلے
نچدیاں ہوسن دیوَ نچاراں،
جھنن-جھناندے گھنگروآں وچوں
اٹھدیاں تکسیں میگھ ملھاراں ۔
رتن-جڑے کنگناں دی چھبِ دے
نال سنوارے چور-سنہرے؛
ہولی ہولی ہلدے ہوسن
لے لے ہتھاں دے وچ لہرے ۔
کیوں جو نال تھکیویں تھکدیاں
جد نے سوہنیاں نرم-کلائیاں؛
تدوں ولاس سنھیرا ہو کے
کردا ہے سچ مچ من آئیاں ۔
میگھلے ! جدوں پھہاراں-موتی
تیرے سندریاں نوں چھنہدے،
دھوندے پیراں دے نوہاں نوں؛
تدوں نویلے جادو ہوندے ۔
تے پھر اوہ مٹیاراں جو نے
اجینی ماواں دیاں جائیاں،
تینوں تکّ ولاس ویٹھیاں
جھوم اٹھنگیاں دید-تہائیاں ۔
39
سندھیا-آرتی دا رس پی کے
توں اک کم ضروری کرنا،
بھوت-ناتھ مہرے ہاتھی-چمّ
لہو-لبڑیا ملکڑے دھرنا ۔
تانڈو-ناچ سمیں شو-بھولے
ایہہ چمڑہ ہی دھارن کردے،
ڈم ڈم نے ڈمرو ڈمکاندے،
کلّ کلیش پاپ ہن ہردے ۔
پر ایسا گز-چمڑہ تک کے
ماں گوراں دا ہردا کمبے،
پکھ لیندی ہونی دیاں رمزاں
جگ-ماتا، جننی جگدمبے ۔
مڑ جاں تیری نیل گھٹا تے
سنجھ-کال دی لہو-مئی لالی
دا پرچھاواں پئے تاں دسیں
توں ہاتھی-چمّ وانگ وکھالی ۔
تاں شو-تانڈو نرت سمیں توں
بھجا-روپ برچھاں دے بن نوں؛
بھیوں دینا جل-دھار وسا کے
ہرکھانا شو-بھولے من نوں ۔
انجے ہی ہاتھی-چمّ دھارن
دی اچھا سبھ پوری ہوسی،
شوک نہ ویاپو ماں گوراں نوں
نین نہ ہنجھوآں دے سنگ دھوسی ۔
اس دا ایہہ پھل توں پائینگا
ریجھ پویگی مات-بھوانی؛
امرت بن جائگا بھوں لئی
تیرا امیو مٹھا پانی ۔
40
کم کریں اک نال ہور وی
کنّ دھریں تینوں سمجھاواں؛
اجینی دیاں سوہنیاں سجنیاں
سٹدیاں ہوئیاں نور-شعاواں
میگھ-انھیرے ہیٹھاں تردیاں
جا پجسن اوہ اوہنیں تھانئیں؛
سجناں نے دسیاں جو ہندیاں
اقراراں وچ چائیں چائیں ۔
تد توں اپنے نیلامبر وچ
سورن ریکھ واہ کے چمکیلی،
راہ دسیں اوہناں نوں بیبا
نوری لشک لشا کے پیلی ۔
ویکھیں ! کتے ہنکاریا ہویا
نہ گجیں، نہ وسیں ہی توں؛
کیول اوہناں واسنا متیاں
نوں کھنجھیا راہ دسیں ہی توں ۔
پریت-ستائیاں پندھ پین جد
سہم ولے تد من اوہناں دا؛
پتّ ہلیاں وی پیر تھڑکدے
کمب کمب اٹھدے تن اوہناں دا ۔
41
ایہناں چوجاں دے وچ تینوں
کوئی سواد انوکھا عاصی؛
چر-ولدی تیری بجلی وی
رس وچ رس کے نور لٹاسی ۔
تے تیرے ہر جل-بندو وچ
تکسیں پئی ہے جاگ ہلاسی ۔
جے اجین دے محل کسے دی
چھت اتے توں لاسیں ڈیرہ،
تد وچریں اوتھے جد تک نہ
پورب اجلا کرے سویرا ۔
اجینی دے من-مہنے جو
ہین چپھیر نظارے سوہنے؛
ویکھ اوہناں نوں بھلّ نہ جائیں
ایہہ سبھ چھائیں مائیں ہونے ۔
جد اقرار کریندا ہیوے
تیرے جہیا سورما پورا،
کچا-پلا اوہ نہ نکلے،
پرن اس دا نہ رہے ادھورا ۔
کرم-شیل تیں ورگے تائیں
گل نہ ایسی شوبھا دیندی؛
پال بچن میرے ویرا توں،
مرداں دی جگ کیرتِ رہندی ۔
42
اجینی توں ترن لگیاں
ایہہ گلّ میری چیتے رکھیں؛
اس ویلے من وسوں نکلے
سبھ کجھ تکیں اپنی اکھیں ۔
اوس سمیں گھر واپس آئے
سوہنے سجنیاں دے سوآمی،
پرن-ہریاں ناراں دے اتھرو
پونجھن، کردے معاف کھنامی ۔
نال پرائے مرداں کردیاں
سن پچھوں جو ہاس ولاسے،
پتی مناندے نے اوہناں نوں
کاماتر ہاسے چھلکا کے ۔
رات بیتی پچھوں جد آؤ
سوہنی اوہ پربھات-نویلی،
سورج دیوَ پرط آونگے
کنول-پھلاں، رنگناں دے بیلی ۔
کنولاکھی نلنی دے اتھرو
پونجھنگے نوَ-گندھ دینگے ۔
جھومنگے بھورے لٹبورے،
گمک اٹھا مند مند دینگے ۔
تد توں راہ روکیں نہ کدھرے
ایہہ وڈا اپرادھ ہوئگا؛
اس دے نال کنول کھڑیاں دا
کھنڈت رسُ-سواد ہوئگا ۔
چنگا ہووے جے توں اوتھوں
وڈے تڑکے، سرگھی ویلے،
لویں ودیگی چپ-چپیتا
تریں اگیرے ویر، سویلے ۔
43
اجینی توں اگے جا کے
تیرے رستے وچ 'گمبھیرا'
ندی آئگی لہراندی ہوئی
چمدی ہوسی جہنوں سمیرہ ۔
اس دے جل-ہردے وچ تیری
چھاں انکت ہو جاسی ویرا،
اوویں جویں سئنگنیاں نوں
مرد-چھبی کر دئے بے دھیرا ۔
پرش جوان ستریا ہویا
بھولیاں بھالیاں نوں پھاہ لیندا؛
پریم-جال دی کنڈی سٹّ اوہ
قابو کر کے ہی ساہ لیندا ۔
واسنا-وس ہوئیاں سندریاں
تینوں تکسن برہں ستائیاں؛
نین-کٹاکھ ہلاک کرنگے
پھندھے پاسن جاندے راہیاں ۔
انج جو درس تہائیاں سجنیاں
توں نراس اوہناں نوں کرسیں؛
جاں پل جھومّ آکاش اتے توں
تاپ تپے ردیاں دے ہرسیں ۔
44
رسک متر ! شنکا ایہہ مینوں
توں 'گمبھیرا' ندی کنارے،
پریم-کوتکاں وچ گاچا
اوتھے اٹک نہ جائیں پیارے ۔
جد توں ندی کنارے کھلھ کے
'وین' رکھاں دے ہتھ شاخاں سنگ
نیلے جل-روپی بستراں نوں
چکّ لوینگا کر کئی ڈھنگ؛
نیں دا روپ انوکھا تکِ تد
پیار-نشے وچ گٹ ہووینگا؛
'القا' جانا یاد نہ رہسی
رم جھم لا کے تلّ دھووینگا ۔
اس دے روپ انپم موہیا،
اس دی رس-رتی چھوہ پا کے،
کون اوہ دل والا جو اوتھوں
ہلّ وی سکے ہتھ چھڈا کے ؟
45
جد توں اوتھوں دیوَ-گری ولّ
اڈینگا لکھ لے کے یاداں،
مند مند وگدا ہویا پروا
ساتھ کریگا، وریا-سواداں ۔
ایہہ پروا سادھارن وا نہیں
ایہہ تاں پھل رساون والا؛
اپنے نرم ہلورے دے دے
سہج سونّ پکاون والا ۔
تیری چھوہ لیندیاں ہی مد-بھری
مہک اچرج چپھیرے کھنڈدی؛
میل اوس دے نال سوست ہوئِ
سگل بنسپتِ لوے سگندھی ۔
راہ دے بناں وچالے اچے
ہاتھی لمیاں سنڈاں والے،
سواد-سگندھِ ماندے ہوئے
ہو جاندے مد پی متوالے ۔
ایسی لیلا-بھری پون سنگ
'دیوَ-گری' وچ پیر دھرینگا؛
تے اتھوں دیاں سوہنیاں نوں توں
روپ-نشے وچ مست کرینگا ۔
46
دیوَ-سیناپتِ سری 'کارتِ-کیی'
دیوَ-گری تے ہین رہندے؛
اوہناں جیہا نہ اچا سچا
دیوتا ہور، پران نِ کہندے ۔
دیوَ-سیناواں دی رکھیا ہت
مستک تے چن دھارن والے
شو، 'آدتمی' پیدا کیتا
گربھ-اگنِ توں صد-متوالے ۔
اوسے تیز گربھ 'چوں 'کارتِ-کیی'
نوں اپجایا، پروانیا؛
توں اوتھے کھلھ پھلّ وسائیں
روپ-حضوری وچ پروانیا ۔
گنگ-آکاش دیاں لہراں 'چوں
پانی لے اوہناں نوں دھوویں؛
'عادت' جہے تیجسوی 'کارتِ-کیی'
توں صدقے بل بل ہوویں ۔
نرمل-امیو بوندنیاں دے
ہیٹھ بٹھا اشنان کراویں
لاہ دئیں کلّ تھکیویں،
تن نوں گھٹیں، ہولا پھلّ بناویں ۔
47
اس کوتک دے پچھوں پرتِ-دھنِ
گنجت غرض گپھاواں سنگے؛
'کارتِ-کیی' واہن موراں نوں
خوش کرنا حئی جامن-رنگے !
ایہہ مور وی واشنا-مٹھے،
نین کور تکھے جہناں دے،
چن-چاننی نال ہور وی
نوری-ہیریاں وانگ چمکدے ۔
ایہناں موراں نال سنیہ اتی
کردے ہن 'کارتِ-کیی' سوآمی؛
ست-واہن تے پاروتی وی
ریجھ پوے، ماں انتر-جامی ۔
نوری جوت جڑے کھنبھ لتھے
کرن-پھول بنا اوہ پاوے،
تے ترپراری مہاں-شو سنمکھ
جا کے پریم نال مسکاوے ۔
تیری مور-سیوَ توں 'بھوانی'
'شنکر'، 'کارتِ-کیی' تریوے ہی
تدھ اتے پرسنّ ہوئِ اوہ،
خوش ہوسن ور دئے تریوے ہی ۔
48
ایوں مہاں-شو ارادھنا پچھوں
جد اڈینگا توں اسمانے،
'وینا-پانی' سدھ ملنگے
سدھ-سئنگناں نال جنہاں دے ۔
وینا-ناد نال نت کردے
خوش اوہ 'کارتِ-کیی' سوآمی نوں؛
اڈّ آکاشاں تے چڑھ جاندے
کوتک رتے تکینگا توں ۔
تیریاں جل-کنیاں نال ویناں
بھجن دا ڈر اوہناں تائیں،
ہورس رستے جان لئی مجبور کریگا،
تکّ ہٹ جائیں ۔
اگے جا کے چرمن-ونتی
'چمبا' پھیر ملیگی تینوں؛
ادب نال ونہدا جھک جائیں
نویں ایس ندیا نربھی نوں ۔
اسنکھ گٔو-میدھاں دا پھل ایہہ
گورو اسدا مہا-وڈیرا،
ایس ندی دی مہما وڈی
تے ہیوے اتہاس اچیرا ۔
'رنتی-دیوَ' مہاراجے نے
اس نوں پرگٹ کیتا ہیسی؛
پنّ پھلے اس دھرم-وان دے
اس دی کیرتی دا ایہہ چنہ حئی ۔
49
ایس مہان-دیس توں اڈدا
تکینگا 'چمبل-دھارا' نوں؛
لگینگا اس اتے جھکدا،
سندھ گدھرواں نوں پیارا توں ۔
سری کرشن جیوں شام-ورن نے
شام-روپ توں وی ہیں ویسا،
اوہناں وانگ سنھیری کایا،
رنگ انوپ وی اوہناں جیسا ۔
انج پرتیت ہووےگا سبھ نوں
جیوں دھرتی-ماں موتی-مالا
وچّ جڑایا وڈا نیلم
اتی من-مہن، انوپم باہلا ۔
ماں دی کنٹھ-سندرتا نوں جس
اپنی جوتی نال لشایا؛
چٹے موتیاں دے وچ پھبے
نیلا امبر ویکھ لجایا ۔
پار ہووینگا جد 'چمبل' توں
تد 'دش-پور' پہنچیگاں ویرا،
ٹھہر اوتھے کجھ پل ویکھیں توں
سندریاں دی پریم-کریڑا ۔
ترن سئنگناں نین-کٹاکھاں
نال جدوں تکنگیاں تینوں،
موہ لیسن، دل کڈھ لجاسن
پریم وکے ہسنگیاں تینوں ۔
بھواں کماناں تیر نظر دے
مار مکاندیاں نے راہیاں نوں؛
ہس کے بجلی سٹ نے دیندیاں
کسّ لیندیاں الکاں پھاہیاں نوں ۔
شام-کانت چھا جاندی ہے مڑ
جکن 'کند' پھلاں دے پچھے؛
شام-بھوریاں دے دل آ کے
مستی وچ گنجاراں پاندے ۔
چٹیاں نرم پھلاں دیاں پتیاں
کرن سگندھت اعلیٰ-دوالا؛
جھومن بھور رسک رس پی کے
چھلک پوے مانوں مدرالا ۔
50
ٹھہریں کجھ پل، ودھیں پھیر توں
برہما-ورت دیش دی ولے؛
کالی دھرتی نوں پرسیں تے
ہرسیں، سرسیں اتر تھلے ۔
ایہہ اوہ پنّ بھوم جس تے ہے
'کرشیتر' استھان پیارا،
ہاں، جس اتے ویر ارجن نے
منڈیا کھلھ رن ہیسی بھارا ۔
کھچ گنڈیو اسنکھاں شترو
تکھے تیراں وچ پروتے؛
لہو-چوندے سر اڈے، مینہہ-جیوں
موت وسایا چنڈی ہو کے ۔
ندیاں لہو دیاں وگ تریاں
ماواں دے لکھ سے ست موئے؛
دھرم-دھجا لہری چاہے سی
پور کھپے، وڈ-گھول سی ہوئے ۔
51
کرشیتر دے نیڑے 'سرسوتی' وہے
جدھا جل پان سی کیتا
کورو-پانڈو دہاں وچالے
کھلھ 'بلدیو' سجان سریتا ۔
اس کہیا-"دوویں ہی میرے
پران-سکھے ہو، پیارے ویرے؛
اکو جہے، سہرد سہیلے،
ہے جے سچے نرمل ہیرے ۔"
مدرا نال سنیہ اتی کردا
شری 'بلدیو' کرشن ماں جایا؛
پر سرسوتی دا پی اس پانی
مدرا نوں سی منوں بھلایا ۔
اوہ مدرا سادھارن نہیں سی
اس دا تاں سی نشہ نرالا؛
'ریوتی مہارانی دے نین پیالیاں
وچوں مار اچھالا؛
شری بلدیو دے بلھیں لگا
تن نشیایا، روح نشیائی؛
امر رساں دے آئے ہلورے،
اتی سوادی تے سکھدائی ۔
پاون پانی سرسوتی دا
شردھا نال لباں نوں لائیں؛
شدھ کریں اندرلا اپنا،
تے پھر ہولا پھلّ ہو جائیں ۔
ودھ جائیگی وزن تیرے دی
برکت پاندیاں ہی سکھ-راسی،
روح دی ساری کالکھ لہسی،
تن پلکت، من آنند پاسی ۔
52
کرشیتر توں اگے اڈدیاں،
جد توں ہے 'کنکھل' پج جانا؛
اتھے شو-مستک توں جتھوں
پھٹی گنگا، ہوئے روانہ ۔
سٹھّ ہزار 'سگر' دے پتراں نوں
جو سورگ پچاون والی،
ندیاں، دریاواں دی رانی
تن، من، روح ہلساون والی ۔
جدوں سورگوں اتری گنگا
اس دی نرمل چٹی جھگّ نوں،
شواں جٹاں دے وچ سمیٹیا
گوٹا لگا سچی پگّ نوں ۔
شو مستک سوبھے چندرما
اوس میل وچ ہے ایہہ آئی،
جھگّ پوتر ہور ہوئی تے
نال ودھی اس دی پربھتائی ۔
اودوں پارو ایرکھا-ددھی
بھواں چڑھا دوویں چا لئیاں،
گنگا اگوں کیتی چگھی
نال رمز دے رمزاں کھہیاں ۔
ہاسے-جادو-روپ وٹا کے
چند نوں ٹونیاں دے وچ ولیا،
پارو تائیں ہور ساڑیا
لچھدا لنہدا جگرا جلیا ۔
اس گنگا دی مہما وڈی
سوہنی یاد وسا لئیں اندر،
نہ بھاگیرتھی نوں وسریں توں،
صورتَ ادھی ٹکا لئیں اندر ۔
53
منیاں جہیا شری گنگا دا
جد پیئینگا نرمل پانی،
دسینگا اندر ایراوت
آیا ڈانجھ نوارن اپنی ۔
اپنے تن دا اگلا حصہ
چوکھا جدوں جھکا کے اگے
توں اترینگا گنگا دے وچ
آساں پورنگیاں تد سبھے ۔
بھیم-آکار ویکھ کے تیرا
اچھلیگی اچی ہو گنگا،
پرتی-بمبت لہراندیاں لہراں
دی لہہ جاسی ساری سنگا ۔
54
میگھ ! اگیرے آیا
گنگا-وکاس-ستھلّ؛
گوری-شرنگ اس نام ہے
چوٹی امر، اچلّ ۔
کستورے مرگ بیٹھدے
اوہنیں سکھریں آن،
سیل چٹاناں مہک کے
چوپھیرا نشیان ۔
برفاں ڈھکیاں چوٹیاں
تے جد جاسیں بیٹھ،
تکن جوگی ہوئگی،
تد پھر تیری اینٹھ ۔
ایوں جاپو شو-واہن دے
ترکھے وڈے سنگ،
کالے چکڑ لبڑے
لتھڑے نعرے ڈنگ ۔
55
یاد رکھیں جد کرینگا
ہم-سکھریں وسرام؛
تند-ویگ واء چلدی
اوتھے سرگھی، شام ۔
دیودار رکھ کھہِ رہے
تکسیں، کریں خیال
دجھن لامبو کڈھدی
داوانل دے نال ۔
سڑن لگدے پھیر نے
چمراں گاں دے چور؛
کشٹ وڈیرا پاؤندی،
جھلس نے جاندے مور ۔
اس داوانل مگھی نوں
ترت بجھائیں پھیر؛
کرتو پالیں اپنا
پائیں ٹھنڈھ چپھیر ۔
کنیاں لکھ اسنکھ توں
سٹ کے اکو ویر؛
شانت کریں واتاورن
کھنڈیں تپت-ہنیر ۔
اوہی سریشٹ پرش ہے
جگ اکھواندا ویر،
دین دکھی دا دکھ ہرے
دھنّ ! اس سفل سریر ۔
56
یاد رکھیں اک ہور گلّ
شو جی دے پگ-چنہ
انکت نے اس سکھر تے
ہن ہوراں توں بھنّ ۔
ہم-پربت دیاں اننج تاں
سکھراں ہین اسنکھ،
پرسے پر شو-پگ جنھیں
اس دی وڈی منکھ ۔
یوگی، سنت ارادھدے
ایہہ ترپراری-چرن،
خوش ہو بھولے ناتھ پھر
بھگتاں دے دکھ ہرن ۔
جیون-مکت نِ ہونودے
اچی پدوی پان؛
لوک سکھی، پرلوک وچ
ہوئِ سہیلے جان ۔
توں اوہناں پگ چنھاں دی
کر پرکرما جائ،
تر جا پاون-دھوڑ اوہ
اتے مستک لائِ ۔
57
ہم-پربت دے بناں دی،
مہما اپر اپار،
ویلاں ونّ سونیاں
رہیاں گندھ پھہار ۔
بانساں دے وچ بھوریاں
پائے اسنکھاں چھیک،
بنسی دھناں گنجان اوہ
ماکھیوں مدھر انیک ۔
دیوَ-کنیاں اوہناں وچ
رس بھرِ سراں ملان؛
وجے-گیت جھوماندیاں
نال بتاویاں گان ۔
اوس سمیں تدھ گرجناں
میگھلے ! بنِ مردنگ،
گپھاں گونج کر دیوسن
رشیاں تائیں دنگ ۔
58
تد توں اس استھان تے
بھوت-ناتھ یش-گان
دے لئی 'کٹھا کر دئیں
سنگیتک-سامان ۔
بنسی دھن دے نال توں
چھیڑ مدھر مردنگ،
صفت کریں مہاراج دی
ملکڑے اگے لنگھ ۔
ہمالا دیاں ایسیاں
ڈھلواناں رمنیک،-
لنگھ کے اتر دشا ولّ
سرنگ ملو اک ٹھیک ۔
کرونچ-رندھر ناں اوس دا
پرس رام دی یاد-
ہے سبھ نوں کرواؤندی؛
دئے پراکرم دی داد ۔
لنگھن ایتھوں کول دی
راج ہنس اوتنس؛
مانسراں نوں جانودے
سکھی کرن ہت ونس ۔
توں اوتھوں دی لنگھنا
ٹیڈھا ہو کے پھیر،
ہر پاسے چھڑکا کریں
امرت-بونداں کیر ۔
کایا تیری بنیگی
جیوں بلِ-تارنہار
وامن-پگّ دی بنی سی
روپ وڈیرا دھار ۔
تے اوہ سجا پیر ہی
اپنی شکتی نال
بل تائیں لے گیا سی
ہیٹھاں دھر پاتال ۔
59
کرونچ سرنگ ایہہ لنگھ کے
چڑھیں اچیرا ہور؛
آ جاسی کیلاش-گر،
جدھی نویلی بھور ۔
ایہو ہے کیلاش اوہ
راون جہنوں اٹھال،
شو جی نوں پرسنّ کر
ہویا سیگ نہال ۔
اسے لئی سبھ چوٹیاں
تڑکیاں بھریاں، پھیر
پدھر ہوئیاں وچھیاں
پتھر گرد الیر ۔
نوراں دھپیاں جنہاں تے
دیوَ-سئنگناں آن ؛
منہ اپنے نے تکدیاں
سچے شیشے جان ۔
گگن-چمدے سکھر جو
چٹے کنول سامان،
کجے برفاں نال نے
وڈا ملیا مان ۔
جاپے شو-اٹہاس ہی
ہم بن گیا جم،
اچے اسر ڈھگّ گئے
لشک کرن جھمّ جھمّ ۔
60
شام-ورن کجل جہے،
ہے سنگدھ اتی میگھ !
چڑھسیں جد کیلاش تے
دھیمے ہلکے ویگ؛
تیرا روپ انوپ تد
انج ہوسی پرتیت؛
گورے 'ہلدھر' پہنیا
نیلامبر، ہے میت ۔
میں ویکھاں وچ کلپناں
ایہہ تیری تصویر،
چھبِ تیری من ہریگی،
مکے گلّ اخیر ۔
61
کریڑ-شیل کیلاش تے
شری شو-پارو نال
رمن کر رہے ہلس کے
دیندے نشے پیال ۔
سپّ-کنگن نج بھجاں تے
پھیر ولاندے ہین،
لئ اردھنگی آسرا
ون ترن تکّ مسکین ۔
ایہہ درشن کر میگھلے،
دل 'چوں حب اچھال؛
چرناں ہیٹھاں وچھیں توں
لئیں نصیب اجال ۔
کومل تن تیرا جدوں
لیسی چرن-سپرش،
سفل جنم تد ہوئگا
ملسی نوَ-آکرش ۔
62
سجناں ! اس کیلاش تے
لیلا-پریء سکمار
چنچل، چپلاں، چاتراں
تینوں دیسن ٹھار ۔
اپنے کنگن چمکدے
تیرے نال سریر
گھس کے دھار وگاوسن،
اچھلو نرمل نیر ۔
شوخ، رسک دیوانگناں
کام-تپت تدھ جان،
پلو نہ جد چھوڑسن
تد توں وی لا تان
گجیں، بفریں، وسّ پئیں
اوہ ڈر جاسن پھیر،-
چھائیں مائیں ہووسن
رتا نہ لاسن دیر ۔
63
میگھ ! ایس کیلاش تے
سورن-کنول بھرپور،
ہیوے نرمل 'مانسر'
تکّ لے لئیں صرور ۔
اتی نرمل جل اوس دا
توں شردھا دے نال
پان کریں، ردیوں ٹھریں
آپا لئیں اجال ۔
ایراوت ہاتھی اتھے
توں ویکھینگا ویر،
سوخم ورکھا پا دئیں
چھنڈ کے رتی سریر ۔
اوہ کر سنڈاں اچیاں
خوش ہوونگے ڈھیر،
دھوویں مکھ انھاندڑے
ہولی ہولی پھیر ۔
جل-منیاں دے ہار توں
پا دیئیں گل وچّ؛
ہو ہسنیلے پانگے
اوہ الوکی کھچّ ۔
کلپ-رکھاں دیاں کوملاں
کومل-دھجاں سامان،
توں لہرائیں اوہناں نوں
نال کریں سنمان ۔
ایہناں کوتکاں نال توں
سے پرچائیں چتّ،
خوشی دئیں کیلاش دے
واسیاں لئی امتّ ۔
64
گود اس پربت دھار دی
القا-پوری مہان؛
وڈی شوبھا دے رہی
رس-روپاں دی کھان ۔
جاپے لیا کیلاش نے
گنگا روپی شال،
تلک جو ڈگا دیہہ اتے
دکھّ ہے جدھی کمال ۔
گگن چمدے محل نے،
اچ اٹاریاں ہین؛
وسے کالا میگھ جد
لکھ لشکارے پین ۔
تد ہندا پرتیت اوہ
کامنِ اوس سامان،
پریتم دے گل لگّ جو
کرے پریت-رس پان ۔
موتیاں گندی گتّ اوہ
ایکا ایکی کھولھ،
من پتِ دا ہے ٹھاردی
بچن رسیلے بول ۔
دوجا ادھ
65
القا-پوری پچھانن لگیاں
تینوں کوئی کٹھنائی،
میگھ ویرنا نہ ہوویگی
سو دی اک سنائی ۔
جیوں توں اچا، تؤں اسدے وی
محل آکاش-گھروندے؛
کھچّ انوکھی مہسوسینگا
توں وچ انوں انوں دے ۔
اتھوں دیاں سئنگنیاں نے
روپ-سچے وچ ڈھلیاں،
نور-دھپے ہوئے انگ اوہناں دے
چند توں ودھ اجلیاں ۔
کندھاں تے رنگین چتر نے
اتی سندر ست-ونے؛
اندر-دھنش وانگ پھبدے ہن
اجل بنیرے بنے ۔
سر گمبھیر سنگدھ تیرا جیوں
تؤں مردنگ اوتھوں دے
اوسے طرحاں وجدے، گونجن
سوہنی وچ وسوں دے ۔
ہیرے موتیاں نال جڑندے
سوبھن محل سجیلے،
جنہاں دے وچ وسدے رنگیں
جوڑے چھیل-چھبیلے ۔
بہت اچیرے، کئی کئی مجلے
گگن جھکے تے چمے،
ویکھے وشکرما تاں اوہ وی
حیرت دے وچ گمے ۔
66
یکھّ پتنیاں اس نگری دیاں
توڑ کنول دیاں نلیاں؛
کڑے بنا کے ہتھیں پہنن
مدھو ماکھیوں دیاں ڈلیاں ۔
'لودھر' پھلاں دی دھوڑی مل
مکھ-منڈل لشکاون؛
گتنیاں وچ گند کے کلیاں
انگاں نوں لچکاون ۔
پھلّ شرینہ دے کنیں پا کے
جاپے مستی ونڈن،
چند لجاؤنے روپ اوہناں دے
نکھر ہنیرے کھنڈن ۔
پھیر کدمب-پشپ اوہ لے کے
رنگن جدوں سواندھے،
ڈگدے اسماناں توں پنچھی،
رکن ویکھن راہ جاندے ۔
67
پھل بوٹے القا دے، رتّ دی
نہیں پرواہ کئی کردے،
سدا بسنت رہے اوہناں تے
جھاکے نور-نکھردے ۔
سبھ وناں دے پھلّ ہمیشہ
سبھ رتاں وچ کھڑدے؛
کنجاں دے وچ سدا نویلے
روپ رنگ رس بھڑدے ۔
باراں-ماسی کنول سراں وچ
مہک اسچرج ہلاندے،
جنہاں گردے بھور گنجاراں
لاندے، من-مستاندے ۔
اوتھوں دیاں پدمناں گردے
ہنس کہکدے رہندے،
طوطے، مور سدا رنگ رس وچ
گاندے، خوشیاں دیندے ۔
نور نھاتیاں اوتھوں دیاں
نت ہندیاں نے راتاں،
کرشن-پکھ دے وچ وی چمکن
صد-اجل پربھاتاں ۔
68
القا اس دھرتی وچکارے
اوہ استھان پیارا،
جس دے پنچھیاں دے نیناں وچ
ہرکھے ہنجھو-دھارا ۔
ایہہ آنندی اوہ ہنجھو نے
جو خوشیاں رنگ-رتے؛
خوش ہو کھنبھاں والے راگی
سراں کڈھدے ستے ۔
کدے جدوں برہوں داہ داہے
تن تا، من کلپائے؛
اودوں ہی ہہکے بن ہنجھو
وگدے ڈانجھ ستائے ۔
ایہو ہی اوہ نگری جتھے
سبھ خوشیاں نچ رہیاں،
پیلن سدا بہاراں جوہیں
پپلیں پینگھاں پئیاں ۔
رنگاں دی اس لیلا دے وچ
کھنک وجوگ رلایا
جس دا مزہ میل توں باہلا
ہے رسکاں نوں آیا ۔
پریم-رساں دی مدھر کلھے دے
جمیں، مان وچ متیاں
تائیں وجوگ ستاندا ہے وے؛
گلاں کرے اوتیاں ۔
ہور کلیش کلھے نہ کائی
اس دے نیڑے آئی؛
اس دا انوں انوں مد-متا،
ایہہ ربوں ورسائی ۔
ایتھوں دے مسرور یکھاں تے
جدوں جوانی آؤندی؛
اوہ پھر ڈھلے نہ عمراں تیکر
سدا رہے گرماؤندی ۔
ہٹن دئے نہ ہسن دیوے
انگ انگ اندر بھکھے؛
اوج امتّ نال اچیاؤندی
سنگ دراڈی رکھے ۔
69
ایتھوں دے یکھّ نال سندریاں
رنگ-مہلاں اندر؛
پیار کلول کرن رس-متے
منیاں مڑھے نے مندر ۔
اوہ موتی، جہناں دی جوتی-
آبھا ہوئِ نہ میلی؛
جھلمل کردے اکھیاں مارن
چاننی چہوں دس پھیلی ۔
رات جدوں تارے اسمانے
نال کہکشاں رل کے
نین-مٹکے کردے ہینے
پیاروں مچل مچل کے؛
اوہناں دے کوتک دا تد ایہہ
ہیٹھاں پئے پرچھاواں
چمک پیندیاں سچیاں منیاں،
نور کھنڈے وچ راہاں ۔
ایوں ہی جاپے سہل سئنگناں
سندر سوہنیاں ناراں،
پھل-پراگ لئی ہن بیٹھیاں
سورن-لتا، سکماراں ۔
ہور اک گلّ میری سن مترا
شہری اوس نگر دے،
مد متی مدرا ہن پیندے
روپ جھوماون گردے ۔
ایہہ اوہ مد، رل نال غرض تدھ
کلپ-برچھاں دے پھل لئی؛
آکھن بادھک بن جاندی ہے
کی ایہہ سچی گلّ حئی ؟
70
القا دیاں یکھّ-کنیاں
روپ-وان نے رج کے،
دیوتے وی آ بھکھیا منگن
سورگ-سکھاں نوں تج کے ۔
اوہناں سندریاں دی کریڑا
ہے اسچرج، نرالی،
اکو تکنی کر دیندی ہے
لکھ-سے سینے خالی ۔
'منداکنی' دیاں جل-کنیاں
نال سجّ واء آؤندی؛
القا دے گردے پسرے ہوئے
حسناں نوں ہلساؤندی ۔
سکھ-سپرش لیندی ہوئی پھر اوہ
تپدے رکھاں تھلے؛
رتا ٹھہر کے ساہ کڈھدی ہے
مانوں پکھا جھلے ۔
منداکن' بالو نوں پھر اوہ
ہتھاں نال کھنڈاوے؛
مانوں منیاں دے لکھ موتی
ہو لکھ لٹّ لٹاوے ۔
موتی لبھن دا ایہہ کوتک
ہندا بڑا سہانا؛
جد توں ویکھینگا، انوبھوَ ہؤ
کھیل ایہہ روح-نشیانا ۔
71
'القا' دے بھوناں تے دساں
تیل-دیپ نہیں جگدے،
اوہ تاں رتناں دی آبھا توں
اجلیندے جگمگدے ۔
پھر جاں لال بمب طول بلھاں
والیاں ناگر-ویلاں
کامنیاں ادھ-بستر پہنی
کردیاں رسک کلیلاں؛
کام-اچھا وچ ڈھلک ن جاندے
کپڑے؛ تد پتِ پیارے
کاہلے ہتھاں نال تڑاگی
توڑن، مد متوارے ۔
تد اوہ ننگیاں ہون تریہ کے
رتن-دیویاں اتے-
ہین گلال سٹدیاں، جاگن
نینیں سپنے-ستے ۔
رتن-دیپ بجھدے نہیں، تک اوہ
لجا-وان نے ہندیاں؛
اپنی ایس بے بسی اتے
پریشان نے ہندیاں ۔
72
پھر ہے میگھ ! تیرے جہے کیئی
جد بدل جڑ جاندے،
القا دیاں اٹاریاں اتے
ناچ رنگیلے پاندے ۔
تے ست-کھنڈی گھراں وچالے
واء-لہراں سنگ مل کے؛
گھس جاندے اندر، دھو دیندے
چترے چتر انوکھے ۔
تد نج نوں اپرادھی منّ کے
دھوں بن ڈردے ڈردے
جاندے نکل جھروکھیاں راہیں
پیر ملکڑے دھردے ۔
القا دے وچ ایہہ لیلہ صد
رہندی ہیوے جاری،
تانہیئیں اس نگری دی جھاکی
ہے اسچرج، نیاری ۔
73
ہور دساں میں پلنگھ وچھے جو
اوتھے سجے سنوارے؛
چند-منیاں دیاں جھالراں نے اوہ
کیتے ہن اجیارے ۔
ادھی-راتی سمیں بدلاں دے
بستر پرے ہٹا کے،
چند دیاں رشماں کیرن موتی
شیتل عرشوں آ کے ۔
ایہہ جل-کن کردے تد ہے نے
کارج ایہہ بھلیرا،
کام-تھکت سندریاں اتے
الٹن کلس وڈیرا ۔
شانتی ملے اوہناں دے من نوں
نیندر پینگھ جھٹاوے؛
پلکاں وچ سپنے سوں جاندے
ڈھلے پین کلاوے ۔
74
'القا' دے اس سکھ-ولاس دا
انت شمار نہ کائی؛
سہنیاں دی ایہہ سندر نگری،
پیار-پنگھوڑے پائی ۔
اوتھوں دے وسنیک اجلے
سدا جوان، رنگیلے،
نین جنہاں دے پیار-نشے دی
رنگن نال نشیلے ۔
دیوَ-انگناں اتے اپسراں
سہج سہپن جائیاں،
نال کرن لیلہ رس-رتی
کن کن رنگناں آئیاں ۔
جسّ 'دھنیشر' دا اوہ گاندے،
نال کنراں مل کے،
مان رہے جیون دی نگھ نے
بھاگ متھے دے چلکے ۔
'ویبھ-راج' اپ-بن وچ چاڑھن
رنگ وچ پینگھ آنندی؛
غم تے فکر نہ ڈھکن نیڑے،
نہ پھاہے پابندی ۔
75
القا دیاں ولاسی-سندراں
پیر اٹھاندیاں کاہلے؛
ڈھلیاں گتاں 'چوں گلاب-پھلّ
ڈگن راہاں وچالے ۔
سورن کنول-پھلّ پتیاں جو اوہ
کناں دے وچ ٹنگن؛
اوہ ہسّ کھنڈ کے ڈگ پیندیاں
اوتھے، جتھوں لنگھن ۔
کیساں توں کجھ ہیٹھ ڈھلک کے
موتی لڑ لٹکندے،
تے جپھیاں وچ مصلے جاندے
پھل زلفاں وچ گندے ۔
ایہو پھلّ راہاں وچ بکھرے
اوہناں ولاسنیاں نوں،
پرتن سمیں وکھاندے راہ نے
جد اوہ جان گھراں نوں ۔
76
مہاں-شو مہاراج یکھّ سندڑے
انگ-پال، وڈ-متر،
اوہناں دی کرپا دے پیروں
القا ہوئی پوتر ۔
اسے لئی کام-دیوتا
دھنش نہ انگیں دھارے؛
بھوراں جہنوں سجایا ہیوے
تے بج-لشکاں مارے ۔
کام-آتر پرشاں نوں سوہنیاں
اپنا سمجھ نشانہ،
بان-اموگھ نظر دے مارن،
پا کئی پجّ بہانہ ۔
پنج-سری اوہا بن ڈھکدے،
سینے جنہاں دکھنے،
گھائل ہوئِ زمیں تے تڑپن،
جھاکن انے سنے ۔
77
چمتکار اک ہور 'القا' دا
سنیں میگھلے ویرا !
سندریاں اتھوں دیاں تکسیں
کردیاں پریم-کریڑا ۔
پاس اوہناں دے سکھ-ولاس دی
سمپورن سامگری؛
ونّ سونے کپڑے پہنن،
کہکدیاں وچ نگری ۔
چنچل نین، نشیلیاں نظراں
پتلے ہونٹ گلابی؛
اکو تک دے نال بندے نوں
کردیاں ہین شرابی ۔
ادھ-کھڑیاں کلیاں دے گجرے
ہتھاں وچ سہائے؛
پھل-پتیاں دے ہار گند کے
وچ لٹاں لٹکائے ۔
رنگیا ہتھاں تے پیراں نوں
اوہناں مہندی لا کے؛
ستا کام جگاون پئیاں
مٹک نال مٹکا کے ۔
سبھ سامگری سہج پھبن دی
کلپ-برچھّ توں پاون؛
جس دے نال سجا انگاں نوں
پل وچ پاندیاں کامن ۔
اوہناں تئیں رجھاون دے لئی
جتن نہ کرنا پیندا،
اک-سنکیت مرد-البیلے
دا پچھے لا لیندا ۔
78
ایسے الوکار 'القا' وچ
یکھّ-راج نے رہندے؛
لوک لوک وچ وجع جنہاں دا
لوک کبیر نِ کہندے ۔
اوہناں دے محلاں توں ہیٹھاں
اتر ولّ گھر میرا؛
جس دے وچ کردی یکھّ-رانی
اج کلھ برہں-بسیرا ۔
رنگا-رنگا منیاں نال مڑھیاں
اچیاں اس دیاں کندھاں
اندر-دھنش جیوں رانگلا بوہا،
بکھرن گرد سگندھاں ۔
دروازے دے نیڑے ہی ہے
کلپ-برچھّ دا بوٹا،
لایا ہے میری رانی نے
صد پھل دار کروٹا ۔
پتر وانگ اس بوٹے تانئیں
پالیا حسنیٰ-زادی؛
دو ویلے آ بہندی ہیٹھاں
پریتاں دی شاہزادی ۔
کلپ-برچھّ پھل-گچھیاں لدیا
ایناں ہیٹھاں نویاں
بچے وی پھل توڑ لجاندے؛
مہراں بن ایہہ کھنویاں ۔
79
اک باؤلی اس سوہنے گھر وچ
میں ہیوے بنوائی؛
موتیاں-جڑ کناریاں اندر
کنولاں مشک مچائی ۔
لمیاں ہین جنہاں دیاں نلیاں
رنگ منیاں توں سوہنا؛
نشہ-پراگ پی رہے بھورے
جھاکا اتی من-مہنا ۔
جل-نرمل، ٹھنڈھا تے مٹھا
روگ نساون والا؛
پیئے، ہر شے ہضم کرے اوہ
جند گرماون والا ۔
تینوں ویکھ، سمجھ ورکھا دی
آ رہی رتّ سہانی؛
راج-ہنس کاہلے نہ پیسن
ویکھیں، رمز پچھانی ۔
چاہے مان سروور اوتھوں
بہتا میریا ویرا !
نیڑے ہے، پر ہنساں تانئیں
اس دی کھچّ رتی نہ ۔
ورکھا وچ وی اسدا پانی
سوہنا سیتل رہندا؛
ایسے لئی راج-ہنساں نوں
اوہ جپھی وچ لیندا ۔
80
اس باؤلی دے کنڈھے دے ہی
نیڑے بنیاں اوہ استھان؛
جس دے وچ اساں رجّ کیتا
ہے سندرتا دا رس پان ۔
پنے-ونے ہرے رنگ دے
کیلے اس وچ رہے نے جھوم؛
پتہ نہ پر برہی اس تانئیں
درس کراسی کد مکسوم !
ایوں جاپے جیوں سکھر اوس دے
جڑے کسے نیلم وڈ-ملّ؛
میری رانی دا اتی-پیارا
ایہہ ٹکاناں سورگاں تلّ ۔
پیتامبر بجلی دے پریتم،
جامن-ونے میگھ سجن !
تینوں ویکھ یاد آ رہیا
مینوں اپنا پریت-بھون ۔
سون-سکھر والا اوہ میرا
من-مہنا ہے پیار-محلّ؛
یاد اوتھوں دا سکھ-ولاس کر
ولک پیا میں وچ اکلّ ۔
81
اس کریڑا-پربت دے نیڑے
بھون میرے دی ہے پھلوار،
جس دے امب-برچھاں وچکارے
مادھوی دیندی نویں بہار ۔
نیڑے شوخ پتیاں والا
پسریا اک اشوک مہان؛
'مور-چھلی' دا نال رکھ اک
ہور اوس ٹکڑی دی شان ۔
اوہ اشوک-پھلاں دا بھریا
میری پریء دے سجے پیر
دی چھوہ لین لئی ہوئِ ویاکل
جد اوہ آوے کردی سیر ۔
سہکن 'ولکل' وی درشن لئی
جاں ایدھر آؤندی سکمارِ؛
کنول-مکھی دے مکھ دی مدرا
پین لئی ہو جان تیار ۔
82
مور-چھلی تے اس اشوک دے
این وچالے چوکی اک،
رتن-جڑی گھاہ اتے رکھی
بہے جدھے تے میری سکّ ۔
ہریاں منیاں دے سنگ جڑیا،
اس نوں چکن سون-ستمبھ؛
ہرا کچاہ بانس ہی جاپے
جھومّ رہیا نیڑے اک امب ۔
سندھیا سمیں اوس تے آ کے
تیرا پریمی مور سجے،
تینوں سدا پیارن والا
بیٹھا اس تے ہور سجے ۔
نیل-کنٹھ سر سوئن-کلغی
کھنبھ نے رتناں نال جڑے؛
وانگ صراحی سوہنی گردن
جس تے ہیرے لال جڑے ۔
83
ہے چاتر ! ایہہ چنہ پیارے،
جیکر توں رکھیگاں یاد؛
تے ویکھینگا سنکھ دھرے نے
در دولیں، تاں ہو شاد
سمجھ لئیں توں اوہ میرا گھر
سچ مچ ہیوے لیا پچھان؛
رتی کھلو ویکھیں میری پریء
نور ڈھلی، سندرتا-شان ۔
میرے بنا بھون ایہہ میرا
جاپیگا نیرس، بے-جان،
اس وچ میری برہں-ستائی
بیٹھی ہوسی نیویں دھیان ۔
میں وجوگ وچ کوئی اتسوَ
اکا نہیں مناندی اوہ؛
ہہکے بھردی، ڈابو لیندی
جاپو رڑھدی جاندی اوہ ۔
کنول سندر اتی ہندا، پر اوہ
سورج-کرن بنا کملائِ؛
انجے ہی میری سجنی اوہ
وچ وجوگ رہی وللائِ ۔
میرا گھر سننجا میرے بن
جان بناں جیوں ہوئِ سریر؛
اسے طرحاں پیار-ویل اوہ
پتِ-وجوگ دے وچ ادھیر ۔
84
دساں میں ہن جگت اوہ
تینوں میگھ سجان؛
جیوں میرے گھر جا سکیں
دیئیں رتی دھیان ۔
جے چاہسیں جاندا دھساں
اندر لتھے بار؛
تاں بچہ-ہاتھی بنیں
جسم نکیرا دھار ۔
سمجھیں میری پریتما
سوہنیاں دی سردار؛
ڈر جائگی ویکھ کے
تیرا وڈ-آکار ۔
اوتھے جا گجیں نہیں،
نہ کڑکیں بجّ نال؛
چپ-چاپ اس بھون دی
بیٹھیں سکھر سنبھال ۔
مڑ بج نیناں نال توں
ماریں نگاہ چپھیر؛
دروتا اپنے نور دی
پل وچ دئیں کھلیر ۔
میری سجنی بجلی
تائیں ایوں اپمائ
جگنوآں پالاں بنھیاں
جوت جگی لہرائ ۔
85
اوتھے جاندے سار ہی
لگو بند نہ دیر؛
جلے جو میرے برہں وچ
اس نوں لیسیں ہیر ۔
کھچ-پاؤ انگ اوس دے،
سندرتا-ساکار؛
اتری دھرت اپسرا،
بانکے نین-پھہار ۔
پکے بمباں وانگ نے
ہونٹ اوس دے لال،
چھوٹے چٹے دند نے
مکھ ہے چند مثال ۔
لکّ پتلیرا لچکدا،
ہرنی ورگے نین؛
دھنی ڈونگھی، مد متے
رس-رتے لب ہین ۔
ہولی تردی، بنھ ہے بھارا،
جسم سڈول؛
چھاتیاں بھار جھکایا
مٹیا دسو قول ۔
کلا-کرت ادبھت اوہ
آپ ودھاتا ساز،
گھلی اس سنسار وچ
ہنر وکھاون کاج ۔
سرووتم پدمناں اوہ
سچ مچ سرو-سپنّ؛
بھکھی میرے پیار دی،
اس دھرتی دا چن ۔
86
روح ہلساؤنے اوس دے
امرت-مٹھے بول،
پر توں نہ سن سکینگا
جا کے وی اس کول ۔
اپنے سنگی توں وچھڑ
برہوں داہ دے نال؛
ہو گئی چپّ، اواک اوہ
دیدے لئے اس گال ۔
چکوی جویں وجوگ وچ
ہندی چپّ-چپات؛
انجے اوہ چپّ ہو گئی،
مارے اتانہ نہ جھات ۔
ویکھ اوس نوں سمجھ لئیں
میرے دوجے پران؛
ایہو سہل سئنگنا
سندرتا دا مان ۔
چکوے توں وچھڑی ہوئی
چکوی کسے سامان،
کشٹ سہارے، دکھ سہے
پنجے اپنی جان ۔
جویں برف پئے کملنی
جاندی ہے مرجھائ؛
انجے میری پریء اوہ
میں بن گئی کملائِ ۔
87
میگھ ! وجوگ اندر انھیں
رو رو کے دن رات،
بن بدلاں لائی ہوؤُ
ہنجھوآں دی برسات ۔
شوخ اکھیاں اس دیاں
چنچلتائیاں بھلّ
ہوئیاں ہوسن بھاریاں
ولی، کھسی رل ۔
لمے گرم سواس لئے
سہِ ہاوے دا سلّ،
ہونٹ اوس دے ہونگے
رکھے، خشک، اچلّ ۔
نہ اوہناں وچ لہو دی
ہوسی اوہ گرمیش،
جو سنگدھتا بخشدی
تے دیندی نرمیش ۔
نرم گلابی اوس دے
سیؤ ورگے رخسار
ہتھاں دے چنہ، اوہناں تے
ہوسن بنا شمار ۔
برہوں چنتت دکھی ہو
بے چینی دے نال،
کیتا ہوسی اوس نے
اپنا مندا حالَ ۔
گتنی کھلھی ہوسیا،
کھنڈے، رکھے کیس؛
ہوسن پئے مکھ چند تے،
برہنیاں دا ویس ۔
جویں بدلاں وچّ آ
تیج-ہین ہوئِ چند،
انجے اوہ تینوں دسو
جوت ہین، سکھ-کند ۔
88
جاں میری اوہ پران-پریء
پیا ملن دی آس
وچ شو-پوجا کر رہی
ہوسی، کراں قیاس ۔
نج-من وچ مورت مری
سامرتکھّ اتار،
یاد لین بیٹھی ہوؤُ
کھولھ بارھل بار ۔
ایہہ وی سنبھوَ سجنا !
برہوں دکھ دے ہنجھُ؛
امڈ آؤن دے کارنے
نج-من دی اوہ ڈنجھ،
چتر-الیکن دی جگہ
مٹھی مینا کول
بیٹھی پچھدی ہوئگی
'نی مینا ! توں بول !!'
تڑپے وچ وجوگ دے
کرے پیا نوں یاد؛
لڑچھنیاں لئے، دکھ سہے،
سنے کون فریاد !
89
ایہہ وی سنبھوَ مترا
بھوں تے کردیاں سین،
میلا اس دا ویس ہؤ
من ڈاڈھا بے چین ۔
وینا نوں رکھ گود وچ
یاد مری وچ گواچ،
گا رہی گیت وجوگ دے
دسو ہوئی رمانچ ۔
تینوں تکّ اوہ اپنے
ہنجھو لیسی پونجھ؛
جاپیگی پرتکھّ پھر
سسکے ددھی کونج ۔
وینا تے ہنجھو پئے
چاندی ہتھاں نال؛
صاف کریگی برہنی
پر کئی ابل ابال؛
مرچھت کر اس نعر نوں
تڑپائگا ڈھیر،
نین اچا نہ تدھ نوں
اوہ سکیگی ہیر ۔
اپنے گیت سنگیت نوں
بھل جائگی پھیر،
ولیگی بھوں تے پئی
نکلو برہوں-لیر ۔
90
ایہہ وی ہو سکدا سکھے !
برہں-وجوگن-نعر
دن وچھوڑے سندڑے
گندی بھون مجھار ۔
کنا سماں وجوگ دا
من کلپا گیا لنگھ؛
کنا باقی رہِ گیا،
کد تک رہو ایہہ رنگ ؟
ایہہ گنتی اوہ کرن لئی
گندی ہوسی پھلّ،
ارپے، دھرے دلیز تے
جو اج تیکن کل ۔
رکھدی ہوسی اوہناں نوں
گھاہ-فرش تے آپ،
پتہ لگاندی ہوسیا
کد تک برہں سراپ ۔
جاں سنبھوَ، مڑ ملن دے
سپنے وچ سکمارِ،
وسلا-نند لبھدی ہوؤُ
دوویں ہتھ الار ۔
ناراں برہوں ماریاں
سپنیاں وچ نشنگ
لیندیاں نے سنجوگ-رس
دہوں جان ایوں لنگھ ۔
برہں-کشٹ ایسے طرحاں
دین ولا تے پھیر،
آس رنگیلی وچ اوہ
منگن مولٰی-مہر ۔
91
سجن ! دن دے سمیں تاں
رجھی رہے ہمیش،
کرے دیوَ-پوجا کدے
انکے چتر-وشیش ۔
کدے ملن دی ریجھ وچ
سمر کلپنا نال
من اپنے نوں ٹھاردی؛
انج رجھیویں بھال ۔
ہولا کشٹ وجوگ دا
کر لیندی سکمارِ؛
لنگھ جاندا بگا دہوں،
قدم اگیرے مار ۔
پر جد سنجی سکھنی
سر آ جاندی رات؛
نہ جانا کنج بیتدی
برسے جاں برسات ۔
اک اک پل دا جگ بنے
نیندر بھلے نین؛
تن چھجے، من دکھی ہوئِ،
روح ہووے بے چین ۔
عرض کراں ایسے لئی
بھون-جھروکھے بیٹھ؛
ادھ-راتے جا تکیں توں
برہں-جلی دی پینٹھ ۔
بھوں اتے لیٹی ہوؤُ،
تڑپو ہو بے چین؛
ٹھاریں دے سندیسڑا
ملے جو اس نوں چین ۔
92
ادھی-راتے توں جدوں
پہنچینگا، تاں پھیر
تکسیں وچ وجوگ دے
ہنجھو رہی اوہ کیر ۔
اتھرو-کھلرے ہونگے
منیاں جیوں چوپھیر؛
لچھدی، پاسے بدلدی
آپ لوینگا ہیر ۔
اپنی رکھی گتنی
رکھے ہتھاں نال؛
پرھے ہٹاندی گلھ توں
ہوسی مندے حالَ ۔
اکھاں بھر کے تکیگی،
سکھنے امبر ولّ،
اڈی وات ڈراؤنا
کھاندی ہؤ اکلّ ۔
93
جو سجنی ملنی دیاں-
راتاں دے کئی پہر؛
اکھاں وچ لنگھانودی،
اس لئی پل گئ ٹھہر ۔
گھڑیاں ہو کے لمیاں
آؤن نہ بیتن وچّ؛
رات جگاں دی اوس لئی
بن کے کر رہی جچّ ۔
جویں ہنیرے پکھ وچ
گھٹدا جاندا چند
کھین ہندا جائ چاننا
ودھے-ہنیرا اندھ؛
تؤں اوہ وچ وجوگ دے
کھین ہوئی دکھیارِ،
وہندے ہوسن اتھرو
وگدی جویں نسار ۔
ماری ہوئی وجوگ دی
پھنڈی برہں کمانچ،
تکینگا، ہو جانگے
تیرے کھڑے رمانچ ۔
94
ملن-پلاں وچ سجنی
چند رشماں دے نال
ہیسی سکھ-رس ماندی،
گردے تئیں اجال ۔
ہن وی کھڑکیاں جالیاں
وچوں دی جد لنگھ
آئی ہوسی چاننی
تاں اوہ ہوئِ نشنگ،
سواگت لئی ودھدی ہؤ
باہاں دوئ پسار؛
پر پریتم بن اوس لئی
چاننِ بنو انگار ۔
اس ولوں منہ پھیر کے
گچّ بھری، ہنجھ کیر،
ڈکّ نہ سکیگی کدے
اندروں نکلی لیر ۔
کدے اتھرو چھلکیاں
پلکاں دے سنگ ڈھکّ
نین اپنے لویگی؛
تے منہ ہوسی فکّ ۔
کدے کھولھ کے تکیگی
اوہ اپنے چوپھیر؛
جاپو ہسی کملنی؛
سورج بنا سویر ۔
جیوں برکھا وچ بدلاں
نال لکے اسمان؛
تے سورج نہ دے سکے
روشنیاں دا دان؛
تؤں اوہ میرا کنول پھل
نج سورج نہ ویکھ،
کھڑیا ہؤ نہ ایس چھن
اکھیں لیسیں پیکھ ۔
95
میرے ایس وجوگ وچ
بنا تیل اشنان
میری پریء کردی ہوؤُ،
سکی اوس دی جان ۔
بنا سنوارے لمڑے
اس دے کالے کیس،
لٹاں بنے گل وچ پئے؛
جا تکسیں ایہہ ویس ۔
اس دے منہ 'چوں نکلے
جہڑی گرم ہواڑ
اوہ کھنڈاندی ہوسیا
کیس اوہ گھنگھر-دار ۔
پل بھر نیندر آ سکے
تڑپو اس لئی پھیر،
پر نت وگدے اتھرو
نیندر دین کھدیڑ ۔
ایس انیندے دی دشا
وچ اوہ میری نعر،
ملنی دا سکھ لبھدی
ہوویگی دکھیار ۔
96
وچھڑن ویلے اوس نے
بن پھلاں جو گتّ
کیتی، انجے ہوئگی؛
ہے اندر دے ستّ !
اؤدھی میرے سراپ دی
جد مکو، میں پجّ
کھولھانگا، مل اوس نوں
جاساں پیاری رجھّ ۔
گتّ اوہ رکھی، الجھ کے
سختی ہوؤُ اتی،
ہٹیا اس دے بدن دا
ہووےگا ساہ-ست ۔
اس گتنی دیاں لٹاں جاں
چھہسن ادھے کپول،
کردا ہوؤُ کلیش بہوں
من اس دا وڈ-سہل ۔
جدوں ودھے نوہاں دیاں
اوہ پھر انگلاں نال،
پرے ہٹاندی ہوسیا
تد میری انگ-پال
دیاں گلھاں تے پیندیاں
آپ مہاریاں پھیر
کئی جھریٹاں ہووسن
اکھیں لیسیں ہیر ۔
97
مترا ! جد توں تکسیں
گہنے اوہی سبھاگ
پہنے جو درسانودے
ناری-سکھ-سہاگ ۔
تد جاچینگا اوس نے
گہنے ہور اتار
دتے، تے جھلّ رہی ہے
کرڑی-برہوں مار ۔
آسنن-ہینی دیہہ ادھی،
کدے سیج تے ڈھٹھّ،
اوہ پل جاندی لیٹ ہے
تے پھر اٹھ کے جھٹّ
ٹہلن ہے لگّ جانودی
مڑ بہہ جاندی ہائِ !
سمجھے دیہہ اس کنول دا
بھار مفت وچ چائ ۔
کرنا مئی اس دی دشا
ویکھ حوصلہ چھڈّ
توں وی تد رو پئینگا
نین اوس تے گڈّ ۔
دل تیرا ایہہ نرم ہے
دروَ جائ بن دیر؛
ویکھ دکھی نوں ڈلھ پئیں
دیویں ہنجھو کیر ۔
کمل من دروَ اٹھدے
دکھی جدوں کئی ہوئِ،
پر دکھ اپنا دکھ منّ
پین ترت اوہ روئِ ۔
98
میری کانتا، میری سجنی،
مرے نال پیار کردی ہے؛
میری جوانی اتے ریجھی
میرے توں ہو گئی گھولے،
میرے-پیاراں-کٹھی
تن اپنا مٹی دے وچ رول؛
میرا ہر روم انوبھوَ کر رہیا
وڈ-کشٹ جردی ہے ۔
مٹھی رنگ-رتڑی ملنی اساڈی
جس نے نشیایا؛
ادھے پچھوں وچھوڑے دا سماں
پہلا ایہی آیا؛
تدے اوہ کلپدی،
تپدی ہوئی ہہکے وی بھردی ہے ۔
نہ سمجھیں میگھ،
میں ایہو جہی سکمارِ نوں پا کے؛
وچھوڑے دا ودھا کے دکھ
دساں من نوں کلپا کے؛
ایہہ سچی گلّ ہے
مینوں ہی اوہ پل پل سمردی ہے ۔
کہیا جو کجھ میں،
اوہ توں آپ اکھاں نال تکینگا ۔
اوہدا لچھنا، تڑپنا،
کھسنا نہ ویکھ سکینگا ۔
اوہ ہنجھوآں نال میرا جاپ کردی،
نت درودی ہے ۔
میرا ایہہ کتھن سچا ہے،
میرا ایہہ بچن سچا ہے ۔
جدوں جا ویکھ لئینگا،
کہہ اٹھینگا سجن سچا ہے ۔
99
جدوں پجینگا، مرگ-نینی
میری سردار-خوباں دا،
کھبا نیتر فرق اٹھسی،
ہیا السائگا اس دا
رتا پل بھر لئی ہی پھیر
من کھڑ جائگا اس دا،
درس تد تکن والا
ہووسی دلدار-خوباں دا ۔
بھلایا پاؤنا کجلا
وجوگاں دے کلیشاں نے؛
ہوؤُ متھا مہاندرا ڈھکیا
کھنڈ خشک کیساں نے؛
ایہہ مندا حالَ برہوں نال
ہؤ سردار-خوباں دا ۔
وچھوڑے وچ اس نوں بھلیا
مدرا دا رس پینا،
نشہ نیناں 'چوں ہیوے اڈیا،
جینا ایہہ کی جینا !
تے مڑیا پپلا اس
تکھڑی-تلوار خوباں دا ۔
مگر شبھ-شگن ہندے ویکھ کے
اوہ مسکرائگی؛
ادھے نیناں دی آبھا-لشک
لش لش کے لشائگی؛
توں ویکھینگا الوکا تکنا
سرکار-خوباں دا ۔
جویں نرمل سمندر وچ
مچھی تاریاں لیندی؛
تویں اوہ مد-متی،
من-موہنی تکنی ہے تھرکیندی؛
عجب، اسچرج درشن
سچ مچّ مکھتار خوباں دا ۔
جویں کنولاں دی ڈٹھّ
من ٹھاردی ہے رسک بھوراں دا،
اوئیں ہے درس درشک دے لئی
سوبھاگ کوراں دا ۔
100
کیول کھبی اکھ نہ
پھرکو اس دی یار؛
سگوں پٹّ کیلے جہے
پھرکنگے اک سار ۔
میرے ہتھ-سپرش توں
وانجے اس دے پٹّ
آسنن ہینے ہونگے،
انوبھوَ کرسیں جھٹّ ۔
میرے نوہاں سندڑے
ہوسن نہیں نشان،
نہ اوہناں تے کچھنی
بجھی دسو شان ۔
نہ پیراں دے گرد ہی
پازیباں-چھنکار
مست بناندی ہوسیا
رنگلے ناچ ابھار ۔
101
میگھ ! جائ جے تکینگا
میری اوہ سرکار،
نیندر دا سکھ مان رہی؛
مون لئیں تاں دھار ۔
جیرا کریں، اڈیک لئیں
نانہہ جگائیں گجّ،
ویکھیں مکھڑا اوس دا
سوہنا ایسے پجّ ۔
خبرے سپنے وچ اوہ
میریاں باہاں وچ
ملنی دا رس لے رہی
ہووے، کریں نہ جچّ ۔
سن ! کدھرے انج نہ ہوئِ
نیندر کریں اچاٹ؛
ایہہ سپنے دا سکھ وی
جائے ادھا گواچ ۔
بھج-لتا بندھن ٹٹے
سکھ دا پل بلمائ؛
تے اوہ ہہکے ہاویاں
دی جھولی پے جائ ۔
102
پہر بیتن اپرنت وی،
جے اوہ میری نعر
جاگے نہ نوَ-مالتی
پھلاں جہی سکمارِ؛
تاں پھر جل-کنیاں بھری
ٹھنڈھی مہکی پون،
توں ہولے رمکا دئیں،
جاگو، چکو دھون ۔
تے اس چھوہ دے نال جد،
اٹھ بیٹھو من-ہرن،
ٹہی بنھ ویکھو تدوں
اوہ میری سکھ-کرن ۔
کڑک لکا لئیں پھیر توں
بجلی دی تتکال،
گلّ ہولی دے مڑ کریں
ٹھہر ٹھرھمے نال ۔
مان متی اوہ گنوتی
رہندی سدا گمبھیر؛
وسیں وسیں اوہ نہ کدے
ہندی ہے دلگیر ۔
اس دھرتی دیاں جائیاں
مرد پرائے نال،
اچنچیت گلّ کرن نہ،
ویرا ! کریں خیال ۔
ایس دیس دیاں یوتیاں
ہندیاں نہیں نسنگ،
نین اچا گلّ کرن توں،
جان شرم وچ سنگ ۔
کجھ چر پچھوں جدوں اوہ،
ہو سواستھ تدھ کول
آئگی، تاں کر لئیں
گلاں بہہ انبھول ۔
103
آکھیں سجن اوس نوں
'ہے سبھاگ، سکھ-کند !
میں متر تدھ پتی دا
دساں سکھ-آنند ۔
دھیمی، مٹھی گرجناں
نال دیاں راہ دسّ
اوہناں نوں پندھ پین جے
بجلی وچوں لسّ ۔
پردیساں 'چوں آ رہے
راہی جو گھر ولّ،
لیا اوہناں دے مناں وچ
میں دیواں حل-چل ۔
تے من اوہناں سندڑے
اپنیاں ناراں نال
کام-کریڑا کرن لئی
ہون تیار تتکال ۔
گتنیاں-بجھے کیس جو
جٹاں وانگ ہو جان،
اوہ کھولن لئی اوہناں نوں
کاہلے قدم اٹھان ۔
پردیسی گمبھیر سر
میرا سنن ادھیر
ہو کے، نسن گھراں نوں،
چھنڈدے ہوئِ سریر ۔
'بھلّ تھکیواں راہ دا،
گھر پجن لئی جھٹّ
اوہ مڑ کے نسّ اٹھدے،
پیر تکھیرے سٹّ ۔
توں اکلے اپنے
پتِ دا ہی سندیش
لیاون ہارا سمجھ نہ،
تکّ ایہہ میرا ویس ۔
میں تاں کل جہان لئی
سکھ-داتا، سکمارِ !
نام مرا ہے میگھلا،
جگ جیوالن ہار ۔
وچ وجوگ جو تڑپدے،
پھیر ملن دی آس؛
اوہناں نوں بنھوا دیاں،
میٹاں برہں-پیاس ۔'
104
سن میتھوں ہے سکھے سہیلے،
متر میگھ پیارے !
اتکنٹھت ہو میری سجنی
نین اچا متوارے
نال سنیہ تکیگی تینوں،
ہو جاسی بلہارے ۔
جویں رام-سندیش لین لئی
سیتا سائیں سوارے
ہنومان ولّ تکیا ہیسی،
تؤں اوہ تدھے نہارے ۔
ساودھان ہو تیتھوں لیسی
سکھ-سنیہا میرا،
تے اپکار منیگی وڈا
آدر کر کے تیرا ۔
متر جدوں سنیہا لیائے،
اپنے متر کیرا،
ناری دا من پھلاں توں وی
کھڑدا تدوں ودھیرا ۔
105
میگھ ! میری ایہہ بینتی
تے اپنا اپکار-
برہی من ترپتان لئی
ہوسیں جدوں تیار،
کہیں 'رام-گر-آشرم
تیرا پتی سجان
سکھ-ساند تیری لئی
اتسک رہے مہان ۔
پچھیئے پہلاں ایس لئی
سجن-سکھ-آنند،
کیوں جو لقمہ کال دا
ہر پرانی، ہر بند ۔
دور وطن توں گیاں دا
ملے جاں سکھ-سماچار
پریء-مناں وچ ٹھنڈھ پئ
روح لے لوے ہلار ۔
106
آکھیں ! 'کانتا میریئے !
ہونی ہوئی بلوان،
جنھیں یکھّ تدھ پتی نوں
دور تراہیا جان !
بدھا اس نوں سراپ نے
کرڑے گھتّ زنجیر،
نہ تینوں اوہ مل سکے
کر کوئی تدبیر ۔
پر اپنی وچ کلپنا
رہندا تیرے کول،
سندا اکھیں میٹ کے،
کنیں مانوں بول ۔
جیوں ایتھے وچ برہں دے
تیرا سڑے سریر،
تے پھر لمے ساہ لویں
لیا نیناں وچ نیر؛
تؤں دور پردیس وچ
تیرے اتی وجوگ
اندر ہہکے لے رہیا،
من نوں ملیا سوگ ۔
لڑچھاں، تڑپاں، کلولاں،
تتے لواں سواس،
نین جھلاریں وگ رہے،
سکا تن دا ماس ۔
انگ انگ وچ پیڑ ہے
ناڑ ناڑ وچ ساڑ؛
روح ہے ڈابو لے رہی،
اگّ ورھائے ہاڑ ۔
ایتھے تیری دشا جو،
دور پرے پردیس
میری وی حالت اہا،
من نوں مہاں-کلیش ۔
تن چھجے، روح تڑپ رہی،
پج مندا ہے حالَ،
دید تیری ہی چنیئیں،
رہے نین ایہہ بھال ۔
107
آکھیں ! 'ایس وجوگ توں
پہلاں، تینوں یاد،
تیریاں سکھیاں سامھنے
تیری چھوہ دا سواد
لین لئی من املدا،
جاں تدھ کناں کول،
منہ لجا کے بولدا ساں
کجھ پیارے بول ۔
پر ہن تیتھوں دور اوہ
سیاں ولکھاں ہائِ
بیٹھا تینوں سمردا،
سرتی وچ وسائِ ۔
تیرے رس دے بھرے ہوئِ
ماکھیوں مٹھے بول،
میرے کنّ سندے نہیں،
سکھم-سکھنی جھول ۔
تے اوہ کناں تیریاں
پاس لجا کے مکھ،
انوبھوَ کر سکدا نہیں،
سجنی، سورگی سکھ ۔
ایسے لئی ہی اوس نے
کجھ بنائے چھند
گھلے متر-میگھ نوں،
پچھے سکھ-آنند ۔
بدل راہیں اپنا
بھیج رہیا سندیش،
کنّ دھریں، دس دئیگا،
میرا اوہ آدیش ۔'
108
تدھ درشن دی ودھی لالسا،
اینی من وچکاہے
روپ-نشے وچ یاد مگن-روح
تینوں سدا چتائے ۔
تیرے کومل انگاں اندر
مادھرتا ہلسائے،
اوہناں وانگ سوہنیاں وستاں
ویکھے من کلپائے ۔
کیڈا دکھ کلپناں وچ وی
چھوہ تیری نہ پائے،
جیون-رس توں وانجے گئے دا
برہں کلیجہ کھائے ۔
شاماں-ویلاں دیاں شاخاں 'چوں
سمجھاں توں لہرائے،
بھولی ہرنی دے نیناں نے
ترے کٹاکھ چرائے ۔
چندرما وچ ترے روپ دا
جلوا نظریں آئے؛
مور دیاں کھنبھاں وچ تیرے
کیساں دی چھبِ چھائے ۔
ندی دیاں لہراں وچ تیرا
کھنک وکاس تکائے
پل جھٹ دے لئی من نوں ٹھاراں
ڈانجھ رتا بجھ جائے ۔
کئی سدرشتا نہ دے سکے
ایہہ ساری بن-رائے؛
اپماں لبھدا تدھ انگاں دی،
ہار گیا ہاں ہائے ۔
ہاں، سربانگی اپماں لبھنی،
سنبھوَ نہیں قدح اے؛
مل جائے کدھروں اک-انگی،
اوکھی بنی اہا اے ۔
کلپناں وچ وی درس نہ ہووے،
برہوں لائی بھا اے؛
تیرا پریت-وچھوڑا سجنی
مینوں ماری جائے ۔
109
پریء جد دکھ وجوگ میں تیرا،
گھٹ کرن لئی وللاندا ہاں؛
پربت-شل تے گیرو رنگا
تیرا روپ چتر وانہدا ہاں ۔
تینوں پھیر مناون دے لئی
تیرے صلع-چترت چرناں دی-
اپنے دین، جھکے ہتھاں لئی
تیری رس-مئی چھوہ چانہدا ہاں ۔
تیرے لئی ترسدے نین ایہہ
جھڑی اتھرواں دی لا دیندے،
رندھ جاندی ہے نظر میری پھر،
کلپ کلپ کے کرلاندا ہاں ۔
ضدی برہما چتر وچ وی
تینوں مینوں ملن نہ دیوے؛
ہائِ ! میل-چتر انکن لئی
میں اسنکھ ترلے پاندا ہاں ۔
110
میری جان ! کدے سپنے وچ
میں تینوں جد پاواں،
تے گلوکڑی وچ لین لئی
ہاں پھیلاندا بانہواں ۔
من لوچے اس سورن لتا نوں
وینیاں دے وچ ول لاں
ہتھ اڈدا، ترلے پاندا
سہنیئے نی ! رہِ جاواں ۔
ترس بھری میری تک حالت
رو پئیاں بن-جائیاں،
موتیاں ورگے اتھرو کیرے
وگ پورب دیاں واواں ۔
رکھاں دیاں نوین کوملاں
اتے ہنجھو بکھرے،
پریء-وجوگ وچ رہِ گیا ہاں
میں اپنا پرچھاواں ۔
111
ہے گن-وتی ہمالے ولوں
پون جاں ہم-کن بھجی
ملک، ملکڑے آن مچلدی
مہک ترونکاں سجی؛
دیودار رخاں دیاں ٹٹیاں
نور ونیاں سریاں
دی سگندھ لیندی ہوئی آؤندی
سگویں نگھی-نگھی؛
اودوں میں ادھیر ہو جاواں
تے اڈدا ہاں باہاں،
اوس پون نوں پکڑن چاہواں،
کرے ادالا چگھی ۔
سمجھاں تیرے کومل-انگاں
دی چھوہ مان ایہہ آئی،
جاناں تدھ سپرش لین لئی
سدکڑے لیندی سگی ۔
برہوں دگدھ ہردا ایہہ میرا
ٹھنڈھ ایس توں لیندا،
میں اس دی بھیٹا لئی چنیئے،
ہنجھو-جھول الدی ۔
112
میری چنچل ! ایہو اک کامنا
دن-رات کردا ہاں :
لمیرے پہر راتاں دے
پلاں دے وانگ لنگھ جاون
تے دن دی تپش ہووے کھین
بلے ٹھنڈھڑے آون؛
نہیں سنبھوَ دوئے گلاں
تدے جاندا نگھردا ہاں ۔
نہ لمس-لمیاں راتاں
سکڑ کے وچ پلاں بدلن؛
نہ دل دی گھام جاندی ہے،
نہ سوگی کلولاں بدلن؛
میں برہوں ماریا نہ جینودا ہاں
نہ ہی مردا ہاں ۔
میرے سارے منورتھ مدھّ دتے
میریاں کرماں
تے اپنی بے بسی ایہہ ویکھ
مینوں رواندیاں شرماں ۔
113
میری مکتی، میری کلیان،
میری پریتما پیاری !
میں انجے نت اپنی
کلپنا دے جال بندا ہاں؛
ملن دی آس تے ہی جی رہیا ہاں
سیل کھندا ہاں؛
سماں مکّ جاونا ہے سراپ دا
ملنا اساں واری ۔
وجوگ اندر نہ توں گھبرا
سماں سنجوگ دا آؤنا
جے اج دکھ ہے، تاں کلھ ہی ویکھ لئیں
پیڑا ہے سکھ پؤنا؛
دوئ پہیئے ایہہ دکھ سکھ دے
سدا بھوندے میری داری !
ٹکانا بدلدا رہندا
ایہناں دا چکر چکر لئ
جنم دے نال لگی موت
ملنی نال برہوں کھہِ؛
ایہہ جیون-پکھ دوویں نے
کئی دوہاں 'چ نہیں دوری ۔
وچھوڑا-تاپ مکنا ہے،
ملن-پھوہار وسنی ہے ۔
دئیا داتار پریتم دی
ہو مہلے-دھار وسنی ہے ۔
114
میری سجنی ! توں دھر دھیرج
نراشا-وان ہوئیں نہ؛
جدوں بھگوان شئیا شیش دی
بدلنگے تد تائیں
ہوؤُ پوری میری ایہہ سراپ-اؤدھی،
توں نہ گھبرائیں ۔
مہینے چار ہی تاں نے،
دکھی اے جان ! ہوئیں نہ ۔
توں اکھاں میٹ کے ایہہ دن بتا
کلپا نہ من اپنا؛
برہں اگنی 'چ سڑ سڑ سہنیئے !
سواہ کر نہ تن اپنا؛
کھڑیگی سیال دی چند چاننی
حیران ہوئیں نہ ۔
اوہناں ٹھریاں ہوئیاں راتاں
دی ایہہ پیاراں-بھری ملنی
ٹھرانگے، رس-رسانگے،
ہوؤُ اقراراں بھری ملنی؛
برہں دا ایہہ سماں مک جاونا،
بھیمان ہوئیں نہ ۔
منورتھ ہونگے پورے،
ملانگے پا گلے باہاں ۔
بلھاں نوں بلھ چمنگے،
کھلانگے، پا گلے باہاں ۔
115
شام-سلونے نیناں والیئے !
اوہ گلّ یاد کریں، من لائیں ۔
میں آنند-کشل ہاں ایتھے،
لوک اپواد ولے نہ جائیں ۔
من بھولا ٹھگیا نہ جائے،
چتّ نوں چنتا فکر نہ لائیں ۔
تیرے وس دی گلّ نہ ہے ایہہ
سجناں دور وسندیاں سندی،
پریت-گھٹے عمراں دی نیائیں ۔
جتھے ہوئِ سنیہ پر سچا
اکھیاں لائیے چائیں چائیں،
اوتھے گھٹدی پریت کدے نہ،
چغل لان چاہے لکھ واہیں ۔
یاد اس دی پل پل کلپائے
اوسیاں پوندے بھوں مک جائے،
سینے وچ بھڑمچے بلدے،
جگرا جھلس رہیاں نے آہیں ۔
116
متر میگھ ! وجوگاں ماری،
لے سندیش لوے جد پیاری؛
دھیر بنھا کے اس سجنی دی
ہولی ماریں پھیر اڈاری ۔
اوہ ہمالہ چوٹیاں جس دیاں
چمّ رہیاں نے امبر تائیں
جنہاں تے شو-واہن نندی بڑھکے
پاوے کھورو بھاری ۔
اس نوں پرس مڑیں توں پچھے
لیا سندیش کلیجہ ٹھاریں ۔
دتا جو اس میری پریء نے
کنولاں توں کومل جو ناری؛
آ کے مینوں دسیں ویرا
امبر تے لاؤندا اک تاری ۔
امرت ویلے دے 'کند' پھلاں
نالوں وی جو سہل سو گناں
اس دے پران بچا کے
مینوں وی توں آ جیوا اپکاری ۔
117
سوم ! سندیش پچاون دا توں
مینوں بچن دتا، خوش کیتا،
توں ہیں چپّ، سمجھیا میں حئی
توڑ نبھاسیں اس نوں میتا ۔
چپّ گڑپ رہیں پر بھوں دی
وس کے ساری تپش مٹائیں،
جاچکاں دیاں جھولیاں بھر دئیں
بن کے دسیں ہوئِ سریتا ۔
وچ سبھاء تیرے دے سجن
بھر دتی سبھ لئی سجنائی؛
تینوں دے دتا ربّ سچے
ہے منیاں دا منوں خریتا ۔
118
ہے جل-دھر ! توں اندر منتری
دیوتا وڈا، وشو-وہاری؛
اندروں دھپیا، اچا سچا
ربّ-اپکار شکل تدھ دھاری ۔
ایہو جہیا کم نقارہ
سوبھے نہ میں دساں تینوں؛
پر توں میرا سکھا سوہیلا
وی تاں ہیں امرت-رس-دھاری ۔
متر-بھاوَ وچ کراں بینتی،
مینوں مار وچھوڑا رہیا
میری دکھیا دین دشا تے
ترسوان ہو مار اڈاری ۔
ایہہ کارج سمپورن کر دئ
میرا ایہہ سندیش پچا کے
دس نباہ کرتو توں انجے
جویں نباہندے سشٹاچاری ۔
119
میگھ ! اچے کیلاش دے اتے
سون-کنول پھلاں سنگ بھریا؛
مان-سروور، امرت دا کنڈ،
نرملتا نے جس نوں وریا ۔
اس دا ٹھنڈھا، مٹھا پانی
پیویں شردھا نال پیارے؛
سمجھینگا پھر آپے اس پل
تیرا تن تے من ہے ٹھریا ۔
اوتھے ایراوت ہاتھی ہے
برف جہیا، لمی سنڈ والا،
جل-کنیاں سنگ مستک دھوئیں
کھریا اندروں جاپی کھریا ۔
کلپ-برچھاں دیاں نویاں کروملاں
نوں توں دھجا سامان اڈائیں،
ایہو جہے پیارے پیارے
مٹھے مٹھے کوتک کرکے
بناں اتے کیلاش واسیاں دا
تن، من کر دیئیں ہریا ۔
120
اس کیلاش دھار دی گودے
القا-پوری گھگھّ وسدی ہے؛
اس دی سوبھا دا کی کہنا
اوہ تاں چند وانگ لسدی ہے ۔
مانوں اس نے گنگا-روپی
موڈھیاں اتے لئیا دپٹہ،
تے اوہ کھسک ڈگا دیہہ اتے
روپ-منی دل نوں کھسدی ہے ۔
گگن-چمدیاں القا دیاں
ہین اٹاریاں، وڈ اچیاں جو
شام-گھٹاں اوہناں تے وسدیاں
سنننیاں ہو، جاں ہسدی ہے ۔
تد اوہ جاپدی ہے اتی سندر،
جویں ولاس-وتی ہوئِ کوئی؛
موتیاں گندی کھولھ گتّ نوں
پریتم-سیج اتے رسدی ہے ۔
انک سمائی دا سکھ لیندی،
سندرتا دے جلوے سٹدی،
لش لش کردی ہوئی لشکدی
پریء، پریتم ہو اک دسدی ہے ۔
121
ایہہ سن کے بدل تر پیا
اتر ولّ مار اڈاریاں؛
کدے ٹپدا اچے پربتاں
کدے نئیں تے لاؤندا تاریاں ۔
سستاؤندا شہریں نگریں
راہ تکدا جھاکیاں پیاریاں،
جا پجا القا پوری ہے
جھک چمے کلس اٹاریاں ۔
راجدھانی ایہو کبیر دی
جتھوں دیاں سندر-ناریاں
اندر-اپسراں توں کتے
من-مہنیاں روپ-پٹاریاں ۔
جا وہندا پریء اوہ یکھّ دی
کھا برہوں تیز کٹاریاں،
تڑپے، ولے وچ بھون دے
تن ہٹا، آسنناں ہاریاں ۔
122
گلّ سن کے برہی یکھّ دی
اوہ میگھ-اڈاری-لاونا
من-چاہیا روپ جو دھر سکے،
القا دا بنے پراہنا ۔
تکّ کے سبھ چنہ نشانیاں،
گھر یکھّ دا لبھا میگھ نے،
پئی فکی شوبھا جس دی،
نزارا من-کلپاؤنا ۔
ہر پاسے بھاں بھاں ہو رہی،
اک گٹھے سسکے یکھنی،
سبھ سوگنا والا ویس سی،
پریتم بن سننج وچھاؤنا ۔
مٹھبولے ہولے میگھلے
لتھّ ہیٹھاں نکا روپ دھرِ،
پریتم سندیش سنایا،
سبھ غم تے شوک نساونا ۔
ہاں، اوہ سندیسا سی جہنوں
نال جتناں گھلیا یکھّ نے
آ دتا میگھ سجان نے
جو جانے بچن نباہنا ۔
123
سبھناں دا بھلا منانودا،
جو روپ ہے پر-اپکار دا
اوہ میگھ لمیرا پندھ کر
آیا ہے کھنبھ ہلاردا ۔
برہن سندیسا لے لئیا،
اپنے پریتم دے پیار دا ۔
بہبل-آنند اوہ ہو گئی
تپیا من میگھلا ٹھاردا ۔
گلّ سچی ساؤُ لوک جو
چنگیائی کردے نے اوہی،
بھلیائی وادی بھلے دی
جو سبھ دے کاج سواردا ۔
124
سنیا جاں ہے کبیر نے
سندیسا میگھ لیایا
اس-برہوں-بھجے یکھّ دا؛
میں جس نوں دور تراہیا ۔
من اس دے جاگی دئیا پھر
سبھ کرودھ اتریا، خوش تھیا،
واپس لے لوے سراپ اوہ
یکھّ یکھنی تئیں ملایا ۔
اس پریتِ-ملنی دے نال ہی
سبھ دکھڑے تے غم دور ہوئِ،
دوہاں نے ہو پرسنّ-چت
گل اک دوجے نوں لایا ۔
پھر دوہاں دے سکھ-لابھ دا
کیتا پربندھ کبیر نے
بھر پیالہ مد آنند مئی
بھاگاں نے آن پلایا ۔
اس دے پچھوں اوہ دمپتی
نہ وچھڑے کلپے سن کدے؛
سکھ-پینگھ جھٹیندیاں دہاں نے
جیون دا پندھ مکایا ۔
125
آری دیوی کالکا،
چرن-کنول پرنام،
کوِ-کالی جھک کے کرے،
تیرا داس، غلام ۔
سندرتائی توں سجے
سوہنے شبداں نال،
میگھ-دوت کویتا رچی
مٹھی امیں مثال ۔
ملیا جنہاں نوں نہیں
جیون سکھ-ولاس؛
اوہناں دے وی مناں نوں
اس توں ملو ہلاس ۔
ملے ایس وچ میگھ دی
سیانپ دا پرمان؛
نال کلپنا کوی دی
اپنی دسے شان ۔
مہاں-کاوَ کالی داس دی
رچنا دا انوواد؛
پنجابی وچ ڈھالیا
رس لے لے آزاد ۔
دن پہلی جنوری دا
ویہویں صدی مہان
وچوں رہے چالی ورھے
سرگھی سماں پچھان ۔
