لونا شو کمار بٹالوی
پہلا انک
دھنونتی تے اوہدے پہاڑاں دے ناں
(چاننی رات دے انتم پہر،
نٹی تے سوتردھار چمبے شہر دے
نیڑے اک سنگھنے ون وچ بیٹھے
پریم کر رہے ہن)
نٹی
ایہہ کون سو دیس سہاوڑا
تے کون سو ایہہ دریا
جو رات نمیگھی چن دی
وچ دوروں ڈلھک رہا
کئی ونگ-ولیویں ماردا
کوئی اگّ دا سپّ جیہا
جو کڈھ دسانگھی جیبھ نوں
وادی وچ شوک رہا
سوتردھار
ایہہ دیس سو چمبا سوہنیئیں
ایہہ راوی سو دریا
جو ایراوتی کہانودی
وچ دیوَ-لوک دے جا
ایہہ دھی ہے پانگی رشی دی
ایہدا چندربھاگ بھرا
چمبیالی رانی دے بلی
ایہنوں مہنگے ملّ لیا
تے تاں ہی دھی توں بدل کے
ایہدا پتر نام پیا
چمبیالی خاطر جانودا
ایہنوں چمبا دیس کیہا
نٹی
ہے عطراں بھجی وگ رہی
ٹھنڈی تے سیت ہوا
ایتھے رات رانی دا جاپدا
جیوں ساہ ہے ڈلھ گیا
سوتردھار
ہاں نی جندے میریئے !
توں بالکل ٹھیک کیہا
ہے کنگ، کتھوری، اگر دا
جیوں وگے پیا دریا
اک مانسروور عطر دا
وچ چن دا ہنس جیہا
ہے چپ-چپیتا تیردا
تے تارے چگے پیا
نٹی
پر مینوں ایکن جاپدے
جیوں چانن دے دریا
ایہہ مہک جویں اک کڑی چڑی
جہدا سجن دور گیا
اگن-وریسے وٹنا مل مل
رہی جو نگن نہا
پانی پا پا اگّ بجھاوے
اگّ نہ بجھن آ
سوتردھار
واہ !
ایہہ توں خوب کیہا
سچ مچّ تن دی اگّ نوں
نہ پانی سکے بجھا
ہے سنبھوَ تن دی اگّ تھیں
کھول سمندر جا
نٹی
چھیڑ سرنگی پون دی
رہی رتّ برہڑے گا
جیوں کامی سجن کسے دا
جد جائے وچھوڑا پا
اک ڈونگھی ساؤلی شام نوں
کتے وچ اجاڑیں جا
جیوں ڈھڈیں مکیاں ماردی
کوئی برہن پئے کرلا
سوتردھار
ایہہ کیہا سہاوا دیس ہے
تے کیہی نشیلی واء
ایوں ترور جاپن جھومدے
جیوں چھیمبا ڈنگ گیا
ہے تھاں تھاں کیسو مولیا
تے ڈلھیا لہو جیہا
جیوں کالے رڑے پہاڑ دا
سینہ پاٹ گیا
ایوں جاپے بھوں دیاں بلھیاں
وچ بھریا نشہ جیہا
اک سواد سواد ہو جہناں نوں
ہے امبر چمّ رہا
کوئی جیکن پریمی پریم توں
اک عمرہ باجھ رہا
اس امبھے ہونٹھ تاں چمناں
پر بھکھا پھیر رہا
نٹی
سنو سوامی کیہا سہاوا
پنچھی بول رہا
جیوں کسے پریمی اپنے
پریمی دا نام لیا
جیوں بانس دی پاٹی پور چوں
اک رمکا لنگھ گیا
جیوں سیج سجن دی ماندی
دا ہاسہ نکل گیا
پرتھم پریم دے پرتھم میل دے
پرتھم ہی شبد جیہا
درد پرچے کسے گیت دے
انتم بول جیہا
سوتردھار
ہے سولے جہے پہاڑ 'تے
چن ایکن سوبھ رہا
جیوں کلک ناگ کوئی منیں تھیں
نھیرے وچ کھیڈ رہا
ایہہ پربت لمّ-سلمڑا
ہے ایکن پھیل گیا
جیوں ناگاں دی ماں سورسا
دی ہووے سال-گرہا
کئی باشک، ارگ تے چھیمبڑے
کئی اہی، کھڑپے آ
کئی کلری، اڈنے، پدم تے
سنگچوڑے دھون اٹھا
پئے چانن دا دودھ پینودے
تے رہے نے جشن منا
اوہ ویکھ نی جندے ! گھاٹیاں
وچ بدل اڈّ رہا
جیوں سپّ کسے نوں ڈنگ کے
غصے وچ الٹ گیا
سپن-لوک دے اڈدے ہوئے
دودھ محل جہیا
جہدی ممٹی بیٹھا چن دا
کوئی پنچھی بول رہا
وچ پھلّ-پتیاں دی سیج 'تے
اک ننگا اگن جیہا
اک بتّ گلابی نعر دا
کوئی کامی ویکھ رہا
تے بھوگن پہلے اوس دا
جیوں سپنا ٹٹّ گیا
نٹی
میں ویکھ کے اچیاں ٹیسیاں
ہاں رہی تصویر بنا
جیوں ون-دیوی ارنینی
بدلاں دی سیج وچھا
ون-پتر تائیں جیکناں
رہی ہووے دودھ چنگھا
دودھ بھریاں سولیاں چھاتیاں
تے کوسی نیجھ لگا
جیوں دودھ پیاؤندی بال نوں
ہر ماں جاوے نشیا
سوتردھار
ایہہ رکھ جو املتاس دے
پیلی مارن بھا
ایوں جاپن گگن کٹھالیئے
جیوں سونا پگھل رہا
جاں دھرت-کڑی دے کنّ دا
اک بندا ڈگّ پیا
واہ نی دھرت سہاویئے
تینوں چڑھیا روپ کیہا
نٹی
ایوں جاپے اس دے بابلے
ایہدے دتے کاج رچا
تے متی مشک امبیر ہوا
ایہدے دتے گون بٹھا
ندیاں آئیاں گون نوں
پربت ریڑا لا
چاننیاں جیوں تلی 'تے
ہن رہیاں مہندی لا
سر 'تے چنی عنبری
چن کلیرا پا
سوتردھار
پر ہائے نی دھرت سہاویئے
توں لئے کیہ لیکھ لکھا
تیرا ہر دن ہی مر جانودا
لے کرناں دا پھاہ
تیری ہر رتّ ہے چھن-بھنگری
جو جمے سو مر جا
ایتھے چھن توں چھن نہ پھڑیدا
نہ ساہ کولوں ہی ساہ
جو ساہ ہے بتوں ٹٹدا
اوہدی کوٹ جنم نہ تھاہ
جیوں گگنیں اڈدے پنچھیاں
دی پیڑ پھڑی نہ جا
تیرا ہر پھلّ ہی مر جانودا
مہکاں دی جون ہنڈھا
تیرا ہر دہوں سوتک-رتّ دی
پیڑ 'چ لیندا ساہ
تیرا ہر ساہ پہلاں جمنوں
لیندا اؤدھ ہنڈھا
نٹی
سنو تاں میرے رام جیؤ
لیکھاں نوں دوش کیہا
ہے چنگا جے نہ پھڑیدا
ایتھے ساہ کولوں جے ساہ
کیہ برا جے منزل پہلڑے
تے پچھوں لبھے راہ
جاں تیر لگن توں پہلڑے
جے چھاتی لگے گھا
وچ ادھواٹے ہی کھڑن دا
آوے بڑا مزہ
کجھ پچھے مڑن دی لالسا
کجھ اگے ودھن دا چا
پر جو وی پورن تھیویا
اوہدا جینا جگّ کیہا ؟
ہے شکر سماں نہ دھرت 'تے
اکو تھاؤں کھڑھا
سوتردھار
ایہہ تاں میں وی سمجھدا
پر ہندے دکھ بڑا
جد کلے بہہ کے سوچیئے
ایہہ پھلّ جانے کملا
ایہہ وادی دے وچ شوکدا
سکّ جانا دریا
اہنے بھلکے رخ بدلنا
جو وگدی سیت ہوا
ہن رتاں پتر چھنڈنے
لے جانے پون اڈا
لے جانے رکھ وڈھائے کے
ترکھاناں موچھے پا
ترکھاناں موچھے پائے کے
لینے پلنگھ بنا
پلنگھے سیجاں ماندے
مرنے سیج وچھا
نٹی
مرنا جینا کرم ہے
اس دا کھید کیہا
ہے پرورتن ہی آتما
جہنوں جاندا امر کیہا
اس دے باجھوں سہج سی
بسّ جاندی ایہہ واء
بسّ جاندے چن سورجے
بسّ جاندے دریا
بتّ نوں بتّ گل ملن دا
رہندا رتا نہ چاء
باغیں پھلّ نہ مولدے
ڈھکیں ساوے گھا
اس امر منکھ دی بھٹکنا
وچ ڈاڈھا تیز نشہ
اس بھٹکن دا ناں زندگی
تے اس دا نام قضاع
ایہہ بھٹکن دا ہی روپ ہے
جو کھیت رہے لہرا
اس بھٹکن دی ہی ککھّ 'چوں
ہے دھرتی جنم لیا
سوتردھار
اف ! کیہی ایہہ بھٹکنا
کجھ سپنے موڈھا چا
جنم-دوس دی نگن-گھڑی توں
تھن نوں منہ وچ پا
ہرناں سنگیں بیٹھ کے
دینی عمر ونجا
نٹی
ایہہ بھٹکن سدا منکھ نوں
اگے رہی چلا
اس بھٹکن اگے دیوتے
وی جاندے سیس نیوا
سوتردھار
ہے سنکھ نے وجے مندریں
تے کھوہیں ڈول پیا
ہن ستھیں چڑیاں چوکیاں
تے جنگل بول پیا
ہے ہویا سرگھی ویلڑا
تے چن وی بجھ گیا
ہے سورج دا رتھ ہکدا
سر بھی آئے پیا
آؤ مڑیئے دیوَ لوک نوں
گئی ساری رات وہا
نٹی
کی ہویا سجن مینڈڑے
جے گئی ہے رات وہا
کی ہویا میرے شام جیؤ
جے کھوہیں ڈول پیا
جی چاہندے اسے دھرت تے
میں دیواں عمر ونجا
سوتردھار
ایہہ کون نے ٹونے ہاریاں
جہناں کیلی کلّ فضا
جیوں گمبد وچ آواز دی
ٹردی رہے سدا
جیوں مدھو-مکھیاں دا
مدھو-وناں وچ ٹولا اڈّ رہا
جیوں چیر کے جنگل بانس دے
لنگھے تیز ہوا
جیوں تھل 'چوں لنگھے قافلہ
جد ادھی رات وہا
ہے ساری وادی گونج پئی
ایہہ کون نے رہیاں گا ؟
(گیت دی آواز ابھردی ہے)
ادھی رات دیس چمبے دے
چمبا کھڑیا ہو
چمبا کھڑیا مالنے
اوہدی محلیں گئی خوشبو
محلیں رانی جاگدی
اوہدے نینیں نیند نہ کو
راجے تائیں آکھدی
میں چمبا لینا سو
جو کالے ون مولیا
جہدی ہوکے جہی خوشبو
دھرمی راجا آکھدا
باہاں وچ پرو
نہ رو جندے میریئے
لگّ لین دے لوء
چمبے خاطر سوہنیئے
جاساں کالے کوہ
رانی چمبے سہکدی
مری وچاری ہو
جیکر راجا دبدا
میلی جاندی ہو
جیکر راجا ساڑدا
کالی جاندی ہو
ادھی راتیں دیس چمبے دے
چمبا کھڑیا ہو
سوتردھار
ویکھ نٹے !
کنج وادی دے وچ
سور ہے گونج رہا
سرسوتی دے سور-منڈل نوں
جیوں کوئی چھیڑ گیا
کتک ماہ وچ کونجاں دا
جیوں کنیں بول پیا
چیتر دے وچ جیوں کر باغیں
وگے پرے دی 'وا
ساؤن مہینے جیوں کوئلاں دی
دوروں آئے سدا
نکی کنی دا کہندے چھنے
مینہہ جیوں ورھے پیا
جیوں پربت وچ پاروتی دا
بچھوآ چھنک رہا
جاں جیوں ہووے گونجدا
شو دا ناد-مہاں
نٹی
جیوں ساگر دی چھاتی 'تے
کوئی رہا مچھیرا گا
جاں برہن دے وچ کالجے
شبد کوئی دھکھے پیا
جو اوہدے جھوٹھے پریمی اس دے
کنیں کدے کیہا
سوتردھار
ایہہ آنند کیہا ؟
کنج شبد دی مہک پھڑاں
میتھوں مہک پھڑی نہ جا
جیوں کوئی بھورا گن گن کردا
کنول سروور جا
مہک دے کجن لپٹے ہوئے
نیلے سپن جیہا
جیوں کسے ودھوا ہوکا بھریا
سنی سیج وچھا
نٹی
ایہہ تاں ہن چمبیالناں
جو رہیاں رل مل گا
شہد-پرچے کنٹھ 'چوں
لمی ہیک لگا
جیوں ماں کوئی گاوے برہڑا
چرخے تند ولا
جہدا پتر ستّ سمندریں
نہ مڑیا لام گیا
سوتردھار
ایہہ تاں سبھو رانیئیں
ہن رہیاں اتّ ولّ آ
ہتھ پھلاں دیاں ڈالیاں
سر 'تے گڑوے چا
آ گگناں نوں اڈیئے
جاں چھڈّ دئیے راہ
بنیئے واسی دھرت دے
جاں لئیے روپ وٹا
نٹی
ہاں ہاں پربھ جی ٹھیک کیہا
آؤ لئیے روپ وٹا
تے کریئے چار گلوڑیاں
نال ایہناں دے جا
(سوتردھار تے نٹی روپ وٹا لیندے ہن ۔
چمبیالناں اچی اچی گاؤندیاں پرویش
کردیاں ہن ۔نٹی اوہناں چوں اک نال
گلاں کردی ہے ۔)
نٹی
چمبے دیئے چمبیلیئے
تیری جیوے مہک سدا
ایہہ جوبن دا ہڑ ٹھلھیا
کس پتن نوں جا
ہنس، ہمیلاں، بگھتیاں
گلّ وچ کنٹھے پا
چھاپاں، چھلے، آرسیاں
گورے ہتھ اڑا
چیچی وچ کلیچڑی
پیریں سگلے پا
کوہ کوہ وال گندائے کے
پھلّ تے چونک سجا
کنیں جھمکے جھولدے
لونگ تیلیاں پا
سر سوبھن پھلکاریاں
اطلس، پٹّ ہنڈھا
کتّ ولّ چلیاں کونجڑیاں
ہار شنگار لگا
ایہہ بوندل گئیاں ڈاچیاں
کتّ ولّ رہیاں دھا ؟
چمبیالن
سن بھینے پردیسنے
اسیں آئیاں ندیئے جا
اک یودھے دے ناؤں 'تے
لکھ دیوے پرواہ
اج جنم دہاڑا اوس دا
اج دلے تھیں چاء
اسیں راجے ورمن ویر دے
رہیاں شگن منا
سر 'تے گڑوے نیر دے
تازے پھلّ تڑا
اسیں محلیں رانی کنت دے
چلیاں روپ سجا
جتھے راجا نھاوسی
وٹنے لکھ لگا
عطر، پھلیلاں، کیوڑے
گنگا-جلی رلا
اس توں پچھوں ہووسی
ڈاڈھا یگّ مہا
سارے چمبے دیش 'چوں
کالے مرغ منگا
اک سو اکی بھیڈ تھیں
کیتا جاؤ ذبح
راجا کوٹ سیال دا
آیا پینڈے گاہ
جو ساڈے مہاراج دا
بنیا دھرم بھرا
جو سلوان کہانودا
کرسی رسم ادا
وڈھو بھیڈاں ساریاں
لوہا سانے لا
وگو سوہا شوکدا
لہوآں دا دریا
چمبے دی اس دھرت 'تے
دیسی رنگ چڑھا
متھے ٹکے لاؤن دی
ہوسی رسم ادا
نوبت، کیلاں، ڈپھلاں
دیسن شور مچا
آسن بھنڈ، مراسیئے
بھٹّ سرنگی چا
ہوسن دھاماں بھاریاں
دیگاں چلھے چڑھا
انت وچ مٹیار اک
چنسی راجا آ
سارے چمبے دیس 'چوں
جس دا حسن اتھاہ
اوہ سوہنی مٹیار پھر
گورے ہتھ اٹھا
کرسی راجے واسطے،
دیوی کول دعا
دیوی ورمن ویر تے
رحمت ایہہ فرما
سارے چمبے دیس دی
اس نوں عمر لگا
پھر راجا اس کڑی دا
دھرمی باپ بلا
اک کھوہا، دو بولیاں
دیسی نام لوا
آیا چمبے شہر تھیں
کل ملکھئیا دھا
آؤ راہیؤ لے چلیئے
جے دیکھن دا چا
نٹی
نہ نی بھیناں میریئے
اساں جانا دور بڑا
اجے پینڈا وانگ سرال دے
کنا ہور پیا
( چمبیالناں ہسدیاں ہسدیاں چلیاں جاندیاں ہن ۔)
سوتردھار
ہنے سی وگدی پون دے
صندلی صندلی ساہ
ہنے سی مہکاں کھیڈدیاں
گل چانن دے دھا
ہنے سی رشماں ستیاں
سرور سیج وچھا
ہنے تاں دھرت سورگ سی
ہنے تاں نرک بھیا
ویترنی وچ بدل گیا
شوک رہا دریا
ایہہ کی ہن چمبیالناں
گئیاں گلّ سنا
کد لہوآں نوں ڈولھ کے
مردے پاپ بھلا ؟
نٹی
ایہہ مانو دے کوجھ دا
کوجھا اک پڑائ
جان پرائی کوہے کد
ودھدی عمر بھلا
پران پرائے کھوہے کد
ملدا ربّ بھلا ؟
سوتردھار
کریا کیہی اولڑی
کجھ وی سمجھ نہ آ
جو وی دھرتی جمدی
آپے جاندی کھا
جیوں مکڑے سنگ مکڑی
پہلے بھوگ رچا
گربھ وتی مڑ ہوئے کے
جاندی اس نوں کھا
نٹی
دھرتی دی گلّ سوچ کے
من نہ کر برا
ایہہ جننی ہے پاپ دی
ایہہ پاپاں دی جاہ
پاپ تاں اس دا کرم ہے
اس دا پاپ سبھاء
جے ایہہ پاپ کمائے نہ
تاں اجے مر جا
آؤ مڑیئے پرلوک نوں
مہکاں دے پر لا
ہن تاں دھپاں اگیاں
گیا سورج سر 'تے آ
گھل جائیے وچ مہک دے
گھل جائیے وچ واء
( سوتردھار تے نٹی الوپ ہو جاندے ہن ۔)
دوجا انک
پرم، پاروتی تے پشپا دے ناں
(راجے ورمن دے جنم دوس دا اتسوَ
سماپت ہون اپرنت اس توں اگلے دن
راجا سلوان تے راجا ورمن آپو وچ
بیٹھے گلاں کر رہے ہن ۔)
سلوان
کل دا دہوں وی
کیسا دہوں سی
کیسی سی
اس دی خشبوئی
اپنیاں آپ گلائیاں چمدی
بھر جوبن وچ
نعر جیوں کوئی ۔
پر اج دا دہوں
کیسا دہوں ہے
کیسی ہے اس دی خشبوئی
رات انیندا بھوگن پچھوں
جویں ویسوا
ستی کوئی
ورمن
ہاں متر !
کجھ دہوں ہندے نے
متھے جنہاں نہ سورج کوئی
جون ندھپی
ہندیاں وی پر
کدے جنہاں دی دھپّ نہ موئی
انج تاں
ہر دہوں مہک-وہونا
کوئی کوئی پر
دیوے خشبوئی
جہڑے دہوں دا تن مہکیلا
سوئیؤ ساڈی عمرہ ہوئی
ہے راجن، ہے یودھے، سورے
پر ایسی کیہ
بات ہے ہوئی ؟
کل دے دہوں توں
اج دے دہوں تک
سے جنماں دی دوری ہوئی
سلوان
ہے میرے متر
میت پیارے
ہے چمبیال دیس دے راجے
ستا سورج
کون جگاوے ؟
جے کوئی کل دا سورج موڑے
اوہ میرے سبھ سورج کھاوے
جیوں جیوں کوئی
سورج بندا
کچی اگّ دی عمر ہنڈھاوے
کنج بولاں
کی بات کراں میں ؟
جیبھ میری نوں لجیا آوے
جے لجیا نوں
اندر رکھداں
اندر میرا دھکھ دھکھ جاوے
جے لجیا نوں
باہر رکھداں
میرا سورج مردا جاوے
میتھوں دھپّ
پھڑی نہ جاوے
ورمن
سن سجن !
سن متر یودھے
ہر متھے وچ سورج ہووے
ہر دھپّ
گربھ وتی ہے دھر توں
اس دی ککھّ وچ سایہ رووے
اس دی دھپّ
کدے نہ مردی
جہدا کوئی پرچھاواں ہووے
جے تیری
دھپّ دا پرچھاواں
جیبھ تیری 'تے آن کھلووے
تاں سنبھوَ ہے
تیری دھپّ وی
تیتھوں بے-مکھ کدی نہ ہووے
دھپّ تاں
مردی ہے اس ویلے
جد کوئی چھاں وچ آن کھلووے
جاں نیناں وچ
نیندر ہووے
سلوان
ہاں سجن !
مینوں نیند آ گئی
ہاں سجن !
میں سونا چاہنداں
دن-دیویں، بھر سخر دوپیہرے
سورج کتے بجھانا چاہنداں
ہر دہوں
میری نیند دا پنڈا
اگن-سرپنی نے ڈنگیا ہے
ہر دہوں میرا
پر انگ چھوہ پا
ہوئی گربھ وتی دے واکن
لجیا سنگ بھجا لنگھیا ہے
ہر دہوں میرا
سمیں دی سکی سولی اپر
سوتک-رتّ توں ہی ٹنگیا ہے
ہاں ہاں سجن
میں کہنداں
میں جگراتے دا تھل لنگھیا ہے
تھکّ ٹٹّ کے اج جیبھ میری نے
نیندر دا
اک گھٹّ منگیا ہے
ہاں سجن !
مینوں نیند آ گئی
ہاں سجن !
میں سونا چاہنداں
ہاں ہاں میں ہن
سونا چاہندا
اپنے پرچھاویں دی چھاویں
میرے پرچھاویں دے بھاویں
پتر ٹاویں ٹاویں
میرے
پرچھاویں دی چھاویں
کوئی پنچھی نہ گاوے
میر پرچھاویں نوں بھاویں
توں وی انگ نہ لاویں
پر میں
پھر وی سونا چاہنداں
اپنی دھپّ دی چھاویں
ہاں سجن
سبھ اپنی دھپّ نوں
دھپیوں چھاویں کردے
اپنی دھپّ دا
اپنے ہتھیں
چیر-ہرن ہن کردے
دہوں دے گز
عمر دا کپڑا
من من سارے مردے
سبھے چھاں دے جال وچھا کے
نندرائے پل پھڑدے
نندرائے ہاں سارے جمدے
نندرائے ہاں مردے
ورمن
ٹھیک اسیں ہاں
سبھ نندرائے
سبھ انیندی
جونے آئے
اگن-برچھ لنجے، بے-پترے
سبھناں اپنی نیندر خاطر
دیہیاں دی
ولگن وچ لائے
تے اس تھلے
پٹّ وچھائے
پھر وی سانوں نیند نہ آئے
ساڈی چھاں نوں
ساڈی دھپّ ہی
کئی واری نہ انگ چھہائے
پر متر
ہے میرے سجن
جیبھ تیری کوئی بات تاں پائے
بول کلہینے
نیندر والے
کیوں تیرے ہونٹھاں 'تے آئے ؟
سلوان
کیہ پاواں
میں بات پیارے ؟
جہناں کھوہاں دے پانی کھارے
کدے نہ پنگھٹ
بنن وچارے
ورمن
آخر ایسا
دکھ وی کیہ ہے ؟
دکھ تاں پنچھی اڈن ہارے
اج اس ڈھارے
کل اس ڈھارے
سلوان
سن سجن
تاں بات سنانداں
دکھاں والی
اگّ جلانداں
اگّ نوں اپنی جیبھ چھہاندا
بیت گئے نوں
'واج مار کے
موئے سورج موڑ لیاؤندا
اپنی دھپّ دا
نگر وکھاؤندا
میں جو دھپّ وہاجی
رنگ-وہونی سی
اگّ 'چودھل' دے چلھے
سیکوں اونی سی
پورن دی ماں اچھراں
روپ-وہونی سی
اگّ دی سپنی
پر میرے گھر سونی سی
اگّ دی سپنی
جد ویہڑے وچ آن وڑی
لکھ بچایا آپا
پر اوہ روز لڑی
نشہ جہیا نت آیا
پر نہ وسّ چڑھی
نعر میرے انتر دی
اس توں نہیں مری
ان-چاہیاں وی
ڈنگاں دی پر پیڑ جری
میتھوں سپنے دی سپنی
نہ گئی پھڑی
میرے سپنے دی سپنی
زہریلی سی
اگدے دہوں دے
رنگاں وانگ رنگیلی سی
مدھ دی بھری
کٹوری وانگ نشیلی سی
نری سی اگّ دی لاٹ
بڑی چمکیلی سی
میں چاہیا
سپنے دی سپنی مار دیاں
میں چاہیا
کہ اس دا روپ وسار دیاں
سوچاں والی
اڈی ہیٹھ لتاڑ دیاں
اگّ دی سپنی خاطر
سپنا ساڑ دیاں
پر سپنے دی
سپنی میتھوں نہیں مری
جیوں جیوں مارے منتر
تؤں تؤں ہور لڑی
ایسے دکھ سنگ لڑدے
میری دھپّ ڈھلی
کئی واری میں چاہیا
رشتہ توڑ دیاں
اگّ دی سپنی
بابل دے گھر موڑ دیاں
تے آپے نوں
سننجاں دے سنگ جوڑ دیاں
پر ہر سپنی دا بابل
نردوشا ہے
ہر دھی دا رنگ
ہر بابل لئی کوسا ہے
ہر دھی
ہر بابل دی
پگّ دا ٹوٹا ہے
ایس دیس دی ہر دھی دا
مستک کھوٹا ہے
ایہو گلاں کردی
عمرہ ٹری گئی
گیٹے واکن ہٹھ دی ندیئے
رڑھی گئی
ہر اک چاء دی
نقر آخر بھری گئی
جت ولّ مڑ گئے پانی
اتّ ولّ مڑی گئی
سپنے دی سپنی دا
سپنا ٹٹّ گیا
میتھوں میرا
بلدا سورج کھسّ گیا
پھلّ میرے باغاں دا
سوہا بسّ گیا
میں اپنے ہی
پرچھاویں سنگ رسّ گیا
میں سورج ساں
پر کالکھ دی جون ہنڈھائی
اگّ دی سپنی نوں پر دکھ دی
مہک نہ آئی
میں وی ویدن دی اس اگے
بات نہ پائی
سوں رہی میری چندن-دیہن سنگ
دیہہ چپکائی
میں جاگاں
اس نیندر آئی
رکھ نپترے
نیندر دے نوں پھلّ آ لگا
نیندر والا رکھڑا مینوں
ہریا لگا
اگّ دی سپنی دی ککھوں
مینوں سورج لبھا
نرلوآ، میرا جیون مینوں
جوالا لگا
پر اوہ سورج
میرے متھے کدے نہ لگا
اٹھارھاں ورھے لئی اوہدی لو نوں
جندرا وجا
میرا پتر پورن
مینوں کدے نہ لبھا
میں مڑ چھاں دی
جون ہنڈھاندا سوچن لگا
نہوآں دے سنگ
غم دیاں قبراں کھودن لگا
کرماں دی کالکھ نوں
مر مر بھوگن لگا
سوچن لگا
کہ دھرتی 'تے جون ہنڈھانی
اگّ دی ندیؤ ں
جیوں بکاں تھیں پینا پانی
کجھ پینا
کجھ کر جانا
رس ورلاں تانی
اترپتی تے لجیا دے
کالے کمرے وچ
اک دوجے دے انگ ولس کے
اگنی کھانی
جیوں سوراں دی
پھردی ڈھانی
ورمن
ہاں متر !
توں سچ کہندا ہیں
اگّ بن اگّ دی
عمر ہنڈھانی
جیوں جیوے مچھی بن پانی
ہر بالن نوں
اگّ بنن لئی
پیندی ہی ہے اگنی کھانی
انج تاں ہر اگّ
اگّ ہندی ہے
چلھے بلے جاں مڑھی-مسانیں
پر جو اگّ نہ
لامبو بندی
اوہ اگّ ہندی درد-رنجھانی
جے اچھراں دی
کچی اگّ سی
تاں سی پھوکاں نال مگھانی
جاں اس تے پا دندا پانی
ہڈاں تائیں گھن ہندی ہے
دو چتی دی
جون ہنڈھانی
انج تاں متر
میت پیارے
ہر کوئی کچی اگّ نوں کھاوے
بلدی اگّ نوں وی ہر کوئی
کچی کہہ کے
عمر لنگھاوے
ہر بلدی اگّ
چمن پچھوں
کچی اگّ دا روپ وٹاوے
سپنے دی
سپنی وی اک دن
اگّ دی سپنی
ہی بن جاوے
سلوان
سپنے تے
اگّ دی سپنی وچ
میرے متر انتر ہندے
اگّ دی سپنی سدا پالتو
اس دا ہتھ وچ
منتر ہندے
جے سپنے دی سپنی ڈنگے
اس دا انت
بھینکر ہندے
اگّ دی سپنی جے ہے شعلہ
تاں اوہ اک بسنتر ہندے
اگن-سرپنی
جیوندا سچ ہے
چیتن-دیہن دا کنکر ہندے
سپن-سرپنی
جھوٹھ، نررتھک
سپنے دا اک جنتر ہندے
ورمن
سجن ! دوست !
بہادر بندے
سپنے توں کوئی سچ کیہ منگے
ساڈی عمرہ تاں لنگھ جاوے
پر سپنے دی
اؤدھ نہ لنگھے
ایہہ ساڈے دھر اندر کدھرے
پٹھے چمگدڑاں وتّ ٹنگے
کالے رکھ، قسمتاں والے
تے پھل کھاندے رنگ-برنگے
کوئی کوئی سپنا کرماں سیتی
کدے کدے سچ بن کے لنگھے
کسے کسے چہرے 'چوں سانوں
سپن-سرپنی
آ کے ڈنگے
اس دا ڈنگیا کجھ نہ منگے
منگے تاں
اوہدی چھوہ نوں منگے
دن-دیویں جاں سونا منگے
پر نہ چھوہ
نہ سونا ملدا
عمر اساڈی دھکھ دھکھ لنگھے
ساڈی دیہہ ہی، ساڈے ساہ توں
اک دن نیویں پا کے لنگھے
ساڈا سورج
ساتھوں سنگے
سلوان
ہاں متر !
توں سچ کہندا ہیں
ہن تاں سورج
ڈھل چلیا سی
دھپّ دا بالن بل چلیا سی
سپن-سرپنی والا سپنا
ہن مٹی وچ
رل چلیا سی
پر کل سپنا اکھیں تکّ کے
مینوں مڑ کے
چھل چلیا ہے
میری مہک-وچھنی روح 'تے
مڑ کوئی چیتر
مل چلیا ہے
ورمن
میں وڈ-بھاگا
اس مٹی 'چوں
جے تینوں تیرا سپنا لبھے
کہڑی روپ وتی ہے ایسی
مینوں وی کجھ
پتہ تاں لگے ؟
سلوان
ہاں متر ! اوہ کرن جیہی جو
ستّ-انیندے نیناں والی
کوہ کوہ لمے والاں والی
نیم-اداسے انگاں والی
ددھیں دھوتے رنگاں والی
لمّ-سلمی چندن-گیلی
بھارے جہے نتمبھاں والی
موتی-ونے دنداں والی
لوناں !
جہڑی کل اتسوَ وچ
چنی سی یوتی سنگاں والی
سپن-سرپنی ڈنگاں والی
ورمن
لوناں ……!
بارو شودر وی دھی ؟
سوہنی، چنچل کومل انگی
پر پچھلے جنماں دا پھل ہے
جویں اپچھراں، پر بھٹّ-انگی
مدھرا دے وچ جیوں جل-گنگی
سندر نعر کسے راجے دی
سنبھوَ نہ
ہووے اردھنگی
سلوان
جے لوناں
شودر دی دھی ہے
نردوشی دا دوش وی کیہ ہے ؟
ورمن
دوش !
دوش تاں اس دے کرماں دا ہے
یاں پھر پچھلے جنماں دا ہے
سلوان
نہیں نہیں !
کجھ دوش نہ اس دا
دوش تاں ساڈے بھرماں دا ہے
جاں پھر ساڈے دھرماں دا ہے
دھرم
جو سانوں ایہہ کہندے نے
مندراں دے وچ سنکھ وجاوو
وٹیاں دے وچ شردھا رکھو
پتھراں اگے دھوف دھکھاوو
پر جے مانو مردا ہووے
مردے منہ وچ بوند نہ پاوو
اک دوجے دے
لہوآں دے وچ
اپنے اپنے ہتھ ڈباوو
آؤندے مانو جوگا رلکے
کھیتیں رجّ کے کوجھ اگاوو
تواریخ دی چھاتی اتے
رنگاں والے ناگ لڑاوو
سمیاں دے شمشانگھاٹ 'تے
اپنی اپنی مڑھی بناوو
کہڑا دھرم
تے کہڑا رنگ ہے
سنگمرمر دے خطبے لاوو
دھرم، تاں میرے متر اوہ ہے
جو نہ لہو دا رنگ پچھانے
جو سبھناں نوں اک کر جانے
مانو دی پیڑا نوں سمجھے
مانو دی پیڑا نوں جانے
اسیں تاں سجن !
سبھ شودر ہاں
بھٹّ-انگے تے سہج-وہونے
وکھ وکھ لہوآں دے رنگ لے کے
دھرماں ویہڑے کریئے ٹونے
کرم-وچھنے جنم-وہونے
اتوں مٹھے وچوں لونے
کل جو متر
دہوں مریا سی
کی اوہ مڑ کے اج مر سکدے
جاں جو کل نوں مرنا حالے
کسے وی حیلے اج مر سکدے ؟
اج دا دہوں تاں
سجن میرے
اج چڑھ سکدے، اج مر سکدے
بیتے جنماں دے کرماں دا
دوش کسے سر
کنج چڑھ سکدے
جو مریا
سو مر چکا ہے
جو جیوندا سو مر جاویگا
جاں جو جمنا وی ہے حالے
اوہ وی سورج ٹھر جاویگا
بھوت، بھوکھ دا ناگ نہ سنبھوَ
اج دی دھپّ نوں
لڑ جاویگا
ورمن
منداں، دھپّ نوں ناگ نہ لڑسی
اج دا دہوں نہ
اس توں مر سی
پر کرماں دے ناگاں اگے
کوئی ماندری
کیکن کھڑسی ؟
کرم تاں ایسے ناگ زہریلے
جو سمیاں توں جان نہ کیلے
ایہہ جنماں تکّ پچھا کردے
کسے وی حیلے، کسے وسیلے
اسیں جاں ککھاں دی
جون ہنڈھادے
ایہہ تاں اوتھے وی آ جاندے
اسیں جنمیئیں
ایہہ جم پیندے
ایہہ ساڈے متھے وچ رہندے
نت ساڈی قسمت نوں ڈنگدے
وسّ گھولدے
موج مناندے
سلوان
ایہہ توں نہیں
تیرا بھرم بولدے
تیرا سیمت دھرم بولدے
ورمن
جے ایہہ میرا
بھرم بولدے
جاں کوئی سیمت دھرم بولدے
تاں میں کہنداں
تیرے اندر
کام-سمندر پیا کھولدے
سپنے دی سپنی دا کالا
تیرے اندر
زہر بولدے
سلوان
نہیں نہیں
ایہہ کام نہیں ہے
میرے اندر تاں میرے سجن
کوئی ایسا شیطان نہیں ہے
میرے اندر تاں میرے متر
سدا بغاوت ہے اک دھکھدی
کیوں دھرم دے ناں 'تے دنیا
اک دوجے دے منہ 'تے تھکدی
کیوں مانو نوں نفرت کردی
جمی مانو دے ہی ککھّ دی
بھرماں والے ویوہ-چکر توں
کیوں کر اسدی جان نہ چھٹدی
باقی سپن-سرپنی بارے
میں میرے متر
ترلا پاندا
میں تاں ورھیاں توں میرے سجن
دھپّ چھاواں دی جون ہنڈھاندا
جے میری جھولی دھپّ نہ پائی
اپنا سورج
آپ بجھاندا
ورمن
میرے سجن
ایہہ کی کہندیں ؟
بھٹّ- انگی لئی نیواں پاؤندیں
توں اس نوں اردھنگی نہ چن
مل سکدے باقی جو چاہندیں
بھٹّ-انگی دا سچا پنڈا
آ جاندا ہے
جے توں کہندیں
سلوان
نہیں، نہیں
میں ایہہ نہیں چاہندا
نہ ایسا میں پاپ کمائٔے
نہ ایسا میں پاپ کماندا
میں تاں سپن-سرپنی دا بس
جنم جنم لئی
ساتھ ہاں منگدا
جنم جنم لئی
ساتھ ہاں چاہندا
( راجے ورمن دی بیوی کنت کمرے 'چ
پرویش کردی ہے تے ورمن
نوں خطاب کردی ہے ۔)
کنت
نمسکار، ہوئے سوامی میرا
باراں اہلے کھڑی کھڑی میں
سن چکی
وکھیان بتھیرا
میرے سوامی
نیر جے گندہ
گنگا تائیں آ مل جاوے
اوہ سارا گنگا کہلاوے
پوجن-ہارا ہی ہو جاوے
کیوں سنبھوَ نہ
جیکر لوناں
ویر میرے دے لڑ لگّ جاوے
کیوں کر مڑ
شودر کہلاوے ؟
ورمن
چاترک سوانت بوند ہی پیوے
اوہ تاں گنگا کدے نہ جاوے
لکھ پوتر ہوون پانی
اوہ نہ اس نوں جیبھ چھہاوے
بے شکّ کاگ نے کالے ہندے
پر کوئی
کوئل نہ کہلاوے
کنت
بے-شکّ
کوئلاں، کاگ نے کالے
پر کوئلاں دے بچے پالے
سنبھوَ ہے
ویرے گھر لونا
مڑ کے بجھیا
سورج بالے
ورمن
میں چاہنداں
سورج بل جاوے
پر خورے کیوں
لجیا آوے
اودھے-پریئے
کی آکھنگے ؟
اچھراں تائیں جمن والے
ڈرداں کوئی حرف نہ آوے ۔
سلوان
حرف تساں 'تے
تد آویگا
جد سلوان وی
مر جاویگا
ورمن
ایہہ اچھراں سنگ
وی انیاں ہے
اوہ تیرے
ویہڑے دی چھاں ہے
تے تیرے پتر دی ماں ہے
ناری جد اک
ماں بن جاوے
ناری نہیں
بے-جیبھی گاں ہے
کنت
ناری، نر دا
اوہ گہنہ ہے
نر دے گلّ وچ
تاں رہنا ہے
جے نر نوں
اس موہ لینا ہے
پر جے
نر نوں موہ نہیں سکدی
تاں اوہ ناری
ہو نہیں سکدی
اگن-سرپنی
ہو سکدی ہے
سپن-سرپنی
ہو نہیں سکدی
ایہدے نالوں
اگن-سرپنی
چنگا ہے
جیکر مر جاوے
مڑ ناری دی
جون نہ آوے
ورمن
کنتے !
پر ہر اگن-سرپنی
سپن-سرپنی
وی ہے ہندی
جے اک اکھ لئی
نرا کوجھ ہے
دوجی دے لئی
سہج ہے ہندی
رتی دی نیندر 'چوں ٹٹا
ہر ناری
سپنا ہے ہندی
پر جے تسیں
بڑے اچھک ہو
کیہو منتری تائیں جا کے
بارو دے گھر
جا کہہ آوے
کہ اوہ دھی دا
کاج رچاوے
تے میرے
متر لڑ لاوے
جو منگے
سو بخشش آوے
( سارے اٹھ کے چلے جاندے ہن )
تیجا انک
سیتا تے گیتا دے ناں
(لونا تے سلوان دا ویاہ ہو گیا ہے ۔
لونا اپنیاں دو سہیلیاں ایرا تے
متھری نال اپنے گھر دے اک کمرے 'چ
بیٹھی ویوندڑ وستر پائی، سوہرے-گھرہرے ٹر
جان توں پہلاں گلاں کر رہی سی ۔)
لونا
میں اگّ ٹری پردیس،
نی سئیؤ ،
اگّ ٹری پردیس،
اک چھاتی میری ہاڑھ تپندا
دوجی تپدا جیٹھ
نی میں اگّ ٹری
پردیس
اگّ دی عمرے،
ہر اگّ ٹردی
جا بہندی پردیس
ہر اگّ دے، بابل دے چلھے
سدا نہ اس دا سیک
ہر اگّ دے،
بابل دی جائی
ٹر جائے دور ہمیش
ایہہ کیہ اگّ دے لیکھ،
نی سئیؤ
ایہہ کیہ اگّ دے لیکھ ؟
ہر گھر دی،
کنجک دی آوے
جد وی اگن-وریس
ہر بابل دی نیند گواچے
بلدا وہڑھا ویکھ
ہر بابل
ور ڈھونڈن جاوے
ہر اگنی دے میچ
ہر اگّ ہی، چھڈّ جاوے سئیؤ
ہر بابل دا دیس
لا تلیاں 'تے
بلدی مہندی
پا کے اگّ دا ویس
نیں میں اگّ ٹری پردیس
پر سئیؤ،
میں کیسی اگّ ہاں
کیسے میرے لیکھ ؟
اک تاں مکھ دا، سورج بلدا
دوجے تھل پیراں دے ہیٹھ
تیجے بیٹھی،
مچدی دیہہ دے
اگن-برچھ دے ہیٹھ
پھر وی سئیؤ
بجھدا جاندا
اس اگنی دا سیک
جو بابل، ور ڈھونڈ لیایا
سو نہ آیا میچ
نیں میں اگّ ٹری،
پردیس
ایرا
سئیے !
اگّ دی جیبھ نہ ہندی
بول نہ بول کبول
اگّ دا کرم نہیں، کہ بولے
اپنی جیبھوں بول
اگّ تاں سدا،
ابولی جمدی
مردی سدا ابول
جو اگّ بولے، تھیئے کلنکی
جگّ نہ ڈھکدا کول
چلھ پرائی
ہڈّ بالنے
دینی عمرہ رول
بھتاں پچھے بہہ بہہ رونا
لینے اتھرو ڈوہل
ایس دیس دی،
ہر اگّ روغن
ویکھو نبضاں پھول
لہو تھکے تے اڈیاں رگڑے
پھر وی رہے ابول
ایہو ہر اک اگّ دی پونجی
آدی-جگادوں کول
سئیے اگّ دی جیبھ نہ ہندی
بول نہ بول کبول
لونا
سئیؤ نیں،
اگّ کیوں نہ بولے ؟
جیبھ دا جندراں کیوں نہ کھوہلے ؟
سانے جیبھ لوا ہر اگنی
میں چاہندی ہاں،
اچی بولے
کڑک-دامنی ساہیں گھولے
ایسی کڑکے، ایسی کڑکے
ستے اسماناں دے کنّ پاٹن
اے-راون دی،
دھرتی ڈولے
گونجن سبھے دشا دشاواں
ہر چلھے دی،
اگنی کھولے
ساڑ، پھوک دے بوہے بنے
ہوئے ظلم دے ورقے پھولے
کیوں کوئی ساڈے اگن سیک نوں
اک مٹھّ کنگنی بدلے
تولے ؟
ایرا
سن نی اڑیئے،
بھیناں لونا
کس تیری بدھ نوں کیتا ٹونا
اگّ دا پنڈا،
سدا ہے لونا
اگّ دا ہنجھو،
سدا الونا
ہر اگّ دی اکھ
ہر اک سدیئے
ایہو ان-بدھّ موتی سونا
اپنا جمیاں آپے پینا
پر اس اگّ نے
کدے نہ کونا
لونا
ایہہ میرا،
وشواس ہے ایرے
اک دن، اگّ اوش کوویگی
ہر اگّ دی اکھ،
ہنجھو دی تھاں
بلدی باغی رتّ سوویگی
جو آدم،
اگّ کھانے کیڑے
دا ابھیمان
اوش لوہویگی
ایرا
نہیں، نہیں،
ایہہ سنبھوَ ناہیں
اگّ دے لیکھیں سدا نے آہیں
اگّ دیاں،
آدم-جائے دے بن
سدا نجندیاں نربل، باہیں
پشتو-پشتی
اگّ سراپی
ایہہ ماراں اس دھر درگاہیں
اوہ آدم نوں
جنم دیویگی
دشمن پالو اپنی باہیں
اگّ دا دھرم،
سدا ہے بلنا
کدے بغاوت کردی ناہیں،
چاہے،
پوجا لئی کوئی بالے
جاں کوئی بالے،
وچ کراہیں
اگّ نوں،
اگّ دی ماں دا ور ہے
ستویں کوٹھی چرخی ڈاہیں
دکھ دی پونی،
اوتھے کتیں
جتھے کرن،
نہ جائے کداہیں
لونا
سن سکھیئے،
نی بھیناں ایرے
بھرم دا پنڈا کنج کوئی چیرے ؟
رکھ ہوون،
تاں چیرے عاری
بھرم کہڑی پھرناہی چیرے
بھرماں والے،
کالے کچّ نوں
چیر نہ سکن،
سچے ہیرے
بھرم، تاں ساڈے دھرماں جائے
جنہاں نے ساڈے،
کولے پیریں
شرماں والے سنگل پائے
جو نہ ساتھوں جان تڑائے
مریادا دے،
کلیں بجھی
ڈھوراں واکن روح کرلائے
پر نہ کلے جان پٹائے
تے ایہہ نسپھل،
جتن اساڈا
ساڈی ہی قسمت کہلائے
ہارے-ہٹے اسیں وچارے
اپنی اپنی،
سولی چکی
پھردے آواگون بنائے
سرگ، نرک دے
ڈھونگ رچائے
ڈھلا منہ کر، کہہ چھڈدے ہاں
ہر کوئی اپنی
قسمت کھائے
ایرا
پر لونا !
کجھ قسمت وی ہے
بھاویں سمیں دے کچے راہ 'تے
عمر دے اک پنجے جہے رتھ دی
کجھ گھڑیاں لئی،
اکری لیہ ہے
آخر اس وچّ
بھرم وی کیہ ہے ؟
لونا
جے کوئی،
قسمت ورگی شے ہے
تاں اوہ کرم-دھنی دی لے ہے
کرم کماون،
دی ہی جےَ ہے
متھری
پر لونا !
کجھ سمجھ نہ آیا
کیوں تیرے،
دل 'تے آ بیٹھا
دکھ دا مہا-کلچھنا سایہ ؟
توں تاں رام-رتن ور پایا
بھٹّ-انگیئے،
تینوں بھوں توں چکّ کے
اس تاں اچے تخت بہایا
رڑی راویئے،
بول نہ مندا
جس تینوں،
گنگا-جلی بنایا
امب وڈھا کوئی
کد تھوہراں نوں واڑاں کردا ؟
تھوہراں دا پھلّ،
کدے کسے نہ مندر چڑھدا
کد کوئی سورج،
دیوے دی پرکرما کردا ؟
مہرے خاطر،
کد کوئی اڑیئے،
شاہ نوں ہردا
نردھن دے تاں چھورے توں
ربّ وی ہے ڈردا
توں وڈبھاگی،
تیرا تاں،
اک شاہ ہے بردا
لونا
مینوں بھٹّ-انگی نوں
بھٹّ- انگا ور دیوو
موڑ لوو ایہہ پھلّ
تلی سولاں دھر دیوو
کھیہہ لؤ محل-چوبارے
تے جھکا گھر دیوو
جس کندھی دی اٹّ میں،
اوتھے ہی جڑ دیوو
مینوں بھٹّ-انگی نوں
بھٹّ-انگا ور دیوو
بے-شک چمبا، چمبا،
پر کملایا مندا
مہک -نکھٹے چمبے توں
ون-گیندا چنگا
بناں ہان،
جسماں دا پانی
بنے نہ گنگا
ادھ-انگے توں چنگا نی
مینوں بھٹّ-انگا
مینوں بھٹّ-انگی نوں ،
بھٹّ-انگا ور دیوو
ادھ-انگے دی، رانی توں ،
میں بھلی چماری
بجھے ہون کنڈ توں
چلھے بھری انگاری
چن چوتھ دے کولوں
چنگی رات-اندھاری
ہان نوں کہندے ہان
اگّ نوں اگّ پیاری
مینوں بھٹّ-انگی نوں
بھٹّ- انگا ور دیوو
نی میں اگّ نری
تے اگّ تلی دھر دیوو
متھری
پر سئیے
توں ایہہ نہ اکی گلّ وچاری
بیہی بھلی کتھوری
تازہ ہنگ ہے ماڑی
لونا
ہنگ سدا بلوان
کتھوری پل وچ مارے
پلاں چھناں وچ اس دی
ساری مہک اجاڑے
ہنگ نوں کوئی کتھوری
کیکن بولی مارے
متھری
میں سئیے
بولی نہ ماری
میں تیری سہِ انگن ہاں
اگّ دی پیڑ
پچھانن ہاری
متھری
میں سئیے
بولی نہ ماری
میں تیری سہِ انگن ہاں
اگّ دی پیڑ
پچھانن ہاری
لونا
سئیے نی
سن میریئے سئیے
اگّ دی پیڑ
پچھانے کہڑا ؟
اگّ دے دکھ نوں جانے کہڑا ؟
سئیے جد وی
اگّ جمدی ہے
اگّ دی امبڑی رو پیندی ہے
ہر امبڑی دی
ککھّ وچ سئیے
پتر دی خوشبو رہندی ہے
اگّ جمے
تاں دودھ سکّ جاندا
وچ کلیجے کھوہ پیندی ہے
بابل دی
پگّ دا رنگ کھردا
کنیں مندی سوٕ پیندی ہے
جنم-دہاڑے
بوہیوں کڈھن دی
بس چنتا ہو جاندی ہے
اگّ دی پیڑ پچھانے کہڑا ؟
اگّ نوں پیڑ
سدا رہندی ہے
کوئی نہ ایسی نعر دھرت 'تے
جو کہ پیڑ-وچھنی ہووے
سیکھے وانگ کباباں لا کے
جو نہ مرداں
بھنی ہووے
کسے دیس وچ نعر نہ ایسی
جو نہ حق توں
رنی ہووے
کوئی نہ نعر
جو ایس جہانے
وانگ قبر نہ سنی ہووے
جے کوئی ہے
تاں میں کہندی ہاں
اج اوہ میرے ساہویں آوے
سنے سندھوری مانگ میری دے
میری عمرہ
وی لے جاوے
متھری
جیکن دیوا
دیویوں بلدا
سئیے !
عمروں عمرہ بلدی
ہر ناری ہی رچن-ہار ہے
رچن-ہار نوں
موت نہ چھلدی
رچن-ہار جو وی رچدا ہے
اس 'چوں اپنی
عمر سننجانے
دوس، سال تے صدیاں والے
اوہ تاں پٹھے گیڑ نہ جانے
اپنی رچنا دے پنڈے 'چوں
اپنے ساہ دی مہک پچھانے
رچن-ہار
مرنا نہ جانے
لونا
سئیؤ !
ناری کیہ رچدی ہے
اگن-وریس جدوں مچدی ہے
وانگ پھلاں دے
آ رسدی ہے
جھوٹھی ڈار محبت والی
اس دا پنڈا
آ پچھدی ہے
چاہیاں، ان-چاہیاں دھرتی 'تے
ہڈّ ماس دا
بتّ رچدی ہے
مجبوری تاں رچنا ناہیں
ناری اس 'تے
خود ہسدی ہے
ایرا
دھرتی 'تے
جو کجھ سوہنا ہے
اس دے پچھے نعر اوش ہے
جو کجھ کسے
مہان ہے رچیا
اس وچ ناری دا ہی ہتھ ہے
ناری آپے نارائن ہے
ہر متھے دی تیجی اکھ ہے
ناری
دھرتی دی کویتا ہے
کلّ بھوکھ ناری دے وسّ ہے
پر جو
سوہنے توں سوہنا ہے
اوہ ہے بس ناری دی چوری
اس چوری بن
سبھ کجھ کوجھا
کلریں تیل-پلی جیوں روہڑی
ہر اگنی نوں
اگّ دا تالا
کوئی آدرش-سپنا لاندا ہے
پر آدرش-سپن نہ لبھدا
تے تالے نوں
جنگ کھاندا ہے
اگّ دا تالا
آخر سئیے
اک دن آپے ٹٹّ جاندا ہے
تے آدرش-ہینش کوئی سپنا
اگنی چوری کر لیندا ہے
اپنے چونکے
دب لیندا ہے
لونا
نی سئیؤ، نی کونجڑیؤ
مینوں ایسا تالا مارو
نہ کھلھے نہ بھجے بھاویں
لکھ ہتھوڑا مارو
دند-کھنڈ دا بھنوں چوڑا
کوڈ کلیرے ساڑو
حکم کرو میرے بابلے
جا راجے عرض گزارو
لے چلو کوٹ-سیال نوں
اک اگّ دی لاش کہارو
(لونا اچی-اچی رون لگّ
جاندی ہے، ایرا اس نوں چپّ
کراؤن دی کوشش کردی ہے ۔)
ایرا
نہ رو نی
چمبے دیئے جائیے
گڑ ہووے تاں ونڈ وی لئیے
پر دکھاں نوں
کنج ونڈائیے
اسیں تاں سبھے بھٹھّ جھوکن نوں
اڑیئے، اگّ دی جون ہنڈھائیے
نہ رو نی
چمبے دیئے جائیے
متھری
نی ایرا !
ایہنوں روون دے توں
داغ دلے دے دھوون دے توں
ہنجھو ساڈے دکھ ونڈاندے
اس نوں ہلکی
ہوون دے توں
سئیے ! ایس دھرتی دے جیواں
دی اکھ جیکر ہنجھ نہ ہووے
تاں سنبھوَ ہے
دکھاں لدی
ساری دھرتی پاگل ہووے
ہنجھو ساڈے
سو متر جو
بڑے پیارے تے بے-غرزے
ساڈے دکھ دی خاتر جہڑے
چپّ چپیتے
نے ڈگّ مردے
کہندے، ہنجھو سو وٹے جو
پیار نوں تولن
تکڑی چڑھدے
سو یاراں دی یاری نالوں
اک ہنجھو دی یاری چنگی
پیار دی بازی
جتن نالوں
پیار دی بازی
ہاری چنگی
(لونا دا پتا بارو کمرے 'چ
پرویش کردا ہے ۔)
بارو
ہر دھی دا دکھ
جانن ماواں
بابل جانن سار کیہ دھیے ؟
لوکی کہندے آئے غربت
نر-سنگھا اوتار نی دھیے
نہ ایہہ سانوں
اندر مارے
تے نہ باہر-بارر نی دھیے
وچ دلھیجیں
سنگھی گھٹے
کالے ہتھ پسار نی دھیے
نردھن دے گھر
دھی دا جمنا
قسمت نوں ہے ہار نی دھیے
اٹھ آ پہنچے، مورنیئے نی
ڈولا گھتّ کہار نی دھیے
باہر راجا آ کھڑھا
تے نال کھڑے
اسوار نی دھیے
واپس کوٹ-سیالے تائیں
سبھے ہوئے تیار نی دھیے
اک نردھن
بابل دا لے جا
انتم-وارم پیار نی دھیے
(ایرا نوں سمبودھن کرکے)
بارو
ایرا پتر
توں وی کجھ دن
ٹر جا لونا نال نی دھیے
پرچھاویں وتّ نال روھیں
تے پوری کریں سنبھال نی دھیے
جد ایہدا من
ورچ جائے تاں
مڑ آویں چمبیال نی دھیے
میرا تے نالے باپ تیرے دا
ایہو اک سوال نی دھیے
گھلدی رہیں
کسے ہتھ سانوں
اس دا حالَ
حوال نی دھیے
(سبھے روندے کمرے وچوں نکلدے
ہن ۔ اک ودائگی دا گیت
کڑیاں دے منہ 'تے آ جاندا ہے ۔)
چوتھا انک
اجیت، بلدیپ تے آشا بھونسلے دے ناں
(رانی اچھراں اپنے محل 'چ بیٹھی،
راجا سلوان دے دوجے ویاہ دی خبر
سن کے اپنی گولی نال ردن کر رہی ہے ۔)
اچھراں
کہڑے دیش دتی
دھی بابلا وے
جتھے لوکاں نوں دکھاں دی
سار کوئی نہ
جہڑے دیش چ چندرے سورجاں دا
دھپّ اپنی نال ہی
پیار کوئی نہ
آدم خور جنگل
گورے پنڈیاں دے
ڈالیں پتّ نہ پھلّ، پھلہار کوئی نہ
پنڈے ویچنے
تے پنڈے ملّ لینے
ہڈّ ماس توں بنا وپار کوئی نہ
جہڑے دیش ناری
بھوگے نرک کمبھی
جوتی پیر دی
ودھ ستکار کوئی نہ
گولی
رکھ حوصلہ
رانیئے صبر کرلے
رکھیں آس کیوں
مرد دی ذات کولوں
مرد ذات توں وفا دی آس کرنی
منگنی رشم
اماوس دی رات کولوں
اچھراں
میں نہ گولیئے، بھولیئے
وفا منگاں
میں تاں اکو ہی موت پئی
منگدی ہاں
مچے کالجا
جیبھے کڑلّ پیندے
کرنوں گلّ کچجی پئی سنگدی ہاں
میرے سنگھ 'چوں
میرا نہ ساہ لنگھے
کالے پندھ
نموشی دے انگدی ہاں
راجا ہوئے، چماری پرنائے آندی
پھڑ کالجا
پیڑ پئی تھمدی ہاں
گولی
مرد مشکے
جا بہندے نی کنجراں دے
کلی کاری چماری
دی بات کی اے
انگ چوپ کے پھوک جاں سٹّ دندے
پھیر پچھدے جی
تیری، ذات کیہ اے ؟
جہڑی کرن نوں
انگ چھہا بہندے
اوس کرن دی پھیر، اوقات کیہ اے ؟
لکھ سورجا
اوس دی بھرے حامی
پھیر اوہدا تے مرد دا
ساتھ کی اے
راتیں ہور
تے دنے نوں ہور ہندے
کرنی گرگٹاں دی بھلا
بات کیہ اے
اچھراں
نی میں گرگٹاں دے رنگ
سمجھدی ہاں
پر ایہہ مرداں دے رنگ
نہ سمجھ سکی
ڈنگ سمجھاں میں کالے کھڑپیاں دے
پر ایہہ مرداں دے ڈنگ
نہ سمجھ سکی
گولی
مرد لڑدے
دمونہیں دے وانگ رانی
جہنوں لڑن
ایہہ سدا ہی لڑی جاندے
ایہناں ڈنگیاں، اتے نہ ڈنگیاں وی
بھاگ ناری وچاری دے
سڑی جاندے
کئی وار
میں رانیئیں سوچدی ہاں
کہنے لیکھ سی لکھے نی ناریاں دے
چندن قسمتاں دے
ہتھیں چیرنے نوں
پٹھے دندے
کڈھائیے نی عاریاں دے
جون پنجرے
مرد دے بھوگنے نوں
کھنبھ نوچیئے
آپ اڈاریاں دے
نالے پتّ دئیے
نالے داعوے وی کریئے نی یاریاں دے
مال جت-جتا کے
موڑ دئیے
ایہناں چندرے سوم جواریاں دے
دئیے رنگنے نوں
رنگ کڈھ لیندے
جائیے اشکے نی
ایہناں للاریاں دے
پٹّ کتیئے
تے نالے بھجّ مریئے
لعنت سچیاں
تنداں کھلاریاں دے
ایہناں مرداں دی ذات دی
بھلی پچھی
ایس ذات توں رانیئے
بھلے کتے
بیہیاں کھائے کے راکھیاں کرن جہڑے
چھڈن در نہ
کھائے کے روز جتے
کھا جان نی کولیاں
لگر دیہیاں
پر ایہہ مرد
محبت دے نام اتے
سنگھدے پھرن
ایہہ دراں پرائیاں اتے
مرد رہن پرائیاں دے سدا بھکھے
نی ایہہ اوہ کتے
جو نہ کرن راکھی
سنھ ماردے
وفا دے نام اتے
دنے ہور دے دراں توں
ٹک کھاندے
راتیں ہور دے دراں 'تے
جا ستے
اچھراں
نی میں گولیئے !
دھپّ پئی عرض کردی
مینوں مینڈڑا سورجا موڑ دیوو
ادھے-نگریاں دی دھی
ہتھ جوڑے
میرے انگاں 'چوں اگّ نچوڑ دیوو
جاں نی عمر دی شاخ 'تے
ٹہکدی دا
میرا پھلّ حیاتی دا
توڑ دیوو
جاں نی غماں دی
شوکدی نیں اندر
کرو ڈکرے
تے مینوں روڑھ دیوو
جؤندے جی
نی کنت وسار دینا
ایس دیس دی نعر دے وسّ ناہیں
بجھ جائے سندھور جے
مانگ وچوں
ہندا کسے وی نعر توں
ہسّ ناہیں
ایس دیس ای کنت کرتار سئیے
لکھ ویل ہووے
ہندا دسّ ناہیں
نی میں جاندی
مرداں دے عیب سارے
مینوں مرداں دے عیب
توں دسّ ناہیں
ہووے ویلی جے مرد
تاں بخش دئیے
کنتے مندا نہ بولیئے
گولیئے نی
کنت روپ نوں کاہن کر جانیئے نی
اوگن مرد دے
کدے نہ پھولیئے نی
کدے اپنا
مرد نہ بھنڈیئے نی
پتّ اپنی آپ نہ رولیئے نی
مندر دیوتے دے
دیوا بال آئیے
کدے اوس دا صلہ
نہ ٹولیئے نی
گولی
ایہہ تاں نرا ہے
اندھ-وشواس رانی
اکھاں مند کے کھوہے دی من بھونی
ایس طرحاں
اس دیس دی نعر رانی
لکھاں جنم نہ دکھاں توں
مکت ہونی
اچھراں
ناری ناں ہی
اندھ-وشواس دا ہے
ناری سدا انیاں 'چوں جنم لیندی
ناری نام
اک ایسے احساس دا ہے
جویں زخم 'چ
پیڑ ہے گھلی رہندی
گولی
جے کر رانیئے
ایہہ وشواس تیرا
تاں توں ایویں
سلوان نوں رو ناہیں
اک چھڈّ پرنائے اوہ لکھ لونا
ایویں نیناں 'چ
ہنجھ پرو ناہیں
اچھراں
ایہہ نہ گولیئے نی
وشواس میرا
اک نعر کروپی پر کیہ آکھے
جہڑی نعر نہ کنت
رجھا سکی
نی اوہ دوش کسے سر
کیہ تھاپے
جیکر راکھواں
پنچھی وی اڈّ جائے
تاں وی گولیئے ڈاڈھڑا دکھ ہندے
پائے کنت وچھوڑا
جے نعر تائیں
اوہدا دین ایمان ہی
لٹّ ہندے
نہ تاں اوس بیچاری توں بیٹھ ہووے
نہ تاں اوس بیچاری توں اٹھ ہندے
دیہہ نین-پران
نہ رہن ماسہ
لہو ماس دا
سکھنا بتّ ہندے
نہ تاں کسے دے نال ہی
بول ہووے
نہ تاں کسے دے نال ہی
رسّ ہندے
میرے دل دا حالَ
اج ایکنا ہے
بیابان جیوں اک اجاڑ ہووے
ہووے سخر دوپہر
تے لو وگدی
تامبے رنگ مہینڑا
ہاڑ ہووے
دور دور تک کوئی نہ رکھ ہووے
ٹاویں ٹاویں کوئی
تھوہراں دی واڑ ہووے
اوس وچ اجاڑ ہووے
مڑھی بلدی
سر 'تے اڈدی
گرجھاں دی ڈار ہووے
ہووے ہوا وگدی نال ہچکیاں دے
اک چپّ آوازاں
رہی مار ہووے
ایوں جاپے
جیوں ڈین کوئی کرے پچھا
جیکر رتا وی کتے
کھٹکار ہووے
اک ڈر لگے
آوے جھنجھنی جہی
دوجی چیخ
کلیجیوں پار ہووے
نی کوئی کہو سلوان نوں
جا اڑیؤ
مینوں سنّ اجاڑاں نے کھا جانا
مینڈی چندری روح وچ
رون کتے
میرا سورجا مکھ
کملا جانا
مینوں اپنے چھوریوں ڈر لگدا
مینوں میریاں چھوریاں
کھا جانا
کہنا، پورن دے ناں دا واسطہ جے
اک وار آ مکھ
وکھا جانا
گولی
جہڑا دوس آؤنا
وچ قبر رانی
اوہ باہر تاں کدے نہ آویا ای
رائی گھٹے
نہ ودھے ہی تل ماسہ
دھروں متھے جو لیکھ لکھاویا ای
اساں ناریاں
مرداں دے پیر پھڑ-پھڑ
پیراں-ماریاں
مان گواویا ای
چن سروریں تیردا شیل بھاویں
وچ وہنیاں
کدے نہ بھاویا ای
اک عرض گزاراں
میں ناریاں نوں
جدوں اوس توں مرد خوشبو منگے
ناری منگ لئے
اوس دی ملکھ ساری
اوس چھن نہ
اوس دی جیبھ سنگے
کڈھے للھیاں، دوے اوہ لکھ جھانسا
اودوں تیک نہ نعر
خوشبو ونڈے
جدوں تیک نی مرد نہ حکم منے
سر بھار نہ ہو کے
دریں ونجے
پر توں رانیئیں
جھلّ کھلیر ناہیں
کاہدے لئی تں ہنجھو پئی روڑھدی ایں ؟
اک دینت نوں دیوتا
سمجھ کاہنوں
گورے ہتھ نمانیئیں جوڑدی ایں
جو نہ ماس توں ودھ
سواد جانے
خونی شکرہ پئی گھرے نوں موڑدی ایں
ہائے نی ناریئے
مینڈڑے وطن دیئے
جھوٹھے مرد لئی
جان کیوں توڑدی ایں ؟
ویکھ اندھ-وشواس
ایہہ ناریاں دا
کدے روہ آؤندے
کدے موہ آؤندے
اک چھن چاہواں ایہدی کراں پوجا
دوجا نفرتاں دے سر
چھوہ آؤندے
ایہہ مرد قصائی وتّ دمبیاں جو
بے-جیبھیاں ناریاں
کوہ آؤندے
روپ دھار پرمیشر دا
کنجھ خورے
الھڑ سپن نی
نعر دے چھوہ آؤندے
اچھراں
سرما کتی سی
اندر دے دراں اتے
اسیں مرداں دے دراں 'تے کتیاں ہاں
ٹکر ڈنگ دا
کھا اسیس دئیے
چھاویں کندھاں دی دھراں توں ستیاں ہاں
کجھ میچ
تے کجھ نہ میچ آئیاں
اسیں مرداں دے پیراں 'چ
جتیاں ہاں
جے میں بانجھ ہندی
تاں نہ دکھ ہندا
اوہدے ویہڑے میں چاننا روڑھیا نی
چن ہندیاں
چٹھّ ویاہ آندی
میری پیڑ دا ملّ نہ موڑیا نی
اک پتّ بھورے
دوجا پتی کھسا
متھا چھڈّ مقدرج ایوں دوڑیا نی
نی میں کتّ وننجاں
تے میں کتّ جاواں
مینوں کوئی وی
راہ نہ اہڑیا نی
پورن چھڈّ بھورے
مڑاں پیکیاں نوں
ایہہ وی گولیئے بات نہ ٹھیک جاپے
دھیاں
مان کی کرن نی پچھلیاں 'تے
دھیاں کدوں نے کھڑدے
نی موڑ ماپے
جیکر ماپیاں دے گھر
مڑن دھیاں
وجے ڈھول نموشی دا کلّ پاسے
نی میں ڈراں
کہ ڈاڈھی کچجڑی میں
خورے جگّ وللی نوں
کیہ آکھے ؟
گولی
مرد منگدے
رانیئے پنڈیاں نوں
کوئی وی مرد نہ کدے سنتان منگے
کام-دیو دا پتّ
ہر مرد زہری
ایس لئی نہ نعر نوں کدے ڈنگے
اوہ تاں ڈنگے
کہ انتر دی بھٹکنا دے
لامبو مچدے رتا ہو جان ٹھنڈے
اک وسّ زہریلی
ہے واشنا دی
جہڑی مرد نی
نعر نوں روز ونڈے
اس وسّ دا پھل
سنتان رانی
ناری وسّ ہے گربھ وچ لئی پھردی
اک ذہنی عیاشی
منکھ دی نوں
ناری ککھّ دی پیڑ ہے کہی پھردی
ایویں ممتا
دے نشے 'چ چور ہو کے
ناری ستّ اسماناں 'چ پئی پھردی
ناری مرد دے
کوجھ تے کوڑ نوں وی
ایویں وفا دا نام
ہے دئی پھردی
وفا نام نہ رانیئے
واشنا دا
وفا نام ہے پھلاں 'چ مہکدا نی
جویں دھپّ وچ
موتیا رنگ گھلیا
ساگر جیکنا چن نوں سہکدا نی
چن سمجھ
چکور جیوں اگّ اتے
کھنبھ ساڑنے تائیں آ بیٹھدا نی
پر نی گٹھاں تھیں
نعر نوں مرد من کے
جھوٹھا وانگ کسمبھڑے
ٹہکدا نی
کجا بھجے
تاں سٹدے کھولھیاں تھیں
نعر بھجے
تاں مڑ جائے ماپیاں دے
جگّ ہسّ پیندا
جمن والیاں 'تے
دکھ منن پرائے کیوں ہاسیاں دے
کدے منگوآں
موت نہ آ جاندی
کڑے رانیئے گرجھاں دے آکھیاں دے
جمن والے
تے دوسرا ربّ سچا
متر دو ہی
دلاں دے پاٹیاں دے
اچھراں
رسے یار
تاں گولیئے من جاندا
رسی نعر نہ کوئی منا سکدا
اگّ لگی
جیوں بانس دے جنگلاں نوں
کنا ورھے، نہ میگھ بجھا سکدا
رسی نعر
تے جگّ ہوئے اک پاسے
کوئی نہ اوس نوں پھیر ہرا سکدا
اٹھاں کوٹاں دے دگدھ
وی آؤن بھاویں
اوہدا پیر نہ کوئی
ہلا سکدا
پر میں رساں
تاں گولیئے کننج رساں
کہدے آسرے پورن نوں چھڈّ جاواں
تدوں تیک
کیہ مڑاں میں پیکیاں نوں
پتر بھوریوں جے نہ کڈھ جاواں ؟
ٹھاراں ورھے دی سہکدی
اج کیکن
رکھ آیا بہار 'تے وڈھّ جاواں
جے نہ ماں ہوواں
ٹکی اگدے نوں
چھڈّ ملکھ سلوان دا
لدّ جاواں
ناری
پتی دا ہجر تاں سہِ جاندی
پر پتّ دا ہجر نہ سہِ سکے
جھنجھن ویل بے-جڑھی وتّ
نعر جیوے
پر پتیاں باجھ نہ رہِ سکے
بناں پتّ
ایوں نعر مجبور ہووے
جویں پانی 'تے لیک نہ وہِ سکے
جویں ودھوا نوں
کسے تھیں عشقَ ہووے
پر اوہ کسے نوں
کدے نہ کہہ سکے
سکّ سوکناں ہندیاں
ککراں دے
موئیاں کھلاں وی جو رنگ لیندیاں نی
بیہے مرد نوں
مسکڑی نال مارن
عقل دشرتھاں دی ڈنگ کھاندیاں نی
رام کسے دا
وناں نوں ٹور دیون
بھرت اچڑے تخت بہاندیاں نی
سچ سوئی دے نکیوں
اوٹھ لنگھے
جھوٹھ سوکناں، سچ کماندیاں نی
جدوں پتّ دی گولیئے
یاد آوے
میرے آندریں سرکڑا رڑکدا نی
دھکھے کالجا
جگر 'چ سلّ پیندے
دل وانگ مردنگ دے دھڑکدا نی
متھا پاٹدا
جسے 'چ پین چنگاں
بھامبڑ دھنی دے لاگے جہے بھڑکدا نی
بلھ سکدے
جیبھ کملا جاندی
ساہ سنگھ دے وچ ہی
اٹکدا نی
نی میں ڈراں
کہ لونا نہ لونا بھنے
نی کوئی ہور نہ چن چڑھا جاوے
پہلاں کھا گئی
سرے دا سائیں میرا
میرا پتّ وی کدھرے نہ کھا جاوے
ٹونیہارناں
ایہناں پہاڑناں دے
روپ ویکھ نہ کوئی نشیا جاوے
لکھاں جنم تھیں اوس دی
روح بھٹکے
جہڑا ایہناں نوں انگ چھہا جاوے
ٹونے، جڑیاں
تے دھاگے تویت کہندے
پہلوں جمنوں ایہناں نوں آ جاوے
مردہ کڈھ کے
قبر 'چوں بھوگ کر لئے
جے کوئی مرد نی نعر نن بھا جاوے
میں ساں سوچدی
پورن دا بھوریوں ہی
بس نکلدے کاج رچا دیساں
متھے چتر کے
آپ میں ڈھولکاں دے
شگن بھیں کے گون بٹھا دیساں
ونڈوں بھاجیاں
مہندی 'چ ہتھ رنگوں
وٹنے ملکھ دی گلھ 'تے لا دیساں
حور مرمری
لبھّ بلور ورگی
پتر پورنے دے لڑ لا دیساں
رہی دلاں دی
دلاں 'چ گلّ ساری
چاء مرے کوارے ہی گولیئے نی
جہڑے ویہڑے
کلیش نی آن وڑدا
اوس ویہڑے 'چوں خوشی نہ ٹولیئے نی
کہندے
گھراں 'چ بھوت پریت وسن
بول کندھ توں اچی جے بولیئے نی
گھر ہوئے کلیش
تاں تھیہ تھیوے
رتّ الو دی دراں 'تے ڈوہلیئے نی
جیوے لونا
تے جیوے سلوان اس دا
ڈھلے سورجاں دھپّ توں کیہ لینا ؟
تھوڑھی لنگھ گئی
تھوڑھی ہے لنگھ جانی
اساں کھچّ دھروہ کے جی لینا
مکھوں کدے سلوان نوں آکھنا نہیں
اساں جیبھ نوں ہوٹھاں 'چ سی لینا
پاسے ماردے
عمر دی رات لنگھو
مٹھا زہر
جدائی دا پی لینا
گولی
جیویں شاہنیئیں
میریئے رانیئیں نی
میتھوں تینڈڑا دکھ نہ ویکھ ہندا
کھادھا لون
میں تیریاں چھنیاں دا
ردن ویکھ نی کالجے چھیک ہندا
لگی اگّ
نصیبے نوں ویکھ تیرے
میتھوں سہِ نہ چندرا سیک ہندا
روپ رون
تے کرم نے بہہ کھاندے
سارا قدرتاں دے ہتھ بھیت ہندا
اک عرض کردی
جے نہ برا منیں
چار دناں لئی پرط جاؤ ماپیاں دے
پون پانی وی بدلیاں
جند مہکے
پانی بھلے پر پیکیاں پاسیاں دے
پاسہ پرتیاں
روگی دا روگ گھٹدا
دکھ ودھن اکلیاں بیٹھیاں دے
گنگا جائے کے
بھاویں نہ پاپ دھلدے
کجھ وہم پر رڑھن
نی نھاتیاں دے
تینڈا پتّ نی مینڈڑا پتّ رانی
چنتا اوس دی
رکھ نہ رائی سینے
پورن بھوریوں
نکلنے تیک رانی
پورے پئے نی
ہالڑے پنج مھینے
اجے اکھلی
موہلا نی مارنے نوں
پکے دھان دا
کسمتیں ہوئے چینے
روز جائے کے
اوس دی خبر لیساں
رکھاں میں وی
ماں دا درد سینے
اچھراں
جا نی گولیئے
آکھ رتھوان تائیں
پلاں چھناں تھیں
رتھ نوں جوڑ دیوے
دھی کسے بگانڑے
بابلے دی
اودھے-نگر دے
محلاں نوں موڑ دیوے
جہڑی ویل ودھائی
سلوان ویہڑے
جڑوں پٹّ دیوے
پھلاں نوں توڑ دیوے
میری
غماں دے کالیاں پتناں 'تے
کالی بیڑی
حیاتی دی بوڑ دیوے
( اچھراں سسکیاں بھردی ہے۔ گولی اٹھ کے چلی جاندی ہے ۔)
پنجواں انک
عما، ارملا تے انوں دے ناں
(پورن بھوریوں نکل کے کجھ دناں توں
لونا دے محلاں 'چ ٹھہریا ہویا
ہے ۔ لوناں اپنی سہیلی ایرا نال محل
دے چبوترے 'چ بیٹھی گلاں کر رہی ہے۔ باہر
نکا نکا مینہہ ورھ رہا ہے ۔)
لونا
سئیے !
ایہہ دن کیسے آئے
بھجے سجے تے السائے
گگنیں کالے گھنیئر چھائے
ستے رنگ پروہنے آئے
ہنے تاں دھپڑی باغاں وچ سی
ہنے تاں دھپڑی اڈّ گئی بیلے
ہنے تاں دھپڑی نظر نہ آئے
ہنے تاں مندر دے کلساں 'تے
بیٹھی مند مند مسکائے
ہنے تاں امبر کھڑ کھڑ ہسیا
ہنے تاں نینیں ہنجھ بھر آئے
ہنے دامنی گل دا گہنہ
ہنے تاں سپنی وانگ ڈرائے
ہنے تاں جنگل مور بولیا
ہنے تاں رکھ وچ رون بمبیہے
ہنے جھلاریں دادر ہسے
ہنے تاں کوئل پئی کرلائے
ہنے تاں شام گھٹا وچ بگلے
میگھ-برچھ دے پھلّ سن لگدے
چٹے کنول سروور تردے
ہنے تاں دھرتی نھاتی دھوتی
ہنے تاں اس نے وال ودھائے
اویں تاں اڈدے جاندے سارس
جویں کسے نے ہار گندائے
تے دھرتی دی جویں پجارن
امبر دے دیوتے گل پائے
ہنے تاں سئیے کیہ پئی سوچاں
اس رتے میں مرنا لوچاں
کہندے اس رتے جو مردا
سیت سانولی گھٹ بن جائے
مڑ دھرتی دی جون نہ آئے
پر اینے وی بھاگ نہ سئیے
میں چندری نوں موت ہی آئے
تیری سخی سہیلی لونا
میگھلیاں دی جون ہنڈھائے
ہو کے بوند بوند کر جائے
میں موئی نوں کجھ نہ سجھدا
نہ مینوں کجھ سمجھ ہی آئے
لونا توں اج لونا تیکن
سئیے کوئی وی راہ نہ جائے
لونا دے انتر دی لونا
اج لونا توں دور بڑی ہے
اگّ دا اک جنگل ہے جس وچ
اوہ نر-شبد اڈول کھڑی ہے
ہر سو اگن-پشپ مہکے ہن
اگّ وچ اک مہکار رلی ہے
کتے کتے کوئی اگّ دی تتلی
اگن-پشپ 'تے اڈّ رہی ہے
دسیں دشاویں اگّ ہی اگّ ہے
اگن-کتھوری ہلّ رہی ہے
ساوی اگّ دے چہکن پنچھی
سوہی اگّ دی گھٹا چڑھی ہے
پر اگّ دے جنگل وچ لونا
سنّ، سیت تے ٹھری ٹھری ہے
سنیں تاں سئیے سچ دسدی ہاں
جد میں پورن نوں تکدی ہاں
جویں کوئی کویتا رچدی ہاں
اگن-لوک وچ جا وسدی ہاں
ساہواں دے وچ صندل مولے
تن 'چوں مہک چندن دی آوے
دل دی مرگاولی سہاوے
اگّ دا مرگ کتھوریا جاوے
اگّ دا مرگ جاں چنگیاں بھردا
کلّ دیہی دا جنگل ڈردا
ساہ دا پرا چھتابی وگدا
کوئی کوئی پتّ عقل دا جھڑدا
پر ایہہ اگّ دا مرگ نہ چردا
اندر واڑ دیاں لکھ متاں
ایس مرگ دا کیہ کیہ دساں
کالے کپڑیں بنھاں اکھاں
بنھ حیا دے پاوے رکھاں
اگّ دا مرگ میں کیکن ڈکاں
نہ ایہنوں باغ باغیچہ بھاوے
محلاں دی چھاں راس نہ آوے
نہ راجے دی سیج سکھاوے
نہ سونے دی گھاہ ہی کھاوے
اگّ دا مرگ انگارے چاہوے
مرے پیا پورن دے ہاوے
ایرا
لونا !
ایہہ توں کی کہندی ہیں
اگن-مرگ تے اگّ دا جنگل
ایہہ کی بات جہی پاندی ہیں
توں پورن توں کی چاہندی ہیں ؟
لونا
اگن-مرگ لئی اگّ چاہندی ہاں
ایرا
اگّ چاہندی ہیں
اوہ تاں اک وورجت اگّ ہے
ایہہ کی کوڑ بکی جاندی ہیں ؟
اس اگّ دے پنڈے وچ تیرے
اپنے پنڈے دی ہی لوء ہے
اس دے منہ وچ اچھراں دی نہ
تیرے دودھ دی وی خوشبو ہے
تیری تے پورن دی اگنی
عمر 'چ بے-شکّ ساویں کوہ ہے
پھر وی تیری ککھّ وچ سئیے
اس دے گربھ-جون دی چھوہ ہے
پورن دی کچّ-انگی رتّ 'تے
جنم پیڑ دا مٹھا موہ ہے
ٹھیک ہے تیری چندن دیہی
رچن-پیڑ توں اجے اچھوہ ہے
پر رشتے احساس دے پھلاں
دی چرجیوی جہی خوشبو ہے
لونا !
کدے وورجت اگّ نوں،
سچ کہندی ہاں، ہتھ نہ لائیں
اگن-مرگ دی پورن اگے
جیون جوگیئے بات نہ پائیں
دھرتی دی ناری نوں ویکھیں
چرتر-ہینر نہ کدے کہائیں
پورن نوں پتر کر جانیں
پتر-بھوگتر کدے نہ چاہیں
اگن-مرگ نوں ویچ قصائیاں
اس دی پٹھی کھلّ لہائیں
سارا چمبا دیس نہ بھنڈیں
بابل دے سر کھیہہ نہ پائیں
لونا
ایرا !
توں وی سچ سنایا
توں وی لونا دے زخماں 'تے
متاں دا بس لون ہے لایا
تینوں وی کجھ سمجھ نہ آیا
دھرمی بابل پاپ کمایا
لڑ لایا میرے پھلّ کملایا
جس دا اچھراں روپ ہنڈھایا
میں پورن دی ماں
پورن دے ہان دی !
میں اس توں اک چمن وڈی
پر میں کیکن ماں اوہدی لگی
اوہ میری گربھ-جون نہ آیا
سئیے نی میں دھی ورگی
سلوان دی ۔
پتا جے دھی دا روپ ہنڈھاوے
تاں لوکاں نوں لاج نہ آوے
جے لونا پورن نوں چاہوے
چرترہین کہے کیوں
جیبھ جہان دی ۔
چرترہین تے تاں کوئی آکھے
جیکر لونا ویچے ہاسے
پر جے ہان نہ لبھن ماپے
ہان لبھن وچ گلّ کیہ ہے
اپمان دی ؟
لونا ہووے تاں اپرادھن
جیکر اندروں ہوئے سہاگن
مہک اوہدی جے ہووے داغن
مہک میری تاں کنجک
میں ہی جاندی ۔
سئیے نی مینوں دے نہ متاں
درد دلے دا کیکن دساں
رشتہ کنجھ پچھانن اکھاں
اگّ ملی نہ لونا نوں
جے ہان دی ۔
اگّ دا رشتہ ساڑن تکّ ہے
اگّ دا رشتہ چانن تکّ ہے
اگن-مرگ نوں مارن تکّ ہے
ہور جوانی رشتہ نہ
کوئی جاندی ۔
سئیے جد میری کنچن-دیہی
سیج سلگدی چھوہ آؤندی ہے
آپے 'چوں مینوں بو آؤندی ہے
اس چھن دی بے-چینی
توں نہ جاندی ۔
اوہ چھن ہندا سورگوں وڈا
بھنی جہی مہک وچ بھجا
مدرا دے سرور وچ ڈگا
اوہ چھن سئیے کوئی کوئی
جندڑی ماندی ۔
میرا وی جد اوہ چھن آوے
لونا 'چوں لونا مر جاوے
اس چھن دی مینوں مہک نہ بھاوے
کھان پوے مینوں سیج کڑے
سلوان دی ۔
اوہ چھن دیہہ وچ جد بلدا ہے
متھے دے وچ سپّ چلدا ہے
سئیے مینوں ایوں لگدا ہے
گربھ پیڑ جہی پیڑ
جویں ہاں ماندی
پنڈے دی مٹی 'چوں سپنا
چھاندی ۔
اوس اگن-چھن میں روندی ہاں
اوس اگن-چھن میں ہسدی ہاں
اگن-پھلاں دے جنگل دے وچ
ننگی-الفی جہی نچدی ہاں
اپنے ہی پرچھاویں کولوں
دور دراڈے پئی نسدی ہاں
ایوں لگدا ہے جیوں انی ہاں
پھر وی سبھ کجھ پئی تکدی ہاں
گربھ-وان سپنی دے واکن
اپنا آپ ہی ڈسدی ہاں
پھر !
ہر دوس دے تڑکے ہوئے
درپن دے اندر
اپنے زہر-ولسے چہرے نوں تکدی ہاں
ہر چہرہ
میرے 'تے ہسدا
ہر چہرے 'تے میں ہسدی ہاں
اپنے چہرے دی ولگن وچ
جا پھسدی ہاں
اپنے ہی چہرے دیاں کندھاں
میں ٹپدی ہاں
کندھاں ٹپّ ٹپّ میں ہفدی ہاں
پھر تکدی ہاں
کہ ایہہ کندھاں کوہاں تیکن
انج پھیلیاں
کہ کدھرے وی انت نہ ہوون
میں ایہناں کندھاں 'تے روواں
ایہہ کندھاں میرے 'تے روون
ہر چہرہ
ایہناں کندھاں اہلے ونگا جاپے
لونا توں لونا دے
نقش نہ جان پچھاتے
پھر ایوں جاپے
ایہہ کندھاں لونا 'تے ڈگن
رات براتے
تے لونا دی ہوند گواچے
جاں پھر لگدا
مینوں چانن وچ وی
اپنا آپ نہ لبھدا
میرا ہی چہرہ نہ میری
دیہہ 'تے سجدا
میرا کوئی وی نقش
نہ مینوں میرا لگدا
اپنے چہرے دے نقشاں دی
بھیڑ جڑی 'چوں
اپنا ہی چہرہ نہ لبھدا
سبھ کندھاں دے ہیٹھاں دبدا
سئیے !
کجھ وی سمجھ نہ آؤندی
سئیے !
کجھ وی پتہ نہ چلدا
رنا-منا بس دن بھر جلدا
اک سدیوی بھٹکن جہی وچ
مر مر جیوندا
جیوں جیوں مردا
ہر دہوں دا جاں سورج چڑھدا
من اےداں محسوس ہے کردا
کرناں سنگ کرناں بن اڈدا
چانن دی چالے ہے چلدا
ہر زرے دے منہ نوں تکدا
ہر اک پون دا بلاّ پھڑدا
کدے پتالیں ایہہ جا لہندا
امبر دی کدے پوڑی چڑھدا
خورے جھلا کس نوں لبھدا
خورے جھلا کی ہے کردا ؟
اک پل وی کدھرے نہ کھڑھدا
جاں پھر سئیے ایکن لگدا
جیوں لونا نے ہر اک دہوں دا
جنم جنم توں دینا قرضہ
جو ہر چھن ہے رہندا سوندا
جو ہر پل ہے جاندا ودھدا
دن بھر بس بے چینی دل نوں
کھاندی رہندی
جاں خشبوئی دل سڑدے دی
آؤندی رہندی
جاں خاموشی موک برہڑا
گاؤندی رہندی
لونا ہی لونا 'تے ہسدی
لونا توں لونا شرماؤندی
ہر پل
اگن چھناں دی سپنی
روح دیاں کلریاں وچ نسے
بھے دا بھوت-بھوتانا نچے
ہر اک دہوں دا چرکھا ڈاہ کے
لونا بیٹھی کرناں کتے
پھر کرناں دا رسا وٹے
مڑ لونا
کرناں دا رسا
عمراں دی چھت توں لٹکائے
ستّ-رنگے رسے دا پھاہا
لے کے لونا نت مر جائے
پر لوناں نوں
موت نہ آئے
ایرا !
میں تاں چراں چراں توں
سنّ خلاء وچ لٹک رہی ہاں
مڑھیاں دے وچ سخر دوپیہرے
بد-روحاں وتّ بھٹک رہی ہاں
میرے پیراں تھلیوں
دھرتی نکل چکی ہے
میرے سر دا
اتلا امبر تڑک چکا ہے
ہوند میری دا پیر
چراں توں تھڑک چکا ہے
ہن ہونی دی پون
اڈائی پھردی ہے
لونا تے لونا دی
مٹی کردی ہے
ایرا
لونا !
ایہہ تاں ریت
بڑے ہی چر دی ہے
اپنے 'تے
اپنی ہی مٹی کردی ہے
ہر دھرتی 'تے
جیونا پیندا پھر وی ہے
اس دھرتی دی ہر ناری ہی
لونا ہے
ہر ناری دا نر ہی
سہج-وہونا ہے
ہر ناری دا بتّ
مہبتوں اونا ہے
پیار گھاٹ دا ہر ویہڑے وچ
ٹونا ہے
ایتھے ہر بابل ہی
اپنی دھی 'تے مردا
تے اتھے ہر ماں ہی
پتر 'تے ہے مردی
بیہی رتّ سجری نوں چھلدی
ہر اک نعر ولمبت
آتم-گھات ہے کردی
اپنی ہی عمرہ دے
پالے وچ ہے ٹھردی
اپنے ہی انگاں دی
اگنی وچ ہے سڑدی
نت کرناں دا رسا وٹّ کے
سولی چڑھدی
پر نہ جیوندی
نہ ہی مردی
اتھوں دا ہر پرکھ ہے
سلوان جیہا
ہر لونا دے متھے 'تے
اپمان جیہا
ایہہ دھرتی
اک نگن نپنسک بستی ہے
ایتھے روٹی مہنگی
ناری سستی ہے
اس بستی دیاں گلیاں
اتے بازاراں اہلے
ہر اک محل دی ممٹی
تے دیواراں اہلے
ہر اک گھر دے بوہے
تے باراں دے اہلے
ہر ناری دی سیجا ہی
بس سلگ رہی ہے
ہر ناری ہی لونا واکن
ولک رہی ہے
اس بستی وچ
شام جدوں آ ڈھلدی ہے
اکلاپے دی پون جہی اک
چلدی ہے
ہر گھر دے چلھے وچ
ناری بلدی ہے
پر ناری ہی اپنی آپے
اگّ ماندی
اپنے روپ 'تے آپے ہی
بس مردی ہے
ایتھے سبھ نر
اگن-ہین ہن وسدے
ناری دے چھورے توں نسدے
اندروں بند دروازے کرکے
جھیتھاں 'چوں ناراں تھیں تکدے
تے اپنی ہونی 'تے ہسدے
اس بستی وچ
ہر کوئی مر چکا ہے
اک دوجے نوں
اپنی اپنی
قبر نہ دسدے
اک دوجے دی موت 'تے ہسدے
ایتھے اگّ نوں
اگّ نہی ملدی ہے
اتھے ہر شے
روٹی بدلے تلدی ہے
ہر لونا
ایتھے روٹی خاتر گروی ہے
ایتھے
پیار، محبت روٹی دا ہی ناں ہے
دھرم اتے اخلاق وی
روٹی دا ہی ناں ہے
عقل، علم، تے ہنر وی
روٹی دا ہی ناں ہے
تتھّ-وار، تیوہار وی
روٹی دا ہی ناں ہے
روٹی خاتر ہر لونا
پورن دی ماں ہے
اس بستی وچ روٹی ہی
محبوبہ تھاں ہے
ایتھے کوئی وی
پھلّ نہیں کھڑدا ہے
دن دیویں
گلیاں وچ پہرہ پھردا ہے
ہر اک موڑ 'تے اپنا
سایہ ملدا ہے
اپنے 'تے اپنا ہی
کوڑا کردا ہے
ایتھے ہر وسنیک
نکھڑویں شخصیت ہے
اپنے ہتھوں ہر کوئی
اتھے بے-عزت ہے
آپے توں ہر کوئی
آپے ہی لجت ہے
ایتھوں دی سوغات
نموشی، زلت ہے
توں اس بستی وچوں
لونا کی لبھدی ہیں ؟
ننگیاں دے وچ
اپنا آپا کیوں کجدی ہیں ؟
توں ننگیاں وچ
ننگی چنگی لگدی ہیں
اگن چھناں دا
لونا، توں احساس جلا دے
لونا وچوں
لونا دی توں ہوند گوا دے
توں لونا نوں
اترپتی دا زہر کھوا دے
تیرے پنڈے وچ جو
اگن-مرگ نسدا ہے
اس دا ہتھیں
گلا دبا دے
اپنے پنڈے دے پانی وچ
گھول کے مدرا
جد منگے سلوان
توں ہتھیں آپ پیا دے
لونا دے اندر دی لونا
نوں مروا دے
ڈھڈّ دے اندرے قبر بنا دے
اس لونا دی یاد بھلا دے
اس لونا دا
ہر اک سپنا
اپنی مٹی ہیٹھ دبا دے
ایس دیس ہر نعر
جدوں پرنائی جاوے
اس دن توں
بیمار جہی ہو جاوے
بابل ویہڑے چانن دے
بوٹے نوں دب کے
پتی لئی پرچھاویں نوں
لے جاوے
ہر لونا ہی
انتر دی لونا مرواوے
ہوکے بھر بھر عمر بتائے
پھر جد سیجا مانن جاوے
چانن دے سپنے دا اوہنوں
سپنا آوے
تے اس دا اندر دکھ جاوے
اوہ سپنے وچ
اس سپنے دا پنڈا مانے
پر کوئی ہور ہی سپنا
اس دا پنڈا کھاوے
لونا !
ہر لونا ہی
بس اےداں مر جاوے
چانن دے سپنے
بس سپنے ہی لیندی
نت پرائے سپنے دے سنگ
بھوگ رچاوے
تے اوہ گربھ وتی ہو جاوے
ہر اک گربھ وتی تد اپنی
ککھّ وچ جھاکے
پیڑ دا بوٹا اگدا جاپے
پیڑاں دے بوٹے دی چھاویں
اس دی ہر اک پیڑ گواچے
تد ناری توں
بیتے دوس نہ جان پچھاتے
بابل ویہڑے دبیا سپنا
سوندا جاپے
لونا
ایرا !
کوڑ فلسفہ تیرا
دل نہ پونہدا
بابل دے ویہڑے دا سپنا
کدے نہ سندا
اوچیتن متھے وچ کدھرے
رہندے بھوندا
مرن-دوس تکّ ہنجھو ہنجھو
رہندا روندا
سئیے !
عمر سلگدی
دھیاں دی جاں آؤندی
ہر دھی ہر بابل دے
ویہڑے سپنے لیندی
سئیاں دے سنگ
اک دن اوہ کھیڈن ہے جاندی
پھلاں لدے جنگل دے وچ
اوہ گمّ ہو جاندی
سئیاں نوں اوہ لبھدی
تے آوازاں لاندی
پر کوئی سخی نظر نہ آؤندی
تے اوہ اک بوٹے دی چھاویں
تھکّ ٹٹّ کے ہے جا بہندی
پھیر کسے، پری لوک 'چوں
اک شاہزادہ آؤندا
تے اوہنوں
اوہ کلّ جنگل دی سیر کراؤندا
اک دن پھیر اویں دا آؤندا
اوہ شاہزادہ،
اوس کڑی نوں
ور کے دور دیش لے جاندا
ہسدا ہسدا گاؤندا گاؤندا
اک پل دا جے پوے وچھوڑا
اوہ مر جاندی
اوہ مر جاندا
پر سئیے
ایہہ سپنا، سپنا ہی رہِ جاندا
شہزادے تھاں ورن کوئی
دانوَ آ جاندا
ورقے ستویں کوٹھی پاندا
روز رات نوں
بھورا بھورا کر کے کھاندا
ہر دھی دا ہی سپنا ہے
زخمی ہو جاندا
بابل دے ویہڑے دا سپنا
بابل دے ویہڑے رہِ جاندا
پر میں بابل ویہڑے
جو سی سپنا تکیا
جو سپنا میں انیا، کتیا
اس سپنے وچ
پورن ورگا سی کوئی وسیا
اس سپنے وچ
پورن ورگے رنگ گھلے سن
پورن دے انگاں ہی ورگے
انگ گھلے سن
اوہ سپنا سی
پورن دے پرچھاویں ورگا
جو میرے نینیں
رات دنے سی رہندا تردا
اس سپنے 'تے میں ساں مردی
اوہ سپنا میرے 'تے مردا
ایوں لگدی
جیوں میں تے پورن
جنم جنم دے ہوئیے ساتھی
پر پچھلے جنماں وچ کدھرے
دوہاں دی گئی ہوند سراپی
اک روح دو ہنساں وچ پاٹی
اک دوجے نے
اک دوجے دی
کنے جنم نہ شکل پچھاتی
کسے وڈیرے پاپ دے کارن
میتھوں میرا پورن گمیا
تے میں پورن لئی گواچی
پر میں
پورن دے راہواں دا
گمیا کوہ ہاں
میں پورن دے انگاں 'چوں
آؤندی خوشبو ہاں
میں اوہدے مکھ 'چوں کردے
شبد دی مدرا ہاں
میں پورن دے متھے دے
سورج دی لوء ہاں
ایرا
ہاں لونا !
ایکن ہی لگدا
ہر آدرش-ہینش پرانی نوں
ہر آدرش ہی اپنا لگدا
جو چہرہ اپنا نہ ہندا
جنم جنم توں گمیا لگدا
اسنتشٹت ہر کام ہمیشہ
سنتشٹت ہر کام 'تے مردا
سنتشٹت ہر کام توں جلدا
ہر چہرے دے نقش پھولدا
ہر چہرے 'چوں اس نوں لبھدا
ہر لونا نوں
ہر پورن ہی اپنا لگدا
مرگ-ترشنا دی اس کریا 'چوں
پر لونا کجھ وی نہ لبھدا
کام دی مارو جوالا اندر
نہنؤں سر تکّ رہندا سڑدا
اسیں تاں لونا !
بے-سنتوکھے کامی ہاں
اک کریا وچ سبھے
انترجامی ہاں
پشتو-پشتی اک دوجے توں
نامی ہاں
کام لئی اک دوجے توں ودھ
دانی ہاں
نت نویں چہرے دا پیندے
پانی ہاں
( مینہہ تیز ہو جاندا ہے، پورن بھجیا ہویا
چبوترے 'چ داخل ہندا ہے ! ایرا اٹھ کے چلی
جاندی ہے۔ پورن دے دودھا وستر اوہدے پنڈے نال
چمڑے ہوئے ہن۔ لونا اس ولّ پیار بھری تکنی
نال ویکھ رہی ہے۔ پورن ہتھ جوڑ کے پرنام کردا ہے ۔)
لونا
پورن !
اج دی رتّ بڑی ہی
پیاری ہے ۔
پورن
ہاں ماں جی
جویں روندی برہن
ناری ہے ۔
لونا
ہاں پورن !
توں سچی گلّ اچاری ہے
ایہہ رتّ ہنجھوآں لدی
برہا-ماری ہے !
پورن !
اندر دیوَ جدوں رتاں سی گھڑدا
اوہناں دناں وچ
ایندر ناں دی اک پری نوں
کہندے بڑا ہی پیار سی کردا
ہر موسم دا رنگ
اوہدے رنگاں 'چوں لیندا
رتاں دا آدھار
اوہدی مدرا 'تے کردا
کہندے
جد اوہ ہسی
رتّ بہار بنی
کامی نظرے تکی
تاں انگیار بنی
وچ اداسی متی
تاں پت ہار بنی
سیجا مان کے تھکی
ٹھنڈی ٹھار بنی
جھانجر پا کے نچی
تاں شنگار بنی
پنج رتاں دی ایندر
ایوں آدھار بنی
پر چھیویں ایہہ رتّ
جہڑی ملھار بنی
جو اج ساڈے ساہویں
برہن وانگ کھڑی
دکھ-دائک ہے پورن اس دی
جنم-گھڑی
ایندر ہور کسے دیوتے سنگ
گئی وری
برہوں-جلندیں ایندر
کہندے روئی بڑی
کہندے اس دن اندر نے
ایہہ رتّ گھڑی
امبر نینیں
ایندر دی سبھ
پیڑ بھری
تے اندر نے کہندے اینی مدرا پیتی
اس نوں اپنے آپے دی
نہ ہوش رہی ۔
کہندے
جد وی اندر دا دل
جلدا ہے
ایندر نوں اوہ یاد
جدوں وی کردا ہے
اسے دن امبر توں
پانی ورھدا ہے
پورن
ماں جی
کیسی مٹھڑی کتھا سنائی ہے
بدلاں 'چوں
برہا دی خوشبو آئی ہے
جیوں اندر دے ہنجھوآں
جھڑی لگائی ہے ۔
لونا
پر پورن !
توں اپنی ایندر نوں نہیں تکیا
جنم جنم توں
توں اس دے انتر وچ وسیا
پر توں اس نوں
یاد نہ رکھیا
اس ایندر نوں
یاد تیری جد آؤندی ہے
ہر رتّ ہی
برہن دا روپ وٹاؤندی ہے
ایہہ رتّ وی اوہدے ہنجھوآں توں
شرماؤندی ہے ۔
پورن
ماں جی !
کس ایندر دی
بات پئے پاندے ہو
کیوں پورن دا
پئے اپہاس اڈاندے ہو ؟
لونا
پورن !
سچ مچّ
ایہہ کوئی اپہاس نہیں ہے
ایس توں وڈا کوئی وی
اتہاس نہیں ہے
اوہ ایندر بے-نام دیش وچ
رہندی ہے
اوس دیش تکّ
کوئی وی سڑک نہ جاندی ہے
اوس دیش وچ
امبر پیراں ولے ہے
سر دے اتے دھرتی نظریں
آؤندی ہے
اسے دیش وچ
اوہ ہی 'کلی رہندی ہے
یاد تیری جاں ملن کدے
آ جاندی ہے
جد جی کردا روندی ہے
تے ہسّ لیندی ہے
دن بھر اک ٹلے 'تے بیٹھی
بے-آوازا گیت جیہا کوئی
گاؤندی ہے
اوہ بیچاری
دیہہ-ہین، دوشت ناری ہے
پرنائی ہے
پھر وی کنج کوآری ہے
پورن
ہاں ماں جی
میں سمجھ گیا جو وی کہندے ہو
کتھا-کتھولی
پری-لوک دی پئے پاندے ہو
لونا
پورن !
ایہہ کوئی پری-لوک دی
کتھا نہیں ہے
تینوں اس بیچاری دا کجھ
پتہ نہیں ہے ۔
کاش !
کدے جے تینوں اوہ مل سکدی
تینوں اوہ
پلکاں دے اہلے ڈکدی
تیری دیہہ نوں
وٹنے مل-مل رکھدی
تیری خاتر
انگیاراں 'تے نچدی
دیہہ-ہین
کسے چندن دیہہ وچ وسدی
تینوں اوہ نت
ناگن بن کے ڈسدی
کاش !
کدے جے تینوں اوہ مل سکدی
ہن تینوں اوہ
سپنے وچ تکّ لیندی ہے
تیرے پنڈے دا اوہ کھڑیا
پھلّ ویکھ کے
اپنی نر-آکار دیہی 'تے
ہسّ لیندی ہے
روز تیرے دوارے 'تے
لما سجدا کر کے
نیناں دے وچ ہنجھو بھر کے
مڑ جاندی ہے
کدے کدے جاں
میرے گھر وی آ جاندی ہے
تیریاں گلاں کردی کردی
رو پیندی ہے
اوہ اک ایسا گیت ہے
جو گایا نہیں جاندا
اوہ اک ایسا بدن ہے
جو چھوہیا نہیں جاندا
اک ایسا پرچھاواں
جو نظریں نہ آؤندا
اک ایسا احساس
کہ جو دسیا نہ جاندا
کتھن-ہین کتھا دا
ورقہ اڈدا جاندا
جسدا کوئی آدی نہ آؤندا
انت نہ آؤندا
پورن
ماں جی !
ہن بسّ چھڈو وی
ایہہ کتھا چھلیڈی
سچ دسو ہے کون کڑی
دکھیارن ایڈی ؟
لونا
پورن !
مینوں اوس کڑی دا
ناں نہیں آؤندا
چراں چراں توں جیبھ میری 'تے
بلدا، بجھدا دھکھدا رہندا
کوئی وی اس دا نام نہ لیندا
اوس کڑی دا
اپنا ہانی
اوس کڑی نوں ماں ہے کہندا
اوس کڑی دے
پیو دا ہانی
اوس کڑی نوں
پتنی کہندا
( لونا رون لگّ جاندی ہے، پورن
اس دا اشارہ سمجھ جاندا ہے )
پورن
پر ماں !
اوس کڑی نوں پورن
ماں نہ آکھے
تے کیہ آکھے ؟
اوس کڑی دی
بلدی دھپّ نوں
چھاں نہ آکھے ؟
تے کیہ آکھے ؟
لونا
سرپ دپھاڑی جیبھا واکن
اک سنگ مینوں
ماں ماں آکھے
دوجی سنگ محبوبہ آکھے
پورن
اوس کڑی نوں
تاں پورن تھیں پیار نہیں ہے
اوس کڑی نوں
پورن دا ستکار نہیں ہے
ماں کہلاؤنوں
جے اپنا اپمان سمجھدی
محبوبہ کہلاؤن دی وی
حقدار نہیں ہے
ہر محبوبہ دے چہرے وچ
ماں ہندی ہے
تے ہر ماں دے چہرے وچ
محبوبہ
جس ناری وچ ممتا دا
ستکار نہیں ہے
اس ناری وچ
کسے روپ وچ نعر نہیں ہے
اس ناری وچ
ناری حالے سیمت ہے
اس ناری وچ
ناری دا وستھار نہیں ہے
نہ اوہ ماں بھین تے نہ ہی
محبوبہ ہے
اس نوں پیار کرن دا
کوئی ادھیکار نہیں ہے
لونا
پورن !
لونا ممتا دا
ستکار ہے کردی
پر اوہ اس ممتا توں ڈردی
جس ممتا وچ
ناری دی نہ ہووے مرضی
لڑھیاں واکن جو ناری دی
ککھّ وچ چلدی
اس ممتا نوں
کوئی وی ناری
پیار نہ کردی
ہر ناری ممتا دا سپنا
اک ایسے پنڈے 'چوں لیندی
جس پنڈے 'چوں پہل-وریسے
اپنے پنڈے نوں تکّ لیندی
جس پنڈے دے مڑھکے وچوں
پھلاں دی خوشبو ہے آؤندی
پورن !
تیرے پنڈے وچوں
لونا نے ممتا تکی ہے
لونا دے پنڈے وچ تیرے
پنڈے دی خوشبو وصی ہے
تیری صورتَ دی پرچھائیں
اپنی ککھّ وچ میں تکی ہے
اوہ پرچھائیں
میری ککھّ 'چوں
کئی واری ہی جنم ہے لیندی
تے لوناں پرسوت ہنڈھاندی
تے پرچھائیں
ہڈّ-ماس دا بتّ بن جاندی
اس پرچھائیں دے میں
کولے انگاں وچوں
تیرے تے اپنے انگاں نوں
لبھدی رہندی
دو پنڈیاں دے سنگم اتے
ہسدی رہندی
نکے نکے انگ ویکھ کے
میں نشیاؤندی
تے پرچھائیں چھاتی چنگھدی
چھاتی اتے ہی سوں جاندی
توں اس دا
بابل بن جاندا
میں اس دی
امبڑی بن جاندی
پورن
ماں !
میں اوسے پرچھاویں دا
کی تینوں وستھار نہ لگدا ؟
کی اوسے ہی پرچھاویں دا
میں ودھیا آکار نہ لگدا ؟
اوہناں کولے نقشاں دا ہی
کیہ تینوں آدھار نہ لگدا ؟
پورن وچوں پرچھاویں دا
کی تینوں
اوہ پیار نہ لبھدا ؟
لونا
پورن !
مینوں پورن وچوں
بسّ 'کلا پورن ہے لبھدا
پورن 'چوں
لونا نہ لبھدی
اس لئی میرا من نہ رجدا
پورن سدا
اپورن لگدا
اس پرچھاویں ورگا نہ
پرچھاواں لبھدا
پورن اس پرچھاویں دا
کجھ حصہ لگدا
پورن
ماں !
تینوں جو پورن وچوں
کجھ کو حصہ اپنا لگدا
اوسے پورن دے حصے دی
اج دی اج بسّ
ماں توں بن جا
باقی بچے اپورن خاتر
توں دھپّ بن جا
جاں چھاں بن جا
پورن دے
پنڈے 'چوں تینوں
جنا کو اپنا اج لگدے
اونا کو پورن ہی تیرے
دکھاں سنگ ہمدردی کردے
باقی رہا اپورن
پورن کولوں ڈردے
اوہ آپے اس گھر دی اگّ وچ
دھکھ دھکھ سڑدے
مائی نی !
سن میریئے مائی
پورن اپنے ڈھڈّ دیاں پیڑاں
کیکن پھولے کنج سنائے
شبداں باجھوں بلھ تہائے
میری اس نرلیپ کتھا 'تے
کوئی وی شبد تاں میچ نہ آئے
کتھا کہاں تاں کہی نہ جائے
ہر اک شبد پیا شرمائے
اٹھاراں ورھے
میری عمرہ دے
اکلاپے دی اگّ وچ سڑ گئے
موسم آئے
موسم مر گئے
اوتھوں بچیا، تے کیہ تکیا
باپ دیاں کرتوتاں دے سپّ
پورن دے احساس نوں
لڑ گئے
بچے-کھچے جذبات وی
ٹھر گئے
پورن دے ہی جمن والے
پورن نوں گلیاں وچ دھر گئے
میرے لئی جیوندے ہی مر گئے
پھر پورن دے
جمن والی
جد پورن نے گھر نہ ویکھی
اپنے بابل دے گھر بہہ کے
پورن لئی ہوئی پردیسی
نہ پورن اوہدی چھاویں بیٹھا
نہ اوہنے اوہدی دھپّ ہی ویکھی
جنم-دہاڑے توں اج تیکن
پورن نے کوئی خوشی نہ ویکھی
اک تاں پورن
اپنی اگّ وچ سڑدا ہے
دوجے اپنی
ماں دے ہاوے مردا ہے
تیجے اپنی
پیو دی کالی دنیا دے
منہ 'تے پیندے پرچھاویں توں
ڈردا ہے
چوتھے اج توں
تیرا وی وہڑھا نہ میرا
میرے لئی
تیرا وی وہڑھا بلدا ہے
اتھے سبھے اپورن
پورن کوئی نہیں
اتھے سبھ الونے
لونا کوئی نہیں
اس چوگردے وچ ہن میرا
دم گھٹدا ہے
ہر کوئی اپنا کوڑا
میرے 'تے سٹدا ہے
میرا ہر ارمان ہی
کالا لہو تھکدا ہے
پورن
اس چوگردے نوں ہن
چھڈّ جاویگا
بدلاں دے وچ
گھل جاویگا
پوناں دے وچ
مل جاویگا
پھلاں دے وچ وسّ جاویگا
دھپاں دے وچ
کھر جاویگا
چھاواں دے وچ ڈھل جاویگا
اننت-کالت وچ
رل جاویگا
مائی !
اتھوں دا ہر گھر ہی
ٹھنڈی اگّ وچ سڑدا جاوے
اک دوجے نوں
اک دوجے دا
پر گھر سڑدا نظر نہ آوے
ہر اک نوں
اپنے ہی گھر دا
لونا ایتھے راہ نہ آوے
ہر کوئی اپنے
گھر دا رستہ
ہور کسے توں پچھنا چاہوے
پر اوہ پچھنوں وی شرماوے
ہر کوئی
عمر دی سرد رات وچ
کسے چوراہے وچ مر جاوے
کوئی کسے نوں
رون نہ آوے ۔
لونا !
تیرے میرے واکن
ہر کوئی ایتھے لہو تھکدا ہے
جو وی اتھے لہو نہ تھکدا
چھورا ہے پتھر دے بتّ دا
اوہ پاگل ہے
بدھ ہین ہے
بے-اہساسا، نظر-ہین ہے
اوہ بے-دلا ہے
درد-ہین ہے
لونا
پورن !
میں تینوں تیرے گھر دا
رستہ ہی
دسنا سی چاہیا
پر لونا دا دسیا رستہ
شاید تینوں راس نہ آیا
درد-وند دا
درد رتا ونڈنا سی چاہیا
پر توں
لونا نوں ٹھکرایا
پیار میرے دا
ملّ نہ پایا
پورن
مائی !
اتھے کوئی کسے نوں
پیار نہ کردا
پنڈا ہے پنڈے نوں لڑدا
روحاں دا ستکار نہ کردا
اک دوجے دی
اگّ وچ سڑدا
اک دوجے دے پالے ٹھردا
اک دوجے دی دھپّ لئی جیوندا
اک دوجے دی
چھاں لئی مردا
دن-دیویں لوکاں توں ڈردا
رات پوے آپے توں ڈردا
کوہلو والا چکر چلدا
ہر کوئی اپنا-آپاا چھلدا
اپنے سنگ ہی دھوکھا کردا
ہر کوئی اپنا آپے بردا
اپنے روپ 'تے آپے مردا
ایتھوں دی ہر ریت دکھاوا
ایتھوں دی ہرپریت دکھاوا
ایتھوں دا ہر دھرم دکھاوا
ایتھوں دا ہر کرم دکھاوا
ہر سو کام دا سلگے لاواں
ایتھے تاں بسّ کام خدا ہے
کام 'چ متی وگدی واء ہے
ایتھے ہر کوئی دوڑ رہا ہے
ہر کوئی دم توڑ رہا ہے
ایتھے ہر کوئی کھوہ وچ ڈگیا
اک دوجے نوں ہوڑ رہا ہے
ہر اک کوئی ایتھے بھجیا ٹٹیا
اک دوجے نوں جوڑ رہا ہے
اک دوجے نوں توڑ رہا ہے
ڈردا اندر دی چپّ کولوں
ساتھ کسے دا لوڑ رہا ہے
اک دوجے نوں اپنے اپنے
پانی دے وچ روڑھ رہا ہے
ہر کوئی اپنی
کتھا کہن نوں
اپنے ہتھ مروڑ رہا ہے
اپنے اپنے دکھ دا ایتھے
ہر کاسے نوں کوڑھ پیا ہے
ہر کوئی
اپنے آپ دوآلے
سچیاں تنداں کتّ رہا ہے
اپنی اپنی موت دا رستہ
ہر کوئی آپے دسّ رہا ہے
ہر کوئی ننگا نچّ رہا ہے
اپنے اتے ہسّ رہا ہے
اپنے کولوں لک رہا ہے
اپنے کولوں بچ رہا ہے
اپنی قبر لئی ہر کوئی
آپے مٹی پٹّ رہا ہے
ہر کوئی موہرا چٹّ رہا ہے
گھوگے دے وچ وسّ رہا ہے
خود نوں جیوندا دسّ رہا ہے
اتھے سبھ کجھ مر چکا ہے
اپنی اپنی سولی اپر
ہر کوئی سولی چڑھ چکا ہے
ہر اک سورج ٹھر چکا ہے
بھوت، بھوکھت، ورتمان دا
ہر اک چھن ہی کھڑ چکا ہے
سمیاں دا ترے-جیبھا فنیئر
خود آپے نوں لڑ چکا ہے
اپنی وہُ سنگ مر چکا ہے
جو کسے کرنا کر چکا ہے
ہن تاں
دھرتی تھم چکی ہے
جو اس جمنا
جم چکی ہے
ہن جو بچیا
رنگ-ہین ہے
ہن جو بچیا
اندھکار ہے
لونا
پورن !
ایہہ تیرا ابھیمان ہے
دھرتی کل وی گربھ وتی سی
دھرتی اج وی
گربھوان ہے
اج وی کسے کرن نوں چیرو
تاں ستے رنگ اس وچ باقی
ہر اک دی پر
تیرے واکن
نظر ہندیاں نظر گواچی
اجے روشنی ہر تھاں باقی
اپنے اندھکار دے صدقہ
پر نہ ساتھوں جائے پچھاتی
اصل 'چ ساڈا
اپنا ہی کوئی رنگ نہیں ہے
انج تاں پورن !
کوئی کرن بے رنگ نہیں ہے
لونا نوں
توں چیر کے تک لے
لونا چوں ہر رنگ ملیگا
ہر رنگ دا اتہاس ملیگا
ہر اک رنگ دی باس ملیگی
سبھ رنگاں دی لاش ملیگی
جے سبھناں دا
اپنا رنگ ہے
اوہ رنگ سبھ دا
ہی بے-رنگ ہے
اوہ رنگ دیہہ وچ
قید پیا ہے
اوہ رنگ سبھ نے
ویچ لیا ہے
اوہ رنگ سبھ دا
مر چکا ہے
اندھکار وچ
رل چکا ہے
ایہہ رنگاں دی مجبوری ہے
جد وی کوئی، دو رنگاں دا
آپس دے وچ میل ملاوے
دوہاں دا ہی رنگ مر جاوے
ہور کوئی رنگ ہی بن جاوے
ہور ملاوے، ہور ملاوے
رنگوں رنگ بدلدا جاوے
ستّ رنگاں دا آپا مل کے
کئی واری ستّ-رنگا ایہہ رنگ
ستّ رنگاں دی لاش کہاوے
پر پورن !
میرے بابل ویہڑے
جو ہونی نے رنگ ملائے
اوہ لونا دے بھکھے بابل
دماں بدلے سی تلوائے
اوہ لونا نوں راس نہ آئے
میں چاہندی ہاں تیجا رنگ وی
دو رنگاں دے وچ مل جائے
خورے اس بے-رنگ ویہڑے
ہور کوئی رنگ کھیڈن آئے
رنگ-ہین لوناں دی دیہی
تیرے رنگ وچ رتی جائے
تے اس گھر دا رنگ وٹائے
پورن
توں چاہندی ہیں
جے رنگاں وچ
تیجا رنگ وی ہوند گوائے
لونا
ایہہ سنجوگاں دے رنگ
کون ملائے کون مٹائے
ایہہ متھے وچ دھروں لیائے
متھے دا رنگ کون وٹائے ؟
لونا
پورن !
لونا دے رنگاں وچ
اپنا سوہا
رنگ ملاوے
نہیں تاں سنبھوَ ہے کہ لونا
اس گھر دا ہر رنگ جلا دے
سبھ تے اپنا رنگ چڑھا دے
اپنے رنگ دی لوتھ بنا دے
تیرے رنگ نوں
زبھا کرادے
رنگاں-متیں ایس کتھا دا
ہر اکھر
بے-رنگ بنا دے
پورن
جو لونا چاہے کروائے
چنگا ہی ہے، جے پورن دا
ایہہ بے-رنگا رنگ مر جائے
رنگ-ہین اس گھر دے رنگ نوں
میرے لہو دا رنگ چڑھائے
رنگ-وہونی اس دنیا وچ
پورن ہن
جیؤنا نہ چاہے
میتھوں میرے رنگاں دی دھپّ
ماں اگے نہ
ویچی جائے
لونا
پورن !
جے توں دھپّ نہ ویچی
میں اپنی چھاں ویچ دیانگی
دھپّ بن جی کے ویکھ چکی ہاں
چھاں بن جی کے
ویکھ لوانگی
پورن
مائی !
محبت اک دوجے دے
رنگاں دا
ستکار ہے ہندی
اک دوجے دی
دھپّ 'چوں آؤندی
نگھی جہی
مہکار ہے ہندی
کدے محبت
دو رنگاں دی
ملنی دا
آدھار نہ ہندی
رنگ نے رنگ دی
ہوند گوانی
پیار نہیں
وبھچار ہے ہندی
دو رنگاں دی اترپتی ہی
دو رنگاں دا
پیار ہے ہندی
آپس دی
پہچان ہے ہندی
پنڈیاں دا
ادھیکار نہ ہندی
ایسے کارن کوڑ محبت
پورن نوں
سویکار نہ ہندی
لونا !
پیار اکھاں وچ وسدا
جیبھ 'تے اوہ تاں
کدے نہ آؤندا
پیار تاں
چپّ، نرشبد کتھا ہے
پیار کدے
رولا نہ پاندا
پیار سدا
انتر وچ بلدا
باہر اس دا
سیک نہ آؤندا
اوہ نہ تیرے
وانگ بڑاندا
پیار، پیار نہ
کدے جتاندا
لونا تینوں
کام ستاندا
پورن !
پیار وی
کر سکدا سی
جے لونا 'چوں
نظریں آؤندا
کامی ہو جے
شور نہ پاؤندا
جے نہ اپنی
ہوند جتاندا
مینوں تیرے
دکھ دا دکھ ہے
پر کوئی حلّ
نہ نظریں آؤندا
چنگا سی
جے توں نہ جمدی
جاں میں جمدا
ہی مر جاندا
(پورن اٹھ کے چلا جاندا ہے۔ لونا
'کلی چبوترے 'چ بیٹھی روندی رہندی ہے ۔)
چھیواں انک
اپنی مالودا تے ارنا دے ناں
(لونا تے راجا سلوان شاہی باغ
'چ شام ڈھلے سیر کر رہے ہن ۔
سلوان لونا دے پیار 'چ لین،
اوہدے نال گلاں کر رہا ہے ۔)
سلوان
لونا !
اج لیہندے پتناں 'تے
آتھن دا سورج
انج ڈھلے
کیسر دے سوہے کھیتاں 'تے
کوئی تتلی جیکن
ناچ کرے ۔
جیوں افق دی گول دھنکھنی 'تے
سے پینجے بدل پنج رہے
رنگاں دی وگدی نیں اندر
سونے دی گاگر
پئی ترے ۔
پہلاں وی سورج
روز چڑھے
پہلاں وی سورج
روز ڈھلے
پر اینے گوڑھے رنگ کدے
کسے سورج وچ سن
نہیں رلے ۔
تیرا ساتھ جدوں دا
آ جڑئ
دن مٹھے جیکن شہد بھرے
ہے پھلاں دے وچ
مہک ودھی
رکھ جاپن ہو گئے
ہور ہرے ۔
بس دن بھر
مدھرا-مگدھ جہی
عطراں وچ بھجی پون چلے
تیرے وگدے سونفی ساہواں 'چوں
ہر موسم اپنی
چنجھ بھرے ۔
کسے اگن ساز دی
لے اتے
کسے اگن-گیت دا بول جلے
اک شوخ سلگدی
دھن کوئی
تیرے ہوٹھاں اتے
روز بلے ۔
کسے نیم-سانولے
مرمر 'چوں
ہن شلپی تیرے انگ گھڑے
تیرے انگاں 'چوں خوشبو آوے
چندن دا جنگل
پیا سڑے ۔
تیری ہکّ دے بلدے
سرور 'تے
جد روپ دا پانی آن چڑھے
اک اگّ دے ہنساں دا جوڑا
میرے خواباں دے وچ
روز ترے ۔
تیرے ساتھ دے
ایس کرشمے دی
کجھ وی نہ مینوں سمجھ پوے
ہر رات چھٹیری لگدی ہے
دن ڈھلنوں پہلاں
آن ڈھلے ۔
پر توں جد نہیں سی
کول میرے
دن وکھرے سن کجھ ہور میرے
ساں آپے، اپنے کول میرے
دن اجڑے سی
بے-جوڑ میرے ۔
ہر سورج
جد سی آ چڑھدا
اوہ سدا ندھپا ہی لگدا
جاں میلے میلے چانن وچ
مینوں اپنا آپا
نہ لبھدا ۔
میں مایوسی دے
جنگل وچ
کوئی ہرن گواچا سی لبھدا
کسے جنم جنم دا ترہایا
تیرے روپ دا پانی
سی لبھدا ۔
اک کالی اگّ
اکلاپے دی
دا کالا بھامبڑ سی بلدا
اس کالی اگّ وچ میں لونا
بس دن بھر رہندا
سی سڑدا ۔
میری امر بھٹکنا
واکن ہی
جد شام دا سورج آ ڈھلدا
مینوں ہر ناری دے پنڈے 'چوں
خشبوئی دا سپّ
آ لڑدا ۔
لکھ جڑے جشن
تے بھیڑاں وچ
میں کلّ-مکلا ہی لگدا
کسے مرگھٹ دے وچ شام ڈھلے
اک دیوے واکن
سی بلدا ۔
دن بھر اک بھے دا
بھوت جیہا
میرا پچھا رہندا سی کردا
اک چپّ جہی دا پرچھاواں
میرے ہڈاں دے وچ
آ وڑدا ۔
میں ارتھ-ہین
ہر رچنا دا
کوئی ارتھ بے-ارتھا ساں لبھدا
میں دھرتی اتے نہیں، سگوں
دھرتی دے ہیٹھاں
سی چلدا ۔
میں دھرتی تھلیوں
نکلن دی
کئی واری کوشش سی کردا
پر دھرتی تھلیوں نکلن دا
کوئی رستہ مینوں
نہ لبھدا
نر-واؤ گھٹن وچ
سی مردا ۔
پر لونا !
اج سلوان تیرا
مڑ دھرتی اپر ہے چلدا
مایوس، نراسا من میرا
کسے کالکھ توں
ہن نہیں ڈردا
ہر سورج وچ ہاں
میں بلدا ۔
میرا ہر رستہ
تیرے پنڈے دے
چوراہے وچوں ہو لنگھدا
ہن لوناں تیرے ساتھ بناں
ربّ کولوں کجھ وی
نہیں منگدا
ہن ہر اک دوس ہی میرا ہے
ہر دن چڑھدے
تیرے رنگ ورگا
( اک گولی پرویش کردی ہے )
گولی
مہاراج !
جے جان امانت پاں
تاں گولی اک گلّ عرض کرے ؟
سلوان
جو کہنا ہے اوش کہو
گولی
مہاراج جیؤ !
میری جیبھ جلے
جے چندرا مکھوں بول کہے
پر پورن جی چھڈّ محلاں نوں
ہن خورے کدھر
گئے چلے
کجھ وی نہ سانوں سمجھ پوے
سانوں جوہاں بیلے چھاندیاں
پربھاتوں سورج آن ڈھلے
اوہناں دے سون-بھون 'چوں
ایہہ لکھے اکھر
ہین ملے
جو میرے توں نہ
جان پڑھے ۔
( سلوان گولی کولوں پتر لے لیندا ہے۔
گولی چلی جاندی ہے ، لوناں سلوان نوں
پتر پڑھن لئی کہندی ہے۔ سلوان
پتر نوں اچی اچی پڑھدا ہے ۔)
پتر
ماں !
میں جا رہاں
چھڈّ کے تیرے محل
چھڈّ کے تیری میں چھاں
چھڈّ کے تیرا گراں
میں جا رہاں ۔
جا رہاں دور دمیلاں توں دور
دور جتھے سچ دا پرکاش ہے
دور جتھے
دھرت نہ آکاش ہے
دور جتھے
دوس ہے نہ رات ہے
میں دور اوتھے جا رہاں
دور جتھے پنڈیاں وچ
رشتیاں دی کندھ نہیں
دور جتھے رنگ اکو
ہور کوئی وی رنگ نہیں
دور جتھے پندھ اکو
ہور کوئی وی پندھ نہیں
دور جو چوپاٹ کھلھا
کوئی بوہا بند نہیں
دور جو سیما-رہت ہے
جتھے کوئی وی کندھ نہیں
میں دور اوتھے جا رہاں
میں دور اوتھے جا رہاں
جہڑا کہ بس نرشبد ہے
میں دور اوتھے جا رہاں
جہڑا کہ نر-آکار ہے
میں دور اوتھے جا رہاں
جہڑا کہ رنگ-ہین ہے
جہڑا کہ ہے ان-جنمیا
جہڑا کہ نر-آدھار ہے
جہڑا کہ اپرمپار ہے
جہڑا کہ نہ چاننا
جہڑا نہ اندھکار ہے
میں دور اوتھے جا رہاں
میں جا رہاں اوتھے
کہ جتھوں دا دھرم
بس کرم ہے
میں جا رہاں اوتھے
کہ جتھوں دا مذہب بس علم ہے
میں جا رہاں اوتھے
کہ جتھے ہنر ہے اخلاق ہے
جتھے عقل دے پھلّ 'چوں
چانن دی آؤندی باس ہے
میں جا رہاں
بسّ جا رہاں
بھرماں دے بندھن توڑ کے
شرماں دے سنگل توڑ کے
نھیرے دا جنگل پھوک کے
نفرت دے ساگر ڈیک کے
ریتاں دے پاسے بھنّ کے
اک نواں چانن جم کے
میں جا رہاں ۔
میں جا رہاں ۔
میں جا رہاں
سنتشٹ ہاں
لونا مگر افسوس اے
تیری دیہہ دے اپمان لئی
پورن سدا نردوش اے
تیری عمر دی پہچان لئی
پورن سدا نردوش اے
رشتہ تیرا ٹھکران لئی
پورن سدا نردوش اے
ایہہ کام دو گھڑیاں لئی
لہوآں 'چ اٹھیا جوش اے
پورن ہے سبھ کجھ جاندا
پورن نوں پر افسوس اے
پورن دا اس وچ دوش نہیں
کرماں دا شاید
دوش اے ۔
اچھا میں لونا جا رہاں
اس جنم وچ میں آخری
پرنام تینوں کہہ رہاں
میں جا رہاں ۔
میں جا رہاں ۔
میں جا رہاں ۔
میں جا رہاں ۔
( سلوان پتر پڑھ کے کجھ سمیں لئی
چپّ ہو جاندا ہے ۔ پاگلاں وانگ ہسدا تے
پھیر روندا ہے ۔ پورن نوں اچی-اچی آوازاں ماردا ہے ۔)
سلوان
پورنا !
او پورنا !
توں پرط آ
چھڈّ کے دنیا نہ جا
تینوں تیری جنن-ہاری دی قسم
تینوں تیرے پیو دے ناں دا واسطہ
توں پرط آ
توں پرط آ
چھڈّ کے ایویں نہ جا
نعر وچ کتھے وفا ؟
ایہہ سدا ہے بے-وفا
ایہہ سدا ہے بے-حیا
اس کمینی ذات لئی
توں جان نہ ایویں گوا
توں پرط آ
توں پرط آ
نعر چٹا جھوٹھ ہے
مکار ہے
نعر کالی اگّ دا
انگار ہے
کوڑ ہے اندھیار ہے
اک زہریلے پھلّ دی
مہکار ہے
لونا واکن
گوت اسدی ہے بھرشٹی
ذات دی چمیار ہے
پتر توں منگدی پیار ہے
ناری نوں جمن والیئے
تیری ککھّ نوں پھٹکار ہے
تیرے لکھے
سلگدے اکھراں دی سہں
اس دوس تک سلگدا
میں روھانگا
جس دوس لونا دی
چٹی لوتھ دی
پترا کالی نہ چھاویں
بوھانگا
لوناں دے کالے، کمینے
لہو وچ
سلگدے نہ ہتھ ٹھنڈے کراں گا
میں سلگدا ہی رہانگا
میں سلگدا ہی رہانگا
لونا
ہاں !
لونا ہے کمینی
کیونکہ اوہ اک نعر ہے
ذات اسدی ہے کمینی
کیونکہ اوہ اک نعر ہے
لہو اس دا ہے کمینہ
کیونکہ اوہ اک نعر ہے
گوت اس دی ہے کمینی
کیونکہ اوہ اک نعر ہے
کیونکہ اوہ لاچار ہے
ہنے اوہ گنگا-جلی سی
تے ہنے چمیار ہے
ہنے اوہ چمپا-کلیا سی
تے ہنے اک خار ہے
ہنے اوہ سی روشنی
تے ہنے اندھیار ہے
مرد دا تاں پیار بسّ
اک ڈومنے دی ڈار ہے
جیبھ اتے ماکھیوں
ڈنگاں 'چ بھریا زہر ہے
لوناں تاں نر-اپرادھ ہے
پر مرن لئی تیار ہے
مہاراج جی
لونا نوں پر
کجھ کہن دا
ادھیکار ہے
لونا چرتر-ہینر نہیں
پورن ہی بس بدکار ہے
لونا دا دھرم پتی ہے
کردی پتی نوں پیار ہے
ناری نوں سدا نندنا
ہر یگ دے وچ ریت سی
ہر یگ ناری نوں سدا
پاندا رہا پھٹکار ہے
ناری نوں ہی دتکارنا
ہر دھرم دا آدھار ہے
ناری دے ٹھیکرے بھننے
ہر یگ دا ادھیکار ہے
ناری دے منہ 'تے تھکنا
شاید پرکھ دی سبھیتا ہے
ناری نوں میلا آکھنا
شاید اوہدا ستکار ہے
جاں کہن توں لاچار ہے
ناری نوں جمن والیئے
دھکار ہے، دھکار ہے
میں تاں ڈردی ساں
کہ لوکیں کہنگے
ایویں جھوٹھی ماں-متئیّ بھونکدی ہے
غرض خاتر
کوئی ککئیّ بولدی ہے
پر جو وی، سچ ہے سو سچ ہے
آکھدا سی، تینوں میرا
ماں کہن دا حق نہیں
تینوں تاں محبوب کہنا
حق ہے
آکھدا سی
توں تاں میری ہان ہیں
آکھدا سی
توں اجے جوان ہیں
توں تاں میری جان ہیں
آکھدا سی
توں تاں میرا گلاب ہیں
توں میری شراب ہیں
توں ہی میرے جسم دا
پرتکھ دسدا خواب ہیں
سلوان
ایہہ کفر ہے، بکواس ہے ۔
لونا
مہاراج !
حالے تاں ادھوری بات ہے
کچی-گری گوری چٹی بانہہ 'تے
پے گئی جو لاس ہے
پورن 'چ وسدے پشو دی
مہاراج اک سوغات ہے
کد کوئی پتر، ایہہ ماں دی
بانہہ پھڑکے آکھدا ہے ؟
سوہنیئیں !
میرے جسم دے وچ
جسم تیرا جاگدا ہے
میریاں خواباں 'چ چنیئیں
روپ تیرا سلگدا ہے
تیریاں ہوٹھاں 'چ میری
مدھ دا پیالہ چھلکدا ہے
تیریاں مشکی لٹاں 'چوں
ناگ کالا ڈسدا ہے
بن تیرے میری سیج سنی
دل 'چ بھامبڑ مچدا ہے
پھیر ماں جے بانہہ چھڈائے
وانگ جابر ہسدا ہے
سیج اتے سٹدا ہے
( لوناں رون لگّ جاندی ہے )
مہاراج !
میں تاں مر کے اس توں
پتّ ہے اپنی بچائی
جے تہاڈا ڈر نہ پاندی
جاں نہ دیندی دہائی
تاں تے لٹی جاندی لونا
نالے لونا دی خدائی
سلوان
بسّ کر لونا !
ایہہ بلدی
اگن-شبداں دی کتھا
بس ہور نہ مینوں سنا
اگن-شبداں دی کتھا
میریاں کناں 'چ ہے
شبداں دا سکہ پگھلدا
خون ناڑاں دا میرا
کھاندا ابالے ابلدا
ہر شبد کولا اگّ دا
بن کے ہے دل وچ سلگدا
بند کردے ایہہ کتھا
بند کردے ایہہ کتھا
اگن-شبداں
دی کتھا وچ
سچ دا جے واس ہے
تاں لونا دا نہیں
میرا لہو بدمعاش ہے
میرا لہو عیاش ہے
میرے لہو دے پھلّ 'چوں
آئی کمینی باس ہے
لونا !
میرے ہی لہو دی
نکلی بھرشٹی ذات ہے
لونا !
میں اپنا لہو تیرے
ساہمنے بہہ پیانگا
اپنے میں زخم اپنے
لہو دے سنگ سیانگا
کلنک اپنے لہو دا
میں دھو لواں تاں جیانگا
پورن دے ٹوٹے چیر کے
میں پھیر پورن تھیانگا
لونا !
کلنکے لہو دی
بسّ لاش بھاویں لبھّ جاوے
موئے نوں مڑ کے مار کے
سلوان کدھرے گڈّ آئے
باہواں تے لتاں توڑ کے
اکھاں دے ڈیلے کڈھ آئے
کتیاں نوں دھاماں ورج کے
گرجھاں دے ٹولے چھڈّ آئے
اک وار بسّ مریا جیوندا
لبھّ جائے
اوہ لبھّ جائے !
( سلوان دکھیا ہویا لونا نوں
اکلیاں چھڈکے چلا جاندا ہے ۔
ایرا داخل ہندی ہے )
ایرا
لونا !
ایہہ سبھے جھوٹھ ہے
ایہہ قہر ہے
ایہہ پاپ ہے
لونا
ہاں جھوٹھ ہے
ہاں قہر ہے
ہاں پاپ ہے، ہاں پاپ ہے
پاپ دی مکتی لئی
کرنا ہی پیندا پاپ ہے
پاپ دا ودھنا ہی ہندا
پاپ دا بسّ نعش ہے
اج توں لونا لئی
کوئی پنّ ہے نہ پاپ ہے
نہ دوس ہے نہ رات ہے
نعر دے اپمان دا
ایہہ سلگدا اتہاس ہے
نعر دا اپمان کرنا
سبھ توں وڈا پاپ ہے
ناری جے ہووے مہرباں
ناری دے جیڈ ور نہیں
ناری جے کدھرے وگڑ جائے
تاں کال ہے، سراپ ہے
کیہ پنّ ہے، کی پاپ ہے
ہر پاپ شاید پنّ ہے
ہر پنّ شاید پاپ ہے
ریتاں دا مذہبی ناپ ہے
رسماں دا پٹھا جاپ ہے
ہر مذہب ایسا جسم ہے
ستا جو خود سنگ آپ ہے
تے شاید ایہہ ہی پاپ ہے
ہے پاپ جیوں نہ ماننا
نہ آپ خود نوں جاننا
نہ آپ نھیرا ماننا
نہ آپ اپنا چاننا
بن آگیا، ادھیکار دے
اندر دے دھر ستکار دے
کسے ہان دے نہ ہان دے
پنڈے 'چوں پنڈا چھاننا
نہ بجھنا نہ جاننا
لونا دے سچے جسم نوں
سلوان واکن ماننا
نت لون لا کے گالنا
ایرا
لونا !
کیہ تینوں ہوش اے ؟
تیرا ہر شبد پاگل جہیا
تیرا ہر شبد مدھ-ہوش اے
پورن سدا نردوش سی
پورن سدا نردوش اے
اوہ آلھنے دا بوٹ اے
معصوم اے
نردوش اے
لونا
ایرا !
ہاں مینوں ہوش اے
اوہ آلھنے دا بوٹ اے
معصوم اے، نردوش اے
پورن ہے میرا چاننا
پورن ہی میری جوت اے
پر نعر سپّ دے سیس 'تے
امرت دا بنیا کنڈ ہے
کوئی پی لوے تاں امر ہے
کوئی نہ پیوے تاں موت اے
کہندے، اشوک برچھ نوں
لگدے تدوں تکّ پھلّ نہ
جد تکّ کوآری استری
مارے جڑھاں 'تے پیر نہ
اس دا تے نہ اپمان نہ
اس دا تے نہ کوئی ویر نہ
ایہہ تاں سگوں اپکار ہے
ایہہ تاں سگوں ستکار ہے
اشوک رکھ سر ہر کوآری
دا سگوں اک بھار ہے
پورن میرے دی ہوند وی
بے-پھلّ اشوک-برچھ سی
ایسے دی مینوں پیڑ سی
ایسے دا مینوں ہرکھ سی
اج سوچ کے اوہدی ہوند دی
جڑھ 'تے میں مارے پیر نے
پاکیزگی اوہدی 'چ گھولے
دوش دے کے زہر نے
اس دوش سنگ اوہدی ہوند نوں
کجھ پھلّ ایسے پینگے
جو جنم-جنمانتر لئی
دھرتی 'تے ٹہکے رہنگے
جد لوک کدھرے جڑنگے
جد لوک کدھرے بہنگے
پورن دے سچے پھلّ دی
اوہ بات رل کے پانگے
لونا نوں گالھاں دینگے
پورن نوں گلّ تھیں لانگے
تے مہک اوہدے پھلّ دی
گھر گھر 'چ ونڈن جانگے
شاید کسے سلوان سنگ
لونا نہ مڑ پرنانگے
میرے جہی کوئی دھی دے
ارمان نہ رل جانگے
پورن جہے کسے پتّ نوں
نہ داغ دل دے کھانگے
(لونا اچی-اچی ہسدی ہے
تے پھیر رون لگّ جاندی ہے ۔)
ستواں انک
اندرا بلی، پروین چودھری تے شمشاد بیگم دے ناں
(راجا چودھل اپنے محلاں 'چ بیٹھا
اپنی دھی نال گلاں کر رہا ہے ۔)
چودھل
دھیاں دے دکھ
ڈاڈھے وے لوکا
ورلا تاں جانے کوئی
دھی تے تتلی
لوکیں آکھن
ویکھی نہ جاندی سوئی
دھیاں، دھریکاں
ساویاں سنہدیاں
مرگاں سنگ خشبوئی
دھیاں دی دھپّ
چار دہاڑے
پھر ہوئی نہ ہوئی
دکھیا دھی دا
دکھیا بابلا
اج کرے عرضوئی
سنی وے لوکا
دیواں میں ہوکا
دھیاں نہ جمے کوئی
اچھراں
ہاں جی بابلا
ٹھیک تاں آکھیا
دھیاں نہ جمے کوئی
دھیاں دا جمنا
نیوں کے لنگھنا
چھجدی لوکا لوئی
چٹڑی پگّ دے
چٹڑے پھلّ 'چوں
اڈّ جاندی خشبوئی
دھیاں تاں دھن نوں
لیہ نے ہندیاں
سیونک وے لوکا کوئی
جس گھر لگے
ککھّ نہ چھڈے
بوہا نہ بار نہ ڈوئی
چودھل
دھیے نی !
دھیاں تاں دھن نے ہندیاں
دھیاں دے جیڈ نہ کوئی
ایہہ دھن ودھیا
مان ودھیندے
کل دی ودھے خشبوئی
پر دھیے
تیرا بابلا سوچے
کیسی ایہہ ہونی ہوئی ؟
پتّ، پتی تے
پیو دے ہندیاں
اج نہ تیرا کوئی
کنج بابل
تیری پیڑ ونڈائے
کنج کرے دلجوئی ؟
دھرتی تاں مینوں
وہل نہ دیندی
عرش نہ دیندا ڈھوئی
جے تینوں
تیرے گھر نوں موڑاں
دل وچ پیندی کھوئی
جے دن
بابل دے گھر کٹیں
مان نہ رہندا کوئی
ایہو تاں سوچاں سوچدیاں
میری سوچ ہے زخمی ہوئی
اچھراں
سنی وے میریا
دھرمیا بابلا
موڑیں نہ اوس گھرے
موڑیں نہ اوس گھرے
میرے بابلا
دکھاں دا ناگ لڑے
دکھاں دا ناگ لڑے
میرے بابلا
کالی تاں زہر چڑھے
کالی تاں زہر چڑھے
میرے بابلا
دھی پردیس مرے
دھی پردیس مرے
میرے بابلا
کفنوں باجھ سڑے
رلن سڑی دے
پھلّ وے بابلا
کوئی نہ مٹھّ بھرے
پا وے بابلا
خیر کفن دی
دھی پئی عرض کرے
وچ پردیسیں
رلنوں چنگا
ایتھے ہی موت ورھے
چودھل
دھیے دھیانیئیں
بیبیئے رانیئیں
بول نہ چندرے بول
بول نہ چندرے بول
نی دھیے
پیندی کلیجڑے ڈول
پیندی کلیجڑے ڈول
نی دھیے
ڈھڈّ 'چ اٹھدے ہول
دھیے میں تینڈڑے
دکھ تاں سمجھاں
دارو نہیں پر کول
دھیاں دے دکھاں دا
دارو جے لبھے
دیواں میں منگڑے مول
اچھراں
دھیاں دے دکھاں دا
دارو وے بابلا
کوئی نہ وید دوے
دھیاں دے دکھ
تاں مکدے بابلا
دھیاں جے بلن سوے
دھیاں دے دکھ
تاں روگ نے کالے
ہڈاں 'چ تاپ پوے
جنم-گھڑی توں
مرن-گھڑی تکّ
سنگھ 'چ خون روھے
چودھل
دھیے نی
دھیاں تاں جون چندن دی
آئی لکائی اے کہندی
وسّ پیوے
تے مہک لٹاوے
دکھاں دے ناگ لڑاندی
دھیاں نوں ڈھڈّ دے
جمے دی دوری
ایکنا بھور کے کھاندی
چنن نوں چاننی
نال جیوں لوکا
آکھدے اگّ لگّ جاندی
اچھراں
بابل !
دھیاں تاں مہک-وچھنیاں
دھیاں 'چوں مہک نہ آؤندی
دھیاں نوں ایویں ہی
کوڑ لکائی
چندن تاں آکھ بلاؤندی
دھیاں، دھریکاں
کوڑیاں لکڑاں
ایہہ لکڑ وک جاندی
اس لکڑ نوں
گھن نہ لگدا
نہ ایہنوں سیونک ہی کھاندی
دھیاں تاں ہندیاں
کوڑ چھتیراں
اسے لئی دنیا چاہندی
دھیاں دی دیہہ دے
چیر کے بالے
ہڈاں دے محل چھتاؤندی
دھیاں تاں سمیاں دے
نقشاں دی بابلا
ڈار کوئی اڈدی جاندی
بیتڑے یگ نوں
چنجھاں تھیں بھر کے
اگلے یگ لے جاندی
پچھلے یگ دے
مہرے مہاندرے
ککھاں 'چ سانبھ لیاؤندی
اگلے نوں نقشاں دی
چوگ چگاندی
خود بھکھی مر جاندی
ناری ہی بیتے دے
لہوآں دی گاتھا
ہر یگ وچ دہراندی
بیت چکے نوں
مڑ مڑ جمدی
ککھّ دی پیڑ بناندی
بھوت، بھوکھت
ورتمان وچ
ہر پل جیوندی رہندی
ترے-کالاں دی
ایہہ ترے-وہنی
ورتمان وچ وہندی
تے ترے-وہنی دے سنگم 'تے
ہر دھی روندی رہندی
بابلا کسے نوں
پیڑ نہ دسدی
بات نہ دلے دی پاؤندی
دھیاں ترے-کالے
دے ویہڑے دا شیشہ
ہوند جدھی لچکاندی
اس شیشے دی
قعیاں وے بابلا
نت ودھدی گھٹ جاندی
اس شیشے 'چوں
بیت چکے دی
خشبوئی ہے آؤندی
اس شیشے وچ
بیت رہے دی
پرچھائیں مسکاؤندی
بیتن والے
دی اس اندر
دیہی ہے تھرتھراندی
ایہہ شیشے دی
ٹکڑی بابلا
ہر یگ دی ہے باندی
ہر یگ دے وچ
بھجدی، ٹٹدی
ہر یگ وچ جڑ جاندی
چودھل
دھیے نی
کوئی وی دھی نہ بردی
دھیاں دا بردا جہاں
بال وریسے
پینگھ جھٹیندیاں
داج کتیندی ماں
اگن-وریسے
بابلا سوچے
کتھے تاں کاج رچاں ؟
ڈھلی-وریسے
دھیے نی میریئے
دھی بن جاندی ماں
دھیاں دی ہندی
دھیے نی میریئے
سبھ توں مٹھڑی چھاں
دھیے، دھیانیئیں
تینڈڑے دکھ دا
کنج کراں سمیاں ؟
کیہا کچجڑا
میں ور ٹولیا
کیتا سو میں انیاں
دھیے نی تدھّ توں
میں شرمندڑا
کتھے تاں ڈبّ مراں ؟
تینڈڑے دکھاں دا
ماریا دھیے
کتھے تاں میں ٹر جاں ؟
اچھراں
دھرمیاں بابلا
دھیاں دے دکھ دی
دکھدی بات نہ پا
دھیاں دے دکھ دی
بات نہ چھیڑیئے
دھیاں دا دکھ برا
دھیاں دے دکھ
سمندروں ڈونگھے
شوک رہے دریا
دھیاں دے دکھ تاں
پربتوں بھارے
دھیاں دے دکھ اتھاہ
دھیاں جے لوکا
نکلن میلیاں
دیندیاں پتّ گوا
دھیاں جے لوکا
ہون کروپیاں
کون کھڑے پرنا ؟
دھیاں جے لوکا
ہون سنکھیاں
دیندا ای لوک ڈرا
دھیاں جے لوکا
ہوون ودھوا
لگدی آ تہمت آ
دھیاں جے لوکا
ہوون چھٹڑاں
روز ہڈاں دا کھا
دھیاں تاں لوکا
جمدیاں ماریئے
دھیاں دا کاس وساہ
دھیاں دا جمنا
کندھاں دا کمبنا
پگّ نوں لگدی ڈھا
( اک گولی پرویش کردی ہے ۔)
گولی
مہاراج !
مہاراج !!
اک اڈدا گھوڑ سوار
ہنے تاں تکھڑی
پون دی چالے
آیا سی محل-دوار
بات سلگدی
کہہ کے مینوں
مڑیا پچھلے پیر
چودھل
کون سی اوہ
تے کیہ کہندا سی
چھیتی عرض گزار
گولی
مہاراج !
اس نے ناں نہیں دسیا
گئی میں پچھ پچھ ہار
کہندا سی
کوٹ-سیالے اچھراں
آ جائے اک وار
نہیں تاں اس دا
پتر پورن
دیسی راجا مار
اچھراں
کی کہندی ہیں
پورن تائیں
دیسی راجا مار
کس اوگن لئی
پیو پتر دا
کر دیسی سنگھار ؟
گولی
راجورے
ایہہ میں کیہ جاناں
کیہ چندری نوں سار
اوہ کہندا سی
کہہ اچھراں نوں
آ جائے اک وار
پورن دا
جے منہ تکنا ایں
اس نے انتم وار
اچھراں
میں پورن دا
منہ نہ تکیا
اجے تاں
پہلی وار
ایہہ گلّ
کہہ کے گولڑیئے
نہ چھری کلیجے مار
گولی
راجشری جی
اوہ کہندا سی
پورن راج کمار
اپنی لونا
ماں توں چاہندے
محبوبہ دا پیار
تے جبراً وبھچار
ماں دی
دیہہ 'تے
کرنا چاہیا
پورن نے ادھیکار
ایہہ کیسا اندھکار ؟
کہندے
پورن
جنگل دھایا
چھڈّ کے راج-دوار
پر فوجاں نے
بندی کیتا
لمے ہتھ پسار
ہتھ، پیر
وڈھن دا راجے
دتا حکم گزار
( اچھراں غش کھا کے ڈگّ پیندی ہے،
راجا چودھل تے گولی اس ولّ نسدے ہن ۔)
اٹھواں انک
گرشرن، بلوندر تے سرجیت دے ناں
(اک بہت کھلھے میدان وچ بھیڑ جڑی ہوئی ہے،
سارا شہر ہمّ-ہما کے ڈھکیا ہے ۔ اک پاسے
راجا سلوان، لونا تے اوہدے درباری بیٹھے ہن ۔
پورن اس بھیڑ دے وچکار کھڑھا ہے ۔ جلاد اس
دے پچھے ننگیاں تلواراں پھڑی کھڑے ہن ۔ پورن دے
پیراں 'چ بیڑیاں پئیاں ہن ۔ اک عجیب قسم
دا شور مچیا ہویا ہے ۔ اک پاسیوں اچھراں
بھیڑ نوں چیردی پورن ولّ ودھدی ہے )
اچھراں
پورن !
کیہ میرا پورن
ٹھیک اپورن ہے ؟
پورن
ہاں ماں، تیرا پورن
ٹھیک اپورن ہے
ایتھے جو اپورن
سو ہی پورن ہے
ایتھے جو وی پورا
سدا ادھورا ہے
ایتھے کوئی وی سچ نہیں
سبھ کوڑا ہے
ایتھے جو پرتکھّ ہے
اس وچ اوہلا ہے
ایتھے جسدی ہوند ہے
اس دی ہوند نہیں
ایتھے جس دا رنگ ہے
اس دا رنگ نہیں
ایتھے جس دے انگ نے
سو نر-انگا ہے
ایتھے جو جیوندا ہے
سو ہی مریا
ایتھے جو چلدا ہے
سو ہی کھڑیا ہے
اچھراں
کی میرا پورن
سچ-مچّ ہی تاں دوشی ہے ؟
کی میرے دودھ دی
ذات وی نکلی ہوچھی ہے
پورن
مائی !
تیرے دودھ دا کوئی دوش نہیں
کوئی وی جننی دے تھن اندر
کھوٹ نہیں
پر ہر جننی مائی
ایسا مندر ہے
جدھے مہاٹھیں بلدی
کوئی جوت نہیں
اس مندر دی
پرکرما وچ نھیرا ہے
چام چڑکاں کیتا
جس وچ ڈیرہ ہے
اس دنیا وچ
غرض-وند کجھ پنچھی رہندے
دن ہووے تاں
چوگ چگن کھیتیں اڈّ جاندے
شام ڈھلے تاں مڑ کے آؤندے
آپس دے وچ لڑدے، بھڑدے
شور مچاندے
وٹھاں وٹھدے ککھّ اڈاندے
اپنے اپنے گھرنے ملّ کے
رات لنگھاندے
تے ایہناں دے بوٹ الونئیں
ایہناں دی نہ-سمجھی کارن
آلھنیاں 'چوں ڈگّ مر جاندے
تے اوہناں نوں کیڑے کھاندے
میں وی اوس طرحاں دا کوئی
بوٹ ہاں مائی
جہڑا نیڑوں، جون نکھمبھی
وچ ڈگّ جائے
تے جو جیوندا ہی مر جائے
بھون کیڑیاں دا رل جس نوں
اپنیاں رڈاں تک لے جائے
رڈاں اتے پیا پیا جو
بو چھڈے تے گل ترک جائے
اچھراں
پورن !
تیری بات سلگدی
تیری ماں توں سنی نہ جائے
پترا میرے دودھ دی ممتا
اج میرے توں پئی شرمائے
ممتا دی تھاں اج تھناں 'چوں
لجیا دی وہُ
کر کر جائے
تیری ماں ہی تیری ماں دی
ککھّ نوں پئی پھٹکاراں پائے
پترا اپنی ماں سنگ اڑیا
توں کس جنم دے پاپ کمائے
اپنی ماں دے دودھ نوں تا کے
کدے کسے نہ سکھ ہنڈھائے
چٹی ڈوم چماری خاتر
کس لئی ایڈے پاپ کمائے
لونا توں ودھ لکھاں پھردے
حسن چندریا دون سوائے
اک واری توں حامی بھردا
دندی تینوں میں پرنائے
مینوں کجھ وی سمجھ نہ آئے
ماں پتراں کد نہں نے لائے ؟
نجّ جمیں سنتان اولی
جہڑی کل نوں داغ لگائے
پورن
مائی نی
سن میریئے مائی
جو جننی دی جون ہنڈھائے
سو ایوں لجت ہو مر جائے
ہر ماں دے دودھ دا پرچھاواں
ماں دے دودھ نوں بھنڈن آئے
ایتھے ہر کوئی پاپ کمائے
واقف، نہ واقف، ہر چہرہ
اک دوجے دا پنڈا کھائے
اک دوجے دے نقش ہنڈھائے
ہر پنڈے دے روپ دی مدھرا
ہر کوئی ایتھے پینا چاہے
ہر پنڈے دا رنگ سلگدا
ہر پنڈے 'تے ہی چڑھ جائے
ایتھے اک نر
نعر-سموہ دا جوبن مانے
تے اک ناری
ہر اک نر دی مہک ہنڈھائے
ہر پنڈا
اوچیتن-کامیتن تھیں بھوگ رچائے
متھے دی رنڈی نوں
کدے وی چین نہ آئے
دیہہ-وہونی دیہہ دی
سیجا مانن جائے
سپن-دوش راتاں لئی
ہر کوئی سیج وچھائے
ایتھے سبھے
کام دیوَ دی جونے آئے
اپنے اپنے چلے اپر
مدھ-مکھیاں دے تند چڑھائے
اکھاں اپر پٹی بنھ کے
پھلّ-پتیاں دے تیر سجائے
سبھ 'شدھا' دی ککھوں جائے
اچھراں
پورن !
اس توں پہلاں کہ ایہہ
بات سلگدی سلگ ہی جائے
تیری دئیا نوں پھوک جلائے
تینوں انگ-ہینا کر جائے
میں چاہندی ہاں میرا پورن
ایس پاپ توں مکر جائے
میرے دودھ دی پتّ بچائے
میری ککھّ نوں لاج نہ لائے
پورن
مائی !
اس دھرتی دے جائے
سبھ لجیا دی جونے آئے
اتھے ہر کوئی
اپنی نظر 'چوں ایوں ڈگّ جائے
کہ سانوں اپنا آپ
نہ اپنے کول بٹھائے
ساتھوں ساڈا اپنا آپ
نظر بچائے
ساتھوں ساڈے بھیت چھپائے
آپا اپنے کولوں ڈردا
کدھرے سانوں بھنڈ نہ آئے
سانوں ساتھوں ہی بو آئے
اتھے سبھ کجھ جمنوں پہلاں
ہی مر جائے
مر کے ہی ہر کوئی
اس دھرتی 'تے آئے
اپنی آپے لاش نوں
اپنے موڈھیں چا کے
ہر کوئی اپنی اپنی
ایتھے اؤدھ ہنڈھائے
مٹی نوں بسّ مٹی کھائے
مٹی نوں مٹی پرنائے
مٹی گربھ وتی ہو جائے
مٹی جمے تے مر جائے
چوراسی دا چکر لائے
مٹی منکھ نام دھرائے
مٹی سارے پاپ کمائے
مٹی دی کجھ سمجھ نہ آئے
کس منتوَ لئی جمے جائے
اس دی وتھیا کہی نہ جائے
چنگا ہے جے میری مٹی
ایس جنم توں مکتی پائے
تے نر-لجت ہی مر جائے
میتھوں مینوں لاج نہ آئے
'پورن' ہر جیون دا
اک پرتیک ہے مائی
پتا جدھا سلوان
سدا وارث سدوائے
پر جیون نوں سمجھ نہ پائے
تے اچھراں ہر جیون دی
جننی کہلائے
جننی جو جیون نوں
اپنی رتّ چنگھائے
پیڑ دی عمرہ بھوگن آئے
تے لونا، جیون دے راہ دی
ایسی بھٹکن
ایسی اڑچن
جہڑی جیون نوں کھا جائے
دھر توں آوے لکھی لکھائے
ایسا روڑا
ایسا پتھر
چاہیاں، ان-چاہیاں وی جس سنگ
ہر کوئی ایسا ٹھیڈا کھائے
جیون انگ-ہین کر جائے
جیون 'چوں جیون مر جائے
پھر جیون نوں کجھ نہ سجھے
سورج گن گن عمر وننجائے
آپے توں نفرت ہو جائے
لوکاں دا اوہنوں ساتھ نہ بھائے
کنڈے توں کنڈا نہ لگے
پھلاں 'چوں خوشبو نہ آئے
مڑ جیون 'چوں جیا نہ جائے
اس نوں اپنا آپا کھائے
مائی !
اگّ دی بات سلگدی
میں چاہندا ہاں سلگ ہی جائے
مینوں انگ-ہین کر جائے
تاں جو کوئی سلوان مڑ
نہ دھی پرنائے
کوئی بابل نہ
اپنی دھی دا پنڈا کھائے
تاں جو ہر کوئی
اپنا اپنا ہان ہنڈھائے
دھی پرنائی بابل ویہڑے
نہ مڑ جائے
تاں جو مڑ کوئی اچھراں نہ
جیوندی مر جائے
کوئی دھی مڑ بابل دی
پگّ نوں میل نہ لائے
مڑ نہ کوئی لونا
منگے انگ پرائے
کسے وی لونا دا مڑ
جوبن نہ رل جائے
دھن دے کے، مڑھ ایتھے نہ
کوئی تن نوں کھائے
مڑ نہ کوئی پورن
انگ-ہین ہو جائے
کوئی پتا نہ،
مڑ پتر دے انگ کٹائے
کوئی پورن مڑ پیار-وچھنا
نہ مر جائے
کوئی پورن مڑ جیون جیونوں
منہ نہ چائے
پھر کوئی پورن
پورن توں نہ نفرت کھائے
پھر کوئی پورن
پورن کولوں ڈر نہ جائے
پھر پورن نوں
پورن کولوں بو نہ آئے
اس دھرتی دا ہر بندہ
اک بندہ ہووے
اس دھرتی دی ہر ناری
ناری کہلائے
میں چاہنداں پورن مر جائے
مر کے ایسا چنہ بن جائے
جس نوں پڑھ سن کے ہر کوئی
اپنے راہ توں بھٹک نہ جائے
( سلوان تے لوناں، پورن تے اچھراں ولّ ودھدے ہن ۔)
سلوان
اچھراں !
ایہہ کی پاپ کمایا ؟
نجّ جمیندیؤں ایسا جایا
جس تیری ککھّ دی
پیڑ نوں بھنڈیا
تے مینوں چھجیں چاڑھ چھٹایا
خورے کہڑے پاپ دے کارن
ایہہ مینوں لیکھا دینا آیا ؟
ڈھڈّ دا جمیا، جنیا، جایا
اپنے ہتھیں کس مروایا ؟
اج دے دن دا
سورج کھورے
کس میری لیکھیں سی لکھوایا ؟
اج دے سورج پچھوں میرا
ہر سورج ہوسی کلخایا
میری بچ گئی لجت عمرہ
توں ہر دن ہوسی شرمایا
میرے بچ گئے ساہواں کولوں
ہن نہ جاندا سر نوں چایا
اج توں نیویں پا کے لنگھو
میتھوں میرا اپنا سایہ
ہے میرے داتا !
کیسا سورج ؟
اج توں میری جھولی پایا
اج دی دھپّ وچ رنگ-وہونا
ایہہ کہڑا اٹھواں رنگ رلایا ؟
جہڑا رنگ نموشی بن کے
اج میری پرتبھا 'تے چھایا
جہڑا رنگ اداسی بن کے
اج اس دھرتی دے گھر جایا
جہڑا رنگ خاموشی بن کے
چونہ کوٹاں نوں رنگن آیا
ہے داتا ! ایہہ کیسا رنگ ہے
مینوں کجھ وی سمجھ نہ آیا ؟
پربھ جی، اج میں
آپے توں شرمندہ ہاں
پربھ جی، اج میں
اچھراں توں شرمندہ ہاں
پربھ جی، اج میں
لونا توں شرمندہ ہاں
پربھ جی، اج میں
لوکاں توں شرمندہ ہاں
پربھ جی، میں مر چکیا ہاں
پر زندہ ہاں
داتا جی !
میں ایڈا وی کیہ پاپ کمایا ؟
اج دا بلدا کالا سورج
اؤدھ میری دے ویہڑے آیا
اس سورج توں پہلا سورج
کیوں میرا کال نہ بن کے
دھایا ؟
( پورن ولّ سنکیت کر کے )
ہے میری نیلی ناڑ دے
گندے رقت دی کریا
ہے اچھراں دے
درگندھت جہے سواس دے سائے
کہی کلچھنی گھڑی ایں توں
کلجگ بن جایا ؟
مینوں جگّ وچ نیواں پایا
میری کل نوں داغ لگایا
ہے میری کوڑ، کلنکت
دوشت-چھنت دی رچنا
کی توں میرا خون ہیں
جاں ہیں خون پرایا ؟
تیرے 'چوں مینوں میرا سورج
نظر نہ آیا
تیرے 'چوں اس یگ دی
سنسکرتی نہ بولے
تیرے 'چوں اس یگ دا
دھرم نہ نظریں آیا
کی توں اج وی
پتھر دے یگ وچ وسدا ہیں
کہ تینوں ماں دی دیہہ 'چوں
پاپ ہے نظریں آیا
ماں نوں میلا ہتھ ہے لایا
دودھ دا توں رشتہ ٹھکرایا
پورن
ایتھے ہر یگ
پتھر دے یگ وچ رہندا ہے
ایتھے ہر یگ
پتھر-یگ دے وچ رہے گا
ہر یگ اپنی سنسکرتی نوں
اپنی داسی سدا کہیگا
مانو سدا اسبھء رہا ہے
مانو سدا اسبھء رہے گا
دیہہ دے مندر نوں ہر یگ ہی
اپنا اپنا دھرم کہیگا
موہ مایہ دی
پنچ-وٹی وچ
سبھ نوں سورنا مرگ چھلیگا
روز کسے نہ کسے نخا دا
ہر یگ دے وچ نکّ کٹیگا
اک یگ وچ سی راون مریا
اک یگ دے وچ رام مریگا
اک یگ وچ ہے پورن دوشی
اک یگ وچ سلوان بنیگا
ایتھے اکو پاپ ہے بچیا
ایتھے اکو پاپ بچیگا
مانو دے ایتھے دل دا نھیرا
سدا رہا ہے سدا رہے گا
کالا سورج روز چڑھیگا
سلوان
کیہ توں ایہہ کہنا ہیں چاہندا
کہ توں بلکلّ نردوشا ہیں ؟
پورن
ایتھے کوئی نردوش نہیں ہے
نہ ایتھے کوئی دوشوان ہے
چوگردے دی مجبوری ہے
مجبوری دا 'دوش' نام ہے
سلوان
اے کلٹا دی
ککھّ دے جائے
ایڈی کہڑی مجبوری سی
کہ تینوں اپنی ماں دے دودھ 'چوں
کوجھ دے کیڑے نظریں آئے
کیوں تیرے ہتھ
نہ کوہڑے ہو گئے
جہڑے اس دی دیہہ نوں لائے ؟
پورن
ایس پرشن دا اتر شاید
کوئی وی پتر نہ دے پائے
ایسے دا ناں مجبوری ہے
جے گلّ نر-شبدی رہِ جائے
نر-شبدا سچ، دوش کہائے
سلوان
تاں پھر ایہہ نر-شبدا سچ ہے
کہ توں ماں سنگ کوڑ کمائے ؟
پورن
ہاں ! ایہہ اک نر-شبدا
سچ ہے
ماں نوں میلے ہتھ میں لائے
ماں دے دودھ سنگ پاپ کمائے
( سلوان پورن دے منہ 'تے اک زور دی
چپیڑ ماردا ہے تے غصے 'چ کڑکدا ہے ۔)
سلوان
لے جاؤ… !
نر شبد سچ نوں لے جاؤ
کالے سچ نوں لہو 'چ لبڑے
شبداں دی پوشاک پواؤ
ایہنوں میتھوں دور ہٹاؤ
اسدا بند-بند کٹواؤ
گرجھاں نوں ایہدا ماس کھواؤ
کتیاں اگے ہڈیاں پاؤ
انگ-ہینا اج کر کے ایہنوں
انھے کھوہ وچ سٹّ کے آؤ
لونا
مہاراج !
کجھ رحم کماؤ
ایہہ بچہ ہے بدھ-ہیندھ ہے
اس 'تے ایڈا ظلم نہ ڈھاؤ
سلوان
ہٹ جاؤ !
مینوں ہتھ نہ لاؤ
جنتا
رحم کماؤ !
رحم کماؤ ! !
اچھراں
میرا پتر نردوشا ہے
اس 'تے ایویں دوش نہ لاؤ
سلوان
میں کہندا ہاں
چپّ ہو جاؤ
ایس کلنکت پتّ دی ماں نوں
میری نظروں دور ہٹاؤ
کجھ ایہدے سر گھٹا سٹو
تے کجھ میرے سر کھیہہ پاؤ
ہر ماں اچھراں واکن بکدی
ہر ماں پتّ دے
عیب ہے ڈھکدی
بھاویں ماں سنگ بھوگ وی کر لئے
پھر وی، چرتروان ہے دسدی
آؤ جلادو، نیڑے آؤ
تلوار نوں
سانے لاؤ
انھے کام دے اس کیڑے دے
ہتھاں 'تے تلوار چلاؤ
پیراں نوں نر-زند بناؤ
پیر جہناں وچ درگندھی ہے
پیر جو ماں دی سیجے چڑھ گئے
پیر جو ماں دے پیار دا رشتہ
دنیا وچ کلنکت کر گئے
پیر کہ جہڑے میری پتّ نوں
کالے بشیئر بن کے لڑ گئے
ہتھ جہناں وچ نفرت بلدی
ہتھ جو مینوں فنیئر لگدے
پنج-جیبھے پھنکارے چھڈدے
ہتھ جو میری کل نوں ڈسّ گئے
قسمت نوں کر نیلا رکھ گئے
ایہہ فنیئر اج مار مکاؤ
چینا چینا کر کٹواؤ
چہوں سپاں دیاں سریاں وچوں
جگّ نوں کڈھ کے زہر وکھاؤ
اچھراں
رحم کماؤ !
رحم کماؤ !
بے-جیبھے نوں نہ مرواؤ !
پورن دی تھاں میں حاضر ہاں
ایہدی تھاں مینوں مرواؤ
ایہہ پاپی نہیں
میں پاپن ہاں
پاپ دی ماں نوں جڑھوں کٹاؤ
میں جننی جس پاپ جنمیا
مینوں پاپ دی
سزا سناؤ ۔
لونا
ہاں، راجن کجھ رحم کماؤ
سلوان
مینوں کجھ وی سمجھ نہ لگدی
مینوں کجھ وی نہ سمجھاؤ
میں کہندا، میرے کول نہ آؤ
بدلی جاندی اگن-کتھا وچ
بلدے جاندے شبد نہ پاؤ
بلدی جاندی ایس کتھا دا
جلدی مینوں انت سناؤ
ہن نہ مینوں ہور جلاؤ
جلادو ! تلوار اٹھاؤ
پاپ مار کے پنّ کماؤ
( جلاد پورن دے ہتھ پیر وڈھّ دندے ہن ۔
اچھراں بے ہوش ہو کے ڈگّ پیندی ہے ۔ پورن دی
تڑپدی لوتھ ولّ سلوان پٹھّ کرکے کھلوتا ہے ۔
سارے پنڈال 'چ اک کرلاہٹ مچی ہوئی ہے۔ اک
تیز انھیری سارے پنڈال نوں چیردی لنگھ جاندی ہے۔ لونا،
پورن دی تڑپدی لوتھ دے سرہانے بیٹھی منہ تے ہتھ رکھی
روئی جاندی ہے ۔)
انتکا
پہلا انک
نٹی : اندر دے اکھاڑے دی اک گندھرو-نائکہ
جہڑی سوتردھار دی پریمکا سمجھی جاندی ہے ۔ کئی
ایہنوں سوتردھار دی پتنی وی کہندے ہن، پر ایس
گلّ وچ متبھید ہے ۔
سوتردھار : اندر دے اکھاڑے دا اک گندھرو-نائکو
ہے جہڑا ہر ناٹک شروع ہون توں پہلاں اپنی پریمکا
نٹی سنگ منچ 'تے پرویش کردا ہے تے ناٹک دا آرنبھ کردا ہے ۔
ایراوتی : راوی دا پراتن ناں ۔
پانگی : اک رشی دا ناں، جہدے مکھ 'چوں راوی دریا نکلیا
دسیا گیا ہے، ایہدے ناں 'تے پانگی-گھاٹیی وی ہے، جو چمبے شہر
دی این پٹھّ 'تے کھڑی ہے ۔
چندربھاگ : جھناں دا اک پراتن ناں ۔
چمبیالی : چمبے دی اک رانی، جنھے اپنی بلی دے کے راوی نوں
چمبے دیش 'چ لیاندا، چمبیالی توں پہلاں کہندے نے چمبے دیش وچ
پانی نہیں سی ملدا ۔
کلک : سپاں دے اٹھاں راجیاں وچوں اک دا ناں، اس دا رنگ بھورا
اتے سری اتے ادھے چن دا چنہ لگا ہندا ہے ۔
سورسا : سورسا جاں سرسا، راخشی ناگاں دی ماں سی جدوں ہنومان سمندر
النگھ کے راون دے مقابلے 'تے گیا تاں اس نے اوہنوں نگل جانا
چاہیا سی ۔
ارنینی : رگوید انوسار ایہہ وناں تے جنگلاں دی دیوی ہے ۔
سربھی : ساگر منتھن سمیں نکلی اک گٔو دا ناں، پر ایہنوں کئی
واری، سورج دا رتھوان وی کیہا جاندا ہے سورج دے رتھوان نوں ارن
جاں ووسوت وی کہندے ہن ۔
سرسوتی : ہنر دی دیوی دا ناں ۔
سور-منڈل : اک ساز دا ناں ۔
بچھوآ : پیر دیاں انگلیاں دا گہنہ ۔
پاروتی : شوجی دی پتنی ۔
ویترنی : نرک وچ لہو-پاک دی وگدی اک ندی ۔
ورمن : چمبے دا راجا ۔
کنت : ورمن دی پتنی ۔
سلوان : پورن دا باپ تے سیالکوٹ دا راجا ۔
دوجا انک
چودھل : سلوان دا سوہرا، اچھراں دے باپ دا ناں، ایہہ ادھینگر
دا راجا سی ۔
پورن : راجے سلوان دا پتر ۔
لونا : راجے سلوان دی دوجی وہوٹی، جو ذات دی چمیار سی ۔
بارو : لونا دے پیو دا ناں ۔
ورمن : چمبے دا راجا ۔
کنت : ورمن دی پتنی ۔
سلوان : پورن دا باپ تے سیالکوٹ دا راجا ۔
رتی : حسن دی دیوی دا ناں ۔
تیجا انک
ایرا : لونا دی سہیلی دا ناں ۔
متھری : لونا دی اک ہور سہیلی ۔
اے-راون : پاتال دا راجا ۔
بھٹّ-انگی : شودر توں مراد ہے ۔
نارائن : برہما دا ناں ہے، جس نے دنیا سرجی ہے ۔
بارو : لونا دے پیو دا ناں ۔
نر-سنگھا اوتار : پرہلاد دے پیو دا سنگھار کرن والا
اوتار ۔ ادھی شیر دی 'تے ادھی آدمی دی شکل دا ۔
چوتھا انک
اچھراں : پورن دی ماں، سلوان دی پہلی پتنی ۔
سرما : رگوید وچ اس نوں اندر دی کتی لکھیا ہے ۔
اس دے دو کتورے سن، جنہاں نوں ماں دے ناں 'تے سرمایے کہندے
ہن ۔ یمراج دے رکھوالے سن ۔
اندر : آکاش دا دیوتا تے وایومنڈل دا مانویکرن ۔ اس
نوں رتاں دا دیوتا وی کیہا جاندا ہے ۔ ایہہ بڑا عیاش دیوتا ہے ۔
ادھینگر : اچھراں دے پیو چودھل دی راجدھانی دا ناں ۔
دمونہیں : دو مونہاں والی سپنی، جہڑی کسے نوں لڑ جاوے تاں ہر چھ
مہینے بعد لڑدی رہندی ہے ۔
پورن : راجے سلوان دا پتر ۔
لونا : راجے سلوان دی دوجی وہوٹی، جو ذات دی چمیار سی ۔
دگدھ : شاستراں مطابق اٹھاں کوٹاں 'چ اٹھ ہاتھی ہن، جنہاں
نوں دگدھ کہندے ہن ۔ ایہناں صدقہ دھرتی تھمی ہوئی ہے ۔
پنجواں انک
لونا : راجے سلوان دی دوجی وہوٹی ۔
ایرا : لونا دی سہیلی دا ناں ۔
پورن : اچھراں دا پتر ۔
سلوان : پورن دا باپ تے سیالکوٹ دا راجا ۔
اندر : رتاں دا دیوتا ۔
ایندر : ایندری جاں ایندری، اندر دی پتنی دا ناں ہے ۔
پہلاں اس دا ویاہ اندر دی بجائے کسے ہور نال ہو
گیا سی ۔
چھیواں انک
سلوان : پورن دا باپ تے سیالکوٹ دا راجا ۔
لونا : راجے سلوان دی دوجی وہوٹی ۔
پورن : سلوان تے اچھراں دا پتر ۔
ستواں انک
چودھل : سلوان دا سوہرا، اچھراں دے باپ دا ناں ۔
اچھراں : چودھل دی دھی، پورن دی ماں، سلوان دی پہلی پتنی ۔
اٹھواں انک
پورن : سلوان تے اچھراں دا پتر ۔
لونا : راجے سلوان دی دوجی وہوٹی ۔
اچھراں : چودھل دی دھی، پورن دی ماں ۔
سلوان : پورن دا باپ ۔
کامدیو : کام دا دیوتا ۔
شدھا : کام دیوَ دی ماں ۔
