پنجابی شاعری/غزلاں خلیل آزاد
1. امن دے شیشے دا پرچھاواں
امن دے شیشے دا پرچھاواں، الفت دی مہکار وی آں ۔
میں ویلے دی تختی دا منہ-متھا، نقش-نہار وی آں ۔
کل وی میں ساں، اج وی میں آں، آون والا کل وی میں،
سودا میرے نال مکا لؤ، وختاں دا بازار وی آں ۔
لکن-میٹی تے ہٹھّ-دھرمی، ہن میں کھیڈن دینی نئیں،
میں ظلماں دی نگری دے وچّ، امن دا اک اوتار وی آں ۔
اس دنیاں دے محل-منارے، باغ-بغیچے میرے لئی،
دکھ وی میرے، سکھ وی میرے، امناں دا کردار وی آں ۔
اگّ دے وچّ وی میں کدیا ساں، دھون 'تے چھری پھرائی سی،
نیزے 'تے سر میں ای دھریا، جنت دا سردار وی آں ۔
سولی 'تے وی میں ہی چڑھیا، اپنی کھلّ وی آپ ہی لاہی،
جہڑا لتھّ کے وی نہ جھکیا، اس سر دی دستار وی آں ۔
اس دنیاں وچّ پہلا واسی، وی 'آزاد' تے میں ہی ہاں،
عرش 'تے اج وی جس دا چرچہ، میں اوہو مینئمار وی آں ۔
(مینئمار=راج مستری)
2. کیتا اے کردار 'ہیرو' دا
کیتا اے کردار 'ہیرو' دا، جیہنے امن کہانی وچّ ۔
اپنے ساہ وی دے چھڈے نے، میں اوہدی نگرانی وچّ ۔
ایویں تے نئیں 'غم' دنیاں دے، میرے گھر وچّ آ جاندے،
چار-دہاڑے رہِ چکے نے، ایہہ میری مہمانی وچّ ۔
مکھ توں اڈیا دیکھ کے پلہ، ہوئی غلطی دیکھن دی،
دانشتا تے میں نہیں کیتی، ہوئی اے نادانی وچّ ۔
سنیا اے ہن تخت وفا دا، اوہنوں ملنے والا اے،
کاش ! کدی آ جاوے مینوں، موت اوہدی نگرانی وچّ ۔
فصل وفا دی جس تھاں بیجی، اتھوں وڈھی زخماں دی،
گزر گئی اے کلّ ہیاتی، اپنی تے قربانی وچّ ۔
ایہدے پتر کھچدے پئے نے، چادر ایہدے سر توں اج،
لگدا اے ہن مر جائیگی، 'ماں-بولی' اریانی وچّ ۔
بنھ 'آزاد' اے عظم مرے دا، بھاویں ٹکراں مارے پئی،
اینا زہرا رہن نہ دتا، بھوتی ہوئی تغیانی وچّ ۔
(دانشتا=جان بجھّ کے، ہیاتی=زندگی، اریانی=
ننگا پن، عظم=پکا وشواس، تغیانی=ہڑ)
3. اپنے گھر نوں، اپنے گھر 'چوں لبھنا واں
اپنے گھر نوں، اپنے گھر 'چوں لبھنا واں ۔
بھریا میلہ خود نوں کلا دبنا واں ۔
کھوداں پیا وفا دے اج وی کھنڈراں نوں،
ڈگا-ڈھٹھا پیار دا بھورا کڈھنا واں ۔
اکھ جھمکی تے موتی کھلر جانے نے،
ایسے لئی میں اکھیاں نوں بند رکھنا واں ۔
نہیں منافق اس لئی میرا روپ اے اک،
کھریاں کہنوں ڈرنا واں نہ جھکنا واں ۔
ساہ میرے 'چوں باس لہو دی آؤندی اے،
ظالم دا لہو شام-سویرے چکھنا واں ۔
جھکھڑ میری کشتی توں کتران پئے،
میں تاں نال کنارے لے کے چلنا واں ۔
لگدا اے 'آزاد' کہ ہونی پھردی اے،
مظلوماں دے متھے نوں پیا پڑھنا واں ۔
4. روح وی ٹمٹماؤندی پئی اے
روح وی ٹمٹماؤندی پئی اے، پچھلی رات دے تارے وانگ ۔
جسے وچوں جاندی پئی اے، سجن بے-مہارے وانگ ۔
کنڈھیوں دھکی بیڑی تر پئی، بھنوراں دے ولّ سدھراں دی،
روندی تے کرلاؤندی پئی اے، ٹٹے ہوئے تارے وانگ ۔
ڈھہندا-ڈھہندا بدل گیا اے، محل اساڈا کھنڈراں وچّ،
دنیاں ڈھیر وی ڈھاؤندی پئی اے، بھیڑے دے ورتارے وانگ ۔
میں پروانا تے اوہ شمھاں، عمر دوہاں دی فجراں تیک،
ہونی قبر بناؤندی پئی اے، جیوں مویاں دے مارے وانگ ۔
میں پیڑاں دے پیڑے تکّ کے، تریاں منزل لبھن لئی،
قسمت پئی ملاندی پئی اے، اکھر غلط نکارے وانگ ۔
کچی ڈور 'آزاد' اے اپنی، گڈی پھر وی باہواں دی،
خورے کیوں اڈاندی پئی اے، جگنوں دے چمکارے وانگ ۔
5. میرے لہو دے نال کدے جے
میرے لہو دے نال کدے جے، تیرا لہو نہ رلدا ۔
کدی نہ میرے سینے دے وچّ، یاداں دا رکھ پلدا ۔
جس دے خون 'چ خدّ-داری دا، قطرہ رلیا ہووے،
انکھ اوہدی دا جھکھڑاں وچّ وی، رہندا دیوا بلدا ۔
اتھرو خون بنن یا اٹھن سینے 'چوں کرلاہٹاں،
شہر وفا 'چوں اک وی دردی، ہن نئیں باہر نکلدا ۔
منصف دے خون 'چ رہندی، تھوڑی پرکھ وی باقی،
کدی نہ امن دی گردن اتے، ظلم دا خنجر چلدا ۔
جے لہراں وچّ معصوماں دا، خون نہ ہندا شامل،
پھیر سمندر دا کوئی ساحل، چھلاں نوں کنج ٹھلھدا ؟
دریاواں 'چوں لامبو اٹھن، سورج جیبھاں پھیرے،
دسدا اے 'آزاد' پیا ہن ساہ دا سایہ ڈھلدا ۔
| |
