Punjabi Kavita
Bhai Vir Singh

Punjabi Kavita
  

Kambdi Kalai Bhai Vir Singh

کمبدی کلائی بھائی ویر سنگھ

1. کمبدی کلائی

سپنے وچ تسیں ملے اسانوں
اساں دھا گلوکڑی پائی
نرا نور تسیں ہتھ ن آئے
ساڈی کمبدی رہی کلائی،

دھا چرناں تے شیش نوایا
ساڈے متھے چھوہ ن پائی،
تسیں اچے اسیں نیویں ساں
ساڈی پیش ن گئیا کائی،

پھر لڑ پھڑنے نوں اٹھ دؤڑے
پر لڑ اوہ 'بجلی لہرا'
اڈدا جاندا، پر اوہ اپنی
چھوہ سانوں گیا لائی:

مٹی چمک پئی ایہہ موئی
تے تسیں لوناں وچ لشکے،-
بجلی کوند گئی تھرراندی
ہن چکاچوندھ ہے چھائی ۔

2. شری گورو نانک دیوَ جی توں
کلیاں دی سگندھِ سدکڑے !

اج نسیم جدوں کلیاں نوں آ کے گلّ سنائی:-
'گر نانک پریتم کلھ آسن، پکی ایہہ اوائی' ۔
سن کلیاں بھر چاؤ آکھیا:-'سہیو اج ن کھڑنا،
کلھ پریتم دے آیاں کٹھی دیئیے مشک لٹائی' ۔

3. شری گورو نانک دیوَ جی توں
نچھاور تریل

'پون لکے پانی' نے سہیو ! جاں ایہہ گلّ سن پائی:
'گر نانک پریتم کلھ آسن، پیار چھہبراں لائی' ۔
پون کچھڑوں تلک رات نوں، شبنم روپ بناکے
وچھ گیا سارا دھرتی اتے:-'چرن دھوڑ مکھ لائی' ۔

4. شری گورو نانک دیوَ جی دی نظر-پھلّ

'اج گر نانک آسن، کہندی مالن گئی بغیچے،
پھلاں نوں سن چاؤ چڑھ گیا:-'آپا بھیٹا دیچے' ۔
اک اک توں ودھ چڑھ پئے آکھن 'توڑ ساریاں لے چل
سوہنیاں دے سردار ساہمنے نظر اسانوں کیچے' ۔

5. شری گورو نانک دیوَ جی اتے
بلبلاں دی ابھلاکھ

چڑھ اسمانیں چند کوکیا:- 'گر نانک کلھ آسن' ۔
جھرمٹ گھتّ بلبلاں دھائیاں کردیاں واک بلاسن:-
'گر نانک کیرتن دے پیارے کیرتن چلو سنائیئے،
ترٹھّ پئے تاں نال اپنے عرشاں نوں لے جاسن' ۔

6. پردیسیں گئی کوئل دی عرضوئی

میں صدقے میں صدقے ساری سہنیاں دے سلطان !
تسیں اؤنا، سانوں سمیں پھرندے توریا ہور جہان !
کوئل کوک ولک اک میری سدا لواں تدھ نام !
درشن نہیں تاں 'لو نہ ٹٹے' کوئل منگدی دان !

(پردیس=گورو نانک گرپرب کتک وچ ہندا ہے،
سردیاں وچ کوئل پنجابوں پرواس کر جاندی ہے)

7. گر نانک گر نانک توں

ندی کنارے کوک پکاراں،
امل امل بانہہ الاراں،
'سائیاں' 'سائیاں' ہاکاں ماراں،
توں ساجن البیلا توں ۔

'تر کے آواں' زور ن باہیں،
شوکے ندی کانگ بھر آہی،
'تر کے آواں' راہ ن کائی،
ساجن سکھا سوہیلا توں ۔

تلہا میرا بہت پرانا،
گھس گھس ہویا ادھورانا،
چپے پاس ن، کئی مہانا،
چڑھ کے پہنچ دہیلا ؤ ۔

بدلوائی، قہر ہوائی،
اڈن کھٹولے والے بھائی،
دھوم مچائی، دئے دہائی:-
"اے نہ اڈن ویلا ؤ" ۔

توں سمرتھّ شکتیاں والا،
جے چاہیں کر سکیں سکھالا،
پھر توں مہراں ترساں والا،
کر چھیتی 'مل-ویلا' ؤ ۔

8. گر نانک دا تھی

اپنا کوئی نہیں ہے جی،
اپنا کوئی نہیں ہے جی،
گر نانک دا تھی وے بندیا !
گر نانک دا تھی ۔1۔

اپنے سکھ نوں ملدے سارے،
گھولی صدقے جاندے وارے،
دکھ پیاں کوئی آئِ ن دوارے،
سبھ چھڈ بھجدے بڈھے وارے،
اپنا کوئی نہیں ہے جی،
اپنا کوئی نہیں ہے جی،
گر نانک دا تھی وے بندیا !
گر نانک دا تھی ۔2۔

درد رننجانیاں دا اوہ میلی،
بڈھے ٹھیریاں دا اوہ بیلی،
پکر پیندا اوکھے ویلیں،
کھیڑ دئے جیوں پھلّ چمبیلی،
اپنا کوئی نہیں ہے جی،
اپنا کوئی نہیں ہے جی،
گر نانک دا تھی وے بندیا !
گر نانک دا تھی ۔3۔

'دھنّ گر نانک' لل لگائیں،
'دھنّ گر نانک' دئیں دہائی،
'گر نانک' 'گر نانک' گائیں،
کدے نہ تینوں اوہ چھڈ جائی،
گر نانک دا تھی وے بندیا !
گر نانک دا تھی ۔4۔

9. پیلیاں پریاں

تھل سکے سن، بن بی سکّ گئے؛ جوہاں ہوئیاں ہریاں ۔
کھڑ کھڑوتیاں سرہوں سوہنیاں مانو پیلیاں پریاں-
کلغیاں والے دے راہ اتے درس-تانگھ دیاں بھریاں،
آپا وارن نوں ہن کھڑیاں ہتھ تے جنداں دھریاں ۔

10. پیارے دے انک سماویں

میلیاں نوں دھووے تے رنگ چڑھاوے
تے رنگیاں دا ملّ پواوے،
ملّ پیاں نوں جو حاضر حضوری
ہاں وچ حضوری پچاوے ۔
شرن لئیں اس کلغیاں والے دی
آپا چا بھیٹ چڑھاویں،
جو فرش توں اٹھیں تے عرش تے جاویں
تے پیارے دے انک سماویں ۔

11. گر نانک آیا

ٹیک-سہیو نی ! گرُ نانک آیا ۔
گرُ نانک گرُ نانک آیا ۔
ناد اٹھیو: 'گرُ نانک آیا' ۔
شبد ہیو: 'گرُ نانک آیا' ۔1۔

مشک اٹھے میرے بن تے بیلے،
کھڑ پئے باغیں پھلّ رنگیلے ۔
سبھ نے انہت راگ الایا :
'گرُ نانک گرُ نانک آیا' ۔2۔

جاگ پئے پنچھی اکھ کھولن
گاون گیت رنگیلے بولن :-
'دیکھو اہُ گرُ نانک آیا'،
'گرُ نانک گرُ نانک آیا' ۔3۔

تپیاں جگاں دیاں اکھ کھولھی
تیاگی مون، بول پئے بولی:-
'اہُ تکو گرُ نانک آیا'،
'گرُ نانک گرُ نانک آیا' ۔4۔

دکھیاں کنیں پئی بلیل:-
دکھاں نوں جو کرے دبیل ۔
'اہُ گرُ نانک نانک آیا'،
سکھ سبیلی نال لیایا' ۔5۔

کوک اٹھی دنیاں پئی گاوے،
مست الستی تاناں لاوے:-
'دھند ہنیرے ہوئے دور
پھیل گیا ہے نورو نور
'سہیو نی گرُ نانک آیا'،
'گرُ نانک گرُ نانک آیا' ۔6۔

میرا میرا میرا اپنا،
کسے نہ اوپرا سبھ دا اپنا،
اوہ گرُ نانک نانک آیا
'سہیو نی گرُ نانک آیا' ۔7۔

12. بابا نانک ! اے تیرا کمال

بابا نانک ! اے تیرا کمال، روحاں ٹمب جگائیاں ۔
پھاتھیاں مایہ دے آل جنجال، روندیاں تونہیں ہسائیاں ۔

دیش بدیشیں توں پھیرے چا پائے،
ناد الٰہی توں در در وجائے،
ستے دتے توں ٹمب اٹھال،
نویاں جندیاں پائیاں ۔
بابا نانک ! اے تیرا کمال، روحاں ٹمب جگائیاں ۔
پھاتھیاں مایہ دے آل جنجال، روندیاں تونہیں ہسائیاں ۔

بھرماں دے چھوڑ دلاں چوں چا کٹے،
اتوں پائے کھلھے نام دے چھٹے،
وچھڑے میلے توں سائیں دے نال،
لو دیاں ڈوراں لگائیاں ۔
بابا نانک ! اے تیرا کمال، روحاں ٹمب جگائیاں ۔
پھاتھیاں مایہ دے آل جنجال، روندیاں تونہیں ہسائیاں ۔

سنگت ساری دی ہے اے دہائی،
سانوں وی خیر او نام دی پائیں،
لا لئیں اپنے چرناں دے نال،
بخشیں ساڈیاں اکائیاں ۔
بابا نانک ! اے تیرا کمال، روحاں ٹمب جگائیاں ۔
پھاتھیاں مایہ دے آل جنجال، روندیاں تونہیں ہسائیاں ۔

13. بڈھن شاہ دی عرضوئی

ستے نوں آ جگاکے، ہردے پریت پاکے،
موئے نوں جی جواکے، ڈھٹھے نوں گل لگاکے،
اپنا بنا کے سائیں، سانوں ن چھڈّ جائیں،
ملکے اساں غصائیں برہوں ن ہن دکھائیں،
چرنیں جِ آپ لایا، رس پریم دا چکھایا،
داس اپنا بنایا، وچھڑ ن ہن غصائیں !

14. سچے طبیب دا مان

میں بیمار روگ اتی بھاری،
کاری کرے ن کوئی،
صاف جواب سیانیاں دتے،
پھاہوی ہو ہو روئی ۔
آ ڈھٹھی گر نانک دوارے
وید عرش دا تونہیؤں !
ہاں بیمار خوشی پر ڈاڈھی
پا تیرے در ڈھوئی ۔

15. کر دیو درشناں نال نہال

کلغیاں والیا، سہنیاں، دولیا !
کر دیو درشناں نال نہال !

ترٹھّ پؤ ترٹھّ پؤ موج دے مالکا !
پھیرا اک پھیر چا پاؤ خاں دیال !

نیلا ترپاؤندے، ٹھمک ٹھمکاؤندے،
چلدے اٹھکھیلیاں والڑی چال،

اگمدے سورج دے تیز جیوں چمکدے،
جھومدی لشکدی کلغی دے نال،

تیز پرتاپ دے رنگ رنگیلڑے
نینوں ورساؤندے ربی جلال،

آ جاؤ آ جاؤ ہن دیر نہ لاؤنی،
آ جاؤ چھیتی، ہے بیٹے اکال !

خالصہ کھڑا اڈیکاں پیا کردے،
بیتدے جاندے ہن صدیاں تے سال ۔

دیر نہ لاؤ، ہن آ جاؤ پیارے
کر دیو درشناں نال نہال ۔

16. سنگت دا سندیش

راہیا جاندیا پیارے دے دیش نوں !
دیئیں سوہنے نوں میرا سندیش توں:-
پئی جفراں نوں نت جالدی،
کلغی والے نوں نت سمھالدی ۔1۔

وتھاں برہوں نے ڈاڈھیاں پائیاں،
گھٹاں امڈ اداسی دیاں آئیاں،
جند غماں دے وچ پئی گالدی،
کلغی والے نوں نت سمھالدی ۔2۔

دنے چین نہ نیندراں رات نوں،
رہے سکنی سنجھ پربھات نوں،
گھالاں درشناں واسطے گھالدی،
کلغی والے نوں نت سمھالدی ۔3۔

نکی رویئے ! سندیسڑا لے جئیں
کلغی والے دے چرنیں اپڑا دئیں،
سہیئے ! خبر دیئیں میرے حالَ دی،
کلغی والے نوں نت سمھالدی ۔4۔

درداں تیرے فراکاں نے لائیاں،
تیرے درشن ہی ہین دوائیاں،
تاہیؤں درشناں نوں پئی بھالدی،
کلغی والے نوں نت سمھالدی ۔5۔

17. دے جا درشن ددارے

دے جا درشن ددارے، بیٹھے تیرے ہاں دوارے،
آساں کد دیاں دھارے، کلغیاں والے پیارے !

آ جا آ جا پیارے، آ جا ربّ دے سوارے،
دے جا درشن ددارے، کلغیاں والے پیارے !

تیرے رنگ رنگارے ترسن نین وچارے،
سکیں سال گزارے، کلغیاں والے پیارے !

کونجاں مڑ مڑ آئیاں، ندیاں پرط پرتائیاں،
توں بھی موڑ مہارے، کلغیاں والے پیارے !

باغیں بلبل بولے، برہوں دلاں نوں جھنجھولے،
تیر انیالے مارے، کلغیاں والے پیارے !

اندر دھو وے بنایا، تیرا نام وچھایا،
اٹھدے یاد ہلارے، کلغیاں والے پیارے !

توں مڑ پھیرا نہ پایا، چرنیں آ ن لگایا،
برہوں چبھن کٹارے، کلغیاں والے پیارے !

خیر درشن دی پائیں، نینیں آ کے سمائیں،
کردے ٹھنڈھ ٹھنڈھارے، کلغیاں والے پیارے !

سکدیاں عمرہ ہو بیتی، توں آ سار ن لیتی،
اوگن میرے نی سارے، کلغیاں والے پیارے !

وانگوں کونج کرلاواں 'کوئل کوکاں' میں پاواں،
روواں کھڑیؤ دوارے، کلغیاں والے پیارے !

چاترک وانگ اداسی، بن بن پھراں میں پیاسی،
میرے بھاگ نیارے، کلغیاں والے پیارے !

رن جھن موراں نے لائی، میگھاں وانگو توں آئیں،
سکدی عرض گزارے، کلغیاں والے پیارے !

آجا آجا غصائیں ! آجا عرشاں دے سائیں !
آجا ربّ دے سوارے، کلغیاں والے پیارے !

سانوں سوجھی ن کوئی، کدھرے ملدی ن ڈھوئی،
اپنا برد وچاریں، کلغیاں والے پیارے !

اڈی جھولی تکائیں، خیر درشن دی پائیں،
دے کے سوہنے دیدارے، کلغیاں والے پیارے !

آجا آجا پیارے، دے جا درشن ددارے،
بیٹھے تیرے ہاں دوارے، کلغیاں والے پیارے !

18. نسیراں-آپنیاں پیاریاں دے ویوگ وچ

پھلّ کھڑے پھلواڑی سہیو !
امب شگوفے نال بھرے ۔
بلبل بھورے آن جڑے ہن،
کوئل کوُ کوُ کوک کرے ۔
دوویں لال اکھ دے تارے
نظر ن آون سننج پئی،
امیں جایا ویر ن دسے،
نینوں نیر اثار جھرے ۔

(نسیراں=پیر بدھو شاہ جی دی دھرم
پتنی اتے سید (سید) خاں دی بھین سی)

19. نسیراں-کلغیدھر جی دے پریم وچ،
سیس دین ویلے

سہیو نی اج پھاگ مچیا جے،
سوہنے 'آپ' مچایا ۔
'رتو' دا رنگ اج اڈیگا،
ہور رنگ نہیں بھایا ۔
'سیس' کمکمے اج چلنگے،
عطر 'اولاد' کھلایا ۔
'آپا-وار' گلال اڈیگا،
آٹا نہیں اڈایا ۔
آؤ سہیو ! رل ہولا کھیڈو،
'شہہ' کھیڈن نوں آیا ۔

20. نسیراں-آپاراں وارن ویلے

چل وے دلا ! کرّ سوہنے دا لاہیئے،
سر دے شکر منائیئے ۔
سر دا بھار گردنوں اترے،
پنڈ فقراں دی لاہیئے ۔
بھورے وانگ ستنتر ہو کے،
کملاپرِ نوں جائیے،
پا گنجار دوآلے کملاں،
صدقے ہو ہو جائیے ۔

21. پیر بدھو شاہ دی عرضوئی

سہنیاں دے سلطان شاہ جی ! نظر فقیراں ولّ کرو ۔
کنگلیاں دل-سڑیاں اتے رحمت اپنی نال ڈھرو ۔

اس درویش نمانے دا دل ترسے ندر تہاڈی نوں،
کالی مست اکھ توں اپنی دیو مٹکا پیڑ ہرو ۔

جے کر چند گپّ ایہہ مارے:-'تیرے جیہا سوہنا میں'،
مکھ دکھلاکے اس نوں اپنا شوبھا اس دی سگل ہرو ۔

توں ہیں سرو چال جس سوہنی، باغوں اس دم آپ ٹرو،
دو سو پڑدے پاڑ 'چند جی !' مجلس ساڈی آن وڑو ۔

شماں، گلاب، پتنگے، بلبل سارے ایتھے آن جڑے،
آ ہن بیلی پاس اکلیا، 'اکل' ساڈی تے رحم کرو ۔

دل دے چکیاں پر کی دھکہ، کد تک ملن جدائیاں جی،
ربّ واسطے مار جدائیاں سماں برد دا پال ورو ۔

دوتی دشمن دی ہن لوتی ربّ واسطے سننی نہ،
اپنائے کنگلے 'حافظ' نوں لڑ لاؤ لج-پال ورو ۔

(ایہہ رچنا کوی حافظ دی فارسی غزل-'اے خسروے
خوباں نظرے سوئے گدا کن' دا انوواد ہے)