کچ سچ پروفیسر موہن سنگھ
کھنبھ میرے ہن کھولھ پیاری
صد پئی مینوں آوے،
چوڑے گگناں دے وچ اڈنا
روح میرا ہن چاہوے ۔
کئی ہنیرے بنے سویرے
کئی سورج چڑھ ڈھلے،
رات سمجھ میں رہا اونگھدا
تیریاں زلفاں تھلے ۔
لہو-لہراں میریاں دے فنیئر
پیار تیرے نے کیلے،
بھور ونجائے ڈنگ ایہناں دے
ات زہری انکھیلے ۔
ہکّ تیری دے سہل آہلنے
پین مینوں ہن سوڑاں،
بچھو-ڈنگیو راہاں تے ہن
کھنبھ پھٹکانے لوڑاں ۔
نشہ نہ پورا کرے پیاری
پیار-گھٹر ہن تیرا،
کسے وڈیرے تلخ نشے نوں
تانگھے بند بند میرا ۔
بوہے دے وچ چپ کھڑی سی جائداد
کول مالک اوسدا
ساہویں عاشق اوسدا ۔
بوہے دے وچ چپ کھڑی سی جائداد
چٹی سنگ مرمر دی تھمھی وانگراں
سینے جیوں ہم-بدھّ ہوئے پنکھنو
اکھیاں جیوں سیل پتھر جگنوں
ہوٹھ جیوں یاقوت دو چپ تے ہران
ختم ہویا کون، دھڑکن، مسکران ۔
ہائے ورثے دی ایہہ پتھرا دینی چھاں !
ہائے چوگردے دا ایہہ لہو پینا دیؤ !
ہائے اس دی ماں دی ماں دی ماں دی ماں !
ہائے اسدے پیو دے پیو دے پیو دا پیو !
کول مالک اوسدا
آکھے جائداد دے موڈھے نوں پھڑ:
میری ہے ایہہ جائیداد
میں ہاں مالک ایسدا
منوں دا قانون وی میری طرف
ویلے دی سرکار وی
پیسے دی چھنکار وی
دھرم لوکاچار وی
دل نہیں تے نہ صحیح
دیکھانگا پر کس طرحاں سوہنا ایہہ محل
مینوں اوہلا دین توں کردا ہے نانہہ
وچ سیالے کس طرحاں دیندا ن نگھّ
وچ ہنالے کس طرحاں کردا نہ چھاں ۔
کداں سونا پایاں سجدہ نہیں،
کداں ریشم کجیاں پھبدا نہیں ۔
ساہویں عاشق اوسدا
نال دڑھتا سوچدا،
ہویا کی جے بن گئی ایہہ جائداد
ہویا کی جے سیل پتھر ہو گئی
ہویا کی جے جوالا میرے عشقَ دی
اسنوں اج پگھلا سکن جوگی نہیں
ہور اس اگنی نوں بھڑکاوانگا میں
جگ پلٹ کے پھر کدی آوانگا میں
رام وانگوں اکو چھوہ-لومبے دے نال
اس اہلیا نوں لوانگا پھر جوال ۔
آکھدا ساں پیار رلکے جیونا
زہر یا امرت اکٹھیاں پیونا
آکھدی سیں آتما دی پیار گل
نہیں ضروری دو بتاں نوں سیونا ۔
آکھدا ساں پیار بل تے تران ہے،
آکھدا ساں پیار سوے-پرگٹان ہے،
آکھدی سیں کر کے پلکاں گلیاں،
پیار نہیں قبضہ سگوں پہچان ہے ۔
آکھدا ساں آکھدی ایں ٹھیک توں
ہے ایہہ سکھ-رہنا اتے سوہنا خیال
پر کھلو رہنا نری پہچان تے
پیار سچے دے پندھاؤ نوں محال
ہن نہ میں کجھ آکھدا نہ ویکھدا
پیار-پینڈے تے پیا بے ہوش ہاں
سراپیا ہووے جو کائر پیار دا
اوس پتھر وانگراں خاموش ہاں ۔
تیری سہل سندرتا توں انکار نہ کوئی،
نہ میں آکھاں تیرے دل وچ پیار نہ کوئی ۔
سندرتا نہ چانہ اتنا رس-ہین نہیں ہاں،
دل دی قدر نہ پاں اتنا دل-ہین نہیں ہاں ۔
اکھیں تیری چھلک رہے اقرار اویں ہی،
ہوٹھیں تیری ولک رہے ہن پیار اویں ہی ۔
پھیر ملکڑے دل وچ کوئی وڑدا جاوے،
پھیر کوئی جادو میرے سر چڑھدا جاوے ۔
عقل وی آکھی جاوے اس وچ حرج نہ کوئی،
خبرے درد پرانا اےداں ہی ول ہوئی ۔
ایپر دل درماندا ہو لاچار پیا اے،
دم اتنا میدان عشقَ وچ ہار گیا اے ۔
ملکاں خاطر جنگ کئی لڑنے نے ممکن،
ہوس-پرستی وچ وی چنگی مڑ کے الجھن،
پر اکو ہی جنگ عشقَ وچ لڑ سکدے ہاں،
دل تگڑا جے ہوئے تاں عرشیں چڑھ سکدے ہاں ۔
ایپر اکثر انت ہار ہی ہووے جس دا،
عامَ طور تے پینا پیندا پیالہ وس دا ۔
ہار تائیں منّ ہار کوئی آپے ٹل جاندا،
منّ ہار نوں جت کوئی دل نوں بہلاندا ۔
ہاں پر تری سندرتا توں انکار نہ کوئی،
نہ میں آکھاں تیرے دل وچ پیار نہ کوئی ۔
لوہا ساڈا پیو
اسیں لوہے دے پتر،
لوہا ساڈی ماں
اسیں لوہے دے جائے ۔
لوہا ساڈا اشٹ
اسیں لوہے دے پجاری،
لوہا ساڈی پت
اسیں لوہے پرنائے ۔
لوہے دے بیلی اسیں
سونے دے ہڈ-ویری،
بھاؤندا نہ سانوں جہڑا
لوہے نوں نہ بھائے ۔
لوہے دے ڈولے ساڈے
لتاں ایسپات دیاں،
دل ہے فولادی ساڈا
ایہنوں کون ڈھائے ۔
لوہا بنو چاندی دیاں
جتیاں لتاڑیو،
لوہے-بندے ہو کے اسیں
آئے کہ آئے ۔
لوہے دے سہارے اساں
جت لئے کھنڈ سارے،
لوہے دے ہلارے اسیں
امبراں تے چھائے ۔
اک ہتھ داتی اتے
دوسرے ہتھوڑا ساڈے،
لوہے دے نشان اسیں
جگّ تے جھلائے ۔
بھنا بھنا ہندا مڈھ پیار دا وے اڑیا
اک تکنی توں بندہ سے جند واردا وے اڑیا
اک ہاسے توں سورگ سطے بلہاردا وے اڑیا
ہر دم رہندا چڑھیا رنگ بہار دا وے اڑیا
دل کھنبھاں بن گگنی پھر اڈاردا وے اڑیا
چن سورج دے گلیں کلاوے ماردا وے اڑیا
میں کی جانا انت بھوئیں پٹکاردا وے اڑیا
نہ پھر جیون دیندا تے نہ پھر ماردا وے اڑیا
نہ لاندا اروار نہ پار اتاردا وے اڑیا
رتّ پیندا دن رات ہڈاں نوں کھاردا وے اڑیا
پتہ ہندا جے مینوں پہلوں ہی ہاردا وے اڑیا
"وتّ نہ کرساں مان رنجھیٹے یار دا وے اڑیا ۔"
دیکھ مہندی دے پتر سجنا
کویں رکھدے رنگ لکو،
بکل دے وچ بنھ کے رکھدی
ڈوڈی کنج خوشبو،
دیکھ چن دا جوبن سجنا
اجلا تے انچھوہ ۔
جے رنگ اندر ہووے سجنی
رکھیا نہ جائے لکو،
بھنّ پردے جے باہر نہ نکلے
کاہدی اوہ خوشبو،
چن گگنی انچھوہیا سجنی
مینوں لگی زمیں دی چھوہ ۔
"میں تہاڈی متر ہاں
میں تہاڈی دوست ہاں
تسیں ہور کی چانہدے ہو ؟"
"میں ہور کی چاہنا ایں
میں ہور کی کہنا ایں
ایہہ بول پیارے نے
نرچھوہ تے کنوارے نے
پر ایہناں دے بل تے
تھینا تے سوکھا اے
اوکھا اے جی سکنا ۔"
کر جیرا پہنچ شتاب جندے
بن جیریوں عشقَ عذابِ جندے ۔
نہیں چنگا جند نوں گالنا نی
کنچن دیہی نوں ڈھالنا نی
دکھ چپ چپیتیاں جالنا نی
اتے بھجنا وانگ کباب جندے ۔
ایہہ عشقَ نہ نرا وراگنا نی
دن رات انیندے جھاگنا نی
ہے عشقَ تاں ڈر نوں تیاگنا نی
اتے چھڈن کل حساب جندے ۔
کدی ڈکیں وہن وی رکدا نی ؟
کدی ککھیں بھامبڑ لکدا نی ؟
کدی عشقَ دا سر وی جھکدا نی ؟
بن نشیوں نہیں شراب جندے ؟
کی وا نوں کہن زنجیراں نی،
نہیں خوشبو بجھدی لیراں نی،
کدی گجھیاں رہیاں حیراں نی،
کدی گھنڈیں لکے شباب جندے ۔
اتھے غم نہ گلاں ہگیاں دا،
اتھے کم نہ ہوشاں سگھیاں دا،
اتھے کم نہ چڑیاں گھگیاں دا،
اتھے بننا پئے عقاب جندے ۔
کر جیرا پہنچ شتاب جندے
بن جیریوں عشقَ عذابِ جندے ۔
اج جند جند دی مہمان وے،
اج عشقَ حسن دے ہان وے ۔
رہا فرش عرش وچ بھید نہ،
کہی دھرتی کیہا اسمان وے ۔
جند چڑھی حسن دیاں ٹیسیاں،
اتے جھون سٹے سبھ ڈاہن وے ۔
بن-والیں پھردیاں انگلاں،
راہ-گزرو جویں ہران وے ۔
کیوں دل پھر کھورو پاؤندا ؟
کیوں جذبے اڈّ اڈّ جان وے ؟
کیوں کھلھدیاں مچدیاں مٹھیاں ؟
کیوں چڑھدے ڈھہندے پران وے ؟
سبھ پڑدے لنگھیاں اکھیاں،
اجے ہور کی کھلھن کھلھان وے ؟
پیا ہڑ نشیاں دا وگدا،
پھر بلھ کیوں سک سک جان وے ؟
کہے حسن میں سبھ کجھ دے دتا ؟
کیوں عشقَ نہ رجے ندان وے ؟
موہرے دیاں گجھیاں بلھیاں،
امرت نہ سکن پچھان وے ۔
اج جند جند دی مہمان وے،
اج عشقَ حسن دے ہان وے ۔
آ بابا تیرا وطن ہے ویران ہو گیا،
ربّ دے گھراں دا راکھا مڑ شیطان ہو گیا ۔
'کلیگّ ہے رتھّ اگن دا'، توں آپ آکھیا،
مڑ کوڑ اوس رتھّ دا، رتھوان ہو گیا ۔
جو خواب سی توں دیکھیا، ون تھلے ستیاں،
سوہنا اوہ تیرا خواب پریشان ہو گیا ۔
اوہ مچے تیرے دیش دی ہکّ تے المبھڑے،
پنج-پانیاں دا پانی وی حیران ہو گیا ۔
اوہ جھلیاں تیرے دیش تے مارو ہنیریاں،
اڈ کے اساڈا آہلنا ککھّ قان ہو گیا ۔
جگاں دی سانجھی سبھتا پیریں لتڑ گئی،
صدیاں دے سانجھے خون دا وی نہان ہو گیا ۔
ونڈ بیٹھے تیرے پتّ نے سانجھے سورگ نوں،
ونڈیا سورگ نرک دا سمیان ہو گیا ۔
ادھر دھرم گرنتھاں تے مندراں دا جس گیا،
ایدھر مسیتوں باہر ہے قرآن ہو گیا ۔
ہندوانیاں، ترکانیاں دوہاں دی پت گئی
برقعے سندھور دوہاں دا اپمان ہو گیا ۔
اک پاسے پاک، پاکی، پاکستان ہو گیا،
اک پاسے ہندو، ہندی، ہندوستان ہو گیا ۔
اک سجی تیری اکھ سی، اک کھبی تیری اکھ،
دوہاں اکھاں دا حالَ تے نقصان ہو گیا ۔
کجھ ایسا کفر تولیا ایمان والیاں،
کہ کفر توں وی ہولا ہے ایمان ہو گیا ۔
مڑ میدے باسمتیاں دا آدر ہے ودھیا،
مڑ کودھرے دی روٹی دا اپمان ہو گیا ۔
مڑ بھاگوآں دے چادریں چھٹے نے خون دے،
مڑ لالوآں دے خون دا نچڑان ہو گیا ۔
پھر اچیاں دے محلاں تے سونا مڑھی رہا،
پھر نیویاں دی کلی دا وی واہن ہو گیا ۔
'اس سور اس گاؤں' دا حق نعرہ لایا توں
ایہہ حق پر نہکّ توں قربان ہو گیا ۔
مڑ گاؤنے پئے نے مینوں سوہلے خون دے،
پا پا کے کنگو رتّ دا رتلان ہو گیا ۔
توں ربّ نوں ونگاریا، تینوں ونگاراں مے:
"آیا نہ تیں کی درد اینا گھان ہو گیا ۔"
سندے ساں آزادی دا چرچہ بڑا،
حالے تے پجا ہے پہلا ہی پڑا ۔
انبروں اتری آزادی دی پری،
برلیاں تے دلمیاں نے بوچ لئی ۔
دسدیاں زنجیراں بے شک لتھیاں،
پر ادکھ کڑیاں اجے پلئتھیاں ۔
نال آزادی جو سدھراں جاگیاں،
کھا کے دھپھا پھیر پچھے جا پئیاں ۔
منیاں چانن نے بھر دتا اکاش،
دھرت پہلے وانگ ہی چپ تے اداس ۔
منیاں لو نال منارے سجے،
پر ہنیرے چھناں تے ڈھارے اجے ۔
کجھ سو ٹبر تے ہویا اے خوش حال
باقیاں دا پہلے توں وی مندا حالَ ۔
کجھ سو مونہاں دے اتے رونقاں،
باقی پہلے توں وی مریئل صورتاں ۔۔۔
کجھ سو جہلاں توں محلاں تے چڑھے،
باقیاں تے اہیؤ پلانے تھڑے ۔
پچھیں کی آزادی بارے ساتھیا،
حالے تاں پجا ہے پہلا ہی پڑا ۔
لکھاں کنجاں بدل کے
لکھاں جوناں دی کٹھالی ڈھلّ کے
لکھاں یوجن چل کے آیا ہاں میں.
دوروں تک کے مد-بھرے تیرے کلش
جانیا مکن تے آئی واٹ ہن
تے تہایا پجیا ہے گھاٹ ہن ۔
پر جدوں ایہہ تڑپدی انوآں دی مٹھ
جسنوں کہندے نے منکھ
پجی تیرے دوار تے،
بنھ کے اکھاں پجاری وانگراں
پھیر کے مندر-گفاواں وچّ دی
نھیرے وچوں نھیرے وچ پھر کھدیا ۔
جانیاں سی تیویں توں کجھ ودھ توں
سمجھیا سی تیویں توں کجھ گھٹّ توں
پر توں پوری پوری تیویں نکلی-
برہم-اگی، مایا جسنوں آکھدے،
دھرت-امبر دی پہلی دھی،
پہلی پتنی، پہلی ماں،
پہلی موہنی کامنی،
چتر-بھجی، ترکٹ-نینی،
وہُ-امرت ونڈنی،
مدھ سمیں دی دوندر-گرندر نی،
دو دھراں نوں، دو پڑاں نوں،
دوند وچ جو رکھدی،
ڈاڈھی چاتر تے جوارن،
دو دلاں نوں، دو سراں نوں،
اپنے تریمت-پنیمت دی چوپٹ
اتے جہڑی جوڑدی،
پتی-پریمی دے وچالے
ویر-پریمی دے وچالے
کام-کلا دے وچالے
مہراں، صاحباں، رتی وانگوں
داء لوائی رکھدی،
ہار جت دے جذبیاں نوں
نت مگھائی رکھدی،
ڈاہڈھی چاتر تے سیانی
اپنے تریمت-پنیمت دی کچیائی
نوں جہڑی جاندی،
روپ دی کھن-جیوتا نوں سمجھدی،
تاہیئیں اکو وار ایہہ نہ کھوہلدی
اپنے تریمت-پنیمت دی ساری سمپتی-
کسے نوں دیندی سریر
سبھے نگھاں تے سگندھاں دے سمیت
پر نہ دسدی آتما دا کوئی بھیت،
کسے نوں آتم-گپھاواں وچّ دی
انھیاں تے گنگیاں کر ماردی،
کسے نوں اک مسکنی دی پنکھڑی،
کسے نوں اک تکنی دی ڈنگنی،
یا کدی اک گھٹنی،
اک پٹنی، اک لٹنی،
ہاں کدی جاگن کسے دے جے نصیب،
تے لجاوے لاہ سبھے پوڑیاں،
اسنوں اپنے ڈونگھے تریمت-پنیمت دیاں،
اگلے ہی پل، تول کے پرچھلّ تے
سٹے کنڈھے اتے گھوگے وانگراں ۔
تیرے روپ دی رتی دا مل کی اے
جے کوئی ہوئے نہ اگوں سنجان والا ۔
کہڑے کم نے زلفاں دے پیچ تیرے،
جے کوئی ہوئے نہ دل نوں پھسان والا ۔
آپے لتھدی حسن دی کانگ چڑھ چڑھ،
جے کوئی نترے نہ جندڑی رڑھان والا ۔
تیرا روپ جے اتنا ہے مان-متا،
میرا عشقَ وی گھٹ نہ گمان والا ۔
حسن بناں وی عشقَ دا جین ممکن،
عشقَ باجھ پر حسن کملان والا ۔
مچنا بھکھنا عشقَ دے وس اپنے،
شوہدا حسن تاں چنگ ہی لان والا ۔
تیرے حسن دے نال جے جگّ روشن،
میرا عشقَ ہے جگّ نوں چلان والا ۔
حسن باجھ تاں جگّ بس ولکدا ہی،
عشقَ باجھ پر جگّ مر جان والا ۔
ہویا کی جے ہیر توں گھٹّ نہ توں،
تینوں مہیئیں آں ہیر بنان والا ۔
کدی دیؤُ ساں عشقَ نوں حسن بدلے،
ہن ایہہ عشقَ نہ حسنو وٹان والا ۔
اینا تھوڑا اے ہو گیاں عشقَ صدقہ
وارے شاہ دے رنگ وچ گان والا ۔
پیار اساڈا سی اک سفنہ
سمجھ لواں کی پیاری
دو پل رہِ کے ختم ہو گئی
لیلہ جس دی نیاری ؟
تل تل کر کے ریجھ میری نے
جو سی محل بنایا
کی سچ مچ سی اک چھلاوا
دل میرے دی مایہ ؟
منّ لواں کی سن اک دھوکھا
نین تیرے مدمتے
نالے ہیسن متھیا میرے
ہنجھو تتے رتے ؟
منّ لواں کی جگ جگ تر کے
جو پینڈا میں وڈھیا
جتھوں تریا اتھے ہی ہاں
اک قدم نہ ودھیا ؟
عقل آکھدی منّ لے منّ لے
منن وچ سکھال اے
گل اوس دی ٹھیک وی جاپے
دل نہیں مندا حالے ۔
مان لے، مان لے وے،
جیون ماننا ایں،
جان لے، جان لے وے،
ویلا جاونا ایں ۔
کجّ نہ، کجّ نہ وے،
کجیاں ترکدا ای،
ونڈ لے، ونڈ لے وے،
پیالہ چھلکدا ای ۔
تکّ لے، تکّ لے وے،
دیوا ٹمکدا ای،
چکھّ لے، چکھّ لے وے،
بھاویں بکھّ ہی صحیح ۔
رنگ لے، رنگ لے وے،
کوری جندڑی کی !
رنگ مجیٹھ نہ صحیح،
رنگ کسمبھ ہی صحیح ۔
لنگھ جا، لنگھ جا وے،
راہ ان-لنگھنے وے،
اجے چاننا پھر
نھیرے سنگھنے وے ۔
جانا ایس کدی نہ مکنا
پھر وی تردا جاواں،
جانا اوجھڑ ول لئی جاوے
بھے نہ پھر وی کھاواں ۔
جانا ہور کئی نے رستے
میتھوں مول نہ بھلے،
ایپر اتنی دور پہنچ کے
کون پچھانہ ہن جلے ۔
جانا چھڈی جاون ساتھی
ہندا جاواں کلا،
اکو دل میرے دا محرم
اس وی چھڈیا پلہ ۔
میتھوں مول نہ بھلے یارا
سکھ پڑاواں والے،
وسوں تے پر کداں ریجھن
اوجھڑ دے متوالے ۔
عشقَ دیاں پدھرائیاں تکیاں
عشقَ دیاں اچیائیاں،
دل میرا ہن لتھنا چاہے
عشقَ دیاں ڈونگھائیاں ۔
پدھرائیاں تے اچیائیاں وچ
دسیا نہ جو آپا،
ڈونگھائیاں دے نھیرے اندر
شاید جائے سننجاتا ۔
جمیاں پورب دی ککھوں سورن-بالن
وچھ گیا دس-حدے تیکر روپ-جال
ہو گئے پنچھی، پشو، ون ترن نہال
جان دے پچھلے خیال
بھلّ جا حجراں دے سال
ہونا کی ؟ اس نوں وی ٹال
اینا کی تھوہڑا اے سجنی
تر رہے ہاں نالو نال ۔
کسدے بھاگیں زندگی دا
بھورا بھورا ماننا ؟
کون جس دے جیؤن-پندھن دا
سارا پینڈا چاننا ؟
کس نے بنھیا پیار نوں سجنی
جے بنھ سکیئے اسیں ؟
کہڑا بھجیا غم توں ہے پیاری
جے بھج سکیئے اسیں ؟
زندگی دو پل ہی ہندی
باقی اس دی یاد ہی،
پیار دو گھڑیاں ہی ہندا
باقی اسدا سواد ہی ۔
جان لے سجنی
ایہہ سچ توں جان لے،
ہن دیاں گھڑیاں نوں
رج رج مان لے ۔
بھلّ جا پچھلے خیال
بھلّ جا حجراں دے سال
ہونا کی ؟ اس نوں وی ٹال
اینا کی تھوہڑا اے سجنی
تر رہے ہاں نالو نال ۔
پچھم وچ سورج دی ٹکی
وانگ سونے دے ڈھلی،
اگّ پئی اسماناں اتے
کرگٹیاں دی چھلی،
گھردے آون گھیر ہنیرے
جند میری دے دوالے،
لے یارا، اک ہور دہاڑی
کنڈ سانوں دے چلی ۔
اج ہنیرا سنگھنا تے سہل ہے،
جھیل دا کنڈھا تے جندڑی کول ہے ۔
کی کراں جے گگن سکھنے تاریوں،
میری تاں چانن-بھرین اج جھول ہے ۔
جگاں توں مندے کنول نے کھڑ پئے،
جذبیاں دی ہو رہی بنھ-کھولھ ہے ۔
پھر کسے دی اکھ اج مستانڑی،
مدھو وچ دارو رہا کوئی گھول ہے ۔
پھر کسے دے بلھاں اتے بجلیاں،
پھر کسے دے آہلنے دی ٹول ہے ۔
چر-وچھنے سواس سانجھے ہو رہے،
گھٹ کے لگا بول دے گل بول ہے ۔
کوڑ کہندے پانی اگ دا میل نہ،
حسن بیٹھا ڈھک عشقَ دے کول ہے ۔
اج ہنیرا سنگھنا تے سہل ہے،
جھیل دا کنڈھا تے جندڑی کول ہے ۔
جندے کدوں تک رہینگی سیل پتھر،
ذرا آ اج پگھلیئے ڈھلیئے نی ۔
رات موج وچ آن کے دیکھ تاں صحیح،
نال کنڈھیاں چمڑ نہ جھلیئے نی ۔
جند اتوں ولئساں نوں دور کریئے،
سگوں ہور نہ پئے کڑولیئے نی ۔
دگڑ دگڑ کے موئے ہزار غازی،
جھگڑ جھگڑ کے موئے ٹرپلیئے نی ۔
اتھل پتھل جہان دی بڑی دیکھی،
آ اج دل دا ورقہ اتھلیئے نی ۔
اینا دھندیاں وچ آپا رنھیاں ای،
کجھ عشقَ کٹھالی وی گلیئے نی ۔
دیوے عقل دے لکھ مٹکا دیکھے،
پے عشقَ بھڑمچے وی بلیئے نی ۔
وچ دھندیاں گال کے عمر ساری،
مکھی وانگراں ہتھ نہ ملیئے نی ۔
کھوپے لاہ کے سدھا وی کجھ تریئے،
کوہلو چکریں نت نہ چلیئے نی ۔
نکل پتھر پرستی دی سنجھ وچوں،
دل والیاں دے ٹولے رلیئے نی ۔
پونجیداراں دے سہارے
اج دی سرکار ہے،
جٹّ دی چمڑی تے چچڑ
وانگ شاہوکار ہے،
جٹّ اگوں چوہڑیاں
چمیاں توں لیندا کار ہے،
چوہڑا کٹ کٹ ڈنگراں نوں
باب کردا بھوہے دی،
کیٹاں اندر کیٹ والی
گلّ نہ ہن ہوئےگی ۔
پونجیدارا منیاں توں
جیہلخانے بھر دتے،
باقی دے کرسان کرتی
دھرتی تھلے کر دتے،
آؤن والی پر قیامت
ہون والی ہوئےگی،
تامبے دا اسمان بنسی
دھرت بنسی لوہے دی ۔
تیویاں دی پت نوں
مٹی دے وچ توں رولیا،
بچیاں نوں ترنڈ ددھوں،
لوہے اگے جو لیا،
کرتیاں دا خون توں
بے کرک ہو کے چو لیا،
ہڈیاں نوں چونڈیا توں
جیبھ ریتی لوہے دی،
ہڈیاں دی رگڑ توں ہن
اگّ پیدا ہوئےگی ۔
اٹھنا جنتا دا ہڑ
ہاتھی جویں چنگھاڑنا،
دھسّ جس نے مار کے
تیرا اڈنبر پاڑنا،
جھوٹھے تیرے مان نوں
پیراں دے وچّ لتیاڑنا،
اگّ دھرتی توں اٹھیگی،
امبراں نوں چھوہیگی ۔
سونے دی لنکا ایہہ تیری
بھسم آخر ہوئےگی ۔
دھرم گرنتھاں، ٹھاکراں دیا
کرتیا تے دھرتیا،
مندراں تے مسجداں نوں
رجّ کے توں ورتیا،
ٹٹیا جادو تیرا
دھرتی نے پاسہ پرتیا،
کھلّ تینوں پھوکیگی
معصوم بکرے کوہے دی،
شانتی دی ہن گل مکی
گل ہونی روہے دی ۔
سونے چاندی نال توں
بردا بنایا جگّ نوں،
رجّ کے توں منیاں
آلے تے بھولے وگّ نوں،
اٹھنا سی انت مزدوراں
نے اپنی پگّ نوں،
گل آخر چلنی ای
ہوئے تے انہوئے دی،
سونے گچی سٹنی
جد چنڈ پینی لوہے دی ۔
انج تاں وسدا پیا جہان سارا،
دیشاں وچوں پر دیس جھناؤں دا اے ۔
ڈاہڈھی بھرویں دریا دی لہر پیندی،
گھاہاں پٹھیاں انت نہ آؤندا اے ۔
جوہاں جنگلاں نے کتے جھڑی بدھی،
ون ترن مولیا کدھرے سہاؤندا اے ۔
بیلے سنگھنے ترنگھنے بہت اوکھے،
سپ لنگھدا کنج لہاؤندا اے ۔
کتے کندھیاں تے وڈے نگر وسے،
موڑھا نکڑا کدھرے سہاؤندا اے ۔
کدھرے کھوہاں جھلاراں نے موج لائی،
کدھرے ڈونگھلی جٹ وہاؤندا اے ۔
کھرلی رونقاں، کوٹھیاں کنک بھریاں،
پتیں کھیڈدا ددھیں نہاؤندا اے ۔
لوکیں تگڑے پشو وی زور والے،
دب کے واہندا تے رجّ کے کھاؤندا اے ۔
سارا دیش کھشہجال تے لوک راضی،
سکہ چلدا اکبر دے ناؤں دا اے ۔
ایسے سوہنے دیس دی اک گٹھے،
پنڈ اک تخت ہزارے دے ناؤں دا اے ۔
دھیدو رانجھنے دا جتھے جنم ہویا،
مکہ عشقَ دا جہڑا سداؤندا اے ۔
آئی رت جوانی دی رانجھنے تے
نڈھا ہو گیا ہور دا ہور میاں ۔
چھتے ککیاں توں کالے شاہ ہوئے،
نکی مسّ پھٹی پیہلی-تورلی میاں ۔
بھرے ماکھیوں نیناں کٹوریاں وچ،
دارو کسے الدیا ہور میاں ۔
چلی بھٹھیاں دے اتے گل اوہدی،
پیا پنگھٹاں دے اتے شور میاں ۔
چکی-ہانیاں تے اوہدا ذکر ہویا،
ودھی ترننجنی گھور مسور میاں ۔
کنی بندڑے ونجھلی کچھّ اوہدی،
گلیاں وچ نت پھردا لٹور میاں ۔
گھر پٹنے اوس دے طور ہوئے،
بلد-موتنی اوس دی تور میاں ۔
بھلا ویکھ مٹیاراں تے اجڑنا سی،
ویکھ ادھکھڑاں وی ہوئیاں چوڑ میاں ۔
ٹوٹا کالجے دا چانن اکھیاں دا،
نہیں سی بھابیاں دا نرا دیور میاں ۔
ماہیا وے ساڈے نال کہیاں کیتیاں ۔
اکھاں چار کر گلاں دو وی نہ کیتیاں ۔
چھج چھج جان ساڈے ہاڑ تے سیال وے،
گڑ ہووے ونڈاں کہڑا غم دا بھیال وے،
ہور نہ وہاوے جیویں بیتیاں سو بیتیاں ۔
ماہیا وے بھیڑی ہوا کہی وگدی،
لکھ ماراں گنڈھاں میتھوں خوشبو نہ بجھدی،
ککھاں نال جیویں اگاں ہون نہ چپیتیاں ۔
سٹیا ای ماہی کیہا جھل وچ وانڈا وے،
سانبھ نہ ایہہ وتھّ سکے ہؤں والا بھانڈا وے،
زہر پیتا جیویں جنہاں پیتیاں پریتیاں ۔
دندی تے کھلوتی ماہیا نکڑی ایہہ جند وے،
ٹکی جیوں کریر اتے پانیئے دی بند وے،
جویں جانے ماہیا توڑ چاڑھ جا پریتیاں ۔
ماہیا وے ساڈے نال کہیاں کیتیاں ۔
اکھاں چار کر گلاں دو وی نہ کیتیاں ۔
کوئی موڑے دلے دیاں واگاں وے ۔
اج دنیاں کلھ ایمان وے،
اج دل کلھ جند تے جان وے،
نت حسن منگیدا لاگاں وے ۔
رتا جند نوں آوے ہوش جے،
جھٹ حسن کرے بے ہوش وے،
کدی آؤن نہ دیندا جاگاں وے ۔
سنجی رات وچھوڑے دی آ گئی،
میری جند تے کالکھ چھا گئی،
جویں کھنبھ کلوٹے کاگاں وے ۔
بھاویں بول بھاویں نہ بول وے،
جھٹ بہن دے حسنیٰ کول وے،
چمکا لئیے دل دیاں داغاں وے ۔
متاں بیڑی کنڈھے لگ پوے،
متاں جند گواچی لبھ پوے،
رتا جگن دے نین چراغاں وے ۔
کیڑا ساں میں دھرت دا
کوجھا تے انجان،
کھل اپنی دی نگھّ وچ
متا تے غلطان،
اچن چیتی دس پئی،
پینگھ پئی اسمان ۔
لوں لوں بجاں کوندیاں
چڑھیا جند نوں ویٹھ،
تڑپ تڑپ میں ہٹیا،
پینگھ نہ اتری ہیٹھ،
ایسے کھچوتان وچ
میرے اگّ پئے کھمبھلیٹ ۔
بھوں دیاں پکڑاں ٹٹیاں
چڑھیا میں اسمان،
جیوں جیوں اڈاں پینگھ دے
رنگ نکھردے جان،
رنگ-وہونے کھنبھ میرے
لگ پئے جھلملیان ۔
رنگ-لیلہ نوں دیکھ کے،
تسی میری جند،
پینگھ کلاوے وڑ گئی
اٹکی اک نہ بند،
کی چھڈے تے کی پھڑے
ایہنوں ستے رنگ پسند ۔
رنگ تکے دو ایس نے
رنگ لئے دو پھڑ،
دو رنگ چکھے ایس نے
ہوٹھ ہوٹھاں تے جڑ،
ستویں ول پر ودھی جاں
کھنبھ پئے سو جھڑ ۔
ڈگی پھیر زمین تے
جند میری نادان،
وچ ہنیریاں بھٹکدی
گانہدی پھرے جہان،
شاید لبھ پئے دھرت چوں
ستواں رنگ مہان ۔
چھڈ دے جندے کملیئے
ستویں رنگ دی بھال،
سکھر دوپہر نہ لبھیا
کی لبھنا ترکال،
"لبھساں، لبھساں، لبھساں،
میری آس نہ ٹٹی حالَ ۔"
دو ٹوٹیاں دے وچ بھوں ٹٹی،
اک محلاں دا اک ڈھوکاں دا،
دو دھڑیاں وچ خلقت ونڈی،
اک لوکاں دا اک جوکاں دا ۔
کوئی ویلا سی ونڈکاراں نے،
دنیاں نوں پاڑیا ونڈیا سی
وتھاں وچ وتھاں ہور ودھا،
وتھاں نوں ڈاڈھا ترنڈیا سی ۔
کجھ پائیاں وتھاں ورن دیاں
کجھ واہیاں لیکاں دھرم دیاں،
پھر کندھاں کرم ککرم دیاں،
پھر دھندھاں انھے بھرم دیاں ۔
پھر وتھاں لپی زبان دیاں،
پھر پہراوے تے ویس دیاں،
پھر سبھتا، سبھیاچار دیاں،
پھر دیس اتے پردیس دیاں ۔
جنتا نوں تھہو نہ لگن دتا
ایہناں جادوگر وتھکاراں نے،
اصلیت وچ نے دو وتھاں،
باقی سبھ کوڑیاں پاڑاں نے ۔
کجھ چیتن شیر-جواناں نے،
وتھکاراں تائیں ونگاریا جد،
چھائیں مائیں کر وتھاں نوں،
اصلیت تائیں اگھاڑیا جد؛
تد کرتی تے کرسان اٹھے،
کالی تے بولی رات مکی،
گل گئی منیجی لوکاں دی
تے سامراج دی بات مکی ۔
پورب وچ سورج-رتھرج دیاں
دودھ-رنگیاں دھوڑاں دھم گئیاں،
سورج-کرناں تریلاں-بھجیاں
گھاہ-پتیاں دا منہ چمّ گئیاں ۔
کجھ دھوبی ڈھابے وچ کھڑے
ٹھریاں کرناں وچ کمب رہے،
کجھ دھوبناں بیٹھیاں کنڈھیاں تے
پھٹیاں ستھناں نوں ترم رہیاں ۔
بھٹھیاں چوں دھواں نکل رہا
کجھ کھوتے، بندے لنگھ رہے،
اوہ اڑدے ایہہ اڑدے وی نہ،
انیاں ہی ہوشاں گمّ گئیاں ۔
اک مسلمان دے کھوہ اگے
دو دیسی ڈھگے جپے نے،
اس سامراج دی سازش تے
خبرے کیوں ٹاہلیاں جھمّ رہیاں ۔
کھوہاں وچ پانی ڈھیر اجے
ٹنڈاں لانے کئی گیڑ اجے،
کجھ ہور وی ہوون والا ہے
ایویں نہیں کھتیاں گھم رہیاں ۔
شرنارتھیاں دیاں جھگیاں وچ
مڑ نویاں کلیاں ٹہک پئیاں
کی گل، جے کاتیاں اجل دیاں
کجھ پکیاں فصلاں لمّ گئیاں ۔
کالیاں اتے کرور طاقتاں
لایا زور بتھیرا،
چین دیاں اسماناں تے مڑ
چمکیا سون-سویرا ۔
نال ہفیماں پلی کیتی،
چین دی دھرت نروئی،
مڑ لوہاراں دمّ مار کے
کیتی لاکھی لوہی ۔
لوکاں دا پڑ بدھا ایسا
ماؤ زے تنگ مداری،
تیہہ ہزار سپاں دیاں سریاں
چتھیاں اکو واری ۔
بڈھے کوٹ چیانگ-شاہیگ دے
دھڑ دھڑ ڈھٹھن لگے،
جوکاں بھلا کھلونا کی سی
لوکاں دے ہڑ اگے ۔
بھج اٹھے جنتا دے دشمن
ٹاپوآں وچ جا لکے ۔
اوہ کی جانن تیر لوکاں دے
ہن نہیں بننے تکے ۔
جتھے ووہن ہنگچو ڈگے،
چنگکنگ اتے شنگھائی،
اتھے فارموسا دا ٹاپو
کس گنتی وچ بھائی ۔
سامراج دا راون چاہے
مڑ اک لنک بنانی،
ہر کرتی اج پت پون دا
ایہہ گل اس نہ جانی ۔
"شانت ساگر ہے ساڈا ساگر،"
ایزک سی چچلانا ۔
سبھ ساگر لوکاں دے ساگر
جوکاں چکڑ کھانا ۔
ویہہ سالا اتّ خونی مارو
یدھ گھروگی مکیا،
'چالھی-سدیئیہی کرساناں' نے
بھار سروں لاہ سٹیا ۔
دس سال لوکاں نے کیتا
وڈھنا، ٹکنا، ڈھاہنا،
تاں جے یگاں تک کر سکن
سوچنا اتے بنانا ۔
مولیا مڑ ینگسی دا بیلا
چینی بنیئے جتھے،
ڈھائی ویہاں سود ماہواری
لیندے سن سو پچھے ۔
مولی مڑ کے دھرت چین دی،
کھنڈی جگ کھشبوئی،
مولے مڑ دھرتی دے پتر،
چمکی رتّ نروئی ۔
پچھے ول تکنا ہے کم ودوان دا،
اگے ول تکنا ہے کم اوتار دا،
دوہاں کالاں توں اچیرا اٹھ کے
ہن دے اندر جیونا کم پیار دا ۔
پچھے دے میلے تے کالے تھیلیوں
لبھیا آخر کی ہے ودوان نوں،
ہن دی سوڑی بکلی وچ بیٹھ کے
لبھیا نہ جو نہں نادان نوں ۔
اگے دی رنگ-ہین کھکھی سنجھ وچ
رنگ کہڑے تک لئے اوتار نے،
نیہں دے اک کھنیؤں نکے پلّ وچ
ساجے نہ جو پیار دے کرتار نے ؟
پچھے دے سے کوڑے مٹھے تجربے،
اگے دے سفنے وی لکھاں پیاریئے،
نالے دو کالاں دی دولت سوہنیئیں،
ہن دی اک کھنی دے اتوں واریئے ۔
مینوں اج کسے نے دسیا
اوہ تینوں نہ چاہوے،
لنگھے میرے سر دے اتوں
ست سمندر کھارے،
بجھے ہوئے چراغاں وانگوں
جاپے مینوں تارے
ایوں لگے جیوں اندر میرے
سکہ ڈھلدا جاوے ۔
سفن-محل میرے نوں جانو،
آن کسے نے ڈھاہیا،
نچن لگے چار چپھیرے
انھے گھور-ہنھیرے،
جانو لکھ کالیاں باہاں
پکڑ جکڑ انگ میرے،
نمن-چیتنا دی کھڈّ اندر
مینوں چک وگایا ۔
نکل اچیت گفاواں وچوں
بھاوَ ہزاراں دبے،
کالیاں زہری جیبھاں کڈھی،
جند میری ول دھائے،
لکھ کروڑ یاداں دے ٹوٹے
ہڑ وانگوں لہرائے،
سٹے جنہاں ستن-محل چوں
ترنڈ سنہری چھبے ۔
ایپر لہر گھرنا دی اٹھی
تگڑی جیون-داتی،
من-ڈونگھاناں وچوں جہڑی
اپر تار لیائی،
کالی، کوڑی، کوجھی نفرت
دل کیتا سودائی،
دونی چونی بھڑک اٹھی پھر
جند ایہہ گئی گواتی ۔
ایپر اجے نہ پچھا چھڈدے
چنچل پیار-چھلاوے،
گھور-گھرنا دے نھیرے پچھوں
پھر کوئی مسکاوے،
گھور-گھرنا دے رولے پچھوں
پھر کوئی پیا بلاوے،
بے بس ہو پھر جند نمانی
ہار مندی جاوے ۔
1
دہ اک بوند سراہیؤں سانوں
اسیں جگاں دے پیاسے،
عقل فکر جو ساڑ ونجائے
پیندیؤ ساڈے کاسے ۔
چر ہویا اگلی دنیاں دا
خیال اساں سٹ پایا،
اس دنیاں دا وی سٹ پائیے
ہوئیں جے ساڈے پاسے ۔
2
دہ اک بوند سراہیؤں سانوں
چاہڑے ایسی مستی،
جگّ پئے اسماناں وانگوں
سنجھی ساڈی ہستی ۔
منیاں اسیں چراں توں لتڑے
نیویں اتے نتانے،
جھٹّ تے عرشاں نوں ہتھ پائیے
بھل کے اپنی پستی ۔
3
جے تینوں اک بوند نہ جڑدی
ادھی ہی دے یارا،
ادھی دا وی دیکھیں کدھرے
لا نہ چھڈیں لارا ۔
دوئے جہان چھڈن تک پہنچی
بے نیازی ساڈی،
ایپر تیرا لڑ چھڈن دا
پئے نہ اجے سہارا ۔
4
جو دینا ای ایتھے ہی دے دے
سٹّ نہ اگے اتے،
خبرے پھر ملیئے نہ ملیئے،
ایس جہانوں گھتھے ۔
اجو دے دے ہنیئے دے دے
جو دینا ایں سانوں،
کتھے نشہ پوانا ہویا،
جد کاسہ ہی ترٹے ۔
5
نشیاں دا محتاج نہ مہیؤں
نشیاں بدھے سارے،
کی دھرتی دے انو پرمانو
کی گگناں دے تارے ۔
جس دم ایس صراحی وچوں
نشہ ویٹیا سارا،
جھل پینا پرلو دا جھکھڑ
چھا جانے اندھیارے ۔
6
بھاویں دیہہ نہ بوند اسانوں
پچھوں کہیں نہ نچیا،
بھاویں لا نہ چنگ اسانوں
پچھوں کہیں نہ مچیا ۔
منیاں بجھے پربت وانگوں
اسیں خموش تے ستے،
اجے وی نچن تے مچن دی
ساڈے اندر ستیا ۔
7
پچھ نہ دھرتی کویں کھلوتی
کویں کھلوتے تارے،
ایہہ وی پچھ نہ کیوں، کد، کداں،
ہوئے ایڈ پسارے ۔
ساقی دے نکے ہتھاں چوں
منگ اک وڈا پیالہ،
حیرت والے رستے پے کے
توں کی لینا پیارے ۔
8
بھر کے سون-صراحی وچوں
دے سانوں اک پیالہ،
ناڑاں دے وچ پتھر ہویا
کھاوے لہو اچھالا ۔
اس جیون دے پینڈے اتے
تکے بہت بکھیڑے،
باقی رہندا پندھ اساڈا
کجھ تاں بنے سکھالا ۔
9
ادھا مست بناؤن نالوں
نہ ہی بناندوں یارا،
دینا ایں تاں دیہہ اسانوں
پورا کدی ہلارا ۔
لے چل سانوں شہہ دریا دے
این وچالے تیکر،
کیہا سواد رڑھن دا جیویں
جو دسدا رہا کنارہ ۔
10
جیوے تیری سون-صراحی
جھبدے گھٹ پلائیں،
جگاں جگاں دے ہارے ہٹے
ایس مسافر تائیں ۔
ایدوں اچے پڑاواں اتے
کی لینا ایں جا کے،
نشے-پڑا اتے ہی جیویں
کر کے مست بہائیں ۔
11
لوکاں وانگ نہ سانوں دیویں
وچ پیالے پا کے،
پیون دیویں اج اسانوں
بلھ سراہیں لا کے ۔
کسے وڈیرے تلخ نشے نوں
تانگھے بند بند میرا،
روح ساڈی دی نشا نہ ہونی
ایویں چکھّ چکھا کے ۔
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
