Persian Poetry of Hazrat Bu Ali Shah Qalandar
Translated by Khwaja Shahdin

مثنوی حضرت بو علی شاہ قلندر
انووادک خواجہ شاہدین

حضرت بو علی شاہ قلندر

حضرت بو علی شاہ قلندر (1209-1324) دا پورا ناں شیخ شرف-اد-دین بو-علی قلندر شاہ ہے ۔ اوہناں دا جنم گنجا (ازربائیجان) وچّ ہویا ۔ اوہ چشتی سلسلے دے صوفی سنت اتے کوی سن ۔ اوہناں دے پتا شیخ فخر ادین وی بہت وڈے ودوان اتے سنت سن ۔بو علی شاہ قلندر دی فارسی رچنا دا ناں 'دیوان حضرت شرفدین بو علی قلندر' ہے ۔خواجہ شاہدین نے اسدا پنجابی انوواد کیتا ہے ۔ اوہناں دی درگاہ پانیپت وچّ ہے ۔

مثنوی

آخر پتر ڈالی ڈالی قدم مبارک پا کے
احمد نام رکھا کے دسیا راہ مڑیندا آ کے

تے اوہ راہ سمجھاون کارن اک شاہباز بٹھایا
علی ولی اسد اﷲ جسدا ذاتی نام رکھایا

عدل، صدق تے ہلم، محبت دس گیا میوے چارے
جہڑا ایہناں تائیں کھاوے خاص اڈاری مارے

....................................................
دم دم اندر دل دے بالیں نوری دیوا ذاتی
سینے اندر عشقَ اپنے دی بالیں نت چواتی

نفس کمینے دے سر اتے مٹھ مٹی دی پا کے
نور یکینوں دل دے دیدے کر ہن روشن آ کے

وہم خیالوں دل دا شیشہ کرکے صاف پیارے
بال دلے وچ اگّ عشقے دی جہڑی چمکے سارے

ذاتوں ظاہر کیتا رب نے تینوں وچ صفاتی
تاں صفاتوں ذات مقدس جاوے خوب پچھاتی

وہدت دے باغیچے اندر میں ساں اک اکلا
جد وچ کسرت آیا ہویا ہر ول ظاہر اﷲ

ہے معلوم اس پردے اندر کی کجھ چھپیا لبھدا
کئی ہزاراں ساز سروداں نال سدا جو وجدا

ڈٹھا آ کے حسن اپنے نوں ظاہر اندر آ کے
اپنا آپ چھپایا اس وچ نوری کھیڈ مچا کے

کی ہے زہد ریاضت تقویٰ اے او مرد الٰہی
شاہ امیروں چک دلے نوں کرنی بے پرواہی

بیٹھ دلاور ہو کے اپر دسترخوان صبر دے
کر سکیں جے صبر نہ اڑیا رسے توڑ امر دے

نہیں ایہہ زہد ریاضت جو توں خلقت کارن بھائی
پا کے گدڑی بن کے صوفی لٹدا پھریں لکائی

کنگھی تے مسواک تے تسبیح، جبا، ہور عمامہ
تے دل بھریا نال ریا دے کل فریبی جامہ

کر کر صفتاں اپنے تائیں نہ کر ضایع پیارے
تک توں اپنے عیب تے نہ گن عیب لوکائی سارے

نفس کمینے دی پھاہی وچ توں خود پھسیا ہویا
مار اس نفس کمینے تائیں کر کرکے ادھ مویا

تاں توں اصلی ذات اپنی ول مار اڈاری جاویں
وچ مکامِ وصل پرانے آہلنا جا کے پاویں

دنیاوی محبت والا توں جنجیؤ پایا
لمبی داہڑی تے پگ چٹی تیرا راہ بھلایا

کدی خلاصی دل تیرے دی حرص ہوا نہ کیتی
تے توں نال حضور دلے دے کدی نماز نہ کیتی

آجز ہو کے دل تھیں کدئیں سجدہ تدھ نہ کیتا
تاں دروازہ رحمت کھلے تیرے اتے میتا

آجز ہو کے متھا اپنا کد توں رگڑ گھسایا
انھیں اکھ یقین تیری نے نور کدی نہ پایا

صوفی نام رکھاویں ایپر سینہ صاف نہ تیرا
شیخا چھڈ ایہہ جھوٹھیاں لافاں نہ کر ایڈ بکھیڑا

پھڑ کے تسبیح ہتھ وچ دسیں پیری اپنی جا کے
سو بت اندر دل تیرے دے ویکھ ذرا من چا کے

دل اکا تے لکھاں تانہگھاں اس دے اندر بھریاں
سو ٹکڑا توں دل دا کیتا ٹاکیاں اتے مڑھیاں

بغض فساد ہنکاروں اپنا مکھڑا توں چلکایا
بخل نفاک انادوں اسدا اندر باہر سجایا

بت بناویں تے بت پوجیں ایہہ تیرا نت چالا
آذر دے بتاں تھی ودھیا تیرے دل دا ہالہ

قسمت تیری تیرے تائیں آپے ہی مل جاوے
سکی گلی روٹی تے کیوں صبر نہ تینوں آوے

سو طلاق دتی اس تائیں اکثر عارف لوکاں
ہر اک عاشق تھیں اس رکھیاں دور دراڈیاں جھوکاں

شکل مجازی اتوں پردہ جے کر لامبھے ہووے
ویکھ فریب اس دے دل تیرا نس جاوے تے رووے

دولت منداں دے دل اندر میہر نہ ہوندی بھورا
ہور طریقہ دولتمنداں مکر فریب نہوڑا

جیوں جیوں چاندی سونا دنیاں داراں نوں ہتھ آوے
ہور ودھیری کارن ہر اک خون جگر دا کھاوے

سنیا ہے توں عزت کارن باجھ گناہوں پھڑ کے
یوسف تائیں کھوہ وچ پایا سر پیراں تک کڑ کے

مال اسبابوں دل دے اندر ہوندی حرص زیادہ
بھل جاندے اولاد تے ماپے رہندا ہور تگادا

ویکھ زمانے دے شاہاں نوں کارن مال جہاناں
پیو بھراواں سکیا تائیں مارن نال تراناں

مال اسباب غرور لیاوے تے بے دین بناوے
نفس کمینے تائیں آ کے سو سو کفر سکھاوے

رہن بے زار ہمیشہ اس تھیں رب دے پیارے جیہڑے
اس وچ کی حکمت ہے دساں ہو کے نیڑے تیرے

الفت دنیاں دی جد دل تے آ کے پھیرا پاوے
کالا تے کرلاٹھا جیؤڑا پتھر وانگ ہو جاوے

دیدے صدق یقین دلے دے بند اونویں ہو جاون
بوہے دین ایمان دلے دے نظریں ناہیں آون

بندگی کارن وجہ حلالوں چاہیئے لقمہ نوری
دکھ مصیبت ودھن ناہیں اندر راہ حضوری

اندر شکم پوے جس ویلے شبہ ریا دا بھورا
نوری طاقت رہے نہ کوئی بھاویں ہووے تھوہڑا

مرد چاہیئے اس راہ اندر جو مارے نفس کمینہ
شہوت حرص ہوا تھیں رکھے خالی اپنا سینہ

ہر شیشے وچ نور ماہی دا ویکھ ذرا من چا کے
ہر شے اندر سوز اسے دا ڈٹھا میں عظمہ کے

مندا چنگا جو کجھ لبھے ہر ویلے تیرے تائیں
ذات خدا بن دل دے اندر ہور سماوے ناہیں

اول آخر ظاہر باطن آپے ذات الٰہی
تھائیں تھائیں ہر شے اندر نور اسے دا بھائی

پھڑ تلوار فنا دی دل دا کل زنگار اڈائیں
نال محبت عشقَ الٰہی سینہ صاف بنائیں

نال عبادت ایس جہانوں جد توں ہوسیں فانی
وچ دربار حضور مئلا بنسیں لامکانی

جد وچ ذات سماویں پاویں اے دل وصل الٰہی
گم کر اپنے تائیں اس وچ دور ہووے گمراہی

اپنے آپ کولوں جو جتیا اندر دنیاں فانی
بے شک ظاہر ہوئے اس تے کل اسرار نہانی

جس ویلے خوشبو ماہی دی وچ دماغے پاواں
ہو مستانہ بے خبری وچ کوچے اسدے جاواں

ہر شیشے وچ ہر اک پاسے ویکھ پیارے تائیں
سوز تے ساز اسے دا وجدا ہر ول تھائیں تھائیں

کی کوجھا کی سوہنا موہنا آرفاں اکو جاتا
ادنیٰ اعلیٰ چنگا مندا اکو کجھ پچھاتا

جو نفسانی قیدوں چھٹ کے چلیا ول سجن دے
آخرکار اوہ مقصد پا کے بیٹھا وچ امن دے

اکھیاں کناں ہوٹھاں تائیں ویکھ ذرا بند کر کے
جے نہ لبھے راز الٰہی ماریں مینوں پھڑ کے

ایہہ کرمایا ہویا جیؤڑا کر ہن تازہ آ کے
عشقَ حیاتی بخش اسائیں یا رب لطفَ کما کے

کتھے عشقَ جو عقل ہوراں دی غرق کرے چا بیڑی
تے اوہ عشقَ کتھے جو لیاوے کلی عقل ودھیری

واہ واہ اوہ شراب خدی تھیں جو دل صاف بناوے
نیکی بدی محبت باجھوں کدھرے نظر نہ آوے

کی ہے جڑھ بنیاد عشقَ دی تینوں خبر نہ کائی
حسن سجن تھیں پیدا ہویا آ کے عشقَ الٰہی

عاشق تے معشوق ہو جاندے اکو ذات نورانی
توں آپے معشوق تے عاشق شک ذرا نہ جانی

لوں لوں وچ زباناں تیرے قدرت نال الٰہی
کر توں یاد خدا دی اے دل لوں لوں اندر بھائی

جد تک سڑ بل ساہ اپنی نہ اندر عشقَ اڈاویں
کیکر اندر ذات سجن دے اپنا آپ رلاویں

کی ہے زہد ریاضت تقویٰ دساں میں سمجھا کے
کدی مراد دل نوں نہ دینی اپنی وج وجا کے

اک دم عیش مناویں ناہیں اندر دنیاں فانی
دل اپنے نوں ویہلا رکھنا زہد ایسے نوں جانی

بندہ ہے مہمان دناں دا اندر ایس جہانے
خواب مثال پچھان اس جگ نوں اے محبوب یگانے

کرنی بھرنی اپنی ہوندی توں کیوں چت اٹھایا
پھڑ تلوار فنا دی وڈھ ایہہ نفس لئیں نہ پرایا

باطل فکر دلیلوں نہ کر دل اپنے نوں کالا
اﷲ تھیں منگ اﷲ تائیں ہوسیں بہت سکھالا

جگ وچ الفت والا کدھرے نام نشان نہ رہیا
آدمی دیاں اکھیاں وچوں شرم حیا اٹھ گیا

اہل دلاں دے دل تھیں اڈیا فاقہ صبر صبوری
اے دل شور دہائی غوغا کتھے خلقت نوری

باغ زرائتاں وچوں برکت ساری گئی گنواتی
قد سخاوت ڈنگا ہویا پوری ہوئی حیاتی

عورت تے فرزنداں دے دل میہر نہ لبھے کائی
فتنے پیدا ہوئے جگ وچ آیا وقت جدائی

وہم خیال دلیلاں ودھیاں تنگ ہوئے دل لوکاں
ماواں دھیاں کرن لڑائی کر کر نوکاں ٹوکاں

صبر شکر کر جو کچھ تیرے لایق آہا سائیں
کی تھوڑا کی بہتا رب نے بخشیا تیرے تائیں

اکھیاں نکّ زبان اس دتے سننے نوں کنّ یارا
راز نیاز اسرار پوشیدہ کیتے چا اشکارا

پر بے خبرا خبر نہ تینوں ہرگز دلبر والی
وانگ حیواناں کد تک رہسی بے خبری بے حالی

لطفَ الٰہی تیرے تائیں ہرگز نظر نہ آوے
عاشقاں وانگر تیرے اتے مولٰی جھاتیاں پاوے

جے کر تینوں عشقَ اس دے دی ہووے خبر چنگیری
تیرے نالوں ودھ کے اس دے دل وچ الفت تیری

تیرے نالوں ودھ کے نیڑے اوہ محبوب پیارا
وانگر جان تیرے وچ بیٹھا ہوکے اک اکارا

مرنے کولوں اگے مر جا اے او بندے نوری
دے کے جان سجن نوں چھڈ دے ایہہ حالت مغروری

تاں دل تیرے اندر دلبر آ کے چمکاں مارے
ہوویں پھیر معشوق زمانہ جان تیرے توں وارے

کد تک چلسیں لما پینڈا اے عاشق بیچارے
گھاٹیاں اچیاں نیویاں مکن کیکر یار پیارے

سنیا نہیں کدی توں شاید مولوی ماہنوی کہیا
پانی ہو وگ ٹردا پتھر جے سن لیندا جیہا

درشن دلبر کارن چاہیئے اول نوری اکھیاں
دلبر تھائیں تھائیں بیٹھا باتاں جان نہ لکھیاں

کر توں کوشش نفس اپنے تے تاں توں عدل کماویں
کر انصاف شتابی تاں توں صاحب دل ہو جاویں