تیرے من وچ جیکن آیا
توں مینوں بے انت بنایا،
بار بار ایہہ نازک بھانڈا
توں میرا خالی کر دتا،
تے مڑ دے کے سجرا جیون
منہ تیکن اس نوں بھر دتا ۔

لے نکی ایہہ بانس دی پوری
توں لنگھیا بن، پربت، وادی
تے پھر نویں نروئے نغمے
اس بنسی وچوں اپجائے ۔

امر چھوہ پا تیرے ہتھ دی
دل نکا جیہا خوشیاں وچ دی
حداں-بنیں سبھ کھو بہندا
انمٹ نغمے ہے چھوہ بہندا

ایہہ انمکویں تحفے تیرے-
لین ہتھ ات نکڑے میرے،
جگ آؤندے ہن، جگ جاندے ہن
پر ہن ان مک تحفے تیرے ۔
لے سکن دی ہور وی ہالی
گنجائش ہے، تھاں ہے خالی ۔(1)

جد توں مینوں گان دے لئی آکھیا
دل مان دے نال میرا بھر گیا
اکھاں اتھراں نال سجیاں، چھلکیاں
نیجھ لا میں منہ ترا تکدا رہا ۔

زندگی دی کوڑ-کرڑائی مری
تیرے گیتاں دی سدھا وچ ڈھل گئی،
میری ساری سادھنا، آرادھنا
ساغراں تے اڈدے پنچھی وانگراں
کرن لگی کامنا اڈن لئی ۔

میرے گیتاں توں خوشی توں ماندا،
تینوں چنگے لگدے، ہاں جاندا،
ایہناں گیتاں دی ہی شکتی آسرے
پجّ میں سکدا ہاں تیرے ساہمنے ۔

دور تیکن پھیلے ہوئے اپنے
گیت-کھنبھاں دیاں کوراں نال میں
چھوہ تیرے قدماں دی سکدا مان ہاں
نیڑ تیرے آؤنوں پر شرما رہاں ۔

بھلّ جاندا ہاں میں مد وچ مان دے
سددا تینوں ہاں متر جان کے ۔(2)

ہے گنوان !
کیہا رسیلا توں گاؤندا ایں گان !
ہوکے مست رہاں میں اس نوں مان
کیول اس نوں مان !

دنیاں دے ہر کن دے اندر
تیرے گیت دی جوت رچی ہے ۔
تیرے گیتاں دی سر-گنگا
پتھر-گیٹے چیر ویگ وچ
وگّ پئی ہے ۔

اوہناں سراں وچ چاہاں
میں وی ہیک ملاواں،
میرے گل دے سر پر تیرے
سراں نال سر ہو نہ سکن
(کیکن گاواں ؟)

میرے چار-چپھیرے
وچھے ہوئے سر جال گھنیرے
ایہناں وچتر جالاں وچ توں
کیتا مینوں بندیوان ۔
ہے گنوان !(3)

ہے پراناں دے پران ! کراں گا یتن میں،
رکھ سکاں جو نرمل اپنی دیہہ نوں،
جان ایہو کہ میرے ہر اک انگ تے
تیری جیون-دائک چھوہ دی ٹمب ہے ۔

یتن رہانگا کردا ایہو میں سدا
خیال جو رکھاں پاک پوتر جھوٹھ توں
کیونکہ توں ہی سچ روپ جگائی جوت ہے
جو چانن ہے دے گئی میری دلیل نوں ۔

یتن رہانگا کردا ایہو میں سدا
ہون دیاں پرویش نہ من وچ پاپ دا
پھلّ بنن آدھار میرے پیار دا
رکھ کے ایہہ وچار کہ ہردے وچّ توں
میرے رکھدا واس ہردم آپ ایں ۔

سبھ کماں وچکار میرے ہوئگا
تیرا ہی پرگٹاوا، تیری پریرنا
جان ایہو کہ تیری شکتی ہی سدا
بخش رہی بل مینوں کارج واسطے ۔(4)

اک پل ہی نیڑ تیرے بہن دی
میں کھماں ہاں تیرے کولوں منگدا،
کم جو وی ہین میرے ہتھلے
پھیر ایہناں نوں لوانگا میں مکا ۔

دید تیری توں دریڈے بیٹھ کے
چین من میرا نہیں سکدا ہے پا،
اوکھ دے ان-مکّ ساگر وچ پے-
کم بن جاون مرے اؤکھاں اتھاہ ۔

اج جھروکھے وچ مرے آئی ہنال
آہ بھردی، کردی گھور-مسوریاں،
پھل رخ-جھنڈ دے دربار وچ
گیت چھوہ رہیاں نے نچ مدھو-مکھیاں ۔

ایہہ سماں ایسا کہ تیرے ساہمنے
پا کے اکھاں وچ اکھاں بیٹھ جاں،
چپّ تے ویہل دی اس بھرپورتا-
وچّ، جیون-بکھشن تیرے گیت گاں ۔(5)

توڑ لے نکا پھلّ ایہہ توں چھیتی بھگوان !
ڈر ہے دھوڑ 'چ ڈگّ نہ ہووے کتے ویران ۔
ایس پھلّ نوں وی تری، گل-مالا وچکار
تھاں ملنی ایں جاں نہیں کس نوں اس دی سار ؟
توڑ لے میں ہاں ڈر رہا ہو نہ جائے اویر
دن پورا ہو چلیا جانا پھیل ہنیر ۔
ڈردا ہاں، نہ میل دا
لنگھے سماں اجان ۔

اس پھلّ دی جو رنگلی تھوڑھی بہت نہار
سواس-سدھا جو ایس دے بھری ردے وچکار
جد تک تیری سیوَ دا رہے مہورت ہور
اودوں تیکر ایس دا کر لے توں اپیوگ ۔
توڑ لے نکا پھلّ ایہہ
ہے میرے بھگوان !(6)

گیت میرے گہنے لاہ سٹے نے دور
نہ سجیلے ویس دا اس نوں غرور ۔

گہنے-گٹیے میرے ایہہ، اپنے لئی-
وصل دے ویلے تے سن روکاں کئی ۔
ایہناں دی چنچل جہی چھنکار سی
گیت-سر تیرے ڈبوئی جا رہی ۔
تیرے ساہویں اپنے گائک ہون دا
غرب کرنا مینوں نہیؤں سوبھدا ۔

ہے مہاں کوی ! تیریاں چرناں 'چ میں-
بیٹھیا ہاں، تے توں میری زندگی-
بنسری دے وانگ سدھی، سرل کر
اوس دے سارے ہی چھیکاں وچّ توں
بھر دے کوئی اپنے گیتاں دے سر ۔(7)

بچہ جہڑا سج رہا شاہی ویساں نال
ہیرے اتے جواہراں دی پا کے گل-مال
کھیڈ-کھشی اوہ اپنی ہر پل رہا گوا
ویس اوس دا کھیڈ وچ رہا روک ہے پا ۔
پاٹ ن جائے ویس ایہہ، جائے ن مٹی لگّ ۔
ایس ڈروں جگ-متروں اوہ ہو رہے الگّ ۔

ماں شاہی سج-دھجّ ایہہ، ہے بندھن نرمول
کھیڈ ادھی لئی ٹھیک ہے جیون دائک دھول؛
کھولھ دوارے لٹن دے دھول 'چ وارو وار
کھیڈ-کھڈاراں کرن دے جگ-میلے وچکار ۔(8)

پاگلا ! کر موڈھیاں تے بھار چکن دا یتن
فقرا ! توں بھکھیا لئی اپنے دوارے ہی آ ۔
سارے سنسے تے ہندیسے اوسدے ہتھاں 'چ دیہہ
جو کہ ایہناں ساریاں نوں چکّ سکے، جھلّ سکے
جو کہ پچھے پرط کے نہ ترس خاطر جھاکدا ۔

واشنا تیری دے بلے جہڑے ہن دیوے نوں چھونہدے
چاننے اسدے نے ہسدے، ایہناں دے وچ ہے ملنتا ۔
میلیاں ہتھاں دوارا کس لئی لینا ایں تحفہ ؟
پیار سچے نال جہڑا مل سکے لے اوہی ڈھوآ ۔(9)

جتھے نردھن، دین ہینے تے نمانے وسدے
اوس تھاں تے اوہناں وچ ہے تیرے قدماں دا نواس ۔

جد کراں پرنام تینوں، جھکیا متھا تاں مرا،
چرن-پدھر تیک نیوں کے چرن چھوہ سکدا نہیں،
کیونکہ ہے اس تھاں دے اتے تیرے قدماں دا نواس،
جتھے نردھن، دین ہینے تے نمانے وسدے ۔
تے نمانے، ہینیاں دے ویس وچ جتھے رہیں،
اوس تھاں تے غرب جاں ہنکار جا سکدا نہیں ۔

تینوں دھن تے مان وچوں لبھیا، ملیا نہیں
ساتھ تیرا نردھناں تے ہینیاں، دیناں دے نال،
ساتھ جیہناں دا کوئی وی ہے نہیں تیرے بغیر ۔(10)

ہے پجاری !
بھجن، پوجا، سادھنا، آرادھنا
سارا کجھ ایہہ اک پاسے رکھ دے ۔
دیوَ-گھرو دے وچ کیوں ایوں بیٹھیوں
بند کرکے دوار لگّ اک نکرے ؟

چھپ کے اپنے من-ہنیرے وچّ توں
مگن ہو پوجا ایں کہڑی کر رہا ؟
دیوتا مندر دے وچ تیرا نہیں
دیکھ تاں توں کھولھ کے اکھاں رتا ۔

سخت رکڑ روہیاں نوں پٹدا،
واہندا تے بیجدا جتھے کسان،
جس جگہ تے پتھراں نوں توڑ توڑ
کٹّ، راہ-مزدور پئے رستے بنان ۔
ہے پجاری ! جو ہے تیرا دیوتا
اوہ ہے اس تھاں ہی گیا ۔

دھپاں جھڑیاں وچّ اوہ اکو سامان
لوہے جاندے تے ٹھٹھردے ہن سدا
ہتھ اوہناں دے نے مٹی لبڑے ۔
اپنے سوہنے بستراں نوں تیاگ کے
اوسے مٹیئل راہ توں سکدا ایں جا ۔(11)

پندھ میرا ہے لمیرا-تییرا مکاون واسطے-
ایس نوں، لگّ جانی مینوں دیر ہے کافی اجے ۔

نور دی پہلی کرن دا ہو کے رتھّ-اسوار میں-
آیا، جگ-نھیرے دے 'تھاہ ساگر تے ہاں تردا رہا؛
تے نچھتر کچھدا، لکھ تاریاں 'چوں لنگھدا
لیہ اپنی دے میں پچھے چنہ ہاں چھڈدا گیا ۔

اتّ لمبا راہ ہے اوہ، جس دے اتے چل کے
پجّ جانا چاہندا دھر تیک، تیرے کول ہاں،
سکھیا اوہ الجھویں ہے، انت ایپر ایسدا
یوگ کردا ہے، تری سر نال سر میں میل لاں ۔

یاتری نوں اپنے گھر پجّ سکن واسطے
اوپرے کئیاں دراں نوں پیندا اے کھڑکاونا،
من-ڈونگھاناں دے پوتر تیرتھاں تے جان نوں
باہرلی دنیاں 'چ وی پیندا اے چکر لاونا ۔

بھال تیری وچّ اکھاں بھٹکیاں نے دور دور
بند کرکے پھر اوہناں نوں-'ایتھے ہیں ؟' توں آکھیا،
اوہدے اتر وچّ بن کے چیخ اک میرا سوال-
'کتھے ؟' لکھ ندیاں دے، ہنجھوآں نال ملیا، گھل گیا

پھیر ایوں وسواس دے طوفان نے مینوں کیہا
'اس جگہ، میں اس جگہ، ہاں اس جگہ ۔'(12)

آیا سی گیت گاون
دے واسطے جو، اج تک
اوہ گیت گا ن سکیا ۔

میں ساز دیاں تاراں
کھولن کسن دے وچ ہی
دن اپنے گزارے ۔

ہالی ن تال سدھاری،
نہ شبد ہی نے ڈھکے
بس میرے من دے اندر
بے چین چاہ وسے ۔

ہالی کلی کھلی نہیں
ہے صرف اک ہوا ہی
جو کولوں آہ بھردی ۔

میں ویکھیا ن اس دے-
چہرے نوں، نہ ہی اس سی-
آواز نوں ہے سنیا ۔
ہے صرف اس دے پیراں
دی سنی وڑک ہولی
اپنے مکان ساہویں ۔

اس نوں بٹھاؤن خاطر
میں فرش دے وچھاون
وچ سارا دن گوایا ۔
نہ دیپ ہی جگایا
جو اس نوں گھر دے اندر
میں اپنے سدّ سکدا ۔

میں میل اوس دے دی-
ہاں آس وچ جیندا
پر اوہ اجے نہیں آیا ۔(13)

من میرے دیاں واشناں بے انت ہن
ترس بھریا رون ہے میرا اتھاہ،
اپنے انکار دی سختی دے نال
توں کرستے جان توں ہے ورجیا ۔
ترس تیرا تلخ، جو ہے ہوڑدا
میرے جیون وچ ہر تھاں ویاپیا ۔

چاننے ، آکاش، تن، من، پران دی
منگدا تیتھوں نہیں میں بھکھیا
چاہندا ہاں نت دیاں واشناں
توں بچن دے یوگ توں مینوں بنا ۔
تیرے ولوں ایہو میرے واسطے
ہونگے تحفے اتل، انملویں ۔

اپنے ٹیچے ولّ، تھکّ-السائیاں
اکھیاں دے نال، جیوں ادھ-جاگیا
تر تکھیری چال تینوں بھالداں
پر توں لک جانا ایں، میرے ظالمہ !

توں بچا کے ایس مایا-جال توں
یوگ اپنے میل دے ہیں کر رہا !
تلخ تیرے ترس دا جو بھیت ہے
سمجھ لیتا اوس نوں میں مالکا !(14)

میں آیا ہاں ایتھے کیول تیرا گیت ہی گان
اپنی وشو-سبھاو وچ میرا گانا کر پروان ۔
تیرے جگ دے ہور دھندیاں دے نہیں قابیل
ہے پربھ ! میرے پران اجائیں ہی تے نسپھل-
تیرے گیت سراں وچ اک سر ہندے جان !

ایہہ سنسان سماں ہے، ادھی رات ہے بیتی
مندر دے وچکار ہو رہی تری آرتی
آگیا دے ہن گیت گان دی ہے بھگوان !

سون-سنہری، اوشا-ساز دے تار
وجع اٹھنگے جدوں سویر سار،
تد توں اپنے وچ دربار-
چاہاں، گان دی بھکھیا دا دے دیویں دان ۔
اپنی وشو-سبھاو وچ دے دے گان دا مان ۔(15)

مینوں، جگ-میلے 'چ شامل ہون دا ملیا بلاوہ
ہو گیا اس نال ہے مانکھّ-جیون دھنّ میرا ۔

روپ-امرت پی رہے ہن نین میرے
دیوی-سری نوں کنّ سندے ہین میرے

اج اس اتسوَ دے اتے
بنسی اپر گان دا توں بھار مینوں سونپیا اے
زندگی دے ہاسے، رونے، گیت سر وچ گند گئے نے ۔

آ گیا ویلا، سناں میلے 'چ جا جےَ کار تیری
تیریاں قدماں تے رکھاں مون بھیٹا بندنا دی ۔
ملیا جگ-میلے 'چ شامل ہون دا مینوں بلاوہ ۔(16)

پریم دے ہتھاں 'چ ارپن ہون لئی میں اڈیکاں
اس لئی ہی ہو گئی ہے دیر کافی
تے انیکاں ہی میں ہاں دوشاں دا بھاگی ۔

مینوں نوڑن واسطے اوہ آؤن لے نیماں دی ڈوری
پر میں بچ کے نکل ہی ہاں جاوندا اوہناں توں چوری،
بھگت لاں گا میں خوشی دے نال اس خاطر سزاواں
پریم دے ہتھاں 'چ آپا وارنے لئی میں اڈیکاں ۔

لوک، نندیا کرن میری، نندیاں دے بھار نوں میں
چا لواں سر اپنے تے سیس سبھناں نوں جھکا کے ۔

ڈھل گیا دن، تے وپاری تر گئے ویوپار کر کے،
مینوں سدن آئے جو، بے آس ہو اوہ ہین پرتے ۔
پر میں اس تھاں تے اکلا
پیار ہتھیں وکن بیٹھا ۔(17)

بدل تے بدل جڑے
چھاندا جائے ہنیر؛
ہائے پیار ! توں کس لئی
باہر وار، دوار توں
کلّ-مکلے توں مرے
کروا رہیں اڈیک ؟

رجھے ہوئے دوپہر دے،
کم-پلاں وچکار؛
ہوواں بھیڑ نال !
نھیرے دن وچ صرف پر
کلّ-مکلا ترے لئی
میں رکھدا ہاں آس !

جے توں اپنا مکھڑا
میتھوں لئیں لکو ۔
تے جے مینوں چھڈّ دئیں
کلّ-مکلا توں؛
نہ جانا میں کس طرحاں
گھڑیاں جاون بیت !

تکدا اک-ٹک میں رہاں
اسماناں دے نھیر؛
میرا من بے چین ایہہ
نال ہوا دے بھٹکدا
ہوکے پیا چپھیر ۔(18)

توں ن بولیں، چپّ وی تیری ہے منظور
ایس چپّ دے نال من کر لانگا بھرپور ۔
تیری وچّ اڈیک دے تارے-دیپک بال
تکدی نیرو رات جیوں اک-ٹک نیناں نال
میں وی موک اڈیک اوہ بھر کے من وچ ٹھیک
تینوں تیری راہ تے لانگا ہور اڈیک ۔

آویگی پربھات تے اڈ جانا اندھکار
تیری وینا والڑے سون-سنہری تار-
سر دی دھارا امھلدی دینگے اک وگا
ٹوٹے کر اکاش جو جانی بھوں تے آ ۔
تد من-پنچھی آلھنا تیرے گیتاں نال-
سراں تیریاں نال نہ ہو کے رہو نہال ؟

تیری ہی سر دی کلی، باغ میرے وچلی-
بن دی ویل تے پھلّ بن، کھڑ جائیگی کی ؟(19)

اوس دن جد پورے جوبن وچّ سی کھڑیا کنول
ہائے من میرا نہ جانا، بھٹکدا کتھے رہا؛
پھلاں ولوں ہے سی اودوں سکھنی میری چنگیر،
پھلّ نے کھڑ گھنڈ چایا میں نہ اس نوں دیکھیا ۔

ہن کئی سی وار من تے سنگھنا غم چھاوندا
سپنے وچوں جاگ کے، دکھن توں آؤندی پون توں
مینوں اتّ مٹھی سگندھی دا ہویا احساس سی ۔
اوس دی رمزاں بھری ہوئی سگندھی نے مرے-
من اجانی ویدنا سی لالسا دی بھر دتی ۔
ایس ملنی دی خوشی وچ جھوم پئی جانو بسنت ۔

میں نہیں سی جاندا اوہ ایتنا میرے نزیک
صرف اوہ میرا ہی ہے نہ ایس دا وی گیان سی،
ایس توں وی سی اجانا پورن مدھو-ماکھیوں بھری-
اوہ کلی سی میرے من-ڈونگھان 'چوں ہی پنگری ۔(20)

اپنی بیڑی دا ہن لنگر اٹھانا ہی پویگا
اپنی ہن یاترا لئی مینوں جانا ہی پویگا

ہائے کنڈھیاں تے ہی کھڑیاں، مینوں اک تھاں
دن دیاں السائیاں گھڑیاں لنگھ رہیاں
ہن وداع ہوئے بسنتی پھلّ کھڑ کے
پھلّ مرجھائے ہوئے ہی چن رہاں میں-
ایس تھاں کیہنوں اڈیکاں میں کھلو کے ؟

لہراں وچّ اک شور اچا اٹھ رہا ہے
تے کنارے تے شیامل کنج-کلیاں-
وچّ پیلے پتیاں دا ہو گیا آرنبھ کرنا

توں کھڑا کہڑی کھلا وچ گڈّ اکھاں
پون دے کن کن گھلی الاس-چھہس نوں
کی نہیں توں مان تے محسوس سکدا ؟
جس دے وچ پرلو دے گیتاں-
دا مدھر سر ملیا ہویا ۔(21)

اج مون پربھات وچ چپ چپ راتاں ہار-
سنگھنے ساون-بدلاں دی چھایا وچکار،
نظر بچا کے سبھّ دی نہ تر جاویں یار !

کیتے اج پربھات نے نین اپنے بند
بلے پورب پون دے کردے شور بلند ۔

سدا جاگدے، نیلڑے امبر دا منہ اج
لیتا ہے بدلوٹیاں دی چادر نے کجّ

بناں پہاڑاں وچّ نہ کوئی شور-پکار،
ہوئے سارے گھراں دے اج ہن بند دوار ۔

نرجن سنے راہ تے تیری کلی جان
کنوں اڈیکے، کس لئی لائی اک-ٹک دھیان ؟

'کلے پریتم، مترا ! میرا کھلھا دوار،
لک جائیں نہ ساہمنے آ کے سپنے-ہارنے ۔(22)

میرے متر !
کس پیارے دے میل دی خاطر
کہڑے پیار دے پندھ لمیرے
اس طوفانی، سنگھنی راتے
تریوں باہروار ؟
روندا گھور نراشا وچ-
آکاش وی دھاہاں مار !

نیند نہیں نیناں وچ میرے
وار وار میں راہ نوں تیرے
دیکھ رہا ہاں باہر ہنیرے-
دے وچ وارو وار !

میں ساہویں کجھ دیکھ ن سکاں
ہو حیران راہ نوں تکاں
کتھے تیری راہ اے یار !

وگدی ہوئی ندی کنارے
دور اندھکار وچکارے
کسے بھیانک جنگل دے وچ
کدھرے تر تے نہیں گیا توں
چھڈّ کے مینوں یار !(23)

جیکر، دن ڈھل گیا تے پنچھیاں دے گیت مکے
وگدی وگدی جے ہوا تھک-ہار کے السا گئی اے-
تاں توں مینوں وی گھٹا دی شام-چنی نال ڈھک دے،
اس طرحاں، جیوں دھرت نوں توں نیند-چنی نال ڈھکیا،
جاں کیول-پتیاں نوں نرمی نال راتیں بند کیتا ۔

مکیا سامان رستے دا جدھا منزل توں پہلاں
تے جدھے چہرے تے ریکھاں لیکیاں ڈونگھے غماں نے،
جس دا پہراوا ہے پھٹیا، لبڑیا، میلا-کچیلا
تے جدھی شکتی دا سوما سکّ چکیا؛ اوس نوں توں-
جد ڈھلے دن تاں گھٹاں دی شام-چنی نال ڈھک دے ۔(24)

تھک ٹٹ ہوئی چور رات وچ
اپنے قدماں تے سبھ کجھ رکھ
نال تسلی، نشچنت ہو کے
کول اپنے سوں جاون دے ۔

اپنی پوجا دی تیاری لئی
میری تھکی شتھل شکتی-
نوں توں ہن مجبور کریں نہ ۔

توں ہی دن دیاں تھکیاں پلکاں
رات دی چنی نال ایں کجدا
تے اوہ پیار-کھشی وچ کھیوا
سجرے-پنرے وچ، سجرا سجرا
پھیر دوبارہ نیندوں جگدا
سفر شروع پھر اپنا کردا ۔(25)

بیٹھا اوہ کول آ کے
کھلھی نہ جاگ میری
نربھاگ ! تینوں آئی
اوہ نیند کس طرحاں دی !

چپ-رات دا سی ویلا
جس وقت سی اوہ آیا
ہتھاں 'چ اپنے سی
وینا اوہ پھڑ لیایا؛
جھنکار وچ سراں دے
سپنے مرے سی وہِ گئے ۔

میں جاگ کے جاں تکیا
دکھن دی 'وا چپھیرے
پھیلے ہوئے ہنیرے-
وچ گھولدی سگندھاں
چلدی سی چال اپنی ۔

ن جانا، میریاں کیوں
اوہ ساریاں ہی راتاں
ایویں نے لنگھ گئیاں ۔
نیندر مری نوں چھوہے
بھاویں نے ساہ اس دے،
اس دی ن دید ہوئی
میں اوہ ہمیش کھوئی ۔

بھاویں ہے ہار اسدا
ہکّ نال میرے چھوہیا،
افسوس ! نال اس دے
میرا ن میل ہویا ۔(26)

چاننا-اواننا چاننا، کتھے اے ایتھے ؟
برہوں-اگنیوں نال دیوا بال لے توں
بجھ گئے دیوے نوں رکھ دے، تے برہوں دی
لاٹ دے ہی نال اوہ اجیال لے توں ۔

کہن نوں تاں بھاویں ہے ایہہ اک دیوا
پر کدے چانن رتی نہ جگمگایا
ہے منا ! 'بھاگاں 'چ ایویں لکھیا ہے'
کہن دے نالوں تاں ہے مرنا چنگیرا
برہوں-اگنیوں نال دیوا بال لے توں ۔

ویدنا دوارے تے آ کے گا رہی اے:
'ربّ ترے لئی جاگدا اے، نیں جندڑیئے !
رات دے سنگھنے ہنیرے وچ ملن لئی
سددا تینوں ایں، واجاں ماردا اے۔
ربّ تیرے واسطے ہی جاگدا اے ۔'

بدلاں دے نال بھریا گگن-وہڑھا
برسدا پانی ایں جھر جھر، جھر رہا اے،
گھور کالی رات اندر میں اکلا
کس دیاں کردا اڈیکاں، جاگدا ہاں ؟
برسدا پانی ایں جھر جھر، جھر رہا اے ۔

چمکدی بجلی اے اک پلکار خاطر
گھر رہی بیڑی اے گوڑھے نھیر اندر؛
کنی دوروں رات دے گمبھیر سر دی-
واج آوے، کون اس نوں جاندا اے !
گیت، ایہہ میری سمچی آتما نوں
پا رہا کھچاں اے، دھونہدا جا رہا اے ۔
چاننا-اواننا چاننا، کتھے اے ایتھے ؟
برہوں-اگنیوں نال دیوا بال لے توں ۔

گجدے بدل، ہوا ساں ساں ہے کردی
لنگھیا ویلا، کتے نہ جا سکانگا ۔
رات کالی، کالے پتھر وانگ کالی
رات جائے نہ اجائیں ایہہ ہنیری
ایس کالی رات وچ پراناں نوں اپنے
پیار-دیوے نال ہی اجیال لے توں
برہوں-اگنیوں نال دیوا بال لے توں ۔(27)

میری زنجیر موہ دی سخت ہے، چاہاں ایہہ ٹٹ جائے
جدوں پر ٹٹدی دیکھاں، تاں دل نوں دکھ ہندا اے ۔

میں سبھ کجھ جان مکتی نوں ہی، رکھدا لوچ ہاں اس دی
جدوں پر آس رکھاں اس دی لجاوان ہندا ہاں ۔
ہیں توں ہی زندگی میری دا اک بھرپور بھنڈارا،
نہیں کوئی دوسرا انمول دھن تیرے جیہا کوئی-
ایہہ میں ہاں جاندا، پر پھیر وی جو گھر دے وچ میرے
پئے ٹٹے ہوئے بھانڈے نے سٹاں دل نہیں مندا ۔

جو پردہ کجدا مینوں اوہ گھٹے وچ لتا ہے
ہے اس نوں سراپ موت دا اتے اس تے ایہہ من میرا
دھکاراں پا رہا، اس نال پھر وی موہ ہے مینوں ۔
انیکاں قرض، سر میرے تے، لہنیدار ہن کنے
مرے جیون دی ناکامی تے ہیٹھی دی نہیں سیما
میں من-کلیان دی بھکھیا لئی جاں تیرے در آواں
تاں ڈردا ہاں، کتے بھکھیا نہ ایہہ منظور ہو جائے ۔
کتے ایہہ توڑ نہ دیویں مری زنجیر موہ والی ۔(28)

اپنے ناں دے نال میں
بنھ لیا ہے جو-
اوہ اس ناں-زنجیر دا
رووے قیدی ہو ۔

چن چن دن تے رات میں
ایہہ ناں دی دیوار-
باقی سارا کجھ ہی
دتا بھلّ وسار ۔

جیوں جیوں ایہہ آکاش وچ
اسرے اچی ہور،
انتہ-کرنہ تے ایس دا
چھاوے نھیرا گھور ۔

رکھ مٹی تے مٹڑی
ایہہ ناں دی دیوار
کردا جاواں اچیؤں-
اچی ہور اسار ۔

چانن آون واسطے
رہے نہ اس وچ چھیک
مینوں چنتا ایس دی
لین دوے نہ ٹیک ۔

لیتا اس دیوار نے
سچ-سروپ لکو ۔(29)

تینوں ملن اکلڑا آیا باہر-وارر !

سنے گھور ہنیر وچ پتہ نہیں اوہ کون
چپ-چپیتا نال سی لگا میرے اون !

دور ہٹکن دے اوس توں کیتے یتن انیک
ونگ-تڑنگے رستیاں تے رکھ دیکھی ٹیک؛
نہیں رہا اوہ، لگیا مینوں ایوں کئی وار
وڑک ادھی پھر لگ پئی، پین کناں وچکار ۔
اوہو اڈاندا جا رہا دھرتی اتے دھول
چنچلتا نہوں-نہوں بھری نہیں ٹیک اس مول ۔
میرے ہر اک بول وچ، میلے اپنا بول،
پرتِ-چھایاِ ایہہ ہے کدھی بھیت پربھو ایہہ کھولھ ۔
اوہ بے شرم، نلجّ ہے کویں اوس دے نال
آواں تیرے دوار تک ہندا ہاں زلہال ۔

تینوں ملن اکلڑا آیا باہر-وارر ! (30)

'او قیدی ! کون سی اوہ جس نے تینوں قید کر دتا ؟'
'مرا مالک سی اوہ'-قیدی نے اتر دیندیاں کہیا-
'میں ایہہ سی سوچیا : شکتی تے دولت نال میں اپنی
ہرک بندے نوں پچھے چھڈّ، اگے لنگھ جاواںگا ۔
میں اپنی ہی تجوری وچّ مالک اپنے دا وی-
سی حصہ رکھیا دھن دا ۔ تے پھر مینوں جاں نیند آئی-
میں مالک اپنے دی سیج تے ہی نیند وچ ستا ۔
جدوں پھر جاگ ڈٹھا تاں تجوری دا میں قیدی سی ۔'

'او قیدی ! کون سی جس نے اٹٹّ زنجیر ایہہ کیتی ؟'
کیہا قیدی نے اتر موڑ کے 'میں سی، اوہ میں ہی سی؛
جنھے سی یتن کر گھڑیا ایہناں زنجیر-کڑیاں نوں ۔
میں لیتے سن سپن؛ 'اپنی اجت بلوانتا صدقہ
جہاناں دی ہرک شکتی نوں پا زنجیر نرڑانگا،
میں خود رہِ کے ستنتر جگت نوں آدھین کر لانگا ۔'
اسے ہی واسطے دن رات دی میں سخت محنت توں
دہکدی اگّ توں، بھاری ودانک سخت سٹاں توں
میں اس زنجیر نوں گھڑیا، میں اس نوں تیار کر لیتا ۔

جدوں جڑ کے اٹٹ ہو چکیاں زنجیر-کڑیاں سن
تاں میں ڈٹھا، میں قیدی ہاں اوہناں ہی لوح-کڑیاں دا ۔٭(31)

جہڑے جگّ وچ مینوں پیارن
موہ-بندھن دے بنھ اوہ مارن ۔
پیار ترا نہیں اوہناں والا
ایہہ اتّ اچا اتے نرالا،
ایہہ نہیں مینوں بنھن پاؤندا
نہ ہی مینوں داس بناؤندا ۔

متاں اوہناں نوں بھلاں بھورا
چھڈدے مینوں نہیں اکلا ۔

دن دے دن ہن لنگھی جاندے
پر توں نظر ن آویں کدھرے ۔
پرارتھنا اپنی دے راہیں
میں تینوں سداں نہ سداں،
تے اپنے چت چیتے دے وچ
میں تینوں رکھاں نہ رکھاں؛
پیار ترا میرے لئی پھر وی
پیار مرے نوں جائے اڈیکی ۔(32)

اوہ میرے گھر آئے اس دن تے کیہا :
'بیٹھنا کیول اسیں اک نکرے ۔'
نال ہی مینوں اوہناں ایہہ وی کیہا-
'دیوَ-پوجا وچ تری کرنی مدد
سانوں جو پرساد مل سکیگا پھر
لے کے اوہ سنتشٹ ہو رہنا اسیں ۔'

پاٹے میلے ویس وچ اوہ ایوں غریب
میرے گھر دی نکرے لگ بہہ گئے،
رات نوں پر ہو گئے بلوان اوہ
میرے دیوالے 'چ زوریں گھس گئے،
تے اوہناں اتّ میلیاں ہتھاں دے نال
دیوَ-پوجا دی سمگری کھوہ لئی ۔(33)

بھکھیا تیتھوں ہے مالک ! ایتنی ہاں منگدا
ایتنی ہی صرف میرے وچ ہؤمے رہن دے
نال تیرے مل سکاں، اک روپ ہو چنگی طرحاں !

میرے پلے رہن دے اتنی ستنتر چیتنا
تاں جو تینوں میں چپھیرے اپنے محسوس لاں،
رات دن، ہر پل میں اپنا پیار تیتھوں وار داں ۔

میرے اندر صرف توں اتنا ہی پردہ رہن دے
نال جس دے، میری ہؤمیں کجّ نہ تینوں سکے
تیری لیلا ہی مرے جیون دے وچ چلدی رہے ۔

ایتنے ہی بندھناں دے نال بنہی ایشور !
پیار تیرے دی ہی ڈوری وچّ میں بجھا رہاں،
بھکھیا تیتھوں ہے مالک ! ایتنی ہی منگداں ۔(34)

جتھے من وچ ڈر نہیں
جتھے سر اچا رہے
سوجھ ہے جتھے آزاد؛
جتھے جگ نہیں سوڑیاں-
گھر دیاں کندھاں وچال
ٹوٹے ٹوٹے ونڈیا؛

بول جتھے بے-مہار-
سچ دی ڈونگھان چوں-
فٹّ کے ہن آؤندے؛

جس جگہ ادم اتھکّ
پورنتا لئی اپنے
کھولھ بازو رکھدا؛

جس جگہ تے ترک دی
وگدی نرمل ندی-
پراچینتا دی ریت دے
مارو تھل وچکار جا
سکّ مک جاندی نہیں؛

جتھے من تیرے سمکھّ
تیری اگوائی دے وچّ
وگسدا رہندا سدا،
بھاوَ تے عملاں دے وچ-
لین، رہندا لگیا؛

اس آزادی والڑے
سرگ وچ میرے پتا !
دیش میرے نوں جگا
دیش میرے نوں اٹھا ۔(35)

ہے کہ میرے مالکا !
بینتی میری ہے ایہہ
میرے من وچ وسدی
دینتا دے مول تے
وار کر، توں وار کر ۔

مینوں شکتی بخش دے
دکھ نوں تے سکھ نوں
ہسّ کے میں سہِ سکاں ۔

مینوں شکتی بخش دے
اپنے میں پیار نوں
سیوَ دا پھل دے سکاں ۔

مینوں شکتی بخش دے
میں غریباں دا کدے
بھل نرادر نہ کراں،-
بے-ترس بل ساہمنے
سر نوں نیواں نہ کراں ۔

مینوں شکتی بخش دے
نت دے دھندیاں توں جو
ہو سکے نہ من ملین ۔

مینوں شکتی بخش دے
تیرے بھانے ساہمنے
اپنی شکتی نوں جو
دل دے سچے پیار نال
میں سمرپن کر سکاں ۔(36)

میرے من وچ اک دن آیا خیال
ہویا ساگر-یاترا میری دا انت
اپنی منزل تے میں ہاں پجیا،
راہ اگے بند ہے ایوں لگیا؛
ہو گئی ہے حد میری شکتِ دی
ہوئے منتوَ-ہینو ہن سارے یتن
ہن اگاہاں جان دا منتوَ نہیں،
مونتا وچ لے سکے تاں جو پناہ
زندگی میری دا اوہ آیا سماں ۔

دیکھداں، پر تیری لیلا دا کدے
انت نہینؤں، ایہہ ہمیشاں ہے نویں
دتی اج مینوں نویں توں زندگی ۔
جد پرانے بول مردے جیبھ توں
پھٹدے نغمے نویں دل-سوت 'چوں-
راہ-ریکھاواں پراتن کھون جد،
نویاں دیساں دے تے پردیساں دے تد،
نظر دے ساہویں نظارے نچدے ۔
انت نہیؤں تیری لیلا دا کدے ۔(37)

مینوں تیری چاہ ہے، اک تیری ہی چاہ
اک-رٹ ایہو آکھدا من میرا کرلا ۔
سکھنیاں تے کوڑیاں، بےمطلب ہن اوہ
رات دنے بھٹکاؤندیاں مینوں خواہشاں جو ۔

جویں ہنیری رات دے سنگھنے-پنگھنے وچ واس
رکھدی لکویں طور تے چانن دی ارداس-
اوویں چتّ اچیت چوں سندے بول سدا :
٭مینوں تیری چاہ ہے، اک تیری ہی چاہ ۔٭

انت امن ہے، جان، ایوں اٹھے جھکھڑ جھلّ،
لاؤندا امن-ورودھ وچ اپنی پوری ٹلّ-
اوویں تیرے پیار توں من باغی، کرلا
آکھے، 'تیری چاہ ہے، مینوں تیری چاہ ۔'(38)

زندگی دا جد سروور سکّ جائے
من-کنول دیاں کھمبھیاں جد جان لوہیاں
اپنے کرنا دے بدلاں نال تاں پھر-
گھوردا تے امڈدا ہویا توں آئیں ۔

زندگی دی ساری مٹھت
جد کہ کوڑے بنجراں وچ بدل جائے،
اپنے گیتاں دی بن کے مٹھّ برکھا
توں اکاشوں وسّ جائیں ۔

جگّ دے جد دھندیاں دا، ہرک پاسے
شور اٹھے، گونجے گجے
تے اوہ مینوں اپنی سیما دے اندر قید کر لئے
شانتی دے پنج مالک !
شانتی تے چین دا توں دوت بن کے کول آئیں ۔

جد میرا دل دین-
اپنے آپ دے وچ سنگڑ کے کونے نوں ملے
تد مرے ہے ادار سوآمی !
کھولھ کے میرے دوارے-
جھٹ مرے گھر وچّ، شاہی ٹھاٹھ لے کے پیر پائیں ۔

لالساں جد تیز اپنی گرد دھوڑن
تے بہت چمکیلیاں لے ونچناواں
کرن آ متّ-ہین، اننھا،
تد سوآمی ! اپنا گمبھیر چانن نال لیائیں ۔(39)

پچھلے کئی دناں توں لے کے
اؤڑاں مارے من میرے تے
ورھی نہیں ہے بارش آ کے
ہے میرے بھگوان !

اتّ مہین پتلیؤں پتلی
بدلوٹی دی سوخم جھلی
دسے نہ دسحدے اتے
ننگا ہے اسمان ۔

کالی موت دے جیہا لیا کے
غصے دا طوفان جھلا دے
رضا تری وچ، بجلی-لہراں
تربھکاون اسمان ۔

دھپّ ترکھی، ظالم گرمی،
من مایوسی دے وچ لونہدی
پرتا لے، پرتا لے اس نوں
ہے میرے بھگوان !

ورھن مہر دے بدلاں نوں دیہہ
ہنجھ-بھری ماں تکنی وانگوں
جو بچے تے جھکدی، پیو دا
چڑھے غصہ جد سان ۔(40)

سبھ توں پچھے ہٹ کیوں پیارے
چھپ گئے سنگھنی چھاں وچکارے ؟
اوہو تہانوں دھک سٹ جاندے،
دھوڑ بھرے دے رستے اتے ۔

میں لے کے پوجا دی تھالی
کد توں دیکھاں راہ تہاڈی ۔
وارو واری آون راہی
تے آ کے چنگیر 'چوں میری
پھلاں نوں اوہ جاون چکدے
پھلّ چنگیروں جاون مکدے ۔

بیت گیا سرگھی دا ویلا
لنگھیا سر توں سکھر دوپیہرا
شام دے سائے ہیٹھاں، اکھیاں-
نیند 'چ بوجھل ہو کے جھکیاں ۔
گھر ول پرط رہے اوہ لوکی،
نظر اٹھا تکن ول میری ۔

سٹن وینگ نال مسکاناں
شرم نال میں نین جھکاواں،
منگتی جیوں میں اتھے، وچارا
چنی نال ہاں منہ ڈھک بیٹھا ۔
لوکی جد پچھن، 'کی چاہیں ؟'
تاں میں نین جھکا کے اپنے
چپّ چپیتا ہی بہہ جاواں
تے اتر تک نہ پرتاواں ۔

دسّ سکاں اتنا وی نہ ہائے !
'راہ تہاڈی دے وچ بہہ کے
انتظار میں کراں تہاڈی
آس دلے وچ دھراں تہاڈی ۔'

ایہہ دسدے وی لاج ہے آؤندی :
ایہہ غریبی-اٹیی جھولی
بھیٹا خاطر اپنے شاہ دی
اپنے کول سانبھ کے رکھی ۔
ایہہ گورو وچ من-ڈونگھاں دے،
رکھ چھڈاں میں نپّ، چھپا کے ۔

اج بیٹھا میں ساوے گھاہ تے
اک ٹک تکاں امبر ولے
ترے اچانک آ جاون دا
سپنا لے دل ایوں پرچاواں:-

'جگمگ جگ اٹھیاں سبھ جوتاں،
جھلیاں رتھ دیاں سون-جھنڈیاں؛
تے پھر رتھ 'چوں اتر تساں نے
دھوڑ بھری دھرتی توں چک کے،
مینوں اپنے کول بٹھایا ۔
میلے پھٹے پرھاوے والی
اتّ ملین جہی اس منگتی
نوں اپنے پلے تھیں کجیا
مان 'چ اسدا جسا کمبیا،
جویں باہر دی 'وا دے اندر
لگر جھوم کے کمبے تھر تھر ۔'

ایہہ سپنا، رہا کیول سپنا
وقت آیا تے لنگھیا کتنا؛
دتی نہ آواز سنائی
تیرے رتھ دے پہیاں والی ۔
گئے جلوس انیکاں بھارے،
شور مچاؤندے، لاؤندے نعرے ۔
کھ پھلاں نوں اوہ جاون چکدے
کھڑے رہے تسیں چھاں وچ ہٹ کے
سبھ توں پاسے سبھ توں پچھے ۔

اتے اڈیکاں دیاں لمبیاں
تھکّ ہار کے کٹاں گھڑیاں ۔
دل-پیڑا نوں ہنجھوآں راہیں
بیٹھ رہا ہاں کنلج دین لئی ۔(41)

اج سویرے ہی کسے
کیہا کنّ وچکار :
'اج اساں نے چلنا،
ہو بیڑی اسوار !'

'جانا توں تے میں ہی
دنیاں دی کوئی روح،
کڈھ سکیگی نہ کدے
ساڈے سفر دی سوہ ۔
سفر جڑھا کہ ہے نہیں
کسے دیش دے ولّ؛
نہ ہی کوئی لکھش ہے
سانوں رہا لچلّ ۔

اس ساگر بے انت وچ
تیری بناں زبان
کنّ لا لا کے سنن دی
دیکھ، مدھر مسکان
گیت مرے لہراں طرحاں
ڈھل نغمے وچکار
وگسن لگدے شبد-مئید
بندھنوں پا چھٹکار ۔

حالے ہور کی کم ہن ؟
سماں ن ڈھکا آن ؟
کنڈھیں شاماں لتھیاں
چانن ہسدے جان ۔
تے ساگر توں آ رہے
پنچھی وارو وار
آلھنیاں ول اپنے
لمی مار اڈار ۔

کد زنجیراں ٹٹنا ؟
کسنوں اسدی سار ؟
ڈبدے سورج وانگراں
دیہہ انتم جھلکار-
بیڑی نے ہو جاونا
لوپ نھیر وچکار ۔(42)

اک دہوں جد میں تیرے سواگت دی خاطر
اپنے آپ نوں کیتا ہویا تیار نہیں سی،
اودوں بناں اوازوں میرے من دے اندر-
عامَ اتے انجانے جیہے مانکھ واکر
توں او میرے راجا ! آ کے داخل ہوئیوں ۔
میرے جیون دے-تیزی دے نال گزاردے-
پل-گھڑیاں تے چھاپ انادی اپنی لائی ۔

تے اج، جدوں اچانک ہی میں، چانن دے وچ-
تکاں، نظریں آؤندے ہن تیرے ہتھ-اکھر،
تے مینوں ایوں لگے جیکن دھوڑ 'چ کھنڈے-
غماں اتے خوشیاں دی یاداں-گدھے، مسے
میرے بھلے وسرے ہوئے ہون دہاڑے ۔

مٹی وچ توں مریاں بال-کھڈاراں تکیاں
پر گھرنا دے نال نہیں پرتائیاں اکھیاں
کھیڈ-کوٹھڑی وچ جو تیری وڑک سنی سی
تاریاں دے وچ گونج رہی آواز اوہ ہن وی ۔(43)

میری ایہو ہے خوشی، میں راہ دے وچ بیٹھ کے،
نسدے پرچھاویاں نوں دیکھ لاں نوراں پچھانہ؛
گرمیاں دی رتّ پچھوں آئے رتّ برسات دی،
تے اڈیکاں وچّ ہی میں اوس دے بیٹھا رہاں ۔

دوت، جو لیاون اجانے آسماناں دی خبر
اوہ خوشی وچ ملکے تردے نال نے رستہ سدا؛
من مرے نوں چڑھدیاں خوشیاں اتھاہ اودوں نے آ
اتّ مٹھی جاپدی ہے وگ رہی ٹھنڈی ہوا ۔

پہُ-پھٹالے توں لے آتھن دے منہ-نھیرے تیکراں
ساہمنے بیٹھا میں رہندا اپنے ہاں دوار تے
اوہ سماں خوشیاں دا بھریا آئگا اک دن ضرور،
آئگا، جس نوں کہ میں دیکھانگا نیناں ساہمنے ۔

اس سمیں بالکل اکلا ہسداں، روح گا رہی،
تے ہوا دے وچّ خوشبو ہے 'قراراں دی بھری ۔(44)

وڑک پیراں دی نہیں تینوں سنی کی ؟
آ رہے اوہ-آہ رہا ہے-آے رہا ہے ۔
ہرک یگ، ہر پل، گھڑی تے رات دن ہی
آ رہے اوہ-آہ رہا ہے-آے رہا ہے ۔

میں انیکاں گیت اس دے
من-ترنگاں نال گائے
اوہناں سبھ گیتاں دی سر-
وچوں ایہو آواز آئے :
'آ رہے اوہ، آ رہا ہے، آ رہا ہے ۔'

سون دی ہر اک ہنیری
رات دے وچ گھوردے ہوئے-
بدلاں دی رتھ سواری کرکے آئے ۔
دکھ پر ہن دکھ چھائے
دکھ نہیں، ایہہ قدم اس نے
میرے دل نوں ہن چھہائے ۔
سکھ دا جد احساس ہووے
وڑک پیراں اسدیاں دی
میرے دل تے گیت گائے :
آ رہے اوہ، آ رہا ہے، آ رہا ہے ۔

سنگھنے غم ہور ہو جاون گھنیرے
پیر اس دے چھہن آ ہردے نوں میرے؛
اوس دے پیراں دی تد ایہہ سون-چھوہ ہی
جگمگاؤن دے لئی خوشیاں جگائے
آ رہے اوہ، آ رہا ہے، آ رہا ہے ۔(45)

کنے چر توں، کنی دوروں،
میل مرے لئی تردا آئؤں،
اس دی مینوں کوئی نہ سار ۔

تیرے، سورج، چن، ستارے،
تینوں میری نظروں اہلے-
کر نہیں سکدے اک پلکار !

کنیاں شاماں اتے سویراں-
نوں تیرے پیراں دیاں وڑکاں
پئیاں ہن کناں وچکار ۔

تے چپ چاپ پیغمبر تیرا
من میرے وچ آ کے لکیا ۔
رہا بھیت وچ سدّ پکار ۔

پتہ نہیں کیوں جیون میرا
اج تھراؤندا، تے من میرا
خوشیاں وچ آپے توں باہر !

میں مہسوساں، جیکن آیا،
کم مکاون دا ہے ویلا،
اتے فضا وچ ہوند تری ہے
مہکاں رہی کھلار ۔(46)

تکدیاں اس دے راہ ول ہی،
لگبھگ ساری رات ہے بیتی ۔
ڈرداں، اےداں نہ ہو جاوے
سوں جاں میں، در تے اوہ آوے ۔
رکھ چھڈنے در کھلے میرے
مترو ! روک نہ دینا کدھرے
اس نوں ٹوک نہ دینا کدھرے ۔

اس دے پیراں دا کھڑکا، جے
مینوں ٹمب جگا نہ سکے
تاں نہ تسیں جگانا مینوں
ایہہ ہے میری عرض تہانوں ۔
میں نہیں چاہندا-سرگھیندا ویلے
جد لگن کرناں دے میلے
جد پنچھی ہن گانے گاؤندے
پون دے بلے شور مچاؤندے-
گوہڑی نیندوں جاگ میں اٹھاں
چین نال میں سونا چاہاں،
چانچکّ جے مالک میرے-
آ جاون میرے در اتے،
تاں وی مینوں نہیں جگانا
چین نال میں سونا چاہاں ۔

نیندر میری، امولک نیندر
کیول اس دی چھوہ حاصل کر
گمّ کتے ہو جانا لوچے
دور کتے کھو جانا لوچے ۔
نیند-مندیاں میریاں اکھاں-
کیول اوسدیاں مسکاناں-
دی چھوہ پا سکن دی خاطر
چکّ لینگیاں پلکاں اپر ۔
اوہ آویگا ساہویں اکن
گھور ہنیری نیندوں فٹ کے
سپنا باہر آوے جکن ۔
اس نوں میریاں اکھاں ساہویں
آون دینا جد اوہ آوے
جویں جگت وچ پہلی واری
جوت-کرن تے رنگ-روپ نے
اپنی ہے سی شان کھلاری ۔
میری ہے ایہو ہی اچھا
جاگ رہی اس میری روح دا
ہووے پہلا پریت-ہلارا
اس دا پاواں جدوں نظارہ ۔
مڑ کے چیتنتا وچ آنا
میرا مالک وچ مل جانا-
ہو جاوے میں ایہو چاہاں،
میرے من دی ایہو چاہناں ۔(47)

چپّ-بھریپ پربھات دا ساگر
چڑیاں دے سنگیت دے اندر-
فٹّ پیا سی ۔
پھلّ انیکاں سڑک کنارے ۔
مستی وچ آ کھڑ گئے سارے
کھنڈے سون-کنن دس-حدے تے
گھمدے میگھ-ٹکڑیاں اتے
ودھدے گئے اسیں پر اگے-
اپنے راہ، خیالیں رجھے ۔

اسیں خوشی دے گیت نہ گائے،
نہ ہی کوئی ساز وجائے،
نہ ہی پنڈ دے میلے اندر
اسیں گئے سودے دی خاطر ۔
اسیں کوئی وی بول ن بولے،
بلھ مسکان لئی نہ کھولھے ۔
اک گھڑی پل دی خاطر وی
کیتا نہ آرام اسیں سی؛
قدماں دے وچ تیزی بھر کے
اسیں ودھے اگے ہی اگے ۔

تے پھر آخر، سکھر دوپیہرے
سورج لشکن لگا سر تے
چھاواں وچ آ ٹکیاں گھگیاں
سکھر دپہراں دیاں لوآں-
لوہن لگیاں برچھ-پتیاں-
جو سک جھڑ کے نچن لگیاں ۔
سنگھنیاں رخ-چھاواں ہیٹھاں
سپن-لین ہو پالی ستا ۔
اک سروور نیڑے میں وی
گھاہ تے لٹیا پیر پساری ۔

میرے ساتھی؛ میرے اتے
سارے ہی مل ہسن لگے
غرب نال سر کرکے اچے
اوہ ودھدے گئے اگے اگے،
پچھے ولّ نہ نین بھوائے
بند رکے نہ اوہ سستائے ۔
چلدے چلدے اوہ گمّ ہو گئے
نبھ دی نیلتن وچ کھو گئے ۔
اوہ اسنکھاں پربت لنگھے
دور دور-دیر دیسیں گھمیں
پر، میں کیول اسے جگہ تے
رہا لیٹیا کلا گھاہ تے ۔

آتم-ہینت، لوک-لاج آ
کنی واری ٹمب جگایا،
اثر ن ہویا کجھ اس دا وی
تے آخر نوں ترسکار دی،
سکھ-دائک ڈونگھائی اندر
تے اس دھندلے دھندلے امبر-
دی چھایا وچ لین میں ہویا،
بالکل اپنا آپا کھویا ۔(48)

توں بیٹھا اوتھے اپنے
اچے سنگھاسناں تے؛
میں بیٹھا اک کونے-
وچ گیت گا رہا سی ۔
کناں 'چ تیرے؛ میرے-
پجے جدوں آ نغمے
توں ہیٹھ اتر میرے
گھر دے دوار دیاں
آ پوڑیاں 'چ کھڑیا ۔

دربار تیرے اندر
بے-انت گنی-گویئے
گن-ہین ہاں میں، میرے-
گیتاں نے ہی اے تیرے
پر پیار نوں جگایا ۔

دنیاں دے گیتاں وچوں
میرے ہی کرن سر نے
تینوں سپرش کیتا ۔

ور-مالا ہتھ لے کے
توں ہیٹھ اتر آیا
تے ایس میرے سنے-
گھر دے دوار دیاں
آ پوڑیاں 'چ کھڑیا ۔(49)

میں تردا اس پنڈ دے رستے
خیر منگدا سی در در تے ۔
سون-مئین رتھ تیرا آؤندا
جد میں دوری توں ہی تکیا
تاں مینوں اوہ ایکن لگا،
سوہنا سپنا جیوں کوئی ڈٹھا ۔
حد رہی نہ حیرانی دی
جو آؤندا ہے میرے ونیں
کون راجیاں دا ہے راجا ؟
سوچ رہا اپنی دوڑاندا ۔

سر چک اٹھیاں میریاں آساں
سوچیا؛ شاید میریاں گھڑیاں-
دکھ، دردر؛ ہینت دیاں-
اج سبھے ہی ہن مک چکیاں !
تے پھر اوتھے چپّ کھڑوتا
میں پھر ایکن سوچن لگا؛
'منگتیاں دے پلے بھردے
راجے دے دئے ہتھ اٹھنگے،
تردے رتھ 'چوں دھوڑ دے اندر
سوئن-مہراں ڈگسن کر کر ۔'

رتھّ اچانک اوتھے رکیا
میں سی جتھے کھلوتا ہویا؛
اٹھے نین اتاہاں تیرے
مل گئے نیناں نال جو میرے؛
تے پھر توں مسکاندا ہویا
رتھ توں ہیٹھاں اتر کھلویا ۔
تے میں من وچ سوچن لگا
بھاگ دا سورج چڑھنا میرا ۔

کول مرے توں اچانک آ کے
میں ول دکھنی ہتھ ودھا کے
ایوں مینوں توں آکھن لگا :
٭دیہہ مینوں جو دین لیایا ۔٭
سی اوہ کیہا مخول نرالا
منگتے اگے اک راجے نے
منگن لئی سی ہتھ ودھایا ۔
کجھ چر میں حیرانی بھریا
چپّ چپیتا تکن لگا ۔
تے جھولی 'چوں اک چاول دی
نکی ڈلی(کنی) تیرے ہتھ رکھی ۔

پر میری حیرانی والی
حد رہی نہ کوئی باقی-
دہوں ڈھلے جد اپنی جھولی
خالی کرن لئی میں کھولھی؛
جھولی دے چولاں وچ تکیا
سونے دا وی سی اک کنکا ۔

دیکھ کے ایہہ میں روون لگا،
دھیرج دل دا کھوون لگا،
جو کجھ جھولی وچّ سی رکھیا
کیوں تینوں سارا نہ دتا ۔(50)

پھیل گئے سن سنگھنے نھیرے
کم دہوں بھر دے سن مکے ۔
اسیں سوچیا آون والے
آ چکے ہن کلّ پراہنے ۔
اتے پنڈ دے وڈے دوارے
بند اسیں کر لیتے سارے ۔
کیہا ایہہ کیول پر کجھ جنیاں:-
'ہالی راجا آون والا ۔'
ہسّ اسیں پر اتر دتا-
'نہیں، نہیں، ایہہ ہو نہیں سکدا ۔'

پھر شاید ایوں سانوں لگیا
جویں کسے نے در کھڑکایا ۔
اسیں کیہا :'نہیں کجھ وی ایہے
کیول ہین ہوا دے بلے ۔'
اپنے پھیر بجھا کے دیوے
سوں جان دی خاطر لیٹے ۔
کیہا ایہہ کیول پر کجھ جنیاں:-
'راج-دوت ہے آیا ایہہ تاں ۔'
ایپر ہسّ اسیں کہہ دتا !
'نہیں ہوا دا سی ایہہ بلاّ ۔'

پھر جد رات گئی سی ادھی
واج اک سنسان 'چوں اٹھی ۔
اسیں سوچیا ستے ستے
دور کتے بدل ہن گجے ۔
دھرتی کمبی، ہلیاں کندھاں
وگھن پیا نیندر وچ ستیاں
پر کیول کجھ نے کہہ دتا :
'بول ہے ایہہ رتھ-پہیاں دا ۔'
اسیں کیہا ہولے الساکے :
'نہیں، ایہہ بدل ہی ہن گڑھکے ۔'

اجے ہنیری رات سی ہالی
گونجی چوٹ نگارے والی ۔
تے آئی آواز تکھیری :
'اٹھو، کرو نہ بھورا دیری ۔'
چھڑ گئے سانوں ڈر دے کامبے
دل اپنے ہتھاں وچ سامبھے؛
کیہا کجھ کو جنیاں : 'اوہ تکو-
راجے دا جھنڈا رتھ اتے !'
جھٹ پٹ اٹھے اتے کھلو گئے
تے 'کٹھے ہی سارے بولے :
'کاہل کرو، نہ دیر کرو ہن،
سماں نہیں، نہ دیر کرو ہن ۔'

راجا آ چکیا سی اوتھے
ایپر پوجا-دیپا سی کتھے ؟
پہناون لئی مالا کتھے ؟
تخت بٹھاون والا کتھے ؟
کتھے سی اوہ منڈپ سجیا ؟
لجیا، لجیا، کنی لجیا !
کجھ جنیاں پر ایوں کہہ دتا :
'بے-مطلب ہے ایہہ ویاکلتا ۔
کرو سواگت خالی ہتھیں
سنّ-گھراں وچ لیاوو اوہنیں ۔'

اپنے در دروازے کھولہو،
تے سنکھاں نوں وجن دیوو ۔
رات دے سنگھنے-نھیر 'چ آیا
جہڑا ہے اج راجا ساڈا
اسدا کرو سواگت، آدر ۔
امبر دے وچ بجلی کڑکے
لشک جدھی وچ نھیرا لرزے ۔
اپنی پھٹی چٹائی لیاؤ
آنگن دے وچ کھولھ وچھاؤ ۔

ساڈیاں اتّ بھیانک راتاں-
دا ایہہ ایتھے ساڈا راجا
اج اچانک ہی ہے آیا
مینہہ-نھیری ہے نال لیایا ۔(51)

اک واری من میرا کیتا
منگ لواں گل-ہار میں تیرا ۔
پر میری ہمت نہ ہوئی،
بول نہ مونہوں پھریا کوئی ۔
سرگھی تک میں رہی تکاندی
آس ایہو من دے وچ رکھی :
تیرے جان دے پچھوں تیری-
سیج توں تیرے پھلّ چنانگی ۔

پہُ-پھٹدے ہی سار میں اٹھی
وانگ بھکھاری لبھن لگی ۔
پھلّ نہیں سن، ہار نہیں سی
ملیاں کھنڈیاں دو کھمبھیاں ہی ۔
ایہہ کی ! بہت ہوئی حیرانی
ایہہ کہی تیری پیار-نشانی ؟
نہ ایہہ پھلّ تے نہ ہی کلیاں
نہ ایہہ عطر پھلیل سگندھاں :
ایہہ تاں اوہ تلوار ہے تیری
جوہر بھری ہے جسدی شکتی
اگّ وانگ جو لپٹے، بھڑکے
جو بجلی جیوں لشکے کڑکے ۔

اک مٹیار کرن سرگھی دی
کھڑکی دے وچیں ہے آئی ۔
تے اوہ کھنڈ گئی ہے آپے
سیج تری دے اتے آ کے ۔
تے پربھات دے پنچھی آ آ
پچھ رہے ہن گیت کئی گا :
'مٹیارے سانوں دسّ خاں نی !
تینوں کہڑی ملی نشانی ؟'
نہ ایہہ پھلّ تے نہ ہن کلیاں
نہ ہی عطر پھلیل سگندھاں
ایہہ تاں اوہ تلوار ہے تیری
جوہر بھری ہے شکتی جسدی ۔
میں سوچاں حیرانی-متینی :
'پیار دی بھیٹا ہے ایہہ کیسی ؟'
میں ہن اسنوں کتھے رکھاں ؟
اس دے پہنن توں میں جھکاں
جد اس نوں ہکّ نال وی لاواں
تاں میں پیڑ جہی مہسوساں
پھر وی پیڑا-دائک تیری،
پیار نشانی میں پہنانگی ۔

ہن مینوں سنسار دے اندر،
نہیں رہا ہے کوئی وی ڈر ۔
اس جیون دے جدھّ 'چ میری،
ہر پاسے ہے وجی وجی ہی ۔
ایہہ مرتو دی دوتن، چیری-
رہنی جیون ساتھن میری ۔
جیون-گہنے نال میں اس دا
کرنا ہے شنگار ہمیشہ ۔
کول مرے تلوار ایہہ تیری
بندھن میرے کٹّ سٹیگی ۔
ہن مینوں سنسار دے اندر،
نہیں رہا ہے کوئی وی ڈر ۔
ہن توں اپنے گہنے-گٹیے
میں سارے ہی تج دینے نے ۔
ہے کہ دیوتا ! میرے من دے
ہن میں کسے ہنیرے کونے-
دے وچ بہہ کے، روندی روندی
راہ تیرے نوں نہ تکانگی ۔

ایویں مٹھے بولاں راہیں
استت-گانے نہ گاوانگی ۔
ایہہ تیری تلوار سدا ہی
تن دا بن شنگار رہیگی ۔
جو نقلی ہن گہنے-گٹیے
اکا تج دیوانگی سارے ۔(52)

لکھ-تاریاں-رتناں-رنگاں،
جڑیاں ہوئیاں تیریاں ونگاں،
کنیاں سندر شوبھاوان ۔
پر ایہناں توں سوہنی، بانکی،
میرے لئی کرپان اے تیری،
دھار جدھی ہے بجّ سامان !
تیز جدھا ہے پاک پوتر،
وشنوں-گرڑنوں دے کھنبھاں واکر،
جو ڈبدے دی لالی اپر
تنے ہوئے ہن روہ دے تران ۔

موت دے وار اخیری اپر،
جیون دی مٹھ-پیڑا واکر،
کمبن والی ایہہ کرپان-
پاک ہے آتم-جوالا وانگوں
کردی جو جگ-اچھیاواں نوں
لپٹ، ساڑ کے راکھ سامان ۔

سچ مچ تیریاں سندر ونگاں،
تارے-رتناں جڑیاں ونگاں ۔
پر ہے بجّ-لوک بھگوان !
تیری ہے کرپان سہانی
سندرتا نہ جائے بیانی-
عجب، الوکک شکتیوان !
دیکھ سکن تے ہی نہیں، جس دے
سگواں سوچن لئی وی جس تے
روح نوں چھڑدی کمبنی آن ۔(53)

میں تیتھوں کجھ وی نہ منگیا،
ایتھوں تیک کے اپنا ناں وی
نہ تیرے کناں وچ دسیا ۔

جد توں لگا لین ودیگی
کھڑا رہا میں نال خموشی ۔
اس کھوہ تے میں 'کلا ہی سی
جتھے سی رخ-چھایا پسری ۔
مونہوں منہ بھر اپنے گھڑیاں-
نوں مڑیاں سن مٹیاراں ۔
مینوں اوہناں کیہا سی ایکن
'چل ساڈے سنگ، ہو گئی آتھن ۔'
پر بے-مطلب، گانے گاندا
میں اوسے تھاں رہا کھلوتا ۔
میں تیرے پیراں دیاں وڑکاں،
سن سکیا نہ جد توں آیا ۔
تیں میرے ول پائی جھاتی،
تد تیری سی نظر اداسی؛
تھکی تھکی آواز سی تیری
جدوں کیہا سی توں ایوں، ہولی :
'اف ! میں ہاں اک پیاسا راہی ۔'

جاگ پیا میں دن-سپنے توں
تے اپنی گاگر دے وچوں
دو ہتھاں دی اوک 'چ تیرے
نرمل پانی پاون لگا ۔
اس ویلے رکھاں دے پتے
'کھڑ کھڑ' گدھا پاون لگے ۔
تے ان-دسّ ہنیرے وچوں
کوئل 'کوُ کوُ' گاون لگی
سڑک-موڑ توں، پھلّ بابلا-
دی خشبوئی آون لگی ۔

جد توں میرا ناؤں پچھیا
کھڑا رہا میں چپ شرمایا ۔
میں کہڑا اپکار اجیہا-
کیتا سی، جو مینوں چیتے-
رکھن لئی توں ناؤں پچھدا ؟

ہاں، پانی میں دے سکیا، پر،
تیری تریہ بجھاون خاطر ۔
دل میرے وچ یاد مٹھیری
ہردم ہی ایہہ بنی رہیگی؛
جو میرے جیون دیاں گھڑیاں
کردی رہو ہمیشہ مٹھیاں ۔

دور ہین سرگھی دیاں گھڑیاں
پنچھی-سراں، تھکّ-السائیاں؛
'ساں ساں' کردے نمّ دے پتے
جھول رہے ہن سر دے اتے؛
تے میں بیٹھا، سوچ رہا ہاں،
سوچ رہا ہاں، سوچی جاناں ۔(54)

جاگ، جاگدے ہے انسان !

من تیرا ہے تھک-السایا
نیند-بوجھد دے نال تیریاں
پلکاں بند ہندیاں جان ۔

کی تینوں نہیں ملیاں سوآں ؟
کنڈیاں اتے راج کریندا-
پھلّ ہسّ کے نال ابھیمان ۔

جاگ، جاگدے ہوئے مانو
تے اپنے ویلے نوں ایویں-
ہی توں برتھا نہ دیہہ جان ۔

پتھریلے تے بکھڑے بکھڑے،
تیرے راہ دے آخر اتے،
دیس نرالے تے سنسان-

بیٹھا ساتھی ترا اکلا
دے دیویں نہ اسنوں دھوکھا-
جاگ، جاگدے ہے انسان !

کی ہویا جے سکھر دپہراں-
کڑکدیاں تے قہری دھپاں-
نال کمبدا ہے اسمان !

دگدی دگدی ریت چپھیرے
تریہ-ویاکلتا پئی بکھیرے
نہ ہو فقراں وچ غلطان ۔

کی تیرے من دے وچکارے
خوشیاں دے نہیں رہے ہلارے ؟
قدم قدم تے کی انجان-

تریاں پد-چاپاں دی چھوہ توں
کی وینا دے تاراں وچوں
فٹ وگدے نہیں کرنا گان ؟(55)

سبھے خوشیاں تیریاں دا میں ہاں آدھار
میل مرے لئی آپ نوں لیتا ہیٹھ اتار ۔
ہوند ن میری ہونودی جے تاں تیرا پیار-
کتھے جاندا مالکا ! سرگاں دے سردار ؟

جگ-مایہ دا رکھیا مینوں حصے دار
ان مک لیلا لئی تھاں ملی من وچکار،
میرے جیون وچّ ہی تیری لیلا آ،
ونّ-سونے روپ وچ کردی ہے پرگٹا ۔

من میرے دی جت لئی ہے شاہاں دے شاہ !
اپنا آپ سجاؤنیں سوہنے گہنے پا ۔

پیار تیرا ایہہ پریمیاں لئی دئے آپا کھو،
لے آوے اکسارتا دہاں دھراں وچ جو ۔(56)

او چانن ! میرے چانن !! وشو دے وچ ویاپدے چانن ! ! !
او نیناں نوں لبھاون والے، دل دے رس-بھرے چانن !

ایہہ چانن ہی مرے جیون-دھرے تے ناچ چھونہدا ہے ۔
ایہہ چانن ہی پیارا، پریم-تاراں جھنجھناؤندا ہے؛
تے کھلھن در اکاشاں دے، ہوا وچ ویگ آؤندا ہے
اتے دھرتی دے کن کن وچّ آ کھیڑا سماؤندا ہے ۔

تتلیاں تردیاں چانن دے ہن آگادھ ساگر تے
کھڑن للی، جہی-کلیاں کرن-لہراں دی ٹیسی تے ۔
ایہو چانن ہرکّ بدل نوں دیندا سون-مئین رنگ ہے
ایہو چانن اسنکھاں موتی بے-پرواہ بکھراؤندا
خوشی وچ جھومدے پتے، اتھاہ کھیڑا ہے لہراؤندا ۔

سورگی نور-دھارا نے کنارے اپنے ڈوبے،
تے جل-پرواہ کھیڑے دا چپھیرے پھیل چکیا اے !(57)

ساری گھل مل جان دے کھیڑے دی جھنکار
میرے انتم گیت دے وچ اکو ہی وار ۔

کھیڑا-جوڑا جھوما رہا، گھاہ، رکھاں دے ڈال
دھرتی وی ایہہ جھومدی رل جیہناں دے نال؛
کھیڑا-جوڑا نچواؤندا رنگ-منچ تے لیا
جائے اکو ماں دے جیون، موت بھرا ۔

کھیڑا-جھونا جگاؤندا جو جیون وچکار
ہر تھاں ہاسے والڑی سواد روپ چھنکار ۔

کھیڑا-جوڑا دکھ رتڑے کنول-پتاں وچکار
چپ-چپیتا سوبھدا اپنے ہنجھو وار ۔

کھیڑا-جہڑا اپنا سبھ کجھ مٹی رول
دسنا مول ن چاہندا کجھ وی مونہوں بول ۔(58)

ہاں، میں ہاں ایہہ جاندا
من میرے دے پی !
تیرے پیار بغیر ایہہ
کجھ وی ہور نہیں :

نچدا ہویا سون-مئین
پتیاں تے پرکاش،
جلعے اڈ رہے میگھلے
اسمانیں بے-واس !

کولوں لنگھدی ہوئی ایہہ
ٹھنڈی ٹھنڈی 'وا؛
چھڈدی مستک تے میرے
سیتل سیتل ساہ ۔

نور اوشا دا اکھیئیں
وہندا وانگ آویش،
میرے دل دے لئی ہے
ایہہ تیرا سندیش ۔

تیرا مکھڑا اپروں
جھکیا ہنیا ہٹھانہ،
نظر مری دے نال ہن
مل رہیاں نظراں ۔

تیرے چرناں والڑی
پاک پوتر چھوہ،
من میرے نوں اج تاں
رہی اے حاصل ہو ۔(59)

لکھ دنیاں دا ساگر-کنڈھا
اک بالاں دا میلہ لگا ۔
مون، اننت اکاش اتاہاں
ہیٹھاں ساگر ترل-ترنگاں ۔

لکھ اسنکھاں سنساراں دے،
ایس اتھاہ ساگر دے کنڈھے؛
شور شرابا کردے ہوئے،
نچدے ٹپدے بال نے آؤندے ۔
ریت-گھروندے بال اسارن
خالی کوڈاں کھیڈ رچاون ۔
سکیاں پتیاں دی نؤکا نوں
ساگر-پانی وچّ چلاون ۔
لکھ دنیاں دا ساگر-کنڈھا
اک بالاں دا میلہ لگا ۔

تاری لاؤنا نہیوں اؤندا
جال وچھاؤنا نہیوں اؤندا؛
موتی دے جو شونقی ہندے
اوہ موتی لئی غوطے لوندے،
سونے چاندی دے سوداگر
جان جہازیں دھن دی خاطر ۔
پر بچے ساگر دے کنڈھے-
کوڈاں جوڑن، جوڑ کھلارن
اوہ نہیں اس دھن دے دیوانے
لبھّ سکن کوئی لکے خزانے ۔

ساگر دیاں ترل-ترنگاں
ہٹھ کر جاون اچھل اتاہاں ۔
ریکھا اک ساگر دے کنڈھے-
جھگّ-مسکنیاں دی کھچ جائے ۔

موت دیاں پیغمبر لہراں
چھوہ چھوہ کے بے-مطلب نغمہ،
اوہناں بچیاں تائیں سناون؛
جیوں جھولے وچ لیٹے ہوئے
اپنے کسے اننجانے بچے
خاطر ماواں لوری گاون ۔
راہ-ہین آکاش دے اندر
آؤندے ہن طوفان بھینکر ۔
راہ-ہین ساگر دیاں لہراں
ٹکرا دندیاں ہین جہازاں ۔
موت آزادی نال چپھیرے
گھمے، ٹہلے، مارے پھیرے،
پر ساگر دے کنڈھے اتے
کوڈاں کھیڈ رہے نے بچے ۔

لکھ دنیاں دا ساگر-کنڈھا
اک بالاں دا میلہ لگا ۔(60)

نیندر سہل ملوک ایہہ بال-اکھاں وچکار
کتھوں آوے، کسے نوں ہے کجھ اس دی سار ؟

ہاں، سندے ہاں پنڈ اک پریاں دا کجھ دور،
جو وسیا بن وچّ ہے جتھے سنگھنی چھاں؛
جس تھاں کھنڈے جگنوناں دا مدھم جیہا نور،
کھل رہیاں اس تھاں دے اتے دو کلیاں ۔
اس تھاں توں ہی اتر کے اوہو آؤندی اے
تاں جو بال-پپوٹیاں نوں اوہ چمّ سکے ۔

بال-بلھیاں دے اتے کھیڈ رہی مسکان،
ستیاں، کتھوں آؤندی کی کوئی سکیا جان ؟

ہاں، سندے ہاں دوج دی چن-کرن مٹیار
چھہی بسنتی میگھ دی کنی سی اک وار-
تریل-نہاتی اوشا دے سپن 'چوں پہلاں آ
تد اوتھے مسکان نے جنم سی دھار لیا ۔
بال-بلھیاں تے اوہی کھیڈ رہی مسکان،
جد ہندا ہے نیند دے وچ بچہ غلطان ۔

بال-انگاں تے مہکدی مٹھی سہل، سوچھ
کتھوں جاگے تازگی کی سکدا کوئی دسّ ؟

ہاں، الڑھ مٹیار سی جدوں اوس دی ماں
اس دے دل نوں ایس ہی سجرے-پنرے نے تاں-
موک پیار دے مٹھڑے کولے، کومل سوہل
بھیت دے وچوں لبھیا، رکھیا اپنے کول ۔
مٹھی قلی تازگی ہے ایہہ اہیؤ ہی؛
بچے دے ہر انگ تے جو ٹہک رہی ۔(61)

میرے بچے ! جد ترے لئی میں رنگلے لیاواں کھڈاؤنے
جان جاواں، بدلاں تے پانیاں تے اس طرحاں کیوں-
رنگ ہولی کھیڈدے، کیوں ہون پھل رنگلے سہاؤنے ۔
میرے بچے ! جد ترے لئی میں رنگلے لیاواں کھڈاؤنے ۔

جس سمیں تینوں نچاون دے لئی میں گیت گاواں
کس لئی برچھاں دے پتّ سنگیت چھوہن، جان جاواں؛
کس لئی ساگر-ترنگاں ملویاں ہیکاں 'چ گاون
کنّ لا سندی ہوئی دھرتی دے دل تائیں سناون ۔
جس سمیں تینوں نچاون دے لئی میں گیت گاواں ۔

جد میں تیرے لوبھی ہتھاں تے مٹھے پکوان رکھاں
سمجھ جاندا ہاں، ایہہ پھلاں دی صراحی وچّ کس لئی،
ماکھیوں بھریا تے پھل ہن کس لئی اینے رسیلے،
جد میں تیرے لوبھی ہتھاں تے مٹھے پکوان رکھاں ۔

جس سمیں تینوں ہساون دے لئی میں چمدا ہاں
سمجھ جاندا ہاں میں کیوں آکاش 'چوں سرگھی دے ویلے-
فٹ رہی انند-دھارا وچ کی ہے بھیت لکیا،
تے بسنتی رتّ دی جد پون چھوہے جسم میرا
میرے لوں لوں وچ کیوں ہے اس طرحاں رومانچ بھردا ۔
جس سمیں تینوں ہساون دے لئی میں چمدا ہاں ۔(62)

کنیاں انجاناں دے نال توں-
کروائی اے مری پچھان،
کنیاں گھراں پرایاں وچ توں
مینوں دتا ہے استھان ۔
دور دیاں نوں نیڑے کر لئیں
کریں پرایاں نوں توں میت ۔

چھڈّ پرانے گھر اپنے نوں
میں ہویا سی چنتا مون،
اوس اجانے اتے نویں گھر
میرا اپنا ہوؤُ کون ؟
بھل گیا سی توں ہووینگا
اس تھاں تے وی میرے نال،
میرا چر دا جانو، جس نوں
آکھ سکانگا دلی حوال !
دور دیاں نوں نیڑے کر لئیں
کریں پرایاں نوں توں میت ۔

جیون، مرن، لوک، پرلوک 'چ
لے جاوینگا توں جس تھاں،
جنم جنم توں چر دا جانو
ساتھ ہوئگا تیرا تاں؛
تینوں جاندیاں انجانا
رہِ سکانگا کس دے نال ؟
کتے جان وچ دکھ ن ہونا
نہ بھے ہونا رتا روال ۔
توں کل جگت اکتر کر کے
جاگیں، پالیں رکھیا-ریتیا
دور دیاں نوں نیڑے کر دئیں
کریں پرایاں نوں توں میت ۔(63)

اس اکانت ندی دے کنڈھے
اس ڈھلوان 'چ جاندے راہ تے
جتھے لمبا گھاہ سی اگیا
میں اوتھے اس نوں ایوں پچھیا :
'ڈھک پلے نال اس دیوے نوں
روپ-متیئے ! جائیں کتھے توں ؟
دیہہ دیوا ایہہ منگواں، میرے
گھر دے وچ ہن گھور ہنیرے ۔'

پل دی پل اس سرمئی اکھاں
چکّ میرے چہرے تے گڈیاں !
'میں آئی اس لئی دریا تے-'
ایوں بولی اوہ چیر ہنیرے
'تاں جو میں دیوا ایہہ اپنا
راتیں دھارا وچّ وہاواں ۔'
میں چپچاپ ہرانی بھریا
اوتھے اس ول رہا تکاندا ۔
اس دا ٹم ٹم کردا دیوا
ایویں لہریں تردا تکیا ۔

میں پچھیا پھر، چپّ-چپھیرے
وچ جد پلمن لگے نھیرے :
'نی سوہنی الڑھ مٹیارے !
جگمگ تیرے دیوے سارے ۔
پھر توں کس لئی، کدھر، کتھے
تر چلیں ایں دیوے لے کے ؟
دیہہ دیوا ایہہ منگواں، میرے
گھر دے وچ ہن گھور ہنیرے ۔'

پل دی پل اس سرمئی اکھاں
چکّ میرے چہرے تے گڈیاں ۔
تے کجھ شکّ جیہا اوہ کردی
مینوں ایکن آکھن لگی :
'میں سنے آکاش دی بھیٹا
لے کے آئی ہاں ایہہ دیوا ۔'
چپچاپ حیرانی بھریا
میں اوتھے اس ول رہا تکدا ۔
ایویں، سنّ اکاش 'چ اس دی
سی دیوے دی بتی بلدی ۔

چن-سکھنی، مسیا راتے
پچھن لگا اس ول تک کے :
'رکھ دیوا ایہہ دل دے نیڑے
کس نوں بھال رہی مٹیارے ؟
دیہہ دیوا منگواں ایہہ، میرے
گھر دے وچ ہن گھور ہنیرے ۔'

اک پل رک اوہ سوچن لگی
مینوں نھیر 'چ آکھن لگی :
دیوالی دیاں رنگ-رلیاں لئی
ایہہ دیوا میں لے کے آئی ۔'
چپّ چاپ حیرانی بھریا
میں اوتھے اس ول رہا تکدا ۔

لکھ جوتاں وچ اس دا دیوا
ایویں سی پیا ہسدا جاندا ۔(64)

ہے کہ میرے دیوتا !
میرے جیون دا کٹورا بھر رہا امرت دے نال
کس طرحاں دے دیوی رس نوں توں ایں پینا لوچدا ؟

اپنی ساجی ہوئی جگ-مورتی، میرے کوی !
-میریاں نیناں دے وچوں کی توں تکنی چاہندا ؟
تے ٹھہر چپ چاپ میرے کنّ-دروازے دے کول
دیوی سر نج-گیت دا سننا ہے پیارا لگدا ؟

سرجنا تیری، مرے من بندی سندر شبد-جال،
کھیڑے-دائک پیار تیرا بھر رہا شبداں 'چ گیت،
ایسے ناطے گیت میرے آ-مہارے پھٹدے،
پیار دے وچ اپنا سبھ میرے دل نوں ارپدا
ساری مٹھت اپنی میرے 'چ تکنا لوچدا !
ہے کہ میرے دیوتا !
میرے جیون دا کٹورا بھر گیا امرت دے نال ۔(65)

اپنے جیون دے انتم گیت راہیں پریتما !
تیریاں قدماں 'چ اس نوں بھیٹ دینی آخری ۔

جو مرے جیون 'چ گھل مل کے سدا وسدی رہی
سرگھیاں دے نور وچ وی گھنڈ نہ جس چکیا؛
شبد جس نوں لے سکے اپنے کلاوے وچ نہیں
جس نوں گیتاں دے سراں نے وی نہیں ہے کیلیا ۔

جس دا منموہنا سہپن روپ نت دھارے نویں
تیریاں قدماں 'چ اس نوں بھیٹ دینی آخری
اپنے جیون دے انتم گیت راہیں پریتما !
اک دیسوں دیس دوجے وچ میں گھمدا رہا
دل دیاں تیہاں 'چ اس نوں میں لکائی رکھیا؛
اس دوآلے زندگی میری دا چکر چلیا
اوس دے ہی آسرے اٹھدا رہا، ڈگدا رہا ۔

میریاں کماں، خیالاں تے سدا چھائی رہی،
میرے سپنے، سدھراں تے اوسدی شاہی رہی،
ایپراں ہن تیکراں اوہ کلی-کاری ہی رہی ۔

لوک کنے آؤندے کھڑکاؤندے آ کے دوار،
اس دی بابت پچھدے، پر پرتدے کھو کے قرار؛
جگّ وچ کوئی نہیں جس اوس دا کیتا ددار،
اوسدے ہوئے کسے وی نال نہ ہن نین چار،
اوہ اکلا وچ اڈیکاں تیری ہی خاطر کرے
آس ہے ایہو انوں پہچان تیری ہو سکے ۔
تیریاں قدماں 'چ اس نوں بھیٹ دینی آخری
اپنے جیون دے انتم گیت راہیں پریتما ۔(66)

توں ہی ہیں آکاش تے اس دا آلھنا
ایہہ تیرا ہی پیار سندر موہنے !
ایس آلھنے وچّ ستی روح نوں
جو اپنے رنگ-روپ؛ سگندھی، چھوہ توں
اپنے ہے اتّ نیڑ 'چ لے کے آؤندی ۔

سون-اوشا ہے آؤندی روپ شنگاردی،
ڈالی سون-سنہری اپنے ہتھ لے،
پہنا سکے تاں جو مکٹی دھرت نوں ۔

سنّ-مسان اجاڑاں، نرجن گھاٹیاں-
وچ دی اپنے راہ انوکھے چلدی
ات شانتی-بھرپور پچھم ساغروں-
اپنی سون-صراحی دے وچ امن دا
سیتل امرت بھر لے آتھن آؤندی ۔

پر اوتھے، جس تھاں تے روح دے واسطے
امبر کھلھا بے انت اڈاری لان نوں،
اس تھاں اتے سوچھ تے چٹے چاننے
دا ہی چار چپھیرے وچ وستار ہے ۔
نہ ہی دہوں تے رات ہی کوئی اوس تھاں،
نہ ہی روپ-اکار تے نہ ہی رنگ نے
کدے کوئی وی کال ن کوئی بول ہے ۔(67)

اپنیاں باہاں فیلا کے
اس میری دھرتی تے؛ تیری
سورج-رشم اتردی آ کے؛
تے اوہ میرے ہنجھو، ہوکے
تے گیتاں دے بدلاں تائیں
تیرے چرناں تیک پچاون-
خاطر میرے دروازے تے
سارا دن آ رہے کھلوتی ۔

توں سدھراں وچ نال خوشی دے
تاریاں-بھرییاں اپنی ہک تے
دھند-بدلاں دی چنی لے کے
اتے انیکاں روپاں، تیہاں
وچ بدلہ کے تے تہہ کر کے،
پل پل وچ پلٹدے جاندے
رنگاں دے وچ رنگدا جائیں ۔
ہے انچھوہ، گمبھیر تے سادے !
چنی تری ایہہ چھہلی قلی
ہنجھوآں-اٹیاں، سرمیں-رنگی-
اسے لئی ایہہ تینوں پیاری ۔
ایسے کارن اتّ تکھیرے
چٹے چٹے چانن تیرے-
نوں اپنی کرنا دے سائے
ہیٹھاں ہے ایہہ کجدی رہندی ۔(68)

جیون-دھارا، جہڑی میری
رگ رگ دے وچ وگّ رہی اے
اوہ اوسے سر-تال، چال، وچ
دنیاں بھر وچ وگدی جائے !

اوہی جیون-دھارا ایہہ، جو-
دھرت-خاک 'چوں ساوا ساوا
گھاہ-پتیاں دا روپ دکھائے !
تے ایہہ اوہی ہے جو لکھاں
نویں کچور پتیاں، پھلاں-
دے روپاں تائیں پرگٹائے ۔

ایہہ اوہی اے، جیون-مرتو-
نوں جو ساگر دیاں لہراں-
دے جھولے وچ پینگھ جھٹائے !
اس جگ-جیون دی چھوہ نے ہی
شان بھرے روپاں وچ میرے
تن، من؛ انگ انگ بدلائے !
جگ-ناچ وچ، جیون تھرکن-
لکی ہوئی جو، رتّ مری وچ
اوہی تھرکن چھڑدی جائے ۔

اس دا انوبھوَ من میرے وچ
مان ہمیشہ بھردا جائے ۔(69)

ایس خوشی دے ویگ دی چال تکھیری نال
جوڑینگا کنج اپنے چھنداں دے سر-تال ؟

موت، دشاں، چن، سورجاں دی سر چال اموڑ،
نال اوہناں دے اپنے کنج سکدیں سر جوڑ ؟

سبھ دی چال دے وچّ ہے بھریا ویگ اننت،
چاہ نہیں وشرام دی رکھدے اوہو کدنت ۔

کوئی وی نہیں دیکھدا پرط پچھاہاں ولّ،
کسے روک دے روکیاں سکدے نہ اوہ کھلّ ۔

ویگوان سنگیت دی انرک آمد نال،
رتاں جھمر پاؤندیاں، آؤن جان ہر کال ۔

ایہناں دے اس آگمن نال گیت، گندھ، رنگ
دھرتی تے پرواہ اک لے کے آؤن نشنگ ۔(70)

اپنے آپ نوں وڈا جاناں
تے ہر پاسے ولّ اگاہاں،
ودھی جان دا یتن کراں میں؛
تے ایوں تیری چمک دمک تے
رنگ-بھرے پرچھاویں پاواں
تیری ہے ایسی ہی مایہ ۔

توں اپنی ہستی دے دوآلے
ولگن پاویں حد-بندیاں دے،
وکھ ہوئے اس بھاگ نوں اپنے
شوبھنیک اک ناں دیناں ایں،
ایہہ تیرا وکھریواں، میرے-
تن دے وچ ساکار ہویا اے ۔

لکھ رنگین اتھرواں وچوں
مسکنیاں، ڈر، آساں وچوں
کسک-پرتا گیت اک سارے،
گونج رہا گگناں وچکارے؛
ابھر ابھر کے لہراں اٹھن
اتے دوبارہ ڈگ ڈبّ جاون،
سپنے بنن، اتے ٹٹ جاون
میرے وچ ایہہ ہار تری اے ۔

ایہہ جو پردہ توں لٹکایا،
دہوں-راتں دی کوچی اس تے
چتر ہزاراں ہی ہن چترے ۔
اس پردے دے پچھے تیری
تھاں جہڑی ہے بیٹھن والی،
اوہ اسچرج، رہساں والے
تند-ولیویں بنی ہوئی اے ۔
اس بے-رنگ بنتی-ریکھاواں
دے وچ کوئی سیدھ نہیں ایں ۔

تیرا میرا مہاں نظارہ
گگناں دے وچ کرے پسارا،
تیریاں میریاں تاناں دوارا
گونجے وایو-منڈل سارا؛
تیری میری لکن-میٹین
وچ جاون جگ تے جگ بیتی ۔(71)

ایہہ اوہی اے-
جہڑا میرے من وچکارے
اتّ ڈونگھاناں دے وچ بہہ کے
لکیاں لکیاں چھوہاں لا کے
روح نوں ٹمب جگائے ۔

ایہہ اوہی اے-
جہڑا ایہناں اکھیاں وچ آ،
اپنا جادو بھردا رہندا،
دل-تاراں تے جو کھیڑے وچ-
سکھ-دکھ-نغمے گائے ۔

ایہہ اوہی اے-
جو سونے چاندی دے تاراں
نال بنے مایہ دا تانا
تے اس لوک 'چ پیر چھہائے؛
سواد-لیند ہو چھوہ جس دی توں-
سدھ-بدھ وسر جائے ۔

وارو واری ہن دن آندے
جگاں تے جگ بیتی جاندے؛
ایہہ اوہی اے، جہڑا میرے-
دل نوں وکھو وکھرے ناں دے-
وکھ وکھ روپاں، دکھ سکھ دیاں-
لہراں وچ وہائے ۔(72)

تیاگ دین تے کل جہان
ملنی نہ مینوں نروان ۔
خوشیاں دے لکھ بندھناں اندر
میں آزادی دی گلوکڑی-
رہا ہاں مان ۔

تیری وکھ وکھ رنگاں والی
سجری، مدھر سگندھاں والی
مدرا دے گھٹ ڈلھ اجان؛
اس مٹی دے بھاڈے تائیں
منہ منہ تیکر بھردے جان ۔

تیری جوالا نال اسنکھاں
وکھو وکھرے، اپنی دنیاں-
دے دیپاں نوں بال لوانگا؛
تے مندر دی جگ-ویدی تے
رکھ دیاںگا نال دھیان ۔

نہیں نہیں، میں اندریاں دے
بند کراں گا نہ دروازے؛
میرے تکن، سنن، چھہن وچ-
خوشی تری رہنی پردھان ۔

خوشیاں دی جوالا وچ بل کے
بھرم میرے سبھ روشن ہونے؛
تے ہر اک واشنا میری
پریت-پھلانت دے روپ 'چ ہونی
پکّ بلوان ۔(73)

دن مکیا اے، سایہ
دھرتی تے چھا گیا اے؛
ہن ویلا ہے میں اپنی
گاگر بھرن دی خاطر
جاواں ندی کنارے ۔

آتھن دی پون، پانی
دی چنتا-راگنی توں
بے-چین ہو رہی اے ۔
ایہہ نھیر وچّ مینوں
باہر بلا رہی اے ۔
گاگر بھرن دی خاطر
جاواں ندی کنارے ۔

سنسان راہ اتے
کوئی نہیں ہے راہی ۔
منہ-زورہ ہے ہوا ہی،
دریا 'چ اٹھ رہیاں-
ہن بار بار لہراں ۔

گھر پرط ہی سکانگی
ایہہ جاندی نہیں ہاں،
کس نال کی پتہ اے
ہو جائے میل میرا ۔
بیڑی دے وچّ بیٹھا-
اس تھاں ندی کنارے
کوئی اجان بندہ
مرلی پیا وجاوے ۔

گاگر بھرن دی خاطر
جاواں ندی کنارے ۔(74)

تیرے تحفے، کول آ میرے
پرط پین پھر کول اوہ تیرے؛
پور پور کے میریاں لوڑاں
پوری طرحاں پھیر مڑ جاندے ۔

وگ وگ کے دریاؤ ہمیشہ
کھیتاں، جوہاں سنجدا رہندا؛
تے پھر چرن دھون لئی تیرے
پا لیندا تیرے ول موڑے ۔

پھلّ اپنی مٹھی خشبوئی
گھلّ کرے 'وا بھنی،
پر اسدا وی انت نشانہ
تیری خاطر ارپن ہونا ۔

تیری پوجا دنیاں تائیں
کدی نہیں ہے دین بناؤندی؛
تیری بھکھیا، بھکھ-منگے نوں
کدے نہیں کنگال دکھاؤندی ۔

لوک، کوی دے بولاں وچیں
پاؤن بھاونا نج-من-چاہی؛
جہڑے ارتھ اوہناں وچکارے
اوہ تینوں ہی کرن اشارے ۔(75)

ہے میرے جیون دے سوآمی !
کی مینوں آئے دن ایویں
تیرے ساہویں، اؤنا پئیگا ؟
ہے سارے جگتاں دے والی !
کی آئے دن ہتھ جوڑ کے،
تیرے ساہویں، کھلونا پئیگا ؟

کی تیرے اس کھلھے سنے
چپّ مون آکاش دے تھلے
نیویں پا کھڑ رہنا پئیگا ؟

دھندیں رجھے ہوئے جگ دے
محنت تے سنگرام وچالے
لوکاں دے اتّ بھیڑ-بھڑکے
وچ کی مینوں دن دن تیرے
ساہویں آ، کھڑ رہنا پئیگا ؟

جد میرا کم مک جائیگا،
سنّ مون آکاش دے ہیٹھاں،
کی پھر وی ایویں ہی مینوں
تیرے ساہویں، کھلونا پئیگا ؟(76)

دیوتا تینوں سمجھ کے دور ہی کھڑھدا ہاں میں-
آپ جیہا جان تیرے کول میں آؤندا نہیں،
جان کے تینوں پتا قدماں تے جھکدا ہاں ترے،
جان متر، ہتھ تیرے ہتھ نوں پاؤندا نہیں !

پیار میرے بنھیا توں جہڑے راہوں اترے،
نال تیرے میت بن اس توں دی جا سکدا نہیں ۔
توں سکا ساتھی مرے لئی، میرے سکیاں دی طرحاں،
پھر وی پر پیارے ! ترے میں کول آ سکدا نہیں ۔

ونڈ کے سکیاں سنبندھاں وچ دولت اپنی
تیرا حصیدار، تیرے کول کھڑ رہندا ہاں میں؛
تھکّ کے وی تے امکّ پینڈے نوں اپنے دیکھ کے
جین-راہ تج، جند-ساگر وچ نہیں وہندا ہاں میں ۔

دیوتا تینوں سمجھ کے دور ہی کھڑھدا ہاں میں-
آپ جیہا جان تیرے کول میں آؤندا نہیں ۔(77)

سرجنا سی سرشٹ دی جد سجری
تارے روشن نہیں سن شان وچ،
دیوتے سارے اکتر ہو گئے اسمان وچ؛
ساریاں مل چھوہ لیا اک گیت سی-
٭واہ ! اس تصویر دا دیوی کمال
کنا ہے بھرپور جگ سچم دے نال !٭
پر اچانک ہی کتوں آئی آواز-
'لگدا ہے اک تارہ کھو گیا،
ٹٹ گیا ہے ہار کدھروں نور دا،
تاریاں 'چوں کتھے تارہ گمیا !'

دیوَ-وینا دے سنہری تار مون-
ہو گئے، مچ گئی چپھیرے اک پکار :
'آہ، تارہ سی اوہی سبھ توں حسین ۔
سی سورگی شان دا اوہی ادھار ۔'

اوسے دن توں اوس تارے دے لئی
اک ان مک بھال ہے چلدی پئی؛
سارے اک-سر ہو ایہو ہن کہہ رہے
'وشو دی اس بن خوشی سبھ کھو گئی ۔'

صرف سنگھنے نھیریاں 'چوں رات دے
تارے اک دوئے نوں کہندے مسکرا :
'بھال دی ایہہ بھٹکنا ایویں فضول
ہے اٹٹ پربینتا سارے سدا ۔'(78)

جے کر اس جیون وچ مینوں
ہے پربھ مل ہی نہ سکیا توں
تاں ایہہ حسرت سولاں وانگوں
پچھدی ہی رہویگی مینوں ۔
من میرے نوں پل پل چھوہ کے
پیڑ ایس دی سوندے جگدے
رات دنے بے-چین کریگی
ایہہ گلّ نہیؤں بھلّ سکیگی ۔

میں کنے ہن دہوں گزارے
جگ دی بھری منڈی وچکارے
میرے ایہناں دوہاں ہتھاں
کیتا لابھ پراپت لکھاں
پر اوہ ایویں سماں گوایا
جد تینوں میں دیکھ ن پایا ۔
ایہہ گل میرے من دے اندر
چبھدی ہی رہی سولاں واکر ۔

جدوں تھکاوٹ دے میں مارے
بہہ جاندا ہاں سڑک کنارے،
تے آرام کرن دی خاطر
بستر لاواں دھرتی اپر
لگے حالے بہت لمیرا
باقی رہندا پینڈا میرا
یاداں وچوں تد پھر آؤندا
'کیوں توں بےمطلب سستاؤندا ؟'
تینوں دیکھ ن میں سکانگا
من میرا ایہہ نہیں بھلاؤندا ۔
بھلّ جاویں نہ مینوں کدھرے
چنتا رہندی سوندے جگدے ۔

کنی ہی میرے گھر اندر
رہے گونجدی بنسی دی سر
کنا ہی گھر لشکے دمکے
کنا اس وچ ہاسہ چھنکے
ایپر 'توں نہیؤں ایں آنا'
سوچ نہ کوئی رہے ٹکانا ۔

بھلّ جاویں نہ مینوں کدھرے
ایہو چنتا سوندے جگدے،
دن تے رات ستاوے مینوں
پل وی ٹیک ن آوے مینوں ۔(79)

گھم رہی آکاش دے اتے
رتّ بسنتی دی بدلوٹی
وانگوں، بن مطلب آوارہ
میں وی گھماں لکھش-وہونا ۔

ہردم جگمگ میرے سورج !
اجے تیکراں مرے کناں نوں
چھوہ تیری نے نہیں پنگھرایا؛
جہڑی چھوہ توں ایہہ کن میرے
کھو جاندے چانن وچ تیرے !
اس لئی پے گئے ہین گنینے
بیت رہے جو ترے وچھوڑے-
وچ ہن میرے سال، مہینے !
جے کر ایہو اچھا تیری
جے کر ایہو کھیل ہے تیرا،
تاں پھر میرے سکھنے-پنکھنے وچ
توں اپنے رنگاں نوں بھر دے،
سونے نال سنہری کر دے،
اڈدی 'وا تے تار، اڈا دے
تے ہر کوتک وچ پھیلا دے ۔

تے دوبارا، جے توں چاہیں
ایس کھیڈ دے مک جاون تے
راتیں آپ ہنیرے دے وچ
پنگھر کے میں کھو جاواںگا؛
تے جاں سرگھی دے ہوٹھاں دی
اک مسکنی ہو جاواںگا،
جاں سچی نرملتا لے کے
تریل-روپیل بن چو جاواںگا ۔(80)

اپنے وہلے دناں دے وچ انیکاں وار ہی
میں اجائیں ہی گوائے وقت لئی ہاں جھوریا،
پر اجائیں ہی گوایا نہیں اوہ سماں
میرے جیون-پلون سبھو ہن ہتھ تیرے مالکا !

من-ڈونگھاناں وچ، لک چھپ بیٹھ کے ہر چیز دے
روپ ہر اک چیز دے نوں توں سدا وکسا رہا،
بیج بدلیں بوٹیاں وچ، پھلّ کلیاں نوں کریں؛
روپ پھلاں دا پھلاں دے روپ وچ پلٹا رہا ۔

سوں رہا سی سست اپنی سیج تے میں تھکیا
انت میرے کم دا ہونا نہیں، سی سوچدا ۔

جد سویر اٹھیا، اپنا بغیچا دیکھیا
اوہ سی پھلاں دے اچمبھے نال بھر مسکا رہا ۔(81)

میرے مالک ! تیرے ہتھاں وچ سماں بے-انت ہے
تیریاں گھڑیاں دی جو گنتی کرے، کوئی نہیں ۔
انگنت دن رات اک اک آ رہے تے جا رہے
تے جگاں دے جگّ پھلاں وانگ کھڑ مسکا رہے
پر اڈیکاں تیریاں دی دھیرتا کھوئی نہیں ۔

نکے اک بن-پھلّ نوں پورا کھڑاون دے لئی
اک دوئی توں بعد لنگھن تیریاں صدیاں کئی ۔

کول ساڈے رولنے تے کھاونے لئی پل نہیں،
ایہہ سمیں دی ٹوٹ سانوں گھابراں ہے پا رہی،
اک پل دی وی اسیں دیری نوں سہِ سکدے نہیں ۔
وقت میرا، جھگڑدے ہوئے داہویداراں وچّ ہی
بیتدا، جو اس تے دعویٰ کردے نج-ادھیکار دا،
تیری ویدی انت تیکر رہندی بھیٹوں سکھنی ۔

دیر دے ڈر توں میں دھیرج کھو بہاں دن دے اخیر،
ہندا ڈر، نہ تیرا در ہی بند ہو جاوے کتے؛
ہونودا حیران ہاں، ایہہ دیکھدا ہاں، میں جدوں
تیرا در کھلھا تے باقی ہے سماں کافی اجے ۔(82)

سون-تھال اج ترا سجایا،
دکھ بھرے ہنجھوآں دی دھار ۔
ہے ماں ! گند گلے وچ پایا
میں تیرے ہے موتی-ہاری ۔

چند سورج پیراں وچ تیرے
رتناں وانگوں جڑے ہوئے نے،
ہکّ تیری تے سوبھ رہے ہن
میرے دکھاں دے النکار ۔

دھن تے انّ تری ہے دولت
کر ورتوں ایہناں دی توں،
دینا چاہیں دے دے مینوں
نہیں تاں نہ دے ایہناں نوں ۔

دکھ ہی تحفہ میرے گھر دا
تے توں پرکھوان ایں سچا
مینوں ہے وشواس کہ تینوں
ملّ ایس دے دی ہے سار ۔

جس وس خوشی تری ہے
کر لے توں اس نوں سویکار !(83)

تیری ویوگ-پیڑگ ہی
دنیاں 'چ پھیل کے
روحاں اننت عرش 'چوں
جنما جگا رہی ۔

ایہو ویوگ-پیڑگ ہے
ہر اک تارے وچّ جو
تکدی تکا رہی ۔

تے ایہو ماہ سون دے
گوہڑے ہنیر وچ
ہے سر سراؤندے پتیاں-
'چ گیت گا رہی ۔

ایہو ہی پیڑ پھیلی ہے
سدھر پیار وچ
انسانی گھراں وچ جو
دکھ سکھ بنا رہی ۔

ایہو ویوگ-پیڑگ ہے
ہردم ہی پنگھر کے
جو میرے کوی-منی 'چوں
سدا وگدی جا رہی ۔(84)

اپنے پربھو دے گھر توں آئے
جہڑے دن اوہ بیر سپاہی،
پتہ نہیں اس دن توں شکتی
اپنی کتھے اوہناں لکائی ۔
کتھے گئے ہتھیار اوہناں دے
اوہ بازو بلکار اوہناں دے ؟

اوہ بلہینے دین دکھائی
نہ اوہناں دا دسے سہائی،
ہر پاسے توں اوہناں اتے
بان انیکاں برسن لگے ۔

اوہناں دے بل-مان گئے کتھے !
دھنش، بان، کرپان گئے کتھے ؟
جہڑے دن اوہ بیر سپاہی،
مالک دے گھر توں تر آئے ؟

پھیر جدوں اوہ بیر سپاہی
پرتے بن پربھ-راہبھ دے راہی،
جتھے اوہناں بل تے شکتی
اپنی نپّ لکا سی رکھی !

اوہناں نے کرپاناں سٹیاں
اپنے تیر، کماناں سٹیاں
تے اوہناں دے متھے تے سی
امن، خوشی دی جوتی جگدی
تے اوہ اپنے جگ-جیون دے
پھل دا تیاگ سی کرکے چلے ۔

پربھ دے گھر نوں پرط رہے سی
اپنی راہ دے بیر سپاہی ۔(85)

تیرا اج سنیہا لے کے
موت آئی ہے میرے دوارے
اس تھاں پجن لئی اس کیتے
ساگر کئی انجانے پار ۔

رات ہنیری ہے، من میرا
ڈر دے نال ہے بھریا بھریا
پھر وی دیوا ہتھ 'چ لے کے
میں کھولھانگا اپنا دوار ۔

سیس جھکا کے اپنا، کرنا-
میں سواگت ہے اگوں اسدا
تیری دوت سنیہا لے کے
آن کھڑی ہے میرے بار ۔

ہتھ جوڑ ہنجھو بھر نینیں
میں اس دی پوجا ہے کرنی
تے اس دے چرناں تے رکھنا
اس من دا انملّ بھنڈار ۔

اپنا اندس کم مکا کے
تے میری سرگھی دے اتے
گوہڑے کالے، گھپّ ہنیرے-
دا پرچھاواں سٹّ کھلار،
پرط پویگی تے پھر میرے
سنے سنے گھر وچکارے-
رہیگی میری ہؤمے، تینوں-
بھیٹ دین لئی انتم وار ۔(86)

دل 'چ مگھدی آس لے کے، اوہنوں گھر وچ اپنے،
کونا کونا لبھیا، پر اوہنوں لبھّ سکیا نہیں؛
میرا گھر چھوٹا جیہا ہے اس دے وچ اک وار جو
کھو گیا سو کھو گیا، مڑ پھیر اوہ ملیا نہیں ۔

میرے مالک ! ایہہ محل تیرا ہے ان مک تے وشال
بھال کردا اوسدی میں تیرے در تک آ گیا،
شام دے، سونے جڑے آکاش دے منڈپ ہٹھانہ
میں کھلو، سدھرائی تکنی نال تینوں دیکھداں ۔

میں اننت ساگر دے اس کنڈھے تے ایتھے پجداں
پجکے کجھ وی کدے مٹ سکدا جتھے نہیں،
جتھے پج کے ہنجھوآں دے اہلیاں 'چوں، ایپراں
سکھ، خوشی تے آس جگ دا روپ تک سکدے نہیں ۔

دھر ڈنگھائیاں تکّ اس ساگر 'چ، میری زندگی-
سکھنی ہے جو، اوہنوں چنگی طرحاں توں ڈوبدے،
مینوں اک واری دوبارہ پھیر سارے جگّ وچ-
ویاپدی ہوئی اتّ مٹھی چھوہ پراپت کرن دے ۔(87)

ٹٹے مندر دے دیوتا ! ہن تاں-
تیری استت الاپدے نہیؤں
ٹٹّ چکے ایہہ تار وینا دے ۔
تیری پوجا دی سوچنا خاطر
شام ویلے نہ ٹلیاں کھڑکن
مون ٹکویں ہے پون وی ایتھے ۔

تیری ٹٹی ویران کلھی وچ
اون بلے باہر(بہار) موسم دے
جیہناں وچ ہے سگندھ پھلاں دی
پھلّ تیری جو بھیٹ نہ ہندے ۔

تیری پوجا دی کامنا لے کے
آؤندا پہلاں ترا پجاری ہے
پر آ ایویں ہی پرط اوہ جاوے
شام ویلے جاں چاننے سائے-
ملدے مٹی دی دھند دے اندر،
تاں پجاری اوہ تھکیا ٹٹیا
دل 'چ بھکھاں دا ہابڑا لے کے
ٹٹے مندر دے وچّ آؤندا ہے ۔

ٹٹے مندر دے دیوتا ! کنے-
آؤندے دن ہین میلیاں والے
رنگ راگاں توں سکھنے ایویں
پوجا تیری دیاں کئی راتاں
جگدے دیوے بنا ہی لنگھ جاون ۔
جہڑے سرجک نے چتر ہنراں دے
کرن ساکار کلپناں نویاں
جو اجانی پوتّ دھارا وچ
وقت آون تے روڑھیاں جاون ۔

ٹٹے مندر دا دیوتا کیول-
اک امرتا دی اونتا بدلے
پوجا ولوں ہے سکھنا رہندا ۔(88)

مالک مرے دی ایہی-
ہن ہے رضا کہ کجھ وی
میں بول بول اچا
مونہوں نہ کجھ پکاراں ۔
کہنا پئیگا سبھ کجھ
کنّ وچّ ہولی ہولی،
بھرنی پویگی مینوں
گیتاں دی گنگناہٹ-
وچ ویدنا دلے دی ۔

منہ-زورہ جان لوکی-
راجے دے ہٹّ ونیں،
آئے نے اوس تھاں تے
ہر چیز دے وپاری ۔
پر، میں سکھر دوپیہرے
کم کار دے رجھیویں
نوں تیاگ کے کویلے
ہتھ اپنا کھچیا اے ۔

ہن میرے باغ اندر-
کیوں نہ بھلا کویلے-
ہی پھلّ مسکراون،
تے کیوں نہ ہن کویلے-
مدھو-مکھیاں آ مٹھے-
گیتاں نوں چھہن گاون ۔

چنگے اتے برے دی
کردی پچھان، ساری-
میری اے عمر لنگھی،
پر میرے کھیلھ-آڑیھ
دی اچھیا ایہو اے
بن کھیلھ دا کھلاڑی
کھیلاں میں نال اوہدے ۔
مینوں پتہ نہ اس دا
بے-ارتھ ہی اے مینوں
کاہدے لئی بلایا ؟(89)

دہوں ڈھلے جد موت نے آؤنا تیرے دوار
اوس سمیں کی اوس نوں دیوینگا اپہار ؟

ساگر میری جند دا رتناں تھیں بھرپور
رکھنے سارے رتن اوہ، اس دے ہین حضور
جس دن مرتو-دوتو نے کھڑنا در تے آ،
خالی ہتھ نہ اوس نوں میں دینا پرتا ۔

سرگھی، شام، بسنت تے لنگھے سیال ہنال-
دی دن رات باغیچیؤں پھلّ-رساں دے نال،
جیون-بھانڈا اج تاں ہے میرا بھریا،
سکھ دکھ، چانن نھیر وچ من میرا سجیا ۔

ہن تک جوڑی ہوئی جو دولت میرے پاس
ہن تک میری زندگی دی جو پونجی-راسجی،
اپنے جیون انت تے، رکھنی جوڑ سجا-
مرتو ساہویں، آئگی جد بوہا کھڑکا ۔(90)

ہے میری زندگی دی آخری سدھر دی پورنتا !
توں آ ہے موت ! میری موت ! میرے نال کر گلاں ۔

میں سارا جنم تیرے واسطے جھاگے نے جگراتے
ترے سکھ-دکھ دا بوجھا کندھیاں تے چک رہا گھمدا
ہے میری موت ! آ ہے موت ! میرے نال کر گلاں ۔

میں جو کجھ ہاں، جو کجھ میرا، تے جیون کرم ہے کیتا،
مری امید، میرا موہ رہسّ-بھرپور رستے تے
اوہ سارے سیدھ تیری تے ترے ول تردے آؤندے نے !
تری اک اخری تکنی دے بدلے زندگی میری،
سمچے اپنے آپے نوں تیتھوں وار دیویگی ۔

چنے ہن پشپ جا چکے اتے ور-ہار ہے بنیا،
اوہ سندر پہن کے پوشاک لے مسکان پجیگا؛
میں بن کے سج-ویاہی اپنا ایہہ واس چھڈانگا
پتی-پتنی دا نھیرے دی اکلّ وچ میل پگیگا ۔(91)

ایہہ میں جانا
اک دن آنا
جد میرے نیناں دے اگوں
اس دھرتی اوجھل ہو جانا ۔
تے نیناں تے اپنا انتم
پردہ پا کے
چپّ-چپاتے
اس پنجر 'چوں
پران-پنکھیرو اڈ، کھو جانا ۔

پہلاں وانگوں
پر راتاں نوں
تد وی تارے،
ٹم ٹم سارے؛
چمکنگے، تے
سرگھی ویلے سورج چڑھنا ۔
ساگر دیاں لہراں وانگوں
پل گھڑیاں نے اچھل ابھرنا !
جیاں وچوں دکھ-سکھ دا ارمان نکلنا ۔

جد جیون دے ایہناں پلاں دے
آخر دی میں کراں کلپنا
ٹٹ جاون سمیاں دیاں حداں
تے میں موت-جوت وچ تکاں
کھنڈے ہوئے دنیاں وچکارے
بے پرواہی بھرے-بھنڈارے ۔
اس دی ہر نیویں تھاں اتے
تے اس دے ہر ہینے بندے-
وچ ہن چمتکار پئے لسدے ۔

میرے من دیاں
کلّ مراداں،
تے ہتھ آئے ہوئے خزانے
اک اک کرکے، میرے اگوں
لنگھ رہے نے
لنگھن دیوو ۔
میرے کول رہن دیو اوہی
جس دا میں اپمان ہے کیتا
تے جس نوں پا سکن خاطر
رہا اداسی ۔(92)

مینوں جان دی چھٹی مل گئی
شبھ-اچھک ہووے میرے لئی،
لؤ میرا پرنام بھراوو !
مینوں انت-ودیگی آکھو ۔

لؤ کنجی آہ میرے در دی
لدّ گئے ہن حق تے ہستی
ہور تہاتھوں کجھ نہ منگاں
بول ودیگی دے دو چاہاں !

کنے چر تک نال نال ہی
اک دوجے دے رہے گوانڈھی،
لیا تہاتھوں چنگا چوکھا
پر دتا میں کافی تھوڑھا ۔

پہُ پھٹی ہے نویں دہوں دی
بجھ گئی نور مرے دی بتی ۔

دور دیس توں آیا سدا
تیار ترن لئی میں ہاں ہویا،
لؤ میرا پرنام بھراوو !
مینوں انت-ودیگی آکھو ۔(93)

اس وداعی دے سمیں تے مترو !
میرے لئی شبھ کامنا سارے کرو ۔

چھا رہی آکاش تے اوشا دی لالی،
واٹ میری ہو رہی، سندر سکھالی؛
ایہہ نہ پچھو دین دے لئی-
اس جگہ تے کول کی کی !

ہتھ خالی، پر ہے دل دے وچّ آشا
آسرے ایسے سفر آرنبھ کیتا ۔

میں ترانگا ویاہ دی پوشاک پا کے،
پہننے کپڑے ن سفری لال بھورے !
بھاویں راہ روکے خطریاں،
پھیر وی پر میں نڈر ہاں ۔(94)

نہ جانا، میں کد جیون دی
سردل پہلوں پار سی کیتی ۔

کہڑی شکتی سی اوہ جس نے
ایس وشال رہسک جگ دے-
وچ کھڑنے لئی
اکسایا سی،
جیوں جنگل وچ ادھی راتے
فٹّ-کلیٹ فٹے، کھڑ اٹھے

سرگھی ویلے چانن دیاں،
جد میں سن اوہ کرناں تکیاں؛
پل بھر وچ ہی جان گیا میں
اوس رہسک دیش دے وچ نہ-
بیگانہ، انجان رہا میں ۔
نراکار شکتی نے مینوں
گود لیا میری ماں وانگوں ۔

مرن سمیں وی اوہی اجانی،
جگاں جگاں توں پر پہچانی؛
ماتا دی سمع-روپک شکتی
مینوں آ کے گود لویگی ۔
موہ رہا ہے اس جیون دا
موت نال وی پیار پویگا ۔

بچے دے منہ 'چوں ماں سجا
تھن کڈھ جد پاسہ پرتاوے،
ددھ-دھارا توں وکھرا ہو کے
تاں بچہ رووے کرلاوے؛
پر جد کھبے دودھ نوں چنگھے
تاں اوہ پہلاں جیوں بر جائے
جیون کھو جانا مرتو نوں
کیول ہے ایسے دے وانگوں ۔(95)

اس وداعی دے سمیں ایہو کہاں
جو لیا، ڈٹھا ادھی اپماں نہیں ۔

جوت-ساگر وچ کھڑیا جو کنول
اوس دا مدھو-ماکھیوں پی مست ہاں ۔
کھیلھ-گھرلھ دے وچّ اس سنسار دے
میں انیکاں کھیلھ ہاں رہا کھیلھدا،
تے دہاں ہی اپنے نیناں دے نال
میں سہپن-مدھوپن امنواں پی لیا ۔

چھوہ وی ملنی نہیں سنبھوَ جدھی،
اوس نے لوں لوں 'چ میرے جسم دے،
رچ کے میری جند نوں دتی خوشی
کر کے حاصل میں جہنوں سرشار ہاں ۔
اس لئی میں تردیاں ایہو کہاں-
'جو وی میں ایتھوں لیا تے دیکھیا
اوہ انوپم ہے اتے انمول ہے،
اون دیوو انت جے آؤندا مرا'
میں وداعی دے سمیں ایہو کہاں ۔(96)

رہے جدوں تک کھیڈدے اک دوجے دے نال
'کون ایں توں ؟' نہ پچھیا تیتھوں کدے سوال ۔
نہ ڈر تیتھوں سی کوئی نہ سی شرم حیا
اودوں میری زندگی سی طوفانی 'وا ۔
کنی کنی وار ہی اچی سدّ پکار
مینوں رہا جگاؤندا توں ایں سرگھی سار ۔
تے توں گوہڑے آڑیاں وانگوں مینوں جان
نال نسا کے لے گیا گانہدا ہرے مدان ۔

چنتا کیتی نہ کدے سی جو سکاں جان
کی مطلب ہے رکھدی گیت ترے دی تان ۔
ہیک تری دے نال ہی اپنی ہیک ملا
میں وی اک-سر لین ہو لیندا ساں کجھ گا،
تے انڈٹھے چاء وچ ہی میرا من آ
آپ-مہارا نچدا اپنا آپ بھلا ۔
ہن جد ساڈی مکّ گئی پہلی کھیڈ-کھڈار،
اتے اچانک ویکھدا میں ہاں جھاتی مار؛
جھکیا چرناں تیریاں تے ہے وشو اچیت
مون چندرما، تاریاں، -چپّ اکاش-سمیت ۔(97)

ہار اپنی ہار دے میں لے کے
وجی-چنہ-شنگار میں لے کے
ترا کراں گا اج شنگار ۔
ہار-ہین ہو بچ کے جانا
میرے وسّ دی گلّ نہیں ایہہ،
ہے شکتی توں باہر ۔

چنگی طرحاں جانناں، میرا
مان ہوئگا چکنا چور؛
اتے اتھاہ پیڑا 'چوں سومے
پھٹنگے جیون-بھرپور؛
ڈسکیگا سکھنا من میرا
بکھڑے کھنڈے سراں وچکار-
تے پتھر وی پنگھر پویگا-
اتھراں نال؛ ہے مینوں سار ۔
سیاں کنول-پتیاں ہردم
بند ن رہنا، اس دا گیان،
رس-بھنڈار ایس دا بھریا
رہنا نہ نت اک سامان ۔

نیل-گگن توں میرے ول، دو
نین تکنگے نیجھاں لا،
چپ-چپیتے ہی اوہ مینوں
لینگے اپنے کول بلا ۔
میرے لئی کجھ وی ن رہے گا،
کجھ ن رہے گا بچ پچھے،
موت دا ہی وردان ملیگا
مینوں تیرے قدماں تے ۔
اج ہار تے گہنے پا کے
کرنا میں تیرا شنگار ۔(98)

جد بیڑی دے چھڈّ دیاں پتوار؛
تاں جاننا، ویلا آ ڈھکا
تیرے ہتھوں سبھ کجھ ہونا،
توں لینا ایں سانبھ ایس نوں
یتن مرے بے کار ۔

ایس لئی توں ہے من میرے !
ہار منّ لے چپ-چپیتے
بھاگاں والا جان آپ نوں
جو تھاں مل چکی ہے اتھے
بیٹھ مونتا دھار ۔

وگ وگ نکے 'وا دے بلے
دین بجھا میرے آ دیوے ۔
سارا کجھ میں بھل جاندا ہاں
یتن جگاون دا جد کردا
aہنیں وارو وار ۔

کھولھ چٹائی دھرتی اتے،
دھیرج کر کے وچّ ہنیرے،
بیٹھانگا میں وچّ اڈیکاں-
ہو چیتن اس وار ۔

جد وی تیرے دل وچ آوے
چپ-چپیتا کول توں آ کے
بیٹھیں پران-آدھارن !(99)

روپ-رتناں دے بھرے ساگر دی میں ڈونگھان وچ
چبھی لاؤندا ہاں، اروپ انمول موتی دے لئی ۔

موسماں-ماریاں ہوئی ہن اپنی بیڑی نوں میں
اک گھاٹوں، گھاٹ دوجے تے نہیں لے جاونا؛
لہراں اتے کھیڈنے دے دن چروکے لنگھ گئے
ہن امرتا دے اتھاہ ساگر 'چ ملنا لوچداں ۔

اس اتھاہ اندھکار-پورنار ہی سبھا دے اندرے
زندگی اپنی دی وینا نوں ہے ہن لے جاونا،
اس جگہ اتے سراں توں سکھنیاں تاراں دے گیت
ہن انادی کال توں لے کے الاپے جا رہے ۔

اس جگہ ہی میں اننت سر نال، سر کر لانگا اوہ
تے اخیری گیت نوں گا گا کے ایہہ وینا مری-
بے-شبد ہو جائگی، سر-ہین جد ہو جائگی،
موک اپنے اشٹ دے قدماں 'چ رکھ دیوانگا اوہ ۔(100)

میں اپنے گیتاں دے دوارا
لبھا تینوں جیون سارا ۔
گیت ایہہ تیری بھال 'چ لے گئے
مینوں گھر گھر، دوارے دوارے ۔
ایہناں گجھی رمز سکھائی
آپے دی پہچان کرائی ۔

ایہناں گیتاں دے راہیں آ
مینوں ترا سنیہا ملیا ۔
کئی رہسک راہ دکھائے
تے میرے ساہویں لے آئے-
جگدے، من-امبر وچکارے،
کنے ہی انگنت ستارے،
ایہناں، دن بھر بھیت-بھرے ہوئے
سکھ-دکھ دے دیساں وچ میرے،
میری ہے کیتی اگوائی-
تے جد سفر دی آتھن آئی-
کہڑے محل-دوارے اگے
ایہہ مینوں آخر لے آئے ؟(101)

میں ہاں تینوں جاندا، سی ایسدا ابھیمان مینوں ۔
میری ہر رچنا 'چ لوکی تیری مورت دیکھدے نے ۔
پچھدے آ کے نے ایتھے اوہ میتھوں، 'کون ہے ایہہ ؟'
کی کہاں میں ؟ آکھدا ہاں، 'سچ مچ مینوں پتہ نہیں ۔'
اوہ مرے تے دوش لا، اپمان کر منہ پھیر تردے ۔
تے توں بیٹھا چپ-چپیتا مسکرائی جائیں ایتھے ۔

میں امر گیتاں 'چ تیری ہی کہانی بنھدا ہاں
میرے دل-سومے 'چوں تیرے گیت فٹ منہ-زورہ وگدے ۔
پچھدے آ کے نے اوہ، 'کی ارتھ ہے گیتاں دا تیرے ؟'
کی کہاں اوہناں نوں ؟ آکھاں، 'کون جانے ارتھ کی اے ؟'
مسکرا اپمان کر، منہ پھیر کے اوہ پرط جاندے
تے توں بیٹھا ایس تھاں تے مسکرائی جا رہا ایں ۔(102)

ہے مالک ! توں بخش دے
اک ایسا وردان،
میرے سارے اندرے
میرے نین-پران-
ہون وشال تے تیریاں
چرناں تے جھک اوہ،
اکو ہی پرنام وچ
لین جگت کل چھوہ ۔

ان-برسے، رتّ سون دے
سنگھنے بدلاں ہار،
ایہہ من اک پرنام وچ
ڈھیہہ پئے تیرے دوار ۔
ونّ-سونے گیت مل
ترل سراں دے راہ
'کٹھا کرن الاپ دا
اک-دھارا پرواہ؛
تے اکو پرنام وچّ
ایہہ سارے ہی گان
چپّ-ساگر ول وگن تے-
اس وچ ملن، سمان ۔

گھر-ادریویں وچّ آ
جیوں کونجاں دی ڈار،
پرتے پربت آلھنیں
لا دن رات اڈار ۔
اوویں ساگر-یاترا
پچھوں میرے پران
اک پرنام 'چ، پرط کے
اپنے گھر ول جان ۔(103)