پنجابی شاعری/غزلاں غلام مصطفیٰ بسمل
1. اسیں وی سر اٹھاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو
اسیں وی سر اٹھاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
زمانے نوں جھکاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
جنہاں دے کھنبھ سیاداں نے، ہتھیں نوچ لیتے نے،
اوہ پنچھی پھر اڈاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
نچا کے جنھے سانوں کنڈیاں تے، پیر پاڑے نے،
اسیں اوہنوں نچاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
ہواواں جسم دے پنجرے 'چ کد تکّ قید رکھوگے،
اوہ جادو سبھ مکاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
ایہہ سنیا ایے کدے دیوے نہ سپاں ساہمنے جگدے،
اسیں دیوے جگاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
کرم فرمایا دا بھار جہڑا سر تے ہے ساڈے،
اوہ قرضہ سبھ چکاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
سجا کے خون دی مہندی دے ‘بسمل’، نقش ہتھاں تے،
زمانے نوں وکھاوانگے، سماں اوہ آؤن تے دیوو ۔
2. زخم، خوشبو، تھل، بریتا، چاننی، دریا سفر
زخم، خوشبو، تھل، بریتا، چاننی، دریا سفر ۔
روز پھلّ توں خار تکّ ہندا اے اتھرو دا سفر ۔
کد کھڑنگے لیکھاں اندر وصل-رتاں دے گلاب،
ساڈیاں ناڑاں 'چ رتّ دی تھاں کرے برہا سفر ۔
اوسدی میں، اپنی میں ’چوں، بن کے میں پاؤن لئی،
بن کے میں ہمزاد اپنی ذات دا کیتا سفر ۔
لپّ کو چانن دی کتوں کوئی ہدھاری لے دیو،
ادھ صدی توں نال ساڈے کر رہا 'نھیرا سفر ۔
پانیاں دے نال کر لئیاں ہواواں سازشاں،
ساڈیاں سبھ بیڑیاں دا ٹر پیا الٹا سفر ۔
کاشنی پھلاں تے بیٹھی اس چڑی نوں کی پتہ،
زخم رتاں وچ کریگی، اوہ اداسی دا سفر ۔
میریاں قلماں تے لا کے ٹھیکری پہرہ ہے خوش،
پر کدے سوچاں تے فقراں دا وی ہے رکیا سفر ۔
3. سوچاں 'چ نور بھر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام
سوچاں 'چ نور بھر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
ازر گلاب کر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
جگنوں دی روشنی دا جد آیا سفر قریب،
تتلی دے رنگ بھر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
بازی جدوں دی ہر گیا سورج دا بلدا شہر،
دیوا لہو دا دھر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
کہڑی بلا دے قہر نے، ہوٹھاں تے لائی مہر،
کہڑے ستم توں ڈر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
دیوا، تریل، واشنا، سپنا، دھنک، اڈیک،
سبھ نوں اداس کر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
تاگھاں دا دیپ بجھ گیا، امبر توں تارے وانگ،
بازی وفا دی ہر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
پھلاں دی بن کے واشنا، راہاں دی بن کے پیڑ،
کس دے وجوگ جر گئی، اکھیاں 'چ اتری شام ۔
4. خوشی نہیں تے غماں دے اتھرو سنبھال رکھیئے
خوشی نہیں تے غماں دے اتھرو سنبھال رکھیئے ۔
پھراک-راہاں 'چ کوئی تارہ اجال رکھیئے ۔
ہنھیرا انبروں اتر وی آوے طوفان وانگوں،
بنیریاں تے چراغ ہمتاں دے بال رکھیئے ۔
قدم قدم تے صلیب منظر تساں سجائے،
اسیں تعلق وفا دا پھر وی بحال رکھیئے ۔
دلاں دے مندر نوں جہڑا کعبے دے وچ بدل دے،
اسیں تے اکھ دے اشارے وچ ایہہ کمال رکھیئے ۔
وپار کریئے تے کسراں اپنے لہو دا کریئے،
اسیں تے پتراں وانگ شعراں نوں پال رکھیئے ۔
مجاز ساڈے نوں تکّ کے سمجھو نہ خار چبھویں،
دلاں 'چ کھڑدے گلاباں ورگا جمال رکھیئے ۔
اسیں تے امبراں دی چھاں توں وانجے اضل توں 'بسمل'،
اسیں کویں پھر ستارے سورج اچھال رکھیئے ۔
5. لٹّ کے لے گیا اے گھر اج کوئی بھرے بھرے
لٹّ کے لے گیا اے گھر اج کوئی بھرے بھرے ۔
کندھاں، بوہے، باریاں لگن ڈرے-ڈرے ۔
جنہاں نوں میں چانن گھول پیائے سن،
اوہناں توں نہ اک کرن وی سرے-سرے ۔
ویلے دے سورج توں برفاں ورھیاں نے،
شہر دے سارے منزر لگدے ٹھرے-ٹھرے ۔
سچ بولن دا شوق سی کدیا مینوں وی،
ایسے لئی میں پتھر کھادھے کھرے-کھرے ۔
اسیں غریبی دے وچّ جیون کٹدے آں،
کہڑا پیر بروہاں اتے دھرے-دھرے ؟
ویلے دے 'منصور' اوہ کنج سداونگے ؟
رہندے نے جو سولیاں کولوں پرے-پرے ۔
'بسمل' کول ہے کشتی بودے کاغذ دی،
تیز نے چھلاں، کوے سمندر ترے-ترے ؟
6. کسے نتیجے تے آ نہیں سکیا، سوال میرا، جواب تیرا
کسے نتیجے تے آ نہیں سکیا، سوال میرا، جواب تیرا ۔
عمل دی پھٹی تے کیہنے لکھیا، گناہ میرا، صواب تیرا ؟
بڑے ہی سورج دے خواب دیکھے، بڑی سی چانن دی ریجھ مینوں،
کی کردے ؟ پڑھنا جو پے گیا سی، ہنھیریاں دا نصاب تیرا ۔
ہزار لہو دے وگائے اتھرو، ہزار رتاں دے لائے میلے،
کدے نہ اتری امید ٹھنڈھک ! کدے نہ اگیا گلاب تیرا ۔
اجے وی تینوں گلہ اے میری، وفا 'چ کوئی کمی اے باقی،
میں سہِ رہا واں عذابِ تیرا، میں جھلّ رہا ہاں اتاب تیرا ۔
اجے ہجاباں دے پینڈیاں وچّ، میں کھوج اپنی حیلہ رہا ہاں،
اجے نہیں فرصت میں تیری صورتَ، اٹھا کے دیکھاں نقاب تیرا ۔
نہ رات نھیری دے چھیڑ قصے، نہ بجھدے اتھرو دی پچھ کہانی،
میں دن دے چانن 'چ لا رہا واں، اجے تے سجناں حساب تیرا ۔
ہزار دریا سی راہ 'چ دیکھے، ہزار کانگاں نظر 'چ گھمیاں،
بھلیکھیاں دے مسافراں توں، نہ پھر وی مکیا سراب تیرا ۔
وفا دی دھرتی پکاردی اے، بچا لے آ کے توں پھیر 'وارث'،
لہو 'چ تبدیل ہو نہ جاوے، محبتاں دا چناب تیرا ۔
(نصاب=سلیبس، اتاب=غصہ، حجاب=شرم، سراب=مرگ-ترشنا،
تھل 'چ پانی دا بھلیکھا)
7. خوش-بختیاں دے نقش الیکیگی روشنی
خوش-بختیاں دے نقش الیکیگی روشنی ۔
ساڈے گھراں 'چ وی جدوں اتریگی روشنی ۔
کندھاں 'تے دیویاں تھاں رکھیاں نے اکھیاں،
بنکے اڈیک ہور وی کھلریگی روشنی ۔
مٹ جائیگا ہنیریاں دا خود-بہ-خود وجود،
جد روشنی نوں روشنی سمجھیگی روشنی ۔
پھلّ سرمدی شعور دے کھنڈ گئے ذہن-ذہن،
بن کے نویں ایہہ زاویئے گزریگی روشنی ۔
ڈکوگے کناں ایس نوں، کندھاں دے زور 'تے ؟
جھیتھاں 'چوں مار ہمبھلے نکلیگی روشنی ۔
اک زندگی مٹاؤن توں پہلاں ایہہ سوچ لے،
بجھن توں پہلاں ہور وی بھڑکیگی روشنی ۔
پھلاں دے پیر پیر وچّ نسدی جویں ہے باس،
سارے دلاں 'چ ایسراں دھڑکیگی روشنی ۔
لکھداں 'حدیث' سچ دی 'بسمل' میں خونّ تھیں،
کویں نہ حرف-حرف 'چوں اگھڑیگی روشنی ؟
8. جو بھٹکے نے چگاواں وچّ، ہنھیرے دا کفن لے کے
جو بھٹکے نے چگاواں وچّ، ہنھیرے دا کفن لے کے ۔
میں اوہناں لئی پیا جاناں جگنوناں دی کرن لے کے ۔
میں ستا ہاں، میرے سجناں نے مویا سمجھیا مینوں،
اوہ میری قبر پٹن لئی نے آئے گورکن لے کے ۔
بھلا ایدوں وی وڈا کی عذابِ اتریگا دھرتی 'تے ؟
پئے بے وطن جیونے آں اسیں اپنا وطن لے کے ۔
ادا سمجھاں، کرم سمجھاں، کہ ایہہ اوہدی جفا سمجھاں ؟
بڑا خوش ہے اوہ گلدو تتلیاں دا پیرہن لے کے ۔
مقدرج وچّ انھاں دے منزلاں ہوونگیاں کیویں ؟
کہ بہہ جاندے نے راہواں وچّ جو پیراں دی تھکن لے کے ۔
(گورکن=قبر پٹن والا، گلدو=بھولا-بھالا،
پیرہن=بستر،لباس)
| |
