گگن دمامے دی تال کرمجیت کور کشانول
جے لوچدا ایں توں
چیتنا دے بیج بیجنے
پہلاں وتر کر
ذہن دی بھوئیں !
بنجر دھرت 'تے
اجائیں نہ ڈوہل
اپنا خون-پسینہ
ایتھے کجھ 'نی اگنا
تھوہراں توں سوائے
جنہاں دے کنڈے
تا-عمر
لونہدے رہنگے
تیرے پیراں دیاں تلیاں
تے تیریاں کنیاں ہی پشتاں نوں
جھلنی پینی اوہ چبھن !
جے توں چاہندا ایں
لہراؤندے بوٹے
تے پیڑھیاں تکّ
اوہناں دی چھاں
تاں وتر کر
اپنے ذہن دی بھوئیں !
محض
'لوکتنتر' دی پریبھاشا نے
نہیں کرنی
تیری کایا کلپ !
اوہ جو کردے نے
تیریاں پیڑاں دا ذکر
چاہ دیاں چسکیاں نال
تے اے. سی. کمریاں 'چ بیٹھ
بناؤندے نے
چون منورتھ-پتر
جس وچ نہیں ہندی
تیرے دھپّ 'چ جھلسے جسے نوں
ملھم لاؤن دی گلّ
اوہ سرجدے نے
محض اک بھرم
تے شبداں دا جال !
ایہہ جو توں
بن کے ترس دا پاتر
اپنے حقاں لئی-
اڈدا ایں جھولی
ایہہ تیری
مر چکی روح دا ثبوت ہے !
کنی دیر ہور دبدی رہو
تیری روح دی آواز
بابر دے محلیں
گونجدے ٹھہاکیاں 'چ !
چیتنا دے بیج بیجن لئی
وتر کر ذہن دی بھوئیں-
ہن کرنا ہی پینا ہے
جابر نوں ظالم کہن دا ہیا !
اوہ کپوشت افریکی بچی...
اوہ سہمیا سیریائی بال
تے خوفزدہ فرانسیسی معصوم...
اوہ دھوانکھیا مزدور...
اوہ "ریڈّ لائیٹ ایریئے" 'چ
مسکراہٹاں دے مکھوٹے 'چ لکیاں
اننت پیڑاں...
اوہ روٹی دی بھال 'چ
گاچیا بچپن....
دھرتی دے متریئے پتّ جیہا
جیون لنگھاؤندے شرنارتھی...
'سانجھیاں پیڑاں' سنگ پروتے
کنے اکو جہے نے سبھ !!؟؟!!
پھیل رہا ہے 'زہری رتّ'
منکھتا دیاں
کٹیاں-پھٹیاں رگاں وچ
دوڑ رہا ہے نرنتر
سرحدی-ریکھاواں وچ
وہِ رہا ہے
پوری اورجا نال
جس نال
جگائے جا سکدے نے بلب
نیویارک جاں بوسٹن وچ
جس نال جگمگا سکدے
وشنگٹن دا 'وائیٹ ہاؤس'
جس نال
بالے جا سکدے نے بھامبڑ
کدے وی...کتے وی
دھرم
آستھا
جاں آدرش دے
چھوٹے توں چھوٹے پھلیتے وچ ...
اک پل ہی کافی ہے
اس رتّ نوں 'ایٹم' بنن لئی...
اس رتّ دے ایٹم بنن نال
الوپ نہیں ہونگے
'لکڑبگھے'
'بھیڑیئے'
تے 'گھڑیال' !
ہرے-بھرے رہنگے
'کیکٹس' تے 'تھوہر' !
اس زہری رتّ دی لپیٹ 'چ
جد وی آئیگا
'چہچہاؤندا بوٹ' آئیگا !
'مہکاؤندا گلاب' آئیگا !
میں ہنے
جس بتّ دے کول کھڑی ہاں
اوہ اک شہید دا ہے
میں اس نوں نہار رہی ہاں
بہت ہی جیونت مورتی !
لگدا
ہنے ایہدا ہتھ اٹھیگا
کسے نعرے نوں
پرگٹاؤن لئی !
ہنے ایہدے مکھ 'چوں نکلیگی
اک بلند آواز !
سوچدی ہاں
جد چونک 'چ کھلو
ویکھدا ہونا ایہہ
اپنے سپنیاں دا
گھان ہندے
تاں
کنجھ کردا ہونا برداشت !
ایہہ سوچ
اوتھوں تر آئی ساں میں
ملکڑے جہے-
متے ایہہ
ہو جائے جیوتّ اچانک
تے مینو ہتھ پھڑ آکھے،
''ایہی سماں ہے
سنگھرش دا، جوجھن دا''
تاں میں کی کرانگی ؟
کی کہانگی اسنوں ؟
کہ
تیرے ویلیاں 'چ
سنگھرش سی کسے غیر نال
تے پورا بھارتی عوام
سی تیرے نال !
پر اج
اپنے ہی بن بیٹھے فرنگی
تاں دسّ
ٹکڑیاں 'چ ونڈے
عوام نوں لے کے
کنجھ جوجھیئے ؟
ٹکڑیاں 'چ ونڈے
عوام نوں لے کے
کنجھ جوجھیئے ؟
پورے پنج سال لئی
اسیں وک جاندے ہاں
بسّ
پنج سو دے نوٹ بدلے !
تیہہ کو پیسے پیندی ہے
ساڈی دہاڑی
جس نال
اک ٹافی خریدنا وی
نہ-ممکن ہے
اپنے بچے لئی !
پھر بھلاں
کنا چر ہور
ستے رہنا اسیں
کی سچ مچّ
ساڈی سوچ جنگالی گئی
کیوں دشواریاں نوں
بنا لیا اسیں
اپنے لیکھاں دی ہونی
سخت جان
محنتاں کر-کر
میٹ لئیاں اسیں
جو اپنے ہتھاں دیاں لکیراں !
ہن ورتیئے
ایہناں ہتھاں نوں
میٹن لئی
'اس' ولوں لکھیاں
اپنے متھے دیاں لکیراں!
آؤ پہچانیئے !
بہت طاقت ہے
ایہناں ہتھاں 'چ !
'لوکتنتر'
برے ہتھاں 'چ جو
بن گیا
'جوکتنتر'
اس تنتر دیاں
لہو-پینیاں
جوکاں نوں اکھیڑن لئی
ساڈے مٹیاں لیکاں والے
کھرھوے ہتھاں دی لوڑ ہے !
سماج سرجن لئی
ہونجھنا پینا ہن
ناپاک ارادیاں والے جھنڈ نوں !
اوہ وہُ گھولدا ہے
سری وی چکدا ہے
تے
چراں توں اکٹھی ہوئی
زہر نوں اگلن لئی
ترلومچھی وی ہندا ہے !
پر
استوں وی وہلے ناگ
جو پشتاں توں بیٹھے 'نے
‘جنہتاں’ دی منی 'تے
مار کے کنڈل
کر دندے بے بس اسنوں
تے اوہ
ساری ہی زہر
اپنے اندر سمیٹ کے
اپنا آپا ڈسدا اے
تے نیلے ہوئے انگاں سنگ
کسے نکرے بنی کھڈّ 'چ
جا وڑدا ہے ...
انجھ ہی ہو رہا ہے نہ
چوناں دے پڑ 'چ ؟
تعینات کر دیوو
بھاری فورس اتھے
جتھے ہزوم نوں
شبداں،
تقریراں
تے جن سنگھرش دا
پاٹھ پڑھایا جاندا ہووے !
جتھے
بودھکتا
تے انقلاب دی
گونج پیندی ہووے !
قلماں والیاں لئی
کویتا ہن محض
ہیر تے رانجھے دا رمانس
جاں دکھاں دا
انتہین ورلاپ نہیں رہی-
ایہہ بندی جا رہی ہے
جگپلٹی لئی
حصہ پاؤن دا
خطرناک ہتھیار !
ایہہ خطرہ بن
لگی ہے منڈراؤن
سیاست دے اوہناں ٹھکانیاں 'تے
جتھے
گھڑیاں جاندیاں نے
جنسموہ نوں
کچلن دیاں نیتیاں-
ایہہ کویتا ہن
ستا دی دکھدی رگ نال وی
ٹکراؤن لگی اے
سمیں سر کجھ کرو
نہیں تاں ایہہ سمجھو
عوام نوں
چیتنا دا جاگ
لاؤن لگی ہے-
ایہہ عامَ آدمی دے
کھنڈر ہوئے
سپنیاں دے ملبے وچوں
لبھّ رہی ہے
سپنیاں نوں ملبہ کر دین والے
طوفاناں دا نشان !
بہت سوکھی اے اسدی شناخت-
دیکھن وچ بہت سہج
سنگیتمئی
تے کلاتمک -
تردی ہے
نتانیاں ولّ تھوڑھا جھک کے-
ستیاں نوں ہلوندی ہے -
جاگدیاں نوں
انگل پھڑ نال توردی ہے -
اس لئی
کویاں، چنتکاں
جاگ رہے تے لڑ رہے
عامَ لوکاں نوں
کسے طرحاں
سواکے رکھن دی مہم
تیز کر دیوو !
ہو سکے تاں
شراب دیاں بھٹھیاں
چٹے دے غیرقانونی اڈیاں نوں
پوری طرحاں مکت کر دیوو !
چنگا ہووے
جے سبھے ‘نیانمتاں’
ایہناں دے نام کر دیوو !
سستے منورنجناں،
نگن پردرشناں
تے اشلیل فلماں نوں
اندھادھند
اپنی رفتار چلن دیوو…
سنکٹ دے اس اوکھے سمیں وچ
گبھروآں تے مٹیاراں نوں
اس کویتا دے پربھاو توں
وروا رکھو
سنویدنشیل ٹھکانیاں توں دور
چیتنا دے جاگ توں سکھنے-
تد تکّ اوہناں نوں
حقیقتوں سکھنے
اتہاس وچّ الجھائی رکھو
بے سرے تے بیپیر
مدعیاں نوں لٹکائی رکھو
ایہی ہے کہ بسّ
منزل ولّ نوں جاندے
راہاں توں بھٹکائی رکھو
ایہہ کویتا ہن محض
'واہ-واہ' دی متھاج نہیں رہی
تہاڈے سنماناں نوں
ٹھکراؤنا وی جان گئی ہے !
ہے نانک !
کسے چترکار تینوں
اکھاں بند،
ہتھ 'چ مالا پھڑھا
کی چتر دتا
کہ تیرے سکھ
تیری ہی بانی توں
اکھاں موند بہہ گئے !
اوہ پڑھدے نے تیری بانی
چیتیاں 'چوں
...تے
مالا دے منکے گندیاں
گھسا لیندے نے آپنے پوٹے !
وشو-کرانتی دے سمرتھّ
تیری بانی
مانوتا دے لکھائک
تیرے سدھانت
اوہناں بند کر رکھے
لبھاونے رومالیاں 'چ !
ہے نانک !
میں جد وی لبھدی ہاں
تیرا عکس،
تیرے گرجدے بولاں 'چوں-
توں مینوں
انقلابی جاپدا ایں !
جد
بابر ڈھاہیا سی ظلم
تیرے دل 'چوں
نکلی سی دھاہ !
....تے اج جد
ہر پاسے ظلم دی سکھر ہے
دھیاں بے پتّ ہو رہیاں
بھیڑیئے نوچ رہے
ہرناں-ہرنوٹیاں تائیں
... تے انقلابی دھی
سہِ رہی اے
تیزابی حملے
'قانون دے رکھوالیاں' دے تھپڑ
تے کھچادھوہی-
تاں کیوں ستے پئے نے تیرے سکھ ؟
کیوں نہیں ماریا کسے
ہاء دا نعرہ؟
کیوں تیرے شبد
بان بن
نہیں وجدے اوہناں دے سینے؟
بسّ!
دھارمک سماگم رچا
''جیکارے'' چھڈنے
اوہناں دا کسب ہو گیا!
انجھ لوڑ پین 'تے
اوہ کھڈی جا وڑدے نے!
اوہ سچ لئی نہیں ،
ستا لئی لڑدے نے!
ہے نانک !
وشو-نور تیری بانی
جیون دے پل-پل دی
اگوائی دے سمرتھ
تیرے آپنیاں ہی
مالا دے منکیاں 'چ
قید کر دتی!
ہر دوسرے واد نالوں
کتے وڈملاّ ہے
تیرا نانکپتھ!
بھائی لالوآں توں پہلاں
پکھنڈیاں دے ہتھیں چڑھ گیا !
جیون نوں سورگ بناؤن لئی
توں دتے جو 'گر'
اوہ اک وی ساڈے عمل 'چ نہیں !
اسیں تاں جپ رہے ہاں تیری بانی
اس اندسدے
سورگ دی چاہ 'چ !
دوآلے واپردا نرک
سانوں منظور ہے !
توں کھوہلنے چاہے سن
بند سراں دے کواڑ
تیری سوچ 'چ سی
ترک
مانوتا
انقلاب
تے دھرم-نرپکھتا !
پر ویکھ ساڈی کٹڑتا !
کہ کویں اسیں
مانوتا دیاں دھجیاں اڈاؤندے ہاں!
ترک ساڈے نیڑے وی نہیں
پر اسیں تیرے سکھ کہاؤندے ہاں !
اسیں
''سچے-صاحب'' نوں دھیاؤندے ہاں
پر 'کوڑ' وی خوب کماؤندے ہاں !
ہے نانک !
جو وی ہووے
اسیں تیرے تاں سکھ کہاؤندے ہاں !
تیرا نام وی جپاؤندے ہاں !
اسیں تیرے تاں سکھ کہاؤندے ہاں !
کنا عجیب ہے
ساڈا ارتھ-وگیان
راجنیتی دا جھولی چکّ !
کنی شاترتا نال
گھڑ لیندا ہے جو
غریبی دی پریبھاشا !
نت بندے نے نویں ایوگ
اے. سی. کمریاں 'چ بیٹھ
گھڑدے نے
بہجن نوں
بھرماؤن دیاں نیتیاں !
ملک بھاگوآں دی سرکار
بڑے چاء نال
ڈولھدی ہے
ایہناں ایوگاں تے پیسہ
تے
ططپر ہو اڈیکدی ہے
کہ
کدوں کھلھیگی
ایوگ دی جادو-پٹاری
تے کی ہوویگی
غریبی دی نویں پریبھاشا ؟
تاں جو
اسیں گھوشت کر سکیئے
"خوش حال بھارت "
بسلیری بوتلاں دا
پانی پین والے
اپنی جوٹھ توں وی تھوڑھے
بھوجن نوں
"جیون-نرباہ" لئی
دسدے نے "کافی"
اوہناں دی نظر 'چ
منکھتا دی ہوند دا مصلیٰ
محض جؤندے رہن لئی کھانا !
گندگی دے ڈھیر پھرولدا
کردا پیٹ بھرن دا حیلہ
نہیں ایہناں دی نظر 'چ
غریبی-ریکھا توں تھلے
کیوں جو
ملدی ہے اسنوں
"پوری کیلوریز" !
رجّ کے اڈدی ہے
اوہدے منکھ ہون دی کھلی !
جانوراں دے تلّ
صرف پیٹ بھرنا ہی ہے
اوہدی زندگی دا مقصد !
ہور سبھ ورتارے
جو "منکھ" ہون لئی نے ضروری
بھلاں اوہدے کس کم
.....بسّ اوہ نہیں
غریبی-ریکھا توں تھلے
کی ایہہ کافی نہیں ؟!؟
بہت مست چال
گھم رہی سی دھرتی
اپنی دھری دوآلے
خمار سی اسنوں
کہ پورے برہمنڈ وچّ
اسدے ہی حصے آیا
نکے-وڈے جیواں نوں
اپنی گودی 'چ کھڈاؤنا !
اسدے ہی کلاوے 'چ
اٹھکھیلیاں کردے
شوکدے دریا
اوہدی ککھوں ہی
لیندے جنم
ایہہ ہریاول دے انبار !
پر اج ایہہ
اینی سہمی-سہمی
کیوں جاپے ؟
لگدے
اسنوں علم ہو گیا
کہ
اوہ نچّ رہی ہے
برود دے ڈھیر 'تے
بسّ گھم رہی ہے
مسائل دی نوک 'تے
..تے مانو نامیں شے نے
نوچ لیا ہے جویں
اسدا سارا تن-بدن
ہن اندر تکّ کھوکھلا
اسدا وجود
کدے وی سکدا ڈگمگا
سہمی-سہمی دھرتی ماں
چنتت ہے کہ
کپتّ ہوئے پتاں دی
'امٹّ بھکھ' دا بھلا
کی ہوئےگا حیلہ ؟
پگڈنڈیاں تے ترن والیاں نوں
اکثر سہنی پیندی
کنڈیاں دی چبھن..
تے تن-من دی اوڈنی نوں
چھلنی کر چھڈدیاں
اصولاں دیاں سولاں -
پر جد
کھیوی ہوئی روح دا صرور
جھلکدا اوہناں دے نینیں
تاں ایہناں کنڈیاں تے سولاں دے
منہ کھنڈھے ہو جاندے ۔
گھروں جو تردا ہے
سوالاں دی پنڈ
موڈھیاں 'تے رکھ کے
روز پرط آؤندا اوہ
سکیاں اکھاں وچّ
انسلجھے سوال لے کے !
گھر توں عدالت تکّ دا راہ
ہن اسنوں بہت چھوٹا لگدا
بسّ
وڈے تاں اوہ سوال لگدے
جنہاں دے جواب لئی
عمر دا اک وڈا حصہ
ایہناں راہاں نے کھا لیا !
اوہ اکثر سوچدا،
"کی ایہہ بیمار نیانتنتر
دے سکیگا میرے سوالاں دے جواب
میرے جؤندے جی ؟"
پر کہندے نے
رولا نہ پاؤ،
'عدالت جاری ہے'
بھاویں
مر گئے نے کئی فریادی
وک گئے نے سبھ گواہ
پر عدالت جاری ہے !
اتھے بولن 'تے ہے پابندی
ٹھنڈے ساہاں دی واری ہے
بسّ ساہ لے سکدے ہو تسیں
پر اس وچّ بغاوت نہ ہووے
عدالت جاری ہے !
ایہہ نیاں ہے
کہ اتھوں دے فیصلے
فرقو دھاڑوی کرنگے
مدئیّ لکھ وار سچ بولے
-تاں کی؟
کون سندا ہے؟
اتھے اپرادھ دا نام
'کھالڑا'،
'سوری'
تے 'اروم شرمیلا' ہے!
اتھے نیاں دا نام
'ٹاڈا' تے 'اپھسپا'!!
اوہ سبھ جو
جت کے واپس پرتے ہن
زندہ بچے ہن
سچے ہن،
دیس بھگت ہن
اوہ سبھ
جو ہار گئے
مارے گئے-
اتوادی ہن
غدار ہن !
انجھ ہی تاں اکثر
سرجیا جاندا اتہاس !
کون کہندا کہ
سچ جتدا ہے سدا !
میں دیکھیا ہے
کوڑ دے متھے 'تے وی
لگدا جت دا تلک !
کوڑ دے ملبے 'چ
اج وی دفن ہے
منکھتا دا
اصلی اتہاس !
'وشو-پنڈ' دا تھانیدار
نردھارت کردا ہے ہن
ساڈا کردار !
اسدے کہنے 'چ رہوگے
'امن-پسند' کہاؤگے
نہیں تاں
اعلان دتے جاؤگے
'اتوادی' !
کجھ وی تاں نواں نہیں
بسّ !
ودھ گیا ہے
منکھ دی
غلامی دا گھیرا
………………
تے 'بوکھلائے بھیڑیئے' توں ڈردے
اسیں قبول لیا
وشویکرن دا
ہر ورتارا !
…تے ساڈی قیمت ہن
وشو-منڈی 'چ پیندی ہے !
چاہے سنگڑ گیا ہے
میرا آکار!
پر کہندے نے کہ
میں وکاس دے راہ 'تے ہاں!
نہ ہن میری راجدھانی
نہ میری پانیاں 'تے مالکی
پر وڈّ-آکاری بلڈنگاں
تے ملٹیپلیکساں دی بھرمار
وکاس نہیں تاں-ہور کی اے؟
میں مست ہاں
روشن پنجاب ہاں
چاہے اوہ
میرے سینے بلدی لاٹ ہی ہووے ۔
کی فرق پیندا؟
روم سڑ رہا
تے نیرو وجا رہا بنسری!
پچھمی دھناں 'تے نچدے-گاؤندے
ساڈے گائک
انترراشٹری-پدھر 'تے
لے گئے نے میری دھی دا 'جگرافیہ'!
میرے نیتا خوش حال
ہوٹراں والیاں گڈیاں
ہیلیکاپٹراں دے نظارے
ٹیکس دے-دے کے چاہے
جنتا ہو رہی کنگال
پر میرے نیتا خوش حال
تاں کی؟
میں ٹھوٹھا پھڑ
کیندر اگے جاواںگا
کجھ نہ کجھ تاں منگ لیاوانگا !
کی ہویا جے نہیں ہن
میرے ویہڑے 'چ
دودھ، مکھن تے لسی دی بھرمار
میں جاندا ہاں کرنی
'کوکا کولا' تے 'پیپسی' نال
پراہناچاری!
کی ہویا جے نہیں بلدا
دو وقت چلھا میرے گھر
پر میں
دیس دا انداتا ہاں!
کی ایہہ وکاس نہیں؟
بسّ کجھ کو علامتاں
پردوشن، کینسر، ملین پانی
قرضیاں دی پنڈ،
بے روزگاری، نکماپن
نشے تے ولاستا!
پر تختاں 'تے بیٹھے
میرے شہنشاہ دسدے نے
کہ ماڑا-موٹا تاں
اندیکھیا کرنا پیندا ہے !
کجھ وی ہووے،
پنجاب وکاس دے راہاں 'تے!
میں وکاس دے راہاں 'تے!
پنجاب اداس ہے
بہت اداس!
اس باپ وانگراں
جہدے پتراں
جے کیتا ہیا
انقلاب دا-
تاں لاوارث لاشاں بن
اخباراں دیاں سرخیاں بن
راکھ دا ڈھیر ہو گئے !
....تے کوڑ دی کچہری 'چ
اجے وی رلدی اے
اس باپ دی داہڑی !
اوہدی لچاری 'تے
'نیاں دے ٹھگّ'
انجھ مسکائے-
جداں 'ہٹلر'
یہودیاں نوں گیس-بھٹھیاں 'چ سٹّ
مچھاں نوں وٹّ ہی چاڑھ سکدے !
پنجاب اداس ہے
بہت اداس !
جس 'دلی' نوں
سہاگن رکھن لئی
بنیا سدا ہی
ایہہ 'کھڑگ-بھجا'
اسے دلی نے
ایہدیاں بھجیاں باہاں ویکھ
لگائے ٹھہاکے!
تے ایہدی نعر نوں
ودھوا کرن لئی
اگّ دا جمگل بال
لائی ہر واہ !
پنجاب اداس ہے
بہت اداس !
اس باپ وانگراں
جہدے پتر
رڑ گئے وچّ دریا نشے دے!
جہدیاں دھیاں
رہِ گئیاں بنکے
نمائش دی وستو!
جہدی زرخیز بھونئں
بندی جائے بنجر!
جہدے 'ماجھے' پتّ نوں
وسر گئی اپنی 'سورمگتی'
'مالوے' نوں چمبڑ گئی
'کینسر-ڈین'
تے 'دوآبے' نوں چڑھ گیا
این. آر. آئی. ہون دا بخار!
ہن دسو بھلا!
اوہ سورما پتّ کس نوں آکھے؟
کتھوں لبھّ لیاوے
دھی دیاں اکھاں دی
گواچی شرم؟
زہریلی-دھرت 'تے کھلو
دوشت ہوا 'چوں
مہک کتھوں لبھے؟
پنجاب اداس ہے
بہت اداس !
سربتّ دا بھلا
منگن والا درویش
اج اپنے ہی گھر 'چ
ہنڈھا رہا
بے گانگی دی جون!
اوہدے سینے بلدی لاٹ
'میرا بھارت مہان' دے
گیت کنجھ پھیر گاوے؟
اس وچ اوہدا دوش کی
جے اوہ
انقلاب 'تے انتر آوے؟
ہاڑھا وے پترو!
اس باپ دا ساتھ دیوو
اس 'کھڑگ-بھجا' نوں
اج تہاڈیاں بھجاواں دی لوڑ ہے!
'چھویں -دریا' 'چوں نکلو
'ڈھائی -آب' دی پڑت بچاوو!
پنجاب اداس ہے
بہت-بہت اداس!
اے نادان !
سمجھ ذرا
اس نگر 'چ وسدے
بہتے لوک
"اندروں" نہیں
"بلھاں" ' چوں بولدے نے
ایہناں دے بولاں 'چ ہے
روحاں دی عبادت
پر
اکھاں نال ایہہ کردے ہردم
جسماں دی پرکرما !
وستاں دی بولی کردے-کردے
"روہہین" ہوئے وپاری
روحاں، بھاواں
تے جسماں دا وی
ملّ لاؤندے نے !
ایہناں لئی
تن منڈی
من منڈی
ایہناں دیاں کھوپڑیاں اندر
بسّ "منڈی" دا خاکہ !
دلاں والی گلّ دی ایہہ
کھلی اڈاؤندے !
کلا وچوں سہج نہیں لبھدے ایہہ
کلا نوں محض
"اتیجنا " دا وسیلہ بناؤندے !
اے نادان !
کدے ایہناں دے بلھاں 'چوں
کرے بولاں نوں
سچ نہ سمجھ بیٹھیں !
ایہہ اکھیاں 'چ آئے "پانی" دا
ناں نہیں جاندے !
اٹھکھیلیاں دی عمرے
توتلی بھاشا دی
سنگھی گھٹے جانا ...
سرحداں، دھرماں جہے
وڈے شبداں دا
چھوٹے -چھوٹے چاواں نوں لتاڑ دینا ...
لکنمیٹی کھیڈن دی عمرے
خونی -کھیڈ کھیڈنا...
من دیاں معصوم پرتاں دا
خوفناک درشاں نال
ولوندھرے جانا...
منکھتا دی پریبھاشا دا
چیتھڑے -چیتھڑے ہو کے کھنڈ جانا ...
وشو-پنڈ دے اک گھر 'چ
لگی اگّ 'تے
سارے پنڈ دا
سسری وانگوں سوں جانا ....
دسو ایہہ ورتارا
کہڑے کھاتے پائیے ؟
دھرم، کائرتا
کھونکھارتا
پشوپنا
تے جاں پھر
وشویکرن دے اس دور دی
منکھتا دے کھاتے !؟!
ماں تاں بسّ اک دھرت نرالی
اسدا پہرہ اس دا مالی !
اوہ تاں بسّ اک ہڈّ ماس اے
اسدے وچّ کی گلّ خاص اے
اسدی ککھّ وچّ تیرا بیء اے
اسنے تاں نہ کرنی سی اے
اس دی تاں بسّ پیڑ اپنی
ککھّ-ینتر پر کی ناپنی
تیرے بیء جد بوٹا بننا
توں مالک تے میں ٹھوٹھا بننا
اس نہ میری چھاویں بہنا
میں نہ اوہدی چھاویں بہنا
ازلاں دی ایہہ تڑف ہے
پتہ نہیں اس کد تکّ رہنا ...!
اکو ہی سمیں تے
بہت کجھ کرن دی لوڑ ہے...
اک سر
اکجٹّ ہون دی...
مر چکیاں زمیراں نوں
جھنجوڑن دی...
وستو کلچر نوں
ختم کرن دی...
وکاؤ ہون توں بچن دی...
اک وڈے ہمبھلے دی...
اتّ نوں انت کر دین دی...!
اسبھئک شبداں نال
اکرے جو توں
میرے من تے 'حادثے
سالاں بدھی
سہن کیتی ہے میں
اوہناں دی زلت…
ہن اوہ
لاواں بن نکلیگی…
تے دھوویگی
من 'تے اکرے
سارے ہی حادثے
…
میں ہن ہور نہیں رووانگی…
ہن من دی دھرت نوں دھووانگی…
ہن اوہ لاواں
…تینوں بھسم کریگا
…
بہت جل لیا میں…
بہت جر لیا میں…
بسّ ! ہن ہور نہیں !
بسّ ! ہن ہور نہیں !
اے دیوَ-پرش !
کی دسّ سکدیں مینوں
'دیوی' تے
'دیوَ-داسی' وچلا فرق ؟
میں باخوبی دسّ سکدی ہاں تینوں
'بھیڑیئے' تے
'پرشوتم-پرش' وچلا انتر !
کون سی ستنتر ؟
سیتا؟
جو سوچ سکدی سی
سنسکاراں توں پار
جاں
رام ؟
جسدی سوچ نوں
لوڑ پئی
اک دھرم-گورو دی
…تے بدل گئی جسنوں
اک دھوبی دی سوچ !
'دیوی' تے 'دیوداسی' وچ
لکیر کھچن والے 'دیوپرش'
اکثر وچردے نے
لکیراں دے آر-پار
تے
کردے نے فرمان جاری-
"دیوی تے دیوداسی دا دھرم ہے،
اپنے اپنے دائریاں دی
النگھنا نہ کرن ۔"
مرد دی سمپتی ہی رہی
مدتاں توں عورت ...
تے اپنی سمپتی نوں
منچاہے طریقیاں نال
ورتدا رہا پرش ..
نہیں تاں
خود نوں داء 'تے لا
جوئے 'چ ہاریا یدھشٹر
کی حق رکھدے
کہ اوہ
دروپتی نوں داء 'تے لاؤندا !؟!
توں اسنوں
دھرتی 'تے وگاہ ماریا
مسلیا...مدھولیا
تے وچردا رہا
اپنے سارے اڈمبراں سمیت
گرگٹی رنگاں دی اوٹ 'چ
بنکے 'پرشوتم پرش' !
...تے تیرا ہر قدم
ططپر رہا سدا ہی
مدھول دین لئی
دھرتی 'تے سٹے
اس بیج نوں !
تینوں علم نہیں شاید
کہ
اس نوں مڑ جمن لئی
ایسے مٹی دی
پرط لوڑیندی سی -
'الزاماں بھرپور پرط'
ویکھ !
اوہ پھر اگّ رہا ہے !
اوہ پھر وگس رہا ہے !
اوہ نہیں بھلیا
مٹی دا احسان
گرگٹی رنگاں ورگیا !
جد بیج پنگردا ہے تاں
دھرتی نوں نتمستک ہون لئی جھکدا
تے جیون دا آغاز ہندا !
بھاویں ہنڈھائے نے اساں
زندگی دے بہت تھوڑھے ورھے
پر جاچ اساں سکھ لئی اے
بکھڑے پڑاواں توں لنگھ جان دی
خار ڈاہڈھے چبھّ رہے نے
خون ڈاہڈھا سم رہا ہے
صدقے میں جاواں
ایہناں سولاں دے
بدولت
رستہ لبھّ لینگے اوہ
ساڈے گھر تکّ دا !
ساڈے پیراں دے نشاناں 'تے
چل کے آویں
راہ مکنگے
منزلاں 'تے آن کے !
اسیں دیندار ہاں
اوہناں سولاں دے
جنہاں دے چبھن صدقہ
اسیں لہو نال لتھپتھّ
پیڑاں دے نشان
الیک آئے ہاں
........تے تینوں
سہج ہو گیا اے
ساڈے گھر تکّ پجنا !
کدے توں روویں
کہ احساساں دی
قیمت نہیں کوئی
تے کدے تیری اکھ بھر آوے
'آلو-پیاج' دی قیمت سن کے !
…………
جھلیا
اجے تاں اوہ وقت آؤنا
جدوں تیتھوں
رو وی نہیں ہونا..
کیوں جو
سنیا
اک وقت آؤنا
جد
اتھرو ہی ہونے
'سبھ توں مہنگا'
اوہ
چٹے پہرن پہن
ہتھاں 'چ پھڑ جھاڑو
مناؤندے نے 'صفائی-دوس'
تے
ہر حیلے
بچاؤندے نے
اپنے چٹے کپڑے
..........تے
بندے نے اخباراں دا شنگار
...........
...........
اودھر
ساڈے پنڈ دے جھنڈو نوں
صفائی کردیاں
لبھدا اخبار دا اوہ ٹکڑا
تاں
نظر جو 'سوال' لے کے
دیکھدا اوہ تصویر
'ددھیا کپڑے تے جھاڑو' دا سمیل
تے اک نظر
اپنے میلے تن نوں
تے
'لباس' دے پھٹے لنگاراں نوں
.....
"اوہ سوالیا نظر"
دھر اندر تکّ چیردی ...
کون دیویگا اسدا جواب ..!؟!
اسیں اچّ-ووستھا دا
دکھاوا کردے ہاں
پر ایتھے
ہنساں دا ملانکن
کاں کردے نے !
اوہدے سر 'تے چھت
'کھلھے اسمان' دی-
پر پیراں 'چ بیڑیاں
اک ایہہ وی تاں ہے
پریبھاشا 'آزادی' دی !
وطن تیرا وی معصوم
وطن میرا وی معصوم
اوہی زمین
اوہی امبر
اوہی ہوا
اوہی پانی
تے اوہی پرندے
پھر کتھوں اگّ آیا ایہہ
سازشاں بھریا جنگل ؟؟؟
مون ہندیاں نے اکھیاں
مون ہندی اے دیوے دی لوء
مون ہندی اے
خوشبو پھلاں دی
مون ہندی ہے قلم وی-
پر
بہت کجھ کہہ جاندیاں نے
مون اکھاں
دیوے دی لوء
خوشبو تے قلم !
آؤ !
سکھ-سمجھ لئیے
آپاں وی
ایہہ 'وچتر بھاشا'
متے کجھ رہِ جاوے
انسنیا تے انکہا !
مہاننگر دے واسیؤ !
کہ تسیں جاندے ہو
تہاڈی تھالی 'چ پئی
روٹی دی گاتھا ؟
کھیتاں توں تہاڈے گھراں تکّ
کویں اپڑی
ایہہ گرم تے نرم برکی ؟
کون جان سکدا
اس مزدور توں ودھ
جسنے تھکے تن
تے ٹٹے من نال
اکثر پرط جانا ہندا
اپنے گھر بھکھے پیٹ !
اس روٹی دے
ہوند 'چ آؤن تکّ
مٹ جاندی ہے
کنے ہی مٹی جایاں دی ہوند !
کھدکشیاں اوہناں دی ہونی !
عمر بھر قرضے دی پنڈ ڈھوندے
قرض -مکت ہون لئی
مٹی نال مٹی ہندے جو
مٹا لیندے نے اپنی ہوند !
........تے اکثر ہی
جد روٹی کھان وکت
ایہناں دے گھریں
خموش چھتاں دے ہیٹھ
چھڑ جاندا ہے
قرضے دا ذکر
تاں
روٹی دی اک برکی وی
ہو جاندی ہے محال !
ایہہ ہے میرے انداتا دا حالَ !
ایہہ ہے میرے انداتا دا حالَ !
سجن جی !
چل دھپّ دا اک ٹکڑا بنیئیں
ہمس بھرے کمریاں اندر
جھات ماریئے
جھیتھاں وچوں...
چل بنیئیں
اک جگنوں آپاں
بناں سیک دے
نگھا-نگھا چانن ونڈیئے !
جاں بنیئیں اک تتلی آپاں
اک پھلّ دا چمن
جا دے دئیے دوجے تانئی !
آ ونڈیئے سجن جیو
مہکاں.
پریت
تے چانن
نہ کوئی ہووے جسدا
حد کنارہ !
لکھ مالی تے لکھ پہرے
روک سکن نہ
ساڈی لے تے تال !
چل سجن جی !
ادھل چلیئے
حد-بندھناں توں پار !
کسے دا سینہ کسے دی سنگین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
کسے لئی سوگی، کسے لئی رنگین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
زخماں توں بن گئے نسور،
پھٹّ ایہدے پنڈے دے
آہاں دبا ہویا حسین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
وفا دا پہرن پہن کے،
تریا سی ولّ رہبراں
پلے پا بے وفائی ہویا ہین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
ناراں دے سپنے، بھیناں دیاں سدھراں
تے امڑی دے چاء
بن ہاؤنکے ہویا غم گین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
محبت دے گیتاں نوں کرکے
پردہ کفن دا ساقیا
'کرم' مویاں دی گنتی 'چ لین،
ایہہ موسم میرے گراں دا ۔
اوہ چاہندے ہن
بلھ سیتے رہن
تے بند ہو جان
باغی سراں-
نہ لگے نعرہ کوئی
ملک بھاگوآں دے خلاف !
چاہندے ہن اوہ
لوک اک نہ ہون
دلاں وچّ سلگدی چنگاڑی
بنے نہ بھامبڑ !
اوہ چاہندے نے ایہہ وی
اہلّ ہو جان ایہہ قدم-
'اک تال' وچّ نہ اٹھن
کدی اچے دراں ولّ !
اوہ کھوہ لینا چاہندے ہن
حق جیؤن دا
حق بولن دا
تے ورودھ کرن دا !
کنا دکھ ہندے
جدوں مزرم ہی
بن جاندے نے اس دھرتی دے آگوُ !
میں ایتھے دیش دھروہیاں دا
سواگت ہندے دیکھیا ہے
جو سیاست دا مکھوٹا پا کے
دشمناں نوں ویچدے نے
اہم دستاویز
تے اپنیاں پشتاں لئی
کردے نے دھن اکٹھا
ویچ کے اپنا دیش !
پورا دیس نظر آؤندے
لاشاں دی منڈی !
دلی دنگے،
گجرات دنگے
اس دی حقیقت !
اسیں چلا رہے ہاں سنگھاسن
'رام راج' دے
نعریاں وچّ !
جنہاں وچوں بوء آؤندی ہے
فرقہ پرستی دی !
ایہہ کرسی دے لوبھی
مایہ دے دیوانے
ستّ سمندر پار
رکھدے نے چھپائی اپنے خزانے !
'بدھیجیویاں' نوں
میری کویتا
باغی لگّ سکدی ہے
شیلی کاوَ-سہج دی
قاتل لگّ سکدی ہے
پر جد سنسد گونگی
شاسن بہرہ ہو جاندا ہے
جد پورا جن گن من
گھر جاندا ہے
گھور ہنیریاں وچّ
پھر للکارنا ہی پیندا
انگاریاں دی بھاشا وچّ !
میزاں تھپتھپا کے
ہو رہے نے فیصلے
پر تسیں چپّ رہو
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی تاں ہے دنیاں دی
سبھ توں وڈی جمہوریات !
ورودھی دل
اکھاڑ کے مائیک
کڈھ رہے نے گالھاں
دکھا رہے نے
جگت-تماشہ
سنسد پورا
سبزی منڈی دا درش !
تسیں چپّ رہو
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی تاں ہے دنیاں دی
سبھ توں وڈی جمہوریات !
اے.سی. کمریاں 'چ بیٹھ کے
طے کیتیاں جا رہیاں نے
غریبی دیاں ریکھاواں
بھکھ دیاں سیماواں
پر تسیں چپّ رہو
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی تاں ہے دنیاں دی
سبھ توں وڈا جمہوریات !
پچھلے سال دے انکڑیاں وچ
کرکے کجھ ہیر پھیر
ہو رہا ہے
غریبی دا سرویکھن
پر تسیں چپّ رہو
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی تاں ہے دنیاں دا
سبھ توں وڈا لوکتنتر !
لوکتنتر ہو گیا ہے
سبسڈی دا حصہ
نشیاں تے نوٹاں 'تے
وک رہی اے ووٹ
بندے سمیت بندے دی متّ
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی ہے دنیاں دی
سبھ توں وڈی جمہوریات !
تہانوں دتی جا رہی ہے
بھکھ توں سرکھیا دی گرنٹی
سکھیا، کم، سوچنا دی گرنٹی
ایہہ وعدے تاں
چون-منورتھ پتراں دی
شان لئی نے
ایہہ کد پورے ہونگے !
بولوگے تاں تنّ دتے جاووگے
ایہی ہے دنیاں دی
سبھ توں وڈی جمہوریات !
ساڈی چپّ
شانتی
سدبھاونا
ہوا دا رخ
اسیں سبھ سمجھدے ہاں کہ
کی سچ ..کی جھوٹھ !
اسیں سبھ جاندے ہاں
بولدے ہاں سوچ سمجھ !
سمجھدے ہاں-
بولن دی آزادی دا مطلب
نجی ہتاں لئی
ویچدے ہاں اپنی آزادی
سکھ لیا اسیں
ترکاں دیاں لوریاں سنگ
کھولدے لاوے نوں دباؤنا
اسیں سمجھدے ہاں
آرتھک لٹّ
تے مافیہ دا خطرہ
اسیں وال-وال بچدے
خطریاں توں پلہ بچاؤندے
طے کردے ہاں زندگی دا سفر
کردے ہاں سدا سمجھوتے ہی
جد کہ
پرتیرودھ ہے لازمی
تے
سنگھرش ہی ہے فیصلہ کن قدم
ٹھلھن لئی علامتاں دا ہڑ
پر کدوں تکّ ؟
کدوں تکّ ڈھووانگے
اپنی روح دی لاش
اپنے ہی موڈھیاں 'تے؟
کدوں تکّ کراںگے سمجھوتے ؟
کدوں تکّ دبانگے
اندر کھولدے لاوے تائیں ؟
مٹھیآں گلاں دی چاشنی 'چ
لپٹے دھرواسے
پا رہے نے ساڈی جیبھ 'تے چھالے
تے کناں 'چ سکہ !
استوں پہلاں کہ
ہوئیے اسیں روح تکّ اپاہج
وسر جائیے
منکھ ہون دا حق
آزادی دے ارتھ
چلو سمجھیئے
کہ
آزادی دی کوئی قیمت ہندی ہے
جو اج اتارانگے
تے آؤن والیاں پشتاں
اسدا ملّ پاؤنگیاں !
کدوں تکّ
کردے رہانگے اسیں
انتظار اس مسیہے دا
جو انبروں اتر آئیگا
تے کھولھیگا
ساڈی مکتی دے کواڑ !
نیانپورن سماج دی
سرجنا لئی
پہلاں سرجنا پینا خود نوں
آؤنا پینا
'سپن-دنیاں' توں باہر !
آدھونک ہون لئی
براڈاں دی لوڑ نہیں
دیسی پہراوے 'چ وی
ہو سکدے ہاں اسیں آدھونک !
آؤ لاہیئے
ذہن توں
غلامی دی پرط !
ادھکجے جھنڈ 'چ
مست ہو-
شراباں پی
مناؤنا 'ویک-اینڈ'
آدھونکتا نہیں !
آؤ کریئے سوچ نوں آدھونک
جو دیکھدی ہے
'پچھم' دے
ہر ورتارے 'چ
وڈپن !
نہیں جت ہونا ہن
موڈھیاں ‘تے شیر کھدوا کے
‘پنجابی-شیر’ ہون دا خطاب !
نشیاں نال
کھوکھلے ہوئے تن توں
نہیں پینیاں
ہن کبڈیاں !
...تے نہیں آؤنا
کسے مسیہے
ساڈی سار لین !
آؤ چیریئے !
اس لبھاونی دھند نوں
تے سرجن لئی
نواں سماج
پہلاں سرجیئے خود نوں !
اک وار..صرف اک وار
ہو کے مکت
سارے 'واد-وواداں' توں-
کر کے ہر بحث نوں ملتوی
آؤ قلماں والیو !
انہویاں 'چ
بھریئے ساہس-
اوہ نہیں سمجھ سکدے
ساڈے 'بودھاتمک' لیکھ-
کرتی..کامے..کمی..کمین..جہے
ناواں نوں دسیئے
کہ
ایہہ ساڈی ہونی نہیں…۔
دوویں ہی حالات
'تپدے تکھڑ دوپیہرے'
تے 'یخ ٹھنڈیاں راتاں'
ناخوشگوار نے
ملوک تتلی لئی-
اے مالی !
تیرے باغ 'چ
'ساویں رتّ' کد آئیگی ؟
اوہ پل
جو جیون دیاں تلیاں 'تے
سدا لئی چپک جاندے نے…
انجھ بھاویں
نہیں پھڑ پاؤندے اسیں
اوہناں کناں نوں !
نہ سانبھ ہونی
مٹھیاں وچّ ریت-
نہ پھڑ ہونے پرچھاویں-
چل تریئے اگلے سفر 'تے
سانبھ کے اوہناں ریت-کناں نوں
جو تلیاں سنگ چپکے نے !
توں لکھیا سی
رات دے سیاح پنے 'تے
جگنوں ورگا
اک ٹمٹماؤندا شبد !
ہنیرے نوں چیردیاں کرناں
دور تکّ پسر گئیاں
بند کپاٹ کھلھدے گئے
اپنے -آپ !
پیراں وچ پئیاں بیڑیاں
کھلھن لگیاں
ہتھاں نوں جو ملیا سی
سراپ بجھّ جان دا
اوہ تانگھ اٹھے
آزاد ہوئے جیون دے
پنیاں نوں پلٹن لئی !
چیتنا 'تے پئی
دھند دی چادر ہوئی الوپ
من دی بے گانگی
دور ہندی جاپے
تیری قلم دا چانن
میرے دھر اندر پسریا
ہنھیر مٹا گیا !
میں ہن پٹنی پلنگھ
تیرے روشن کیتے راہاں 'تے
تے تہہ کرنا ہے
یگاں دا فاصلہ ...!
تھوڑھا چر ٹھہر !
اپنے حصے دی دھپّ
ناں لوا لین دے
اجے سرڑ نال
نویاں لیکاں اگھاڑ لواں
اپنیاں گھس چکیاں
تلیاں 'تے !
کجھ وکت لگیگا-
پر آئیگا اک وکت
جد
تیری پگّ
تے میری چنی نوں
کسے جھکھڑ دا ڈر نہیں ہونا !
پھر بھاویں-
کیسوآں دے بدل بنا لویں
چروکنی بیٹھا رہیں
آگوش دے ویہڑے-
پھیر وکت اپنا ہی ہووےگا !
وکت تاں لگدا ہی ہے
مڑھکے نوں موتی روپ ہون لئی !
انگیار ورساؤندے موسماں 'چ
یخّ ہو گئیاں بھاوناواں-
مکّ گئیاں سنویدناواں
درلبھّ ہندا جا رہا
شبد "منکھتا"…
کسے اک دھرم،
جاتی،
نسل دا خاتمہ
دوسرے لئی بن گیا
'دھرم-کاج' !
کرکے اجیہے کاج
تے اپنے ویہڑے 'چ
مناؤنا جشن
ہن دندا ہے سکون
منکھی جامے 'چ شیطان نوں ۔
ہواواں،
پرندے
عجب جہی دہشت ' چ
سوچدے:
حداں - سرحداں رہت
کنا سوہنا
کنا وشال سی
ساڈا گھر !
پوری دھرتی ساڈی سی
اسیں کدے وی..کتے وی
پردیسی نہیں ساں !
شرنارتھی نہیں ساں !
ایہہ کون ہے
منکھ نامی شے ؟
ایہہ تاں سانوں وی سددی ہے
عجیب جہے ناواں نال !
'پرواسی پنچھی' ....'سازشی ہواواں'
حداں رہت اس دھرت نوں
کنجھ ولوندھر دتا
کہ اپنے ورگیاں نوں ہی
شرنارتھی دسدے نے !
چل نی ہوا !
اچھوپلے جہے گھول دے
ساجھاں دا سنگیت اس فزاں 'چ
چلو وے پرندیو !
گا دیو کوئی گیت محبت والڑا
کھورے ایہہ 'منکھ' وی
ہو جاوے ہواواں جیہا
پرندیاں جیہا!!!
دامنی نے جدوں
دم توڑیا ہووےگا
کنھے ہی لفظاں نے
توڑیا ہونے دم
اوہدے ہونٹھاں 'تے
اوہدی زبان 'تے
....تے
اوہدے ذہن 'تے !
اوہنے ماں نوں کی کہنا سی ؟
اوہدا باپ لئی کی ترلا سی؟
کہڑے شبد سن
جو مکّ گئے
اوہدے مکن نال ...
میں اوہناں شبداں نوں
ملنا لوچدی ہاں
میں لوچدی ہاں
اوہناں شبداں نوں ساہ دینے
تاں جو
سن لئے
اوہدی ماں
اوہدا باپ
اس دے آخری دم دی گاتھا !
اوہدے کولوں لنگھیا
بے غیرت لوکاں دا جھنڈ
سن لئے اوہدی پکار
.....تے کسے ہور دامنی کولوں
لنگھے نہ کوئی
اندیکھیا کرکے !
اوہ جو بے بس
اوہدا ساتھی
سن سکے
اس دا اوہ آخری ترلا
جو شاید اوہنے
کیتا ہوئےگا
کجھ ایہو جیہا ہی
کہ :
ساتھی ! میں تیری ہی ہاں !!
میری پریت دے
سچڑے موتی
چاہیا سی
تیری ہی جھولی ڈگنا
پر کلمونہیں راہیاں
میری پریت نوں جوٹھ بنا دتا !
میرے تن دا
میری روح دا
کجن لاہ دتا !
پر میں ملانگی تینوں
اپنے اسے جلوء 'چ
اسے ہی شدت نال !
ساتھی ! توں میرا انتظار کریں!!
کون کہندا کہ
مہنگائی ہے اس دیش 'چ ؟؟؟!!!
کنی سستی ہے ایتھے
انجمی دھی دی جان -
لاچار عورت دی عزت -
کسان دی جنس -
مزدور دی دہاڑی -
شہید دی قربانی -
غریب دی ووٹ
تے ساڈی ضمیر-
مہنگی ہے تاں بس
جوان دھی دے
داج دی ووستھا -
ودیا دیاں دوکاناں 'تے ملدی
'گیان' دی گتھلی -
انصاف دی 'خیرات' -
کلی، گلی، جلی
تے جاں بس!
ہوا ، پانی تے ریت -
انجھ بہت سستی ہے ایتھے
جان تے ضمیر !
اج دے کنئیا دے ہتھ
مکھن دیاں مٹکیاں لئی نہیں
حقاں لئی اٹھنگے-
اج نہیں بھنیگا اوہ
گوپیاں دے گھڑے
اوہ تاں بھنیگا چرستے 'چ
اکھوتی منوتاں دا بھانڈا-
ہن بنسری وجا
نہیں رجھاؤنا اس نے
محض گوپیاں دا من
ہن تاں اوہدے
کھروے بولاں وچلے ترک نے
جگاؤنا ہے عوام نوں-
اج اوہ 'راسلیلا' نہیں
'بودھ لیلا' رچائیگا !
پھر بنیگا کوئی نواں راجا
پھر ہووےگا راج تلک
پھر سجنگے چونک
نکلنگے جلوس
گونجنگے بینڈ-واجے
نچیگی پرجا
ہوویگی پھلاں دی برسات
راج مدّ نال
اچے ہونگے
مستک چاپلوساں دے
...تے
کچل دتے جانگے
اسہمتی دے سر
وجی جلوس تھلے !
(نویں سال دی آمد 'تے
عرضوئی سچڑے سورج نوں :
ہے سورجا !
وے چانن دیا کٹوریا !
پریتاں سنگ پروتیا !
رشنا دے دھرت دا
ہر اک کونا...
کوئی نقر رہے نہ وانجھی
تیرے نور توں. ..
اس دیہلیز 'تے وی اپڑ جا
جتھے چراں توں دستک نہیں ہوئی...
دے جا کرناں دا چھٹا
کمیاں دے ویہڑے...
جھاک وے توں جھیتاں-جھروکھیاں وچوں
کالکھ بھرے 'کمریاں' اندر ...
کر وے روشن من دی ممٹی...
وکھا دے اپنے تیز سنگ
دھرت دے ہر بشندے نوں
'ونڈیاں-رہت' سماج !!
اس 'رام-راج' 'چ
ازازت ہے دنگیاں دی
بلاتکاراں دی-
ازازت ہے
فرقو اگّ لاؤن دی-
ایتھے 'انصاف' دے بوہے 'تے
دتے جاندے نے
پیڑت نوں چپّ رہن دے آدیش-
ایتھے ہن لوڑ نہیں
گھناؤنے کرم لئی
لکویں تھاواں دی-
'ہائیوے' 'تے وی
نروگھن دے سکدے ہو انزام-
'سرکھیا-پربندھ'
ہر سمیں مکمل نے
دنگاکاریاں
تے بلاتکاریاں لئی-
نردھارت نے ایتھے
'دیشبھگتی' لئی ماپدنڈ
ایتھے مانووادی نہیں
'راشٹروادی' ہونا لازمی ہے ...!
مورتھل-کانڈ پیڑت
جسدی مڑ کدے
سویر نہیں ہوئی
کدے چیکدی
کلپدی
اپنا ہی چہرہ نوچدی
سر پٹکاؤندی
کندھاں سنگ ٹکراؤندی
اچنچیت
چپّ ہو جاندی
پتھرا جاندی
اوہدی نظر...
ہنجھوؤں سکھنی
ڈور-بھور تکنی...
اپنے جیہی
کسے پیڑت نوں ویکھ
بناں جبانوں
درد ونڈاؤندی...
اسنوں گل نال لاوندی
پھر فٹّ پیندی
چیک-چیک کے
بے سدھ ہندی...
اس ہنیری رات توں مگروں
اوہدی کدے سویر نہ ہوئی
ماں دسدی سی اسدی
ہن نہیں کدے اوہ
کھڈاؤنیاں خاطر روئی...
ہن اوہ 'گڈی' گمّ رہندی ہے
کدے اچانک راتاں نوں پھر
چیک مار کے اٹھ بہندی ہے...
ویکھ چپھیرے 'رات کالی'
ماں دی چنی وچّ لک جاندی...
عنبری اڈن دی رتے
اک کمرے تکّ سمٹ گئی ہے...
کاش ! ایہہ کوئی بھیڑا سپنا ہندا
سپنا ہندا تاں ٹٹّ وی جاندا
اثر اسدا مکدے- مکدے
مکّ وی جاندا...
ایہہ حقیقت سپنیوں بھیڑی
اس رات نوں ڈھلن نہیں دندی
نہ مکن والی رات ایہہ چندری
کیہی کالکھ بھر گئی
الڑپنا اس الڑ دا کھوہ کے
اک پھلّ نوں پتھر کر گئی
تسیں 'شکتی' تے 'آزادی' دا
دوس مناؤندے رہے
شاسک رہے جشن مناؤندے
نشے وچّ 'اوہ'
اتشاہ وچ 'تسیں' !
نظارہ مدہوشی دا
پسریا رہا
تے ادھی رات تکّ
لتاڑدا رہا
اک پاگل ہزوم
سچ نوں پیراں طلے-
تے اوہ رلدا رہا
ڈانس-پھلور 'تے
نقارے بھرن وانگراں !
سچ کتے چیکدا رہا
اک نقر 'چ بیٹھا
تے دیر تکّ
دبدا رہا
بے سرے راگاں دا شور
گگن دمامے دی تال نوں
پر سنیا،
ہر رات دی
سویر ہندی اے !
سچ دے ساہ
اجے چلدے نے-
اوہ اڈیکیگا تہانوں
تہاڈی ہوش پرتن تکّ !
اس نقر ''چوں
پھر گونجیگی
گگن دمامے دی تال
پھر اٹھنگے
کجھ ہتھ
گگن دمامے دی تال 'تے !
کجھ سازشاں وی بننگیاں
کرن لئی بے سرا
اس تال نوں
توڑن لئی
ایہناں ہتھاں نوں !
ظالم پھر کھیڈیگا
خونی ہولی
پ..ر
اسیں پھر اگاگیں
اس دھرت ''چوں-
دسّ
پھر کتھے دبینگا او ظالماں
ساڈی اس دھرت نوں !!!؟؟؟!!!
| |
