دلا بھٹی بابو رجب علی
دوہرا
گھٹّ-گھٹّ پیلو دوستو، وگے علم دی نہر ۔
وار دلے رجپوت دی، گون کھڑوتے شاعر ۔
دو بھاگ چھند-1
جدوں اکبر سی دلی دی گدی تے،
انیں دنیں پے گیا وکھت لدھی تے ۔
اگڑی فرید معاملہ نہ تارتا،
صدقے لاہور بادشاہ نے مارتا ۔
لے گیا سیس بادشاہ دلی نوں کٹّ کے،
بھری کھلّ پھوس دی لاہور لٹکے ۔
جدوں سیس مار تلوار ڈنگ دا،
میہرو سی پٹھیر دلا دودھ چنگھدا ۔
جہڑی اکبر بادشاہ دی رانی سی،
شیکھو ادی گود 'چ دلے دا ہانی سی ۔
لوڑ پے گئی دھولریں چنگھون والی دی،
چنگے خاندان دی زنانی بھالی دی ۔
کسے دسّ پاتی بادشاہ سیانے نوں،
اپڑے نہ کوئی پنڈی دے گھرانے نوں ۔
سروں ننگی عورت فرید خان دی،
گدڑاں توں چترے بنون جاندی ۔
مڈھلے دلیر بھٹیاں دے تلکے،
سدّ لی لاہور اسوار گھلّ کے ۔
کڈھ کے تے وٹّ پچھلے کرودھ دے،
لے لیا سہزادا شیکھو وچّ گود دے ۔
دناں وچّ دودھ دی نہر وگّ پی،
سجا 'مما' سیکھو نوں چنگھون لگّ پی ۔
دنا وچّ بھلّ گی پرانے غم جے،
سیکھو شاہ نوں دلے دے اتوں دی سمجھے ۔
کھبی چوچی، ماتا دی دلے نے چنگھلی،
کھچی پھرے پتّ نوں لگاکے انگلی ۔
'رجبلی' ویکھ روح پتا دی بھڑکے،
آیا اک لدھی نوں خواب تڑکے ۔
دوہرا
سپنے دے وچّ رات نوں، گئی زنانی دہل ۔
دتی جھڑک فرید نے، ہوگی پٹ-پٹ گھائل ۔
ڈوڈھا چھند-2
لدھی تائیں آئے سپنے ڈرامنے، ستی لاہور دے قلعے ۔
آکے روح فرید دی کھڑوگی ساہمنے، پتی ناراض ہو ملے ۔
ادھلاں پنڈی نوں چھڈکے تے بھجیاں، تری اڈاکے کھڑکی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
بیٹھ جا حرام کھورے جاکے چکلے، میں نج نوں ویاہی سی ۔
بھٹیاں دے آئی کیوں چنڈال شکلے، تے ذات دی جلاہی سی ۔
ویری دا حرام مال خاکے رجیاں، پھٹاں تے لون چھڑکی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
پھردی بازار 'چ کھڑوندی سنڈھیئے، نی چککے سپولیا ۔
کھبا مما سیکھو نوں چنگھوندی لنڈیئے، پیاکے فیم گھولیاں ۔
سیکھو شاہ نوں چوچیاں چنگھاویں سجیاں، ہندی کسے دی تڑکی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
کھلڑ فرید دا بھریا ویا پھوسدا، اکھاں دے موہرے لٹکے ۔
سجا 'مما' ویری دا پتر چوسدا، لڑکا میرا بھٹکے ۔
نیں 'چ بیڑی ڈوب دندیاں کچجیاں، کری دی رڑ-رڑ کی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
اچے خاندان نوں لگالی لیک نی، اکھیں ڈبی دے کجلے،
تینوں دودھ ویری نوں چنگھونا ٹھیک نی، لاہور آکے کھجلے ۔
غماں دیاں ڈھیریاں دلاں تے بجھیاں، دندی وڈی وی بھڑکی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
دھکے کھاندی پھردی پنڈی دی رانیئے، سنبھال جاکے جھگے نوں،
ککھوں ہولا کرتا غرق جانیئے، 'بابو' فرید اگھے نوں ۔
کر پتّ گبھرو چنگھاکے مجھیاں، پھریں کدھر دھڑکی ۔
سپنے 'چ بولیاں لدھی نوں وجیاں، مرے پتی نے جھڑکی ۔
دوہرا
بولی ماری کنتھ نے، مڑ مڑ شرماں اون،
سجا 'مما'، پتر نوں لگگی پھیر چنگھاؤن ۔
دو بھانت چھند-3
جدوں روح جھڑکگی کنتھ کبے دی،
کور نوں پھڑاتی بوبی 'ممے' کھبے دی ۔
سیکھو لگا سال 'چ بہن ڈھلا جیا،
دلا پھرے رڑھدا گھکر بلا جیا ۔
دوجے سال بول بولدے لڑکّ دے،
پون اتے چامبڑاں لدھی دی ہکّ دے ۔
سیکھو کھڑ سکدا بغیر باہی نہ،
دلا بھجیا دینودا کسے نوں ڈاہی نہ ۔
چڑھی تیجے سال دی گھڑی سلکھنی،
لگّ جاندے چھکن مہیں دی مکھنی ۔
خاکے تے چھٹانک سیکھو منہ نوں پھیر دے،
دلا تاں لگاوے گاچھے سیر-سیر دے ۔
چوتھے سال رسگے سجائیاں بلھیاں،
لیاتے ماں نے ڈنڈے تے رنگین گلیاں ۔
کھچّ-کھچّ ماریاں دلے نے بگھاں جی،
سیکھو شاہ دے مکھ 'چوں ڈگن جھگاں جی ۔
لیاتی سال پنجویں مڑھا کے گیند جی،
دناں 'چ خوراک کھوا چڑھاتی پیند جی ۔
دوویں شیر اک-دوسرے توں کاہلے جی،
سیکھو سر کرتے دلے نے پالے جی ۔
چھیویں سال لگے کھیڈن کبڈیاں،
دگّ-دگّ وجن جمی تے اڈیاں ۔
سجا 'مما' لدھی نے چنگھاکے پالیا،
ماریا سیکھو چکّ کے دلے ڈھاہلیا ۔
ستویں برس میں غلیلاں چکیاں،
کھیڈ دے شکار سی اڈوندے پھکیاں ۔
'بابو' ہتھ سیکھو دے کمبن اک جے،
وال ودھا دلے دا نشانہ ٹھکّ جے ۔
دوہرا
اکبر آن لاہور میں، لالیا سی دربار ۔
کشتی کردے بالکے، کھاڑے دے وچکار ۔
مکند چھند-4
بادشاہ نے لا لیا دربار آن جی،
لیا دوہاں جنیاں دا امتحان جی ۔
سیکھو ڈھلا دلا کھا خوراک کاہلا ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
'کور'، نال پتّ لدھی دا گھلالیا،
پنجاں منٹاں 'چ سی، دلے ڈھاہلیا ۔
دھرتی تے وجیا موراں دا وچالا ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
اکو ہی عمر دوویں اک میل دے،
پھیر دوویں بالک کبڈی کھیل دے ۔
سیکھو سر کرتا دلے نے پالا ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
کہے توں غلیلے تے غلیلاں چکیاں،
چوٹاں لوندا پندراں سہزادے اکیاں ۔
جانودا نشانہ نہ دلے دا اعلیٰ ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
مگروں بھجاتے دوویں وچّ ریس دے،
سیکھو ڈگیا گوڈے جے چھلے گئے ایس دے ۔
دلا اگے لنگھ گیا گرم پھالا ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
سجا 'مما' دلے نوں چنگھاکے پھلی توں،
گلّ نہ فرید دی دلاں توں بھلی توں ۔
'رجبلی' کرجو پنڈی نوں ٹالا ہے،
سجے، کھبے مومے دا فرق باہلا ہے ۔
دوہرا
منّ نموشی اس نے، نہ کچھ پایا مونچھ ۔
لدھی اٹھ سویر نوں، کرے لاہوروں کوچ ۔
دو بھاگ چھند-5
وار دلے راٹھ دی، سناواں ہورنا،
سورمے دے گون چ مچونا شور نہ ۔
کیہنوں دسے دل دی بھڑاس کڈّ کے،
پنڈی وچّ پونہچ گی لاہور چھڈّ کے ۔
گھرے آکے پڑھن بہا تا دلے نوں،
ایویں کاہنوں التی بنونا کھلے نوں ۔
دلا پچھے کر قاضی نوں سلام جی،
کویں چھیتی نکلے بندے دا نام جی ۔
بھلیائی وچّ لگّ جاندا جھٹّ لے،
چھیتی اگھا ہونا بدنامی کھٹّ لے ۔
ہار-ہنگ کرے نہ لدھی دا شیر جی،
گوڈیاں تھلے لے لیا ملانا پھیر جی ۔
جیہڑے 'رول' نال منڈیاں نوں کٹن جی،
اوہی لگّ جاندے قاضی تے چھٹن جی ۔
قاضی دی حجامت کرائی سجری،
ٹوٹن 'چ ماردا گھکا کے بجری ۔
تے گھسنّ نالدیاں منڈیاں نے ٹیک تے،
مار-مار ملاں دے جباڑے سیک تے ۔
ویہڑے 'چ گھڑیس منہ مٹی سے بھرتا،
گلّ کاہدی قاضی مرناؤ کرتا ۔
منڈیاں 'چ کھیڈ دا بنا کے ڈھانی نوں،
راضی سورمیاں دی سن کے کہانی نوں ۔
جویں نکا ہندا کھیڈ دا دہود سی،
ہر ویلے پائی رکھدا کھرود سی ۔
کوئی موہرے کرے نہ مڑک ہنڈی دے،
رکھدا مچائی چھور وچّ پنڈی دے ۔
کھوہ دے اتے بیٹھ کے جماوے تڑیاں،
مارکے غلیلے بھنّ دیوے گھڑیاں ۔
توڑیاں 'چوں جان پیندیاں تتیریاں،
پانی نال بھجّ جاندیاں گتیریاں ۔
'رجبلی' جاندیاں لدھی دے بوہے تے،
چل تینوں ٹھیکرے وکھائیے کھوہے تے ۔
دوہرا
زیلدارنی کول جا، بڑیاں ری-ری کرن،
توڑے توڑے کل دے، کس ودھ پانی بھرن ۔
جھوک چھند-6
دلے نال چھوہر رلگے دلے دے دھڑیاں دے ۔
ٹھا-ٹھا کر چلن غلیلے کھوہے پر کھڑیاں دے ۔
سار-پار مورے کرتے وچّ دی کلّ گھڑیاں دے ۔
پنڈ دیاں ناراں آ کے لدھی نال جھگڑدیاں ۔
پیراں تے ڈگیاں متھے دھرتی تے رگڑدیاں ۔
پاڑتے قاعدے سارے مسجد دیاں پاڑھیاں نے ۔
چھاپیاں تے ٹنگتی جندڑی کل دیاں اجاڑیاں نے ۔
تکڑیاں دے آسرے تے کٹنے دن ماڑیاں نے ۔
ساڈا نوار سنسا کل دے کم سارنی اے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
لوکی کنّ پرنے ستی باقی دیاں گاواں دی ۔
التی پتّ جھڑکے گھورے منّ دے گلّ ماواں دی ۔
پرسوں دی بھادی بن گی چڑیاں تے کاماں دی ۔
پھردی مڈھیر چامھلی جھاڑی لنگ ککراں دی ۔
کھوہے آوی لگگی ٹٹیاں ویاں ٹھکراں دی ۔
مارے غلیلے گجوی دلے دا لشکر جی ۔
توں وی گلّ ٹال دندی لدھیئے ہسّ کر جی ۔
اتھے کی ٹنڈیاں لینیاں رجتاں نے وسّ کر جی ۔
ہتھ نوں ہتھ وڈھّ-وڈھّ کھاندا تاری دے تارنیئے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
کچھڑ بہہ جھاٹا منّ دے کردے وران جی ۔
اٹھکے تے واڑ لگگی کھیت نوں کھان جی ۔
تکڑے دا ہاسہ ہو گیا ماڑے دا واہن جی ۔
کلّ دے دھریائے مردے بچے چچلیوندے اے ۔
اوہ وی وچّ جگدے بندے جہڑے پوؤ لوندے اے ۔
تیرا پتّ چاملیا ویا ٹپکے ٹکّ پھڑدا نی ۔
قاضی دے رول 'منائے' ٹوٹن وچّ جڑدا نی ۔
کرڑے ہتھ لگیاں باجھوں چھوہر نہ پڑدا نی ۔
مار کے مٹھے پوچے تپیاں نوں ٹھارنیئے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
کھچّ کے غلیلے مارے چاڑھ کے چلا نی ۔
ایہدے درجودھن وانگوں دھون وچّ کلا نی ۔
مل گیا کوئی بھیم بہادر کردوگا ڈھلا نی ۔
اوہنے تاں اک نہ جھلنی مل گیا برابر دا ۔
ورج انوکھے پتّ نوں سارا پنڈ عابر دا ۔
نکلے نہ پولے پیریں وگڑیا ویا بھوت نی ۔
رمبے تے منڈے آؤندے چنڈے وے سوت نی ۔
ویکھ کے بڑھیاں آکھن آگیا جمدوت نی ۔
چاہڑیا جھملاکے سر 'تے پنڈ نوں دھرکارنیئے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
اکھاں نال ویکھ جاکے کھوہے دی تیکر نی ۔
بھنّ کے کلّ توڑے کرتے چیکر(کیچر) پر چیکرنی ۔
پیراں وچّ وجدے پھردے بھجے وے ٹھیکر نی ۔
بھانڈے کلّ بوڑے کرتے لہگے کرینڈل جے ۔
پندراں ویہہ پنڈ 'چوں لڑکے رلگے سنگ سینڈل جے ۔
ہوؤُ ودھ چار رتیاں دلا فرید توں ۔
گورو توں رہِ گیا کچھ نہ رہنا مرید توں ۔
کوہیا جاؤ بقرا پہلاں تیرا بقرعید توں ۔
(پھیر)پیڑھی ہیٹھ سوٹا پتدے جند ہدھارنیئے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
ناراں دے بھنّ تے بھانڈے بھرے ساگر دے ۔
گھروں کڈّ اک-اک کلّ نوں تامبے دی گاگر دے ۔
رنڈیاں دے پتر لدھیئے گھوڑے سداگر دے ۔
ویہاں وچّ کددے پھردے کردے نت التاں نی ۔
پھوڑیاں وانگوں امبھگے بھینے بڑیاں دے کلتاں نی ۔
ویکھی نی ویربانی تیرے جیسی خچری نی ۔
سیکھو نوں دودھ دے کھبیؤں اکبر توں بچری نی ۔
پاڑنی کال چھری نے، 'بابو'، جیوں کچری نی ۔
چورے چترائی کرنی وچنا توں ہارنیئے ۔
اجڑ جو نگری تیری پنڈ دی سردارنیئے ۔
دوہرا
لدھی ماتا آکھدی، جاں گھبرائی جان ۔
کل نوں لیجیو گاگراں منڈے برے شتان ۔
منوہر بھوانی چھند-7
آئیاں کل ناراں رل، ماتا لدھی پیگی گل،
گئیاں ویکھ کے تے بل ۔ نی بھراواں پٹیاں ۔
گالاں دے کے لدھی نے جھڑک سٹیاں ۔
لدھی بولی ہو کے کوڑی، کیوں مچائی بوڑھی-بوڑھی،
دو-دو پیسے آوے توڑی ۔ نی رکھوگاں جیرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
کیہدی بھجگی پوچھاک، پھروں بنیا چلاک،
تھوڈے تیراں تیراں جوآک ۔ چھیڑ چھڑے بگدا،
میرا دلا کھیڈ دا چنگا نہ لگدا ۔
سبھ بہجو گھر ٹکّ، کیوں تپائی میری ہکّ،
کلّ لیجو اک-اک ۔ گاگر سویرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
آکے چھیڑے جنگ نامے، نی نچوڑ لو پجامے،
نت دینے نہ علامے ۔ میرے ناتھ پتدے،
سارے وال پٹّ کے وگادوں گتّ دے ۔
نہ پڑھوندا قاضی-پاجی، سکھ دا دھنش بازی،
ہوواں ویکھ ویکھ راضی ۔ میں بچے دے چہرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
لے کے ہتھ 'چ غلیلاں، کھیلن نیانے کھیلاں،
پہلاں چھیڑن بہیلاں ۔ پجّ کے خچریاں ۔
اینا تھوڑا مار کھان توں بچ گیاں ۔
نہ وکھونا مینوں روکے، رکھ لوں غلیل کھوہکے،
میں ہٹادوں غصے ہوکے ۔ پتر بگھیرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
جنا-کھنا لیندا گھیر، ماردے گدڑ لیر،
شیر تھاں تے جاندے ویرھ ۔ اتہاس لکھدے،
پیو دے پتّ جنگ دے نچھانے سکھدے ۔
سورویر لیندے ویر، نہ ہٹون پچھے پیر،
چھڈّ کے میدان کیر ۔ بھجّ جاندے ڈیرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
دیکے ناراں نوں وگوچے، تے لگاوے پتّ چوچے،
ماں نے مار مٹھے پوچے ۔ موڑیاں زنانیاں ۔
اوہو کبے باپ والیاں نچھانیاں ۔
کرے 'بابو' جی گرینا، تے جہان دیوے میہنا،
اہنے نہ کٹن دینا ۔ وتّ(وکھت) اکھیرے نوں،
جھڑکیو نہ میرے الک وچھیرے نوں ۔
دوہرا
گاگر بھنتی شیر نے، کرے موگھرے چار ۔
رو-رو ہرکھی ڈومنی، رہی تہانے مار ۔
ترکاں مارے ڈومنی، جم کیوں پیا کموت ۔
قید بگیراں چھوکرا، ایہہ نہ اؤنا سوت ۔
شبد طرز-8
1
مارے ترکاں مراسن کھڑکے، کدھروں کموت جمیاں ۔۔
ساتھوں لویں درسیساں جھ(ت)ڑکے، پیو دے وانگ جاویں ڈمیاں ۔
لاش نال رسیاں دے جوڑی، قلعے موہرے کھاوے جھٹکے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
2
ہالہ دین دا نام نہ لیندے، بادشاہ بنائیاں پھاکڑاں ۔
رسی بل جے ویچ وٹّ رہندے، سکیاں وکھوندے آکڑاں ۔
خالی چھڈّ گیا فرید بھنگوڑی، دلی نوں سیس لیگے کٹّ کے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
3
سیانے آکھدے رڑے ننگ عاقی، تیری ساویں گلّ نکیا ۔
باپ مارتا چھڈیا کی باقی، ادے نال جاکے مکیا ۔
ماتا لگگی چنگھاوی بوڑی، ربّ نے بگاتے پٹکے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
4
لکھے بھاوی دے لیکھ مستک تے، وانگ درجودھن دے ۔
جہڑے سورمے مرن بیبا حق تے، ورج رہے اودن دے ۔
لدھی مغلاں بنا لی چوڑھی، آپ وچّ مارے پھٹکے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
5
استاد دے لپھیڑے مارے، ساہمنے جماعتیاں دے ۔
کلھ کرے کی بے شرماں کارے، نال دیاں چواتیاں دے ۔
کھوہ تے لگی ٹھیکریاں دی روڑی، عورتاں دے بھنے مٹکے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
6
علی راء نے پھڑاتے دوویں، کرکے لاہور چغلی ۔
نال چڑھگے رسالے مغلی، وجدے نگارے مغلی ۔
'بابو' جواں نہ کہانی کوڑی، ماں توں پتہ لے-لے ہٹکے ۔
پیو دے بھری وی کھلڑ وچّ توڑی، پاجیا لاہور لٹکے ۔
دوہرا
گلاں لگیاں کوڑیاں، آوے شرم نہیت ۔
ماتا کولے آن کے، دسدا کل ہکیت ۔
اؤڑا چھند-9
شرم نال جاندا گیندا، آگیا گھر ڈگدا ڈھہندا ۔
میہنیاں نے اندر پھوکیا، لدھی دے کولے کوکیا ۔
میں نہ ماتا جھوٹھ بولدا، تے کل لاڈ وڈیائیاں بھلیاں ۔
سنی جاں گلّ، دوویں اکھیاں بھٹکّ دینے کھلیاں، سنی جاں گلّ ۔
کھوہ تے گلیلیں کھیلے، گاگر وچّ وجے غلیلے ۔
نندی مراسن جیہڑی، اوہ نے گلّ پچھلی چھیڑی ۔
ڈومنی نے طعنے مارکے تے تکھی-کردکھی کالجے واہی ۔
بندیاں دے وچّ، میری چھوت مراسن لاہی، بندیاں دے وچّ ۔
دسدی بدمعاش مقالے، اکبر دے دب لے حالے ۔
سامبھے ربّ باپ دادے، تیرے وی اوہی ارادے ۔
ڈسک لگاؤندی دھندڑے تے، مینوں گھالاں ڈومنی کڈھیاں۔
مرن جوگا، آکھے پھاہا لوے چکّ اڈیاں، مرن جوگا ۔
سن کے تے طور ککارا، اوتھے پنڈ جڑ گیا سارا ۔
وڈیاں دے مارے میہنے، کہندی ٹٹّ پینا نیہنے ۔
چل کے تے پچھ لے کتوں، ماں میری جھاڑ وی دین اگاہی ۔
بندیاں دے وچّ، میری چھوت مراسن لاہی، بندیاں دے وچّ ۔
سکھن گئے لون نشانے، پن تے میرے دادے-نانے ۔
چھوہر کلّ جاندے ٹپی، چنگوں کھنب میری ٹھپی ۔
شاہ نے تیرا باپ مارتا وے، بھری کھلڑی پھوس نال لٹکے ۔
قلعے دے اگے، ماں توں پچھ لے بے شرما ہٹکے، قلعے دے اگے ۔
پھردا نکّ وڈھیا جیوندا، بابل دا ویر ویاؤندا ۔
چڑیاں تے دھر لیا دتھا، اکبر نال لالے متھا ۔
اسدا کریں مقابلہ وے، جیہنے گڈّ لی لاہور وچّ پھاہی ۔
بندیاں دے وچّ، میری چھوت مراسن لاہی، بندیاں دے وچّ ۔
مینوں 'ماں' نندی آہدی، تھوڈی رجپوتی کاہدی ۔
'تیری' ماں آکڑ والی، مغلاں نے گولی لالی ۔
زورور لیگے دھکّ کے جی، جاکے کر لیا مقام لاہور اے ۔
قلعے دے وچّ، رہی راجے دا چنگھوندی کور اے، قلعے دے وچّ ۔
لاہنت دھرکار نکمیاں، بھٹیاں دے نج نوں جمیاں ۔
ڈبکے مر نگھر جانیاں، مغلاں دا جوٹھا کھانیاں ۔
پنڈ زیلدارنی بنی جی، کرے رانی دی ٹہل جلاہی ۔
بندیاں دے وچّ، میری چھوت مراسن لاہی، بندیاں دے وچّ ۔
'بابو' جی کھولھ ہکیتاں، کردا شریک شکیتاں ۔
علی راء ویری ہڈدا، ہتھاں تے دندیاں وڈھدا ۔
اوہدے نال جا کے ٹکراں جے، کتے ربّ نے کرا تے میلے ۔
جنگل وچّ، پار کڈھدوں پنڈے 'چوں سیلے، جنگل وچّ ۔
ہویا جے پیو دی بند میں، نہیں لکونی جند میں ۔
چنگھیا جے ماں دا دودھ جی، اکبر نال کرلوں یدھ جی ۔
گن-گن لیلوں بدلے میں، جاؤں دلی نوں مچون تباہی ۔
بندیاں دے وچّ، میری چھوت مراسن لاہی، بندیاں دے وچّ ۔
دوہرا
لدھی ماتا آکھدی، سولاں آنے ٹھیک ۔
بدلہ لیلیٰ باپ دا، لگے قلاں نوں لیک۔
دو بھاگ چھند-10
لدھی کہندی بچیا تمام سچیاں ۔
ویر لیلیٰ چھاتیاں ٹھرن مچیاں ۔
لوہے جیسی پکی گلّ جھوٹھ نہ ذرا،
تیرے دادے لال خاں، جلال دو بھرا ۔
رون ڈیہگی نیر نہ اکھاں دا تھمیاں،
تیرا باپ سی جلال خاں دے جمیاں ۔
لال خاں دے گھرے پتّ ہویا راء-علی،
علی راء فرید دوویں اکو جے بلی ۔
لٹ-لٹ کے سنیار تے کراڑ وی،
نت دھاڑ مارکے لیاؤندے دھاڑوی ۔
تے شریک اک-دوسرے دی سہن نہ،
اک میان دو-دو تلواراں پین نہ ۔
کسے گلوں جوت دوہاں دا کھڑکیا،
'پتی' علی راء نوں کٹّ کے دڑکیا ۔
چھڈّ جائے نگری ہرکھ منیاں،
اوہنے جاکے گڑ سی 'گندھالی' بنیا ۔
علی راء نے رکھی گلّ وچّ دل دے ۔
بادشاہ نوں گھوڑے لے لاہور ملدے ۔
اک گلّ پتّ بھلّ گی وچالیوں،
تیرے پیو نے دیتا سی جواب ہالیوں ۔
جاکے کوکے جڑتے شکائت کرتی،
معاملہ فرید گھرے جاوے ورتی ۔
اک دن ستے نال سی آرام دے،
لتھے آکے کٹک ادالے گام دے ۔
ہوگے سی نسارو بی بدی دے بوئے وے ۔
باپ پتّ پھڑ لے شرابی ہوئے وے ۔
گلّ کی کسوتیاں کبیلے چھیڑیاں،
لیگے سی لاہور وچّ لاکے بیڑیاں ۔
وچّ پھوس بھرتا لہاکے چمڑی،
سیکھو دی 'چنگھاوی' لا لی تیری امڑی ۔
ایہو دارو میرے وے غماں دے تاپ دا،
ویر لے-لے بچیا فرید باپ دا ۔
سری وڈھّ لینی عالی راء خراب دی،
اک مٹی روے چڑھی وی شراب دی ۔
گٹھّ-گٹھّ ڈکرے بنا کے چھوٹے وے،
ڈادھی ٹنگاں-باہاں دے بنا کے ٹوٹے وے ۔
گیند سٹ اسدی سری دی مڑکے،
پنڈ وچ کھیڑدے پھرن لڑکے ۔
'رجبلی' اگوں دی نگھادے لال جے،
پھیر ٹھنڈ پیجے ماں بڈھی دے کالجے ۔
دوہرا
لدھی ماں نے پتّ نوں، کرے کرارے قول ۔
آگیا جوش سریر نوں، جویں ابلدے چول ۔
دو بھاگ چھند-11
ہار گندے پھلّ بے-شمار چنکے،
سورمیاں دے رونگٹے کھڑن سنکے ۔
لدھی جدوں کھولھ تے پرانے پڑدے،
سن روجھے جاندے سی دلے نوں چڑدے ۔
چنگیا انکھ والی ماں دے دودھ نوں،
جوش آگیا بھٹی راجے دے بجود نوں ۔
کھا شرم ہو گیا تیار پیر تے،
چڑ جاندا گبھرو پیو دے ویر تے ۔
'بار' وچّ علی راء شکار کھیڈ دے،
دشمن گھیر لیا بھٹی نے ٹیڈ دے ۔
مارے للکارے جدوں نیڑے آن کے،
علی راء کھڑو گیا دلے نوں سیان کے ۔
جس ویلے اکھ سورمیاں دی لڑی اے،
ہوگی جھنڈ دھون تے دوہاں دے کھڑی اے ۔
بھٹیاں دی جند اکو خاندان 'چوں،
سورمیاں نوں میہنا بھجنا میدان 'چوں ۔
لگے تلواراں دے جراکے پین جی،
ٹکرے اکو جے نہ سکھالے ڈھین جی ۔
دوہیں جدوں رتّ 'چ نہاکے لبڑے،
گلّ اک جنے دے مرے توں نبڑے ۔
علی راء نوں مار لیا اخیری پتے اے،
دن ڈھلے مل گی دلے نوں پھتہے اے ۔
گھوڑے اتے لوتھ لدّ لی شریک دی،
لدھی کھڑی اتے بوہے دے اڈیک دی ۔
ویکھ کہندی شواشے جنیدیاں پترا،
وڈّ کے شریک دا بناتا کترا ۔
ہٹے نہ ہٹایا ایتنا کٹھیٹھ سی،
ٹنگاں-باہاں ڈاہتیاں بھٹھی دے ہیٹھ سی ۔
گیند کچا سوت لے سری تے مڑ لی،
پھیر کھونڈی بھٹی نے ہتھاں 'چ پھڑ لی ۔
پورے سٹھّ-ستر جوان ہونے اے،
ویہاں وچّ وجدے کھدو نوں ٹونے اے ۔
تنّ پہر کھیڈ-کھیڈ کے گزارتے،
پین کھونڈے گیند تے دلے دے وار تے ۔
مار-مار کھوپڑی اڈاتی ادھی اے،
'رجبلی' ونڈدی پتاسے لدھی اے ۔
دوہرا
ڈاکے مارے سورماں، لٹ لیا دیش تمام ۔
سارے ہو مشہور گیا، جوان دلے دا نام ۔
بیگم دا سر کتروا، لٹ لیا کل اسباب ۔
شاہ نوں خبراں لگدیاں، ہو گیا بھج کباب ۔
گڈی چھند-12
اکبر دے سکائتاں ہوئیاں، لدھی 'ماں' راٹھ دیاں ۔
میدا کھتری کچہری کوکے، دبلی بجاجی لکھ دی ۔
لٹیا گھوڑیاں دا سداگر جیہڑا، سٹتی لکھا کے عرضی ۔
رانی کونج کرلوندی آئی، مندراں 'چ نھیر پے گیا ۔
اوہدے لگی وی متھے تے سیاہی، چند جیسے مکھڑے تے ۔
نین سجگے ممولیاں ورگے، رہن انجاں ورس دیاں ۔
سر جھرڑیا متیرے ورگا، پٹیاں ویران ہوگیاں ۔
آگی مڑکے سہاگن رانی، ویسر لہاکے نکّ دی ۔
اکبر نوں ترانے(طعنے) مارے، بیگم مجاجن نے ۔
تینوں چھڈّ کے جلاہا کرلوں، وساں نہ بے شرماں دے ۔
سن بھکھّ گیا انگیارے وانگوں، اکھیؤں چنگیاڑے جھڑدے ۔
سیک ماردا نکل دیاں لاٹاں، بادشاہ کچوچ ہو گیا ۔
جے میں راٹھ نہ سٹاتا پنجرے، اکبر کون کہو ۔
بانداں بنّ نہ بھرائیاں جیلاں، 'پھلراں' رکان سنے ۔
دلے بھٹی دے زنانے سارے، ٹکے-ٹکے ویچ دیاں ۔
'رجبلی خاں' ڈرا لو کیہڑا، سورمیاں چگتیاں نوں ۔
پہلاں چھیڑدے-چھیڑدے، بھرنڈاں دیاں چھتیاں نوں ۔پہلاں چھیڑدے ۔
دوہرا
اکبر اگڑی بادشاہ، لاکے تے دربار ۔
ویچ کچہری دھر دیئے، پان بیڑ تلوار ۔
شبد طرز-13
بیڑا پان دا کسے نہ چکیا، پورے دن تنّ گزرے ۔
بیٹھا اچھلے تخت تے اکیا، بادشاہ نوں بھلے مجرے ۔
لایق بیگم رسی نہ انّ کھاندی، عزتاں اتار سٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
سر منّ کے نشانی پاتی، ادھی تقدیر ہرگی ۔
قینچی پھڑ کے جڑھاں توں لاتی، گتّ کالے ناگ ورگی ۔
مارے شرم لکوکے لیاندی، سال 'چ ودھن پٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
ملی کالس توے دی منہ تے، چھپڑ وچّ غوطے دے ۔
باہر چھڈّ گیا پنڈی دی جوہ تے، جھڑاکے اتے کھوتے دے ۔
سارا کھو لیا سیونا چاندی، خچر توں لائیاں چھٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
خور پچھلے سمیں دا کڈھیا، زیور اتارے چور نے ۔
جڑوں گھرڑ-گھرڑ نکّ وڈھیا، لدھی دے ہنکارے چھورھ نے ۔
دیوے 'بار' 'چوں لنگھن نہ راندی، دارو دیاں چاڑھے مٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
پٹرانی نوں ماردا طعنے، تینوں تاں وکھاتے نانکے ۔
واکی 'حج' کر جان زنانے، میری پنڈی وچّ آنکے ۔
کونج وانگراں کھڑی کرلاندی، کھانودا حرام کھٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
اکھی جاکے میں حقیقت ویکھی، نال لے گیا بیربل نوں ۔
اوہدی ریت 'چ رلادیو شیخی، الٹی لہادیو کھلّ نوں ۔
'بابو' 'پھلراں' بنا لاں باندی، اس توں بھرا لاں چٹیاں ۔
میری لٹّ لی مکے نوں راننی جاندی، بار دیاں ہنکاریاں بھٹیاں ۔
دوہرا
بیڑا چکیا کسے نہ، تے کملاگے پان ۔
دلے شیر دلیر تے، نہ کوئی چڑدا جوان ۔
ڈوڈا چھند-14
اکبر جلال دین ہو تڑنگ گیا، لگالیا دربار ہے ۔
چکو کوئی سورما ودھیرا رنگ گیا، پئے پان تے کٹار ہے ۔
مارے مکی میز دی نرم پھٹی تے، بڑی مہمّ جنگی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
پہلاں کہن لگا قابلی پٹھاناں نوں، اوئے کھا کباب ڈکنیو ۔
چڑو راجپوت تے چلادیو باناں نوں، گڑے اتانہ نوں چکنیو ۔
پچھتاوے بادشاہ عزت پٹی تے، کھوا قدر چنگی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
سنو کشمیریؤ جموں دے ڈوگریو، منڈیو پہاڑاں ورگیو ۔
پہلوانو دیواں سے لڑن جوگریو، کمے بھٹی سے ڈرگیو ۔
دلے لکّ بنّ لیا حرام کھٹی تے، ملی کئیاں دی سنگھی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
سورج ونس چھتری نوں ایلھے دیؤ، شیراں سے کردے کستیاں ۔
ویلھے گھر کھاندے مغلاں دا پہلے دیؤ، اٹھو وکھادیو چستیاں ۔
نیویں پاکے بہگے جیوں کراڑ ہٹی تے، وکھادیو دھون ٹنگی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
جاکے جڑاں پٹن مرد دکھنی، کنڈے کھنڈون ککریاں ۔
میری لاج سورمیو سبھا رکھنی، کیوں آگیاں سکریاں ۔
راضی رہندا رتّ ماڑیاں دی چٹی تے، سبھی زمین رنگی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
'میدے' ہوریں کٹ کے گھراں نوں موڑے سی، تمام مال پچگیا ۔
علی راء سداگر کھہا گیا گھوڑے سی، بڑا غدر مچّ گیا ۔
رانی نہ گندوندی سر گتّ کٹی تے، 'بابو' سمبھالی کنگھی پئی ۔
کرو لال مائی دا جھڑائی بھٹی تے، اٹھالو تیغ ننگی پئی ۔
دوہرا
جام دین اک اٹک دا، بیڑا لوے اٹھائے ۔
شہر دلے راجپوت دا، ترت، گھیرلو جائے ۔
ڈوڈا چھند-15
اکبر بادشاہ گدی تے گڑکے، چڑھیا کرودھ ہم نوں ۔
کوئی دلے راٹھ نوں لیاوے پھڑکے، لہادیاں پٹھے چمّ نوں ۔
تنّ دن ہوگے بادشاہ بھٹک دا، بیڑا اٹھونو اڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
لیلے نال جوان قابل قندھار دے، تے غزنی ہرات دے ۔
ہتھیار پہن للکارے ماردے، بڑی لڑاکی جات دے ۔
تیز دھار کھنڈا گاترے لٹکدا، تے ہو تیار کھڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
سبز وچھیرا سبز کلین سی، تے ساز سی قصور دا ۔
اتے بیٹھا سجدا نظام دین سی، جانی جھناں توں دور دا ۔
تور جویں پرتاپ دے 'چٹک' دا، سچا لگام پھڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
(چٹک=پرتاپ دے گھوڑے دا ناں چیتک سی)
سوہا جھنڈا جنگ دا ہوا 'چ فرقے، دمامیاں تے ٹکور پئے ۔
ہاتھی جھنگیاڑ دے زمین تھرکے، وڑا کرارا چھور پئے ۔
کلا جوان دساں-دساں نوں پٹکدا، سچا لگام پھڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
حد ٹپّ پونہچ گے دلے دی بار میں، نگر جا کے ول لیا ۔
للکارے ماردے جوان کارمے، گھراں نوں واہ دیو حل لیا ۔
جہڑی پنڈی نہ چڑا پھڑکدا، تے ہو کے بے فکر کھڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
پین سواراں لے اڈائیاں گرداں، نجیک آکے ڈھانی دے ۔
لدھی ماں دے کالجے وگن کرداں، اندھیر پیگے جانی دے ۔
جگّ وچّ میلہ 'بابو' جی جھٹک دا، سدو کتاباں پڑ گیا ۔
کٹکاں دا مورھی بادشاہ اٹک دا، دلے بھٹی تے چڑھگیا ۔
دوہرا
پنڈ وچ خبراں لگدیاں، آؤندے چڑے غنیم ۔
لدھی فقریں پے گئی، کی کجھ کرو غنیم ۔
دو بھاگ چھند-16
جیوں جیوں خبراں سنن لگی بریاں،
لدھی ماں دے کالجے وجن چھریاں ۔
سدّ کے سکھاتا قاضی اتے پانڈے نوں،
قہقے میرے پتّ نوں گھلادے وانڈے نوں ۔
پانڈے کھولھ پتری وکھاتی دلے نوں،
بھلی چوہنے چڑکے بھجا جا کلے نوں ۔
تنّ دن نانکی چنوٹ کٹیا،
نہیں سیس جاؤگا رناں 'چ کٹیا ۔
دلا 'آکھے' قاضی بامھنا دے لگّ گیا،
اسے ویلے چڑھ نانکیاں نوں وگّ گیا ۔
مغلاں نے گھیر لی پنڈی دی نگری،
کھوہ دے وچّ پیگی بھٹی دی اجگری ۔
آکے فوج وچّ اتری نیائیاں دے،
پہرے دربازیں لگّ گے سپاہیاں دے ۔
کجھ پیگے، کری پٹرول باقیاں،
چھور پاتے پاکے ہنکاٹ راکیاں ۔
ہاتھیاں دے اتوں لاہیاں الماریاں،
خچراں نوں لیگے چارنے نہاریاں ۔
چلکوراں مارن کٹاراں ننگیاں،
برچھاں تے جھلن کمانا ٹنگیاں ۔
لدھی کہندی 'پھلراں' بھراواں پٹیئے،
چل پیریں 'میہرو' دے سلوٹی سٹیئے ۔
اوسے ویلے سسّ-نونہ چبارے چڑیاں،
دوویں رون میہرو دے چبارے(دوارے) کھڑیاں ۔
'بابو' جی جگون میہر خاں-وے-میہر خاں،
اٹھ نگا پنڈی دے ادالے پھیر خاں ۔
دوہرا
ویکھ کٹک نوں اتر گیا، پوشت نشہ نا لایق ۔
آوے انت سمار نہ، میں 'دسّ' ماروں کائک ۔
طرز-17
1
دوویں نونہ-سسہ آئیاں ڈیرے،
کھڑا عملی سر نوں پھیرے،
پاپی مغلاں پالے گھیرے ۔
پھرے لچھکر اڈدے ریتے جی،
اج میہرو آگیا چیتے جی ۔
پتّ ہرکھیا مارے میہنے،
کی قرضے تساں دے دینے،
ماں چندری مڑ-مڑ نیہنے ۔
کویں جاد کر لیا بھلے نوں،
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
2
مینوں لدھی اے سبھ کجھ دسدا،
بھرے پھوڑے وانگوں پھسدا،
سچ آدر کردی جسدا،
اؤندی بنا خوراک دلیری نی،
میں پتّ تے توں ماں میری نی ۔
بیہا ٹکر کھا دن توڑاں،
جیہنوں کھواؤندی پرونٹھے دوڑاں،
ایس جنگ وچّ پیگیاں لوڑاں ۔
بھال باگڑ بلے پھلے نوں،
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
3
اوہنوں کھوئے کڈھ-کڈھ کھواویں،
وچّ داخ بادام رلاویں،
مینوں جھڑک کے دور ہٹاویں ۔
بوڈا ہوگیا پی-پی پچھّ نوں نی،
کھاوے باندر، پھاہا رچھّ نوں نی ۔
میں کرجاں صبر-صبوری،
اوہنوں دیویں کٹ-کٹ چوری،
تھالی کھیر کڑاہ دی پوری ۔
لوے موجاں وڈھدا بلے نوں،
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
4
چوری چکّ-چکّ بکرے کھانا،
پھرے گھر 'چ بنائی ٹھانا،
تاں میں اس نوں سورماں جانا ۔
اج نکّ جے موڑے مرزے دا،
پھرے میلا نکل دا سر جے دا ۔
جہڑی مفتی چھکدے دارو،
کٹھے کرلو اس دے واہرو،
پا کنڈیالا کسّ تارو ۔
اج کدھر بھجا گیا کلے نوں ۔
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
5
اوہ تکڑا میں کمزورا،
پیا خالی شیر دا گھورا،
کاڈ وار وڈیائی کھورا ۔
جو کردا روز وواڑاں نوں،
تیرا گدڑ وڑگیا جھاڑاں نوں ۔
نشہ پیکے کردا آکڑ،
وڈھّ کردے پھاکڑ-پھاکڑ،
ستاں چوڑیاں جتنی آکڑ ۔
بھنے نت دوانی دے چلے نوں ۔
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
6
بھکھا مردا سکالیا چمّ جی،
والی ہکّ 'چوں، نکلے لمّ جی،
دوویں دین کویلے کم جی ۔
کھوٹا پیسہ کپتّ میرے ورگے نی،
کم وگڑے سپورن کرگے نی ۔
'رجبلی خاں' گولیاں روڑے،
ٹٹے دل تے موتی جوڑے،
گیا تیر کمانوں موڑے ۔
پوندی کوری وچّ دودھ ڈلے نوں،
کھنڈ، دودھ، گھیؤ، مکھنی دلے نوں ۔
دوہرا
لدھی پھلراں نوں کہے، توں سن میری بات ۔
چکّ لیا ڈبی فیم دی، اعلیٰ وچّ سوات ۔
ڈیوڈا چھند-18
کہے طاقی سیونے دی سنہری اعلیٰ، دو جندرے سورن دے ۔
پوست دا عمل نکما والا، نکما لہہ گیا گرن دے ۔
لگی ہے جنگال چوتھی لالھی، پھٹی دی، کھڑوتی لیندی جھئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
انگد دے وانگراں ٹکادو انگ نوں، جا مرزے دی کچہری 'چے ۔
نر نشہ جھڑادو نشہ انگ-انگ نوں، پوے زہر-زہری 'چے ۔
لیا قدر پیجے پارس دی وٹی دی، گھڑیا دلیلاں ڈھئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
کر کوئی پھلراں افیم دا بلا، ویری کرے انرتھ نوں ۔
میرا ارجن توڑو متّ دا قلعہ، نی مارو جیدرتھّ نوں ۔
ڈھکنی اتار کے ڈبی جی چھٹی دی، مدت ہوگی پئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
پتر کھرودی پادوگا کھرود نوں، اڈیکے رنبھومکا ۔
بیگمے چڑادے جنگ تے دہود نوں، اتارے سیس روم کا۔
ویریاں دی فوج میں وکھادوں کٹی دی، لٹادو جواناں کئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
ناگوتی ڈول نہ بھرے وے نین نی، ہندا تیار سورا ہے ۔
ہوگیا کی چلا گیا رتن سین نی، گھرے بدل، بھورا ہے ۔
چھتری بنس دی عزت پٹی دی، چنتا دولو مئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
'بابو' مواتا وال دے لجائیے اگنی، غصے دی لاٹ نکلے ۔
یدھ نوں چڑھے جے میہر خاں سلگّ نی، دشمن سے مکلے ۔
مرزے دی رتّ میں وکھادوں چٹی دی، جگادیاں سطے وئیاں نوں ۔
لیادے ڈبی فیم دی فرید بھٹی دی، نشہ چڑے نشئیاں نوں ۔
دوہرا
میہرو جاندا لڑن نوں، لاکے پنج ہتھیار ۔
لڑکے کوڈی کھیڈدے، کھڑے پھلے دے بار ۔
طرز گڈی-19
ماں نے پنج ہتھیار لگاکے، جنگ نوں جھڑاتا عملی ۔
اگے کھیڈ دے کبڈی لڑکے، پنڈ دے چگان وچّ جی ۔
چتّ کردا کبڈی کھیلاں، رکھتا ہتھیاراں نوں ۔
پہلاں کرکے منڈیاں سر پالا، بھروں گھٹّ مغلاں دا ۔
چنگو کڈکے منڈیاں دیاں رڑکاں، ویونت لوں پٹھاناں نوں ۔
چھورھ بھجکے گھرو گھریں وڑگے، میہرو کوڈی پون گیا ۔
ٹھیڈا وجیا گوڈنی لگگی، بھلّ گیا کباڈی نوں ۔
نشہ کھڑ گیا پینکاں لگیاں، اسے تھاں گزاری راتری ۔
اک بڑی پوہ پھٹی توں پہلاں، گوہا کوڑا کرن گئی ۔
مڈھ جان کے ٹوکرا جھاڑے، عملی دے ٹوٹن تے ۔
وجیا ٹوکرا روبڑا پیگیا، عملی دی اکھ کھلگی ۔
چوڑھی بھجکے مور جیوں پھڑ لی، کوڈی-کوڈی کردے نے ۔
دوہاں باہاں دا جھنجوڑا ماریا، پل 'چ بھماتی چکری ۔
ڈھہی پرنے جمی تے ٹھوکی، پٹا تے نکال کڈّ کے ۔
روڑھ جٹّ نے کڈھالی ہیٹھوں، کوہنیاں اچیڑ دتیاں ۔
چوڑھی آکھدی جہانو جانا، چھیڑ دے پتندراں نوں ۔
میرے پچھلے پیو دا سالا، مغلاں نوں نقلاں کرے ۔
کچا ہوگیا نگھر دا جاوے، سن کے سلوکاں نوں ۔
'رجبلی خاں' 'رجبلی خاں' وکھا جنگ لوکاں نوں ۔'رجبلی خاں'۔
دوہرا
میہرو جاندا لڑن نوں، یار رلالے نال ۔
دشمن پھڑ-پھڑ مارنے، دین کٹھالی گال ۔
مکند چھند-20
میہرو نال چڑگے تمام پوستی،
دکھ کٹّ سیس تے نبھاگے دوستی ۔
حوصلہ جھڑاتا جنگ دی تلیم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
اکے واری پیڑے جتنی نگھا گیا،
جتنا ہرکھ نیتراں 'چ آ گیا ۔
بھر بھر رگّ لگّ جاندے جیمنے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
تنّ-تنّ مارے نال دیاں نے پھکے جی،
اکھاں موہرے دسن لٹیناں ڈکے جی ۔
پتھراں دے موہرے کی کھڑونا ڈھیم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
وڑگے لگڑ چڑیاں دی ڈار میں،
مغلاں دے مارتے جوان کارمے ۔
کرے سیس چیکراں فلادی بیم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
کہن لگے جوان میہرو خاں دے نال دے،
اسیں بڈھے ہوگے مغلاں نوں بھالدے ۔
جیوندیاں دے متھے جوڑتے کریم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
وڈھّ-وڈھّ لاتے ویریاں دے پور جی،
بھجدیاں نوں ہو گیا لاہور دور جی ۔
جویں مار کیرو بھجاتے بھیم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
وڈھّ پنج سینکڑے بناتے کترے،
دن ڈھلے فیم دے نشے جے اترے ۔
'رجبلی' گھیرا پا لیا غنیم نے،
عملی نوں لالیاں جھڑائیاں فیم نے ۔
دوہرا
پھڑ لیا میہرو پوستی، عمل گیا جد ٹوٹ ۔
کرو جھڑائی نور خاں، نہیں بات میں جھوٹ ۔
طرز-21
چڑدا دلے دا پتّ نیانا،
مغلاں نال لڑن نوں جانا،
پیہنیاں سورمیاں دا بانا ۔
پنج ہتھیار لگاکے جی،
کھڑا وچھیرا ہنکے لیایا نفر سجاکے جی ۔
اچی کہہ تقریر سنوندا،
جاندا تیر کمان چلوندا،
گبھرو برجاں ورگے ڈھوندا ۔
وڈھدا-وڈھدا نور خاں،
کٹک وچالے وڑ گیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
پھردا شیر دلاں وچّ گجدا،
ہونی نارد رتّ پی رجدا،
جیہدے تیر اجل دا وجدا ۔
لٹدا پھردا کھیت میں،
سنگھنی رتّ دے کھالے وگدے پھردے ریت میں ۔
موہرے دڑ دڑ چلدے گولے،
بیتر پھردا کولے کولے،
گبھرو چڑگیا وانگ ورولے ۔
چڑھدا-چڑھدا نرور خاں،
کٹک وچالے وڑگیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
دونہ ہتھ دو تلواراں تکھیاں،
میلا پین بندے دا سکھیاں،
مارے جسدیاں اجلاں لکھیاں ۔
لڑدا وانگوں خالد دے،
پھوس کھلڑ وچّ بھرتا دشمن پیو دے والد دے ۔
وا وچّ پگدے شملے اڈدے،
پھردے سیس وھان وچّ رڑدے،
ڈگے جوان پچھانہ نوں مڑدے ۔
کھڑدا-کھڑدا نور خاں،
کٹک وچالے وڑگیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
فوجاں جام دین دیاں بھڑیاں،
لاہلو پیو دادے دیاں وڑھیاں،
مہرے اڈدیاں پھردیاں چڑیاں ۔
لگڑ لڑاکا بالکا،
قبض کرن نوں روحاں وچّ فرشتہ کالکا ۔
لشکر پھرے دبلی دھکڑ،
دشمن پاڑے، جیسے لکڑ،
گانہ نوں چارہ کرے بھمکڑ ۔
سڑدا-سڑدا نور خاں،
کٹک وچالے وڑگیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
وجدے رن دے وچّ للکارے،
دشمن سٹتے بھارے بھارے،
گبھرو ودھ-ودھ تیغاں مارے ۔
مغل بنا تے پھاڑیاں،
آگیا سخت بھچال اے دڑ-دڑ ڈگن پہاڑیاں ۔
کرتی چھیڑ وچالیوں لنگھ گیا،
ودھدا دلدل وانگ ترنگ گیا،
لوتھاں نال لہو دے رنگ گیا ۔
اڑدا-اڑدا نور خاں،
کٹک وچالے وڑگیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
سندے پنڈ وچّ پین دھڑوکے،
جیوں کرچھیتر وچّ گھڑوکے،
کیروں مار اگنوان پھوکے ۔
لڑے سپتر بھیم دا،
آکے چار چپھیریوں گھیرا پوے غنیم دا ۔
'بابو' چند دن جگّ وچّ میلہ،
اک دن لینو اترو ٹھیلا،
اڈن لگّ گیا سنگھ جگمیلا ۔
پڑدا-پڑدا نور خاں،
کٹک وچالے وڑگیا لڑدا-لڑدا نور خاں ۔
دوہرا
جنگ کرنے نوں چڑھدیاں، لدھی پھلراں پھیر ۔
رن وچ پائیاں بھاجڑاں، لکدے پھرن دلیر ۔
طرز-22
یدھ نونہ سسّ کرنے ڈٹکے،
ہرے سرتے بنّ لے پٹکے،
لون ڈھیریاں دشمن کٹکے ۔
جھٹّ بھیس بنا لے مرداں دے،
لونی رتّ منہ تکھیاں کرداں دے ۔
لیایا نفر شنگار عراقی،
اتے چڑگیاں مار پلاکی،
تیڑ لنگیاں رھئیاں پھبّ خاکی ۔
جان اڈدیاں کڑتیاں سلک دیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
بائک سبزہ تے اک چیرنا،
اتے سجن سنیری زیناں،
پر سوہنیاں لگن زمینا ۔
پون پہلاں گردن موڑن جی،
چھوٹے سر کنّ وتیاں جوڑن جی ۔
سبّ چھنیاں ورگے چوڑے،
جان چبدے کنڈیالے کوڑے،
تیز چال برابر دوڑے ۔
ہوئیاں دوہ ولّ نظراں کھلک دیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
پہلاں کر تقریر زبانوں،
پھیر چھڈّ کے تیر کمانوں،
لؤ تکڑے رہو جوانو ۔
جد وڑدے لوندے لوٹنیاں،
پھیر دتیاں چھانٹ سلوٹنیاں ۔
جا نیڑے نیزے گڈ تے،
سار پار جسم 'چوں کڈتے،
دھڑ ڈگّ پے جا سر وڈھتے ۔
وجع-وجع تلواراں تلک دیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
جاندے سار اڈاتے گردے،
بان وانگ کالکا وردے،
بھجّ جاندے راکش ڈردے ۔
کھلے بچّ بھکھیاں بگھیاڑنیاں،
ماس کھانے گگراں پاڑنیاں ۔
نہ ہٹدیاں بڑیاں کبیاں،
وڈھّ دشمن لائیاں تھبیاں،
دند کرچن ہڈیاں چبیاں ۔
دور سنن آوازاں کلک دیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
ہتھ جوڑے طاقت کیہدی،
پھرے مرزا لکدا گیدی،
کٹّ دندیاں دھون ویہہ-ویہہ دی ۔
تے اک-اک سو توں ویہرنیاں،
تڑاں مان کھڑ کے شیرنیاں ۔
جہڑے تاڑن روز مچھیہرے،
جوان رن 'چوں بھجا گے ٹیرے،
رجپوتنیاں دے گہرے ۔
پگّ ڈھیہہ سلواراں ڈھلک دیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
'رجبلی خاں'، وڑی دلیری،
اک وار لیاتی نھیری،
افغان کرے پھڑ ڈھیری ۔
نہ مرزے ڈھکدے لاگے سی،
دوویں مڑیاں مار سہاگے سی ۔
کئی سٹتے ملکے سنگھیاں،
کئی لوتھاں ملیاں تے ٹنگیاں،
رتّ نال زمیناں رنگیاں ۔
سدا رہن پٹھانیاں ولکدیاں،
ہتھ گورے کرچاں چلک دیاں ۔
دوہرا
کٹیا جو رجپوت نے، قاضی دے گیا بھیت ۔
دلا اٹھ گیا نانکی، مگروں پالو جیت ۔
کمانی چھند-23
جہڑا کٹیا دلے نے قاضی،
گلّ دل وچّ رکھدا پاجی،
گیا دشمن کول بلا جی ۔
بے شرم شکائتاں کردا سی،
کنّ مرزے خان دے بھردا سی ۔
کہندا سچ دیاں سن لا باتاں،
بھٹی پنڈی دیاں بریاں افاتاں،
نت لٹدے گھیر براتاں ۔
لاہلے کنٹھے گھیر جنیتاں دے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
پہلاں میریاں بودیاں پٹیاں،
بھنے مار غلیلے مٹیاں،
علی راء دیاں گردناں کٹیاں ۔
ٹنگاں باہاں سن ڈکرے بنا دتیاں،
اگّ مچدی دے وچّ ڈاہ دتیاں ۔
پھیر لٹّ لیا میدا کھتری،
لہاگیا گھوڑیاں دا سداگر پتری،
گتّ سی بیگم دی کتری ۔
جھملاتا نت دیاں جیتاں نے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
جہڑا اول روز جنگ کر گیا،
جدیں مغل پانچ سو مر گیا،
سارا واہن لہو نال بھر گیا ۔
نہ سرت تساں دی سملی سی،
وڈا دلے توں میہر خاں عملی سی ۔
ہتھ پوستیاں دے ویکھے،
تیتھوں گن-گن لیگے لیکھے،
ویکھی دل وچ رہن بھلیکھے ۔
بہتے وڈھتے پٹھان پریتاں نے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
چڑھیا دوجے روز پٹاکا،
نیانا نور خاں دلے دا کاکا،
مڑیا دو سو مار لڑاکا ۔
وڈھّ-وڈھّ کے پاتے ستھر جی،
چکّ اٹ چکدے نوں پتھر جی ۔
سنگ رہِ ہمریتی چڑگیا،
جوان وانگ ابھمنو لڑگیا،
بھجّ چکرویو وچّ وڑ گیا ۔
کی رتّ جھلنی سی کھیتاں نے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
چڑی پھیر لدھی رتّ پینی،
نال پھلراں بہادر چھیہنیں،
جنگ کردی جےَ تونو تینی ۔
وار رن بھومی وچّ تیغ گئیاں،
تیرا جوان چار سو ڈیگ گیاں ۔
زہر وانگ سپنیاں گھولے،
پھڑ-پھڑ کے مغل مدھولے،
نال رتّ دے رنگ تے چولے ۔
منہ بھرتے بکّ-بکّ ریتاں دے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
بھٹی چترے تے تسیں لیلے،
پھیر ہتھ نہ آؤنے ویلے،
پھر کردا پھریگاں میلے ۔
دلا گیا نانکی مڑ پیا جے،
متھا شیر ببر نال جڑ پیا جے ۔
بن سیانا، کمل کھنڈوندا،
'بابو' حملہ نہیں کربوندا،
نہ محل باڑیاں ڈھوندا ۔
دینا کم وگاڑ پچھیتاں نے،
ماریا راون گھر دیاں بھیتاں نے ۔
دوہرا
میہر خان تے نور خاں، جاں پھڑلے راجپوت ۔
مرزے دھاوا بولتا، اج کم آگیا سوت ۔
دو بھاگ چھند-24
کر دتے ستی پئی پنڈی تے حملے،
نشہ پیاکے کر تے ملیش کملے ۔
لوہے دیاں تویاں متھیاں تے ونیاں ۔
مار-مار ٹکراں دواراں بھنیاں ۔
دوجی واری نشے دے پیاتے پیگ سی،
بیٹھکاں، دیوان خانے دتے ڈیگ سی ۔
جس ویلے متھے ہاتھیاں نے لاتے اے،
سنگ مرمر دے ستون ڈھاتے اے ۔
ہاتھی چیکاں ماردے رجے وے مدھ کے،
ڈھاتیاں عمارتاں بنائیاں ودھ کے ۔
دھولر دوہاسمے چبارے گرگے،
ہاتھی رجے دارو دے اتوں دی پھرگے ۔
گھڑی وچّ درشنی محل گیریا،
نیلا تھوتھا جیہدیاں کندھاں تے پھیریا ۔
دلے بناں روکے جاندے نہ چگتے سی،
ڈیگتے مندر گاڈراں تے چھتے سی ۔
اٹّ-اٹّ کیتیاں محل واڑیاں،
ہور کئی چیزاں قیمتی وگاڑیاں ۔
ربّ ہو کروپ گیا نرم کیلاں تے،
پھیر دھاوا بولیا زنانے محلاں تے ۔
جو نہ سورج دے ساہمنے کھڑوندیاں،
دھولراں 'چوں دھولیاں رکاناں روندیاں ۔
دسّ ویہہ کرم جان ہندا ترکے،
جسم لکون اتے لیکے برقعے ۔
پینساں تے نفر لجاندے چکّ کے،
ننگے پیریں توریاں مٹیاراں دھکّ کے ۔
شرم حضور نہ گلی 'چوں لنگھیاں،
ستھّ 'چ کھڑا لیاں سراں توں ننگیاں ۔
کومل بدن گوڑھیاں توں بگیاں،
دھپّ وچّ کھڑیاں اسیہے لگیاں ۔
نیویں پائی 'رجبلی' توں سنگدیاں،
مرن دھیائیاں پانی نہ منگدیاں ۔
دوہرا
مغلاں آکے گھیر لے، سبھی زنانے پھیر ۔
لاہلے جیور سورن دے، لگے جمی تے ڈھیر ۔
شبد طرز-25
پنڈی شہر 'چ چلدیاں توپاں، کھڑکے بندوقاں دے،
گھیرے پالے جمراج کروپاں، گرد ملوکاں دے ۔
کھیر کھانیاں چھکنیاں پوڑے، مشریاں کھورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
دھوہے جھمکے کناں دے کانٹے، بٹن جنزیریاں دے،
کھچّ-کھچّ کے ماردے چھانٹے، سجھڑ سریریاں دے ۔
لاہے کوکرو، سنہری چوڑے، جھانجراں ٹھکورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
کھڑے ٹچراں کرن ٹٹ پینے، دلے خاں دی بلبل نوں،
خاکے سیونے اتارے بینے، تے مروڑیا جل جل نوں ۔
لگّ گئے پا کھٹے رنگ دھوڑے، سندھور گیرو بھورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
پھلّ سگیاں لہائیاں گندیاں، گندنے سیس سوکاں دے،
ٹکا بندیاں پرو-پور ہندیاں، سمیت چند چوکاں دے ۔
لیڑے سجدے سوسنی گوڑھے، نتھاں لشکورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
گلو بند جکلیش ہمیلاں، مچھلی دے پتّ ٹٹّ گے،
اتے اکرے تتر تے ویلاں، جیہدے ہتھ آگے گھٹّ گے ۔
کوکے تیلیاں اتارن بوڑے، رون کمزورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
میہنے مارن جھڑک کے سوماں، کہندے پھروں چاملیاں،
'رجبلی خاں' لہاکے ٹوماں، اڈو-اڈّ سامبھلیاں ۔
سالو سراں دے ہونج دے کوڑے، ننگے پیر تورنیاں،
کھچے کالیاں سپنیاں جوڑے، کرلون مورنیاں ۔
دوہرا
لدھی نے ختّ بھیجتے، لکھکے جدوں چنوٹ ۔
باندا بنکے لے ترے، مغل توڑ کے کوٹ ۔
ڈوڈا چھند-26
لدھی خط لکھکے چنوٹ گھلتے، توں روک لے ہنکاریاں نوں،
آگے مگلیٹے نہ کسے نے ٹھلّ تے، لے چلے بنھ ساریاں نوں ۔
پانی جورا وراں نے جھڑاتا ٹیل تے، رو ہوگیاں سدینا وے ۔
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
مغلاں نے تیرے ڈیگتے تہاسمے، سی گاڈراں تے چھتے وے،
کھیہن جنہاں دیاں چوٹیاں اکاش میں، محل ڈھاتے چھتے وے ۔
دوہرے-دوہرے ڈاٹ سی جنہاں دے میل تے، توڑیاں لٹینا وے ۔
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
دوان خانے بیٹھکاں چوبارے گول وے، دروازے گیر تے،
جنہاں اتے کری وی سنہری جھول وے، حل اتوں دی پھیر تے ۔
ہاتھی رجے مدھ دے اگاہ نوں ٹھیل تے، سی بنگلیاں نے ڈھینا وے ۔
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
چند سورج دے نہ لگن متھے جی، اندر دیاں روہنیاں،
مونہاں تے مغل ماردے الھتھے جی، وے نہ مٹن ہونیاں ۔
جکو راضی رہن مشک رمیل تے، کرلون بھینا وے ۔
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
جانا ہندا سیر جے کرن باگدی، تاں پینساں تے چڑدیاں،
اج کوئلاں ہوگیاں متھیت کاگ دی، ننگے منہ کھڑدیاں ۔
پین چمکارے سیونے دی ہمیل تے، لہا لیا سارا گہنہ وے،
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
ہون ہتھ لائے توں رکاناں میلیاں، سبھے سسو بدنیاں،
ٹکے-ٹکے دلی 'چ وکن ریلیاں، کی عزتاں ودھنیاں ۔
لیگے تیری پھلراں جھڑاکے ویل تے، پھڑی راتوتیاں مینا وے،
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
'رجبلی' ہوئیاں فقراں 'چ ادھیاں، جماں اندر بھجّ گیا،
آکے باندا سورمیاں چھڈالے بدھیاں، وے توں کدھر رجھّ گیا ۔
بنکے وہائیاں ہتھنی چنڈیل تے، مگر پئیاں ڈیناں وے،
تیرے پتّ سورمیاں چھتر بھیل تے، لدھی دیا بھیم سینا وے ۔
دوہرا
لے پربانا دوڑ گیا، سورج چڑدے نال ۔
کھڑا وسورے مار دا، جوان دلے نوں بھال ۔
منوہر بھوانی چھند-27
جہڑا روڑ جٹّ دانا، لے گیا لکھیا پربانا، ہو گیا پنڈ 'چوں روانہ،
لا ہنیرے گھات نوں، چھاپے گیا لتاڑ دا اندھیری رات نوں ۔
جاوے بھٹیاں دی گدی، میں ونڈاواں پیڑ ادھی، راضی ہوجے ماتا لدھی،
دے اچھالا ہب گی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
دلا پچھے سکھ خیر، روڑ جٹّ جیہدی ٹھہر، سی کھڑوگیا گڈّ پیر،
جا وچالے چوک دے، تینوں کی توں پیندا رہِ پیالے شوق دے ۔
بھیلے مغلاں نے باغ، پیندے نگری 'چ کاگ، لگے بھٹیاں نوں داغ،
رجپوتی ڈبّ گئی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
پے گیا ویریاں دا بلّ، پھیرے مندراں تے حل، آکے لتھا ٹڈی دل،
ججوج تے مجوج دا، چلیا تیرا ڈبّ سورج عروض دا ۔
کھاویں مار-مار دھاڑے، ویری پیراں 'چ لتاڑے، تیرے آگے دن ماڑے،
تے داڑھی جی پھبّ گی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
بنے پھردے دلیر، پیگیا پنڈی وچّ نھیر، خوشی بلھ جے اٹیر،
بھیناں بنّ تیریاں، ایویں چنگھ گوائیاں سجراں لویریاں ۔
ہوگی ویریاں نوں کھلھ، رون دھیاں بلبل، نالے تیری نال پھلراں،
اٹھائی لبھ گئی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
جے توں میری گلّ منے، پیڑے-پیرے ہتھ-ہنے، دھون مرزے دی بھنے،
لا بناکے تونیاں، تاں میں راضی جان اٹک سنونیاں ۔
ریز کردے زمین، کاں گدڑ لہو پین، جانو کی نزامدین،
جے کڈی نہ کبّ گئی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
پنڈی چھڈّ گے گڑوچ، پھڑ بھٹیاں دی جوچ، کرکے ڈبل کوچ،
نہ چلاک داء کرے، راچھ میرا مالک کرادے ٹاکرے ۔
غماں دی پٹاری کھوہلی، جاوے نینوں نیر ڈوہلی، 'بابو' تیر وانگوں بولی
سی دلے دے چبھّ گی، ویکھ روڑ جٹّ دی نکل بھبّ گئی ۔
دوہرا
پڑے لفافے کھولھ کے، ڈھل گیا پھیر وجود ۔
اون جسم نوں تیلیاں، جمے ابل دا دودھ ۔
مکند چھند-28
پاوے روڑ وار تے کھڑوتا ڈنڈ جی،
کھڑگی جوان دی گچی دی جھنڈ جی ۔
کہندا ہکّ پٹّ ماں بڈھی نے پھیہلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
نیویں پا کے بہگیا کھرلے زمین نوں،
پاڑ دیاں وچالؤں نزامدین نوں ۔
جیہنے میری لگوی باغیچی بھیلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
میرے نیانے بالکے معصوم کڑیاں،
اج نہ چھڈائے پھیر کدوں مڑیاں ۔
تور لے لاہور نوں بنا جیلھی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
کہڑا بنّ لیجو سورمے دی بہو نوں،
گوڈے-گوڈے واہن 'چ چڑھادوں لہو نوں ۔
اکے واری لیادوں جاکے پٹمیلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
مار تلوار ویریاں نوں چھاگوں میں،
پادوں اگّ دلاں 'چ دہود وانگوں میں ۔
میں بگھیاڑ تے نزامدین لیلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
واندا نوں چھڈالوں میں کدے نہ مٹدا،
مرزا وکھادوں قدماں 'چ لٹدا ۔
دندا پھروں دلاں دے وچالے ہیلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
چووی-پچی میرے نانکیاں دے پنڈ جی،
ویکھ کے کٹک ویری جان کھنڈ جی ۔
'بابو' نانکیاں دی چھی ہزار دیہلی اے،
متھے اتے آگی گبھرو دے تیلی اے ۔
دوہرا
کرے جھڑائی سورما، ترت وجاتی ٹمک،
تیر کھنڈے تلوار دی پوے دور توں چمک ۔
ڈوڈا چھند-29
لگّ جاندی پنجاں کپڑیاں نوں اگّ جی، تے نہ بجھائی-بجھدی،
مامیاں نوں کہندا چلو میرے سگّ جی، جے تساں توں پج دی ۔
دے نہورے پگّ ماردا زمین تے، جلال خاں دے کوٹ میں،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
تیز تلواراں نوں جھڑاکے ساناں تے، لکوئیاں وچّ میاناں دے،
اج دھاوے ہوگے مغلاں پٹھانا تے، جی بھٹیاں جواناں دے ۔
سارے کٹھّ مار مرزے کمین تے، رہے ہمیش کھوٹ میں،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
گھوڑیاں تے ہون لگگے کھر-کھرے، تے کڈّ کے تویلیاں 'چوں،
چڑے بڑے دلی جواناں دے ہرکھ-ریکھ، لاہ جنگال سیلیاں 'چوں ۔
میلھ دے پھرن جمیں سپّ بینتے، جے ڈبو کے چوٹ میں،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
نویں جوانی چڑھگی جواناں لہریاں تے، تے نہ لکونی جند جی،
نشہ پیکے ہتھ پھیر دے مچھیریاں تے، جو سورمے دی بند جی ۔
شروع ہوگے بھرکے پیالے پین تے، جو ڈبوکے جوٹ میں،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
غصے نال چڑھگے دلے دے مامے اے، بھانجے دے پکھ تے،
کدوں سروں لین بھین دے علامے اے، جاں لٹاکے رکھتے ۔
غوطے کھاندے جان لہو دے وہین تے، جیوں ویلدار ٹوٹمے،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
اک مٹھی کیتیاں اٹھاکے واگاں نوں، دیکھدے نہ ڈنڈیاں،
جان نہ مغل چھیڑکے تے ناگاں نوں، چلو پالو ونڈیاں ۔
'بابو' جی جھڑادیو موت دی مشین تے، جی ہو کھدائے اوٹ میں،
دلے دی جھڑائی ہوگی جامدین تے، جو نانکی چنوٹ میں ۔
دوہرا
وجی ٹمک چنوٹ میں، کنی سنی بلیل ۔
دھاراں نکلن تھناں 'چوں ہون پتر دے میل ۔
دوتارا چھند-30
جاں شہر نانکیاں دے، دلے نے پھیر وجائیاں ٹمکاں،
سی فوج اٹھاراں کوہ، اس تھاں سنیاں آکے دھمکاں ۔
اج خوشیاں چڑھیاں جی، لدھی نوں خوب سہاون واراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
تے لالی چڑگی اے متھے نوں کھڑ کھڑ پھردی ہسدی،
تے ہولی دیکے تے، آہا گلّ پھلراں کولے دسدی ۔
پتّ چڑھیا آؤندا نی، ٹبر دیاں لیلو آکے ساراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
اج ملنا بچڑے نے، ہکّ پر لگگیاں ہون جلوناں،
جامے وچّ میوندی نہ، بڑی دا جسم ہوگیا دونا ۔
میں پٹ-پٹ ہوجونگی، گھائل پر رجّ رجّ لھالوں واراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
پھڑ ہکّ نوں لالونگی، پتر نوں خوب گپھڑیاں پاکے،
وے خبراں لئیاں نہ، میریاں لال نانکی جاکے ۔
پتّ وانداں بنّ کے تے تیریاں، دین چگتے کھاراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
ہن جڑگے ہونے اے، دلے دے نال دلے دے مامے،
اناں بھکھیاں لگڑاں نے، آن کے پھڑ-پھڑ کھانے تامیں ۔
اس شیر دلیر دیاں، مگلٹے نہ جھلّ سکدے ماراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
ہندا وچّ جگّ دے جی، کہندے پتّ دا پیار انوکھا،
کنسوآں سن کے تے، لدھی نوں چڑھیا چاء-چوکھا ۔
'رجبلی' ترسدے نوں، جویں جگمیل ملیا اک واراں،
سنی واج ٹمک دی جی، تھناں 'چوں دور جاپیاں دھاراں ۔
دوہرا
وجن نگارے جیت دے، فوج رسالے جان ۔
ڈیرے لالے مغل نے، چنگے ویکھ میدان ۔
دو بھاگ چھند-31
مرزے نے ویکھ کے میداناں چنگیاں نوں،
کر تا حکم نال دیاں تلنگیاں نوں ۔
لاہکے اسباو خچراں توں دھردیو،
اج ایتھے اپنا مقام کردیو ۔
منّ لے حکم جھٹّ سرکاراں دے،
گھڑی 'چ تنبو لگگے اہل کاراں دے ۔
کرن آرام بردیاں اتاریاں،
کھان، فیل، گھوڑے، خچراں نہاریاں ۔
لگی آپو-اپنے ٹکانے دنیاں،
پہرے لاتے وانداں نہ رہن سنیاں ۔
ویکھیاں نہ اکھیں، سننے 'چ آؤندیاں،
پٹرولاں پھرن چپھیرے بھاؤندیاں ۔
لال خاں نے جدھر نزیراں چھیڑیاں،
چلو سیر کرن بلیتاں کیہڑیاں ۔
کہڑے پاسیوں آیا دلی دیا رسالیا،
کہڑے راجے نال مورچہ لگالیا ۔
عاقی ہویا آوے نہ نظر کوئی وی،
کہڑے رجواڑے تے کروپی ہوئی وی ۔
دسو کے کسے نے شانیاں نہ بھریاں ؟
کہڑی ریاست تے کرڑائیاں کریاں ۔
اگوں کہندے مغل کھنگھورا مار کے،
پنڈی وچوں آئے بھٹیاں نوں سوار کے ۔
مٹ گیا پنجاب دا فساد فتنہ،
لیائے بنّ دلے دا قبیلہ جتنا ۔
ایسے بھٹی مار دے تڑاکے(بھڑاکے) پھوکے جی،
اسیں پنڈی وچّ نہ کسے نے روکے جی ۔
ایہو جیاں گلاں مغلاں نے کریاں،
'رجبلی' گئیاں نہ بڈھے توں جریاں ۔
دوہرا
سنے ترانے مغل دے، ہو گیا بھجّ منور ۔
جلدی چڑجو پوتریو، کر دیؤ چکنا چور ۔
منوہر بھوانی چھند-32
سن مغلاں دی بانی،
کھڑا ہو گیا پانی-پانی،
واج مارے واری تھانی ۔
گھبرایا جیاستے،
تیار ہوجو پوتریو لڑن واسطے ۔
برے مغل ہنکارے،
کی پنڈی 'چ کیتے کارے،
کڈھ لے زنانے سارے،
مندراں 'چوں وڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
خیال پاسے دے کی پیگے،
جے مغل وانداں لیگے،
آپاں جیوندیاں 'چوں نہ رہگے ۔
ہے شرم پجکے،
سورمے شرم تے مرن بھجّ کے ۔
جواں ہمت نہ ہاراں،
ودھ-ودھ تیغاں ماراں،
جاں سنن تلواراں
تھوڈیاں دے کھڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
جنی آکھوں-آکھوں ٹھیک،
دین انگلاں شریک،
نہ لہے لگی وی لیک ۔
جے چھڈون نہ چڑے،
مارکے مغل پاپی رکھے نہ رڑے ۔
مینوں تاں سواد آوے،
اک وی نہ جانا پاوے،
چھیتی کرو جوانو دھاوے ۔
کوتلاں تے چڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
تسیں بنو شیر بگے،
میں وی تروں ہو کے اگے،
داغ بھٹیاں نوں لگے ۔
جے دلی نوں ترگے،
نہ ڈرن ٹٹیریؤ اصیل مرغے ۔
جواں عزت نہ چھڈی،
تاں تعریف ہووے وڈی،
جا کھنڈا دیو اڈواڈی ۔
مغلاں 'چ وڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
چلو چھڈو جوانو راسے،
ویکھو جنگ دے تماشے،
گلّ ہوجو اک پاسے ۔
ساریاں نوں دیہدیاں،
چھٹیاں نہ وانداں پاجانگے شہیدیاں ۔
آوی لینی نیکی کھٹّ،
تیار ہوجو جھٹا-پٹّ،
کڈو مرزے دے وٹّ ۔
کن وانگوں رڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
کرو تیاری چھیتی جاہو،
سیس مغلاں دے لاہو،
تیغاں زور نال واہو ۔
نہ میدانو بھجیو،
ویریاں دے جاکے ہکّ وچّ وجیو ۔
ناویں عنہ دے مسن،
سانگاں وجع کے پھسن،
سیس ڈگدے دسن ۔
موڈھیاں توں جھڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
تسیں الیراء دی بند،
دیوے نہ جہان نند،
کرو نہ پیاری جند ۔
سیس لیونے ڈنگکے،
لکنا کی دودھ چھینیاں دے چنگھکے ۔
سوہنے مصرعے بنون،
صحیح بابو جی بتون،
جگمیل ہوریں گون ۔
کھاڑیاں 'چ کھڑکے،
چلو وانداں پوتریو چھڈائیے لڑکے ۔
دوہرا
گون سنودے بردھ نوں، چھوڑ وڑے بدھوان ۔
کلنوں مردا اج مریں، سانوں کس دی کان ۔
دو بھاگ چھند-33
ایویں دھولے کاستوں ہلوندا پھردا،
دلے نال ساڈی کی لحاظ بردھا ۔
گیا ساڈا باپ واسطے شکار کے،
وے گناہ نوں خاک 'چ رلاتا مار کے ۔
اسیں نیویں ہوکے سو پچیتاں جوڑیاں،
منیاں نہ بردھا پچھاڑی موڑیاں ۔
سر تے جھڑاکے چمّ دیاں ٹاکیاں،
پنڈی وچّ کھیڈ دے پھرن ہاکیاں ۔
اوکھی ہوگی موڑنی پچائت دھککے،
سانوں دھڑ سکھنی پھڑاتی چکّ کے ۔
تینوں گن-گن کے سنائیئے کیہڑیاں،
ساڈے نال کیتیاں کمائیاں جیہڑیاں ۔
آئے دھروں ودھمی شریک کردے،
اسیں بابا وڑگے اندر ڈردے ۔
سانوں حالَ دسن پنڈی دی ڈھیری دے،
جہڑے بڈھے آدمی عمر تیری دے ۔
اوہناں نال کدوں سی لحاظ دسدے،
پنڈی 'چوں شریکاں نے اجاڑے وسدے ۔
چوتھا حصہ پنڈی 'چوں جگیراں کھولیاں،
ہن تائیں مار دے شریک بولیاں ۔
نکلے پنڈی دے وچوں پوندے بہڑیاں،
سراں اتے تتیاں چکائیاں توڑیاں ۔
لگّ گے بڈھے توں کترون کنیاں،
اسیں دوویں جنے مرزے دے ونیاں ۔
اسیں نہ شریک تے قصر چھڈنی،
سوکھی ہوگی ویری دی الک وڈنی ۔
ویری تے گاہک ملدے ہمیش نہ،
ساڈے نال رکھیا بھرپا ایس نہ ۔
'رجبلی' منّ پیو مرے دیا بابلا،
دلے نال ساڈا ہون دے مقابلہ ۔
دوہرا
رانی ماتا آکھدی، مار چیک تے چیک ۔
وے بریائی جدادین، پتّ کرنی نہ ٹھیک ۔
مکند چھند-34
رانی ماتا سلطان خاں وران دی،
پتراں نوں گلّ آکھدی گیان دی ۔
بابے دی نصیحت کیوں تساں نوں پوئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
ویری ہووے چھڈدا مٹاکے نامے وے،
اپنے جے ماردے سٹن چھامے وے ۔
ربّ بنا عنہ دا حمےتی کوئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
اوتاں کہندے روز لڑدے شریک وے،
اپنے نوں مارنا ہندا نہ ٹھیک وے ۔
ماردی وسورے ماتا جاوے روئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
اکو جات گوت دے اکو ہی رتّ وے،
پھر کیوں نہ لیندے بڈھڑے دی متّ وے ۔
تھاں تے گھائل ہوجے منّ دے دھروئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
کہے لگو بتی وکھسونا دھاراں نوں،
اٹھ کے تے دھوپ دے لو تلواراں نوں ۔
بھجّ پیجو سینا آن کے کھڑوئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
حق تے مرن والیاں نوں میہنا نی،
جیوندیاں چگتیاں نوں جان دینا نی ۔
طعنے دین تساں نوں خبر کوئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
'رجبلی' پون نہ ہمیشہ رانداں نوں،
چڑو میرے سورمیو چھڑالو وانداں نوں ۔
ڈر جاؤ بند-رائلی دی سوئی نی،
زدّ مارنے نوں دو جہانی ڈھوئی نی ۔
دوہرا
پتّ سلطان ویران خاں، لگگے، سشتر لون ۔
لیکے پنڈ دے سورمے، وانداں چڑے چھڈون ۔
مکند چھند-35
سن جوش آگیا بھراواں دوآں نوں،
چھیتی تیار ہوگے پہن کے سنجوآں نوں ۔
پنڈ چوں بڑے نے مدتاں جھڑاتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
حوصلے دے نال دھاوے کیتے بھٹیاں،
اتے چڑے جان پھیر دے ملٹیاں ۔
ودھ-ودھ جواناں تلواراں واہتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
لیڑے لاہکے تھکے وے آرام کردے،
جاکے راجپوتاں نے اڈاتے گردے ۔
مغلاں نوں ماواں یاد کرباتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
دل دے دلیر عمر نرم دے،
ایہو جے جنیاں دے آپھریں جرم دے ۔
سیس وڈّ دھڑاں زمی تے لٹاتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
بھوآ بھیناں تائیاں بھرجائیاں چاچیاں،
دلا شیر آگیا لہائیاں جاچیاں ۔
لدھی ہوریں پون تنبوآں 'چوں جھاتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
وڈھّ-وڈھّ لاتے ویریاں دے پور جی،
بھجّ دیاں نوں ہو گیا لاہور دور جی ۔
'رجبلی' مار کے وہیراں پاتیاں،
واراں وانداں دوہاں بھائیاں نے چھڈاتیاں ۔
دوہرا
اؤندے کٹک چنوٹ دے، وجدے سن کے ڈھول ۔
جواناں دھاوے بولتے، آ نگری دے کول ۔
مکند چھند-36
دلا لیایا مدد جڑاکے مامیاں دی،
سروں پنڈ لاہماں لدھی دے الامیاں دی ۔
دھوڑ نال اٹ تے پنڈاں دے کھوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
وجدے گلارے جنگ دے میدان میں،
تلواراں جان تڑپھی میان میں ۔
پھڑ مٹھ سیونے دے کٹار دھوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
مونہوں بول کے تے تقریر کلمے،
گھکدے ورولے وانگوں آگے دل میں ۔
ہوگیا دلا سورما وتھیرا بھوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
جہڑی فوج آئی سی دلے دے نال دی،
مار سار-پار لنگھگی وچال دی ۔
مار-مار توڑے مغلاں دے ڈھوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
رفلاں دے موہرے لالیا سنگیناں نوں،
لال-لال رنگ چاڑتا زمیناں نوں ۔
دلے دے ہمیتیاں ودھیرے چھوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
پھڑ وڈھی جان داتی پیگی ہاڑیئیں،
ویکھ کے تے مغل لکن جھاڑیئیں ۔
تھیاگے واڑ بلیاں نوں دلی دے چوہے اے ،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
'رجبلی' دتیاں لدھی نے تھاپیاں،
اؤڈی دور دھاراں سی تھناں توں جاپیاں ۔
ہکّ نال لالیا لاہ تنبو دے بوہے اے،
ہوا نال جھولدے پھریرے سوہے اے ۔
دوہرا
لائیاں وڈھّ-وڈھّ ڈھیریاں پھیر مکاتی راند ۔
لدھی آنہدی جوان نے، آن چھڑالی واند ۔
مکند چھند-37
ویریاں نوں وڈھّ کے مکاتی راند جی،
پھیر لدھی ماتا دی چھڑالی واند جی ۔
رووے ماتا چپّ کردی وراگی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
تھر-تھر کمبدا چگتا کائر جی،
دوڑ کے تے پھڑلے لدھی دے پیر جی ۔
کہندی پتّ ماردی گٔوآں دے باغی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
راضی نامہ ہو گیا چتے تے ودھدا،
سورما نہ گلّ ماتا دی الدّ دا ۔
دورھ پاکے اتوں پھیر دیں سہاگی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
سلا ہوگی بھٹی جاں پنڈی نوں مڑگے،
مغلاں دے بھجے وے بھگوڑے جڑ گے ۔
ٹلدا سی ظلم کمونو پاجی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
وار وچّ روز کھیل دے شکار جی،
پیار پاکے کردا دغے دی کار جی ۔
داغ ہونو ہٹو خربوزہ داغی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
نشہ پی کے دلا بے فکر پے گیا،
لاکے زنجیراں سی دلی نوں لے گیا ۔
سونگی سورھی پھیر تقدیر جاگی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
آکل، عدالت، بڑے دلیر خاں،
جؤندے رہن علی سردار، شیر خاں ۔
مندے نے حکم جی پتا توں باغی نہ،
تے مغل سپّ نے زہر تیاگی نہ ۔
| |
