برہا برہا آکھیئے
برہا توں سلطان ۔
جس تن برہا نہ اپجے
سو تن جان مسان ۔

اسیں سبھ برہا گھر جمدے
اسیں برہا دی سنتان ۔
برہا کھائیے برہا پائیے
برہا آئے ہنڈھان ۔

اسیں سبھ برہا دے مندریں
دھکھدے دھوف مسان ۔
بن برہا عمر سگندھیاں
سبھے بنسا جان ۔

برہا سیتی اپجیا
ایہہ دھرتی تے اسمان ۔
برہا سیتی سورج جمن
دہوں پئے گیڑے کھان ۔

مائیں وڈبھاگی تیرا برہا
لڑ لگّ میرے آن ۔
بن برہا تھیندی ٹھیکری
کسے اجڑے قبرستان ۔

اج سبھے دھرتیاں میریاں
تے سبھے ہی اسمان ۔
اج سبھے رنگ ہی مینڈڑے
میرے ویہڑے جھومر پان ۔

توں ہائے رانی ماں میریئے
کیوں لوچیں وصل ہنڈھان ۔
جے دشا دشاواں آپسیں
ملن کدے نہ جان ۔

اساں جون ہنڈھانی مہک دی
سانوں برہا دا وردان ۔
ساڈے اس برہا دے نام توں
کوٹ جنم قربان ۔

برہا برہا آکھیئے
برہا توں سلطان ۔
جس تن برہا نہ اپجے
سو تن جان مسان ۔

توں جو سورج چوری کیتا
میرا سی
توں جس گھر وچ نھیرا کیتا
میرا سی

ایہہ جو دھپّ تیرے گھر ہسے، میری ہے
اس دے باجھوں میری عمر ہنیری ہے
اس وچ میرے غم دی مہک بتھیری ہے
ایہہ دھپّ کل سی میری، اج وی میری ہے

میں ہی کرن-وہونا اس دا بابل ہاں
اس دے انگیں میری اگن سموئی ہے
اس وچ میرے سورج دی کھشبوئی ہے
سخر دوپیہرے جس دی چوری ہوئی ہے

پر اس چوری وچ تیرا وی کجھ دوش نہیں
سورج دی ہر یگ وچ چوری جوئی ہے
روندی روندی سورج نوں ہر یگ اندر
کوئی نہ کوئی سدا دوپیہری موئی ہے

میں نر-لوآ رشم-وچھنا عرض کراں
میں اک باپ ادھرمی تیرے دوار کھڑاں
آ ہتھیں ایہہ سورج تیرے سیس دھراں
آ اج اپنی دھپّ لئی تیرے پیر پھڑاں

میں کلخائی دیہہ، توں مینوں بخش دئیں
دھپاں ساہویں پھر نہ میرا نام لویں
جے کوئی کرن کدے کجھ پچھے چپّ روھیں
جاں مینوں 'کالا سورج' کہہ کے ٹال دویں

ایہہ اک دھپّ دے بابل دی ارجوئی ہے
میری دھپّ میرے لئی اج توں موئی ہے
سنے سورج تیری اج توں ہوئی ہے
دھپّ جدھے گھر ہسے بابل سوئی ہے

توں جو سورج چوری کیتا
تیرا سی
میرا گھر تاں جنم-دوس توں
نھیرا سی ۔

سانوں پربھو جی
اک ادھ گیت ادھارا ہور دیؤ
ساڈی بجھدی جاندی اگّ
انگارا ہور دیؤ
میں نکی عمرے سارا درد
ہنڈھا بیٹھاں
ساڈی جوبن رتّ لئی
درد کنوارہ ہور دیؤ

گیت دیؤ میرے جوبن ورگا
سؤلا ٹونے-ہارا
دن چڑھدے دی لالی دا جیوں
بھر سرور لشکارا
رکھ-وہونے تھل وچّ جیکن
پہلا سنجھ دا تارہ
سنجھ ہوئی ساڈے وی تھل تھیں
اک ادھ تارہ ہور دیؤ
جاں سانوں وی لالی واکن
بھر سرور وچ خور دیؤ

پربھ جی دہوں بن میت تاں بیتے
گیت بناں نہ بیتے
اؤدھ ہنڈھانی ہر کوئی جانے
درد نسیبیں سیتے
ہر پتن دے پانی پربھ جی
کہڑے مرگاں پیتے
ساڈے وی پتناں دے پانی
انپیتے ہی روڑھ دیؤ
جاں جو گیت لکھائے ساتھوں
اوہ وی پربھ جی موڑ دیؤ

پربھ جی روپ نہ کدے سلاہیئے
جہڑا اگّ توں اونا
اس اکھ دی صفت نہ کریئے
جس دا ہنجھ الونا
درد وچھنا گیت نہ کہیئے
بول جو ساڈا مہک-وہونا
تاں ڈالی توں توڑ دیؤ
جاں سانوں ساڈے جوبن ورگا
گیت ادھارا ہور دیؤ
میں نکی عمرے سارا درد
ہنڈھا بیٹھاں
ساڈی جوبن رتّ لئی
درد کنوارہ ہور دیؤ

میں سارا دن کیہ کردا ہاں
اپنے پرچھاویں پھڑدا ہاں
اپنی دھپّ وچ ہی سڑدا ہاں

ہر دہوں دے دریودھن اگے
بے چینی دی چوپڑ دھر کے
مایوسی نوں داء 'تے لا کے
شرماں دی دروپد ہردا ہاں
تے میں پانڈو ایس صدی دا
اپنا آپ دشاسن بن کے
اپنا چیر-ہرن کردا ہاں
ویکھ نگن اپنی قعیاں نوں
آپے توں نفرت کردا ہاں
ننگے ہونوں بہں ڈردا ہاں
جھوٹھ کپٹ دے کجن تائیں
لکھ اس 'تے پردے کردا ہاں
دن بھر بھٹکن دے جنگل وچ
پیلے جسماں دے پھلّ سنگھدا
شہرت تے سرور 'تے گھمدا
بے شرمی دے گھٹّ بھردا ہاں
یاراں دے سن بول کسیلے
پھٹکاراں سنگ ہوئے میلے
بجھے دل 'تے نت زردہ ہاں
میں زندگی دے مہامبھارت دا
آپ اکلا یدھ لڑدا ہاں
قسمت والے ویوہ-چکر وچ
اپنے خواباں دا ابھمنیو
جیدرتھ سمیاں دے ہتھوں
ویکھ کے مریا نت سڑدا ہاں
تے پرتگیا نت کردا ہاں
کل دا سورج ڈبن تیکن
سارے کورو مار دیاںگا
جاں مر جان دا پرن کردا ہاں
پر نہ ماراں نہ مردا ہاں
اپنے پالے وچ ٹھردا ہاں
تے بسّ ایس نموشی وچ ہی
کورواں دا رتھّ ہکدے ہکدے
زلت دے وچ پسدے پسدے
رات دے کالے تنبوآں اندر
ہار ہٹّ کے آ وڑدا ہاں
نیند دا اک سپّ پال کے
اپنی جیبھے آپ لڑا کے
بے ہوشی نوں جا پھڑدا ہاں
میں سارا دن کیہ کردا ہاں
اپنے پرچھاویں پھڑدا ہاں
اپنا آپ دشاسن بن کے
اپنا چیر ہرن کردا ہاں

لوہے دے اس شہر وچ
پتل دے لوک رہندے
سکے دا بول بولن
شیشے دا ویس پاؤندے

جستی ایہدے گگن 'تے
پتل دا چڑھدا سورج
تامبے دے رکھاں اپر
سونے دے گرجھ بہندے

اس شہر دے ایہہ لوکی
زندگی دی ہاڑی ساؤنی
دھوئیں دے وڈھّ واہ کے
شرماں نے بیج آؤندے

چاندی دی فصل نسرے
لوہے دے ہڈّ کھا کے
ایہہ روز چگن سٹے
جسماں دے کھیت جاندے
اس شہر دے ایہہ واسی
برہا دی جون آؤندے
برہا ہنڈھا کے سبھے
سکھنے دی پرط جاندے

لوہے دے اس شہر وچ
اج ڈھاریاں دے اہلے
سورج کلی کرایا
لوکاں نے نواں کہندے
لوہے دے اس شہر وچ
لوہے دے لوک رہسن
لوہے دے گیت سندے
لوہے دے گیت گاؤندے
لوہے دے اس شہر وچ
پتل دے لوک رہندے
سکے دے بول بولن
شیشے دا ویش پاؤندے

(چینی حملے سمیں )

سنیوں وے قلماں والیو
سنیوں وے عقلاں والیو
سنیوں وے ہنراں والیو
ہے اکھ چبھی امن دی
آئیو وے پھوکاں ماریو
اک دوستی دے زخم 'تے
سانجھاں دا لوگڑ بنھ کے
سمیاں دی تھوہر پیڑ کے
ددھاں دا چھٹا ماریو

ویہڑے اساڈی دھرت دے
تاریخ ٹونا کر گئی
سیہے دا تکلا گڈّ کے
ساہاں دے پتر وڈھّ کے
ہڈیاں دے چول ڈوہل کے
نفرت دی مولی بنھ کے
لہوآں دی گاگر دھر گئی
او ساتھیو، او بیلیؤ
تہذیب جیوندی مر گئی ۔

اخلاق دی اڈی 'تے مڑ
وحشت دا بسیئر لڑ گیا
اتہاس دے اک باب نوں
مڑ کے زہر ہے چڑھ گیا
سدیو وے کوئی ماندری
سمیاں نوں دندل پے گئی
سدیو وے کوئی جوگیا
دھرتی نوں غش ہے پے گئی
سکھو وے روٹ پیر دے
پپلاں نوں تنداں کچیاں
آؤ وے اس بارود دی
ورمی تے پائیے لسیاں
او دوستوں، او مہرمو
کاہنوں ایہہ اگاں مچیاں

ہاڑا جے دیشاں والیو
ہاڑا جے قوماں والیو
او ایٹماں دیؤ تاجرو
بارود دے ونجاریو
ہن ہور نہ منکھ سر
لہوآں دا قرضہ چاڑھیو
ہے اکھ چبھی امن دی
آئیو وے پھوکاں ماریو
ہاڑا جے قلماں والیو
ہاڑا جے عقلاں والیو
ہاڑا جے ہنراں والیو

اج دن چڑھیا تیرے رنگ ورگا
تیرے چمن پچھلی سنگ ورگا
ہے کرناں دے وچ نشہ جیہا
کسے چھیمبے سپّ دے ڈنگ ورگا
اج دن چڑھیا تیرے رنگ ورگا

میں چاہنداں اج دا گورا دن
تاریخ میرے ناں کر دیوے
ایہہ دن تیرے اج رنگ ورگا
مینوں امر جہاں وچ کر دیوے
میری موت دا جرم قبول کرے
میرا قرض تلی 'تے دھر دیوے
اس دھپّ دے پیلے کاغذ 'تے
دو حرف رسیدی کر دیوے

میرا ہر دہوں دے سر قرضہ ہے
میں ہر دہوں توں کجھ لینا ہے
جے ضرباں دیواں وہیاں نوں
تاں لیکھا ودھدا جانا ہے
میرے تن دی کلی کرن لئی
تیرا سورج گہنے پینا ہے
تیرے چلھے اگّ نہ بلنی ہے
تیرے گھڑے نہ پانی رہنا ہے
ایہہ دن تیرے اج رنگ ورگا
مڑ دن-دیویں مر جانا ہے

میں چاہنداں اج دا گورا دن
انیائی موت نہ مر جاوے
میں چاہنداں اس دے چانن توں
ہر رات کلہنی ڈر جاوے
میں چاہنداں کسے تجوری دا

سپّ بن کے مینوں لڑ جاوے
جو قرض میرا ہے سمیاں سر
اوہ بے شکّ سارا مر جاوے
پر دن تیرے اج رنگ ورگا
تاریخ میرے ناں کر جاوے
اس دھپّ دے پیلے کاغذ 'تے
دو حرف رسیدی کر جاوے

کون میرے شہر آ کے مڑ گیا
چن دا سارا ہی چانن رڑھ گیا

پیڑ پا کے جھانجراں کدھر ٹری
کہڑے پتنیں غم دا میلہ جڑ گیا

چھڈّ کے عقلاں دا جھکا آلھنا
اڑ گیا حجراں دا پنچھی اڑ گیا

ہے کوئی سوئی کندھوئی دوستو
وقت دے پیراں 'چ کنڈا پڑ گیا

شہرتاں دی دھڑ تے صورتَ وی ہے
پھر وی کھورے کی ہے میرا تھڑ گیا

مینوں تیرا شباب لے بیٹھا
رنگ گور گلاب لے بیٹھا

دل دا ڈر سی کتے نہ لے بیٹھے
لے ہی بیٹھا جناب لے بیٹھا

وہل جد وی ملی ہے فرضاں توں
تیرے مکھ دی کتاب لے بیٹھا

کنی بیتی تے کنی باقی ہے
مینں ایہو حساب لے بیٹھا

شو نوں اک غم تے ہی بھروسہ سی
غم توں کورا جواب لے بیٹھا

ڈھولیا، وے ڈھولیا !
او میرے بیلیا !!
اک ڈگا ڈھول تے لاندا جا
میرا ستڑا دیش جگاندا جا ۔

ساری دنیاں جاگی
میرے دیش نوں نیندر آئی
پچھڑی ساڈی ہاڑی-ساؤنی
پچھڑی بار-بیائی
سپنے ورگی دھرتی ساڈی
پھردی ہے کملائی ۔

توں دھرتی دے جایاں نوں
اک ساوا گیت سناندا جا
اک ڈگا ڈھول تے لاندا جا
میرا ستڑا دیش جگاندا جا ۔

جاگے مٹی، جاگن فصلاں
جاگن ہالی پالی
جاگن میرے لاکھے کالے
جاگے حلّ پنجالی
جاگے میرے سٹیاں دے وچ
نویں کوئی ہریالی ۔

توں دھرتی دا چپا چپا
سوہنا سورگ بناندا جا
اک ڈگا ڈھول تے لاندا جا
میرا ستڑا دیش جگاندا جا ۔

جاگے اج دھرتی دا وارث
جاگے کھیت دا رانا
کہہ دھرتی دے جایاں نوں
کوئی چھوہن گیت سہانا
مٹی دے وچ سوجھ رلا کے
بیجو دانہ دانہ ۔

نویں یگ دی نویں چیتنا
متھے نال چھہاندا جا
اک ڈگا ڈھول 'تے لاندا جا
میرا ستڑا دیش جگاندا جا ۔

ایہہ مٹی ساڈے لکھ شہیداں
لہوآں وچ ہنگھالی
اس مٹی لئی لکھ جواناں
سر دی ہولی بالی
اس مٹی دی نال موتیاں
بھرنی جھول ہے خالی ۔

اس مٹی نوں دیش واسیا
ہردم سیس نواندا جا
اک ڈگا ڈھول 'تے لاندا جا
میرے ستڑے کھیت جگاندا جا ۔

(پں: نہرو دی امتم وداع ویلے)

اج امناں دا بابل مریا
ساری دھرت نڑوئے آئی
تے امبر نے ہوکا بھریا
انجھ پھیلی دل دی خشبوئی

ایکن رنگ سوگ دا چڑھیا
جیکن سنگھنے ون وچّ کدھرے
چندن دا اک بوٹا سڑیا
تہزیباں نے پھوہڑی پائی

تواریخ دا متھا ٹھریا
مذہباں نوں اج آئی تریلی
قوماں گھٹّ کلیجہ پھڑیا
رام رحیم گئے پتھرائے

ہرمندر دا پانی ڈریا
پھیر کسے مریئم دا جایا
اج فرضاں دی سولی چڑھیا
اج سورج دی ارتھی نکلی

اج دھرتی دا سورج مریا
کلّ لوکائی موڈھا دتا
تے نیناں وچّ ہنجھو بھریا
پین منکھتا تائیں دندلاں

کالا دکھ نہ جاوے جریا
رو رو مارے ڈھڈیں مکیاں
دسے دشاواں سوگی ہوئیاں
ایکن چپّ دا ناگ ہے لڑیا

جیوں دھرتی نے اج سورج دا
رو رو کے مرثیہ پڑھیا
اج امناں دا بابل مریا
ساری دھرت نڑوئے آئی
تے امبر نے ہوکا بھریا

جیٹھ ہاڑ دی
بلدی رتے
پیلی پتل رنگی دھپے
مڑھیاں والے
مندر اتے
بیٹھی چپّ ترنجن کتے
دھپّ-چھاواں دا
مڈھا لتھے
گرجھاں دا پرچھاواں نسے
ننگی ڈین
پئی اک نچے
پٹھے تھن موڈھے 'تے رکھے
چھجّ پون دا
کلر چھٹے
بودی والا واورولا
رکڑ دے وچ چکر کٹے
ہلن پئے
تھوہراں دے پتے
وچ کریراں سپنی وسے
مکڑیاں دے
جال پلچے
اکّ ککڑی دے پھمبھیاں تائیں
بھوت بھوتانا
مارے دھکے
بڈھے بوہڑ دیاں کھوڑاں وچ
چام چڑکاں دتے بچے
مڑھیاں والا
بابا ہسے
پاٹے کنّ بھبوتی متھے
تے میرے خواباں دے بچے
ڈر تھیں سہمے
جاون نسے
ننگے پیر دھوڑ تھیں اٹے
دل دھڑکن
تے چہرے لتھے
پیلی پتل رنگی دھپّ دا
دور دور تک
مینہہ پیا وسے

(نوٹ='برہا توں سلطان' وچ؛ پیڑاں دا پراگا،
لاجونتی، آٹے دیاں چڑیاں، مینوں وداع کرو
رچناواں وی شامل ہن)