انتم لہراں ڈاکٹر دیوان سنگھ کالیپانی
سچ ننگا ہے،
بن سنگا ہے،
کوئی تاب نہ ادھی لیا سکدا ۔
نہ ادھا جواب بنا سکدا ۔
سچ چنن ہے،
سچ چانن ہے،
کئی اس نوں نہیں چھپا سکدا ۔
نہ مٹی اس تے پا سکدا ۔
سچ اچا ہے،
سچ سچا ہے،
کئی جوٹھ نہ اس نوں لا سکدا ۔
نہ اس توں اچا جا سکدا ۔
سچ چنگا ہے،
بے رنگا ہے،
کئی اس توں اگھاں نہ جا سکدا ۔
نہ اس تے رنگ چڑھا سکدا ۔
سچ کوڑا ہے،
سچ مٹھا ہے،
جو اسدی کوڑ پچا سکدا ۔
اوہ سبھ نوں دھیر بنھا سکدا ۔
سچ سورج
نور چمکدا ہے،
جو اس تے دھیان جما سکدا ۔
اوہ ظلمت دور ہٹا سکدا ۔
سچ پکا ہے،
سچ پختہ ہے،
کئی اس نوں نہیں ہلا سکدا ۔
نہ اس نوں کئی گرا سکدا ۔
سچ مہنگا
اوکھا ملدا ہے،
جو تلی تے جند ٹکا سکدا ۔
بس اوہ ہی اس نوں پا سکدا ۔
سچ بے پرواہ ہے،
بیڈر ہے،
نہ اس نوں کئی ڈرا سکدا ۔
نہ خوف کسے توں کھا سکدا ۔
بہو-ملا ہے،
ان-ملا ہے،
نہ کویں خریدیا جا سکدا ۔
نہ کئی نلام کرا سکدا ۔
سچ ڈونگھا
نرمل چشمہ ہے،
کئی تھاہ نہ اس دی پا سکدا ۔
نت نھا کے میل گوا سکدا ۔
سچ گہر گمبھیرا،
بھارا ہے،
نہ ہوچھا اس نوں پا سکدا ۔
نہ ہولا اس نوں چا سکدا ۔
سچ ہونی ہے،
جو ہونا ہے،
نہ اس نوں کئی ٹلا سکدا ۔
نہ نسّ کے کدھرے جا سکدا ۔
سچ چوڑا
دل دا وڈا ہے،
سولی تے ٹنگیا جا سکدا ۔
پر وٹّ نہ متھے پا سکدا ۔
سچ اوتھے ہے،
سچ ایتھے ہے،
سچ کتھے ہے ؟
سچ کتے نہیں،
بس اسے لئی سچ مہنگا ہے ۔
نہ ڈھونڈیا کدھرے ملدا ہے ۔
پر 'شیت' کدے،
چنگے ویلے،
سبھ دنیاں تے سچ چھا سکے،
سبھ ظلمت دور ہٹا سکے،
اس آس تے دنیاں ہے جیندی ۔
نہیں بہت چروکی مر جاندی ۔
بھارتا،
بدھ دے، اشوک دے، نانک دے جنم-داتیا،
علماں، اوتاراں دی جنم بھومیں،
ساؤآں دیا دیسا !
کیہ ہو گیا ؟
الٹ گیا پاسہ،
گڑ گیا چکر الٹا،
پچھاتا نہ جاندا تیرا ویس،
مر گیا ہیں، پھر جیندا ہیں،
گر گیا ہیں، پھر کھڑا ہیں !
سہنیاں،
زندگی گئی تیری، شرمندگی رہی باقی ۔
ایہہ گند بلا قید غلامی دی،
وہماں دی، چھوتاں دی،
بھرماں دی، بھوتاں دی،
عقلاں دے دشمناں، الوآں، اوتاں دی ۔
کویں چمبڑ گئی تینوں،
بھولا بھالا توں،
بھولے بھالے تیرے بندے،
کویں پے گئے وس
براہمن دے، ملاں دے،
ویہلے مفت خوراں دے،
جو بھکھے پئے مردے نے،
ٹکڑیاں تے لڑدے نے،
صدیاں توں ستیا،
چاکریاں کردیا،
نوکریاں بھردیا،
اٹھ، او بھارتا ۔
او بھارتا،
عمر توں بڈھیا،
عقل توں وڈیا،
شکل توں سہنیاں،
اچیا، سچیا،
جوش جوانی دے نال او گتیا ۔
اٹھ او شیرناں،
آلس تیاگ دے،
وہماں نوں چھوڑ دے،
قیداں تے پنجرے،
توڑ دے، پھوڑ دے،
جوش جگا دے،
اگّ بھڑکا دے،
سچ انصاف دا نعرہ لگا دے ۔
مست ملنگ ہو،
لڑدیاں بھڑدیاں،
وگڑیاں تگڑیاں،
خون 'چ رجھیاں،
ساریاں دیساں نوں مگر لگا لے ۔
شانتی وارتا، انصاف سنا کے،
کسے دے واسطے،
جیون جیؤن دے تے جیندے رہن دے،
مر کے جیؤن دے،
جیون مرن دے بھیت سمجھا دے ۔
او سہنیاں بھارتا،
بدھ دے، اشوک دے، نانک دے جنم-داتیا ۔
ربّ کیہ اے ؟ کتھے اے ؟
سمجھنا اس نوں، جاننا اسدا-ایہدا کی مخول اے ؟
سمجھیا اے کسے کدی ؟ جاننگے کدے کوئی ؟
چھڈیا اس نوں میں،
توں بھی چھڈّ،
جویں چھڈیا اے میں تے ساریاں ۔
ماراں پیندیاں سٹاں وجدیاں
بہڑدا نہ ربّ، نہ پکردی ارداس ۔
جیون-بھگوڑے جا چھپدے وچ ربّ-بھڑولے،
رتا دی رتا ہنیرے دے اہلے ۔
سرگاں دے سفنے سبھ باتاں کہانیاں،
کہ دکھیئے رتا اکھاں بند کرن، خبرے نیندر آوے،
بھلیویں دے گاہکاں نوں بھلیویں پیندے ۔
سرگ، جس نوں کسے نہ ڈٹھا،
ربّ، جیہڑا چھپیا پھردا ۔
ربّ کتھے ہے ؟ سرگ کتھے ہے ؟
پیار ہے بس !
ہونی نری ہے، اٹلّ، اچلّ،
نال پیار سوادی بندی،
بناں پیار کوڑیری ۔
پیار بس ربّ ہے،
پیار بس سرگ؛
پیار ہی ربّ،
بس ہور کجھ نانہہ ۔
ڈنگ پڑنگی، ونگی ٹیڈھی،
ول ول جاندی موڑے کھاندی،
نھیر گھپّ گھیر، بھیڑی جیہی تنگ،
انی ایہہ گلی ۔
بھجے جاندے، واہو داہی، انھے واہ،
ساہ نہ کڈھدے، دم نہ لیندے،
گھرکدے گھبرا کے نسے جاندے،
ٹکراں کھاندے، لتڑدے، لتڑاندے جاندے
انھے کتے، ہرناں دے شکاری
ایہہ مسافر ۔
کدھروں آئے ؟ کدھر جاندے ؟ کدھر جانا ؟
اکھیاں والیو انھیو، کئی پتہ
نشانی دسدے جانا !
کیوں پئے بھجدے، بھج بھج مردے ؟
ہولی ٹرو، صواداں نال، موڑ ویکھ کے،
کدھروں نہ آئے، کدھرے نہ جاندے،
اپنے لدیں لدے، او مسافرو !
ٹھہرو رتا ہولی ٹرو،
ہسّ ہسّ، مسک مسک، مٹک مٹک، گٹک گٹک،
رل مل نال مسافر ساتھیاں ۔
اگے گئے اوہ کتے نہ پجے،
پچھوں آؤندیاں کتے نہ پجنا ۔
ایہہ انی گلی،
گھمدی جاندی، ول ونگ کھاندی،
اس کتے نہ مکنا ۔
ایہہ دنیاں ایہہ زندگی،
ایہہ بھل-بھلئیاں والی،
ڈنگ پڑنگی، ونگی ٹیڈھی،
بھیڑی جیہی تنگ، انی ایہہ گلی ۔
تویلے وچ جمیوں توں،
چوری چوری، ہنیریاں وچ، کھرلیاں اندر،
سولی تے موئیوں،
چڑھی دپہراں، چٹے چاننے، رڑے مدان،
او عیسیٰ !
کیہا انوکھا البیلا جیہا بندہ سیں توں ؟
ترسدا یاراں وچ بیٹھ کے کھان، چنگی چوکھی روٹی کنک دی ۔
لبھدا یاراں نوں، جو توڑ نبھاندے یاریاں ۔
توں سدھا جیہا اک بندہ سیں، کہ لوکاں ربّ بنایا،
جاں ونگا جیہا ربّ سیں اک، جو آپ بندہ بن آیا ۔
توں بھاویں کیہ سیں،
چناں دا چن سیں، سوہنیاں دا سوہنا،
سلطاناں دا سلطان، پیاراں دا شاہ ۔
میں ہن وی تینوں ٹردا ویکھداں،
-ایمان دی روشنی دی سیدھوں-
کنڈھے اس 'گلیل' دی جھیل دے، جہڑی میں ویکھی نہ کدی ۔
پتلا لما نازک جیہا بندہ،
پاردرشک تیرا پنڈا؛
اندروں باہروں دھوتا دھوتا دسیں،
چٹی دودھ جیوں گھگی؛
دل تیرے کئی پیڑ اگمی،
تیرا کنکا کنکا کمبے ۔
بندیاں 'چ بندہ اک کمزور، لوتھڑا ماس دا،
رباں وچ ربّ شاہزور، ابالا اک روح دا ۔
وگیں جیوں چشماں، وسیں جیوں مینہہ ۔
میہراں دا سائیں توں ۔
بندیاں 'چ بندہ، کامیاں 'چ کاماں؛
روح تیری بچیاں والی،
دانیاں توں دانی، اپنی اصل ماسومیں اندر ۔
کوئی گناہی نہ تیریاں نظراں وچ،
توں اڈیکدا باپو دی بادشاہت پا جھولی ۔
پھردوں جنگلاں 'چ، بیاباناں 'چ،
وسدیاں اجاڑاں وچ، اجاڑ جہیاں بستیاں وچ ۔
ونڈدا گگنیں پاتشاہت ایں خبرے،
ڈھڈوں بھکھا، پیروں ننگا، شاہزادہ ننگیاں بھکھیاں دا ۔
پاتشاہ کیراں دا، ہکیراں، ماہیگیراں دا،
نہ کدھرے کلی سر لکان لئی تیرے،
نہ ستھر سون نوں ۔
-جانور سوندے آپنیں کھڈیں، پنچھی آلھنیں-
تیرا نہ تھاں نہ ٹکانا ۔
توں سوندا وگدیاں وانہنا وچّ، چلھ رکھ سرہانے ۔
چڑی چوکدی اٹھ ٹردا مڑ باپو دی بادشاہت جھولی پا ۔
کوئی گاہک نہ جھلدا،
ماچھی منڈے ٹر پیندے تیرے نال،
انت مکردے تیتھوں، تیرے باپو توں، باپو دی بادشاہت توں ۔
توں کھپ کھپ کھپیوں، سولیاں چڑھیوں،
مویاں دی موت مریوں ۔
نہ کوئی تیری گگناں تے، نہ دھرتاں تے،
موڑ گھلی تیرے باپو نوں اسماناں دی بادشاہت،
کیڑیاں دھرت دیاں، اس دنیاں دیاں لوکاں،
اویں جویں موڑ گھلی سی بادشاہت
بدھ دی تیرے آؤن توں پہلوں،
نانک دی تیرے جان توں پچھوں ۔
ڈنڈے دی بادشاہت تردی اس دنیاں تے
اکھے لالچ دی سرداری ۔
کیہا دھرواس ہے پھر بھی،
تیرے باپو دی ہوند دے خیال وچ،
تیرے باپو دی بادشاہت دی آس وچ،
کد عاصی اوہ باپو تیرا ؟
کد آسیں مڑ توں ؟
کد عاصی اوہ بادشاہت تیری، جے عاصی ؟
(گلیل=اوہ علاقہ جتھے عیسیٰ ربی سنیہا
دین لئی پھردا رہا ۔)
کھنبھاں دیاں ڈاراں بنیاں،
کہانیاں جڑیاں لکھاں تیرے پچھے،
کہ پچھاتا نہیں جاندا توں ۔
دور، دھندلا جیہا دسنا ایں ہن،
سمیاں دیاں تیہاں ہیٹھ، جھڑ بدلاں وچ لکیا ۔
تینوں پوجدے : اوہ تینوں سیاندے نانہہ،
تینوں ننددے : اوہ تینوں پچھاندے نانہہ،-
توں اک درداں دردی، پیڑاں پیڑی،
ترساں پکڑی، سہماں جکڑی،
نویں نروئی، ننگی روح
لٹ لٹ کردی، بلدی جوت،
پیار، ترس، درد-ونڈنی دیاں کرناں سٹدی دور دوالے ۔
ڈھونڈدی کوئی بوٹی، سبھ روگاں دا دارو ۔
ٹولدی کوئی تھاں، سبھ سکھاں دی چھاں؛
بندہ دسیا تینوں سوگی پیڑت،
ربّ پیا رہ گیا لامبھے ۔
لوڑ نہ تینوں اس دی پئی ۔
لوک تینوں آکھدے آستک، ناستک،
دوہاں توں اچا توں کوئی پیڑ پروتا بندہ،
شکاریاں دے تیراں دیاں تکھیاں نوکاں،
اپنے کومل پنڈے وچ چوبھیں،
پیڑا پرتاویں، کمبیں تے پنگھریں،
تے وگیں اتھروآں راہیں،
پھٹڑ لیلیاں نوں چکی پھریں کندھاڑیں،
ماں-بھیڈ دی چنتا گھٹے کویں،
تے سانجھا ہو کے ہولا ہو جائے سوگ ۔
توں سکھیں لدھا، لاڈیں پلیا شاہزادہ،
چھڈّ تریوں ایہہ لاڈاں والی سکھاں والی دنیاں،
کہ لبھے نانہہ اس وچ،
کوئی روگی، کوئی سوگی، کوئی بڈھا، کوئی مردہ،
تے ہو جائے ایہہ نرویاں، اروگاں جواناں دی دنیاں،
تے جیون دا بھار ہو جائے کجھ ہولا کویں ۔
پر دکھاں توں دکھیوں توں اینا،
کہ سکھاں دی حرص نہ رہی، نہ ہسّ،
گنداں توں گلانیوں اتنا،
چماں دی صورتَ نہ رہی، نہ دسّ-
اکھیاں نوں کڈھ دیو،
سندرتا نہ دسے کدھرے
ہتھاں نوں وڈھّ سٹو،
حسن نہ کدھرے ٹکرے ۔
سندرتا وچ سندر، نہیں دسدا کیہ، کدی ؟
سہپن وچ سوہنا نہیں دسدا کیوں، کدی ؟
موت نے اؤنا ایں، مر جائیے کیہ اج ہی ؟
ترشنا نوں چھڈنا ٹھیک، جیناں وی چھڈّ دیواں ؟
خواہشاں نوں نپے کیوں، اچیاں نانہہ کرے کوئی
نپیاں نکلسن قبراں پاڑ کے،
اچائیاں نہ ڈگسن کدی ۔
اف ! کنے دکھ بھوگے توں، کسے دے سکھ دے صدقہ؛
کتنیں تپ سادھے توں، کسے دی ٹھنڈھ دے صدقہ ۔
سدا سدا بندناں ہے تینوں،
او تپسیا، ببیکیا، تیاگیا ۔
واہ تیرا تیاگ، واہ تیرا تپ !
ساری دنیاں تے تیرا ادھیکار ہے،
ترس تے پریم دے تپ کرکے-
گگناں جیہا چوڑا تیرا پریم،
ساغراں جیہا ڈونگھا تیرا ترس ۔
پر ہے بدھ جی،
ترشنا وی ہے اجے، خواہشاں وی ہین، انبھجّ، انرجّ،
دکھ وی ہے، درد وی، پیڑ وی، اویں ہی بلدا مواتا،
چنگیائی الپگّ، بریائی سربگّ تویں ہی،
روگ وی ہن، سوگ وی، بڈھیپا، موت وی اویں ہی،
جویں تینوں ملے سن، اج قایم ہن، سارے تویں ہی،
تینوں کوئی دارو نہ لبھا،
بنا اس گیان دے، "ہین، رہنگے اویں ہی،
ایہہ جیون دے پرچھاویں،
ہونی ہے، ہوویگی، اویں ہی ۔"
جگت جلندا، دھرتی سڑدی دسی سی تینوں،
جویں دسی سی پچھوں نانک نوں ۔
سڑدی ہوسی تیتھوں پہلوں وی،
سڑدی اے اج وی اویں ہی ۔
نہ تینوں، نہ عیسیٰ نوں، نہ نانک نوں، نہ گاندھی نوں،
اوہ ٹھنڈ ملی کہ ٹھنڈی ٹھار ہوئے دنیاں ۔
بس اگاں دے سیک تے ٹھنڈاں دی چاہ،
سبھ رہنگے سدا ہی ۔
سیکنا سیکاں نوں، ایہہ سوادی نہیں کیہ ؟
چاہنا ٹھنڈاں نوں، ایہہ وی کیہ سوادی نہیں ؟
سیکاں دے سواداں نوں،
چاہناں دیاں یاداں نوں
ماننا، ایہہ جیون نہیں کیہ ؟
پٹے والا کتا، چمڑے دا پٹا،
لوہے دی سنگلی، سنگلی نال بدھا،
اک کتا ۔
ٹھوٹھی وچ پانی پیئے، رکیبی وچ کھانا کھائے؛
اکے، تھکے، 'وہں وہں' کرے، ڈھڈ بھرے تے پوچھ ہلائے
قیدی کتا ۔
ایہہ نسن والا، کدن والا، دوڑن والا کتا،
کسے ویلے نہ کھلھے، سارا دن رہے بدھا؛
سنگلی نوں کھان پئے؛
سنگلی لوہے دی نہ کھادھی جائے؛
دندیاں پیہے جھئیاں لئے ۔
اس کتے دی قید نے دل میرا تڑپھایا؛
میں کھولھنا چاہیا ۔
جیوں ہی اگے ہتھ ودھایا،
کتے نے چکّ بھریا؛
لہو پھرن پھرن وگے، چنگا انعام پایا ۔
مینوں اپنی پئی :
سنگلی توڑ نہ سکیا، کتا کھل نہ سکیا؛
دل دی دل وچ رہی ۔
کویں کوئی آزاد کرائے،
اس پٹے سمیت سنگلی بدھے کتے نوں،
جو قید دی کوڑتن ساری،
اوسے ہتھ تے کڈھے،
جہڑا اس نوں کھل دوانا چاہے ؟
بجھا رہُ، کمبکھت !
لجت ہو !
خبرے تینوں ایس گلامیؤں
موت وچاری رہا کرائے !
سور،-
کٹیاں ورگے،
سوں سوں کردے،
بھنے(بھجے) پھردے، ایدھر اودھر، سبھنیں پاسیں،
گند مند کھان، کھورو پان،
بھڑاساں چھڈن ۔
سوریاں سہریاں، جمی جان،
ڈاراں دیاں ڈاراں،
تھاں نہ لبھدا،
کوئی بھلا-مانس کدھروں دی لنگھے،
دھرتی بھر گئی، سوراں، سوریاں نال ۔
یا ربّ !
کد گھٹسن ؟ کد مرسن ؟ کد مکسن ؟
ایہہ سورے، سوریاں، سور-سرے،
کد ملسی تھاں، کسے بندے نوں،
بیٹھن دی، بہ ملن دی، گلّ کرن دی،
جیون دی، پیارن دی، چاء کرن دی ؟
لال اکھاں، کریچے دند،
بھیڑا منہ، وٹیا ہورا، بتھنّ جیہا،
جھرڑیاں پئیاں، ڈھلکیا ماس،
گوڈے نکلے، ونگیاں لتاں،
کھسکیا ہویا، پھسڑ جیہا ۔
میلے کپڑے، لہوآں لبڑے،
ہتھ چھری،
حیوان جیہا ۔
بنا روح، بنا رہم،
بنا دل، بنا درد،
بنا جند، بنا جان،
شیطان جیہا ۔
کدے نہ ہسیا،
جد دا جمیا ۔
ڈر لگدا ویکھ ویکھ،
روح سنگڑدی جاندی، جند سمٹدی،
دل گھٹدا، پینڈے ڈوب،
ہویو آوے، ویکھ ویکھ،
ایہہ کدھروں دا حیوان ۔
مردار کھانا، بجو، بے ایمان،
کدھروں آ گیا، قبراں پاڑ کے،
ساڈی اس سوہنی جہی دھرتی اتے ۔
بچڑ-کھانیڑ اس دے چلدے،
ماس وکن، اس دے کارخانے،
بھیڑ لگی رہندی،
مردار کھانے کتیاں دی،
ماساں دیاں مشکاں پچھے پھردے،
پونچھ ہلاندے، دند وکھاندے،
لہو لگا ایہناں دے منہ ۔
ایہہ بچڑ،
گائیاں کھانا، بھیڈاں بکریاں نوں وڈھے،
سوہنیاں گائیاں، چٹیاں دودھ،
سوہنے وچھے گورے، کالے،
بھڑکدیاں بکریاں، جوانی چڑھیاں کڑیاں
میں میں کردے لیلے، نکے نکے میمنے ۔
ایہہ سبھ نوں پھیرے چھری،
بے درد، بے کرک، انسان صورتَ حیوان،
پٹھیاں ٹنگے لوتھاں ۔
ایہہ مردے ویچو، کھلاں دا ویوپاری،
ماس وڈھ وڈھ دیوے، کیماں کر کر، تول تول،
ویکھ نہ سکدا کوئی انسان،
جس نوں حق انسان کہان دا ۔
اس دے گردے پھردے ایوں،
متراڑے گردے الھاں جیوں،
وشٹے گردے مکھیاں
تؤں اس دے گردے پھرن دٹنگے حیوان؛
جیبھاں کڈھی، رالاں وگدیاں،
پیسے دے دے ماس خریدن،
چاواں وچ نہ مینودے ۔
کی اس بچڑ دے وی ہین،
نکے نکے کڑیاں منڈے،
پوپلے پوپلے، بھڑکدے لیلے ؟
کی اس دے گھر وی ہے (جے اس دا گھر وی ہے کدھرے)
کوئی گوری جہی مٹیار، گٹکدی گٹار تیویں ایس دی ؟
کویں کردا ہوسی پیار ایہہ بچڑ ؟
کویں پاندا ہوسی جپھیاں ؟
دل دے بن نہ ہون پیار،
بن پیاراں پین نہ جپھیاں ۔
پر ایہہ بچڑ شیطان،
بن دل، بن درد حیوان،
کی کردا ہوسی ؟
جد وڑدا ہوسی پیاراں دی اس دنیاں اندر ۔
کویں وس سکے دنیاں سکھی ؟
کویں ہٹ سکن گھول لڑائیاں ؟
جد تائیں بچڑ ہون درندے،
گجدے، وسدے، اس دنیاں وچ،
تے دنیاں رکھدی لوڑ ایہناں دی،
نالے کردی قدر،
وڈھّ سکدا وڈے لیلے جو،
کٹّ سکدا ضرور، بھرا اوہ اپنے،
تھوڑی جہی بس لوڑ رتا کسیس ہور وٹن دی ۔
کویتا کی اے ؟
دل دے اندر ابلدے لہو دی ہواڑ،
سینے اندر دھکھدی اگّ دا دھوآں ۔
ایہہ ہے اک چنگیاڑی ۔
دور اندر بل رہے بھڑ بھڑ بھامبڑ دی،
اک مگھدی چنگیاڑی،
لگدی اے جد کسے حسن والے بے-پرواہ دی ٹھوکر
کسے دے نازک دل شیشے نوں،
تاں نکلے اک آواز، تڑاک دی،
ایہی کویتا ۔
پئے لوک پنگل پڑھن، سواہ چھانن،
پر کویتا نہ بنے ؛
کویتا تاں آئیگی،
جد اندرلے ستے پئے کوی نوں
کسے لٹبورے حسین دی ٹھوکر جگائیگی ۔
کویتا :
کسے کھنڈھے خنجر نال گھائل عاشق دی
جھینی بانِ ۔
کویتا اے :
کسے پنجر وچ تاڑے گئے پنچھی دے،
وچھڑے پریتم دی یاد وچ،
کیرے چار اتھرو ۔
جد جگر دا خون،
کسے دی یاد دی بھٹھی تپ کے،
نرمل عرق بن نکلے،
اوہی کویتا دا اک روپ ۔
کویتا :
چپّ کسے مونی دی،
پیارے دے پیار وچ ہوئے کسے لین دی،
لکھی نہ جاندی،
گاون نہ ہندی ؛
پر زخم ڈونگھے لاندی،
قہر کرارے کردی ۔
کویتا :
جیون نوں جیوں رہے،
کسے جؤندے دے، جؤندے دل دی،
کوئی جیوندی تھرک تھرک ۔
اک سندرتا، جدھے لشکارے نال،
اکھیاں والیاں نوں، پیندے جھاولے
'سندر پرکھ' دے ۔
کویتا :
اک سنگیت،
جو دھراں دے اڈن-پنکھیرو من نوں
مگنتا وچ ستھر کر دیندا ۔
بھاگ ہون تاں سدا لئی لولین ہو جاندا
من پنکھیرو ۔
کویتا :
گونگی قدرت دا سنیندا آلاپ،
ان دسدے قادر دا دسدا اک نقشہ ۔
اس سندر دا جھانولا،
کویتا سندرتا اے تے سندرتا کویتا ۔
کویتا :
سٹہ نہیں نری سوچ دا،
ایہہ تاں دل دی بے بس تڑپھنی،
متھاج نہ تکانت دی، پڑے پنگلاں دی ۔
اننج تاں عقلاں والیاں لکھ مارے،
حساب تے ویاکرن بھی کویتا وچ،
ایہہ لیکھے حساباں والیاں دے،
کویتا جمع تپھریک دے گھیرے توں باہر دی کھیڈ ۔
بھلا مستی دے وچ لیکھے کس نے لائے ؟
کوی دا ایہو کمال،
روز دہاڑی دیاں گلاں نوں ورنن کرے
کہ سندرتا پئی فٹ-فٹ نکلے، چمکاں مارے ۔
انھے لوکی، اکھاں تے بنھ پٹیاں
لنگھ جاندے، جنہاں نظاریاں کول دی،
کوی دی قلم دی چھوہ پا،
الوکک بھاسن، رس تے سواد دین
اوہی نظارے کمال دے ۔
اج کل دے کوی بن کھنبھاں توں اڈدے،
بیٹھے بیرووال سندرتا ورنن کردے لنڈن دی؛
بھجدے ملتان دی ریتاں وچ
ورنن کردے برسات شملے دیاں چوٹیاں دی ۔
بسّ ایہو بناوٹ؛
تے ہر بناوٹ ہی گراوٹ ۔
بناوٹ کدے نہ بندی کویتا ۔
کویتا نوں پڑھنا تے سمجھنا اک دات اے،
دل والے ہی واچ سکن لکھیاں دل والیاں دیاں ۔
کویتا سمجھن لئی چاہیدی،
اڈاری اوہی تصور دی،
حالت اوہی من دی،
اوستھا اوہی دل دی،
اوہی خیال، نظارے تے احساس،
جنہاں وچ کدے سی کوی ۔
جنا چر ہووے اک سر نہ،
پڑھن والے تے لکھن والے دے من دی تن تنی،
کویتا سمجھ نہ آندی ۔
اسے لئی تاں وکھرے وکھرے لوکاں دے
ہندے، وکھرے وکھرے کوی ۔
کرتار، رچنہار بڑا ہی خوش سی،
پرسنّ اپنی سفلتا تے ۔
اوہ رچ چکا سی ساگر، دھرت،
پہاڑ تے دریا :
پشو، پنچھی، ڈڈّ مچھیاں، حیوان تے انسان بھی ۔
ہن ونڈنے سن اس نے بھنڈاریاں 'چوں
حسن، حکومت، عقل، یوگتا، مایہ، چھایا
تے لال رتن ۔
اوہ بخششاں کرن والا بیٹھ گیا تخت اتے
کرن لئی بخششاں، ونڈن لئی خزانے رہمتاں دے ۔
نگاریاں تے چوٹ لگی :
دڑبا-دڑبّ، دڑبا-دڑبّ،
فرشتاں دتے ہوکے اچی کوک کے،
"بھنڈار لگے جے کھلھین،
لے لؤ بخششاں،
بھر لؤ جھولیاں، پاکے
مراداں منہ منگیاں ۔"
بسّ پھیر کی سی،
بڈھے ٹھیرے، جوان تے نڈھے،
بچے بھی سبھ اپنا کم دھندا
چھڈّ اٹھ نسے ۔
ربّ مسکرایا، آکھیوس،
'لٹّ لؤ، جو آؤندا ہتھ، روک ٹوک کوئی نہ ۔'
زمیداراں جما لئے قبضے زمیناں تے ؛
شکاریاں منگ لئے پشو پنچھی جنگلاں دے ۔
بادشاہاں ول لئے ملک تے
مصول لین لگے ملکاں دے ؛
کسے منگیا حسن،
کسے حسینہ سمیت حسناں دے ؛
ونڈ لیا ترشنا بھرے انسان نے،
اکھ دے پھور وچ،
خزانہ اس ربّ، پروردگار دا ۔
سبھ کجھ گیا ہونجیا، سمیٹیا، تاں
ہاتھی وانگوں جھولدا، سر نویاں
ادھ-میٹیاں اکھاں، دھرتی تے جمائی
آن پہنچیا، مستانی تے البیلی
چال تردا، کدے کھلوندا اپر ول تکدا،
پھیر تردا، کوی نیارا ۔
ڈگا اوہ چرنیں ربّ دے، روندا، آکھے،
"باپو، میں تیرا وفادار بندہ
برباد ہو گیا ۔
توں سبھ دیاں جھولیاں بھر دتیاں،
میرے لئی توں کجھ نہ رکھیا،
اکا ہی بھلا چھڈیا ۔"
ربّ دے متھے تے رتا کو وٹّ پیا،
"اوئے توں کتھے ستا پیا سیں، ؟
ونڈ ہو چکی توں آن پہنچیں، جھگڑے ہتھیا ؟"
کوی بولیا،
"تیرے کول کھڑوتا، مست تردا رہا
تیرے نوری چہرے دا تماشہ،
تیرے اکاشی گیتاں وچ مست
گھریا رہا ؛ کی اس نوں معاف
نہیں کر سکدوں، جس نوں
تیرے نور دی شراب کیتا مست تے
حسن دے جلوے نے بے ہوش کری رکھیا ۔"
ربّ بے ملوما جیہا مسکرایا، تے آکھؤ سو،
"دنیاں ونڈی گئی، مایہ لٹی گئی،
کس توں کھوہ کے دیاں تینوں ؟
کی توں اسماناں تے رہنا چاہینگا ؟
جاہ، سبھ دروازے تیرے لئی کھلے،
بے روک ٹوک لا اڈاریاں،
میں بھی اتھے بے-نقاب، تکّ جے چاہیں،
تینوں دھرتی دی جکڑ تے مایہ دی پکڑ
توں آزاد کیتا،
کوئی قید نہ تینوں ایس تھاں،
کر راج توں اسماناں تے ۔"
تے کوی خوش، پیا سجدے کرے،
پاوے جلیاں ہو مستی وچ کھیوا ۔
اوہ کوی سی، اک کوی،
واسی اکانت دا ۔
پر دنیاں والے لے جادے اس نوں
مجبور کرکے،
اپنے سماگماں وچّ ۔
اوتھے اوہ پڑھدا مٹھا، بھاوَ-پورت،
اچا تے عرشی کلام
اک اسچرج لی وچ،
تے مستی وچ آ کے ہلاندا
ہتھ، سر تے اکھاں
اک خاص ادا وچ ۔
منڈے کڑیاں ہسّ چھڈدے؛ تک اس دی ادا نوں،
سن اس دی لی نوں ۔
پر سیانے سر ہلاندے کیلے اس دے لکویں بھاواں دے ۔
آخر واری سر چکھنا پیا اس کوی نوں بھی
موت دے پیالے 'چوں اک کوڑا گھٹّ ۔
اوہ سوں گیا سدا لئی مٹھی نیند ۔
ہن اوہ اتھے دور پوری اکانت وچ
آننددائک لی نال
پڑھدا ہووےگا مٹھے مٹھے بینت
تے داد دندی ہوویگی اس نوں سورگاں دی
مستانی چال چلدی ہوا ۔
اس دنیاں والے ہن اس نوں بھلّ چکے نے،
اسدی کویتا نوں دسدے بے تکیاں گلاں ۔
نہ کوئی کیردا اک اتھرو ہن اسدی یاد وچ،
نہ کوئی چڑھاندا اک پھلّ اسدی بے نشان سمادھ تے ۔
ایہہ دنیاں والے کردے سدا ایویں،
ایہہ اکرتگھن !
بھلّ گئے بھاویں دنیاں والے،
پر قدرت نہ بھلی فرض اپنا،
بدل روندے ہر سال کوی دی یاد وچّ،
ڈھاہاں پئے ماردے ۔
بسنت کھڑاندی بے انت پھلّ دنیاں دے باغیں،
اسدی بھلی وسری سمادھ تے
بھیٹ کرن لئی شردھا دی انجلی ۔
پتجھڑ سارا تران لاکے بربادی دا اک نظارہ
پیش کردی تاں جو اندازہ لا سکن
دنیاں والے اس اجاڑ دا جو پیدا ہوئی کوی دی
اک موت کارن ۔
پر افسوس، اس دنیاں اتے،
جو اس نوں بھلّ گئی اے، سدا لئی وسار بیٹھی اے ۔
لیاؤ، لیاؤ، مد دی مستی،
کلیاں دی مسکراہٹ،
پھلاں دا ہاسہ،
لالا دا داغ،
بدلاں دے ہنجھو،
کہ میں چڑھاواں ایہناں ساریاں نوں
کوی دی سمادھ تے،
بھلا بیٹھے جس نوں دنیاں والے
پر بھلی نہ جس نوں قدرت ۔
میں پریتم دی باندی ساں،
فرمامبردار باندی، برخوردار پجارن ؛
میں رجھی رہندی ساں، رجھیویں کارن رجی رہندی ساں؛
پریتم دی حکم برداری توں وہل نہیں سی؛
وہل دی لوڑ وی نہیں سی، چاہ وی نہیں سی ۔
تے پریتم وی
میری حکم-برداری، فرمامبرداری نوں جاندا سی ۔
اس نوں پتہ سی
کہ میں اپنی جان وی، آن دی آن وچ،
اس دے اک اشارے توں قربان کر سکدی ساں ۔
ایہہ پرتیتی میرے لئی بس سی ۔
پریتم دیاں ہور وی سہیاں سن ۔
اوہ فرمامبردار نہیں سن،
کہ خبرے ہے سن ؟
پر میں اوہناں نوں کوئی حکم بجا لیاؤندیاں
نہیں سی دیکھیا ۔
نفراں والا بھے اوہناں وچ نہیں سی ۔
اوہ ہسدیاں سن، مسکراندیاں سن تے کھیلھدیاں سن،
تے پریتم نال اٹھکھیلیاں کردیاں سن ۔
تے پریتم،
اوہو پریتم، جہڑا کدی
میرے نال اتیئنت خوش ہون پر وی کھیڈدا نہیں سی،
اوہناں نال بناں جھجک کھیڈدا تے خوش ہندا سی ۔
اوہ کدے رسّ بیٹھدیاں سن،
پریتم اوہناں نوں مناندا پھردا سی،
اوہناں دے ناز اٹھاندا پھردا سی ۔
میں حیران ساں ؛
میں کدے رٹھی نہیں ساں ۔
پر نال دیاں سہیاں دا روسا،
تے پریتم دا مناؤناں دیکھ کے مینوں وی گد گد ہوئی ۔
میں آکھیا :
ایہہ رسن تے منین اک ڈاڈھی سوادلی کھیڈ ہے،
میں بھی بھلا سواد چکھاں ۔
اک دن میں وی رسّ پئی ۔
پریتم نے منایا وی پر اوپرا اوپرا، بے-سوادا جیہا ؛
جویں ہور سہیاں نوں مناندا سی، تویں نہیں ۔
میں سمجھی میرے رسن وچ کوئی اون ۔
میں ہور رسی، تے دب کے رسی ۔
بس، پریتم غصے ہو گیا، تے مینوں رسی نوں چھڈّ ٹر گیا ۔
مدتاں بیت گئیاں تے پریتم مڑ نہیں آیا ۔
میں روسے دا بڑھکدا تے کمبدا انند لیندی لیندی،
فرمامبرداری تے روز دا
اڈول تے بھرواں انند وی گنوا بیٹھی ۔
میں ہن جیون توں رسی ہاں ۔
میرے لیکھ ۔
مینوں پریتم دے غصے دی اج تائیں سمجھ نہیں آئی ۔
میں ایہہ کچھ اکو وار کیتا سی،
جو ہور سہیاں نت نویں سورج کردیاں سن ۔
ہورناں دا نت دا روسا، پریتم نوں گھناں پیارا لگدا سی،
تے میرا اک نکا جیہا روسا
میری ساری عمر دی گھال کمائی نوں،
اک چھن وچ سواہ کر گیا ۔
کی اوہ سبھ صرف روسے لئی بنائیاں گئیاں سن،
تے میں صرف آگیاکاری لئی ؟
اف !
"کیا چلے تس نال ؛
اکِ نہالی پے سونھِ،
اکِ اپرِ رہنِ کھڑے ۔"
کوئی ماڑا نہیں، کوئی مندا نہیں ۔
کوئی چندرا نہیں، کوئی چنگا نہیں ۔
کوئی سوہنا نہیں، کوئی کوجھا نہیں ۔
کوئی ہچھا نہیں، کوئی ہوچھا نہیں ۔
کوئی پراپکاری سورا نہیں ۔
کوئی سوارتھی پورا پورا نہیں ۔
جو ہے سو تیرے اندر ہے،
جو چاہیں جسے بنا دیویں ۔
توں کسے نوں پوجی بنانا ایں ۔
توں کسے توں بہو گھن خانا ایں ۔
توں کسے دے پچھے ٹرنا ایں ۔
تک کسے نوں جیوندا جھرنا ایں ۔
توں کسے نوں لٹ لٹ خانا ایں ۔
تے کسے لئی لٹیا جانا ایں ۔
سبھ کھیل ہے تیری تکنی دا،
جو ہے سبھ تیری رچنا ہے ۔
توں عرشیں کسے چڑھا دیویں ۔
پاتالیں کسے پچا دیویں ۔
مردے نوں جیندا کر دیویں ۔
جیندے نوں مردہ کر دیویں ۔
بندے نوں اﷲ کر دیویں ۔
آقا نوں بردا کر دیویں ۔
کوئی بنگال دی لکڑی ہے،
جو نظر تری دی تکنی ہے ۔
جو اپنے اندروں کڈھدا ہیں ۔
چکّ کسے دے اندر دھردا ہیں ۔
پھر ویکھ اس سجدہ کردا ہیں ۔
تے دید اپنی تے مردا ہیں ۔
وکھ اپنے تائیں سمجھدا ہیں ۔
تے وکھ-پنے تے کھجھدا ہیں ۔
ایہہ شکتی تیرے اندر ہے،
جو سمجھیں جسے اوہ ہو جاوے ۔
پہلوں کجھ اڈرا متھدا ہیں ۔
پھر اس نوں لبھن ٹردا ہیں ۔
ترلے تے ترلا کڈھدا ہیں ۔
جد نہیں لبھدا تد مردا ہیں ۔
اصلوں توں آپ مداری ہیں ۔
سبھ تیری کھیل کھلاری ہے ۔
توں جو چاہیں سو بن جاویں،
جو چاہیں جسے بنا دیویں ۔
سبھ پیار محبت تیری ہے ۔
گھرنا نفرت سبھ تیری ہے ۔
سبھ بھیڑ بدی دا کرتا توں ۔
نیکی دا کرتا دھرتا توں ۔
نرکاں سرگاں دا توں والی ۔
چنگے مندے دا توں مالی ۔
سبھ تیرا رونا ہاسہ ہے،
تیرا ہی کھیلھ تماشہ ہے ۔
جے چاہیں سرگ رچا دیویں ۔
پیاراں دا باغ کھڑا دیویں ۔
جے چاہیں نرک بنا دیویں ۔
گھرنا سنگ سبھ مرجھا دیویں ۔
سبھ قدرت تیرے اندر ہے ۔
سبھ طاقت تیرے اندر ہے ۔
پھر کیوں نہیں سرگ بنا دیندا،
پیاراں دا باغ کھڑا دیندا ۔
جے رتا چڑیرا بن جاویں ۔
جے رتا اچیرا چڑھ جاویں ۔
عرشاں ول تکن لگّ جاویں ۔
فرشاں توں رتا اتانہ ہوویں ۔
پیاراں دی پون جھلا دیویں ۔
نرکاں نوں سرگ بنا دیویں ۔
پھر کیوں نہیں چوڑا بن رہندا ؟
تے رتا اچیرا ہو رہندا ۔
ٹھیڈا لگیاں ڈگ جاناں ہاں،
تے مار پیاں کرلانا ہاں،
لپھ جاندا ہاں، اڑ جاندا ہاں،
گھبراندا غم پیا کھاندا ہاں ۔
دلگیریاں اندر رہندا ہاں،
منہ پاڑ کے گلّ نہ کہندا ہاں،
'چپ' آکھیاں، چپ کر جاندا ہاں،
'مر جا' سن کے مر جاندا ہاں ۔
ہتھ جوڑدا معافیاں منگدا ہاں،
لٹ جانوں بھی نہیں سنگدا ہاں،
یئیں یئیں کرکے سبھ سہندا ہاں،
لفتا بن بن کے رہندا ہاں ۔
کمزور جیہا میں بندہ ہاں،
کمزوری میری طاقت ہے،
اس طاقت دا ایہہ چارہ ہے،
اس چارے نال گزارا ہے ۔
کمزوراں اندر گھریا ہاں،
کمزوریاں سنگ لتڑیا ہاں،
دسدا تے ماڑا کچا ہاں،
پر تگڑا ہاں تے سچا ہاں ۔
سچ سننوں دنیاں ڈردی ہے،
بل طاقت ویکھ کے مردی ہے؛
ایوں کچّ ہے اچا پکّ نالوں،
تے کفر ہے اچا حق نالوں ۔
پر اصلوں وڈا مرد ہاں میں،
کمزوراں لئی پور درد ہاں میں،
کمزور تیز سہ سکدے نہیں،
مر جاندے نے تے پکدے نہیں ۔
کمزوری میری وردی ہے،
کر ترس دنیں لئی دھاری ہے ۔
ہاں، ہولے ہولے، سنے سنے،
تے ہندے ہندے کدی کدے؛
کمزور بھی تکڑے ہو جاسن،
تکڑے ہو تک میری پاسن ۔
کچے سبھ پکے ہو رہسن،
جھوٹھے سبھ سچے ہو وہسن؛
سچ-سورج نوں پھر تک سکسن،
ول طاقت ویکھ نہ جھک سکسن ۔
تد پھر میں پردے لاہ دیساں،
سچ طاقت کلّ دکھا دیساں ۔
ننگا ہو پھر میں نچانگا،
اگّ-سورج ہو کے مچانگا ۔
تد دور انھیرے سبھ ہوسن،
تے کوڑ کفر سبھ جل وہسن ۔
کمزوری پکی فصل نہیں،
پرچھاواں ہے ایہہ اصل نہیں ۔
لرز اٹھن میرے دل دیاں تاراں،
سن لاں جد جھانجر تیری دی
چھنن چھنن،
کناں وچ گونجے،
آپ مہاری تان اٹھے کوئی،
گیتاں دا ساون آ جھومیں؛
نکی نکی وسے پھہار ۔
تیز تیز کدی مدھم ہووے
چال تیری دا جھاؤلا ؛
لچک لچک کے پون لنگھے جیوں،
لہراں دی چھاتی تے نچدی،
کھڑے قولاں وچکار ۔
دل میرے دی ڈونگھی گٹھ 'چوں،
اٹھدی ہے ایہہ 'واز سجن ؛
کہ چھوہ جاندی ہے پری کوئی
آ کوئی تلسمی ساز سجن ۔
جاں چھایا اس پنچھی دی ایہہ،
پر پھیلا کے اڈ جاوے جو،
دور کسے انڈٹھے رخ تے
سنیں اپنی ڈار ۔
دل نچے پیا آپمہارا،
سننا چاہے گیت اوہو مڑ-
نرم، نرم تے کومل، نازک،
جس 'چوں املے پیار ؛
بن بیٹھا تیری جھانجر دا
نمھاں جیہا چھنکار ۔
سورج چڑھدا
لال لال
سونے دا تھال،
نگھا نگھا،
جیون داتا
ساری دھرتی پالدا ۔
چن چڑھدا :
چٹا چٹا،
مٹھا مٹھا،
ٹھنڈا ٹھنڈا،
ٹھنڈاں پاندا،
رس دا داتا،
سبھ نوں گھوک سوالدا ۔
تارے دسدے :
نمھے نمھے،
نکے نکے،
چمکن، ڈلھکن،
اکھاں مارن، ڈلھکاں چھڈن،
اکھیاں دے وچ اکھیاں پا کے،
پئے بجھارت پانودے ۔
پھلّ کھڑدے :
ہسدے ہسدے،
رسدے رسدے،
خوشبو دندے،
کھش-رنگ رہندے،
اکھاں ٹھارن،
دل نوں چا پئے چاڑھدے ۔
ندیاں وگن :
تلھک تلھک کے،
ڈھلک ڈھلک کے،
ول ونگ کھا کھا،
ہیٹھاں آ آ،
چرن سما کے
سڑیاں ہکاں ٹھاردیاں ۔
واواں وگن :
پولیاں پولیاں،
ہولیاں ہولیاں،
کتکتی کر کر،
پیار اٹھا کے،
مست کردیاں،
نشہ عجب کجھ چاڑھدیاں ۔
ساری دنیاں :
سوہنی دنیاں،
موہنی دنیاں،
وڈی دنیاں،
چوڑی دنیاں،
سبھ کجھ اس وچ،
گھاٹا کجھ نہ ۔
پھیر پتہ نہ لگدا،
کیوں ایہہ بندے
اک دوجے نوں
پاڑ پاڑ کے کھانودے ۔
ہاں سوچنا، پھر بولنا،
پھر گاونا، پھر نچنا،
مست ہو جانا، گمّ ہو جانا،
ٹر جانا وسماداں نوں،
چھڈّ انتاں نوں، چھڈّ آداں نوں ۔
جو سوچے نانہہ، تے بولے نانہہ،
جو گاوے نانہہ، اٹھ نچے نانہہ،
جو مستے نانہہ، تے گمیں نانہہ،
جو ولّ عرشاں اڈّ جاوے نانہہ،
تے راہ وسماداں دھاوے نہ ۔
جو ویکھے-
سورج اگدے نوں، پھر ڈبدے نوں،
چن چڑھدے نوں، چن لیہندے نوں،
تے گھٹدے ودھدے رہندے نوں،
جو تکے-
کھڑیاں کلیاں، ہسدے پھلاں،
جوانی چڑھیاں، سوہنیاں کڑیاں،
ویکھے، پر-
پھر تھرکے نہ، پھر فرقے نانہہ،
پھر کمبے نہ، پھر لرزے نانہہ،
پھر اڈّ گگناں نوں جاوے نانہہ،
سنگ تاریاں کلکلی پاوے نہ ۔
اوہ بندہ نہیں، اوہ گندہ ہے،
اوہ لکھ چنگا، پر مندا ہے ۔
اوہ جیندا نہیں، اوہ مویا ہے،
مر پتھر وٹا ہویا ہے ۔
کوئی اس دے نال نہ لگیو جے،
مردے دی چھوہ توں بچیو جے ۔
کی ہو گیا تینوں ؟
بہندا جاندا،
ڈھہندا جاندا،
لہندا جاندا،
رہندا جاندا،
مر مر مکدا موت آئی بن،
ڈر ڈر سکدا پھڑی پھاہی بن ۔
بٹ بٹ کیوں ہیں تکدا رہندا ؟
آسرے، پرنے،
ٹیکاں، دھرنے،
آلے، اہلے،
کچھاں، کوٹھے،
چھپ چھپ نہیں گزارے ہونے،
ٹہ ٹہ ٹریاں سفر نہ مکنے ۔
ہمت کر تے اٹھ کھڑو جا ۔
رسے رسیاں،
کڑیاں کسیاں،
بنھن بستے،
پھاہیاں پھستے،
کٹّ دہ سارے، سٹّ پرھاں نوں،
ہولا ہو کے، اٹھ کھڑو توں ۔
اکھاں کھولھ کے ویکھ چاننا،
جو کجھ دسدا،
جیہا دسدا،
جو کجھ ہندا،
جیہا ہندا،
مل ہونی نوں ہکاں کڈھ کے،
مل جیون نوں باہاں اڈّ کے ۔
اپنے دل نوں چوڑا کر لے،
سبھ کوئی جیوے،
توں بھی جیویں،
سبھ کوئی تھیوے،
توں بھی تھیویں،
توں نہ جیویں کسے دے خرچے،
کوئی نہ جیوے تیرے خرچے ۔
رڑے میدانی رجّ رجّ نچ لے،
ننگا ہو کے،
چنگا ہو کے،
ہولا ہو کے،
ہچھا ہو کے،
جپھیاں پا لے رجّ رجّ سبھ نوں،
پردے اہلے چکّ چکّ سبھ توں ۔
رجّ رجّ جیوں لے، جیوں جیوں رجّ لے،
چنگا جیون،
سانجھا جیون،
رلیا جیون،
کھڑیا جیون،
جیوں لے جویں پھیر نہیں جیونا،
مل لے جویں پھیر نہیں ملنا ۔
بھڑے بھلیکھیاں وچوں نکل توں،
پھر نہیں اؤنا،
مڑ نہیں جینا،
اگا دور،
پچھا دور،
آپوں کھڑ لے، آپوں ہسّ لے،
آپوں وس لے، آپوں رس لے،
کسے کھڑا لے، کسے ہسا لے،
کسے ولا لے، کسے وسا لے ۔
میں جیندا : زین نہ دیندے ؛
میں ہوندا : ہون نہ دیندے ؛
میں ہسدا : ہسن نہ دیندے ؛
میں روندا : رون نہ دیندے ؛
رہن نہ دیندے،
وہن نہ دیندے،
ننگا ننگا،
چنگا چنگا ۔
ایہہ سبھ وڈے وڈے،
دھرماں والے،
بھرماں والے،
مذہباں والے،
ملکاں والے،
سمجھاں اتے سماجاں والے،
عقلاں اتے قنوناں والے،
دوکاندار،
پھندھے لا لا بیٹھے،
لٹن حق پرائے ۔
سمجھدے،
دھرت اسمان کھڑے،
ایہناں دے آسرے،
کوئی جیوے : جویں ایہہ جین دین ؛
کوئی روھے : جویں ایہہ رہن دین ۔
بیسود ایسا جینا،
انہون ایسا ہونا ۔
میں مردا ؛
مرن چنگیرا لکھ درجے،
اس جیون کولوں ؛
مرن نہ دیندے،
جویں میں مرنا منگدا ؛
اپنی من موتے،
مرن نہ دیندے،
ایہہ قصائی :
آپ مرے دا ماس حرام،
ایہہ آکھدے ۔
کوئی جیوے، جویں جوالن ایہہ ؛
کوئی مرے، جویں مارن ایہہ ۔
کد مرسن،
ایہہ قصائی،
منہ چٹے چٹے،
من کالے کالے ؟
کد مکسن،
ایہناں دے کتے،
دندیاں وڈھنے
تے بھونکن والے ؟
کد جیساں
اوہ جیونا
کھلھا کھلھا،
کھڑیا، کھڑیا،
اٹکن، الجھن،
کجن، ڈھکن
بن ؟
جیون جویں دا جین لئی
سی بنیا میں؛
جیون جویں دا جین لئی
ہے حق سبھس دا ۔
نیں پانی بھردیئے،
نیں کجھ کجھ کردیئے،
چرکھڑی چلانیئیں،
لجاں وہانیئیں،
ڈول ڈبکانیئیں،
شرم پئی کھانیئیں،
سہمدی سنندی،
ڈبکدی شرمدی،
کھوہاں دے اندریں، جھاتیاں ماردی،
ڈول پیا ڈبدا،
بلھبلھے کڈھدا،
سکھنیں اندریں پانی بھریجدا،
ویکھدی، ہسدی، دوہری ہندی جانیئیں ۔
بھر گیا، ڈبّ گیا،
ہیٹھاں گڑوندیا،
باہیں الار کے،
وڈیاں وڈیاں، لمیاں لمیاں،
لجاں لمکا کے،
چرکھڑی چڑھا کے،
چھو منتر نال، مڑ کڈھ لیانیئیں ۔
پانی جو کڈھیا،
لشکدا پانی ایہہ،
چمکدا پانی ایہہ،
شیشے بے داغ وانگ،
چلکدا پانی ایہہ،
منہ تے پانیں ایں،
پیراں تے پانیں ایں،
سجدی، بھجدی،
مار مار چھٹے پئی، سارا وننجانیئیں ۔
ٹھنڈ نہیں پینی نیں،
انگ نہ ٹھرنے نیں،
اندر ابال تیرے، جوش جوانی دا؛
لومبا ہے اگّ دا،
اکھاں 'چوں نکلدا،
گلھاں 'چوں ڈلھکدا،
ہوٹھاں 'چوں ڈلھدا،
جیبھے 'چوں سمدا،
چھاتیاں دے اندر،
تھرکدا لرزدا،
تھرلدا، کمبدا، بھڑتھو مچانودا،
ہتھاں دیاں تلیاں،
پیراں دیاں تلیاں،
نوھاں دے اندروں، خون وگانودا ؛
چنیاں، جھگیاں،
لیڑیاں دے اندر،
بجھّ نہ رہندا، نہ کجیا جانودا ۔
برقعیاں، پردیاں
کجناں، ڈھکناں،
پاڑ کے، ساڑ کے،
شوخیاں نال ایہہ، باہر نوں دھانودا ۔
کون کجّ سکدا ؟
کون ڈھکّ سکدا ؟
ایہہ قہر خدا دا،
میہر اﷲ دی،
صبح انسان دی،
شام جہان دی،
وسوں سنسار دی،
کرت کرتار دی،
رہم رحیم دا،
کرم کریم دا،
ایہنوں کجّ نہ سہنیئیں،
ڈھکّ نہ چنیئیں،
کھوہاں تے کھوہیاں دے،
لجاں دے پجاں وچ ولیا نہ رکھ نیں ۔
نرملتا نال تے نگنتا نال،
ہاں سنگاں بغیر تے نسل نسنگ ہو،
مار دیہہ چھال اس جیون-سمندر وچ،
ڈبکیاں مار تے تاریاں لا کے،
ساتھ سہیلیاں نال رلا کے،
ہاسیاں ہسّ کے، تے خوشیاں چمّ کے،
جیون-صواداں نوں رجّ کے چکھّ نیں ۔
جاندیاں راہیاں،
تھکیاں ٹٹیاں،
جیون ہے روگ ہو چمبڑیا جنہاں نوں،
بھار ہیٹھ دبیاں،
بوجھ ہیٹھ لدیاں،
پینڈیاں پیڑیاں تے منزلاں ماریاں،
پھانسیاں پھاتھیاں،
کتے نہ پجیاں،
رکھیاں بسیاں،
ڈلھکدے، ڈلھدے، جیون توں رسیاں،
نال کوئی گلّ کر ۔
مسکنیں مسک کے،
چمنیں سٹّ کے،
باہاں الار کے،
تے 'وعظاں مار کے،
جیندیئے چنیئیں،
پانیاں بھردیئے،
اوہناں نوں سدّ کے، کول بحال کے،
چھوہ کوئی لا دے، جیون دا چاء دے ۔
تیرے ہی صدقہ،
مردے جوین پئے،
رسے منین پئے،
بسے کھڑین پئے،
ٹٹے جڑین پئے،
بھجے اگین پئے،
بجھے جگین پئے،
وسے جہان تے خوشی انسان رہے ۔
اوہ ڈٹھی سی میں،
اوہ اک پری جہی
گگناں دی-دور دیاں دیساں دی،
آ اتری ساڈے دیس،
مڑ اٹھنا، اڈنا بھلّ گئی ۔
اوہ مٹھی مٹھی شہت سی،
ربّ جڈی مٹھی؛
اوہ پیاری پیاری کڈی سی ؟
ماں جڈی پیاری؛
اوہ بھولی بھالی کنی سی ؟
گھگی جیہی بھولی ۔
اوہ آ اتری ساڈے دیس،
مڑ اٹھنا، اڈنا بھلّ گئی ۔
اس ساڈے دیس دی ہائے کڑتن !
ہائے، دپیار !
آہ ! گھرنا ساڈے دیس دی، ہائے ! ہائے !!
لالچ کوڑیار ۔
اوہدا جیون، مٹھا مٹھا،
کوڑا ہو گیا؛
اوہدا رہنا سچا سچا،
کوڑا ہو گیا ۔
اف ! دبی گئی اوہ کوڑے اندر،
سننجانی جائے نانہہ اوہدی نہار؛
جھوٹھیاں اندر جھوٹھی پے گئی،
مردیاں وچ ہوئی مردار؛
اوہ ہولی پھلّ، ہوئی پتھروں بھاری،
کوڑیاں دی کوڑی کوڑیار؛
بچڑاں، برچھیاں، بریاں 'چ رہ کے،
اوہ چنگیاں دی چنگی، ہوئی بریار ۔
ہن میں ڈٹھی اے اوہ،
سنجانی نہیں جاندی،
بدلدی بدلدی بدلی اے ساری،
سڑھاند پئی آؤندی اے، اف !
خوشبو اڈ گئی سو ساری ۔
ربا ! ایہہ ساڈے دیش دی مٹی دا گن اے،
مٹی 'چ ملانا جو آئے ایہدے کول،
ساڈی مٹی 'چ لگ کے پھلّ کیوں مٹی ہوندے ؟
کیوں نہ ہور ہور پھلّ اگدے اک دے کول کول ۔
اف ! مٹی ساڈی کلر،
اوہ پری بھی کلر کلر ہو گئی،
سکا سڑیا کھنگر،
اوہ جو کدی سی اک پری جہی؛
ہن ویکھ نہ سکدا اس ولّ میں،
دسدی اے مریئل مری جہی، مری جہی ۔
پیاراں والیو !
آؤ، آؤ،
کاہلی کاہلی، چھیتی چھیتی،
چر نہ لاؤ،
بھجے آؤ،
پریتاں پاؤ،
پیار ودھاؤ ۔
نمھ نمھ مسکو،
کھڑ کھڑ ہسو،
ہسو وسو،
لڈیاں پاؤ،
بھڑکو نچو،
چیکاں مارو،
کلکاں چھڈو،
نچو گاؤ،
ڈھولے لاؤ،
میرے اندر راس رچاؤ،
میں ہاں مندر پریتاں دا ۔
نس نس اندر بھریا پیار،
رگ رگ اندر رچیا پیار،
کنکا کنکا میرا لرزے،
پرزہ پرزہ میرا تھرکے،
روح پئی کمبے،
جند پئی ہمبے،
کمبنیاں نوں جپھیاں پاؤ،
رشماں نال اتانہ چڑھ جاؤ،
اتھے بتے
جتھے میں
میں ہاں سوماں پریتاں دا،
میں ہاں مندر پیاراں دا ۔
روح پئی پنگھر پنگھر وگے،
رس پیا جھمّ جھمّ، جھمّ جھمّ وسے،
سومیں سمن،
چشمیں چلن،
نہراں چھٹن،
ندیاں وگن،
کنیاں برسن،
موتی کھلرن،
پین پھہاراں ۔
تریلاں وسن،
ٹھنڈیاں ٹھنڈیاں،
مٹھیآں مٹھیآں،
نرمل نرمل،
جھرمل جھرمل ۔
کپڑے لاہ کے،
سنگاں لاہ کے،
آؤ ! نھاؤ،
ریجھاں لاہو،
ٹبھیاں لاؤ،
غوطے کھاؤ،
پانی دے گل پا گلوکڑی،
بھجدے آؤ، بھیوندے جاؤ،
رل مل جاؤ،
ہل مل جاؤ،
میرے اندر گھل مل جاؤ،
میں دریا ہاں پریتاں دا،
شہہ ساگر ہاں پیاراں دا ۔
میں اڈ جاواں کدھرے اچا،
چنوں اپر،
سورجوں اپر،
تاریاں اہلے، گگناں اندر ۔
رولیاں گولیاں شوراں توں اچا،
جھگڑے فساداں گھولاں توں اچا،
بھکھاں پیاساں لوڑاں توں اچا ؛
ہولی ہوا وچ،
پولی پولی، ٹھنڈی ٹھنڈی، مٹھی فضا وچ،
کھنبھ چھڈّ کے کھلے ڈلھے ؛
روح چھڈّ ہو ہلکے ڈھلے ۔
گاواں کوئی گیت-پریتاں بھریا،
چیساں، درداں، پیڑاں بھریا،
دسے جو جیون دی ریت،
پیار، پریم، پریت دا گیت،
زندگی ہے اک لہر پریم دی،
پیاری-نگھی، ٹھنڈی سیت ۔
ہے ربّ !
ایہہ تیری دنیاں،
کیہی سوہنی، سہاؤنی،
ہسنی ہساؤنی،
کھڑنی، کھڑاؤنی،
بنائی اے، توں ایہہ دنیاں،
رجّ کے پیار نہ کرن جانا،
میں اننجانا ۔
اس دنیاں دے ایہہ پہاڑ،
اس دنیاں دے اوہ اجاڑ،
بدل تے ہواواں،
دھپاں تے چھاواں،
پدھراں دے چٹان،
گگناں دے نیلان،
ہے ربّ ! کیہے چنگے چوکھے بنائے نے توں،
میں رجّ کے پیار نہ کر سکاں تینوں ۔
اوہ سیالے تے ہنالے،
گرمیاں تے پالے،
اوہ رنگا رنگی بہار،
پتجھڑ دی سنجی اجاڑ،
اوہ جنگل تے بیلے،
ندیاں تے شاماں ویلے،
اوہ راتاں دیاں چاننیاں،
چاننیاں دے میلے،
ہے ربّ دنیاں اچرج سوہنی بنائی اے توں،
میں نہ-شکرا،
شکر نہ کر جانا تیرا ۔
میرا گیت،
اک درد، اک پیڑ ہے، اک اداسی تے دلگیری،
پیڑ 'چ پینا، پیا تڑپھنا، ایہہ بس میری پیری،
جھینی بانِ، تے روندی لی، تڑپھدی جند، پھرکدی،
مسکدے رونے، ڈسکدے ہاسے، ایہہ بس میری سیری ۔
پکڑ-وچھوڑے، میل جدائیاں،
ہوکے، آہاں، اکھ شرمائیاں ؛
روندیاں خوشیاں، ہسدیاں غمیاں،
وگدے اتھرو، راتاں لمیاں،
ہریاں پیڑاں، پنگھریاں خوشیاں،
مستیاں ہوشاں، ہوش مستیاں ؛
پرتکھّ سفنے، گجھا جیون ؛ میرے گیت دی ریت ؛
میری زندگی، میرا گیت ۔
میں نہ لکھاں،
میں نہ گاواں ؛
کس نوں لکھاں،
کہنوں سناواں ؛
نہ کئی پڑھدا، نہ کئی سندا ؛
پڑھ سن کے نہ کئی سمجھدا،
میں ہوواں، جاں میرے جیہے، اوہ سمجھن
ایہہ گیت ۔
میرا گیت،
اک درد، پیڑ،
اداسی تے دلگیری ۔
اوہ سبھ پرمیشر مارے نے،
جو مردے آپ نہ جیندے نے،
اوہ پاپی نے ہتیارے نے،
تے ہوراں جین نہ دیندے نے،
اوہ گناہ گار وڈبھارے نے،
سرگے نوں نرک بناؤندے نے،
درگاہوں گئے پھٹکارے نے،
وسدے ادیان کریندے نے،
اوہ آپ نہ جیون جوگے نے،
جو مردے نے نہ جیندے نے،
جو مینوں جیون نہ دیندے نے،
اوہ جیون جیون نہ دیندے نے ۔
اوہ دان بتھیرا کردے نے،
جو جین نہ دیوے، دھرم کیہا ؟
اوہ نام بتھیرا جپدے نے،
جو خوشی نہ دیوے، کرم کیہا ؟
اوہ ہور وی سیوا کردے نے،
جو بنھن بنھے، مکت کیہا ؟
مندر مسجد بھی کردے نے،
ہسن نہ دیوے، جگت کیہا،
اوہ پھر بھی پاپی بھارے نے،
اوہ دھرم کرم سبھ مندے نے،
جو مینوں جیون نہ دیندے نے ۔
جو جیون نہ مینوں دیندے نے ۔
میں جیندی ہاں میں تھیندی ہاں،
اوہ ہولے نے، اوہ ہوچھے نے،
میں گٹکدی ہسدی رہندی ہاں،
اوہ اندروں باہروں تھوتھے نے،
میں اڈ اسمانی جاندی ہاں،
اوہ کوڑے نے، اوہ کوجھے نے،
اتھوں دی خبر لیاندی ہاں،
جو سرگ نوں لبھدے اتھے نے،
تے سبھ نوں آن سناندی ہاں،
اوہ لبھدا کجھ نہ ایتھے ہے،
پھر مینوں جیون نہ دیندے نے ۔
جو مینوں جین نہ دیندے نے ۔
میں کسے نوں کجھ نہ کہندی ہاں،
جو کجھ ہے سو سبھ ایتھے ہے،
میں کسے دا کجھ نہ لیندی ہاں،
'اوہ' بھی جے ہے تاں ایتھے ہے،
نہ دکھ کسے نوں دیندی ہاں،
سکھ سرگاں دا سبھ ایتھے ہے،
نہ بھار کسے تے پاندی ہاں،
جو اتھے ہے سو ایتھے ہے،
بس کھڑدی ہاں تے جیندی ہاں،
پئے اس نوں نرک بناندے نے،
کیوں مینوں جین نہ دیندے نے ؟
جو مینوں جیون نہ دیندے نے ۔
جو مینوں جیون دیویگا،
اوہ دوہرا جیون پاویگا،
اس نوں جو سرگ بناویگا،
اوہ سدا سرگ رہاویگا،
جو جیندے، جیون دیندے نے،
تکّ جیندے نوں خوش ہوندے نے،
جو رشیاں تائیں منیندے نے،
تے بجھیاں تائیں جگیندے نے،
اوہ اپنا جینا منگدے نے،
اوہ آپ بھی جیندے رہندے نے،
مینوں بھی جیون دیندے نے ۔
جینا کیہ جینا ہے ؟
جینا بس رونا ہے، رونا خوش رہنا ہے،
کھڑنا ہے، ہسنا ہے، رسنا ہے، ودھنا ہے،
اگے دی لار بناں، پچھے دے بھار بناں،
سرگے دے لالچ بن، نرکے دے خطرے بناں،
موتے دے خیال بناں، جنمن دی یاد بناں،
زوری نہ جینا ہے، یمناں سر جینا ہے،
جتنا چر جینا ہے، اتنا چر جینا ہے،
ہسّ ہسّ کے جینا ہے، رجّ رجّ کے جینا ہے،
جینا ہے، تھینا ہے، ہونا ہے، ہوینا ہے،
دھکھنا نہیں، بلنا نہیں، لاٹاں کڈھ بلنا ہے،
نقد بنکداں دا، روکڑ دا جینا ہے،
بھنّ گھڑ دیاں سوچاں دا، کرساں دا کوئی جینا ہے ؟
فکر نہیں، فاقہ نہیں، اٹک نہیں، جھاکا نہیں،
وگنا وگ جانا ہے، جدھر نوں جی چاہے،
کھلے منہ، گھنڈ بناں، جیون نوں ملنا ہے،
جینا ہے زور بناں، سہجے دا جینا ہے،
مرنا ہے رنج بناں، سہجے دا مرنا ہے،
ایہہ جینا، جینا ہے، باقی سبھّ رونا ہے،
ہونا نہ ہونا ہے، ساڈا بھی کوئی جینا ہے ؟
کینے دی کار سدا، مکراں دی تار سدا،
ڈنگی رفتار سدا، جھوٹھی گفتار سدا،
پردے وچ رہن سدا، کناں وچ کہن سدا،
سہماں دا سہن سدا، قبراں دا رہن سدا،
ہسنا نہ، گڑھکنا نہ، ننگے ہو بھڑکنا نہ،
بھاراں بن اڈنا نہ، فقراں بن ٹرنا نہ،
چھٹاں دے کھوتے ہاں، لدے دے بوتے ہاں،
قطرے ہوئے کھنبھ اساں، ٹرنا بھی مساں مساں ۔
ایہہ جینا جینا ہے ؟
اوجاں دا جینا ہے، ہجاں دا جینا ہے،
کوجھا جیہا جینا ہے، ہوچھا جینا ہے،
بوجھا جیہا جینا ہے، بجھیا جیہا جینا ہے،
بیہا جیہا جینا ہے، بسا جیہا جینا ہے،
ساڈا بھی کوئی جینا ہے ؟
سکاں نہ رہیاں،
سدھراں مٹ گئیاں،
خواہشاں رو پئیاں،
آساں مک پئیاں،
اگاں بل بجھیاں،
دھونئیں سواہ ہو گئے،
ابالے سبھ لہ گئے،
جوش بھی کل بہ گئے،
ولولے سبھ ڈھہ پئے،
ہلونے بس رہ گئے،
نظراں تھکّ ہٹیاں،
اکھاں مٹ چکیاں،
سمیں اگھاں لنگھ گئے،
میں بھی بدل چکیا،
دل بھی بدل ہٹیا؛
اے آون والے دسّ،
ہن کاس نوں آئؤں توں ؟
آئؤں توں کاس نوں ہن ؟
پھلّ سوہنا سی، رہا نہ گیا جی للچ پیا،
تے جھٹّ توڑکے گھٹّ سینے نال لا لیا،
پر نال ہی کنڈا چبھّ گیا ۔
پیڑ جری پر پھلّ نوں نہ چھڈیا ۔
سینے نال لا نپیڑ لیا ۔
ساری رات پھلّ نوں ہکّ نال گھٹّ رکھیا ۔
دن چڑھیا-افھیا !
پھلّ کملا چکا سی، مدھولیا جاکے ۔
پتی پتی ہو چکیا سی ۔
پھلّ ہن نہیں رہا،
حسن تے خوشبو تے کھڑاؤ کجھ بھی نہیں رہا،
پر کنڈے دی چوبھ اجے سینداں اویں چسکاں ماردی اے ۔
ہائے ! سارے سہل تے سوہنے پھلاں نال ۔
چبھویں تے پیڑ کرنے کنڈے نے ؟
تے سارے پھلّ انت کملا جاندے نے،
سکّ جاندے نے ؟
سہپن تے سندرتا کیوں تلھکویں ہندی اے ؟
کنڈے دی چوبھ تے چوبھ دی چسک،
کیوں ٹکویں تے چر-جیوی ہندی اے ؟
تیریاں رخساراں دی پیازی بھاہ اے،
تیریاں ہوٹھاں دا گلابی رنگ اے،
تیریاں اکھاں وچ بجلی دی چمک اے،
تیرے مستک تے سورج دی جھلک اے،
تیریاں باہاں گول تے سڈول نے،
تے تیرے ہتھ پتلے تے نرم نے،
تیری قمر وچ لچک تے تیریاں جنگھاں وچ مٹک اے ۔
تیری چال مستانی تے ادا البیلی اے ۔
تیری آواز اک مستی تے تیری مسکراہٹ اک جادو اے،
تیری خوشی نال عالم سکھ دا ساہ لیندا اے تے وسدا اے،
تیری ہنسی نال قدرت ہسدی اے،
تے میں تینوں پیار کرناں واں ۔
پر-پر اک دن آویگا ۔
جد تیریاں رخساراں دی لالی اڈ جائیگی،
تیریاں ہوٹھاں تے سکری بجھّ جائیگی،
تیریاں اکھاں دی چمک مکّ جائیگی،
تیرے متھے دی ڈلھک سکّ جائیگی،
تیریاں باہاں چڑ(جھرڑ) جانگیاں؛
تیری دھون لمک جائیگی ۔
تیری چال لڑکھڑا جائیگی ۔
ایہہ ادا بھی نہیں رہیگی ۔
آواز گھگی ہو جائیگی،
تیری ہنجھو بھجی مسکراہٹ نوں تکّ کے،
تیری خوشی تے غمی دی دنیاں نوں،
تے تیرے ہسن تے رون دی
قدرت نوں،
رتا پرواہ نہ ہوویگی ۔
پر میں تینوں ادوں وی پیار کراں گا،
کیونکہ میں 'تینوں' پیار کرناں واں ۔
جدوں راتاں دے انھیرے وچّ،
سارے چپ چاند ورت جاندی اے،
جدوں سارے جیو جنتو،
اپنے اپنے گھرنیاں وچّ نگھے ہو،
گھراڑے مارن لگّ جاندے نے،
جدوں پالے نال نیلا ہویا اسمان،
ہزار جگدیاں اکھاں نال،
کسے دے اون دی اڈیک کر رہا ہندا ہے ۔
جدوں میں دنیاں دے دھندھیاں پھندھیاں،
رجھیویاں تے اکیویاں توں چھٹی پا،
بے فکرِ تے مستی دی چادر تانی،
نیندر دی سکھ بھری گود وچ لیٹ جاندا ہاں ۔
جدوں میں سفنیاں دے دیساں دے سرگی منڈلاں وچّ
اڈاریاں لان لگّ جاندا ہاں ۔
جدوں محبت بے-پردہ ہو دور بیت گئیاں،
تے مڑ کدی نہ اون والیاں پریم کہانیاں،
سنا سنا کے، مینوں خون دے اتھرو روان لگّ جاندی ہے ۔
جدوں کالیاں گھٹا ٹوپ انھیریاں وچّ
ہتھ پساریا نہیں سجھدا،
جدوں نکیاں نکیاں کنیاں دی پھہار،
اپنی دل کھچویں بہار،
نہ-قدرشناسی وچّ بتانی ہندی اے ۔
جدوں سردی دیاں راتاں دے کڑکدے پالے وچّ
مور تے مورنی بدلاں دی بہار دی قدر کرنوں
اسمرتھ ہندے نے،
جدوں باغ وچّ پپیہا-پی-پی کرکے روندا اے ۔
جدوں کالا بھورا پھلّ دے ہردے وچّ،
مست ہو روندا اے،
جدوں بلبل پھلّ دے کنّ وچّ،
بھیت دیاں باتاں سناندی اے ؛
تدوں-تدوں ربّ جانیں،
توں مینوں کیوں یاد اؤنا ایں ؟
توں ہیں وفا دی مورتی میں ہاں سراسر بے-وفا،
توں پاک ہیں پاکیزگی، ناپاک ہاں میں بے حیا،
توں نور ہیں تے روشنی، میں ہاں ہنیرا رات دا،
توں سچڑی تے سچڑی، میں جوٹھ ہاں جھوٹھا بڑا،
میں پیار دے لایق نہیں، اے سندری دل نہ لگا ۔
توں مورتی ہیں پریم دی، میں سوارتھی پاجی بڑا،
صد گرد تیرے رہے خوشی، میں رونودا رہندا سدا،
توں ہیں سدا ہی شاد میں ناشاد ہاں تے چڑچڑا،
توں ہیں سدا آباد میں برباد ہویا گھونسلا،
اپنی خوشی نوں سہنیئیں میں ہجر دے وچ نہ ونجا ۔
توں صاف سچی زندگی، میں خواب ہاں ڈر والڑا،
توں مالک ہیں محل دی تے میں آوارہ بے-گھرا،
توں صاف دل، سادھو سبھا، میں اک اچکا بوجھڑا،
توں مدھرتا گندھ والڑی، میں اکّ دا ہاں بوٹڑا،
بے کار ہے ہستی مری اپنے چمن وچ نہ لگا ۔
توں عرش دی وسنیک تے میں کرم ہاں اس دھرت دا،
توں اڈدی اتانہ نوں، میں ہیٹھ نوں ڈگدا سدا،
توں محرم-اے-اصرار ہیں، میں پریم توں نہ-آشنا،
توں ہورناں دی آس ہیں، میں آپ ہاں بے-آسرا،
بے کار ہے میرے لئی ایہہ رات بھر دا جاگنا ۔
توں ہیں سگندھی پھلّ دی، میں گندگی دا لوتھڑا،
توں سندری ہیں سورگ دی میں دوزخاں دا روجھڑا،
توں روح ہیں کہ آتما، مل موت دا میں بوجھڑا،
ہے روح تیری ابتدا، تے خاک میری انتہا،
ناپاک ہوسیں چھوہ کے ہرگز نہ میرے نیڑ آ ۔
توں رنگ ہیں رنگین، میں بے رنگ نہ ہاں رنگیا،
توں پائی 'گورو' توں سکھیا، میں نیچ بھیڑا بے-گرا،
توں پائی عبدی زندگی، میں ندی کنڈھے رکھڑا،
توں ربّ دی ہم راز ہیں، میں غیر ہاں تے اوپرا،
میں رہم دے لایق نہیں نہ میرے اتے رہم کھا ۔
توں پری ہیں کئی خوش خلق، شیطان میں مردہ جیہا،
توں دولتاں دی مالکن، میں نادار، مپھلس، منگتا،
توں آزاد بخشش والڑی، میں بھار کھوتا لدیا،
بھرپور توں نہیں ڈولدی، میں کھڑکدا ہاں سکھنا،
ہن اتھرو موتی ترے، میں یاد دے وچ نہ وحہ ۔
توں با-حیا سنگ گیرتاں، میں بے-حیا بے کرکواں،
توں چلکویں تے تلکویں، میں اکڑدا تے بگڑدا،
توں نرم کیلا-پتے جیوں، میں بیر-کنڈا رڑکدا،
توں جھولدی تے لہردی، میں چیردا تے کٹدا،
میں یاد دے لایق نہیں، اے سندری موہِ بھلّ جا ۔
توں سچ ہیں اوہو جہی تے میں ہاں بسّ ایہو جیہا،
توں خوب مینوں سمجھدی تے میں بھی تدھ نوں جاندا،
میں پاپاں نوں نہ چت دھر میں اؤگناں تے مسکرا ۔
بے کار ہے ہستی میری، اپنے چمن وچ نہ لگا ۔
میں پیار دے لایق نہیں، اے سندری دل نہ لگا ۔
سنسے جیو ملین ہے، دسدا آر نہ پار ۔
رہندا کھونہدا ڈوبیا، ملاں دی سرکار ۔
گیان-گڑان کجھ پے گیا، ہوئی کرماں دی مار ۔
اگن عقل دی بھنیاں، سوچاں کیتا کھوار ۔
نہ کجھ رس ہریاولی خشکی دی بھرمار ۔
ہسن کھیلن نسیا، ہو گئی خوشی اڈار ۔
دنیاں سڑیئل ہو گئی، مودھا بٹھل مار ۔
دویکھ ایرکھا کر دئی، چنتا چکھا تیار ۔
چھڈکے سہس سیانپاں، بھے بھرموں ہو پار ۔
پھکا بولن دور کر، بھلاں منوں وسار ۔
پیریں پے منا لئے، وچھڑیا جے یار ۔
پیار نپیڑنے پیڑ لے، گھٹ گلوکڑی مار ۔
تھوڑی چھٹی ملی آ، کر لے رجّ پیار ۔
دیکھی جاؤ جد آوسی، حالاں موت وسار ۔
پریم نال من مانجکے، ہو جا سہج سوار ۔
رس منڈل وچ اٹھ جا، سنسے سوچ وچار ۔
رنگ مان لے پیاریا، کر لے موج بہار ۔
بار بار ملنا نہیں، ایہہ منکھ تن یار ۔
اس آکھیا-"مینوں ہتھ نہ لا،
پھلّ ویکھن واسطے ہندا اے، ٹہن لئی نہیں ۔"
میں آکھیا-"تاں پھیر ایناں نیڑے تے صاف ہو کے دکھ
کہ ٹہن دی لوڑ نہ پئے ۔"
اوہ ایناں نیڑے ہویا کہ جپھی آن ماری،
کوئی وتھّ ہی نہ رہی،
میں ایوں ویکھیا
کہ تکنی وچ سما گیا ۔
دہاں دی شکایت مکّ گئی، سدا لئی ۔
ہوا کسے ڈٹھی نہیں، میں سنی نہیں ڈٹھی سی ۔
نسریاں کنکاں وچ، پئی نسی ٹری جاندی سی ۔
نیلی جہی ساری سی، اک پیلا جیہا سایہ سی ۔
کنکاں دیاں کھیتاں وچ، پلسیٹے پئی کھاندی سی ۔
خبرے کتوں ڈر گئی سی، خبرے کدھرے جاندی سی ۔
لکدی پئی چھپدی سی، گھرکدی گھبراندی سی ۔
بوندلی ہوئی پھردی سی، نسی ٹری جاندی سی،
ساہ نہیں کڈھدی سی، نہ سفر مکاندی سی،
میں بنے تے کھلوتا ساں، کولوں دی لنگھ چلی ۔
خبرے کی چرایا ساسو، پئی چھپدی چھپاندی سی ۔
میں نہ جدوں ہلیا رتا، اس نوں بھی رتا ساہ آیا،
چپ چاپ کھلو گئی سی، ایویں نخرہ ہی وکھاندی سی ۔
چنا ہاں وے سہنیاں چنا، چن میرا دسّ کتھے ای ۔
بھال وے جا کے بھال اسے نوں، اتھے کھڑوکے کرنا ایں کی ۔
نال لیا تاں جم جم آویں، 'کلا منہ دکھائیں نہ ۔
تینوں ڈٹھیاں ٹھنڈ نہ پیندی، جلیاں ہور جلائیں نہ ۔
میرا چن جد کول ہندا سی، تینوں سیتل کردا سی ۔
ویکھ ویکھ کے تینوں چنا، جی میرا تد ٹھردا سی ۔
اج توں اتی ہی تتا لگیں، ٹھنڈک والا کول نہیں ۔
چن مرا نہیں کول میرے، تاں میرے تیرے چہل نہیں ۔
منّ وے چنا ! اوہ میرا چن، تینوں ٹھنڈک دیندا سی ۔
اپنا حسن تیرے وچّ پاکے، پتھر چن کریندا سی ۔
اج تاں سیتلتا وچّ تیرے، مولوں رتا مٹھاس نہیں ۔
اج توں پھر پتھر دا پتھر، کیونکہ اوہ چن پاس نہیں ۔
دل روشن سی نال جدے، اوہ روشنی والا کتھے گیا ۔
اکھاں وچ سی جوتِ جیس دی، اس نوں جاکے ڈھونڈ لیا ۔
چناں ہاں من موہنیاں چناں، چن میرا دسّ کتھے ای ۔
بھال وے جا کے بھال اسے نوں، اتھے کھلو کے کرنا ایں کی ۔
| |
|
|
| |
