"بہتا کہیئے بہتا ہووے"،
ایہہ میں واک پکایا ۔
"بہتا" کی ؟ تے کیکر ہندا،
ایہہ پر سمجھ ن آیا ۔
جیب 'چ بھاویں اکو دمڑا،
سوا لکھ لکھوا تا ۔
انکم ٹیکس والے گرمکھ،
دھونوں آن دبایا ۔

ایہہ سنسار دکھاں دا بھریا،
بابا تیں فرمایا ۔
میرے حصے وڈیوں وڈا،
دکھ جگت دا آیا ۔
رام نام دا دارو مہنگا،
دیہہ کوئی سستی گولی ۔
'ایزیمیڈ' بنا دے 'ہیون'،
کر رحمت دی چھایا ۔

توں تاں گن گن بدلے لیندی
میں تیرا دھنوادی ۔
جنی تیتھوں ہو سکدی ہے،
کر میری بربادی ۔
تیرے ظلم قہر دے وچوں،
جموں مہربانی ۔
میرے جہے مورکھاں نوں ہی
کہندے آشاوادی ۔

ویکھ اوہناں دیاں بھریاں اکھاں،
میں ڈاڈھا گھبرایا ۔
پہلی وار روندیاں تکیا
حلیہ عجب بنایا ۔
ارتھ رون دے لاون لگا،
ایس نتیجے پجا ۔
پیار اوہناں دا نویں موڑ تے
سمجھو کہ ہن آیا ۔

غم اوہناں نے دتا سانوں
جان اپنی واری ۔
آتمگھات دی پڑھکے چٹھی،
ہوش اساڈی ماری ۔
سانوں غم حلال کر گیا
ویہہ سال تڑپھایا ۔
پتہ لگا کہ جیندے نے اوہ
نالے پلٹن بھاری ۔

جسم اوہناں دا باغ سرگ دا
بھریاں لکھ بہاراں ۔
لکھ راویاں، لکھ چناباں
لکھاں شالہ-ماراں ۔
کوڑے بول تے تکھے کنڈے
پر میرے لئی رکھے ۔
کاواں طوطیاں نالوں بھیڑی
کر چھڈی سرکاراں ۔

بوگھا موٹا، سرلا پتلی،
ویکھو میل ملایا ۔
سٹھّ سال دا دنیاں شاہ جی،
الھڑ نال ویاہیا ۔
ویہہ سال دا ویر کنھیا،
سٹھّ سال دی رادھا ۔
بنسی والا ہووے پچھاں،
ایہہ کی تیری مایہ ۔

لما لاڑا، مدھری بیوی،
پوے گزارا کرنا ۔
گٹھّ مٹھ بابو، لمی عورت،
کیہنے ہوکا بھرنا ؟
سیمتی جی کوئل باغ دی
سریمان جی تھتھلے ۔
ایہہ نے رنگ سنجوگ ہراں دے
ن جینا ن مرنا ۔

کسے سجن دی وہوٹی ٹر گئی
کتے ادھالا خاکے ۔
گھر والا پھر پاگلخانے
پچھن لگا جاکے ۔
مینوں شک ہے پاگل کوئی
تساں دا نسیا ہونا ۔
ہور کوئی تاں جا نہیں سکدا
رنّ میری کھسکاکے ۔

ساڈے نال ٹریجڈی سبھ توں
وڈی ایہہ ہے ہوئی ۔
سانوں عقل مند ن سمجھے
دنیاں دے وچّ کوئی ۔
کارن ایہہ کہ "دل دے اندر"
اسیں دماغ نوں رکھیا ۔
عقل وچاری گٹیاں دے وچّ
پھردے اسیں لکوئی ۔

میرے اندر کوڈا راکھش،
بہہ گیا ڈیرہ لاکے ۔
اتوں ویجیٹیرن جاپاں،
بندے چھکاں چباکے ۔
میرا تلک، جنیؤُ-مالا،
مینوں پھرے لکوئی ۔
گنڈھے اتے لسن نوں میں ن،
ویکھیا ہتھ لگاکے ۔

بھاگو توں میں ڈنر کھادھا،
نالے جھاڑیا چندہ ۔
لالو ہراں توں ووٹاں لئیاں،
بن اوہناں دا بندہ ۔
گورو نانک دی فوٹو ساہویں،
کریئے ڈپلومیسی ۔
بابا جی غصہ ن کرنا،
ساڈا تاں ایہہ دھندا ۔

ساتھوں جھلیا کویں شریک جاندا،
ساڈے جیندیاں ہی لڑن چون لگا ۔
ایویں ککڑاں دے بانگ دین باننھے،
آپو وچ ساڈا جھگڑا ہون لگا ۔
نالے ستّ اکونجا دی رپٹ دتی،
تھانے وچ جاکے بھیڑا رون لگا ۔
مینوں آپ کتوال جی لین آ گئے،
گالھاں کڈھکے جاں منہ دھون لگا ۔
جانا پے گیا وچّ کچہریاں دے،
ملیا ویکھنا نواں استھان سانوں ۔
جتھے جھوٹھ تے سچ دا ونج ہووے،
اوہ ویکھنا پیا جہان سانوں ۔

سانوں کہہ رہے پنچ پنچائت والے،
اساں ساریاں نوں ٹچّ جانیا جی ۔
یاراں دوستاں نے بھی یتن کیتے،
اساں کسے نوں نہ سیانیا جی ۔
دھوناں وچ ساڈے کلے جڑے ہوئے،
ودھ ودھکے سی سینہ تانیا جی ۔
ٹھڈے مارکے صلاح سمجھوتیاں نوں،
بڑا مٹّ کچہری دا چھانیا جی ۔
اوہ جو ویکھیا، نہیں بیان ہندا،
بھنجیں لاہتا سانوں کچہریاں نے ۔
چونڈ چونڈ کے سانوں وکیل کھا گئے،
نالے لٹیا رلکے شہریاں نے ۔

جدوں جدوں وکیل نوں کرن لگے،
اوہنے ڈھنگ دے نال یرکایا سانوں ۔
ہیر پھیر پا پا گلاں کری جاوے،
اتے دفے دے دفعہ سنایا سانوں ۔
پھول پھول کے سارا قانون یارو،
اوہنے بڑا ہی بیٹھ دھمکایا سانوں ۔
گلّ گلّ تے پیا ڈرائے سانوں،
'فرض کرو' وچ جیل پچایا سانوں ۔
پیر پکڑ لیتے گل پا پلو،
سانوں جاپے وکیل مسیحا ساڈا ۔
جو منگیا دینا قبول کیتا،
عذر کرن دا پیا ن ہیا ساڈا ۔

آخر ہو گیا شروع مقدمہ بھی،
تیجے دن ساڈی پیشی پین لگی ۔
پہلاں استغاثے دے حامیاں دی،
کورٹ آپ اگوائیاں لین لگی ۔
جھوٹھ بولدا تے کفر تولدا جاں،
کوئی بھوت لگا کوئی ڈین لگی ۔
وادھا ایہہ کہ ایہناں گواہاں وچوں،
کوئی بھائی لگے کوئی بھین لگی ۔
پورے ویہہ اساڈے ورودھ بھگتے،
اوہناں جھوٹھ دے چھکے چھڈا دتے ۔
سانوں آپ بیاناں توں جاپدا سی،
بھائی بنداں نے جانو اڑا دتے ۔

واری آ گئی ساڈے گواہاں دی بھی،
لبھّ لبھکے سانوں بھگتاونے پئے ۔
بھاویں اک بھی موقعے تے نہیں ہیسی،
سانوں جھوٹھیوں سچے بناونے پئے ۔
مونہوں منگیا اوہناں نوں پیا دینا،
چاہاں دودھ تے بھوجن چھکاونے پئے ۔
جنہاں ولّ میں کدی نہ تکیا سی،
پا پا واسطے اوہ مناونے پئے ۔
کھچّ دھو کیتی دوڑ بھجّ کیتی،
ڈاڈھے کشٹاں نال گواہی ہوئی ۔
ایہہ جو کہن 'ڈیفینس' مقدمے دی،
اصل وچّ ایہہ ساڈی صفائی ہوئی ۔

ہر پیشی تے کہے وکیل سانوں،
ہور دے جاؤ فیس اوزانیاں دی ۔
کجھ خرچ ہے کاغذاں پتراں دا،
نالے گلّ مکاؤ منشیانیاں دی ۔
بندے نوں گواہی لئی طلب کیتے،
رقم دے دیو اج تلبانیاں دی ۔
اوہناں لٹیا لٹ دے مال وانگر،
کھٹی لگّ گئی دادیاں نانیاں دی ۔
کلنج کلنج کے لاتا گھر سارا،
اجے پیشیاں تے پیشی پئی جاوے ۔
"آپاں جتنا کرو ن فکر ماسہ"،
مینوں میرا وکیل ایوں کہی جاوے ۔

گھا وڈھنا نرا ن کم اوہدا،
سمجھدار سی ججّ سمجھایا سانوں ۔
سارا گھوکھیا ساڈے مقدمے نوں،
اوہنے نال پیار بٹھایا سانوں ۔
ایویں لڑے ہو گلاں نکمیاں لئی،
تتّ کڈھکے سارا وکھایا سانوں ۔
راضی نامیاں لئی تیار ہوئے،
جیل جان توں اوہنے بچایا سانوں ۔
اکے پئے ساں نت دے رگڑیاں توں،
گلاں سنکے سر جھکا دتے ۔
اگوں واسطے کناں نوں ہتھ لائے،
فوراً گوٹھے سمجھوتے تے لا دتے ۔

گیجے جٹّ دا ایجنڈا مہں ورگا،
جانے وچ اوہ نگر دے بندیاں نوں ۔
جانے الّ دے تھاں ن اوہ ککڑ،
ڈوبیں جائے پنچائت دے بندیاں نوں ۔
دیوے کدے حساب ن فنڈ دا اوہ،
تیجے دن مارے گیڑا چندیاں نوں ۔
اوہنے ساری پنچائت تے پائی کاٹھی،
قابض ہو گیا اوہ کرماں مندیاں نوں ۔
چھیڑو گلّ تاں گجّ کے آکھدا اے،
"بیڑا پنڈ دا ہی بنے لا دیانگے ۔
آپاں پنڈ سدھار دی لئی جنسی،
ایتھے انقلاب لیا دیانگے" ۔

پاٹودھاڑ کیتی سارے پنڈ والی،
جی جی نوں اوہ لڑا رہا اے ۔
جھگا چوڑ کیتا جنے کھنے دا سو،
تیل مچدی دے اتے پا رہا اے ۔
اوہ توں سہمدا کڈھے ن ساہ کوئی،
گیجا چمّ دی خوب چلا رہا اے ۔
اوہدے سوت آیا لوک راج ایسا،
نالے کھا رہا نالے ڈرا رہا اے ۔
آئے دن اعلان اوہ کری جاوے،
"سارا پنڈ ہی سرگ بنا دیانگے ۔
ٹیلیفون تے بجلی دی گلّ چھڈو،
ایتھے ریڈیو 'ٹیشن چلا دیانگے" ۔

ن تاں کم پنچائتاں دے جاندا اے،
ن جانے پنچائتاں دے فرض گیجا ۔
دوجے پنچ پنچائتاں راہیں کروں سیوا،
پٹڑی پھیر دا ہی کردا حرج گیجا ۔
اوہدی صحیح پؤنی تاں دیو بوتل،
پھس گیا شراب دی مرج گیجا ۔
جاوو کم کرون جے کول اوہدے،
پہلاں اپنی دسیگا غرض گیجا ۔
ایہدے باو جود اوہ کہی جاوے،
"آپاں ٹاکیاں امبر نوں لا دیانگے ۔
رام راج نوں ترسدے مرے بابے،
رام راج ہی آپاں رچا دیانگے" ۔

اوہنے ریٹ گواہی دے بنھ رکھے،
پوندا دسّ اوہ آپ کچہریاں دی ۔
کدی حق تے کدی خلاف بھگتے،
رکھی سنگ نہیں دوستاں ویریاں دی ۔
لوکی پھیر بھی اوہدا اعتبار کردے،
بھاویں کھوپڑی ہے ناگاں زہریاں دی ۔
گیجا جمیاں اے بھاویں پنڈ اندر،
دیوے چکری پھیر اوہ شہریاں دی ۔
نال ڈھیٹھتا ڈھول نوں جائے پٹی،
"اےداں رہے تاں یگ پلٹا دیانگے ۔
شوشلسٹ پیٹرن دی گلّ چھڈو،
بھیڈاں واسطے پارک بنا دیانگے" ۔

قیدو سدکے رانجھے نوں کہن لگا،
تیرے عشقَ والا کیڑا کڈھنا ہے ۔
توں وڈھیا نکّ برادری دا،
میں عاشقاں دا نکّ وڈھنا ہے ۔
عزت جے بچاواں میں نونہہ دھی دی،
میرے ورگیاں نوں پھڑکے کوسدے ہو ۔
دودھ پی پی کے جہڑے ڈنگ مارن،
ناگاں زہریاں تائیں پلوسدے ہو ۔
کھاندا چوریاں تے چنگھے بوریاں جو،
چور زار نوں لوک صلاحَ رہے نے ۔
میرے جہے فقیراں دے جھگیاں نوں،
ویکھو اپنے ہی لامبو لا رہے نے ۔
کڑی سہریاں دے وسن لئی تورو،
پچھا کرنا کم مشٹنڈیاں دا ۔
گورکھ ناتھ ورگے اوہنوں جوگ دندے،
جیہدا حق بندا کھانا ڈنڈیاں دا ۔
عشقَ چار دہاڑے دا روگ ہندا،
نہ کہ ایہہ کہ پیشہ بنا بیٹھو ۔
روٹی ٹکّ بھی منگ کے کھان لگّ جو،
نالے اپنے کنّ پڑوا بیٹھو ۔
لعنت لکھ دی ایہو جہے عاشقاں دے،
جہڑے سہتیاں دی مدد بھالدے نے ۔
خاندان دے سر سواہ پوندے،
سونے جہی جوانی نوں گالدے نے ۔
بیٹا رانجھیا او ہندا سچ کوڑا،
پھر بھی سچیاں ہی گلاں کراں گا میں ۔
تیرے جہے جوانی توں ٹٹدے نے،
بنکے پنچ سماج دا مرانگا میں ۔
لے کے جنم سرداراں دے گھر رانجھے،
او توں چنگیاں پوریاں پا رہا ایں ۔
تیرے نال دے رانجھے مربیاں دے،
توں مجھیاں گائیاں چرا رہا ایں ۔
کھیتی ن صحیح ہور کجھ کر لیندا،
توں ہی دس روزگار دی تھوڑ کی ہے ؟
جتھے ہتھ ہلون تے ملے سونا،
فاقے کٹنے دی اوتھے لوڑ کی ہے ؟
ایس عشقَ نالوں توڑی ویچ لیندا،
روٹی رجّ کھاندا لیندا جسّ پورا ۔
ونگاں چوڑیاں دی کھاری چکّ سر تے،
ہوکے دے دے کے کردا جھسّ پورا ۔
وڑیاں پاپڑاں گڑ پتاسیاں دا،
تیرا چل جاندا بیبا کم سوہنا ۔
نیک کم کردا اوہیؤ نیک ہندا،
کون پچھدا اے نرا چمّ سوہنا ۔
چنن رکھ ورگی داتے دیہہ دتی،
بھٹھی عشقَ دی دے اندر جھوک دتی ۔
ڈولی ہیر دی کفن وچ بدلکے تے،
میخ اوہدے جنازے تے ٹھوک دتی ۔
توں زندگی نال دھروہ کیتا،
نالے ہرِ معصوم نوں لٹیا ہے ۔
واہ اوہ باہمناں آپ تاں ڈبیا سیں،
نال گھر ججمان دا پٹیا ہے ۔
رانجھا ہسکے تے اگوں کہن لگا،
"بابا عاشقاں نال نہ لڑیدا ہے ۔
ہووے ربّ دے نال پریت پونی،
پہلاں عشقَ محلے وچ وڑیدا ہے ۔
بھاویں ہیر سیالاں لئی اک نڈھی،
میرے واسطے دھرم ایمان ہے اوہ ۔
قیدوں لکھ ہوون تاں ن سمجھ سکدے،
ہیر ہیر نہیں میرا بھگوان ہے اوہ ۔
حیراں، چوریاں تے بیلے امر ہوون،
جیکر رانجھا گلاب دا پھلّ مل جائے ۔
رانجھا بنکے 'تیر' جے جیئیں اک دن،
لکھاں سال حیاتی دا ملّ مل جائے ۔"

ہوش بندے دی جاوے ماری، اون جدوں دن پٹھے ۔
وہو ماتا اوہنوں دیئے وکھالی، جدوں سویرے اٹھے ۔
سونا مٹی ہو کے رہِ جائے، ن چلن تدبیراں ۔
کموں ہون گھڑم پھٹاپھٹ، ہار بہن تقدیراں ۔
انجھ تے عقل ہمیشاں میتھوں، دور دریڈے وسدی ۔
کدے بناکے موجو میرا، میرے تے ہی ہسدی ۔
اک وار اوہنے پٹھی پڑھت، مینوں بری پڑھائی ۔
میری کرتی چون لڑن لئی، پھڑ کے ترت چڑھائی ۔
میرے دماغ 'چ چون دا کیڑا پٹھا ہو کے وڑیا ۔
سوچاں میں اوہ بندہ کی ہے جو چون نہیں لڑیا ؟
چانس اپنی جت دے مینوں سو توں اتے جاپن ۔
دل دماغ دوویں ہی چندرے اکو ہی راگ الاپن ۔
میمبر بن وزیر بنانگے، ملسی سانوں کوٹھی کار ۔
مکّ جانگے جھگڑے جھاٹے، ہو جاؤ بیڑا پار ۔
بے روزگار رہن نہ دینا کوئی یار تے بیلی ۔
لگیگا دربار شاہی پھر، اپنی وچّ حویلی ۔
جنتا دے اکھاں وچّ گھٹا، پے سکیا تاں پاوانگے ۔
دنے رات "پھراڈ" رچاکے، زندہ باد کہاوانگے ۔
ن، ن، ایسا کدی نہیں کرنا، پھبدا نہیں وزیراں نوں ۔
لکھ فریب رچائے دنیاں، پر نہیں سوہندا 'تیراں' نوں ۔
کرسی بیٹھ وزیری دی تے، لوک راج چلاوانگے ۔
لوکاں دے دکھ دور کراںگے، سبھ نوں سکھ پچاوانگے :
ہسپتال، سکول تے سڑکاں سبھ نوں، نہراں دا اک جال ہوؤُ ۔
ایسا کم چلاوانگے کہ ہر اک جیو نہال ہوؤُ ۔
بے انصافی رہن نہیں دینی کراںگے مصلے حل ولے ۔
بھل جانگے لوکی شالہ جہانگیر دا ٹل نالے ۔
اینے سپنے سدھراں لے کے، کدیا چون میدان 'چ میں ۔
جس گلوں سی موسیٰ ڈردا، پھسیا امتحان 'چ میں ۔
اصل گل جاں اےداں کہہ لو، ن کوئی ٹکٹ تھیائی جی ۔
بنا ٹکٹ دے چون سفر دی، کیتی ترت تیاری میں ۔
چون فنڈ دے پچھے اپنی گہنے دھرتی کیاری میں ۔
چون نشان مل گیا بیڑی کٹھے کر لئے وٹے میں ۔
اپنا گھر تاں پٹیا ہی سی یار بس کئی پٹے میں ۔
نیک کم تے پتنی میری، گہنہ گٹا لا دتا ۔
ستھن کڑتی پلے رکھکے، سبھ کجھ ویچ وٹا دتا ۔
دو بھیساں تے دو بلداں دا، سنے اوٹھ دے ٹٹو پار ۔
کھڑے پیر ڈنگراں دا وٹیا نقد رپییا دو ہزار ۔
جو پئے سی دانے گھر وچّ، پھڑکے دتا لنگر لا ۔
کجھ دناں دے اندر لوکی سارا کجھ گئے چھک چھکا ۔
چون دمامہ ایسا وجیا، گھر گھر لگے چرچے ہون ۔
ویکھ تیاری شترو ساڈی، باہروں ہسن اندروں رون ۔
اکو گن سی ساڈے کول، ڈھنگ پراپیگنڈے دا ۔
موٹر اتے چارے بنھ لئے، رہا ن رولا جھنڈے دا ۔
بڑا جلوس نکلدا ساڈا، بڑے لگوندے نعرے لوک ۔
بوتل اتے بوتل کھلدی دیگاں دے وچ رجھن بوک ۔
ہندے ربّ نوں بھگت پیارے جداں ماں نوں اپنے لال ۔
مینوں چنگے ووٹر لگن چرن دھوڑ متھے دے نال ۔
اک اک پرچی والے دے میں سو سو ناز اٹھاواں ۔
گھٹ گھٹ میں پاواں جپھیاں وارے وارے جاواں ۔
پتّ بخشدا لوکاں نوں میں پیر اولیا ہوکے ۔
کورے چیک تے کورے وعدے تھاں تھاں دیاں کھڑوکے ۔
اوہ سماں بھی پجّ گیا پھر، ووٹاں پین دی واری ۔
ہر پولنگ دے اتے سانوں وجی سٹّ قراری ۔
پارٹیاں وچ ونڈے گئے ہائے، ووٹر لوک وچارے ۔
اسیں آزاد کھڑوتے رہِ گئے، تکدے رہے نظارے ۔
پچھن میرے حمےتی مینوں، ایہہ کی ہویا کارا ؟
ووٹر ساڈے تنبو توں ہی کردے دور کنارہ ؟
"کرو فکر ن رتی ماسہ، بالکل ن گھبراوو ۔
دنداں ہیٹھ جیبھ نوں لے کے، میری گل ازماوو ۔
لوکیں پرچی اوس کیمپ چوں بے شک نے کٹواندے ۔
سچ جانو پر اندر جاکے، سانوں ہی نے پاندے" ۔
میرے چون ایجنٹاں فوراً، گل میری ایہہ منی ۔
ہر حمایتی ساڈے دے سی، جا پئی ایہہ کنی ۔
"سانوں پرچی اوہیؤ پوندے جو اودھر کٹووندے ۔
ساتھوں جو کٹووندے سمجھو، ہور کسے نوں پوندے" ۔
ساڈے ول جہڑا اؤندا، اوہنوں جھٹ بھجاون ۔
"پائینگا توں پرچی اودھر"، سو سو گالھ سناون ۔
مرے حمایتی رلکے میری بیڑی ڈوب وکھائی ۔
ہو گئی ضبط ضمانت میری، اوہ جو جمع، کروائی ۔
اگوں لئی طبیعت میری، صاف سدا لئی کر گئے ۔
جت گئے ہاں عقل دی بازی بھاویں چون 'چ ہر گئے ۔
ہالی تک بھی بل چون دے، مینوں اؤندے رہندے ۔
لینے دینے والے لوکی، بڑے ستوندے رہندے ۔
گھر اپنے دے اندر ماٹو آپاں ہے لٹکایا ۔
اون والیاں نسلاں دے لئی اےداں اے فرمایا :-
"بابا تیر کہہ گیا سنلو-ایہو پٹی پڑھنی ۔
ہوووگے جے اصل نسل دے چون کدے ن لڑنی-
لڑنی پے جائے بے شک لڑنا، ٹکٹ جیب وچّ پاکے ۔
بناں ٹکٹ دے کدے نہ لڑنا، جھگا پھوک پھکاکے ۔"