Punjabi Kavita
Maulvi Ghulam Rasool Alampuri

Punjabi Kavita
  

Ahsan-ul-Qasas (Qissa Yousuf Zulaikha)
Maulvi Ghulam Rasool Alampuri

احسن-ال-کسسن قصہ یوسف زلیخا
مولوی غلام رسول آلمپری

1. ہمدِ-زاتِ باری تعالٰی
(ربّ دی استتِ)

عشقَ بھنا اخلاص نہلایا، رنگیا رنگ شہودی ۔
صدق سفاؤں آب ہواؤں، پلیا وچّ خوش نودی ۔
برگو برگ ارادة-ازلیت، نور رچایا ہویا ۔
مہویتّ دے خمر تہوروں، نشہ چڑھایا ہویا ۔
افضل اطہر اکمل انور، جیں وچّ سبھ وڈیائیاں ۔
ادمِ-تکلف، والیاں جس تھیں، وہندیاں ندیاں آئیاں ۔
ازلِ-ازلی عبد-ابادی، حمد دوام مدامی ۔
وچّ دربار وجوبِ-غناں دے، ایہہ سر-سبز مدامی ۔
کلّ مراتب حقی خلقی، تنزیہی تشبیہی ۔
مشہرِ-حمد-ہمیدِ-حقیقی، ایہہ مکشوپھ بدیہی ۔

(اخلاص=دوستی،پیار، شہودی=ہر سے وچّ ربّ ویکھنا،
سفاؤ=پوترتا، خوش نودی=رضا، برگو برگ=پتے پتے وچ،
ارادة=ارادہ، ازلی=شروع دی، مہویتّ=مستی، خمر=
شراب، تہوروں=پوتر، افضل=نیکی، اطہر=پوتر،
اکمل=پورا، انور=نورانی، ادمِ-تکلف=بناوٹ
جاں وکھاوا نہ ہونا، ازلِ-ازلی=مڈھ دا وی مڈھ،
عبد-ابادی=سکھ آنند دی نتتا، مدامی=سدا رہن
والا، وجوبِ=سریر، غناں=بے نیازی، مراتب=درجے،
حقی=سچ والے، خلقی=سبھاؤ نال سنبندھت، تنزیہی=
پوترتا والے، تشبیہی=اپما والے، مشہرِ=پرگٹ ہون
دی تھاں، حمد=استتی، ہمیدِ=جس دی وڈیائی کیتی
جاوے، مکشوپھ=کھولھیا گیا بھید، بدیہی=ادبھت)


کدرِ-نئم تھیں حمد علایہ، ہر حامد مہمودوں ۔
ہر مائلوموں ہر موجودوں، ہر ساجد مسجودوں ۔
حمد چراغ دلانِ-تاریکا، مشعل شب-مہجوراں ۔
ہر ہر ذرہ جس تھیں چمکیا، وچّ اقرار قصوراں ۔
اجزِ-کمالِ-خداِ دی ہمدوں، ہر ذرہ اقراری ۔
دم دم لکھ لکھ لوں لوں ہمدوں، تھیئے نہ شکر-گزاری ۔
پاک منزہ خالکِ-آلمکِ، باجھ مثال نزیروں ۔
اسدا شکر ن قدر بندے دا، عقلاں دی تدبیروں ۔
جس دے لتفِ-کلمِ تھیں قطرہ، یوسف جیہیاں شکلاں ۔
اسدے ہمدوں وانگ زلیخا، حالَ پریشاں عقلاں ۔

(کدرِ-نئم=وردان، حامد=استتی کرن والا،
ساجد=سجدہ کرن والا، دلانِ-تاریکا=ہنیرے
دل والا، مشعل شب-مہجوراں=برہوں وچ رات
بتاؤن والے، اقرار=مننا، اجزِ=عاجزی،
آترتا، منزہ=پوتر، لتفِ-کلمِ=کانی دی
برکت، نظیر=مثال)


حادث کیا قدیموں جانے، جے لکھ اڈے ہوائیں ۔
وچے ڈبّ مریندیاں عقلاں، حیرت دے دریائیں ۔
پر جے شوئلا جوش ربے دا، سفنے نظریں آوے ۔
خون ازیزوں صبر عزیزاں، چشماں تھیں بہ جاوے ۔
نور ورھے جے عشقوں سینے، حالَ کہاں کی گزرے ۔
گزر امکانوں وگن اشارے، ماجوروں وچ ازرے ۔
کھولھ اکھیں تدھ حالَ کیا ای، ویکھ ذرا کت آئؤں ۔
کس گھلیوں کت کارے چلیوں، تے کس پاس لیائیوں ؟
ناہیں شے مزکور کداہیں، اندر وقت وہاوے ۔
فیض وجودِ عدم تے چمکیا، کھولھے راز چھپائ ۔

(حادث=نواں پیدا کیتا ہویا، امکانوں=جو
کجھ سنبھوَ ہے، ماجوروں=عذر کیتی گئی وستو)


چائے بھار برہوں دے بھارے، تے توں عہد پکائے ۔
بول 'بلا' اقراری ہوئیوں، آن غضب سر چائے ۔
بھار امانت چا ن سکے، زمیں فلک وچارے ۔
انس ظلوم جہول اٹھایا، ہن کیوں اہدوں ہارے ۔
چھٹے بہر کرم دے کتریوں، دوویں عالم تارے ۔
انس حقیقت جامء کرکے، وچّ اس دار اتارے ۔
تے ایہہ نسخہ چند اجزاؤں، وچّ عناصر چارے ۔
ناطقہ نفس قلب روح سروں، کھفی جلی ایہہ سارے ۔
خلق امر دیاں شاناں دے وچّ، تینوں ملی امیری ۔
جان ن جان آفاکُ تے انفس، تیں وچّ ہے تقدیری ۔

(بلا=ہاں، قرآن شریف وچّ آیا ہے کہ جدوں اﷲ
نے قدرت دیاں سبھ چیزاں بنائیاں تے اوہناں دا بھار
چکن بارے پچھیا تاں فرشتاں نے نانہہ کر دتی،
پر منکھ نے سارا بھار چکن لئی ہاں کر دتی تاں
اﷲ نے منکھ نوں کیہا کہ توں بڑا جاہل تے ظالم
ہیں، انس=منکھ، ظلوم=ظالم، جہول=اتی مورکھ،
انس=پیار، جامء=اکٹھے، دار=گھر، عناصر=
تتّ، ناطقہ=بولن والی شکتی، نفس=من، قلب=
دل، سروں=بھید، کھفی=لکے ہوئے، جلی=اجاگر،
آفاکُ=اچے کھنڈ، انفس-آتماواں)


توں وچّ خدی خدوں چھٹ وگیوں، خود تھیں خبر نہ پائی ۔
پھسیاں چھوڑ اڈیندیاں دے ولّ، جھاک ایانیاں لائی ۔
سبھ کجھ مالک دتا تینوں، تے توں سبھ کجھ پایا ۔
جو توں اپنا آپ تے پایا، ویکھ کتھوں ہتھ آیا ۔
جنہاں شیاں دی خواہش تینوں، سبھ تیرے وچّ آئیاں ۔
فقر غنا تیرے وچّ وسدا، وچوں نور صفایاں ۔
پائے نوں اپنایا جاں توں، مڑ مڑ پویں کراہیں ۔
ہر پایا اپنایا تیرا، جے اک پائیو ناہیں ۔
اے غدار ن ہار قراروں، انت پچھوں ہتھ ملنا ۔
کتّ ولّ چلیوں کدھر چلنا، کس سنگت وچّ رلنا ۔

(فقر=فقیری، غنا=امیری)


سن کس چھوڑ کس غم رجھوں، واٹ لمی توں راہی ۔
میٹ اکھیں کت ہتھ وگائیو، چا منہ ملی سیاہی ۔
توں پور شان دلاور ضیغم، ہوئیوں آپ نتانا ۔
خود نوں جان شگال کمینہ، بیٹھوں چھوڑ ٹکانا ۔
مت وسواس ظلم تے جہلوں، واگ تیرے کھلیارے ۔
ظلم کماویں جہل ہنڈھاویں، پاویں مقصد بھارے ۔
ظالم جاہل جے ن ہوندوں، ن پیندوں وچّ کارے ۔
ایہہ ہے مدہ مزمت ناہیں، اس وچّ ناز اشارے ۔
ظلم کمایا جنداں گلیاں، گل گرداں وچّ رلیاں ۔
دارلّ-جہلوں لاٹاں بلیاں، تس وچّ خدیاں جلیاں ۔

(زیگم=شیر، شگال=گدڑ، وسواس=بھرم، مدہ=
تعریف، مزمت=نندا، دارلّ-جہلوں=جہالت دا گھر)


ظلم کما سر نفسِ-امارا، نوم ن رہسی مولے ۔
بعد وصول الہام اچانک، اطمینان قبولے ۔
لازم جہل فنا نوں آیا، جاں ایہہ پاویں ناہیں ۔
سبھ پریوار تیرا وچّ تیرے، خدیؤں جاویں ناہیں ۔
سیر الا للا لا الا الللا تکّ سارا ۔
اوہا مائنی جلوا کردے، جیں دا سرور تارہ ۔
تیہت نفی دھر غیر اڈاریاں، ملی نجات جدائیؤں ۔
نال اسبات ثبوتی پڑھدیاں، ملی برات سفائیؤں ۔
اکا نور زمیں اسمانی، جسدے کارے سارے ۔
جسدے فیزِ-احدیت کولوں، نور کھلے چمکارے ۔

(نفسِ-امارا=وشے-وکاراں دا گھر، نوم=نیندر،
الہام=ربی گیان، سیر=پاک کلمے دا ادھٔین،
الا للا لا الا الللا=نہیں کوئی مئبود
سوائ اک اﷲ دے، سرور=سردار،حضرت محمد
صاحب)


ایہہ مصباح صفات زجاجوں، لاٹ بلے بن نعرے ۔
وچّ مشکاتِ-کلوبِ-اشاکاں، جگمگ نور کھلارے ۔
نورو نور ہویا نورانی، عالم دی گلزارے ۔
چنگے تھیں چنگیائی آوے، ادھموں نقص نتارے ۔
لکھیا نظر پوے تدھ صفحہ، کاتب قلم وگائی ۔
سوہنے حرف کداں بن کاتب، دین ظہور صفائی ۔
ہر نقطہ وچّ خاص ٹکانے، جھڑ وگیا کتے ناہیں ۔
زیر زبر ہر زم سکونوں، خطا ن پیا کداہیں ۔
جے تدھ خطا نظر وچّ دسے، زہف تیری بینائی ۔
آپ کراہ پویں نابینہ، راہیں عیب ن کائی ۔

(مصباح=دیوا، زجاجوں=شیشہ، نعرے=اگّ،
مشکاتِ-کلوبِ=دل روپی قندیل (دیوٹ)، اشاکاں=
عاشقاں، ادھموں=نیچ، زہف=کمزور، بینائی=نظر)


لکھ فہرست سہیفوں ساری، تیرے پاس پہنچائی ۔
کھولھ نظر پڑھ جس تے کاتب، صنعت قلم وگائی ۔
ویکھیں نقش نکاسوں جانی، تے سانیاں مسنوؤں ۔
خود ول ویکھ رقم پڑھ ساری، آخر تیک شروؤں ۔
توں شیشے وچّ دریا وگیں، جوہر ہیں اوہ کاری ۔
جیں وچّ کل مطلوب جگت دیاں، نوری لہراں جاری ۔
توں قایم جس جندوں غافل، صورتَ تس ن کائی ۔
اس تسے وچّ جاری ہر شے، توں اپنے وچّ پائی ۔
حکمے باجھ ن انگل ہلے، راز زبان ن کھولھے ۔
ہر ہر وال اندر پور مائنی، دیکھ متاں دل ڈولے ۔

(فہرست=سوچی، سہیفوں=کتاب وچوں، سانیاں=
کاریگر، مسنوؤں=بنی ہوئی چیز، شیشے=بوتل،
جوہر=اصلی وستو)


جس ول پیر دھرے رخ تیرا، اپنی صفت دکھاوے ۔
جاں توں خام جمالِ-فروزاں، تینوں نظر ن آوے ۔
وہدانییتِ حق بدیہی، ملے شہود کمالوں ۔
توڑ صورتَ دے بند جو ناہیں، حاجت استدلالوں ۔
جنہاں مذاق سلیم پچھانن، خود شرینی کندوں ۔
سفرائیاں ہر تلخی جاپے، ہون خلاص ن بندوں ۔
ہر خوبی دا صاحب اوہا، جسدا عالم سارا ۔
غیر کیا تدھ خوبی ڈٹھی، قصد جدھے دل بھارا ۔
شیشہ شاف سیاہی ملیو، راز ن چمکے کائی ۔
چھوڑ نقاش ہزاراں نکشوں، اک صورتَ گل لائی ۔

(رخ=چہرہ، خام=کچا، جمالِ-فروزاں=چمکدا
ہویا نور، وہدانییتِ=اک ہون دا گن، حق
بدیہی=ادبھت سچائی، شہودگواہی، مذاق=صاد،
سلیم=سوستھ، شرینی کندوں=مٹھی نگدی،
سفرائیاں=گرمی دے ماریاں، قصد=ارادہ)


ڈھونڈ شیاں تھیں اکا صورتَ، جا لبھیں دو چاروں ۔
آخر چھوڑ چلیں ہتھ ملدا، نقش لکھے دیواروں ۔
لبھ اوہا جیں کجھ ن صورتَ، نکشوں نام ن عیبوں ۔
میٹ اکھیں دل کھولھ دو سائت، راز کھلے کجھ غیبوں ۔
ہر مہسوس تیرا تک دیکھیں، سبھ مئکوس افالوں ۔
تے افالِ-زلالِ صفاتوں، صفتاں ذات کمالوں ۔
آکس اکسوں ہر جا اقرب، اسدی ذات اہوالوں ۔
اوہ اقرب تھیں اقرب جس تھیں، شورش حسن جمالوں ۔
اثر حلول اتحاد ن سمجھیں، تے ن کیف بیانوں ۔
جے پاویں ہک پاویں جیوں کر، ہیں منسوس کرانوں ۔

(مئکوس=الٹے، افعال=برے کم، آکس=پرچھاواں
پان والا، اقرب=نیڑے، شورش=فساد، حلول=کسے
دے اندر پرویش کر جانا، اتحاد=اکٹھے ہونا، کیف=
مستی، منسوس=سدھ کیتا ہویا)


تے ن ظلم کریں خدا تے، منافی دے شانوں ۔
شرک کفر دا نام ن اوتھے، جتھے نور ایمانوں ۔
تیں وچّ انور گوہر عالی، ن کر غرد-آلودہ ۔
چاہ ترکی چھوڑ رزالت، مریں نہیں بے ہودہ ۔
داغ ن گھتّ سفیدی اندر، رنگ چڑھا کافوری ۔
رنگ پزیر ایہی دل تیرا، اصل جدھا کل نوری ۔
ہر دم وقت وہاندا جاندا، ایہہ مڑ ہتھ ن آوے ۔
قول پکا کچھ کر لے عشقوں، جو تیں نال سدھاوے ۔
باجھوں حالَ ن کال منافع، کالی دا ہتھ خالی ۔
ہو خالی سدواویں عالی، ایہہ ہے طبع رزالی ۔

(منافی=جھوٹھا سدھ کرنا، شرک=ربّ دا کوئی
شریک مننا، کفر=اک توں ودھ ربّ مننے،
ناستکتا، انور=چمکدا، گوہر=موتی (روح)،
رزالت=کمیناپن، پزیر=قبول کرن والا،
حالَ=مستی، کال=قرآن دا پاٹھ)


فرج شکم دا بندہ ہو کے، لافاں مار ن مولے ۔
نام دھریں کافور جنگی دا، پرکھوں کون قبولے ۔
عشقَ ڈٹھو جے ناہں کدائیں، وصل فراکوں خالی ۔
حالَ ملالی مرداں والی، جل بل رہن وچالی ۔
بریاں لاٹ برہوں دی جگرے، درد فراکیں جالی ۔
جاندی واری شوق وصالی، جان ن جوش سمبھالی ۔
تدھ احسان کرے کو ذرہ، دلوں جھکیں سو واری ۔
کل احسان تیرے سر جسدا، چھوڑ نہیں تس یاری ۔
لا یاری پر پوری ساری، جیوں ہوئیوں اقراری ۔
جے اقراروں ہیں انکاری، ایہہ ہے انت خواری ۔

(فرج=بھگ،یونی،کامی، شکم=پیٹ، جنگی=کالا
حبشی)


یار جدا کد تیں تھیں غافل، لبھّ دراڈا ناہیں ۔
دعوہ جھوٹھ قسم کر چھڈے، جھور مریں متّ آہیں ۔
اول آخر دیکھ سیانے، نال کدھے ورتارا ۔
چھوڑ عزیز زلیلاں تائیں، ن گلّ لاویں یارا ۔
پاوے قدم جو تلبوں کھاریں، گلزاراں وچّ جاپے ۔
خار کھٹن گلزار ن دسن، شوق کھڑے ول آپے ۔
داغ لگا مت جائیں ایتھوں، مردا مرد سدائیں ۔
عشرت دید رہے پچھتاوا، مت حسرت لے جائیں ۔
کریں مدد اے والی میرے، دخل ملے دربارے ۔
بخشی تھاؤں نتھاویاں تائیں، فضل تیرے نے بھارے ۔

(تلبوں=ڈھونڈ کے، کھاریں=کنڈیاں وچّ، عشرت=
آنند)


دعوہ حق ایمانوں پکا، سچا بخش خدایا ۔
حکم اشدُ-ہبنللا، شان جدھی وچ آیا ۔
دائم نور طلب دی مشعل، رہے پھروزاں راہے ۔
میں قربان لطیفَ پیارا، تارے نال نگاہے ۔
تیں ہندے میں کت ولّ جاواں، ناہیں ہور ٹکانا ۔
جے تقصیروں میں پور دامن، غالب فضل ربانا ۔
فضل بڑا اس ہادی سندا، خود دل شوق لگائے ۔
جیں اس شوقوں ناہِ نصیبہ، غافل اوگت جائے ۔
تے تکدیم اسے درباروں، بھر ہر خود نتانے ۔
دیکھ یہیہم دی رمزوں، دل ولّ کھڑے دھننانے ۔

(اشدُ-ہبنللا=(اک آیت) بہت زیادہ
محبت کرن والے اﷲ سے، لطیفَ=سوخم،پاکیزہ،
ربّ، تقصیر=دوش، نصیبہ=قسمت وچّ لکھیا،
حصہ، تکدیم=وڈیائی ملنی، یہیہم=جہڑا
زندہ کردا ہے)


ایہہ گرداب اندھیر غماں دا، دنیاں نام سداوے ۔
پور بھرے وچّ بیڑے غرقن، جے ن بنے لاوے ۔
باہوں پکڑ کڈھے خود جسنوں، نور کرم ول دھکے ۔
جسنوں روہڑ غضب وچّ گھتے، کوئی کڈھ ن سکے ۔
یا ربّ میری سرگردانی، میریوں گئی شماروں ۔
اک رحمت دا دارو تیرا، روگ کٹے بیماروں ۔
میرا کار حوالے تیرے، یا ستار گفارا ۔
عدل کریں میں پکڑیا جاواں، فضل کریں چھٹکارا ۔
میں بندہ توں صاحب میرا، انت ن تیں وڈیائیؤں ۔
رحمت تیری بہت زیادہ، بندے دی بریائیؤں ۔

(گرداب=گھمنگھیر،غضب=کروپی، سرگردانی=
پریشانی، ستار=پردہ ڈھکن والا، گفارا=
دیالو،بخشن والا، فضل=دئیا)


صفت تیری کی قدر بندے دا، توں صفتاں دا والی ۔
آخر چارہ آجز بندے نوں، تیریاں صفتاں عالی ۔
ایہہ اقرار نبیاں سندا، لا اہسی وچّ آیا ۔
کنّ تیری نوں پا ن سکے، توں بے-مثل کھدایا ۔
عقلاں دی ات پیش ن جاوے، جو لاون لکھ واہاں ۔
اتے غافل بے-عقل تمامی، رہن سبھے وچّ راہاں ۔
عادت عقل دراڈی دگنی، تے توں نیڑیوں نیڑے ۔
خود تھیں نیڑے عقل ن پاویں، تے ن راز نکھیڑیں ۔
عقل خیالوں وہم گمانوں، تیریاں صفتاں عالی ۔
خالق مالک جان جہاں دا، توں عالم دا والی ۔

(قدر=طاقت، تمامی=سارے)


خوانِ-کرمنِ دے بخشش-کھانیوں، عالم کلّ سوالی ۔
جنہاں بلاویں لطفَ کرم تھیں، کدی ن جاون خالی ۔
طوبیٰ دی توفیق اسانوں، دیویں پاک الاہا ۔
در اپنے دا رکھ سوالی، ہردم شہنشاہا ۔
قدم نبی دے پچھے سانوں، یا ربّ راہ چلائیں ۔
اندر قوم نبیاں کیتا، توں سرور جس تائیں ۔

(خوانِ-کرمنِ=مہر دے بھنڈار، سرور=سردار)


2. نائتِ رسولِ ربل-عالمین
(حضرت محمد صاحب دی استت)

جوہرِ-ارزرِ وجودِ-خلائک، اسلِ-اسولِ-کمالی ۔
امت خیر امم دا والی، نام محمد عالی ۔
نبی سخی دا سید سرور، تے کوسر دا ساقی ۔
جیں حق خاص شپھائتِ-کبراِ، ختم رسولِ-اتفاقی ۔
وچّ اشارے انگل جسدی، شکّ کمرِ-افلاقی ۔
خیر انناس عرب دا افسر، خواص لبے تریاکی ۔
مہرِ-نبوت نال منکش، عظمت صفت اخلاقی ۔
جمع قلم وچّ حرف زبانی، شاہ-سوار براکی ۔
ثاقب نجم قمر تے شمشوں، انور گوہرِ-خاکیِ ۔
جیں تے پاک قدم دی برکت، فخر کرے وچّ طاقی ۔

(جوہرِ-ارزرِ=آسرت وستاں دا مولادھار، وجودِ=
ہوند،آسرا، اسلِ-اسولِ-کمالی=اتم اصولاں
دی جڑھ، امت=نام لیوا، امم=امت دا بہووچن،
نبی سخی=چونویں-بندییں، سرور=سردار، کوسر=نہر،
شپھائتِ-کبراِ=وڈی سفارش، رسول=پیغمبر،مسیحا،
شکّ کمرِ-افلاقی=آسمانی چن چر گیا، خیر
انناس=منکھاں دی نیکی، تریاکی=زہر دا اثر
دور کرن والی دوائی، مہرِ-نبوت=پیغمبری دی
مہر، براکی=حضرت محمد نوں معراج سمیں بھیجیا
گیا گھوڑا، ثاقب=ٹٹدے تارے، نجم=ستارہ، قمر=
چن، شمش=سورج، گوہرِ-خاکیِ=مٹی دا موتی)


مزہرِ-فیزرِ اتمِ-یگانہ، متلائے سبہِ ظہوری ۔
اوہ شاہ-بیتِ-کسائد عالم، جیں وچّ خوبی نوری ۔
تے اوہ امتِ-مزنب کارن، مجلا رہمِ-غفوری ۔
تے مرحوم امت اسدی، غیر-مخزل نوری ۔
رہمتِ-آلمتِ سایہ-اِ-آلیا، قامت سایوں خالی ۔
خوشبو عرق بدل سر سایہ، پاک لواب زلالی ۔
فتہ مبین کلاس فترز، شان نبی دی عالی ۔
تے محمود مکان معلا، خاص اتا نرالی ۔
سینہ پاک منور نشرہ، نور اکھی مازاگوں ۔
انور اکھیں مہر نبوتّ، روشن نور چراغوں ۔

(مزہرِ-فیزرِ=ربی برکت دے پرگٹ ہون دی تھاں،
اتمِ-یگانہ=ادتی طور تے سمپورن، کسائد=
قصیدے، امتِ-مزنب=پاپی، مجلا=ظاہر کیتا
ہویا، رہمِ-غفوری=بخشش کرن والا، مبین=
کھلھی، کلاس فترز=میں راضی ہو گیا اس نال،
معلا=اچا، اتا=بخشش، سینہ پاک منور
نشرہ=اساں تیرے سینے نوں کھولھ دتا)


شاہِ-سفیاں پیرِ-ولیاں خاص امامِ-نبیاں ۔
پھاتہِ-بابِ بہشتِ-معلا، تقی وچّ تکیاں ۔
جبرائیل ملائک نوری، دروازے پور آیا ۔
چاہڑ براق رکابے چلیا، اقصا وچّ پہنچایا ۔
ایہہ امامت بعد نبیاں، گزر گئے افلاکوں ۔
زمیؤں سمبھ فلک تے وجا، براکوں چالاکوں ۔
فوج فرشتاں نال سدھائی، شوکاں واگ چلائی ۔
جبرائیل نقیب پکارے، پاک سواری آئی ۔
کھلھدے گئے سبھ در افلاکوں، ملک مکربّ دھائے ۔
سن سن کے پیغمبر خبراں، تازیماں نوں آئے ۔

(امام=آگوُ، پھاتہِ-بابِ بہشتِ-معلا=
اچے سورگ دا دروازہ کھولن والا، تقی=
پرہیزگار، اقصا=سورگ دی مسیت، افلاک=
اسمان، سمبھ=گھوڑے دا سنم، نقیب=ڈونڈی پٹن
والا، ملک=فرشتے، مکربّ=نیڑے، تعظیم=
ستکار)


لشکریاں وچّ موسیٰ عیسیٰ، کر کر فخر سدھائے ۔
کھولھ درے وچّ جنت حوراں، شوق-زیارت آئے ۔
جبرائیل رہیا وچّ سدرہ، قوت پروں سدھائی ۔
تن تنہا چلن دی سرور، جاں دستوری پائی ۔
کرسی عرش قدم دھر گزرے، ملے قرار آراموں ۔
ہو چکیاں چھی طرفاں آخر، جاگھا پاک مکاموں ۔
تیز قدم دھر قربت چلے، بے بالائیؤں زیروں ۔
پون ندائیں ودھ مہبوبا، بے-طرفوں چوپھیروں ۔
صورتَ حرفوں پاک ندائیں، قلموں پاک زبانوں ۔
لکھ کروڑاں کوہاں دراڈے، پہتے وہم بیانوں ۔

(بالائیؤں=اچائی، زیروں=نوان، ندائیں=آوازاں،
وہم=کلپنا)


جو ڈٹھا سو ڈٹھا آخر، جو پایا سو پایا ۔
ہوراں نوں ات دخل ن مولے، مڑ پیغمبر آیا ۔
رحمت نور جہان کھلارے، مرضاں دلاں گوائیاں ۔
ڈبدیاں جاندیاں کڈھ کرم تھیں، بیڑیاں بنے لائیاں ۔
گمّ گیاں نوں راہ دکھائے، روگ کٹے بیماراں ۔
تاریکی وچّ چلدیاں تائیں، ملیاں شمع ہزاراں ۔
منزل مقصد چھوڑ وگیندیاں، وچّ شبِ-نادانی ۔
روشن راہ صفحہ دا پایا، پائی دل نورانی ۔
بے خبراں دیاں بے بس جاناں، پھسیاں وچّ حیرانی ۔
ہو غافل وچّ نفسِ-عمارہ، رسمس ہوئیاں فانی ۔

(کرم=بخشش،تاریکی=ہنیرا)


اصل بھلا گمّ گئیاں خودی تھیں، اندر سر-گردانی ۔
نفسوں جات گواہی بھردیاں، گوہر توڑ انسانی ۔
اچاچیت تبیبِ-ہکانی، کھولھے راز نہانی ۔
ولّ ولّ موڑ دلوں گمراہی، نور دتا عرفانی ۔
واگاں ولّ مقصود چلائیاں، موڑ کراہوں اوویں ۔
واہ سیدِ-سکلین مہند، تر گئے عالم دوویں ۔
سبھ جہان اکو دی برکت، نورو نور دمکیا ۔
فیزمنداں دے دل دا آئینہ، فرشوں عرش چمکیا ۔
پیش-قدم وچّ عالم ہویا، جس نے اوہ رخ تکیا ۔
ہینے لیکھ دھروں جس آہے، اوہ خود دیکھ ن سکیا ۔

(تبیبِ-ہکانی=سچے وید، عرفانی=برہم گیان)


پاونہاریاں سبھ کجھ پایا، منکر گئے ازائیں ۔
احمد باجھ ن ہوندے پیدا، جنت-زار کداہیں ۔
بہت سلام صلوات نبی تے، آل سنے اصحاباں ۔
خاص خواص عزیزاں یاراں، یار قبار اہباباں ۔
سبھ تھیں اول بعد نبآں، سدیکاں وچّ اکبر ۔
ابو بقر بن ابی مہاپھا، نائب جائ پیغمبر ۔
عمر خطاب، خلیفہ ثانی، اوہ فاروق پیارا ۔
جسدی تیغ عدالت والی، کیتا قتل کفارا ۔
ظل-نورین کرن دا پورا، اوہ فاروق ہکانی ۔
ہلم حیا غنا سکھاؤں، ہور ن اسدا ثانی ۔

(منکر=منمکھ، احمد=حضرت محمد، صلوات=
سلام،اشیرواد، آل=اولاد،قبیلہ، اصحاباں=
دوست، سدیکاں=سچے،صدقی، جائ=دی جگہ، کفار=
کافر،ناستک، ظل-نورین=حضرت عثمان، ہلم=
نمرتا)


چوتھا زوج بتول بہادر، بو طالب گھر جایا ۔
اسدلا ال-غالب غازی، علی جو عالی پایا ۔
حسن حسین دو صاحبزادے، شاہ بہشت جواناں ۔
زہراں بنت نبی دے جائے، اوہناں وڈیریاں شاناں ۔
رزوانِ-الانِ حق تماماں، آکھاں لکھ لکھ واری ۔
رفز خوارج دوہیں جہانیں، لین فضیحت بھاری ۔
حب نبی دی آل اصحاباں، ہے تاثیر ایمانوں ۔
منکر ملّ گیا لے دوزخ، جاندی وار جہانوں ۔
جنہاں دلاں وچّ غیز سہابا، حیف تنھاں ایمانے ۔
اوہ مسداک یغیزو بہم دے، بھاویں کسے زمانے ۔
یا ربّ نال تفیلِ-ہدایت، بخش اساں بریائیاں ۔
عفو کرم دیاں وچّ دریاواں، ساڈیاں روہڑ کمائیاں ۔
نورِ-ہدایت کریں عنایت، خوف رضا وچّ رکھیں ۔
عشقوں کریں منور سینہ، روشن دل دیاں اکھیں ۔

(زوج بتول بہادر=بتول دا پتی،بیبی فاطمه دا پتی،
اسدلا=ربّ دا شیر، غازی= سورما،شہید، بنت=سپتری،
رضوان=خوشی، خوارج=کڈھے ہوئے، فضیحت=شرمندگی،
حب=پیار، غیز=غیز،غصہ، مسداک=کہن مطابق،
عفو=معاف کر دینا، منور=روشن)

3. عشقَ دے بیان وچ

ساقی آبِ-طہور طلب دا، جام مزے بھر پائیں ۔
دریا ذوق محبت وال، گھت دلاں وچ جائیں ۔
چا ہتھ تیغ برہوں دی خونی، چشم اگھاڑ ہزابوں ۔
گھنڈ پلٹ چمک دے اشکا، مہر اتار گلابوں ۔
مستی چشم پیارے والی، جان جگر کھا جائے ۔
دردمنداں دے سن سن حالے، ہوون درد سوائے ۔
غم برہوں دے خونی اشکوں، نین رہن گلناری ۔
جان کباب نمک پر شوقوں، دل نوں رہے خماری ۔
دلِ-بے-عشقَ نہیں دل مولے، بے خبراں وچ خوابے ۔
تن بے-درد دلاں دا مٹی، گنھ رلائیں آب ۔

(آبِ-طہور=پوتر پانی، طلب=ڈھونڈ، ہزابوں=
پردہ،گھنڈ، گلناری=انار دے پھلّ وانگ لال)


عشقَ بناں تن دشمن دل دا، تے دل دشمن تن دا ۔
ویری نال پئیوس ویرے، واسا خار چمن دا ۔
عشقَ بنا تن مردہ غافل، کس گنتی وچ آوے ۔
عشقَ دلاں نوں صقل غماں تھیں، کر شمشیر دکھاوے ۔
مزہ نہیں بن عشقوں دل نوں، نور نہیں رشنائی ۔
غم برہوں دی لزت باجھوں، دل نوں ذوق ن کائی ۔
ذوق دلے نوں عشقَ وراؤں، ثابت کرے جے کوئی ۔
اس غافل نوں اس درگاہے، ہرگز ملے ن ڈھوئی ۔
وچّ حضور دوام ن وسیا، ن اس خبراں پائیاں ۔
تانگھاں ہور وراہے وراہوں، اس دے ہتھ ن آئیاں ۔

(صقل=پالش،چمک، وراؤں=بغیر)


بے خبراں نوں خبر ن عشقوں، کردے کوڑ دہائیاں ۔
دردمنداں نوں بے-درداں دی، درد مثال دوائیاں ۔
دیدا ہور شنیدا دے وچ، جیڈک فرق جدائیاں ۔
کالیاں ہالیاں دے وچ ایویں، حداں فرق لگائیاں ۔
بے درداں دے درد مسائب، درداں ہور ودھائیاں ۔
اوہاں درداں دردمنداں دے، پھیرن دلیں صفایاں ۔
ن چیزاں دیاں چنگیاں چیزاں، پائیاں نے سبھ چیزاں ۔
نظر بلند جنہاں دی دھائی، ملے مقام عزیزاں ۔
عشقَ مقام جمع دے سٹیاں، تلونیاں تالمیزاں ۔
غم خوشیاں اس دنیاں والے، بنے غلام کنیزاں ۔

(دیدا ہور شنیدا=اکھیں ڈٹھی چیز، کالیاں=گلاں
کرن والے، ہالیاں=مستی والے، جمع=ٹکاؤ،
تلونیاں=پریشانیاں)


جھلّ اولے راہ چلیندیاں، عشقوں ضرباں کاری ۔
ہو طالب لاہ ویکھ نقابوں، اسدی رمز نیاری ۔
ناز نیاز وکے ملّ چڑھ کے، برہوں دے بازارے ۔
ایہہ مزجات بزائت جاناں، رہن پئیاں وچکارے ۔
عشقَ اندھیری جاں سر جھلے، کھاون جگر ہلارے ۔
خودی تکبر مان غرورت، جان پلک وچ مارے ۔
عشقَ کرم دا قطرہ ازلی، تیں میں دے وسّ ناہیں ۔
اکناں لبھدیاں ہتھ ن آوے، اکناں دے وچ راہیں ۔
کریں طلب جے صادق صدقوں، تاں بھی رہے ن ہاوا ۔
یاریاں وچ دشواریاں جھلدیاں، رہے ن دل پچھتاوا ۔

(ضرباں=سٹاں، مزجات=تچھّ، بزائت=مال-متا،
تکبر=اہنکار، ازلی=انادی،شروع توں، ہاوا=
افسوس)


مشکل ایہہ دکھاں دی گھاٹی، اوکھیاں اسدیاں واٹاں ۔
بہرِ-اشکِ ایہی بے-پایا، ٹھاٹھ چڑھندیاں لاٹاں ۔
اکناں کھپدیاں عمر گوائی، پلے پیا ن کائی ۔
اکناں ہوش جدوکی آئی، ایہہ نئمت گھر پائی ۔
بے درداں دیاں عشرت خوشیاں، لذت ناز ادائیاں ۔
دردمنداں دے دلیں کدائیں، وچ شمار ن آئیاں ۔
اس گرداب ن ہاتھ کدائیں، غمّ گئیاں وچ ذاتاں ۔
بعد دکھاں سکھ ملدے آہے، دن روشن وچ راتاں ۔
آتش عشقَ دکھاں دا دوزخ، جل بل ہو انگیارا ۔
ہو کے اگّ سما وچ آتش، تاں پاویں چھٹکارا ۔

(بہرِ-اشکِ=عشقَ دا سمندر، بے-پایا=اتھاہ،
گرداب=بھنور،گھمنگھیری)


بلدیاں رہن جگر وچ لاٹاں، بھکھ بھکھ شوق وسالوں ۔
سر رہے اک سبھ کجھ جاوے، ٹٹّ تئلک ہالوں ۔
اس دنیاں دی گردن اتے، قدم دھرے لنگھ جاوے ۔
بہر-طلب دے رڑھیا جاندا، لوکاں نظر ن آوے ۔
جھال جھلے تلوار برہوں دی، قدم ن موڑ ہٹاوے ۔
تیغ وگے پر پیر اگانھ ہی، زخموں خبر ن پاوے ۔
گجھی رمز وگے ازگیبوں، لٹّ جگر لے جاوے ۔
کھبھا تیر کلیجے رڑکے، خون وگے دریاوے ۔
چشم الارے کرے نظارے، شونق رہے تن مارے ۔
جیوندیاں جے زندہ ہووے، جلے برہوں دی نعرے ۔

(وسال=میل، سر=بھید، ازگیبوں=لکے ہوئے کھنڈاں
توں، نعرے=اگّ)


اگّ ورھے سر نظر ن پاوے، بیٹھ اکلا رووے ۔
نین وگن دو نہراں وانگوں، خون جگر تھیں دھووے ۔
وچ اڈیکاں وقت وہاوے، وصل ملن دی تانگھے ۔
گرد-غبار امکانے سارا، گزرے اکت الانگھے ۔
جسنوں عشرت کہے لوکائی، ایہہ اس تھیں منہ موڑے ۔
ہفت قدم تیران اگے تھیں، جذب پوے ن چھوڑے ۔
(ہمت قدم حیران ن ہووے، ہرگز قلب ن چھوڑے)
قلب ن چھوڑے کالب توڑے، دو دم وچ وچھوڑے ۔
دائم انت ملن سکھ سارے، درد جھلے دن تھوڑھے ۔
پیوے گھول پیالے زہروں، مستی چڑھے سوائی ۔
وجے تیغ کہے بسملا، ایہہ مہبوب لگائی ۔

(امکانے=جو کجھ سنبھوَ ہے، قلب=دل، کالب=
سریر، بسملا=اﷲ دے ناں،شکر کرنا)


چھٹے تیر کمان برہوں دا، ہو کے پیش کھلووے ۔
جیوں جیوں زخم وجن وچ سینے، ڈھکّ اگاڑی ہووے ۔
مرہم زخم دلے دی لبھے، وسلوں باجھ ن کائی ۔
کالیاں راتاں بہ بہ کٹے، اندر سوز جدائی ۔
بھر بھر دیوے ذوق پیالے، ساقی نور قدم دا ۔
ہر دم شوق شہود سجن دا، توڑے نقص عدم دا ۔
بھریا نور منگے گھر خالی، رین کٹے بہ کالی ۔
دام گلے گھت شوقوں ہتھیں، ونگیاں زلفاں والی ۔
چشم اگھاڑ نگاہ گزارے، نظر پون آئینے ۔
مظہر نور پیارے والا، ٹھنڈھ گھتے وچ سینے ۔

(سوز=کسک، شہود=جلوا، دام=جال، آئینہ=
شیشہ، مظہر=پرگٹ ہون دی جگہ)


رہے اداسی وچ جدائی، وصل منگے سو واری ۔
جاں پیام ملن دا پاوے، غالب رہے خماری ۔
وچّ خمار شراب وصل دے، دو تنّ ملن پیالے ۔
سر دردی چھڈّ ہوش سمبھالے، پاوے ذوق وسالے ۔
آلمِ-اشکِ عجب من بھاندیاں، صقل کرے تلواراں ۔
بن عشقوں میں سنیاں کتنی، گال گھتی زنگاراں ۔
عشقَ چنگا پر اوکھے پینڈے، مرد ہووے دکھ جھلے ۔
واٹ چلے دکھ پاون ویلے، چپّ رہے دم ٹھلے ۔
عشقَ کٹار عجب ہے خونی، آن وجے سر کاری ۔
داغ بھرے گل-لالیاں والے، شکل رہے دل ساری ۔

(پیام=سنیہا، آلمِ=جانن والا، زنگار=جنگال،
گل-لالا=لال رنگا پوست دا پھلّ)


عشقَ بہار قدیم اجیہی، گلوں ن رنگت ڈولے ۔
بیئشکاں دیاں وچّ گلزاراں، وگن خزاں دے جھولے ۔
باجھوں عشقَ حیاتی ناہیں، درد غماں دی کاتی ۔
عےدوں بھلا ایہی لکھ واری، تیغ وجے وچّ چھاتی ۔
کھا تلوار برہوں دی کاری، تے اوہ چھٹّ ن جاوے ۔
ہو زبہ پا اکھیں پردہ، تاں دلبر ہتھ آوے ۔
واہوا عشقَ کیا ای چنگا، جس وچّ کلّ آزادی ۔
اس دنیاں دے وچّ غماں دے، جھلے متاں بربادی ۔
مردا ڈردا نسّ ن جائیں، دیکھ چمکدیاں تیغاں ۔
نسے جاندے خود پچھتاندے، مردے نال دریغاں ۔

(حیاتی=زندگی، کاتی=چھری، زبہ=قتل)


مشہدِ-اشکدِ شہادت اکبر، قتل ہوویں اک واری ۔
قسم دلا دھر پیر ن پچھے، زخم اکا جھلکاری ۔
آ اشکا ہن تیرا ویلا، نوک قلم چڑھ رسنا ۔
پے چلیاں جگّ تیریاں واراں، کد توڑی چھپ وسنا ۔
چا طوفان قلم دا کائی، رڑھدیاں ہور رڑھائیں ۔
رونودیاں دی اکھیں وچدی، بیڑیاں تار وکھائیں ۔
دھیریاں دھار دھریں تلوارے، جے دل وگن کدائیں ۔
مہبوبے دے ناز نہورے، تا ن جان اجائیں ۔
واہ اشکا وچّ تیریاں رمزاں، جوش کھلھن من بھانے ۔
غم خوشیاں پور وارے جاون، جاں گھر ملن ٹکانے ۔

(دریغ=افسوس، مشہدِ=شہید ہون دی جگہ،
دھیریاں=پلکاں)


زلف سیاح دیاں کالیاں راتیں، دلبر دے دربارے ۔
دائم بکا دے خلوت خانے، وسلوں کراں نتارے ۔
تے عاشق دی ذات صفاتوں، زخم جھلکن تارے ۔
غمزے تیز ادائیں نازک، تیر چھٹن وچکارے ۔
آ وچّ قرب خدی چھٹّ جاوے، غیروں وسیں کنارے ۔
وچّ حضور غیور پیارے، غیرت غیراں مارے ۔
دل وچّ غیر ن گزرے ہرگز، جے لکھ سال گزارے ۔
غیراں وانگ وگے چھڈّ ایتھے، ہسناتل ابرارے ۔
اکھیں گوش جواہر ولوں، لہر وگے اک سارے ۔
گوشوں دھر آغوش امیداں، سارے بھار اتارے ۔
آخر انت نہیں پھر اسدا، ملدے رہن ہلارے ۔
تے اس حالَ زبان ن مہرم، دل دے راز نیارے ۔
وچ چمکاں میں ویریاں تائیں، چھوڑ تیرے ول آواں ۔
جے ن نظر کرم دی بدلیں، تاں کیوں اؤگھٹ جاواں ۔

(دائم=ہمیشہ، بکا=باقی رہنا، خلوت=اکلّ،
غمزے=ٹیڈھی نظر، قرب=نیڑے، غیور=انکھ والا،
ہسناتل ابرارے=نیک لوکاں والیاں خوبیاں، جواہر=
سریر دے انگ، آغوش=گود=کلاوا، اؤگھٹ=اوکھی
گھڑی)


4. کتاب رچن دا کارن

میں پروردا عشقَ سخن دا، جاں غفلت وچّ آیا ۔
مدت وچّ حجاب غماں دے، میرا وقت وہایا ۔
ڈونگھے زخم جگر وچّ رڑکے، ہو ہو انت پرانے ۔
چا ہتھ تیغ جفاکش برہوں، ڈٹھا کھڑھا سرہانے ۔
دریاواں دیاں لہراں وانگوں، نین کھلے پرنالے ۔
ڈب ڈب گئے غماں دے بیڑے، بھرے مصیبت والے ۔
غرق گئے دی غفلت خوابے، آب سروں وہ چلیا ۔
جاگ پیارے کیڈک ستوں، عشقَ سنیہا گھلیا ۔
تپدیاں اکھیں جگر تڑپدا، اٹھیا ابڑ-واہیا ۔
دل تھیں نور چمکدا پایا، یوسف نظریں آیا ۔

(عشقَ سخن=شئرو شاعری، حجاب=پردہ،
جفاکش=نردئی)


کنانی پیغمبرزادا، تے خود نبی خدا دا ۔
مہبوباں وچ جسدا ثانی، ن کو سروِ-آزادہ ۔
نور فشاں پیشانیؤں دمکے، سطح فلک دا سارا ۔
نور رخوں جیں خلق پکارا، نام لیاں چھٹکارا ۔
ہوش سنبھال قلم چا بیٹھی، کسدوں واگ چلائی ۔
آتش دل دی چاہڑ المبے، ورقاں وچّ وگائی ۔
قصد میرے نوں پورا کرسی، پورا کرنیہارا ۔
مدد منگاں میں اﷲ کولوں، جیں در باجھ ن چارہ ۔
نظم لڑی وچّ لغت پنجابی، موتی عشقَ پروواں ۔
دن کائی وچّ بہر برہوں دے، داغ دلے دے دھوواں ۔

(سروِ-آزادہ=سرو دا لما اچا بٹا، رخوں=
چہرے توں، سطح=چھت، فلک=اسمان، خلق=لوکاں
نے، قصد=ارادہ، آتش=اگّ، لغت=شبد،بولی)

مت کجھ کریں تئجب کاری، ویکھ اجائب حالے ۔
تے مت آکھیں آپ بناون، شعر؎ بناون والے ۔
اس وچّ مطلب خاص کرانوں، صورتَ یوسف والی ۔
سبھ تفصیر ہدیسِ نبیؤں، کہی امام غزالی ۔
دل وچّ شکّ کریں مت اس تھیں، پوے ن دین تباہی ۔
اس دیاں حق بیاناں اتے، خاص قرآن گواہی ۔
وچّ قرآن خدا ایہہ قصہ، احسن کر فرمایا ۔
جیں خود آپ سراہے خالق، رلے ن جھوٹھ رلایا ۔
احسن تھیں کی ہور بناوے، جے کو جھوٹھ رلاوے ۔
ایتھے احسن اکزب ہو کے، عیب سخن نوں لاوے ۔

(صورتَ=قرآن دی آئت، تفصیر=ویاکھیا،
حق=سچے، احسن=سبھ توں سوہنا،سریشٹ، اکزب=
جھوٹھا)


جیکر جھوٹھ کرے وچّ داخل، راہ چلے گمراہی ۔
اسدے جیڈ تباہی والا، کیڈک ہور گناہی ۔
خام روایت میں وچّ اسدے، داخل کراں ن مولے ۔
ہووے خطا سوارنِ-سالہِ، صاحب عجز قبولے ۔
ہے پر جویں تقاضہ شعروں، نگز سخن دل کھاوے ۔
بے-تاویل خطا ول کوئی، متاں قلم لے جاوے ۔
مطلب فوت ن ہووے بھارا، تے کم بیشوں خالی ۔
ظاہر باطن نال ادب دے، سمجھے رمز نرالی ۔
ذکر کریندیاں حالَ نبیاں، فرض ادب دیاں جائیں ۔
اپنے عیب ن کڈھ سر لاون، پاک سفیاں تائیں ۔

(خام=کچے، سوارنِ-سالہِ=نیک سوار، نگز=
ادبھت، بے-تاویل=بنا گجھے ارتھاں ول جان دے،
رمز=بھید، جائیں=تھاواں، سفیاں=پوتر ویکتی)


افراتوں تفریتوں خالی، تہمت ذکر ن کائی ۔
اصل کلام مئسر عشقوں، کھولھے نور صفائی ۔
ایہہ تفسیرِ-غزالیِ وچوں، اکثر مطلب پائے ۔
حالَ زلیخاں جامی کولوں، جیوں سننے وچّ آئے ۔
موسیٰ دی توریت جو اج کلھ، ہے مشہور اتھائیں ۔
بعض اعانت اس تھیں پکڑی، دیکھ مطابق جائیں ۔
پر جو وچّ قطب اسلامی، کامل پتہ ن پایا ۔
حرف اجیہا وچّ بیعانے، میں ن مول لیایا ۔
درد دلے دا اکھڑ وگیا، برہوں جام پلائے ۔
رہن کباب برہوں دی لاٹے، جگر فراقَ جلائے ۔
یا ربّ صدق سجن دی لذت، دل میرے وچّ پائیں ۔
صاف سخن تے شعر؎ اجالا، روشن آخر تائیں ۔

(افراتوں=ودھا چڑھا، تفریتوں=گھاٹا، مئسر=
اثر کرن والا، تفسیرِ-غزالیِ=امام
غزالی دا لکھیا قرآن دا ٹیکا، جامی=اک
کوی، بعض=کچھ، اعانت=مدد)

5. خاص خاص نبیاں اپر ربّ دی عنایت

عقل فراست دے دس حصے، اﷲ پاک بنائے ۔
نوں ادریس نبی نوں بخشے، اک وچّ کل سمائے ۔
حکم کیتا دس حصے خالق، جو وچّ دنیاں آیا ۔
تنہا نوں سبھ نوح نبی نوں، اک فلکیں ورتایا ۔
سفوت دے بھی اﷲ صاحب، حصے دس بنائے ۔
اک حصہ وچّ سارے عالم، نوں یحیٰی نوں آئے ۔
ایویں صبر کیتا دس حصے، نوں عیوب نبی نوں ۔
باقی اک رہا سو ایہا، ملیا خلق سبھی نوں ۔
خالق پاک صلابت حصے، ایویں دس سوارے ۔
تنہاں نوں موسے نوں بخشے، اک وچّ عالم سارے ۔

(فراست=سیانپ، سفوت=گن، صلابت=
سختی،درڑہتا)


خط وکتابت دے دس حصے، نوں عیسیٰ نوں آئے ۔
اک دنیاں وچّ ساری ورتیا، راوی لکھ سدھائے ۔
حسن جمال کیتا دس حصے، جس وچّ کلّ سمائے ۔
اک حصہ وچّ عالم سارے، نوں یوسف نے پائے ۔
ہور فصاحت کھلک بلاغت، حصے دس بنایا ۔
ختم-ارسل محمد نوں نوں، اک دنیاں وچّ آیا ۔
ہور جو خوبی وچّ نبیاں، سو احمد وچّ ساری ۔
حمد ربانی برکت سرور، آس نجاتوں بھاری ۔
جاں یوسف دی روح مبارک، دنیاں چھوڑ سدھائی ۔
نور فلک پور یوسف والا، کر قندیل ٹکائی ۔

(جمال=سہپن، فصاحت=بھاشنکاری، کھلک=
چنگی عادت، بلاغت=رسیلا بولن دا گن،
ختم-ارسل=پیغمبراں دی مہر،حضرت محمد
صاحب، حمد=استت، قندیل=دیوا)


روح محمد سرور والے، حکم ہویا رحمانی ۔
یوسف دا اوہ نور منور، خود وچ کریں نہانی ۔
اہا نور جو یوسف والا، سرور وچ سمایا ۔
مہبوباں دے دل دا مقصد، ہو دنیاں وچ آیا ۔
نال طفیل رسول اﷲ دی، یا ربّ بخش اساہاں ۔
رحمت تھیں گھتّ قطرہ دھوویں، دفتر بھرے گناہاں ۔
ہب نبی دی آل اصحاباں، مقصد کریں ہمارا ۔
دل پور نور کریں اس شوکیں، جس بن اساں ن چارہ ۔

(نہانی=چھپاؤنا، مقصد=ادیش، طفیل=کرپا،
دفتر=لکھیا ہویا)

6. یوسف دی پیدائش اتے پرورش

اس دنیاں دے ماتم خانے، کتنے حاکم آئے ۔
وارو وار زمانے اپنے، جگّ وچ حکم چلا ئے ۔
قدم مبارک صفی اﷲ دا، اس دنیاں وچ آیا ۔
حکم الاہوں جسدے تائیں، ملکاں سیس نوایا ۔
تاج مبارک سر تے دھریا، شرف ملی درگاہوں ۔
فرزنداں نوں راہ دکھائے، کل سفید سیاہوں ۔
دنیاں فانی چھوڑ چلن دی، آخر واری آئی ۔
شیش ہویا وچ دنیاں رہبر، شرفِ-نبوت پائی ۔
چھوڑ کبوتر-خانار دنیاں، شیش نبی جاں دھایا ۔
حکم رسالت پاک جنابوں، تاں ادریس لیایا ۔

(صفی=چونواں ویکتی،حضرت آدم، ملکاں=فرشتے،
فرزنداں=بیٹے،پیروکار، رسالت=پیغمبری)


جاں ادریس خدا دے حکموں، چھوڑ زمین سدھایا ۔
نوح نبی وچ خلقاں رہبر، ہو دنیاں وچ آیا ۔
ابراہیم نبی دی واری، مدت پچھے آئی ۔
پھر اسحاق نبی نوں جگ وچ، شرف ملی وڈیائی ۔
لگا وچ کنان ولایت، جھنڈا پھیر یاکوبی ۔
مال کسیر فرانگ عبادت، حاصل کل بخوبی ۔
ہور آرام کبائل عزت، تاج نبوت والا ۔
اﷲ نے فرزند دتے تس، ہر اک قدر اجالا ۔
ارجواں نام نبی دی زوجا، چھ پتّ اسنے جائے ۔
نام یہودا سبھ تھیں وڈا، اندر قدر سوائے ۔

(شرف=بزرگی، کسیر=بہت زیادہ، فرانگ=بہت،
کبائل=قبیلے،پروار، قدر=مان، زوجا=پتنی)


مارواں نام حرم دا بیٹا، سی شمؤن پیارا ۔
دوجا ویر چھٹیرا اس تھیں، سکے ایہہ دو یارا ۔
مالیا ہور حرم دے بیٹے، پیغمبر گھر جائے ۔
بن راہیلے جایا دوہاں، ایہہ دس گنتی آئے ۔
تے راحیل پیاری زوجا، کھواہر ارجواں سندی ۔
ایہہ مامے دیاں دھیاں دوویں، آئیاں وچ پیوندی ۔
آپس وچّ دو سکیاں بھیناں، اندر اوس زمانے ۔
جمع روا وچ اکت نکاحے، ربّ دے وچ فرمانے ۔
دو دھیاں راہیلے جائیاں، تے دو بیٹے جائے ۔
یوسف بن یامین دوہاں دے، پیو نے نام رکھائے ۔

(پیوندی=نکاح،جڑنا، جمع=اکٹھیاں، روا=
جائز)


دو دھیاں راہیلے جائیاں، تے دو بیٹے جائے ۔
یوسف بن یامین دوہاں دے، پیو نے نام رکھائے ۔
سبھ یعقوب نبی دے بیٹے، باراں گنتی آئے ۔
سورج چندوں دون سوائے، حسن سبھاں نے پائے ۔
کیا کہاں وچّ سبھناں یوسف، افضل عالی پایا ۔
دوہیں جہانیں روشن ہویا، نور جدھے دا سایہ ۔
جاں دنیاں وچّ یوسف آیا، کھوہلی چشم نکابوں ۔
چمکو لشک فلک تک گیا، کھلھا نور ہجابوں ۔
برق-درکھشاں لال لباں وچ، رس مس نور چمکدا ۔
جے سو عاقل لکھے مثالاں، حرف نہیں لکھ سکدا ۔

(برق=بجلی، درکھشاں=چمکن والی)

...........................................................

دس بھائی سبھ بھیناں ماں پیو، ویکھدیاں ن رجدے ۔
یوسف گرد رہن سبھ بھوندے، نظر کرن غم بھجدے ۔
ایڈکُ صورتَ رسی نظر وچّ، چشموں نقش ن جاوے ۔
اکھیں میٹ خیالیں ویکھن، یوسف نظری آوے ۔
............................................................
بنیامین دو برساں چھوٹا، سی یوسف دا بھائی ۔
بنیامین ہویا جاں پیدا، فوت گئی ہو مائی ۔
کارن بنیامین پسر دے، ملّ کنیز منگائی ۔
اسدے شیروں ہو پروردا، اسنے طاقت پائی ۔
آہا گود کھیلندا یوسف، نازک پتّ پیارا ۔
روندیاں اکھیں ماں جہانوں، گزری چھوڑ کنارہ ۔
دل یعقوب رہا وچّ غم دے، طفلی دیکھ پسر دی ۔
بھین اپنی نوں سونپ دتوسُ، اوہ تس پرورش کردی ۔
حضرت یوسف تائیں پھپھی، لے اپنے گھر آئی ۔
وانگوں جان رکھے خوش وسے، کرے ن پلک جدائی ۔

(فوت=مر گئی، پسر=پتر، کنیز=لونڈی،نوکرانی،
طفلی=بچپن)

.............................................................

دنیاں چھوڑ سدھائی پھپھی، چلے حکم قدر دے ۔
تاں یعقوب نبی نے یوسف، لے آندا وچّ گھر دے ۔
رہندا بہندا سوندا یوسف، وچ حضور پدر دے ۔
دوڑ گئے اک لہزا ڈٹھیاں، زخم فراقَ جگر دے ۔
.............................................................
جیوں جیوں یوسف وڈا ہویا، حسن پئیاں جگّ واراں ۔
ایڈ جمال جو فرش زمینوں، عرش گئیاں لشکاراں ۔
وچ کنان نبی دا بیٹا، کردے لوک پکاراں ۔
شمسِ-فلکِ تھیں انور صورتَ، وچ حساب شماراں ۔
بھائی الفت کرن بہتیری، رکھن نال پیاراں ۔
کینہ حسد ن آہا اول، شفقت کرن ہزاراں ۔
آہی جاں یعقوب نبی دے، عشقَ بلندی چائی ۔
یوسف کارن حجرے اندر، جاگھا پاس بنائی ۔
......................................................

سورج چند کداں تکّ سکدے، باجھوں پردے حائل ۔
کرے حلال کمال تمناں، گل دی بنی ہمائل ۔
اس خوبی دیاں آلیشاناں، سبھ حیران زمانہ ۔
یوسف شمع جمال کمالوں، تے سبھ جگ پروانہ ۔

(قدر=قادر،ربّ، پدر=پتا، شمسِ-فلکِ=
اسمان دا سورج، انور=روشن، کینہ=دشمنی،
شفقت=مہربانی، بلندی=اچیائی، حائل=
روک بنیا ہویا، ہمائل=کنٹھا)


یوسف دا اپنے حسن تے غرور کرنا

اک دن یوسف شیشہ ڈٹھا، ڈٹھوسُ رخ نورانی ۔
دل وچ خفیہ گزری اسدے، ایہہ حالت حیرانی ۔
ایہہ صورتَ نورانی میری، جے ہوندا میں بردا ۔
صاحب مینوں ویکھن لگدا، قیمت کہڑا بھردا ۔
گزر گیا ایہہ خفیہ ہالہ، جاتا جانن ہارے ۔
اگھڑ ویسن اک دن ظاہر، اسدے مائنی سارے ۔
تے یعقوب نبی دے دل نوں، دتے عشقَ ہلارے ۔
یوسف یوسف یوسف یوسف، لوں لوں حالَ پکارے ۔
مظہر نور کرم دا یوسف، نظروں نقش ن جائے ۔
جے دو نین ن تکن سائت، رہن شریک نہلائے ۔

تیز دھار برہوں دی تیغوں، گزر وگے جت دھاوے ۔
جانِ-تواں دلاں ٹٹّ جاوے، یا جوہر چمکاوے ۔
اشکا چمک تیری تھیں واری، جان میری لکھ واری ۔
واہ تیری سرداری اشکا، زخم تیرے نے کاری ۔
توں ہیں جوہر تیغ سخن دا، بیپراں تیوراں ۔
سے جانا قربانی گئیاں، تیریاں وچّ ہزوراں ۔
آزاداں وچّ بندی پاویں، کریں خلاص اسیراں ۔
بے درداں چا دردیں گھتیں، کٹیں روگ زہیراں ۔
میں قربان چمک دے مینوں، دردوں چا لے جائیں ۔
غالب حالَ پریم نشے دا، میں پور روہڑ وگائیں ۔
.....................................................
سیروں تیر ہسولِ فلک وچّ، تیری تیز اڈاری ۔
مل مینوں میں بیپر طائر، بال ملن اک واری ۔
چھوڑ دلا ایہہ لمیاں واٹاں، اس منزل سر ناہیں ۔
بیٹھوں گھتّ سمندر مدھانا، کر کجھ گلّ اگاہیں ۔

(جانِ-تواں=بلواناں دی جان، تیوراں=پنچھیاں،
خلاص=قید مکت، اسیراں=قیدیاں نوں، زہیراں=
ساتھیاں دے، تیر=پنچھی، ہسولِ=پجنا، طائر=
پنچھی، بال=کھنبھ)

یوسف نوں بہشتی سوٹا ملنا

ساقی آبِ-نشہ دیہہ تازہ، دل دا روگ گواوے ۔
جوش اٹھاوے جان میری نوں، کڈھ غموں لے جاوے ۔
نکل کباب جگر دا کافی، برہوں لٹے دل تائیں ۔
جاں جاں جوش خمار ن ہلے، لین ہسود سجائیں ۔
گھر یعقوب نبی دے بیری، طوبیٰ دی مانندوں ۔
وانگ درختاں جتن میوے، فائق خرما کندوں ۔
...................................................
گھر نبی دے بیٹا، جس دم ہووے پیدا ۔
شاخ عجب اک ایس درختوں، ہووے ترت ہویدا ۔
شاخ ودھے جیوں بیٹا ودھدا، سبھ شاخاں وچّ لایق ۔
تسدی ہوش لیاقت تائیں، ہوندے آسے فائق ۔
تاں اس بیٹے تائیں دیوے، کٹّ نبی ایہہ آسا ۔
ایس درختے اندر ایہا، ظاہر جوہر خاصہ ۔
ایہہ آسا ہتھ اس لڑکے دے، دائم ہوسی کاری ۔
ایویں یاراں پسراں ہوئی، ایہہ عنایت ساری ۔

(نکل=کھانا کھان پچھوں کھادھی کوئی چیز، ہسود=
ایرکھالو، فائق=ودھ چڑھ کے، ہویدا=پرگٹ)


پر یوسف دی واری اس تھیں، شاخ ن جمی مولے ۔
چوب عصا کد لایق اسدے، تے اوہ کدوں قبولے ۔
اک دن پاس پدر دے یوسف، اجزوں عرض گزاری ۔
بھائیاں نوں تیں آسے دتے، کر شفقت غمخواری ۔
کرو دعا جناب الاہوں، مینوں آسا آوے ۔
جنت وچوں اﷲ صاحب، کرکے فضل پہنچاوے ۔
ہتھ اٹھا یعقوب نبی نے، جاں ایہہ لفظ علایہ ۔
جو کجھ یوسف منگدا فضلوں، مالم تدھ خدایا ۔
لے جبریل زمرد آسا، ترت بہشتوں آیا ۔
اﷲ پاک پہنچایا اسنوں، سبھناں تھیں وڈیائیا ۔

(چوب=لکڑی دا، پدر=باپ)


خوبی حد شمار ن کوئی، آسا قدروں بھارا ۔
صاف شفاف ہرا خود رنگوں، وزن موافک سارا ۔
یوسف جگّ وچّ سبھ تھیں سوہنا، جسدا کوئی ن ثانی ۔
اسدے لایق جنت آسا، سو ہویا ارزانی ۔
بھائیاں دے دل رشکاں ودھیاں، یوسف ودھدا جاندا ۔
آسے کارن گھر دی بیری، اساں سبھاں دا چھاندا ۔
یوسف لئیا بہشتی آسا، ساتھیں قدر ودھایا ۔
اسیں بڑے ایہہ چھوٹا ساتھیں، وڈیائی وچّ آیا ۔
ایویں پیو دیاں اکھیں اگے، اسدا قدر وڈیرا ۔
نیویں شان اساڈی اس تھیں، تے ایہہ بہت اچیرا ۔
وچھڑیاں پل جان پدر دی، ہووے باجھ قراروں ۔
ہر دم اسنوں اکھیں اگے، رکھے لطفَ ہزاروں ۔

(شفاف=پاردرشک، موافک=مقابلے دا،
ارزانی=سستا،پراپت ہویا، چھاندا=حصہ، نصیب،
لطفَ=مہربانی)

یوسف نے پہلی وار سفنہ ویکھنا

ستویں سال عمر دے یوسف، اک دن گود پدر دے ۔
نیند مٹھی وچّ سفنے ڈٹھا، کھلھے دل دے پڑدے ۔
نال بھراواں جنگل اندر، ہیزم چگن سدھایا ۔
ہیزم بھار جمع کر سبھناں، قصد گھراں سر چایا ۔
آنودیاں وچ راہے اک جا، سبھناں بھار اتارے ۔
اسدا بھار ہویا سو ہریا، گل پھل برگ کھلارے ۔
جیوں گلزار چمن وچ تازہ، شاخاں سبز سہائیاں ۔
بھائیاں بھار پئے وچ سجدے، کر آداب ادائیاں ۔
یوسف دیکھ اویہا ہالہ، اٹھیا ابڑواہیا ۔
سر منہ اکھیں چمّ پدر نے، لتفوں گود اٹھایا ۔
فرزندا کی ڈٹھو خابے، کی کجھ نظریں آیا ۔
اٹھ کھلوئیوں کیوں بے صبرا، کی تینوں دس آیا ۔
جو کجھ خوابے نظریں آیا، یوسف حالَ سنایا ۔
رکھ چھپا مت کہیں کسے تھیں، پیو نے سن فرمایا ۔
ست ایہہ خواب ہووے فرزندا، تیں حق آفت بھاری ۔
سن کے غیرت کھاون بھائی، تیں پور کرن قہاری ۔
بھائیاں پاس کہیا بھلّ یوسف، اس سفنے دے ہالوں ۔
سن بھائیاں تعبیر ن لبھی، جاتو نے وہم خیالوں ۔

(ہیزم=بالن، قصد=ارادہ، فرزندا=پترا، غیرت=
ایرکھا، قہاری=کروپی)

یوسف نے دوجی ویر سفنہ ویکھنا

اٹھ برساں دا ہویا یوسف، پھر سفنہ دس آیا ۔
ہتھ اپنے وچ آسا ڈٹھوسُ، اندر دھرت دھسایا ۔
چلیاں جڑھاں تے نکلیاں شاخاں، ودھیاں وانگ درختاں ۔
گزر گئیاں وچ سبھ زمیں دے، اسدیاں بیکھاں سختاں ۔
وڈا رخ ہویا پور سایہ، نال میوے پور بھریا ۔
برگ عجب تے شاخاں نازک، اصل پھروروں ہریا ۔
عیسیٰ موسیٰ پاک محمد، تے یعقوب پیارا ۔
ایس درختوں میوے کھاندے، حالَ ڈٹھا ایہہ سارا ۔
ہر ہر بھائی آسا اپنا، اندر زمیں دھسایا ۔
لکڑ خشک رہی اوہ اوویں، شاخ ن پتر آیا ۔
وگی واؤ تے جھڑے سبھ دھرتی، رہیا ن نام نشانوں ۔
ایہہ کجھ یوسف سفنہ ڈٹھا، فضل کرم رہمانوں ۔
ایہہ وی یوسف پاس پدر دے، سفنہ آکھ سنایا ۔
سن یعقوب نبی نے جاتا، اسدا عالی پایا ۔
شوق پیار پدر دے دل دا، ودھ گیا دو چنداں ۔
یوسف دل دا مقصد جاتا، وچ سبھناں فرزنداں ۔
یوسف نے وچ بھائیاں ایہہ وی، خواب سنائی ظاہر ۔
اگّ حسد دی دلوں اوہناں دے، لاٹاں آئیاں باہر ۔
آپس وچ کریندے گلاں، اسیں ن ہوئے کائی ۔
پاس پدر ایہہ خوبی اپنی، جھوٹھ کرے وڈیائی ۔
دیکھو کیڈ دلاور لڑکا، دن دن ودھیا جاوے ۔
سانوں خود تھیں نیواں کردا، تے بے-قدر بناوے ۔
بے قدراں وچ نام اساڈے، اپنا قدر ودھاوے ۔
پاس پدر دے جھوٹھیاں خواباں، جوڑ ایہہ طفل سناوے ۔

(بیکھاں=جڑھاں، اصل پھروروں=جڑھاں تے ٹہنیاں توں،
پایا=مرتبہ، ظاہر=کھلے عامَ، طفل=لڑکا)

یوسف نے تیجی وار سفنہ ویکھنا

نویں برس یوسف دے تائیں، خواب اویہی آئی ۔
دس بگھیاڑاں گھیر لئیا اس، وچّ ہکے سہرائی ۔
ہر اک دند چلاوے مارے، چاہے مار گواوے ۔
یوسف ڈردا پیا تڑپھدا، کجھ سر پیر ن آوے ۔
اک بگھیاڑ جو زورا کیتا، چا دندی لے دھایا ۔
یوسف تڑپھ چھٹا تس مونہوں، اٹھیا ابڑ-واہیا ۔
آ یعقوب نبی دی خدمت، ایہہ بھی حالَ سنایا ۔
سن پیغمبر درد دلاں دے، دل تھیں جوش لیایا ۔
سمجھ ہککت یوسف تائیں، جدا ن کرے کدائیں ۔
جان میری نہ جا دراڈا، صبر دلے نوں ناہیں ۔
روز غماں دے آون لگے، دل نے خبراں پائیاں ۔
تے اوہ وقت فراکاں والے، کردے کوک دہائیاں ۔

یوسف نے چوتھی وار سفنہ ویکھنا

دسویں سال صبح دے ویلے، سرور نازوراں دا ۔
آہا گود پدر دی اندر، غلبہ نیند لیاندا ۔
شیریں خواب خوشی دا ویلا، لال بھکھے نورانی ۔
تے یعقوب چہرے ولّ دیکھے، چشم چمے پیشانی ۔
چہرہ دمکے نور چمکے، رہے نظر چھپ تکے ۔
کیڈ دلاور کرے نظارہ، تابش جھلّ ن سکے ۔
گزری باپ دلے وچّ ایہا، صورتَ ویکھ مصور ۔
یوسف ہے یا ماہ فلک ہے، یا خورشید منور ۔
یوسف کمب دو لہزے پچھے، خوابوں اٹھ کھلویا ۔
کمبدا ویکھ کہے پیغمبر، توں کیوں بے-دل ہویا ۔
کہو فرزندا کی کجھ ڈٹھا، خواب کویہی آئی ۔
کی ہالہ دس آیا تینوں، جسنے ہوش گوائی ۔
یوسف کہندا ڈٹھا سفنہ، در کھلھے اسمانی ۔
چھن چھن نور زمیں تے ورھیا، جگ ہویا نورانی ۔
وچ زمیں دے ہر جا نہراں، آبِ-صفحہ سبھ جاری ۔
مچھیاں زیبا نہراں اندر، حمداں پڑھن غفاری ۔
تن میرے پور چادر نوری، میں وانگوں سرداراں ۔
چادر تھیں کل دنیاں روشن، چرخ چڑھن لشکاراں ۔
ہردم نور ترکی اندر، چادر دی رشنائی ۔
کنجیاں زمیں سبھے ہتھ میرے، حالت ایہہ دس آئی ۔

(نازوراں=نخرے والیاں دا، مصور=چترکار،
ماہ-چن، خورشید=سورج، منور=روشن، آبِ-صفحہ=
صاف پانی، زیبا=سندر، غفاری=بخشش کرن والے دا)


اے بابا میں سورج ڈٹھا، چند ستارے یاراں ۔
ایہہ سبھ مینوں سجدہ کردے، کر کر ازز ہزاراں ۔
وانگ جماد خاموش تمامی، عقل قیاسوں خالی ۔
گوہرِ-نتکِ میرے وچ نالے، عقل فراست عالی ۔
سورج چندوں صورتَ میری، روشن دون سوائی ۔
میرے اگے اوہناں سبھاں دا، قدر نہیں سی کائی ۔
سن یعقوب نبی غش کھادھا، رو دھرتی تے جھڑیا ۔
صبر قرار تسلی دل تھیں، غم درداں کڈھ کھڑیا ۔
سائت بعد پیغمبر تائیں، ہوش ذرا کجھ آئی ۔
یا حضرت ایہہ حالَ کویہا، یوسف عرض سنائی ۔
پکڑ پیغمبر یوسف تائیں سینے نال لگاوے ۔
کرے پیار چمے سر اکھیں، رو رو کے فرماوے ۔
توں جاتا فرزند پیارے، میرا قدر وڈیرا ۔
سورج چند کریندے سجدہ، عالی رتبہ میرا ۔
ایہہ وڈیائی اﷲ باجھوں، پرے ن ہوراں تائیں ۔
نال خدی دے ویر خدا نوں، نہیں پسند کدائیں ۔
جھلّ پیاریا سر تے آئی، جان بلا اسمانی ۔
سختی پوے مصیبت کائی، حکم جویں رحمانی ۔
ایہہ سفنہ تعبیر اچیری، قدر ملے رہمانوں ۔
ہالہ چند ستارے بھائی، سورج باپ پچھانوں ۔

(فراست=دانائی، عالی=اچا، بلا=مصیبت،
تعبیر=ویاکھیا)


فرزندا توں سرور ہوسیں، اندر دو جہاناں ۔
ماں پیو اتے بھراواں تیریاں، ہون وڈیریاں شانہ ۔
یوسف کہندا جے ہے حضرت، ایہہ تعبیر اچیری ۔
وچ بدن کیوں گئی قراروں، جان مبارک تیری ۔
فرمایا ہون خوشیاں جتھیں، اول غمی اتھائیں ۔
خار گلیں سر ناغ خزانے، بحر نہنگ بلائیں ۔
ایہہ ہے خواب صبح دی تیری، جھوٹھ ن ہوگ کدائیں ۔
ایہہ تعبیر کہی پیغمبر، حضرت یوسف تائیں ۔
تے کہیا ایہہ سفنہ یوسف، مول ن دسیں بھائیاں ۔
کھا غیرت کچھ مکر کریسن، دین متاں ایزائیاں ۔
اگلیاں خواباں وانگ ن دسیں، ایہہ نصیحت میری ۔
بھائی تیرے مارن کارن، مت کجھ کرن دلیری ۔
یوسف عرض کرے یا حضرت. رنج بھائی کیوں دیسن ۔
آخر اوہ پیغمبرزادے، کیوں کر مکر کریسن ۔
پھر یعقوب کہے فرزندا، تیری سمجھ ن آئی ۔
ہے شیطان بندے دا دشمن، سخت جدھی بریائی ۔
پھیر دلاں ولّ بدیاں کھڑدا، فرق پلک وچّ پائے ۔
یاراں کولوں یار پیارے، پل وچّ جدا کرائے ۔
یوسف کمب رہا چپّ سنکے، ہور ن عذر لیایا ۔
ایہہ سفنہ پھر پاس کسے دے، مول ن آکھ سنایا ۔

(سرور=سردار، قراروں=آرام، ناغ=سپّ، نہنگ=
مگرمچھ، ایزائیاں=تکلیفاں، عذر=بہانہ)


سن یوسف دی خواب پیغمبر، سی ظاہر فرمایا ۔
ایویں ربّ نوازش کرسی، جیوں تیں نظریں آیا ۔
تے تینوں تاویلِ-حدیثاں، اﷲ پاک سکھاوے ۔
خواباں دی تعبیراں والا، علم تیرے ہتھ آوے ۔
تیں پور نیامت پوری کرسی، تے آلِ-یاکوبی ۔
جیوں اسحاق خلیلئلا نوں، ملی شرف تے خوبی ۔
تینوں ربّ پیغمبر کرسی، پاویں رتبہ بھارا ۔
سرداراں وچّ سرور ہوسیں، اندر دلاں پیارا ۔
مادر یوسف دی متریئی، شمؤنے دی مائی ۔
ایہہ گلاں سبھ اسنے سنیاں، بھائیاں خبر پچائی ۔
سن بھائیاں دل حسد تپائے، تے گرمی وچّ آئے ۔
اس لڑکے نے مکر بنائے، ساڈے جگر تپائے ۔
جھوٹھے سفنے جوڑ سنائے، پیو نے سچ منائے ۔
اسیں بہادر دور ہٹائے، تے لڑکے گل لائے ۔
بنیامین سنے خود پیو نوں، یوسف بہت پیارا ۔
اسیں ن پنجاں وچّ پنجاہاں، قدر گیا اٹھ سارا ۔
یوسف اسنوں بہت پیارا، نال جدھے ورتارا ۔
تے اسدا دیدار گزارا، بن دیدار ن چارہ ۔

(تاویلِ-حدیثاں=پیغمبر نال سنبندھت ساکھیاں دے
گجھے بھید کھولھنے، آلِ=اولاد، مادر=ماں)

7. یوسف تے اس دے بھرا

کی جانا اس دارِ-فناہ وچّ، کیڈ پئیاں گھل زہراں ۔
حالَ مزاجاں فاسد کرکے، خون وگاون نہراں ۔
جالیاں گرد کھلار کھلویا، ایہہ شیطان شکاری ۔
ڈاروں توڑ وچھوڑ تیوراں، پھاہ گل دھرے کٹاری ۔
مت ایہہ کونج ن وچھڑ ڈاروں، چھل ویلا پچھتاوے ۔
جس ویری دا خوف دلے نوں، مت اسدے ہتھ آوے ۔
جاں یوسف دے بھائیاں تائیں، رشک دلاں وچّ دھانی ۔
غم غصے دے وچّ قیامت، اک اک گھڑی وہانی ۔
اندر گھر روئیل تماماں، بیٹھ صلاحَ پکائی ۔
جوش خروش غضب دا سبھناں، دل دی کھولھ سنائی ۔
رل بیٹھے دس ویر تمامی، رل مل کرن صلاحیں ۔
یوسف بنیامین بغیروں، باپ ن رہے کدائیں ۔
یوسف نوں وچّ گود رکھیندا، گھڑی ن مول وسارے ۔
بنیامین اکھیں وچّ ہر دم، دن تے رات گزارے ۔
دوویں ساتھیں چنگے ہوئے، ایہہ راہیلے جائے ۔
دس بھائی اسیں شیر بہادر، گنتی وچ ن آئے ۔
باپ اساڈا بھلا جاندا، سانوں منوں وسارے ۔
سن لڑکے دے سخن خیالی، جان جگر چا وارے ۔
اسیں جمع سبھ عقلاں والے، غالب زور اساہاں ۔
ہر دم کار گزاریاں کردے، تے خیریئت خواہاں ۔

(دارِ-فناہ=ناشوان دنیاں، فاسد=وگاڑ کے،
تیوراں=پنچھیاں، رشک=ایرکھا، خواہاں=چاہوان)


بکریاں چرواندے جنگل، سو سو کار بناندے ۔
خدمت تے وچ فرمابرداریاں، ساڈے وقت وہاندے ۔
...............................................................
رل بھائیاں جاں متا پکایا، یوسف پاس سدھائے ۔
کر کر مہر محبت ظاہر، شیریں-سخنں سنائے ۔
............................................................
سنیا اساں جو اک اجائب، تینوں سفنہ آیا ۔
جس تھیں ظاہر مالم ہندا، تیرا عالی پایا ۔
سن یوسف دل کرے وچاراں، سر نیویں چپّ رہیا ۔
کیا کراں کی کہاں زبانوں، مشکل ویلا ایہا ۔
جے دساں تے پاس پدر دے، کیا جواب سناواں ۔
چپّ رہاں چپّ لایق ناہیں، کی تدبیر بناواں ۔
جھوٹھ کہاں تے ربّ دا عاصی، سبھ تھیں جھوٹھ مندیرا ۔
سچ بناں ہن راہ ن کائی، جویں کرے ربّ میرا ۔
جو کجھ یوسف سفنہ ڈٹھا، ظاہر آکھ سنایا ۔
سن بھائیاں دے تپے کلیجے، حسد تنور تپایا ۔

(شیریں=مٹھے، پایا=مرتبہ، عاصی=گناہ گار،
تنور=تندور،بھٹھّ)

بھائیاں دا گوند گندنا

یوسف ولوں اک ول ہو کے، بیٹھ صلاحَ پکائی ۔
یوسف دا کجھ چارہ کریو، دیر ن کریو کائی ۔
.........................................................
اسنوں جانوں مار مکاؤ، جے ہو راضی سبھے ۔
یا تے دیس دراڈے سٹو، جتھوں خبر ن لبھے ۔
تاں اس تھیں پیو فارغ ہو کے، مڑ سانوں گل لاوے ۔
تاں ایہہ فکر اندیشہ دل دا، سبھ ساڈا اٹھ جاوے ۔
............................................................
سن کے کمب یہودا کہندا، سنیو، سبھ بھراؤ ۔
جے کجھ کرنا ڈرو خدا تھیں، مول ن مار گواؤ ۔
سٹو وچ ہنیرے کھوہ دے، وقت جویں ہتھ آوے ۔
سادر واہرو مرد مسافر، کوئی کڈھ لے جاوے ۔
وچّ وطن کھڑ پالے اس نوں، رکھے وانگ غلاماں ۔
ایہہ تدبیر یہودے والی، پئی پسند تماماں ۔
رل مل سارے آن پدر دے، بیٹھے آن آدابوں ۔
سخن کیتے کجھ نرم ملائم، لفظ سوال جوابوں ۔
پھر سبھناں رل کہیا حضرت، یوسف ویر پیارا ۔
گھر وچّ بیٹھا شاد ن ہندا، بند رہے بیچارا ۔
رلکے جنگل نال اساڈے، گھلّ جو دل پرچاوے ۔
ہسے کھیڈے نال اساڈے، کجھ پیوے کجھ کھاوے ۔

باپ دی پتراں نوں تاکید

باپ کہے جی ڈردا میرا، جے تسیں نال لے جاؤ ۔
گرگ پوے کو کھاوے اسنوں، تسیں ن خبراں پاؤ ۔
غافل مت ہو یوسف ولوں، رہسو وچّ اجاڑاں ۔
ہتھ آوے مت یوسف میرا، جنگل دے بگھیاڑاں ۔
دندیں گھت انگشتاں بولے، کی حضرت فرمایا ۔
بگھیاڑاں دا ساڈے ہندیاں، کہو بابا کی پایا ۔
جے یوسف بگھیاڑے کھادھا، سبھ کجھ اساں گوایا ۔
اسیں زیانی جے اس ویلے، زورا کم ن آیا ۔

(گرگ=بگھیاڑ، انگشتاں=انگلیاں، زیانی=
گھاٹے وچ رہن والے، زورا=طاقت)

باپ دا یوسف نوں اجازت دینا

باپ پچھے اے یوسف پیارے، مرضی تدھ کیا ای ۔
توں ہیں میرے دل دا پرزہ، اکھاں دی رشنائی ۔
یوسف کہے یا حضرت، دے رخصت ہو راضی ۔
میں راضی ہاں سیر جنگل تھیں، بھائیاں دیکھ فیاضی ۔
میرے ویر ن ویری میرے، کردے عرض پیاروں ۔
خوش میرا دل نال بھراواں، سیر کراں گلزاروں ۔
سن یعقوب رناں بھر اکھیں، فرزندا توں جاویں ۔
دل میرے وچّ نہیں تسلی، خبر نہیں کد آویں ۔
ہر دم تیرے حاضر ہندیاں، دل نوں صبر ن آوے ۔
کیونکر تیرے وچّ وچھوڑے، سارا روز وہاوے ۔
..........................................................
جے ن تیری مرضی ہوندی، گھلدا ن کداہیں ۔
اج جدائیاں سر تے آئیاں، وقت-مقدرج تائیں ۔
جاہ سویرے نال بھراواں، ازن دتا میں تینوں ۔
میں مشتاق تیرا ہر ویلے، ن وساریں مینوں ۔
سن یوسف وچّ دل دے راضی، شوق جنگل چتّ چایا ۔
بھائیاں دے دل خوشیاں ہوئیاں، جو چاہیا سو پایا ۔
.................................................................
ولّ جنگل پیو نال پتاں دے، آہا ٹریا جاندا ۔
جت ول اسدا یوسف جاندا، ات ول قدم اٹھاندا ۔
پاس نبی وچ راہے جاندیاں، عرض کیتی فرزنداں ۔
کیوں بابا تکلیف اٹھاوو، واٹ پوے دو چنداں ۔
یوسف ساڈے دل دا ٹکڑا، کد سانوں دپیارا ۔
ہن گھر نوں تشریف لے جاؤ، قصد ن کریو بھارا ۔
ہو کے کھڑا نبی فرمائے، فرزنداں نوں رو کے ۔
کجھ نصیحت میرے دل تھیں، ہن سن لوو کھلو کے ۔
یوسف نوں لے جھبدے مڑیو، مینوں موڑ وکھائیو ۔
بھکھ لگے تاں کڈھ زمبیلوں، اسنوں کھرش کھوائیو ۔
وقت پیاس نراس ن کریو، شربت ترت پلائیو ۔
آپ جدا وچ کاراں ہوسو، متاں کلا چھڈّ جائیو ۔
...........................................................
بھائیاں گود لئیا چا یوسف،ہوئے وداع پدر تھیں ۔
دل پیغمبر دا پور دردیں، ہویا جدا پسر تھیں ۔

(فیاضی=کھل-دلیہ، ازن=اجازت، زمبیل=ٹوکری،
کھرش=بھوجن، کاراں=کماں، پدر=باپ، پسر=پتر)

کویؤ-واچؤ

دیکھ دلا ایہہ دنیاں ایویں، موہ رنگوں تدھ کھسے ۔
مزہ چکھے سو ن مڑ تکے، چھڈ تئلک نسے ۔
رنگی چھوڑ رنگیلیا، رنگ رنگت وچّ وسے ۔
جو غافل دل باہر ہووے، بہت رووے کم ہسے ۔
ہو ساقی ایہہ رہزن دنیاں، شکل جدھی زلمانی ۔
ولاں چھلاں دیاں پڑدیاں اندر، چمکے ہو نورانی ۔
مے رنگین رنگت دے خم تھیں، ہر رنگ نال پلاوے ۔
لٹّ سدھاوے مار گواوے، تدھ اجے سمجھ ن آوے ۔
پڑدا چا اگھاڑ ن دیکھیں، ڈول رنگیں دم دھارے ۔
دیکھ طرف دل کسدے الٹیں، عشقوں لافاں مارے ۔
بے رنگی وچ رنگ سوہاندے، تینوں نظر ن آئے ۔
چھوڑ رنگاں دی یاری یارا، یار جمال دکھائے ۔
وانگُ پتنگ شمع دے شعلے، کیوں جھر جان جلاویں ۔
دوروں سیک لگن دے ویلے، کیوں ن پیر ہٹاویں ۔
رہم نہیں وچ جسدی یاری، کیوں اسنوں گل لاویں ۔
جھور مریں مت اؤگھٹ جاویں، جے ن رمزوں پاویں ۔
موڑ قلم ولّ کدھر وگیوں، کھولھ زخم نہانی ۔
برہوں وہن جھلیندیاں ٹھاٹھیں، موج وگے طوفانی ۔
سہُ سر تے تقدیر اضل دی، پیغمبر رحمانی ۔
ہتھیں ٹور پسر نوں گھر تھیں، کھڑا اندر حیرانی ۔
ول فرزنداں جاندیاں دیکھے، کھڑا نبی وچ راہے ۔
دیکھ دلا مہبوب ملیسی، پھیر جداں ربّ چاہے ۔
وچ نگاہ پدر فرزنداں، یوسف گود اٹھایا ۔
کیا کہاں اوہ کیڈ پیاروں، اوہناں سینے لایا ۔
جانودیاں ول کرے نگاہاں، باپ ن مڑے پچھاہاں ۔
انت اتھائیں بیٹھ گیاسُ، قدم ن وگے اگاہاں ۔
فرماوے پیغمبر ربّ دا، وچ فراقَ پسر دے ۔
جاں جنگل تھیں آوے یوسف، لے مڑساں ول گھر دے ۔
فرزنداں دے مڑیاں باجھوں، ایتھوں مول ن جاواں ۔
یوسف باجھوں کیا گھر دیکھاں، گرم گھراں دیاں چھاواں ۔
ٹھنڈھ اکھیں تے مقصد دل دا، اوہ مہبوب پیارا ۔
جاں حجرے وچ نظر ن آوے، کویں کٹاں دن سارا ۔
وچ اڈیک درختے چھاویں، بیٹھ گیا پیغمبر ۔
یوسف گیا جنہاں وچ راہاں، اہا زمیں مئمبر ۔

(لافاں=پھڑاں، پتنگ=بھمبٹ، اؤگھٹ=اوکھی گھڑی، نہانی=
لکیا ہویا، مئمبر=امبر دی سگندھی دین والی)

بھراواں ہتھوں یوسف دی درگتّ

گئے پتر پیو دیکھے دوروں، یوسف کندھے چایا ۔
وارو وار لون اک دوجیوں،سبھناں گود اٹھایا ۔
جاں جاں وچّ نگاہ پدر دے، بہت محبت کردے ۔
اگے پچھے خدمت اندر، جان سبھ جیوں بردے ۔
جاں پوشیدہ ہوئے نظروں، سٹیا یوسف دھرتی ۔
تن نازک جاں ڈگا دردوں، کیا کہاں سر ورتی ۔
پکڑ بھراواں مار چپیڑاں، لال کیتے رخسارے ۔
چکّ چکّ ماریا دھرتی اتے، زخم لگے تن سارے ۔
...........................................................
گردن مار کری اس نیلی، دتے دکھ ہزاراں ۔
کیا گناہ تقصیر میرے سر، یوسف کرے پکاراں ۔
اے فرزندو باپ میرے دیو، مینوں مارو ناہیں ۔
میں تقصیر گناہ تساڈا، کیتا ناہیں کدائیں ۔
.......................................................
سن سن ماریا اوہناں ودھیرا، قہر کمایا بھارا ۔
جھوٹھے سفنے کہ کہ لڑکیا، کیتو باپ پیارا ۔
باپ ن اساں محبت کردا، توں وچّ گود مدامی ۔
کھاون پیون سوون تیرا، اس دی خوشی تمامی ۔
......................................................
گئے اگاڑی پاس پہاڑی، کردے ظلم مریندے ۔
یوسف تائیں قتل کرائیں، بہ تدبیر کریندے ۔
اوس پہاڑی ایہہ گلّ سن کے، اچاچیت پکارا ۔
قتل نبی نہ-حق نازائز، مت کریؤ کجھ کارا ۔
پاس میرے مت تیغ وگائیو، میں ایہہ دیکھ نہ سکدا ۔
اسدے قتل کرن تھیں کمبے، تن اجرامِ-فلکامِ دا ۔
ایہہ گلّ سن ہو گئے اگاہاں، پر ایہہ قصد نہ ہٹیا ۔
قہر غضب دا جوش دلاں تھیں، سن آواز نہ گھٹیا ۔

(بردے=غلام، پوشیدہ=اوہلے، رخسارے=گلھاں، تقصیر=
قصور، مدامی=ہمیشہ، اجرامِ-فلکامِ=اسمان دے تارے،
گریہہ آدی)

اک درندے ولوں چتاونی

اک درندے آکھ سنایا، پھیر مکابل ہو کے ۔
جے یوسف نوں قتل کروسے، پچھتاسو رو رو کے ۔
جنگل دے خونخار درندے، گوسفنداں کھا جاسن ۔
رل بگھیاڑ تساڈے اجڑ، چیر گھڑی وچ کھاسن ۔
کون ہندے تسیں ظلم کماندے، آخر پکڑے جاسو ۔
دہشت دا دن سر پور نیڑے، جے اج خوف ن کھاسو ۔

(گوسفنداں=بھیڈاں بکریاں، دہشت=ڈر)

پرسنگ اگے چلیا

ایہہ گلّ سن کے گئے اگاڑی، تے مریندے کٹدے ۔
مار چپیڑاں کر تن رنگیں، پکڑ زمیں چا سٹدے ۔
وچ چراگہ آن وڑے سو، وڈے ظلم کمائے ۔
یوسف رو رو عرض گزارے، ن اوہ ترس لیائے ۔
......................................................
سبھناں پاس گیا رو یوسف، اوہناں طماچے لائے ۔
کسے ن واہرو ہو چھڈایا، ویر سبھے ازمائیں ۔
بھائیاں تھیں ٹٹ گئیاں آساں، جاں یوسف نوں سبھے ۔
باجھ خدا ہسّ دل وچ کہندا، ہن کجھ تھاؤں ن لبھے ۔
کہے یہودا یوسف تیرا، روون ویلے ہاسہ ۔
اس ہاسے دا کھوہل خلاصہ، بھائی یار خلاصہ ۔
کیوں ہسیوں کر ظاہر ساتھیں، ایہہ کویہا ہاسہ ۔
اے یوسف ایہہ رونے ویلا، تیرا غم وچ واسا ۔
یوسف کہندا میں تے ربّ وچ، ہے اک بھید اچیرا ۔
گزر عجب اک حالَ گیا ای، خوف گیا چکّ میرا ۔
جاں میں نال تساڈے ٹریا، دل میرے وچ آیا ۔
کون بندہ جو میرے تائیں، چاہے دکھ پچایا ۔
ویر میرے دس زوراں والے، ایہہ پناہ میں بھاری ۔
جے کا مشکل آن پویسی، خوب کریسن کاری ۔
...................................................
جنہاں پناہ دلے وچ میری، دشمن بنے مقرر ۔
ہن مینوں بن صاحب سچے، رہی پناہ ن زرر ۔
........................................................
ایہہ گلّ سنی یہودا رویا، رہم دلے وچ آیا ۔
پکڑ کلاوے یوسف تائیں، دامن ہیٹھ چھپایا ۔
جان میری توں بھائی میرا، باپ میرے دا پیارا ۔
تینوں مارن دیاں ن مولے، زور کرن جے سارا ۔
.......................................................
بھائی دیکھ یہودے تائیں، کہن کریں کی بھائی ۔
عہد قراروں پھریا جاندوں، کی تیرے دل آئی ۔
....................................................
کہے یہودا ایسے اہدوں، پھرنا لازم آیا ۔
نہ چاہاں میں بیتکسیرا، یوسف زبھا کرایا ۔
.......................................................
اہدوں پھریوں بھائی کہندے، قہر غضب وچ سارے ۔
کہے یہودا عہد قراروں، تسیں تمامی ہارے ۔
مارن دا کد عہد ٹکایا، کیوں ہن مارن لگے ۔
جے یوسف نوں ماریا چاہو، مینوں مارو اگے ۔
.......................................................
اوڑک ہو لچار تمامی، ظاہر کہن زبانوں ۔
دوواں تائیں پکڑ لؤ، تے مار گواؤ جانوں ۔
اکا تیغ دوہاں سر کافی، مار دفن کر چلو ۔
کٹّ کوشالا عمراں والا، دو گھڑیاں دکھ جھلو ۔
جدوں یہودے جاتا آخر، ویر نہیں ہن ٹلدے ۔
سن یوسف ہن میرے تائیں، قتل کرن وچ پل دے ۔
تاں کہیا مت مارو جانوں، خون ن سر تے آوے ۔
اس نوں وچّ ہنیرے کھوہے، سٹو چلو مر جاوے ۔
..................................................
یوسف ڈریا جاں سچ جاتا، قہر کماون لگے ۔
کھوہے دے وچ میرے تائیں، بھائی پاون لگے ۔
..................................................
یسف دوڑ یہودے دے ولّ، دامن پکڑ پکارے ۔
کھوہ وچ مینوں سٹو ناہیں، میرے ویر پیارے ۔
مارو تیغ کرو دو ٹکڑے، اک واری مر جاواں ۔
ایہہ تکلیف جو کھوہے والی، زندہ مول ن پاواں ۔
....................................................
سن یوسف تھیں غم دیاں آہیں، کرے یہودا زاری ۔
نوں بھائیاں نے غلبہ کیتا، آئے وچّ قہاری ۔
رل مل اوہناں یوسف اتوں، جامے پکڑ اتارے ۔
بدن مبارک ننگا ہویا، چڑھے فلک لشکارے ۔
سطر ڈٹھا جاں ننگا یوسف، آہیں کر کر رویا ۔
شرمزدا ہو منت کردا، کڑتا پکڑ کھلویا ۔
اک ہتھ سطرے، دوجا کڑتے، رہن دیو گل میرے ۔
ننگا کرکے سٹو ناہیں، اندر کھوہ ہنیرے ۔
ہن ایہہ پڑدا پاس تساں میں، رہے کفن جاں مویا ۔
میں وچ ساری عمر بھراؤ، ننگا کدے ن ہویا ۔
بھائی کہندے چھڈ دے یوسف، ن کر لما قصہ ۔
کفن تیرا تاریکی کھوہے، ایہہ ہے تیرا حصہ ۔
ایہہ تھیں ہور زیادہ لوڑیں، سدّ ستارے یاراں ۔
سورج چند جو سجدہ کردے، دین لباس ہزاراں ۔
سجدہ کرنے والیاں کولوں، منگ ملے اج پردہ ۔
کدھر گئے ستارے یاراں، سورج نور قمر دا ۔
ویر چھڈاون اوہ ن چھڈے، کردا منت زاری ۔
دوڑ پیا شمؤن غضب تھیں، کھوہ کھڑیا یک باری ۔
چا یوسف نوں رسا پایا، کھوہے وچّ وہایا ۔
کٹّ لیا پھر رسے تائیں، جاں ادھواٹے آیا ۔

(واہرو=پیارا، خلاصہ=پاک،صاف، زبھا=قتل،
کوشالا=مصیبت، غلبہ=زور، قہاری=قہر،
جامے=کپڑے، سطر=شرم والا حصہ، تاریکی=
ہنیرے، قمر=چن)

کھوہ دی صفت وچ

کیا کہاں اس کھوہے ہالہ، دوزخ دا دکھلاوا ۔
سپّ اٹھوئیں اس وچّ ظالم، ہر اک زہروں ساوا ۔
پور کر بھریا اسدے اندر، غم دلگیری ہاوا ۔
درد دریغ فراقَ عزیزاں، زار تپن پچھتاوا ۔
...........................................................
پانی اسدا ایڈک کوڑا، پینودیاں دم جاوے ۔
تے بدبو اجیہی مندی، مغز دماغ جلاوے ۔
....................................................
جاں بھائیاں کٹ رسی یوسف، اس کھوہے وچ وگایا ۔
جبرائیل مکرب تائیں، حکم الٰہی آیا ۔
جا جھب پکڑ میرا پیغمبر، پیغمبر دا پیارا ۔
بیٹھ کے جا سوار شتابی، صاف کرو تھاں سارا ۔
سن کے حکم فرشتہ نسیا، سدرہ تھیں یکباری ۔
اکھ جھمک تھیں اگے پہتا، کر اک تیز اڈاری ۔
پکڑ لیا ادھواٹوں یوسف، جیوں نازک گل چایا ۔
قطرہ رحمت باراں وانگوں، پکڑ تھلے ولّ آیا ۔
ہر آفت کر صاف شتابی، نال آرام بیٹھایا ۔
پانی چاہ کر جوش اچھلیا، لباں برابر آیا ۔
برکت لب سبھ پانی شیریں، ہو گیا وچ دم دے ۔
آب صفحہ پور لذت ہویا، برکت نال قدم دے ۔
یوسف دی خشبوؤں اسدی، دور ہوئی بدبوئی ۔
وانگ چراغ بدن دے نوروں، جگا روشن ہوئی ۔
...................................................

(دوزخ=نرک، مکرب=فرشتہ، سدرہ=بیری دے رکھ
ہیٹھوں، باراں=ورکھا، شیریں=مٹھا)

8. بھراواں دی واپسی تے جھوٹھ-بیانی

آہا بھائیاں یوسف تائیں، جاں کھوہے وچّ پایا ۔
کر بکری اک زبھا اتھائیں، کڑتا خون ڈبایا ۔
رات پئی سبھ روندے پٹدے، گھر دی طرف سدھائے ۔
بیٹھا باپ اڈیکے اگے، اندر شوق سوائے ۔
چھیاں کوہاں تھیں چیخاں نعرے، گوش پئے یک باری ۔
سن یعقوب قراروں چلیا، زخم لگا سو کاری ۔
میں جانا اج سر تے آئی، کجھ مصیبت بھاری ۔
یوسف میرا ہوگ وچھنا، پسر کریندے زاری ۔
جس غم دا دل فکر چروکا، تے ساری غم خواری ۔
کی جانا اج اوسے غم دی، آن ڈھکی سرداری ۔
..........................................................
آن ملے فرزند تدانوں، کردے گریا-زاری ۔
باپ پچھے اوہ صورتَ کتھے، جو میں بہت پیاری ۔
.......................................................
کی ہویا کیوں روندے آئے، کس آفت نے مارے ۔
یوسف کتھے اے فرزندو، مڑ مڑ باپ پکارے ۔
اوہ کہندے اسیں دوڑن لگے، پیش ودھن نوں سارے ۔
یوسف پاس اسباب بہایا، کھا لئیا بگھیاڑے ۔
تاں روندے اسیں گھر نوں آئے، پئی مصیبت بھاری ۔
بھاویں اسیں سچے لکھ واری، تیں دل ن اعتباری ۔
وگی کلام پتاں دی ایہا، ہو کے تیز کٹاری ۔
سن پیغمبر غم کھا دھرتی، آن پیا یک باری ۔
.........................................................

(زبھا=قتل، گوش=کنّ، پسر=پتر، کلام=بچن)

پیو دا سچ نوں نتارنا

صبح ہوئی کچھ ہوش پیا سو، کہے نبی کنانی ۔
جے یوسف بگھیاڑے کھادھا، اسدی کیا نشانی ۔
بکری خون لگا جو کڑتا، جنگل تھیں لے آئے ۔
باپ اگے دھر کہندے دیکھو، رو رو سیس نوائے ۔
کڑتا ڈٹھا خون-آلودہ، غشی پئی مڑ بھاری ۔
یوسف میرے دے ایہہ خونوں، زخم کھلھا گلناری ۔
رکھ اکھیں تے کڑتے تائیں، نبی غمی وچ آیا ۔
ہوش پئی مڑ چمے کڑتا، یوسف چھوڑ سدھایا ۔
.........................................................
خون بھنا ایہہ کڑتا ڈٹھا، کھولھ نبی رحمانی ۔
خاک لگی نہ کڑتا پھٹیا، زخموں ن نشانی ۔
......................................................
کھولھ قمیض کہے فرزنداں، پیغمبر کنیانی ۔
تسیں کہو بگھیاڑے کھادھا، پتّ میرا نورانی ۔
کھولھ قمیص ڈٹھا میں سارا، میرے دل حیرانی ۔
سچ کہو کی بھیت نیارا، اس وچّ نہیں نشانی ۔
...................................................
سن فرزند پئے وچ حیرت، بھلّ گئے تدبیروں ۔
کہن سبھے اسیں گرگ لیائیے، سچے ہاں تقریروں ۔
جا جنگل تھیں گرگ دلاور، اوویں پکڑ لیائے ۔
لے کر قید زنجیریں اس نوں، پاس پدر دے آئے ۔
لے بابا ایہہ گرگ ستمگر، قہر کماونہارا ۔
یوسف پیارا پکڑ لئیو سو، کیتا پارا پارا ۔

(آلودہ=لبڑیا ہویا، گلنار=انار دا پھلّ)

یعقوب تے گرگ

کر یعقوب فلک ولّ، اکھیں عرض کرے یا باری ۔
اعلیٰ اکبر توں اک خالق، جیں ایہہ چھت سواری ۔
نال طفیل محمد سرور، جو سردار نبیاں ۔
تے برکت اسحاق خلیلوں، عالی شان سفیاں ۔
ایہہ بگھیاڑ اساتھیں بولے، سچی بات سناوے ۔
یوسف میرا کیوں کر کھادھوسُ، سچ پتہ دسّ جاوے ۔
ہتھ اٹھا پیغمبر جس دم، ایہا عرض گزاری ۔
عرض قبول ہوئی درگاہے، حکم کرے ربّ باری ۔
دھر ہتھ توں سر گرگ نبیا، تے کہ اس دے تائیں ۔
بول خدا دے حکموں گرگا، سچی گلّ سنائیں ۔
سر اسدے ہتھ پیغمبر، کہندا اے بگھیاڑا ۔
سچ سنا کہ حکم الاہوں، جھوٹھ ن رہے پواڑا ۔

(فلک=اسمان، باری=ربا)

بگھیاڑ دی گواہی

بولیا گرگ لبیک نبیا، تدھ درود سلاماں ۔
ہن بن سچ نہیں کجھ چارہ، صاحب پیش غلاماں ۔
............................................................
گرگ کہے میں قسم نبیاں، طوبیٰ لکھ لکھ واری ۔
ایہہ طوفان میرے سر بدھا، فتنہ تہمت بھاری ۔
میں ن تیرا یوسف کھادھا، مینوں قسم الٰہی ۔
مینوں بے تقصیر ایہناں نے، پکڑ لیا گھتّ پھاہی ۔
آتش آب درندیاں ہر شے، مڈھوں حکم ربانا ۔
پیغمبر دا بدن مبارک، روا ن آیا کھانا ۔

(لبیک=حاضر ہاں، درود=رحمت، فتنہ=فساد،
تہمت=الزام، روا=جائز)

9. کروانی تے یوسف
کھوہ دے کنڈھے کروانیاں دا آؤنا تے
مالک کروانی دا سفنہ

تد نوں کھوہے دے گردے، آ اترے کروانی ۔
مالک ابن زگر وچ اوہناں، صاحب بازرگانی ۔
گھر اسدا وچّ مصر مدامی، اس اوہ حالَ بیانی ۔
اک دن ستا سفنہ ڈٹھا، اندر عہد جوانی ۔
وچ کنان اہا خود بیٹھا، خوابے نظریں آیا ۔
ٹٹّ سورج ات چرخوں اسدے، وچّ استین سمایا ۔
کڈھ استینوں باہر سٹیا، کھڑا رہیا اس اگے ۔
عبر آیا سر سورج دے تے، موتی برسن لگے ۔
چن چن مالک موتیاں تائیں، بھارے ڈھیر لگائے ۔
بھر صندوق ہویا دل راضی، چشم کھلھی پچھتائے ۔
پاس مئبر حالَ سنایا، اس تعبیر سنائی ۔
اک غلام تیرے ہتھ آوے، کنانوں اے بھائی ۔
برکت اسدی دنیاں دولت، سبھ تیرے ہتھ آوے ۔
آخر تینوں وچّ بہشتاں، اﷲ پاک پچاوے ۔
...................................................
مالک نوں سن خواب حقیقت، وجی شوق نشانی ۔
ہو اسوار مصر تھیں چلیا، آ وڑیا کنانی ۔
ڈھونڈ کرے وچ خانیاں گلیاں، لبھے پتہ غلاموں ۔
شوق طلب وچّ باجھ قراروں، دل خالی آراموں ۔
تاں آواز کری اس ہاتف، ڈٹھا شوق جداہاں ۔
اجے ایہی کر صبر پیارے، برساں تیک پنجاہاں ۔
......................................................
ہن ایہی لے مال تجارت، شاموں ٹریا آہا ۔
طرف وطن ول مصر سدھانا، بھلّ گئیوسُ راہا ۔

(کروانی=قافلے والے، بازرگانی=وپاری،
عہد=سماں، استین=بانہہ، مئبر=ویاکھیا
کرن والا، ہاتف=فرشتہ، تجارت=وپار)

مالک دا کھوہ تے پہنچنا

وچ جنگل اس کھوہے گردے، کیتوسُ آن اتارا ۔
ایہہ کھوہا نوں کوہ کنانوں، جس وچ یوسف آہا ۔
کھوہے تھیں اس نوری شعلے، ڈٹھے جاں رواناں ۔
لاٹاں نور بلے اس کھوہوں، جاون ول اسماناں ۔
...................................................
مالک ابن زگر دے آہے، دو بردے سن یارا ۔
بشریٰ مامل نام دوہاں دا، دوویں نیک ستارہ ۔
پانی لین گھلے ایہہ دوویں، مالک نیک وچارے ۔
مامل ڈول وگایا کھوہے، بشریٰ کھڑا کنارے ۔

یوسف نوں جبرائیل ولوں سوچنا

جبرائیل خدا دے حکموں، تاں کھوہے وچ آیا ۔
بہ وچ ڈول چندہ ہن ویلا، یوسف نوں فرمایا ۔
...........................................................
چل اڈیکاں تیریاں یوسف، داغ دلاں وچ پائے ۔
جنہاں دلاں نوں تیریاں تانگھاں، شوق تیرے دکھ جائے ۔
منتظر وچ نت اڈیکاں، روندیاں وقت وہائی ۔
گھاہ چروکے رس رس وہندے، مل دکھ کٹیا جائے ۔
............................................................
دیس چھٹے پردیسیں چلیوں، سفر دراڈے آئے ۔
لمے پینڈے دور وطن دے، تیں ول قصد لیائے ۔
چھوڑ وطن چل دیکھ کویہیاں، پردیساں دیاں واواں ۔
اکناں نوں وچ تیریاں درداں چھوڈ گئیاں جن ماواں ۔
..........................................................
جنہاں پیاریاں دے تیں باجھوں، سائت حشروں بھاری ۔
گزرن چالی سال ایہناں دے، اندر گریازاری ۔

(منتظر=اڈیکوان، گھاہ=زخم، قصد=ارادہ،
سائت=گھڑی، حشروں=قیامت توں، گریازاری=
ورلاپ)

پرسنگ چلیا

جاں بردے کروان اچانک، کھوہے ڈول وہایا ۔
جبرائیل اٹھا یوسف نوں، بوکے کول لیایا ۔
یوسف پچھے جبرائیلا، کت مینوں لے چلے ۔
باپ میرا میں اس دا پیارا، کویں وچھوڑا جھلے ۔

فرشتے دا بھیت کھولھنا

وحی کہے توں شیشہ ڈٹھا، یاد ایہی یا ناہیں ۔
یوسف کہندا یاد ایہی میں بھلا نہیں اس تائیں ۔
.......................................................
وحی کہے لے حضرت یوسف، وقت وکن دا آیا ۔
ملّ تیرا اج دیون لگا، ہتھ جدھے سرمایہ ۔

یوسف دی پشیمانی

یوسف سمجھ ندامت کھاوے، رووے تے پچھتاوے ۔
بخش ربا میں لکھ لکھ طوبیٰ، داغ ختاؤں جاوے ۔
وکاں کتے لے جاوے کوئی، تیریاں طلب رزائیں ۔
قید کریں توں راضی ہوویں، لکھ خوشیاں میں تائیں ۔

(ندامت=شرمندگی، خطا=بھلّ)

پرسنگ چلیا

یوسف ڈول اندر جا بیٹھا، جویں وحی فرمایا ۔
مامل ڈول کھچے لا زورا، بھارا مالم آیا ۔
کیا پیا اج پانی باجھوں، اندر ڈول ہمارے ۔
چا اتاہاں نظر کیتی سو، نور ڈٹھا چمکارے ۔
.......................................................
نور بہشتوں نازل ہویا، کھوہوں ظاہر آیا ۔
مالک ابن زگر خوش ہویا، جاں تس مقصد پایا ۔
.......................................................
کرواناں جا پڑدے اندر، یوسف نبی چھپایا ۔
تنّ دن تے تنّ راتاں پچھوں، کھوہوں باہر آیا ۔
تے اوہ ویر جو یوسف تائیں، کھوہے سٹّ سدھائے ۔
دوجی وار مڑے اوہ تد نوں، لین حقیقت آئے ۔
کھوہے گرد ڈٹھے کروانی، اترے بھار اتارے ۔
کھوہے جھات گھتن ولّ یوسف، لے لے نام پکارے ۔
کھوہ خالی آواز نہ آئی، دھا پئیو نے سارے ۔
گھیر لئے کروانی سبھے، کیتے تنگ بیچارے ۔
آبک بندہ کھوہے سٹیا، دتیاں اساں سجائیں ۔
کون تسیں کی قدر تہاڈا، آندا کڈھ تسائیں ۔
.....................................................
اوڑک خوف پایا کرواناں، کرن خوشامد لگے ۔
پردے وچوں صد کنیانی، کڈھ لیاندا اگے ۔
ویر کہن ایہہ بردا ساڈا، بیفرمانی کردا ۔
یوسف دیکھ بھراواں کمبے، چشم نیویں جی ڈردا ۔

(وحی=فرشتہ، آبک=بھگوڑا، بردا=غلام)

یوسف دا حسن-او-جمال

کرواناں ولّ یوسف ڈٹھا، شکل ڈٹھی نورانی ۔
زلف زنزیر سیاح گھٹ پیچاں، بدروں صاف پیشانی ۔
نور نبوت متھے چمکے، چمک چڑھے اسمانی ۔
ابرو قوس سیاح خمداراں، تیغاں ہندوستانی ۔
......................................................
بھائیاں کہیا جھوٹھ ن جانو، بندہ ایہہ ہمارا ۔
پر بے زار اسیں اس کولوں، دکھ دیوے ایہہ بھارا ۔
تے شمؤن کہے آہستہ، یوسف نوں وٹّ گھوری ۔
کر اقرار جو ہاں میں بندہ، سچی گلّ ہے پوری ۔
جے توں ایہہ اقرار ن کرسیں، قتل کراں تلواروں ۔
سن یوسف نے دل ایہہ جاتا، عقل قیاس وچاروں ۔
میں بندہ ہاں مالک سندا، والی اﷲ میرا ۔
یوسف کہندا میں ہاں بندہ، کمب گیا سن ڈیرہ ۔
سن مالک نے خواہش کیتی، ویچ لوو اس تائیں ۔
جے ہو تسیں بے زار تمامی، مارو نہیں اجائیں ۔
اوہناں کہیا، اسیں دغا ن کردے، دوزخ ہے غداراں ۔
ایہہ بندہ تسیں ملّ خریدو، اس وچّ عیب ہزاراں ۔
جے تسیں عیباں سنے قبولو، نال رضا لے جاؤ ۔
مالک کہے پیغمبر زادیو، عیب کیا فرماؤ ۔
اوہناں کہیا ایہہ چور بہتیرا، جھوٹھیاں کردا گلاں ۔
ایہہ جھوٹھا اسیں تنگ دروغوں، وانگ بلا دیاں سلاں ۔
مالک کہندا سن سبھ عیباں، ملّ کرو چا دیہو ۔
اوہناں کہیا جو خواہش تیری، عیبی دا ملّ ایہو ۔
مالک ویہہ درم دے کھوٹے، یوسف ملّ چکایا ۔
لے درم اوہناں یوسف تائیں، پھڑ باہوں پکڑایا ۔

(بدروں=پورے چن توں، قوس=کمان، دروغوں=جھوٹھ، درم=
اک سکہ)

پرسنگ چلیا

مالک کہے پیغمبر زادیو، سند دیو لکھ کائی ۔
ویچ لیا اساں عیبی بندہ، قیمت حاصل پائی ۔
لے شمؤن قلم تے کاغذ، لکھیا بیٹھ اتھائیں ۔
ویچ دتا اساں یوسف بندہ، مالک مصرعے تائیں ۔
..........................................................
پھر مالک نوں پاس بہایا، سبھ یوسف دے بھائیاں ۔
گلاں کجھ نصیحت کارن، رل اس نوں فرمائیاں ۔
مت مالک کھا دھوکھا اسدا، دیکھ متاں چھل جاوے ۔
نسّ گیا مڑ ہتھ ن آوے، ساڈا نام گواوے ۔
پا زنجیر سنگل گل اسدے، کھڑیو گھتّ کچاوے ۔
ہو ہشیار رکھو جے اس نوں، تاں قابو وچّ آوے ۔
پٹّ تنبو چا ڈیرہ ایتھوں، دیر کریں پچھتاویں ۔
ایہہ چھلیا چھل جاسی دم وچّ، واہ لگے غم کھاویں ۔
ایہہ گلّ سن زنجیر پواوے، مالک یوسف تائیں ۔
ہتھاں وو ہتھکڑیاں پائیاں، گل وو طوق ایزائیں ۔
ٹوپ لباس نمد پہنایا، بھائیاں بیٹھ اتھائیں ۔
ویر چلے چھڈّ یوسف رویا، ملساں پھیر کدائیں ۔

(کچاوے=اٹھ دی کاٹھی، طوق=پٹا، ایزائیں=دکھ)

یوسف دی فریاد

یوسف کرے بلند پکاراں، اٹک ذرا مل جاؤ ۔
اے فرزندو باپ میرے دیو، رہم میرے پور کھاؤ ۔
یوسف بہت ندائیاں کردا، اوہ ہو گئے روانہ ۔
جاں یوسف نوں روندا ڈٹھا، نیر چھٹے کرواناں ۔
یوسف کہندا مالک تائیں، ازن ہووے مل آواں ۔
مالک ازن دتا اٹھ نسیا، یوسف طرف بھراواں ۔
......................................................
ویچ چلے تسیں مینوں بھائیؤ، روندا چھوڈ سدھارے ۔
میریاں توڑ امیداں چلے، توڑ-وچھوڑ پیارے ۔
باپ وچھوڑیا میرے کولوں، بھیناں بھائی سارے ۔
آس میری اج گئی نکمی، مڑ وڑنوں گھر بارے ۔
حسد تساڈیاں وچّ دلاں دے، کیڈ کھلار کھلارے ۔
پیغمبر دے بیٹے ہو کے، کیتے ایڈک کارے ۔
.................................................
سن سن بھائیاں گریازاری، جوش دلاں وچ آئے ۔
وچ ندامت روون سارے، اساں غضب سر چائے ۔
جے ن خوف پدر دا ہندا، سن اے یوسف بھائی ۔
گھر ولّ موڑ لے جاندے تینوں، تیری سخت جدائی ۔

(ندائیاں=آوازاں دیندا، ازن=اجازت، حسد=
ایرکھا،ساڑا)

پرسنگ چلیا

باہوں پکڑ گیا لے تد نوں، مالک یوسف تائیں ۔
ڈیرہ پٹّ لیا کرواناں، چھوڈ چلے سبھ جائیں ۔
تنبو پٹّ لئے کرواناں، شتراں بھار لدائے ۔
گھوڑیاں زین کسائے سبھناں، چڑھ ول مصر سدھائے ۔
مالک ابن زگر دا آہا، نام ملیح اک بردا ۔
ناکا تے دھر یوسف تائیں، تس حوالے کردا ۔
رکھ یوسف نوں نظر حوالے، نال رہیں ہر ویلے ۔
رکھ نگاہ تے کھانا پینا، حاضر کریں سویلے ۔
نال ملیح خود اگے اگے، یوسف دی اسواری ۔
وچ زنجیراں ناکا اتے، کردا گریا زاری ۔

(شطر=اٹھ، ناکا=اٹھنی)

یوسف دا ماں دی قبر تے پہنچنا

قبر یوسف دی مادر سندی، راہ وچ ظاہر آئی ۔
اچھلیا دل رویا یوسف، دیکھ میرا دکھ مائی ۔
ویکھدیوں جے درد میرے نوں، جھلّ ن سکدی غم نوں ۔
دل پتھر پھٹ پرزے ہووے، میرے دیکھ علم نوں ۔
....................................................
واہ دردا میں چھوڑ سدھانا، توڑ اجزاء قبر دے ۔
ایہہ گلّ بول شطر تھیں جھڑیا، قدماں وچ قبر دے ۔
...........................................................
دیکھ مصیبت جو کجھ گزری، میں چلیا کنانوں ۔
اج وداع ہن خبر ن اگے، کی سر پوے جہانوں ۔
وائے دریغ میرے فرزندا، قبروں پیا پکارا ۔
واہ دردا اس تیرے دردوں، میرا جگر دو پارا ۔
ایہہ آوازا سن کے یوسف، غش کھا جھڑیا تازہ ۔
پھیر قبر تھیں دوجی واری، پیا بلند آوازا ۔
نور اکھیں دل میرے دا توں، فرزندا سو واری ۔
واہ لگے میں جا چھڈاواں، سن سن گریا زاری ۔
حکم الٰہی موڑ ن سکدے، توں میں تے جگ سارا ۔
پوے مصیبت بندے تائیں، باجھوں صبر ن چارہ ۔
....................................................
دن کائی ایہہ دنیاں بیٹا، اسدا گھٹّ بسیرا ۔
آون جاون دکھ سکھ اس دا، چانن برق انھیرا ۔
سن سن ایہہ پکاراں قبروں، یوسف سرت سمھالے ۔
سیس اٹھا قبر تھیں بیٹھا، صبر کرے ہر حالے ۔

(علم=رنج،دکھ، پارا=ٹوٹے، برق=بجلی)

پرسنگ چلیا

خالی ڈاچی دیکھ ملیہے، تد نوں شور مچایا ۔
اے مالک کنانی بندہ، لہ شتروں کت دھایا ۔
سن مالک کرواناں اندر، کرے بلند پکارا ۔
غمّ گیا ہے یوسف بندہ، کنانی سیارا ۔
مردو جھبّ لبھو اجے ویلا، دھا ڈگیو ہر جائیں ۔
پیر بدھے ہتھ نسّ ن سکدا، ہوسی اجے اتھائیں ۔
ڈھونڈ پئی ولّ قبرے آیا، اک بندہ کروانی ۔
یوسف ڈٹھا دیکھ کہیوسو، اے غافل کنانی ۔
صاحب تیرے خبر دتی توں، آبک بندہ آہا ۔
صورتَ تیری چھل تھیں خالی، اساں باور ناہا ۔
جے ہن مول ن جاندوں چوری، توں ہوندوں اعتباری ۔
سچ ایہی توں آبک بندہ، عیب بڑا ایہہ بھاری ۔
یوسف کہندا میں ن نسیا، مادر قبر دس آئی ۔
کرن زیارت اٹک گیا میں، ہور فریب ن کائی ۔
ایہہ گلّ سن کروانی تائیں، غضب اچھل آیا ۔
یوسف دے رخسارے اسنے، نرم تماچا لایا ۔
یوسف اک تماچیوں جھڑیا، غش کھا اپر دھرتی ۔
باپ ن ویکھے پیش ن جائے، ایہہ مشکل سر ورتی ۔
ہوش پئی اٹھ بیٹھا یوسف، سر سجدے رکھ رویا ۔
یا مالک توں ارحم اکبر، توں جانے جو ہویا ۔
میں پردیسی مان-ترٹا، نال غماں دل جلیا ۔
میں فرزند نبی تیرے دا، وچ کنارے پلیا ۔
جے میں بہت گناہ کمائے، توں ہیں بخشنہارا ۔
کرم کریں توں میرے اتے، تیں بن ناہیں چارہ ۔
بخش میری تقصیر الٰہی، رہم تیرا ہے بھارا ۔
تینوں مالم حالت میری، اے میرے غفارا ۔
اجے دعا تمام ن ہوئی، ملی نوید کبولوں ۔
آ اج غیبوں پیا انھیرا، قہر عذابِ نزولوں ۔
وچ جہان اندھیری جھلی، شور پیا جگ سارے ۔
جڑھ تھیں کڈھ سٹے رخ بھارے، جھڑے تیور بچارے ۔
کرواناں دے خچر اشتر، جدا جدا ہو بھلے ۔
پیا تزلزل وچ کرواناں، قہر سراں پر جھلے ۔
......................................................
رو کروان کہن اے یارو، کس نے ظلم کمایا ۔
کس ظالم دی شامت کارن، قہر اساں پور آیا ۔
آہا جس تماچا لایا، حضرت یوسف تائیں ۔
اس کہیا میں ظلم کمایا، آیا قہر تدائیں ۔
میں یوسف تے سختی کیتی، اس دعا گزاری ۔
اوسے وقت اساڈے اتے، پئی مصیبت بھاری ۔
سبھناں کہیا جا کمبختا، یوسف پاس شتابی ۔
ہو آجز کر منت اسدی، ہووے دور خرابی ۔
آ کروانی یوسف اگے، رویا زارو زاری ۔
یا حضرت میں ظلم کمایا، پائی سخت خواری ۔
میں حاضر لے نال چپیڑاں، توڑ میرا منہ سارا ۔
بخش گناہ میں بھلا حضرت، کیتیؤں اؤگنہارا ۔
رہم آیا دل یوسف تائیں، گیا غصہ ہٹ سارا ۔
میں آجز توں صاحب ارحم، سانوں بخشنہارا ۔
ہتھ اٹھا گزارے عرضاں، منگے فضل جنابوں ۔
یا ربّ تیرے آجز بندے، بخش امان عذابوں ۔
لفظ اجے ایہہ وچ زبانوں، کھلھ پئی رشنائی ۔
مینہہ انھیری گئی جہانوں، رہیا نشان نہ کائی ۔
مالک دیکھ کرامت بھاری، یوسف پاس سدھایا ۔
خدمت کردا بندیاں وانگوں، اجزوں سیس نوایا ۔
.........................................................
لاہ لباس نمدے دا اوویں، کلّ زنجیر اتارے ۔
پا پوشاک شہانی تن تے، تازی پیش گزارے ۔
گھوڑے تے چا یوسف تائیں، کیتوسُ پیش روانہ ۔
پچھے پچھے وانگ غلاماں، مالک سن کرواناں ۔

(سیارا=ستارہ، آبک=بھگوڑا، باور=یقین،
زیارت=یاترا، ارحم=رہم کرن والا،
اکبر=وڈا، کنارے=گود، نوید=خوش خبری،
اج غیبوں=گپت پاسیوں، نزولوں=اترنا،واپرنا،
تیور=پنچھی، تزلزل=کانبا،بھچال، کمبخت=
بری قسمت والا، جنابوں=درگاہوں، تازی=گھوڑے)

شہر بلبیس وچ پہنچنا

شہر آیا بلبیس اوہناں نوں، جاندیاں اندر راہے ۔
اس جگہ دے لوک تمامی، بتّ پجیندے آہے ۔
بت پوجن ربّ منن ناہیں، وچ کفر گمراہی ۔
جا اترے کروان اتھائیں، یوسف دے ہمراہی ۔
جاں یوسف نوں ڈٹھا لوکاں، حیرانی وچ آئے ۔
زن مرداں سبھ نکل شہروں، یوسف طرف سدھائے ۔
سیس جھکا سبھ عرضاں کردے، اے نوری سلطاناں ۔
حد بشریئت تھیں ودھ گئیاں، حسن تیرے دیاں شاناں ۔
کی شے ہیں توں کس دھرتی دا، ہیں معبود پیارا ۔
یا توں آپ کسے دا بندہ، اساں تئجب بھارا ۔
جے توں ہور کسے دا بندہ، پھر کہ کس بنایا ۔
سرجن ہار تیرا اوہ کہڑا، جس ایہہ کرم کمایا ۔
سن یوسف فرماوے لوکاں، شان خدا دی عالی ۔
خالق میرا دانا بینا، جگ سارے دا والی ۔
ہے اوہ اک جو پاک شریکوں، اسدا عالم سارا ۔
سبھ جگ ہے پیدائش اسدی، اوہ اک سرجن ہارا ۔
.........................................................
غافل لوک بتاں نوں پوجن، باطل وہم اوہناں دے ۔
ڈبّ مرن وچ بہرِ-ضلالت، ایہہ معبود جنہاں دے ۔
ایہہ بتّ ناکس آپ نقارے، حرف بیانوں خالی ۔
اوہ معبود اسے دی دنیاں، جس دیاں صفتاں عالی ۔
سن لوکاں ایمان لیاندا، واحد ربّ پچھاتا ۔
توڑ بتاں حق صدق یکینوں، اکو خالق جاتا ۔

(زن=عورتاں، بشریئت=منکھتا، معبود=پیارا،
پوجن یوگ، شریکوں=سانجھ توں بنا، عالم=دنیاں،
باطل=جھوٹھے، بہرِ-ضلالت=نرادری دا سمندر،
ناکس=نقص والے، واحد=اک)

بلسان شہر وچ

ڈیرہ پٹ لئیا کرواناں، ہوئے پھیر روانہ ۔
جا بلسان لگائے تنبو، مہمل دھرے جواناں ۔
جاں بلسانی لوکاں ڈٹھی، صورتَ یوسف سندی ۔
حیرت دے دربار وچارے، عقل رہی ہو بندی ۔
سدّ مصور صورتَ یوسف، لوکاں نے لکھوائی ۔
پاس رکھی معبود بنا تس، پوجن مرد نسائی ۔
یوسف نوں معبود بنایا، کرن پرستش سارے ۔
خبر ن پچھی حالَ ن سنیاں، وہم ڈبے جڑھ مارے ۔
سال ہزار اوہناں دے اندر، رہی پرستش جاری ۔
ایہہ مشرک مردود جنابوں، ہوئے کافر ناری ۔
کی جانن اوہ صورتَ سوہنی، رکھدی کیا مانی ۔
اکناں ڈبدیاں تار گئیؤ ای، غرق کیتے اک فانی ۔

(مہمل=کچاوے،کاٹھیاں، بندی=قید، نسائی=
استریاں، پرستش=پوجا، مشرک=اک توں ودھ
ربّ منن والے، ناری=اگّ وچ سڑن والے،)

شہر کدس ولّ جانا

اٹھ ٹرے کروانی اوتھوں، شتراں گھتّ مہاراں ۔
شہر کدس ول قصد کیتو نے، کرکے قصد ہزاراں ۔
شہر کدس دا والی ستا، تس سفنہ دس آیا ۔
پیا پکارا اٹھ امیرا، صاحب تیرا آیا ۔
استقبال کرو اٹھ جھبدے، اندر شہر لیاؤ ۔
حکم منو جو کہے تسانوں، خدمت ادب بجاؤ ۔
گیا امیر صبح اوہ جھبدے، کارن استکبالے ۔
جا ملیا کرواناں راہے، جا پچھیوسُ حالے ۔
کون تساں سردار جوانو، کس تھاویں تھیں آئے ۔
کیا ارادہ کت ول جانا، رخت کیا کجھ چائے ۔
مالک ابن زگر وچ ساڈے، کہن جدھی سرداری ۔
رہیا امیر تئجب سن کے، ایہہ کیا حکمت بھاری ۔
مالک ابن زگر ہر سالے، ملے ہمیش دو واری ۔
ہن تعظیم میرے تے اسدی، لازم کویں گزاری ۔
اگے میں پور لازم نہ سی، اسدی خدمت کائی ۔
ایہہ خادم میں صاحب وانگوں، اس وچ کی وڈیائی ۔
پاس امیر فرشتے تد نوں، کیتا آن پکارا ۔
ہے جسدی تعظیم تیرے پور، اوہ ہے یوسف پیارا ۔
اس ویلے وچ خدمت یوسف، دو سو ملک سواری ۔
خوش-رفتار جنہاں دے گھوڑے، زینت زری-کاری ۔
دیکھ تجمل شکل نورانی، کہے امیر تبارک ۔
یوسف پاس گیا تے پچھیا، کی تیں اسم مبارک ۔
کون ایہی توں حالَ کویہا، دسّ حقیقت ساری ۔
یوسف کہندا جسدی خاتر، چلیوں نال سواری ۔
خوابوں ڈٹھا جسدا ہالہ، میں اوہ صاحب تیرا ۔
کہے امیر کہیا کس تینوں، خوابوں ہالہ میرا ۔
یوسف کہندا جسنے تینوں، میرا حالَ سنایا ۔
تیرا حالَ اسے تھیں پایا، میں پور اسدا سایہ ۔
کہے امیر مناں میں کہیا، جو مینوں فرماویں ۔
یوسف کہندا توڑ بتاں نوں، تاں واحد ربّ پاویں ۔
......................................................
کہے امیر بتاں نوں توڑاں، شرط نبھا اک میری ۔
دیکھ کرے سجدہ بتّ تینوں، منیئیں عظمت تیری ۔
یوسف کہندا اﷲ کولوں، دور نہیؤں ایہہ کائی ۔
چل ولّ بتّ دکھاواں تینوں، جے تدھ طلب ایہائی ۔
......................................................
جاں یوسف نے قدم ٹکایا، آ اندر بتّ-خانے ۔
رکھ سر پیریں آ بتّ ڈگے، دیکھ نبی دے شانے ۔
دیکھ امیر کرے بتّ پرزے، منی مسلمانی ۔
بتّ جھوٹھے پجاری ظالم، ایہہ بازی شیطانی ۔
..................................................
یوسف کھوہ ایہناں تھیں لئیے، کرے امیر صلاحیں ۔
تد نوں ڈیرہ پٹّ کروانی، لے ٹر گئے اگاہیں ۔
.....................................................
یوسف پاس گئیاں جاں فوجاں، کرواناں غم دھانے ۔
یوسف برقع لاہ لئیا سو، کس دل رہے ٹکانے ۔
.....................................................
فوج امیر ڈٹھا چمکارا، دھرت جھڑے سبھ زینوں ۔
تنّ دناں تنّ رات ن کوئی، اٹھیا مرد زمینوں ۔

(ملک=فرشتے، زینت=سجاوٹ، زری-کاری= سونے
دا کم ہویا، تبارک=برکت ہووے، عظمت=
وڈیائی)

ارس شہر وچ پہنچے

راہے جاندیاں خبراں سنیاں، شہر ارس ہن آیا ۔
یوسف دے وچ دل دے ہویا، سن سن شوق سوایا ۔
ویکھن مینوں لوک ارس دے، دنگ رہن وچارے ۔
صورتَ میری دیکھ جھڑیسن، حیرانی وچ سارے ۔
آن ارس دی خلقت ویکھی، یوسف نال نگاہاں ۔
چند سورج دیاں شکلاں انور، روشن رنگ سباہاں ۔
شہر ارس وچ حسن جمیلاں، ایڈک چمکاں مارے ۔
رین اندھیری تھیئے اجالا، چھپ چھپ ویکھن تارے ۔
......................................................
اوہ سبھے نورانی شکلاں، موج حسن وچ گلیاں ۔
پھلّ جھڑن منہ گلاں کردیاں، جھڑن تبسم کلیاں ۔
گوئیا نور تازے دے موتی، ہنے صدف تھیں آئے ۔
مست ارس دے لوک حسن تھیں، وچ خوش طرز ادائے ۔
...........................................................
کتھوں آئے کتھے جانا، کنھے ن حالَ پچھایا ۔
یوسف تائیں ڈٹھا لوکاں، دیکھ ن کنھے بلایا ۔
جاں یوسف نے حالت جاتی، لہ دھرتی تے آیا ۔
سر سجدے رکھ کہے زبانوں، بخش خطا خدایا ۔
میں بھلا توں بخشن ہارا، پکڑ ن انت خیالوں ۔
شیشہ ڈٹھا عبرت پائی، رہم کریں میں ہالوں ۔
پئی ندا سر چا پیارے، ن کر دل غمناکی ۔
یوسف نوں سن ملی تسلی، رہیا اندوہ ن باقی ۔
جاں یوسف سر سجدیوں چایا، ڈٹھے لوک ہزاراں ۔
دوڑے آون کرن زیارت، سن خوبی دیاں ساراں ۔
کر تعظیم گزارن سجدہ، کرن ادب سو واری ۔
یوسف دیکھ کرے شکرانہ، حمد تینوں یا باری ۔

(جمیلاں=سوہنیاں دا، تبسم=مسکان، صدف=
سپی، عبرت=نصیحت، ندا=آواز، اندوہ=غم)

مصر وچ داخل ہونا

آخر حد مصر دی پہتے، منزل کٹّ مراحل ۔
آ لایا کرواناں ڈیرہ، نیل ندی دے ساحل ۔
..........................................................
مالک کہندا یوسف تائیں، چل یوسف وچ پانی ۔
گرد غبار سفر دھو بدنوں، لاہ پوشاک پرانی ۔
پا لباس شہانہ یوسف، آئؤں مصر نواہی ۔
اج مصر قربانی جاسی، تیں پور فضل الٰہی ۔

(مراحل=واٹ،پڑائ، ساحل=کنڈھا، غبار=گھٹا)

یوسف دی مصر وچ دوہی فرنی

اک پکار پئی ازگیبوں، سنی مصر دیاں لوکاں ۔
اک بندہ اج ایتھے آیا، نین جہدے وچ جھوکاں ۔
جے کوئی اک نظر کر دیکھے، اسدی شکل پیاری ۔
خوش ہووے خوش رہے ہمیشہ، پاوے فرحت بھاری ۔
سن حیران رہے ہو مصری، کیتا کسے پکارا ۔
دیکھ رہے کو نظر ن آیا، مصر تھکے لبھّ سارا ۔
دروازے پر لبھدے آئے، یوسف نظریں آیا ۔
جو دیکھے غش کھاوے ڈگے، حیرت جوش چڑھایا ۔
تاں جاتا سبھ مصری لوکاں، راز گیا کھل سارا ۔
مئجزیوں اس صورتَ سندی، ہویا ہوگ پکارا ۔
شاہ کیتوس عزیز مصر دا، نام اسے دا رئییاں ۔
جاں یوسف دی شہرت ہوئی، اسنوں خبراں گئیاں ۔
سن سن صبر گیا اٹھ دل دا، لے ٹریا اسواری ۔
شطر سوار ہزار رکابے، زینت نقش نگاری ۔
استقبال کرے وچ راہے، جا ملیا کرواناں ۔
جاں یوسف دی صورتَ ڈٹھی، رہیا ہو دیوانہ ۔
دیکھ سواراں عقلاں گئیاں، تے حیرت وچ آئیاں ۔
دل بیدلاں ن کیوں لے جانے، تیریاں نور صفایاں ۔
شاہ پچھے کرواناں کولوں، ایہہ شے کہُ کیا ای ۔
سورج ہے یا ماہ منور، حور پری یا کائی ۔
مالک عرض کرے سلطانہ، سورج تے چند نہیؤں ۔
یوسف نام غلام بندے دا، سوہنا ہوروں پریؤں ۔
میں سوداگر ویچ لواں اس، کر قیمت دربارے ۔
ملّ پوے وک جاون جاناں، برہوں دے دربارے ۔
سن حیرت رکھ دندیں انگل، شاہ یوسف تے آیا ۔
اے انور خورشید فلک دے، مالک کی فرمایا ۔
یوسف کہندا مالک سچا، مینوں ملّ لیایا ۔
بھائیاں ویچ لیا ہتھ اسدے، جاں ویلا ہتھ آیا ۔
شاہ مصر وچ شہر لیایا، نال اپنے کرواناں ۔
صورتَ سوہنی یوسف والی، رہی شمع وچ جاناں ۔
مالک ابن زگر واہ مردا، آندوئی نور خزانہ ۔

(جھوکاں=مستی، فرحت=خوشی، مئجزیوں=کرمات دوارا،
زینت=سجاوٹ،سندر، ماہ=چن، منور=روشن، خورشید=
سورج)

یوسف دا فیزِ-کدمِ

یوسف دی صد سبھ کرواناں، شاہ کرے مہمانی ۔
کرے اتارا عزت سیتی، خاص جگہ سلطانی ۔
.....................................................
مصر اگے سکّ گئیاں نہراں، وگنوں اٹک کھلوئیاں ۔
جاں یوسف دا قدم پیا سو، ندیاں جاری ہوئیاں ۔
مصر اگے بیماریاں خلقاں، مردے لوک ہزاراں ۔
جاں یوسف دا قدم پیا سو، ملی صفحہ بیماراں ۔
.............................................................
کلّ بلا ہر آفت بدیاں، سبھ مصروں اٹھ چلیاں ۔
ایہہ یوسف دی برکت مصری، خلق مراداں ملیاں ۔
مصری لوک کہن اک دوجے، خبر نہیں کی ہویا ۔
کھوٹ دلاں ہر جھوٹھ زباناں، مصروں اٹھ کھلوریا ۔
سارے شہر پکارا ہویا، مسریاں بردا آندا ۔
کون کہے اوہ بردا ہوسی، اوہ مہبوب دلاں دا ۔
.........................................................
اہلِ-نزرِ ہو گھائل مردا، رسدا زہر نظر دا ۔
کیڈک ہے تاثیر نظر دی، چل عظمہ اج مردا ۔
نین سجن دے لاٹ برہوں دی، جان پنبع واہ دردا ۔
جان جلے دم گلے نگاہوں، تے ایہہ مقصد ہردا ۔

(خلقاں=لوک، صفحہ=اروگتا، آفت=مصیبت، بردا=
غلام، اہلِ-نزرِ=سوجھی رکھن والا، پنبع=روں)

10. مصر وچ یوسف دی دید لئی تڑپ

دلبر شاہ دا ماہ کنانی، پیغمبر رحمانی ۔
آ وڑیا وچّ مصرعے یوسف، خلق رہی دیوانی ۔
..........................................................
سارے یوسف یوسف کردے، سوز دلاں بھر چایا ۔
یوسف نوں وچ حجرے مالک، پردیاں وچ بہایا ۔
خلق پھرے وچ شوق دیوانی، ویکھاں ماہ کنانی ۔
مالک ظالم ظلم کیتوئی، سورج کریں نہانی ۔
.........................................................
مالک کہندا ویچ لواں اس، ویچن قصد ہمارا ۔
روز جمعہ کڈھ سودا کرساں، ویکھ لوے جگّ سارا ۔
ہن جاؤ مت اساں بلاؤ، جمعہ دراڈا ناہیں ۔
مل لئیو جاں ویکھو اکھیں، جے ایہہ شوق تساہیں ۔
........................................................
تے لوکاں وچ شوکاں زوکاں، خدیؤں حالَ ونجائے ۔
کئی امیر فقیر ہزاراں، الٹ چوپھیریوں آئے ۔
مالک دیکھ کہے کی ہویا، خلق ہوئی دیوانی ۔
یوسف کیڈ جہانوں باہر، خلقاں کیوں حیرانی ۔

(ماہ=چن، نہانی=چھپیا، قصد=ارادہ)

غیب ولوں سجھاء

جاں مالک نے قدر ن جاتا، جوہر نظر ن آیا ۔
یوسف کیڈک جگّ تھیں سوہنا، ظاہرہ آکھ سنایا ۔
تدوں فرشتے مالک اگے، کیتا آن پکارا ۔
اک دینار لے اک دیداروں، قدر کھلے تیں سارا ۔

دیناراں دا مینہہ ورھنا

سن خلقاں نے جوش اٹھایا، مینہہ ورھیا دیناراں ۔
ہر دینار دیکھن تے جاون، اندر وار ہزاراں ۔
یوسف سہن اندر وچ گھر دے، بیٹھا باجھوں پردے ۔
جاندے لوک نگاہاں کردے، تے جھڑدے وچّ در دے ۔
اندر وار گیا جو جھڑیا، گشیؤں ہوش گوائی ۔
جان رہی پھر پچھوں جاتا، تے کجھ صبر ن رائی ۔
...........................................................
ست لکھ ڈھیر ڈھیر لگا دیناروں، مالک انت ن پایا۔
اک سائت وچ شان حسن دا، ایہہ تس نظریں آیا ۔
سب بے ہوش پئے جاں ڈٹھے، مالک کہے غلاماں ۔
ایہناں اٹھا کہو ہن جاون، باہر کرو تماماں ۔
........................................................
بیہوشاں دیاں شہر دہائیاں، گھر دیاں خبراں پائیاں ۔
چا دئے لے ڈولیاں کر کر، راتیں ہوشاں آئیاں ۔

دیدار دا دوجا دن

مالک کہندا اک دیناروں، اج وکھاواں ناہیں ۔
لوکاں اک دینار ودھایا، کرے قبول تائیں ۔
اوہو ہالہ اول والا. ہویا نل تماماں ۔
درباروں بے ہوش پیاں نوں، سٹیا کڈھ غلاماں ۔
ایویں دس دن رہیا تماشہ، مالک دے دربارے ۔
شوق طلب وچ دید کریندیاں، رخت لٹائے سارے ۔

یوسف دے ویچے جان دی منادی

انت جمعہ جاں اگلا آیا، پھری منادی سارٹے ۔
یوسف نوں اج ویچن لگا، مالک وچ بازارے ۔
ماہ کنانی وکن لگاسُ، مصر گئیاں پے واراں ۔
شوئلا شوق چمکیا سینے، جل بل گئے ہزاراں ۔

11. یوسف دا منڈی وچ وکنا
منڈی دی آرائش

اک مکان عجب خوش ترزوں، صاف فراخ چنگیرا ۔
مالک خوب سنوار بنایا، جسدا شان وڈیرا ۔
وچّ ستون رخامے کیتے، زریں ہور سنوارے ۔
کر پیوند بلند مکانے، جڑے جواہر سارے ۔
....................................................
پئی پکار وکیندا یوسف، چڑھیا جوش ہوائے ۔
ذوق ندی وچّ سینے مسریاں، سن موجاں وچّ آئے ۔
درد دلاں وچ نہراں وگیاں، ٹھاٹھ چڑھے دریائے ۔
رڑھیا مصر پیا رڑھ برہوں، داغ دلاں وچ پائے ۔
..............................................................
شاہ مصر فرمان کریندا، مالک ابن زگر نوں ۔
خلق سبھی ہن حاضر ہوئی، لے آ اس دلبر نوں ۔

(ستون=کھمبھے، رخامے=سوہنے، زریں=سونے نال، ذوق=چاہ،
طلب)

یوسف تے مالک

تاں مالک وڑ مندر اندر کہندا، یوسف نوں وچ پردے ۔
اٹھ یوسف چل ویچاں تینوں، لوک اڈیکاں کردے ۔
ایہہ گلّ سن دل یوسف سندا، غم دے بہر اچھالے ۔
وکن لگا میں وچ بزارے، باپ ن ویکھے حالے ۔
کویں شفیق پدر بے خبرا، میتھیں کتنے چر دا ۔
میں پردیسی تے نتانا، کدھر وکدا پھردا ۔
باپ میرے نوں کہیں سبائے، دے سنیہے میرے ۔
یوسف تیرا وکدا پھردا، کرواناں دے ڈیرے ۔
...................................................
یوسف رووے باپ وچھنا، سر نیویں فرمایا ۔
خبر نہیں توں کتھے ویچیں، فکر میرے دل آیا ۔
سن مالک نے کہیا یوسف، ایہہ کیہی وڈیائی ۔
کھوہوں کڈھ ٹکے دے آندوں، ہن کہُ عذر کیا ای ۔
ویچن نوں میں ملّ لیاندوں، ویچاں جتھے چاہاں ۔
سیں گھر صاحب ہیں اج بردا، ن کر نظر پچھاہاں ۔
سن یوسف ہو آجز کہندا، ایہی سچ مکرا ۔
توں صاحب میں آجز بردا، عذر نہیں اج ذرہ ۔
سن کے مالک قدمیں ڈگا، میں تیتھیں شرماواں ۔
تیرے لطفَ کرم دیاں یوسف، میرے سر تے چھاواں ۔

(بہر=سمندر، شفیق=دیالو، پدر=پتا،
سبائے=ہوا،سمیر، مکرا=بار بار)

منڈی ول جانا

مالک آپ لیا نہلایا، حضرت یوسف تائیں ۔
پھر پوشاک بدن پہنائی، کی تس صفت سنائیں ۔
وال سوار جڑے وچ موتی، حکمت نال پروئے ۔
وال سیاح وچ تاریاں وانگوں، موتی روشن ہوئے ۔
........................................................
نال تحمل یوسف تائیں، باہر طرف لیائے ۔
منہ پور برقع پایا ہویا، خلق متاں مر جائے ۔
جا بلند کھڑا ہو مالک، اچا کرے پکارا ۔
یوسف آیا ویکھو لوکو، دید کرے جگّ سارا ۔

(تحمل=ٹھرما)

یوسف دی رو-نمائی

جاں مالک نے کرسی اتے، یوسخ آن بہایا ۔
برقع چایا گھنڈ اٹھایا، دلیں المبا لایا ۔
جاں اوہ صورتَ ظاہر ہوئی، چھیک پئے وچ سنگھاں ۔
شمع بلی پرّ بلے تڑپھدیاں، اندر شوق پتنگاں ۔
........................................................
اکو واری ڈٹھا چمکارا، دیکھدیاں زن مرداں ۔
اوہ ظاہر پر اکھیں لکیاں، ہو زخموں سرگرداں ۔
ایڈک زخم اکھیں وچّ واہے، چمک حسن دیاں کرداں ۔
رس رس خون دلاں وچّ دھسیا، نال برہوں دیاں درداں ۔
........................................................
مجلس وچوں پئے پکارے، مالک بازرگانا ۔
قسم تینوں گھت برقع اس تے، دیکھ گئیاں جل جاناں ۔
.........................................................
گزری دیر پئیاں کجھ ہوشاں، نیویاں کرن نگاہاں ۔
چشم ضعیف ن تابش جھلے، شوکاں قدم اگاہاں ۔
مالک کرے بلند پکاراں، مشتریؤ زر کڈھو ۔
یوسف ویچاں ملّ خریدو، ایہہ بیخدیاں چھڈو ۔
سن لوکاں سر نیویں کیتے، قیمت کہڑا تارے ۔
اسدا ملّ نہیں جگ سارا، تے کد مصری سارے ۔

(المبا=لامبو، بازرگانا=وپاری، چشم=اکھ،
ضعیف=کمزور، تابش=جھال، مشتریؤ=گاہکو)

یوسف دی بولی پینی

جوش پئے وچ بزم ملوکاں، مشتریاں دل ڈولے ۔
سینیاں وچ پئیاں سے ضرباں، وگے برہوں دے جھولے ۔
چھاتیاں دے صندوقاں وچوں، مال دلاں دے کھولھے ۔
ایہہ وچّ رونمائی سجن دے، کم نکلے جاں تولے ۔
مڑ گھتّ گرہ دھرن وچ جیباں، تے مڑ پھیر ن بولے ۔
سرمایہ دی بیسامانیؤں، کوئی بھیت ن کھولھے ۔
......................................................
تد نوں بدرا اشرفیاں دا، گاہک اک لیایا ۔
گنتی وچّ ہزار ایہا ہی، یوسف طلب سنایا ۔
پہل ہوئی ہن خلقت دوڑی، ملّ خریدن سارے ۔
ہر طاقت وچ عرض لیائی، شور پیا یکبارے ۔
ہر ہر دل وچّ یوسف سندا، شوق پیا سو بھارا ۔
زن مرداں ہر حاضر مالوں، لگے کرن پکارا ۔
بڈھی اک مسکین بیچاری، اٹی سوت لیائی ۔
جے اتنے نوں آوے یوسف، دیہو عرض سنائی ۔
اس صورتَ دیاں مائنیاں مینوں، کر مجبور جھکایا ۔
میں خود دل دا واہ مٹایا، آندا سبھ سرمایہ ۔
اک تونگر نے سو بدرا، اوویں آن سٹایا ۔
اک ہزار مہر ہر بدرے، یوسف ملّ سنایا ۔
..........................................................
موتی وزن برابر یوسف، اک نے عرض سنائی ۔
لال بدخشاں والے دوجا، دونی کرے ودھائی ۔
کجھ ٹکانا رہیا ن قیمت، وک وک گئے خزانے ۔
دیون ملک متائی دولت، سن گھر بار مکانے ۔

(بزم=محفل، ملوکاں=بادشاہاں، ضرباں=سٹاں،
بدرا=گتھلی، مسکین=غریبڑی جیہی، تونگر=
امیر، متائی=دھن)

ہکایت بیبی بازگاہ

بازگاہ نام وسے اک عورت، سرور مصر نواحی ۔
آدیاں دی وچّ قوم اسے دی، سرداری تے شاہی ۔
پہلی عمر کنواری ریئنا، سرپ چمن دا پورا ۔
زاہد لٹے تے صبر لٹاوے، اسدا ناز نہورا ۔
جدوں نکابوں اکھیں کھوہلے، تیر چھٹن وچ غمزے ۔
بھواں کماناں چشم دو ناوک، آبِ-نشہ وچّ رمزے ۔
............................................................
مال جمال جوانی خوشیاں، پر دل کتے نہ ٹکدا ۔
اسنے سنیاں اج وچ مصرعے، دلبر شامی وکدا ۔
یوسف نام اجیہا سوہنا، ویکھدیاں جند جاندی ۔
سن وچّ بھاہ ککھاں دے شعلے، دل نے تاب ن آندی ۔
مال متعہ خزانے سارے، شتریں کڈھ لدائے ۔
گھتّ وہیر چلی ول مصرعے، شوق سنیہے آئے ۔
......................................................
بازگاہ نے کڈھ پردے وچوں، جاں دو نین وگائے ۔
اکو وار نگاہ پئی پھر، ہتھوں ہوش گوائے ۔
......................................................
اٹھ پچھے توں کی کجھ آہا، تینوں کس بنایا ۔
رگاں پئیاں تن ہڈیاں اتے، ایہہ کن رنگ چڑھایا ۔
کس سانء نے نور چڑھایا، پیشانی پور تیرے ۔
صاد زاد لکھے کن دوویں، زیبا نین لٹیرے ۔
....................................................
شکل مبارک تیری دے وچّ، کسدا نور چمکدا ۔
بالی لاٹ حسن دی کسنے، جیں کا دیکھ ن سکدا ۔
کس نے ساجی صورتَ تیری، سوہنی حد بیانوں ۔
ہیں پیدائش خاک زمینوں، جاں کا شے اسمانوں ۔

(ریئنا=سوہنی، سرپ=سرو، زاہد=پرہیزگار،
غمزے=اشارے، ناوک=تیر، رمزے=سنکیتک بولی،
سانء=کاریگر، کا=کائی)

یوسف دا بازگاہ نوں خطاب کرنا

سن یوسف لا غوطہ جاندا، وحدت دے دریائیں ۔
اوہ اکا جہدا میں بندہ، کہندا بازگاہ تائیں ۔
سانء پاک بناون والا، میرا حسن دلارا ۔
جسدی ثنائ-اِ-کلمء دا قطرہ، سورج دا انگیارا ۔
............................................................
اے بیبی میں بندہ جسدا، اسے دا جگّ سارا ۔
میں اک نقش کروڑیں نکشوں، تے اوہی سرجن ہارا ۔
.....................................................
جے توں چاہیں غموں آزادی، آس ملے درگاہوں ۔
جے توں چاہیں ہردم خوشیاں، بھلّ نہیں اس راہوں ۔
جے توں چاہیں عشقَ ہلارے، ودھ ملن امیدوں ۔
جے توں چاہیں ذوق مدامی، ویکھ ن عمروں زیدوں ۔
جے توں چاہیں میں سکھ پاواں، چھڈّ دیہہ دنیاں ساری ۔
جے توں چاہیں فخر ہزاراں، چا خدیؤں بے زاری ۔
جے توں چاہیں وصل زیارت، اک دم رہے نہ خالی ۔
جے توں ڈریں وچھوڑے کولوں، ن جاہ دور سوالی ۔
جے توں چاہیں ملے حیاتی، جندے گزر جہانوں ۔
جے توں چاہیں ملے تسلی، ہٹ جا وہم گمانوں ۔
جے توں یار پیارے خاتر، ہر شے تھیں تٹ جاویں ۔
جے چاہیں توں سو کجھ پاویں، تھاؤں گھتھا مڑ پاویں ۔
جے چاہیں سو ملے اتھائیں، ایہہ در چھوڑ ن جائیں ۔
جے ایہہ چھوڑ چلیں در کدھرے، خیر ملے تدھ تائیں ۔
..........................................................
اے بیبی میں تیرے ورگا، بندہ ہاں رحمانی ۔
رگاں پئیاں تن ہڈیاں اتے، رنگ ایہی فیزانی ۔
نال مثالاں گلاں سنیاں، رکھدیاں فرق وڈیرا ۔
تے اوہ پاک مثالاں کولوں، اسدا شان اچیرا ۔

(وحدت=توحید، سانء=کاریگر، زیدوں=عامَ
پرچلت ناں،ایرا گیرا، بے زاری=اپرامتا، گمان=
خیال، فیزانی=ربی کرم)

بازگاہ دا ادھار

سن تقریراں نازک مائنی، زن اکھیں کھل گئیاں ۔
ترہائی وچ دریا شربت، ڈبّ مراداں لئیاں ۔
شیشہ دیکھ ضداں من بھانا، تسنے ہتھ وگایا ۔
میں برہوں بو جوش رچایا، اک لبھا لکھ پایا ۔
............................................................
میں قربان تیرے یا حضرت، کرکے عرض سنائی ۔
گمّ گئی نوں کڈھ ہنیریوں، چا سٹیا رشنائی ۔
لبھّ لئیا میں اصل پیارا، چھوڑ ہوس دی بازی ۔
اصل حقیقت میں ہتھ آئی، چھڈی طلب مجازی ۔
.......................................................
ربّ جزا دیوے تیں شاہا، اندر دو جہاناں ۔
عمر گزاراں ادا ن ہووے، شکر تیرے اہساناں ۔
ایہہ گلّ آکھ گئی ہو رخصت، مال اسباب لٹائے ۔
کر آزاد غلام کنیزاں، سارے دلوں بھلائے ۔
کنڈھے نیل ندی پا کٹیا، لئیا لباس نمد دا ۔
چھوڑ صنم وچّ زکراں فقراں، پھڑیا ورد صمد دا ۔
ساری عمر عبادت اندر، تے وچّ شوق وہائی ۔
ملیا یار ن گیا خالی، واٹ کٹی کم آئی ۔
...............................................................
واہ مردو مر جاؤ ڈب ڈب، زناں گئیاں ودھ اگے ۔
ناموری دیاں پگاں تائیں، کیوں اجے داغ ن لگے ۔
قدم پچھے اس زن دے مردا، جے توں قدم اٹھائیں ۔
یار ملے تے مقصد پائیں، کدے ن اؤگت جائیں ۔

(تسنے=پیاسے، ہوس=کام،ترشنا، مجازی=
دنیاوی پیار، جزا=نیکی دا بدلہ، نمد=
انّ، صنم=بتّ، ورد=سمرن، صمد=بے-نیاز،
زناں=عورتاں)

زلیخا دا منڈی وچ پجنا

اج وکیندا حضرت یوسف، مجلس دے وچکارے ۔
بال ترٹے پنکھی آ آ، لے پر پہتے ڈارے ۔
مشتریاں دا شور چوپھیرے، یوسف دے ونجارے ۔
ونج جنہاں وچ اصل حقیقت، سود لے گئے بھارے ۔
کرے بلند پکار منادی، مردو ودھو ودھاؤ ۔
وک چلیا اج ماہ-کنیانی، متاں پچھوں پچھتاؤ ۔
..........................................................
قیمت اجے ترکی اندر، ودھ حساب شماروں ۔
تد نوں آن زلیخا پہتی، قتل ہوئی دیداروں ۔
دیکھ جھڑی ایہہ اہا صورتَ، جسدیاں لاٹاں بلیاں ۔
بال اننجانے خوابے ستی، جس شولے وچ جلیاں ۔
جسدے عشقَ سندے پروانے، وگ ملکاں وچ چلے ۔
اپنے راج چھڑائے درداں مصر سنیہے گھلے ۔
...................................................
اج مقصود وکیندا ملیا، ملّ وہاجاں لکھیں ۔
رو رو گزر قراروں رہیاں، ویکھ سجن دیاں اکھیں ۔
رہن دیاں ایتھے وکدا یوسف، ملی خریدن-ہارین ۔
حاضر مال رہے وچّ مجلس، ڈھکے آن وپاری ۔
ایہہ بزائت نور خزانہ، اسدی قیمت بھاری ۔
ہن گاہک دی حالَ حقیقت، آکھ سنائیں ساری ۔
کون ایہی کس تھاؤں چلی، کتھوں عشقَ لیایا ۔
کی کی پئے جنجال دکھاں دے، کیونکر حالَ وہایا ۔
کیڈک پاس جمع کر رکھے، درداں دا سرمایہ ۔
سورج عشقَ چمکیا سر تے، وقت جلن دا آیا ۔

(مشتریاں=وپاریاں، ماہ=چن، مقصود=اچھت وستو،
بزائت=جنس)

12. زلیخا دا پرسنگ

شاہ تیموس بڑا سدواوے، مغرب وچّ دیارے ۔
مشتری درے فلک دا خادم، اس دی ٹہل گزارے ۔
.........................................................
اک دختر اس نان زلیخا، پور انوار صفائی ۔
حوراں اس دیاں خدمتگاراں، پریاں چیز ن کائی ۔
تیموسے نوں بہت پیاری، ویکھے سو سو واری ۔
اس دی خدمت خاطرداری، اسدی فرحت بھاری ۔
نازیں پالی خوشیاں والی، غموں ن پئیاں ساراں ۔
تے وچ عشرت عیش بہاراں، کردی ناز ہزاراں ۔
داعیاں گود کھلیندی نازک، عمر پنی ستّ سالے ۔
ودھ ودھ مارن تاریاں تائیں، نین دو نازاں والے ۔
لئبتبازی رات دناں وچّ، کار رہی دن کائی ۔
عےدوں بعد برہوں پھٹ گھتی، جاں نیندر وچّ آئی ۔
ہو چکیاں اوہ ناز بہاراں جاں اک رات دسائی ۔
پھر سائت ہر گزری جاندی، نظر قیامت آئی ۔

(دیارے=دیس، فلک=آسمان، دختر=بیٹی، فرحت=
خوشی، لئبتبازی=گڈیاں پٹولیاں نال کھیڈنا)

زلیخا دا برہوں-سٹہوں کھانا

پئی زلیخا نیندر اندر، دل دے پڑدے کھلھے ۔
جھل دلا کجھ ہوون لگا، زخم وجے تن ڈلہے ۔
اچاچیت جوان ڈٹھا سو، واہ قربان جوانی ۔
لٹکے زلف زنجیراں والی، نور ورھے پیشانی ۔
داغ کھلھا وچ بدر دساوے، اس وچ داغ ن کائی ۔
زلف رسن وچ بازیگریاں، ول ول آفت چھائی ۔
......................................................
غبگب وچ زقن دے ڈونگھا، جھلک پوے وچ نوروں ۔
ساری صورتَ مورت نوری، عیبوں پاک قصوروں ۔

(بدر=چن، رسن=رسے)

زلیخا دی ویدنا

جدوں زلیخا صورتَ ڈٹھی، ویکھ کہاں کی ورتی ۔
جان رہی پر وہمِ-ستہیر، وہ تن وگیا دھرتی ۔
نین لہو بھر آئے سفنے، کھلھی جوش خماری ۔
نازورے دی وچ کلیجے، وگ وگ گئی کٹاری ۔
برہوں پھوک دتا سو لامبو، کجھ سر پیر نہ آیا ۔
سینہ چور کلیجہ ٹکڑے، شور دماغ رچایا ۔
دیکھ تڑپھ جھڑ عقلوں بھلی، عشقَ المبے لائے ۔
ضرب نگاہ لگی سر کاری، ٹٹ تران سدھائے ۔
تیز نگاہاں قاتل چشماں، بہ جگر وچّ گئیاں ۔
خون چھٹا ہڑ رڑھی زلیخا، کنھے ن خبراں لئیاں ۔
سفنے ڈٹھوسُ شوئلا نوری، وقت غماں دے آئے ۔
پھر اوہ حالے اول والے، کد سفنے دسّ آئے ۔
.........................................................
بھلا ہندا میں سوندی ناہا، وسّ نہیں پر کائی ۔
اکا دھار ترٹھی رمزوں، چا وچ دم تڑپھائی ۔
چلا گیا من موہ پیارا، رہیا رجھیواں بھارا ۔
بوٹا بیج گیا وچ دل دے، جسدا تخم نیارا ۔
دم وچّ شاخ جڑھاں چھڈّ چلیاں، گٹھّ گٹھّ لمیاں سولاں ۔
نوکاں تیز کٹاریاں ظالم، ڈنگن جان ملولاں ۔
پور پور خار تے برگ ن میوہ، بیکھ وگی تھاں پکے ۔
کئی تبر لکھ واہاں لاون، شاخ ن ہن ٹٹ سکے ۔
..........................................................
سو سو واری نیندر اندر، غشیاں پے پے گئیاں ۔
فجر ہوئی سو جھس جھس تلیاں آن جگائی سئیاں ۔
.........................................................
ظاہر شرم ن بولن دیوے، چا منہ ہتھ وگاوے ۔
تے اندر وچ ظالم برہوں، غم دی ٹھاٹھ چڑھاوے ۔
........................................................
اندر سپّ سمندر تھلے، موتی راز نہانی ۔
وچّ پتھر جیوں اگّ المبا، حالَ گھتے زندگانی ۔
.......................................................
دن سارا وچ غم دلگیری، آہیں نال وہایا ۔
سورج ڈبا تارے نکلے، کھیتیاں جھلمل لایا ۔
پہلی رات جو قبرے والی، سر اسدے تے آئی ۔
منکر اتے نکیر غماں دے، حاضر سوز جدائی ۔
باندیاں رخصت ہو ہو گئیاں، ہور سہیلیاں سبھے ۔
رہی زلیخا درداں لٹی، صبر گواچا لبھے ۔
...................................................
کدے سرہاندی کدے پواندی، لٹّ لٹّ غشیاں کھاندی ۔
صبر قرار ن آوے دل نوں، نین ملے کرلاندی ۔
.......................................................
وین ن مکے نین ن سکے، چین ن ڈھکے نیڑے ۔
غم دیاں آہیں کھٹدیاں ناہیں، کیتیاں غم دے جھیڑے ۔
........................................................
اٹھ سویرے اکھیں دھوئیاں، اشکوں میل اتاری ۔
پانی بکّ الار دو رخ تے، کیتی پردہ داری ۔
مت کو ویکھے وہندیاں اکھیں، راز متاں کھل جاوے ۔
لب ہسدے وچ باطن رووے، دل نوں صبر ن آوے ۔
......................................................
ایہا حالَ رہیا دن کائی، ایہا درد جھوریواں ۔
ایہو دن تے ایہو راتاں، ایہو نت سڑیواں ۔
.................................................
ہن غم دل تے جوش لیائے، جھلّ دکھاں دی وائے ۔
رنگ برہوں دے تد سوہاندے، جاں پردہ اڈ جائے ۔
پردیاں دے وچّ ایہہ رنگ خونی، رہن ن مول دبائے ۔
پردے جان رنگے اس رنگوں، پھیر ن چھپن چھپائے ۔

(تخم=بیج، بیکھ=جڑھ، تبر=کہاڑا، فجر=سویر،
راز=بھیت، نہانی=لکیا، ملولاں=دکھیاں دیاں،
منکر اتے نکیر=قبر وچّ سوال پچھن والے
فرشتے، رخ=منہ)

13. زلیخا تے اس دیاں سئیاں

آپ زلیخا عشقَ لکاوے، دل دا بھید چھپاوے ۔
پر ایہہ کویں چھپایا جاوے، کد پردے وچ آوے ۔
وچے وچ دل لامبو لاوے، دھوآں نہ دکھلاوے ۔
جے اوہ دھوآں ن دکھلاوے، لاٹ کڈھے چھٹ جاوے ۔
برہوں ویل لگی وچ تن دے، اشکوں پانی لایا ۔
ایہہ ودھ سر چڑھ گئی درختیں، حالَ سبھا دس آیا ۔
کدے کدائیں سئیاں ڈٹھے، نین دو نہراں وگدے ۔
ہتھ پلو ایہہ بیٹھی پونجھے، چھری گھتی وچ رگ دے ۔
کدے کداہیں آہیں بھردی باندیاں نوں دسّ آئی ۔
ٹھنڈے ساہ بھرے تے جاپے، اسدا راز کیائی ۔
کدے کدے وچ ادھیاں راتیں، وین سنے ہمسایاں ۔
ڈٹھی کدی سروں سر پٹدی، کاریہاریاں داعیاں ۔

سئیاں دیاں چمیگوئیاں

اک کہیا سو سوہنی وڈی، اسدا حسن دلارا ۔
چشم گئی کر زخم کسے دی، روگ ایہا سو بھارا ۔
.........................................................
اک بولی کسے جادو کیتا، ویری نے کٹّ جڑیاں ۔
دیوَ پری دا سایہ ہوسی، ہور کہن دو کھڑیاں ۔
کجھ بیماری ہوگُ نہانی، اک ایہا فرماوے ۔
اک کہے بن عشقوں مینوں، کائی نظر ن آوے ۔
.....................................................
دوجی کہندی سچ ایہا ای، پر توں تھوڑھی بھلی ۔
ایہہ کا خوابے وچ خیالے، عشقَ اندھیری جھلی ۔
......................................................
دائی اک سیانی سبھ تھیں، واقف ولاں چھلاں دی ۔
مہرم مڈھوں ایہناں گلاں دی، سیونہار سلاں دی ۔
ٹٹے جوڑ دکھاوے شیشے، وچھڑیاں نوں میلے ۔
چھڑک گلاب گیاں نوں ہوشوں، بخشے سرت سویلے ۔
......................................................
تے اس آپ جوانی ویلے، خوشیاں ذوق ہنڈھائے ۔
سیاں جیاں دے نظروں بیڑے، روہڑ گھتے دریائے ۔
ول چھل برہوں دے سارے، تے سبھ درد دلاں دے ۔
اسنے نرمیاں گرمیاں والے، ڈٹھے وقت وہائی ۔

(جڑیاں=جڑی-بوٹی، نہانی=لکویں، سلاں=پھٹاں،
ذوق=شوق،چاہ)

زلیخا تے دائی

جا بیٹھی اوہ پاس زلیخا، گھول گھتی میں واری ۔
اے میری فرزند پیاری، سن کے گریازاری ۔
حالَ تیرا میں ظاہر ڈٹھا، دیکھ جلے دل میرا ۔
توں اوہ مینوں نظر ن آویں، ن اوہ چالا تیرا ۔
......................................................
شیر میرے تھیں وڈی ہوئیؤں، مہر میری وچ پلیؤں ۔
سچ کہ راز چھپا ن میں تھیں، کس آتش وچ جلیؤں ۔
.........................................................
دسّ زلیخا رکھ ن پڑدا، کراں تیری غمخواری ۔
تے جے حالَ ن کہیں زبانوں، کون کرے تدھ کاری ۔
میرے نالوں ودھ پیاری، کون کوئی ہے تیری ۔
تیجا ہور نہیں وچ کائی، میں تیری توں میری ۔
جے توں مینوں درد ن دسیں، انت دسیں کس تائیں ۔
بھید اگھاڑے باجھ زلیخا، ہون ن دور بلائیں ۔
بھید دلے دا کھوہل پیاری، کر کاری دکھلاواں ۔
جے اوہ پنچھی چوغا پا کے، تیرے دام پھساواں ۔
تے جے ہوگ فرشتہ کائی، بہاں وچھا مصلا ۔
لاہ اسمانوں نال دوائیں، تیری کراں تسلا ۔
......................................................
سارے درد گنے بہہ دائی، ویدن ہور سنائی ۔
تے اسدے دکھ کٹنے کارن، سو تدبیر بنائی ۔

(فرزند=پتاں ورگی دھی، گریازاری=ورلاپ،
شیر=دودھ، آتش=اگّ، کاری=علاج، دام=
جال، مصلا=نماز پڑھن والی چٹائی، ویدن=دکھ)

زلیخا دا بھید کھولھنا

گپّ شڑپّ جو دائی والی، سنی زلیخا ساری ۔
پئی امید جو روون لگی، درد میرے دی کاری ۔
.........................................................
ن پچھ ماں میں کی کجھ دساں، کسدا نام سناواں ۔
کنھ لٹی میں کسنے پھٹی، جرم کدھے سر لاواں ۔
..........................................................
جاں میں ڈٹھا ویکھدیاں ہی، میں ہو رہیاں بردی ۔
دائی پاس زلیخا روندی، رو رو گلاں کردی ۔
وچھڑیاں دا ملن سکھالا، ایہہ اس تھیں دکھ بھارا ۔
جسدا نام نشان ن ظاہر، حالَ کہاں کی سارا ۔
جیوں جیوں سفنے اندر آیا، نازک رمزاں والا ۔
کھوہل زلیخا دائی تائیں، آکھ سنایا ہالہ ۔

دائی دی نصیحت

سن دائی وچ حیرت ڈبی، کجھ سر پیر ن آیا ۔
کجھ تدبیر ن کھلھی ظاہر، انت ایہا فرمایا ۔
بسّ دھیا چھڈّ وہمی جھیڑے، مفت ن مر ہو کملی ۔
ایڈ خیالیں خوابیں ڈبدے، مست افیمی عملی ۔
............................................................
جھوٹھی خواب ایہا ای بیبی، اس وچ سچ ن بھورا ۔
کھاون پیون چھوڑ دتوئی، کیوں گیا چکّ زورا ۔

زلیخا دا اشارہ

کہے زلیخا جھوٹھیاں تائیں، آون جھوٹھیاں خواباں ۔
میں سچی دی خواب ن جھوٹھی، جھوٹھے پلے کزاباں ۔
....................................................
وہم وچارا نقش اجیہے، کد گھڑ سکے کداہیں ۔
عکس سفاتِ-حسنِ تک جسدے، خود اڈ سکدا ناہیں ۔
..........................................................
دائی کہے نہیں جے جھوٹھی، تاں بھی ہتھ ن آوے ۔
ہتھ ن پہنچے جس مطلب نوں، جھبّ عاقل ہٹ جاوے ۔
...........................................................
دیکھ دکھاں دا دوزخ بلدا، دوڑ گئی اٹھ دائی ۔
جا تیموسے حالَ سنایا، غم دی چھری وگائی ۔
سن تیموس پیا وچ حیرت، نیر چھٹے خود دھانا ۔
جے ہے عشقَ سچا دکھ دیسی، ہوسی زخم پرانا ۔

(کزاباں=جھوٹھ، سفاتِ=صفتاں، دھانا=بھجیا)

14. زلیخا دا دوجی وار سفنہ دیکھنا
خواب وچّ نوری صورتَ دا مڑ پرگٹ ہونا

تاں سفنے وچّ دوجی واری، اوہا شکل دس آئی ۔
اوہو رمزاں اوہو غمزے، ذرا فرق ن کائی ۔
اوہو ناز نہورا تازہ، اوہو سروِ خراماں ۔
اوہو شہد کرشمیوں رسدا، تیہی بہی بداماں ۔
......................................................
اوہو لٹ لے جاون والا، ملیا دوجی واری،
اوہو جس دیاں وچ قضیاں، کیتی گریازاری ۔
دیکھ چھٹے گھا خون پھہارے، دیکھ قدم سر دھردی ۔
رو رو پکڑ قدم دیاں تلیاں، ازز ہزاراں کردی ۔

(سروِ خراماں=جھولدا سرو، کرشمیوں=ناز،جھمنیاں،
بداماں=اکھاں، ازز=منتاں)

زلیخا دی بنے

اے دلدار کمنداں والیا، مہبوبا میں واری ۔
تیرے ناز کرشمیاں اتے، میں قربان بیچاری ۔
جیون جوگیا جو کجھ ہو گیا، سن لے درد کہانی ۔
جے ن مری میں مر جانی، توں مت خام پچھانی ۔
.....................................................
جس دن دا میں تینوں ڈٹھا، اپنا آپ بھلایا ۔
جس دن دا میں تینوں پایا، خود نوں روڑھ وگایا ۔
جس دن دا میں تینوں لبھا، ہور سبھا سٹّ پایا ۔
جس دن دا میں تینوں پوجیا، پوجا دا ولّ ن آیا ۔
جس دن دا توں میں گھر آیا، میرا رہا ن کائی ۔
جس دن دا توں مینوں لٹیا، درداں نے لٹّ پائی ۔
...........................................................
وسیں زمیں یا آسمانیں، چند ہوویں یا تارہ ۔
یا توں سورج یا توں بجلی، یا توں کجھ نیارا ۔
یا توں صرف برہوں دا شوئلا، یا آہاں دیاں لاٹاں ۔
یا توں داغ غماں دا روشن، یا فرکت دیاں واٹاں ۔
............................................................
کی پیدائش کہڑی جنسوں، کی کجھ ہیں شے کائی ۔
کدھر آویں پھیریاں پاویں، مطلب تدھ کیائی ؟

(خام=کچی)

جواب نوری صورتَ دا

سن اسنے ایہہ گریازاری، انت ایہا فرمایا ۔
میں ہاں خاکی آدمزادا، شوق تیرے ات آیا ۔
جیوں توں میریاں درداں اندر، رو رو کریں دہائی ۔
اوویں میں بھی شوق تیرے دی، سر پور آفت چائی ۔
........................................................
اک دم دور نہیں میں تیں تھیں، توں بھی دور ن جائیں ۔
ہاں میں دل تھیں نیڑے تیرے، پوریاں کریں وفائیں ۔
........................................................
رکھ پچھان اساڈی صورتَ، بنھ نقشہ وچ دل دے ۔
یاریاں والے سخت کوشالے، یار ن سوکھے ملدے ۔

(کوشالے=کنڈے)

سفنے توں بے داری

ایہہ گلّ آکھ گیا اوہ اوویں، صورتَ کتے چھپائی ۔
رہی زلیخا خوابے اندر، بے خود سرت ن کائی ۔
.......................................................
پہلی واری دھر بیماری، کر لاچار گیا سو ۔
دوجی واری کارن کاری، آیا مار گیا سو ۔
مار گیا پر پار ن کیتی، چھوڑ گیا لٹکائی ۔
عشقَ پیار ادھار بزائت، جان گئی وچ سائی ۔
..............................................................
رووے کدے کداہیں ہسے، ڈبدی کدے خیالیں ۔
جامے چیرے سر نوں کھوہے، خاک گھتے چا والیں ۔
کھڑی زمیں تے ڈگّ ڈگّ پیندی، تے وچ خاک رلیندی ۔
باندیاں حالَ پچھیندیاں اسدا، تے ایہہ ہتھ ملیندی ۔
............................................................
دیوانی ہو گئی زلیخا، خبر نہیں کی ہویا ۔
نالے باپ دکھیں دل بھریا، نین لہو بھر رویا ۔
روگی روگ ڈٹھے جنھ ویداں، کیتیاں بہت دوائیں ۔
اثر خلاف ہویا پر ظاہر، ودھیاں درد بلائیں ۔
..............................................................
آخر عقلمنداں فرمایا، قید رکھو زنجیروں ۔
ایہہ کوشالے برہوں والے، کد ہٹدے تدبیروں ۔
تے اوہ حالَ کسے ن مالم، راتیں دے پیماناں ۔
ایہہ دیوانی کر کر سٹی، جسنے مار نشانہ ۔

(بزائت=مال، سائی=پیشگی، جامے=کپڑے، مالم=
معلوم،پتہ)

زلیخا بندی وچّ

تیموسے زنجیر سنہری، جڑیا موتیاں والا ۔
دختر دے اوہ پیریں پایا، چند دوالے ہالہ ۔
تے چا حجرے وچ سٹائی، ہور ن عقلاں چلیاں ۔
مت ایہہ کرے خوار اسانوں، پھرے متاں وچ گلیاں ۔
رات دنے وچ غم دے حجرے، عقل قیاسوں خالی ۔
باجھ حواس رہے متوالی، بہوتیاں درداں والی ۔
.........................................................
بال اننجانی برہوں ظالم، بھارا بھار چوایا ۔
سٹّ ن سکے چاون اوکھا، اسدا مغز کھپایا ۔
جاں ایہہ زخم پرانا ہویا، لگیاں ملن دوائیں ۔
دن کائی آرام کماوے، وگسی پھیر کدائیں ۔
اشکا چل صبر گھر نیڑے، منزل اجے دراڈی ۔
پانی چھڑک کرم دا اک دم، جلدی جان اساڈی ۔

(دختر=دھی، حجرے=کوٹھڑی)

15. آس دی کلی دا پھٹنا
زلیخا دا تیجی وار سفنہ دیکھنا

برس پچھے اک رات زلیخا، رو رو کردی زاری ۔
جھلّ پیا سو غم دا جھولا، صبر قراروں ہاری ۔
........................................................
تاں وچ سفنے تیجی واری، شکل اوہا دس آئی ۔
شوق جدھے نے ہوش لٹائی، جان دکھاں وچّ پائی ۔
دیکھ زلیخا پیریں ڈگی، کر کر گریازاری ۔
واہوا سچیا قولاں والیا، عشقَ تیرا ہے بھاری ۔
پہلے نام ٹکانا اپنا، مینوں دسّ شتابی ۔
پڑھ پڑھ نام تیرا دم کرساں، چکے دلوں بے تابی ۔
ہیں توں کون کتھے گھر تیرا، جگ وچ کی سداویں ۔
آکھ جواب سوال میرے دا، پھیر متا چھل جاویں ۔
فرمایا جے تدھ زلیخا، ایہا دل دا بھانا ۔
میں ہاں آپ عزیز مصر دا، میرا مصر ٹکانا ۔
ایہہ گلّ آکھ گیا اوہ اوویں، چھٹی جان عذابوں ۔
پہُ پھٹی گمّ گئے ستارے، خلق اٹھی سبھ خوابوں ۔
بیٹھی اٹھ زلیخا خوابوں، دل نوں پیا سہارا ۔
غمی گئی دل شادی آئی، چمکیا بخت ستارہ ۔
............................................................
کرے پکار کنیزاں تائیں، سبھے حاضر آئیاں ۔
کہے زلیخا راتیں خوابے، ملیاں نور صفایاں ۔
باپ میرے نوں کہو بشارت، آن زنجیر اتارے ۔
کھلھ گئے اج میرے دل تے، راز عقل دے سارے ۔
.......................................................
نت زلیخا خوشیاں اندر، کردی عیش بہاراں ۔
دن دن خوشی دلے وچ تازی، تے امید ہزاراں ۔
نال عزیز مصر دے میری، ماپے کرسن شادی ۔
عمر گزاراں نال بہاراں، ملے غموں آزادی ۔
.......................................................
مصری لوک سخن دے پورے، ولاں چھلاں تھیں خالی ۔
مصر وسیواں، سبھ تھیں چنگا، رات دنے خوش حالی ۔
........................................................
ایویں روز خوشی وچ گزرن، نت ایہو ورتارا ۔
کھاوے پیوے تے سکھ سوویں، پہنے زیور سارا ۔
میں قربان تیرے آ اشکا، عقل بھری متوالی ۔
اج اگھاڑ ویکھاں کجھ ظاہر، رمز عزیزاں والی ۔

16. زلیخا دا مصر وچ پہنچنا

جدوں زلیخا سرت سمبھالی، دیسیں خبراں گئیاں ۔
تیموسے دی بیٹی تائیں، مڑ ول عقلاں پئیاں ۔
بادشاہاں سن قاصد گھلے، مغرب طرف دیارے ۔
اکدِ زلیخا خواستغاری، ہر اک عرض گزارے ۔
.........................................................
سندی رہی زلیخا چپّ ہو، مصروں نام ن آیا ۔
جاتوسُ جے اج کہاں ن ظاہر، پاواں درد سوایا ۔
باپ کہے اے روشن اکھیں، مقصد جان پیاری ۔
ظاہر کر جو کت ول تیرے، دل دی رغبت بھاری ۔
اس کہیا ایہہ موڑ پچھاہاں، ایہناں ن دل چاہے ۔
اک عزیز مصر دل میرے، دلوں ارادے آہے ۔

(قاصد =دوت، مغرب=پچھم، رغبت=چاہ،اچھا)

تیموس دی عزیز مصر ولّ چٹھی

باپ گیا مڑ قاصد ٹورے، ایہا عذر سنایا ۔
اساں عزیز مصر دا اول، اسدی جھولی پایا ۔
تے خود طرف مصر دی لکھیا، رقہ نام ازیزے ۔
مطلب صدق صفائی والے، لکھے نال تمیزے ۔
نام زلیخا گھر میرے اک، دختر بہت پیاری ۔
سبھ سلطان اساں تھیں کردے، اس تھیں خواستگاری ۔
پر اوہ کسے پسند ن رکھدی، نام سنے دل کھسے ۔
جے توران تورانی ہووے، روس کہاں تے رسے ۔
...................................................
خبر نہیں اس کتھوں سنیاں، تیرا نام پیارا ۔
کہے عزیز مصر دا میرے، شوق ایہی دل بھارا ۔
سو اس کرو قبول کرم تھیں، رہسی وچّ کنیزی ۔
صاحب رکھے دائم تیرا، شوکت شان ازیزی ۔
جاں ایہہ خط ازیزے پہتا، پڑھ خوشیاں وچ آیا ۔
کی جانا ایہہ تالیا میرے، کتھوں جلوا پایا ۔
میں بندہ اوہ صاحب میرا، جس ایہہ لطفَ کمایا ۔
میں خادم انکار ن حکموں، لکھ جواب پچایا ۔
ایہہ اہسان تیرے دا شاہا، عمراں شکر گزاراں ۔
قطرہ اک ادا کد ہووے، وچوں بہر ہزاراں ۔

زلیخا دی ودائگی

مڑ قاصد تیموسے اگے، جاں ایہہ خبر سنائی ۔
داج دہیز تیار کرائیوسُ، ذرا ڈھلّ ن لائی ۔
سن کے خبر قبول زلیخا، شکر کرے لکھ واری ۔
ہن وچّ گھراں سماوے ناہیں، ہوئی مصر تیاری ۔
.........................................................
عمر دکھاں دی پوری ہوئی، درد فراکاں والی ۔
میں ہن دلبر دے گھر وسنا، کر غیروں گھر خالی ۔
جیں ول دلوں چروکیاں تانگھاں، اج چلی اسواری ۔
لے رضوان چلے ولّ جنت، تالیا دھری اماری ۔
.........................................................
ماپیاں ٹور زلیخا دتی، کر ولّ مصر مہاراں ۔
داج دہیز دتے کیا آکھاں، زینت زیب ہزاراں ۔
کئی ہزار غلام کنیزاں، گوہر مال خزانے ۔
تہپھے رخت چوپائے زیور، کیتے نال روانے ۔

(رضوان=جنت دا دروغا، مہاراں=واگاں، رخت=
پونجی،مال)

زلیخا دا مصر وچّ پہنچنا

نال تجمل شوکت شانے، طرفے مصر پہنچائی ۔
گئی ازیزے خبر زلیخا، مصروں نیڑے آئی ۔
استقبال گیا چڑھ لے کے، مصری لشکر سارا ۔
دو منزل آ اگے ملیا، کیتا پاس اتارا ۔
.........................................................
جدوں عزیز تنبو دے اگے، کردا کھڑا کلاماں ۔
تے اس حالَ دسیندیاں خبراں، خدمتگار غلاماں ۔
.........................................................
ویلا وصل قریب ہویا ای، شوقوں بلیاں لاٹاں ۔
ملیا یار جدھی وچ طلبے، کٹّ چکیاں اج واٹاں ۔
.........................................................
دائی کہے ن ہو بے صبری دیکھ ہنے دکھلاواں ۔
میں اپرادھن گھاگیہاری، تینوں یار ملاواں ۔
کرد لئیؤ سو تنبو وچدی، چھوٹا چھیک لگایا ۔
دھیری اکھیں جیڈ مدور ودھ ن پاڑ گوایا ۔
جتھے عزیز مکابل ظاہر، پردیوں نظریں آوے ۔
لے کے پاس زلیخا تائیں، انگل نال دکھاوے ۔
دھیری چشم زلیخا سندی، جاں اسدے ولّ وگی ۔
صورتَ اس دی نیزہ ہو کے، زہر وکھی پور لگی ۔

(تجمل=شان، وصل=میل، مدور=گول)

زلیخا نوں گھور نراشا ہونی

دیکھ عزیز مصر دے تائیں، کوک کہے اوہ ناہیں ۔
آہ بھری غم ہوش گوائے، پانی سرت تداہیں ۔
دیکھ کہے جو خوابے ڈٹھا، ایہہ اوہ نہیں وچارا ۔
اوہ خرشیدِ-فلکیدِ تھیں انور، ذرہ ایہہ نقارہ ۔
اوہ خود نور ایہی اندھیرا، شہد اہا ایہہ مکھی ۔
ایہہ کنڈا اوہ گل تھیں نازک، جس وچ خوبی رکھی ۔
.........................................................
تالیا ظالم نال فریباں، مینوں پٹّ گوایا ۔
ن میں اگے پچھے جوگی، دکھیں درد سوایا ۔
.........................................................
وائے دریغ میری واہ قسمت، کیوں نہیں مر گئیاں ۔
نازک زلفاں لبھدی تائیں، غم دیاں کنڈیاں پئیاں ۔
کیا کراں ہن کیوں کر جیواں، چلی راہ اولے ۔
آپے تیغ وگائی گل وچ، ہن کجھ پیش ن چلے ۔
.........................................................
ایس سہاگوں خوب رنڈیپا، مرگ بھلی لکھ واری ۔
ن میں نال ویاہیاں رلدی، ن میں رہی کواری ۔
.........................................................
کھلھا طالع دا لشکارا، واہوا واہوا واہوا ۔
حرص ہوا ہوس دا کارا، واہوا واہوا واہوا ۔
مڑ دکھ کھڑا کھلار کھلارا، واہوا واہوا واہوا ۔
اوہو سر کھلھا مڑ سارا، واہوا واہوا واہوا ۔
..........................................................
مراں نہیں تے حیف میرے پور، ایڈ قضیاں والی ۔
ایہہ گلّ بول جھڑی غش کھا کے، رہی ہواسوں خالی ۔

(خرشیدِ-فلکیدِ=آسمان دا سورج، انور=روشن،
مرگ=موت، سر=بھید، حیف=افسوس، ہواسوں=سوجھ بوجھ)

غیبوں بشارت دا ملنا

بے ہوشی وچّ غیبوں سنیاں، ہوش سنبھال زلیخا ۔
ہے مالم اندر درگاہے، تیرا حالَ زلیخا ۔
ایسے دے گھر ملسی تینوں، اوہ مہبوب پیارا ۔
جسدی صورتَ دا دسّ آیا، تدھ خوابی چمکارا ۔
تے ایہہ خاوند نام، جو دھریا، ن اس تھیں ڈر کائی ۔
میلی نظر جو تیں ولّ تکے، طاقت ایس کیا ای ۔
........................................................
جاں ایہہ غیبوں سنی بشارت، پئی تسلی کائی ۔
پر اوہ درد وچھوڑے والا، مدھم تھیا ن کائی ۔

دائی دا ورلاپ

مٹھی بھرے تے پکھا جھلے، سر اتے ہتھ پھیرے ۔
بنھ لیائے ملک پرائے تالیا تیرے میرے ۔
...................................................
دائی رو رو وین کریندی، نال دکھاں دل چھنیا ۔
بنیاں دکھ جنہاں دے سر تے، اوڑک سہنا بنیا ۔

دن دا چڑھنا تے کوچ

روندی تے کرلاندی تائیں، ایویں رات وہائی ۔
صبح ہوئی ڈبّ گئے ستارے، وچّ بہرِ-رشنائی ۔
....................................................
نوبت کوچ دی کھڑکی تد نوں، مسریاں دے دربارے ۔
زین کسائے اسپ سپاہیاں، واگ پھڑی کھلیارے ۔
تنبو پٹّ لدائے شتریں، کیتی فوج تیاری ۔
تنبو وچوں کڈھ زلیخا، چاہڑی وچ اماری ۔
......................................................
ناکا اتے وچّ اماری، تیموسے دی پیاری ۔
گل دائی گھتّ باہاں دوویں، کردی گریازاری ۔
دیکھ مائی میں درداں والی، ظالم بنھ لے چلے ۔
دل میرے نوں دلبر والا، درد وچھوڑا سلے ۔
.......................................................
جس مہبوب پیارے ولوں، مینوں نت اڈیکاں ۔
اسدے شوکے طلب نے لائیاں، دردمندی دیاں لیکاں ۔
اویں بہتیرے ترلے کردی، دائی دا سر کھاندی ۔
تے دائی وچ دل دے بھجدی، پر کچھ پیش ن جاندی ۔

(بہرِ-رشنائی=روشنی دا سمندر، نوبت=دھونسا،
اسپ=گھوڑے، ناکا=اوٹھنی)

عزیز خوشی دے گھر وچ

تے اوہ حالَ ازیزے والا، کی آکھاں وچ شادی ۔
تے اوہ اس دیاں شوکت-شاناں، خوش نودی آزادی ۔
.......................................................
طبل طنبورا تے سارنگی، ڈھول بدل جیوں گجے ۔
نرم آواز رباب ستاراں، اک ول تومبا وجے ۔
بینسریاں وچ غزلاں گاون، ونجھلیاں وچ دوہڑے ۔
مست آواز گویا سی عشقوں، آپ رڑھی کجھ روڑھے ۔
.........................................................
تے جو خوشی ازیزے دل وچّ، اوہ وچّ لکھن ن آوے ۔
دیکھے شان تے کھلکھل ہسے، گھوڑا ذوق دڑاوے ۔

(خوش نودی=خوشی،رضامندی)

زلیخا تے عزیز دیاں حالتاں دا ٹاکرا

ایہہ خوشیاں دے حالے سن سن، کرے زلیخا زاری ۔
تے اوہ آپ عزیز مصر دا، شکر کرے لکھ واری ۔
ایہہ روندی اوہ ہسدا پھردا، ایہہ پٹدی اوہ نچدا ۔
اوہ خوشیوں ہتھ نرم غزائیں، ایس طعام ن پچدا ۔
...............................................................
اسدیاں غم وچ لمیاں آہیں، اندر وار جگر دے ۔
اسدیاں جنگل وچ دہائیاں، خادم خوشیاں کردے ۔
ایسے حالے ایہہ سبھ لشکر، نیل ندی پور آئے ۔
لنگھ چلے وچ مستیاں زوکاں، مصر محل دس آئے ۔

زلیخا دی دائی پاس فریاد

رو رو دائی پاس زلیخا، کیتے نین رنگیلے ۔
وچّ دریائے ماتم والے، کراں پیراہن نیلے ۔
نین میرے اج وین کریندے، بیٹھے توڑ وسیلے ۔
یار ن ملیا میں مر گزری، کر تھکی لکھ حیلے ۔
.......................................................
ساڑ برہوں نے بالن کیتی،. جان میری بیچاری ۔
نیں وگدی وچّ گھتّ گزارو، اگّ بجھے اک واری ۔
نیل ندی دی ٹھاٹھ غضب دی، کرو میری قربانی ۔
اک واری میں رڑھدی دیکھاں، دل دی سرگردانی ۔

عزیز دے محلاں وچّ

ایہہ روندی دی گزر اماری، ندیوں پار سدھاری ۔
تے اوہ زینت نال شنگاری، مسریاں دی اسواری ۔
جاں اسواری وڑی مصر وچّ، خیر ونڈن خیراتاں ۔
جشن رہے وچّ مصرعے خوشیوں، دن کتنے کئی راتاں ۔
............................................................
خاترداری رکھے اسدی، آپ عزیز بیچارا ۔
تے اوہ کہیا ہاتف والا، ہویا پورا سارا ۔
.........................................................
ظاہر ظاہر گلاں کردی، دل وچ کردی زاری ۔
رات پوے تے کلی بہکے، کرے ولاپ بیچاری ۔
.........................................................
وجن سلّ جگر نوں تازے، قول پکے دل سلن ۔
رات جگیندی وین کریندی، نین ن نیندر جھلن ۔
ورھیاں رہی اڈیکاں اندر، روندی تے کرلاندی ۔
مہرومی وچ دل نوں جالے، پر کچھ پیش ن جاندی ۔
ن اوہ یار دس آیا ظاہر، ن آیا وچّ خوابے ۔
تدبیراں کجھ چلن ناہیں، جلدی جان عذابے ۔

دائی دا ترلا

کہے زلیخا دائی تائیں، سن لے ماں پیاری ۔
مالم تینوں ہالہ میرا، غم دی گریازاری ۔
کڈھ کمان عقل دی کوئی، ماریں تیر اویہا ۔
وجے وچّ مراد نشانے، گھلے یار سنیہا ۔
...................................................
میں بے دل دی کر کجھ کاری، جے توں بہت پیاری ۔
سن دائی سر نیواں کرکے روئی زارو زاری ۔
جے میں اے فرزند پیاری، کر سکدی کجھ کاری ۔
سر تیرے کد آون دیندی، ایڈ مصیبت بھاری ۔
..........................................................
دائی کرے دوائیں رو رو، اﷲ دے دربارے ۔
اس بڈھی دے عجز دواؤں، اثر کھلھا اک وارے ۔
کرو غلام رسول دوائیں، وید ملے بیماراں ۔
تے بیماریاں کٹّ گواوے، یار ملاوے یاراں ۔

17. یوسف دا وک کے زلیخا کول پہنچنا

جسنوں یار وکیندا لبھے، قیمت ہووس پلے ۔
اس دے جیڈ ن طالع والا، اسدے کرم سولے ۔
.....................................................
جنھیں دنیں وچ کھوہے یوسف، سٹّ وگایا بھائیاں ۔
بیٹھی مصر زلیخا دل وچ، غم دیاں نوکاں لائیاں ۔
.....................................................
جیوں جیوں کرے ملامت دل نوں، لا لا ساریاں واہیں ۔
اسدا قدم دکھاں دی طرفے، ودھدا گیا اگاہیں ۔

یوسف دی ڈھونڈ

ن سہ سکی حکم کریندی، سدّ اماریداراں ۔
دائی نال کنیزاں لے کے، دھائی ولّ گلزاراں ۔
.....................................................
اوڑک دوڑ وگی گلزاروں، کردی درد پکارے ۔
لک-دک جنگل دے وچ رو رو، کتنے روز گزارے ۔
عشقَ اجاڑے گھتّ پواڑے، وسدیاں رہن ن دیوے ۔
وسوں اجاڑ نظر وچّ دسے، عشقَ جنہاں دل لیوے ۔
..........................................................
گئی زلیخا وچّ اجاڑاں، تاں بھی صبر ن آیا ۔
تنّ دناں تنّ راتاں تائیں، درد قضیہ پایا ۔
...........................................................
لوک رہے قربان مصر وچ، یوسف دے دیداروں ۔
اوہ بے خبر پھرے وچ جنگل، مصر آبادی پاروں ۔
ایہہ ویران آبادی مصرعے، ایہہ روندی جگّ ہسدا ۔
بیمکسود پھرے ایہہ بھوندی، اجڑی دا گھر وسدا ۔
جاں یوسف دی قیمت چکدی، خلق خریدن آئی ۔
تدوں زلیخا جنگل طرفوں، مڑ ولّ مصر سدھائی ۔
وچّ اماری نال کنیزاں، گزری جولانگاہے ۔
مشتریاں ہتھ جاناں وکیاں، مجلس دے وچّ راہے ۔
خلق ڈٹھی سو باجھ شماروں، سارے شہر پکارا ۔
پردہ چا نگاہ وگائیسُ، ڈٹھا عالم سارا ۔
حالَ پچھے اتھے کیا اچمبھا، باندیاں راز دسائے ۔
یوسف نام، بندہ کنانی، وکدا ہے ات جائے ۔
کہے زلیخا کیڈک بندہ، جسنے خلق نوائی ۔
کہن کنیزاں حسن جمالوں، اسدے جیڈ ن کائی ۔
......................................................
کرے وچار نظر کر دیکھاں، ڈٹھوسُ گھتّ نظارہ ۔
پئی نظر چھٹّ گئیاں آہیں، لئیا پچھان پیارا ۔
جھڑی غشوں مہبوبا واری، میں وکّ گئی نزاریں ۔
کتھوں آئؤں وکدا پھردا، شہراں دے بازاریں ۔
........................................................
کہے پکار ایہا ہی دائی، میریاں خواباں والا ۔
عشقَ جدھے وچ گود کھلیندیاں، پیتا زہر پیالا ۔
........................................................
چوتھی واری ڈٹھا اج اوہا، جسدے نت جھریویں ۔
منت کردیاں ہتھ ن آیا، لبھّ پیا اج ایویں ۔

(لک-دک=سنسان، بیمکسود=بےمطلب، جولانگاہے=
سیرگاہاں)

زلیخا دی دلشادی اتے ترلا

لؤ سہیلیؤ نظراں کھولہو، سوہنے دا منہ تکو ۔
اس تھیں دور نہیں چھل جانا، پھیر کتھوں تکّ سکو ۔
دیکھو نی اس نعر ستی نوں، ٹمب چواتیاں لائیاں ۔
دیکھو نی اس بے پرواہیاں پھیر ن جھاتیاں پائیاں ۔
..........................................................
دیکھو نی ایہہ مینوں کہ گیا، توں میری میں تیرا ۔
دیکھو نی ہن سارے جگ وچّ، کیوں کر بیٹھا ڈیرہ ۔
دیکھو نی ہے میرا صاحب، یا ہے سارے جگ دا ۔
میں اسدی ایہہ میرا آخر، ہوراں دا کی لگدا ۔
........................................................
جھب اماری-داروی مینوں، چل سٹو دروازے ۔
مت کو ہور وہاج لے جاوے، ملّ گھلاں اندازے ۔

یوسف نوں خریدنا

اندر وار گئی لے دائی، ہوش کہے کر کائی ۔
کھوہل اکھیں کجھ کر لے کاری، مت رہسیں پچھتائی ۔
بیٹھی ہوش سنبھال زلیخا، خالی صبر قراروں ۔
خبر کیا اج کون سہاگن، اسدے ونج وپاروں ۔
..........................................................
باندی گھلّ عزیز بلایا، جھبدے اس فرمایا ۔
جا خرید بندہ کنانی، جو اج وکدا آیا ۔
گیا عزیز چکاوے قیمت، دسیں بازرگاناں ۔
جو منگیں سو لے یوسف دا، حاضر مال خزانہ ۔
کہے فرشتہ مالک تائیں، سن تدبیر ہماری ۔
لے یوسف دے تول برابر، اظفر مشک تاتاری ۔
امبر تے کافور درم تے، لال زروں دیناروں ۔
ہر ہم وزن تلا دھر چھابے، پاویں نفع وپاروں ۔
مالک کہے ازیزے تائیں، تول دیہو ملّ سارا ۔
تھوڑھا منگیوئی بازرگانا، کہے عزیز بیچارا ۔
......................................................
کل خزانے پور زر جیہڑے، کر تدبیر چڑھائے ۔
یوسف تنہا سبھ تھیں بھارا، ایہہ ہم وزن ن آئے ۔
........................................................
حیرانی وچ شاہ مصر دا، کہندا مالک تائیں ۔
یوسف دا ملّ ادا ن ہووے، میتھیں مول کداہیں ۔
مالک خوش ہو یوسف تائیں، ہتھ عزیز پھڑایا ۔
جو چھابے وچ چڑھیا شاہا، اساں کبولوں آیا ۔
........................................................
برکت نال نگاہے یوسف، اوویں بھرے خزانے ۔
خازن دیکھ رہیا متئجب، کیتا فضل خدا نے ۔
اوویں آن ازیزے تائیں، خازن خبر سنائی ۔
شاہا یوسف برکت والا، اسدے جیڈ ن کائی ۔
اسدی برکت کلّ خزانے، مڑ پور ہوئے سارے ۔
دام درم کجھ گیا ن تیرا، اندر ایس وپارے ۔

(اظفر=خالص، مشک=کستوری، امبر=خوشبودار
وستو، درم=سکہ، دینار=سونے دا سکہ،اشرفی،
متئجب=حیران)

مالک نوں اسیس

یوسف ویچ دتا جاں مالک، لے قیمت خوش ہویا ۔
پھر یوسف دا قدر کھلھا سو، مڑ ڈٹھا تے رویا ۔
پہلے اسدیاں اکھیں اندر، یوسف قدر ن جاپے ۔
ویچ دتا سو ظاہر ہویا، پچھتایا پھر آپے ۔
یوسف دے ولّ گھتّ نظارہ، ڈگیا ہوش گوائی ۔
اول قدر تیرا میں یوسف ملّ ن پایا کائی ۔
...........................................................
کر یوسف توں نیک دوائیں، میں حق جاندی واری ۔
دیوے ربّ اولاد میرے گھر، پاوے برخرداری ۔
ہتھ اٹھا جناب الٰہی، یوسف عرض سنائی ۔
اثر دواؤں گھر مالک دے، بیٹے ہوئے بائی ۔
زیبا شکلوں کامل عقلوں، ہر ہر نیک ستارہ ۔
یوسف دی تاثیر دواؤں، پائیو سو رتبہ بھارا ۔

زلیخا اڈیک دے گھر وچ

نال عزیز گیا لے گھر نوں، حضرت یوسف تائیں ۔
اس سودے تھیں وچ خوشی دے، وگدا قدم اگاہیں ۔
اگے حالَ غماں وچ واسا، کرے زلیخا زاری ۔
خبر نہیں اج کی سر گزرے، صحتَ یا بیماری ۔
...........................................................
کی جانا اج کنی مہلیں، رشنائیاں بھر جاون ۔
کی جانا اج کسدے گھر نوں، لامبو درد جلاون ۔
اج عزیز لیاوے اسنوں، یا تے ہتھ ن آوے ۔
ایہہ ن ربّ کرے جو ہووے، جان میری جل جاوے ۔

یوسف دا مہلیں پہنچنا

اندر وار دروں آ تد نوں، یوسف قدم ٹکایا ۔
تاک منور وچ مہلاں، نور صبح جھلکایا ۔
سورج دی نورانی وانگوں، چمک پیا گھر سارا ۔
اوہو صورتَ سفنے والی، نور ورھے چمکارا ۔
دیکھ زلیخا ڈبدی جاندی، نور بہر دی کانگے ۔
مار اچھال جھڑیندی، بے خود، وصل شباں دی تانگھے ۔
..........................................................
گلاں کرے زبانوں ظاہر، نال کنیزاں سئیاں ۔
کدے ہسے وچ نیر کدائیں، اکھیں ڈب ڈب گئیاں ۔
تد نوں آن عزیز اگاڑی، کہے زلیخا تائیں ۔
اس فرزند پیارے تائیں، عزت نال رکھائیں ۔
مال خزانے، تدھّ حوالے، تھاں مکان جو سارے ۔
اسنوں تھاؤں چنگے وچ رکھیں، حرمت نال پیارے ۔
......................................................
شاد زلیخا وچ دیدارے، ہردم شکر گزارے ۔
سبھ امیداں میں در آئیاں، میرے تالیا بھارے ۔

(بہر=سمندر، کانگے=ہڑ، شباں=راتاں، فرزند=
پتر، تالیا=لیکھ،قسمت)

یوسف دی خاتر توازء

اک پل کولوں جان ن دیوے، یوسف نوں کت ویلے ۔
ہردم نظر اسی وچ رکھے، شوق اسی وچ کھیلے ۔
ڈھونڈ منگاوے رنگ برنگے، کھانے لذت والے ۔
ہر نیامت جو دنیاں اندر، حاضر کرے کھوالے ۔
........................................................
زر گوہر پور لال لباسی، زینت زیب بناوے ۔
جو پہنن اس لایق ویکھے، ملکاں تھیں منگواوے ۔
.........................................................
ستے نوں خود پکھا جھلے، خدمت وچ بے داری ۔
وانگ کنیزاں حق-گزاراں، کردی خدمتگاری ۔
......................................................
یوسف رکھے نیویاں اکھیں، ہر ویلے شرماوے ۔
باجھ ضرورت قدر کفایت، حرف ن ودھ الاوے ۔
کہے زلیخا اپنے دل وچ، یوسف اجے اننجانا ۔
ایہا حالَ وہائی مدت، تد نوں ہویا سیانا ۔

وصل لئی ترلے

بھری جوانی نور چمکیا، ودھیا حسن دلارا ۔
تداں زلیخا شوق وصل دے، کیتا حالَ آوارہ ۔
مگر پھرے نت ہو دیوانی، مطلب کرے اشارے ۔
طرز ہزار کرے نت ظاہر، لکھاں شوق ابھارے ۔
بے آرامی دیکھ نگاہوں، یوسف ٹلدا جاوے ۔
جاں اوہ چشم مکابل کردی، ایہہ خود چشم نواوے ۔
.........................................................
یوسف دے من موہن کارن، ساریاں واہاں لائیاں ۔
یوسف دی اوہ وچّ جنابے، کسے شمار ن آئیاں ۔
...........................................................
مل مل ہتھ افسوس کریندی، وگدے نین پھوارے ۔
کھلھے وال پئے گل رہندے، زرد رہن رخسارے ۔

دائی دا ہیز ونڈانا

دائی ویکھ زلیخا تائیں، عرض کرے کر زاری ۔
ملیا یار مراداں پائیاں، ہن کیا حالَ خواری ۔
دل دی آس پنی سبھ تیری، پائیاں کل مراداں ۔
ہن ہو گئیؤں حالَ نتانے، کہڑیاں وچ فساداں ۔
............................................................
اگّ غماں دی تپدی تیں دل، نہر کھلھی دریاؤں ۔
آہیں گرم گئیاں کیوں ناہیں، ٹھنڈھی آب ہواؤں ۔

جواب زلیخا

کہے زلیخا سن لے بڈھی، میری گریازاری ۔
جو مشکل سر میرے ورتی، آکھ سناواں ساری ۔
میں ترہائی لبھا مینوں، دریا شربت والا ۔
لاواں واہ ن پاواں قطرہ، ایہی درد کوشالا ۔
......................................................
ایہا حالَ میرا وچ درداں، یوسف تھیں ورتارا ۔
میں قربان اس خبر ن کائی، ہردم رہے نیارا ۔
میں دیکھاں جھک اس دیاں اکھیں، اوہ ن نظر الارے ۔
میں ہر وقت طلب وچّ بھوندی، اوہ بے خبر گزارے ۔
..........................................................
ن میں اندر نظر سماندی، کدے ن میں ولّ ویکھے ۔
اسدا سبھ تھیں شان اچیرا، میں آجز کس لیکھے ۔

دائی دا مشورہ

سن دائی بھر اکھیں پانی، پٹاں تے ہتھ مارے ۔
بٹّ ننگے کر دندوں خالی، دھاڑو دھاڑ پکارے ۔
میں قربان بچی توں کیہی، عشقَ مصیبت پائی ۔
وچّ قضیاں عمر گوائی، چھوڑ ولایت آئی ۔
.......................................................
دائی کہے جمال جو تیرا، پنچھیاں موہ ڈگاوے ۔
اوہ جوان جوانی بھریا، کیوں وچّ وسّ ن آوے ۔
کہے زلیخا اوہ کدائیں، نظر ن کرے اتاہاں ۔
اہلِ-جمالاں تے بد-شکلاں، دھرے ن وچّ نگاہاں ۔
............................................................
جاہ کویں کر منت-زاریت، ول تیرے وچ آوے ۔
میل مینوں میں مردی جاندی، کویں میرا دکھ جاوے ۔
میں رڑھدی نوں آکھ کویں اوہ، پکڑ لگاوے بنے ۔
جے ہن تیری عرض ن منے، درد میرا دل بھنے ۔
دائی جوش غضب کر اٹھی، ہن ویکھاں ن منے ۔
میل دیاں میں کارے ہاری، مر مر جاہ ن رنے ۔

18. دائی دی چارازوئی

یوسف پاس گئی جا بیٹھی، میں واری فرزندا ۔
میں قربان بناون ہاریوں، توں جسدا ہیں بندہ ۔
طاقت عقل قیاسوں باہر، تیرا حسن بنایا ۔
تے اس حسن موافک تیں وچّ، عقلوں گوہر پایا ۔
............................................................
اوہ مشتاق زلیخا تیری، جس سفنے دس آئؤں ۔
دو واری کر گھائل اس نوں، راتو رات سدھائیوں ۔
تیجی وار نشانیاں دے دے، مصرعے سدّ بلائی ۔
روندی نوں وچ درد وچھوڑے، دتی آن دکھائی ۔
قیمت تار خریدیا تینوں، مقصد پاون کارن ۔
دل تھیں درد وچھوڑے والا، داغ گواون کارن ۔
..........................................................
وصل کریں توں فرحت پاویں، اس دا جی پرچاویں ۔
تے اوہ رہے کنیز مدامی، تونہیں راج کماویں ۔
......................................................
ہتھوں گئی جوانی یوسف، نہیں کسے مڑ ملدی ۔
کر لے خوشی مزے دا ویلا، حسرت رہے ن دل دی ۔
.......................................................
دیکھ اوہدا دکھ میریاں اکھیں، روندیاں زارو زاری ۔
دسّ ارادہ تیرا کیونکر، فرزندا میں واری ۔
ایہہ گلّ سن کے بولیا یوسف، چھوڑ بڈھی گلّ ساری ۔
ایہہ گلاں بیوزن تمامی، تے توں عقلوں ہاری ۔
........................................................
یوسف کہے ازیزے مینوں، کر فرزند رکھایا ۔
گھر دے وچ امین بنایا، میرا قدر ودھایا ۔
گھر اس دے وچ کراں خیانت، میرا کیڈک پایا ۔
ایہہ گلّ مینوں بھاوے ناہیں، خوف دلے وچ آیا ۔
دائی کہے عزیز ن دیکھے، توں جس تھیں غم کھاویں ۔
خلوت حاضر رہے زلیخا، کیوں ن کرم کماویں ۔
...........................................................
میں ایہہ کار ن کرسی کوئی، پوو خیال ن میرے ۔
درد نواں میں جھلّ ن سکدا، اگے درد بہتیرے ۔
بد اسلاں دی بد کرداری، کویں اسیلوں آوے ۔
پھیر بڈھی مڑ بولن لگی، یوسف جھڑک ہٹاوے ۔
.....................................................
بڈھی مڑی زلیخا تائیں، اگّ بلی وچ سینے ۔
ملن مراد نصیب ن میرے، آوے وچ یکینے ۔
روندی آپ گئی ولّ یوسف، رو رو عرض سنائی ۔
میں یوسف وچ تیریاں درداں، بہت مصیبت پائی ۔
......................................................
نیند حرام اکھیں وچ میری، درد فراکوں تیرے ۔
عشقَ تیرے تھیں نیندر دسدی، خار اکھیں وچ میرے ۔
میں بےحال کنیز بیچاری، رہم میرے پور کھاؤ ۔
میں بیچاری کرمیں ہاری، میں پور رہم کماؤ ۔
......................................................
سن کے اس دی گریازاری، تاں یوسف فرماوے ۔
دس میں کار کراں کجھ جس وچ، میرا وقت وہاوے ۔
.........................................................
توں مینوں ایہہ خادم دتے، ہر ہر خدمت والے ۔
ہن کو منصب رہا ن خالی، ہرگز باجھ وسالے ۔
سو ایہہ منصب ہوراں تائیں، خاص حرام مدامی ۔
ایہو کارگزاری تیں ہک، کر لے ادا غلامی ۔
جے توں خدمت میری چاہیں، ایہو خدمت میری ۔
جاں توں ایہو خدمت کرسیں، رہساں باندی تیری ۔
ایہہ گلّ سن فرماوے یوسف، جے میں بہت پیارا ۔
تاں کیوں میرے کہے موافک، ن ورتیں ورتارا ۔
میں راضی وچ کار تساڈی، کرساں کارگزاری ۔
میرا کہیا منّ زلیخا، جے تیں سچی یاری ۔
گھر وچ بیٹھن تھیں میں نہ-خوش، کیوں ناراض کراویں ۔
گھروں کنار رہاں میں راضی، کیوں ن رہم کماویں ۔
........................................................
آہا باغ زلیخا والا، سیر کرے وچ جس دے ۔
اتھے گھلاں کر مالی اس نوں، ایہہ گزری دل اسدے ۔

(موافک=مطابق،انوسار، گوہر=موتی، امین=
راکھا، خیانت=بے ایمانی، خلوت=اکلاپے وچّ)

19. زلیخا دے باغ وچ

باغ عجب واہ ثانی جسدا، ہوگ ن کسے کوٹے ۔
ہرے بھرے وچّ جوش جوانی، اس وچ نازک بوٹے ۔
ریہان عطر کھلار چڑھایا، پنکھیاں وچ دماغے ۔
تارے کھوہل اگھاڑ وکھائی، چمبیلی وچ باغے ۔
صبح ہندی نوں نازک غنچے، ہسّ ہسّ گلاں کردے ۔
لارے لا سٹاون بلبل، شوق طلب دی کردے ۔
.......................................................
دونہ حوضاں دے تخت وچالے، کر زینت رکھوایا ۔
اس گلشن دا مالی کرکے، اوہ گل رخ پہنچایا ۔
........................................................
کہے زلیخا پاس کنیزاں، سو سو کر تاکیداں ۔
یوسف دی وچ تابیا ہو کے، بنیاں رہیو مریداں ۔
زہر دیوے لے کھائیؤ ہتھیں، عذر ن مول لیائیؤ ۔
میں انعام دیاں زر زیور، تے تسیں راز چھپائیؤ ۔
یوسف جس نوں رغبت کرکے، خلوت طرف بلاوے ۔
اوہا اول میرے تائیں، آن پتہ دسّ جاوے ۔
میں اس نوں آزاد کریساں، خوشیوں عمر وہاوے ۔
ایس نصیحت میری اتے، جیہڑی عمل کماوے ۔
....................................................
رات ہو آئی جاں باغے وچ، باندیاں شوق سوائے ۔
دیکھ لواں اج کسنوں یوسف، لطفَ کرے گل لائے ۔
اک وکھا پلمدیاں زلفاں، دو ترفیں رخسارے ۔
عرض کرے میں سبھ تھیں سوہنی، کر لے وصل پیارے ۔
........................................................
اک کہے شمشاد کداں دی، نام میرو سلطانی ۔
میں وانگوں وچ دیس مصر دے، کس تے بھری جوانی ۔
ایویں ہر اک خوبی اپنی، ظاہر آکھ سناوے ۔
پر یوسف ول اوہناں کلاماں، ذرا دھیان ن جاوے ۔
اک توحید خدا دا رستہ، چاہے ایہناں سکھاواں ۔
ایہہ بت پوجن ترک کریہن، سدھا راہ دکھاواں ۔
یوسف نے فرمایا اوہناں، نقطہ راز ایمانوں ۔
اثر گیا کر وچ دلاں دے، رہیاں دنگ ایمانوں ۔
توڑے بتّ ایمان لیائیاں، واحد ربّ پچھاتا ۔
راہ شرع دا روشن نوروں، صدق یکینوں جاتا ۔
.........................................................
کہے زلیخا دائی اگے، کیا کراں دسّ مائی ۔
یوسف وسلوں نسیا جاندا، رہیا علاج ن کائی ۔
واہاں لائیاں کم ن آئیاں، ڈٹھیاں بے پرواہیاں ۔
تیں جہیاں سکھدائیاں داعیاں، جگ جگ جیون مائیاں ۔
...........................................................
کیا کراں کجھ پیش ن جاوے، میں کر تھکی زاری ۔
توں غمخوار پرانی میری، واہ لگے کر کاری ۔
کر حیلہ اک واری یوسف، میں ول کرے نظارہ ۔
نین کرے ول میریاں اکھیں، شوق گھتے چمکارا ۔

(کوٹے=نقرے، ریہان=نازبو، غنچے=کلیاں، گل رخ=
پھلاں دے چہرے والا، عذر=بہانہ، رغبت=پیار،
کھچّ، خلوت=اکلّ، توحید=ربّ اک ہے، واحد=
اکو)

دائی دی نویں ویونت

سن دائی بھر ٹھنڈھیاں آہیں، سوچ وچاریں دھائی ۔
سائت بعد چکے سر، کہندی اج مسلاہت آئی ۔
.............................................................
زر چاہیئے پر کئی خزانے، دولت دے امباروں ۔
میں اک کراں تیار عمارت، زینت ودھ شماروں ۔
یوسف دی تے تیری ہر جا، مورت وچ لکھاواں ۔
ذوق خوشی دی حالت ظاہر، اس وچ نقش کراواں ۔
تیرا اسدے نال خوشی تھیں، وصل کرایا ہویا ۔
وچ کنار پیاروں تینوں، پکڑ دبایا ہویا ۔
...........................................................
اس کونے وچ یوسف تائیں، پھڑ باہوں لے جائیں ۔
عشقَ-پرشتاں دا بت خانا، اسنوں جا دکھلائیں ۔
جے ہن تیں ول نظر ن کردا، ات ول کرے نگاہاں ۔
دیکھ اوہدے دل جوش اٹھیسی، وصل ملے دلخواہاں ۔
..........................................................
پکڑے پیر زلیخا اسدے، کہندی شابش مائی ۔
ایہہ تدبیر جو کھوج نکالی، خوب ٹکانے لائی ۔

(مسلاہت=تجویز، کنار=بغل، عشقَ-پرشتاں=
پریم-پجاری، دلخواہاں=من مرضی دا،شابش=واہوا)

20. سچتر محلّ دا پرسنگ
محلّ دی تعریف وچ

کہے زلیخا پاس ازیزے، اک دن لطفَ پیاروں ۔
ازن کریں بنواواں خانا، زینت ودھ شماروں ۔
کہے عزیز حوالے تیرے، دولت مال خزانے ۔
میتھیں ازن اہا ہی تینوں، جویں چاہیں کر خانے ۔
تے مئمار عزیز پہنچائے، فن جنہاں فرہادی ۔
میناکار فلک دے طاقی، نقش بھنن استادی ۔
حکمے نال زلیخا سندے، دھریاں آن بنائیں ۔
برفوں ودھ سفید رخاموں، دیواراں ہر جائیں ۔
مرمر سنگ صفائی اندر، وانگ صبح دس آیا ۔
کوٹھے ستّ اگے تے پچھے، اک تھیں اک سوایا ۔
.........................................................
ستواں کوٹھا سبھ تھیں سوہنا، بہت کشادہ بنایا ۔
چار ستون عقیق زمرد، مرمر سنگ لگایا ۔
...........................................................
چھت کندھیں وچّ فرش لگائیاں، تصویراں پور کرکے ۔
نال زلیخا یوسف بیٹھا، شوق کلاوے بھر کے ۔
کتے خوشی تھیں ستا ہویا، جانو تے سر دھر کے ۔
ہور کتے کی کہاں کویہا، شعر بھلے ڈر ڈر کے ۔
..........................................................
اس کوٹھے وچ وڑن ن دیوے، ہرگز ہوراں تائیں ۔
راکھیاں رہن کنیزاں در تے، دن تے رات اتھائیں ۔
آپ زلیخا جس بت تائیں، سجدہ نت گزارے ۔
اس تھیں طلب مراداں کردی، اس نوں ربّ پکارے ۔
اوہ بھی اوسے کوٹھے اندر، پوجن نوں رکھوایا ۔
اس تھیں نت منگے رو مقصد، تے کجھ اجے ن پایا ۔

(ازن=اجازت، مئمار=راج مستری، بنائیں=
بناداں، رخاموں=سفید پتھر،مرمر، کشادہ=کھلھا،
عقیق=لال رنگ دا پتھر، جانو=گوڈا)

زلیخا دی ملن-بدھن

کرکے ہار-شنگار زلیخا اس کوٹھے وچ آئی ۔
آرسیؤں رخ دیکھ پکارے، کیا ہے حسن صفائی ۔
اج امید جداہیں ہی یوسف، میں ول کرے نظارہ ۔
ہوگ فرشتہ جے لکھ واری، عاشق رہے بیچارا ۔
........................................................
جاں سامان تیاری ہوئی، دائی سدّ بلائی ۔
ہن مائی اک یوسف باجھوں، ہر شے اگے آئی ۔
.........................................................
آئی دائی لبھّ لیائی، آن وڑی دربارے ۔
اگے در وچ کھڑی زلیخا، دل وچ کرے اشارے ۔

یوسف اگے زلیخا دیاں منتاں

تد نوں دور تھیں جلوا نوری، چمکیا یوسف سندا ۔
پکڑ ہتھوں تس کہے زلیخا، توں کیا نوری بندہ ۔
.........................................................
کر دلدار کلام اویہی، اندر واڑ لیائی ۔
در پہلے وڑ جندرا جڑیا، رو رو عرض سنائی ۔
میں یوسف وچ خابیں لٹی، پردیساں وچ سٹی ۔
جھلے قہر قضیے ہزروں، اجے ن غم تھیں چھٹی ۔
........................................................
سر نیویں فرماوے یوسف، وقت سنبھال زلیخا ۔
دیہہ در کھولھ سدھاواں باہر، ن کر خوار زلیخا ۔
.........................................................
یوسف کہے اکھیں جل جاون، تیں ول کراں نظارہ ۔
چھوڑ مینوں میں باہر جاواں، ن کر حالَ آوارہ ۔
.......................................................
آن وڑی وچ ستویں کوٹھے، جس وچ کارے بھارے ۔
دھریا قدم جداں وچ خانے، محکم کفل گزارے ۔
بند کیتے دروازے ستے، عرض کیتی رو ہالوں ۔
کر چھیتی ہن حضرت یوسف، ن کر دیر وسالوں ۔
.......................................................
کہے زلیخا یوسف تائیں، واہ صورتَ نورانی ۔
یوسف کہے جویں ربّ بھانی، اک دن ہوسی فانی ۔
کہے زلیخا چہرہ تیرا، سورج روشن جیوں کر ۔
یوسف کہے قیامت دے دن، ویکھاں ہوسی کیوں کر ۔
کہے زلیخا یوسف تیرے، وال عجب ایہہ کالے ۔
یوسف کہے ایہناں اوڑک، خاک قبر دی گالے ۔
......................................................
کہے زلیخا شکل تیری نے، عقل لٹی سبھ میری ۔
یوسف کہے ہوس نے اوویں، عقل گوائی تیری ۔
کہے زلیخا روپ تیرے تھیں، نور چھڈے چمکارے ۔
یوسف کہے اجیہے کتنے، ویکھ فلک دے تارے ۔
...................................................
کہے زلیخا وصل میرے تھیں، کون تینوں کھلہارے ۔
یوسف کہے خدا دی ہیبت، جوش دلے وچ مارے ۔
کہے زلیخا کر لے خوشیاں، خوشیاں دے دن چارے ۔
یوسف کہے کہاں کی آخر، اﷲ دے دربارے ۔
......................................................
کہے زلیخا میں ہاں بندی، توں ہیں سلطان ہمارا ۔
یوسف کہے خدا دے بندے، توں میں تے جگّ سارا ۔
کہے زلیخا تیریاں زلفاں، ول ول کے دل پھسیاں ۔
یوسف کہے ولو ول جاون، جان قبر وچ دھسیاں ۔
............................................................
کہے زلیخا سبھ تھیں مشکل، عشقَ تیرے دیاں واٹاں ۔
یوسف کہے جو اس تھیں مشکل، بھکھن جہنم لاٹاں۔
کہے زلیخا سلے مینوں، عشقَ تیرے دا سیلا ۔
یوسف کہے جو اس تھیں ڈاڈھا، جان-کندن دا ویلا ۔
..............................................................
تینوں خوف کدھا کہو یوسف، عرض منے کیوں ناہیں ۔
یوسف نے فرمایا اسنوں، کر کر غم دیاں آہیں ۔
اک عزیز ولوں شرماواں، تے اسدے اہسانوں ۔
اس دا خوف میرے دل بھارا، مت مارے سن جانوں ۔
وڈا خوف خدا دا مینوں، جو ویکھے ہر ویلے ۔
تس عذابِ ن میں وچ طاقت، جگر وگا ن سیلے ۔
کہے زلیخا یوسف پیارے، خوف عزیز ن کائی ۔
ن ڈر اس تھیں اس دا چارہ، میں سر فرض ہویا ای ۔
اس نوں وچ طعام شتابی، زہر دیاں وچ پردے ۔
اس دی خبر ن پاوے کوئی، مار دباں وچ گھر دے ۔
تے توں آکھیں اﷲ میرا، رہم کرم اس بھارا ۔
بندیاں خطا قصور گناہاں، فضلوں بخشنہارا ۔
گھر میرے وچ بہت خزانے، باجھ حماب شمارے ۔
تیرے اک گناہ دے بدلے، کراں تصدق سارے ۔
......................................................
جے اج ماریں پردے اندر، حشر کھلھن جاں نامے ۔
راز دلاں دے ہون ہویدا، دوزخ ملن مقامِ ۔
......................................................
بندہ تے ایمال بندے دے، ایہہ سبھ خلق الٰہی ۔
فضل غضب سبھ اس دی طرفوں، نیکی تے گمراہی ۔
عرض کراں میں پاک جنابوں، نورِ-ہدایت منگاں ۔
اس دنیاں دی لاٹ غضب دی، مت جل مرن پتنگاں ۔
توں آکھیں میں بدل گناہاں، دیواں مال خزانے ۔
دولت مال سبھی ہے اسدا، ہر شے وچ زمانے ۔
تے اوہ رشوت لوے ن مولے، ہازت اوس ن کائی ۔
حالَ دلے دا مالم اسنوں، بریائیاں بھلیائی ۔
...........................................................
آہی تیز کٹار زلیخا، ات رکھی سی اگے ۔
یوسف اگے مار مریساں، جے اج واہ ن لگے ۔
....................................................
ہتھ وگا چلائی گل وچّ، یوسف روک ہٹائی ۔
پکڑ لئی وچ ادھی راہے، دھرت کٹار سٹائی ۔
........................................................
آ شیطان دھننانا کیتا، دھریا ہتھ ازارے ۔
وقت قہاری دوہاں دلاں تھیں، آیا قصد ہلارے ۔
قصد زلیخا یوسف دے ول، تن اسدے تن لاواں ۔
تے یوسف دا قصد ایہائی، جیوں کیوں روک ہٹاواں ۔
ات ہدایت جے ن ہوندی، اﷲ دے درباروں ۔
کیا کہاں ہو جاندا کائی، قہر غضب دی کاروں ۔

(ہیبت=ڈر، تصدق=قربان، ازارے=نالے اتے)

ربی ہدایت دا پہنچنا

حکم کرے ربّ جبرائیلا، خالص بندہ میرا ۔
ویلا اج اوہدے تے آیا، پائیوسُ آفت گھیرا ۔
حکم میرا ہے روک شتابی، مت لگزش کھا جاوے ۔
نور وبوت دی رشنائی، مت گھت بدی بجھاوے ۔
......................................................
خود جبرائیل ن نظریں آیا، تے کف-دست دکھائی ۔
رب دلاں دیاں گلاں جانے، اس پر رقم ایہائی ۔
یوسف اجے اتھائیں اوویں، پھیر تلی دس آئی ۔
تستے لکھیا دو جتھ کٹھے، تیجا ربّ ایہا ای ۔
..........................................................
بھی تاثیر اجے کجھ تھوڑھی، گیبوں پیا پکارا ۔
اے صدیق پیارے میرے، صدق چلے اٹھ سارا ۔
کرسیں برا نبیاں وچوں، نام کٹایا جاسی ۔
تے کر یاد قیامت ویلا، مشکل ملے خلاصی ۔
.......................................................
باز کہن جبرائیل ہو صورتَ، آیا مثل یاکوبوں ۔
یوسف تائیں نظریں آیا، ہو صورتَ محبوبوں ۔
.....................................................
کر کجھ شرم میرے فرزندا، شرف نبوت بھاری ۔
ایہہ کیا وقت تیرے سر آیا، منگ پناہ لکھ واری ۔
......................................................
بازے کہن اک یوسف تائیں، نظر جناور آیا ۔
اے یوسف چھٹ چلی نبوت، اسنے آکھ سنایا ۔
باز کہن اس کہا زلیخا، انت تیرے ہتھ آوے ۔
پر کر صبر اجے دن کائی، داغ متاں لگّ جاوے ۔
باز کہن جبرائیل مکرب، جو کوٹھے وچ وڑیا ۔
یوسف دے ہتھ پشتے لائیوسُ، سہوت نطفہ جھڑیا ۔
باز کہن اک حور آئی سی، حضرت یوسف تائیں ۔
یوسف اس ول مائل ہویا، پچھے حالَ تداہیں ۔
کون کوئی تے کسدی عورت، تے آئیؤں کس تھاؤں ۔
حور کہے میں اسدی باندی، جو اج بچے زناؤں ۔
تے اک ہور روایت غالب، آکھ سناواں ساری ۔
جاں یوسف دی طرف زلیخا، نظر پئی اک واری ۔
طلب زلیخا وصل شتابی، یوسف طلب بہانے ۔
بت چھپایا نظریں آیا، اک گوشے وچ خانے ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، پردیوں پار کیائی ۔
کہے زلیخا گلیں باتیں، توں کیوں دیر لگائی ۔
پردیوں پار ایہی ربّ میرا، میں پوجاں جس تائیں ۔
پردہ پایا مت اوہ دیکھے، تیرا عمل اتھائیں ۔
آہ بھری سن رویا یوسف، سنگوں-سنگوں تسائیں ۔
دانا بینا تھیں میں غافل، شرم میرے وچ ناہیں ۔
.......................................................
آ یوسف جا در تھیں نیڑے، قصد نسن ولّ پھڑیا ۔
کرے اشارے انگل سیتی، کفل کنڈا لہ جھڑیا ۔
..........................................................
آن ملی دروازے ستویں، کڑتا پکڑ لئیا سو ۔
پکڑ پلہ ول اندر کھچے، یوسف دوڑ گیا سو ۔
پاٹ پلہ پیراہن نالوں، ہتھ اسدے وچ رہیا ۔
جھڑی تڑاک زمیں پور روندی، میرا حالَ کویہا ۔

(لگزش=تلکنا، کف-دست=ہتھیلی، شرف=
بزرگی، مکرب=فرشتہ،پشتے=پٹھّ، سہوت=
کام-واشنا، نطفہ=ویرج، مائل=کھچیا گیا،
زناؤں=زناکاری،وبھچار، گوشے=کھونجے، سنگوں-سنگوں=
پتھر توں سنگ، دانا بینا=جانن ویکھن والا،
پیراہن=کڑتا،لباس)

عزیز دا موقعے تے پہنچنا

چھٹّ زلیخا تھیں جاں یوسف، دروازے ولّ آیا ۔
در وچ پئی زلیخا روندی، حسرت جگر تپایا ۔
تداں عزیز دوہاں نوں ملیا، ڈٹھی سر-گردانی ۔
وچ غضب دے جوش زلیخا، کردی شور زبانی ۔
کیا سزا عزیزا اسے دی، تیں گھر جو بد چاہے ۔
باجھوں قید یا مار عذابوں، ن کچھ بھلا صلاحے ۔
سمجھ عزیز غضب وچ آیا، یوسف نوں فرمایا ۔
ایہہ کی یوسف توں اہسانوں، بدلہ کر دکھلایا ۔
.............................................................
کہے زلیخا جاں اس میں تے، ظلموں ہتھ چلایا ۔
میں پیراہن پاڑیا اسدا، ویکھ نشان لگایا ۔

دودھ چنگھدے بچے دی گواہی

یوسف بول عزیز پکارے، توں ہیں ڈھو گواہاں ۔
یا وچ آبِ-تیغ دھواواں، دفتر بھرے گناہاں ۔
اک عورت اتھ کھویش زلیخا، کھڑی کرابت والی ۔
گود اوہدی اک بال اننجانا، عمر جدھی دن چالھی ۔
یوسف کرے اشارت اس تھیں، پچھو آپ گواہی ۔
ایہا لڑکا سچ نتارے، ہووس حکم الٰہی ۔
سن ہو رہیا عزیز تئجب، کی یوسف فرمایا ۔
ایہہ تفلک کی بھرے شہادت، بولن ولّ ن آیا ۔
دیکھ لواں ازماواں تیری، ایڈ کرامت بھاری ۔
اے لڑکے کہُ حالَ حقیقت، جو تیں مالم ساری ۔
اچاچیت پکاریا لڑکے، ن میں چغلی کردا ۔
مشرک چغل ن بخشے جاون، میں چغلی تھیں ڈردا ۔
پر ول دساں دیکھ وچاروں، ظلم کدھا دل لوٹا ۔
جے پیراہن اگوں پھٹیا، تاں ہے یوسف جھوٹھا ۔
کڑتیوں پکڑیا ہوگ زلیخا، جاں اس سختی چائی ۔
سچی ہوگ زلیخا جسنے، پکڑ نشانی لائی ۔
جے پیراہن پچھوں پھٹیا، جھوٹھی ہوگ زلیخا ۔
یوسف سچا تے ایہہ فتنہ، بھارا ہوگ زلیخا ۔
یوسف نسّ گیا جے ہوسی، اس تھیں پکڑ کنارا ۔
مگر پئی پھڑ پچھوں جامہ، کیتا ہووسُ پارا ۔
ڈھونڈ کیتی پیراہن ڈٹھوسُ، پچھوں پھٹیا ہویا ۔
ویکھ عزیز زلیخا دے ولّ، کرکے قہر کھلویا ۔
ایہہ ہے تیرا مکر زلیخا، مکر تساڈے بھارے ۔
کاریہاریاں دے اپرادھوں، مشکل ہون چھٹکارے ۔
.....................................................
یوسف تائیں کہیا ازیزے، اے فرزند پیارے ۔
جان دیو اس بدی چھپاؤ، عیب ڈھکو اس سارے ۔
کہے زلیخا نوں کر طوبیٰ، توں ایہہ بدی کمائی ۔
اپنا آپ نگاہ رکھ اگے، ن ہووے بریائی ۔

(آبِ-تیغ=تلوار دی دھار، کھویش=اپنی،
کرابت=نیڑتا، تفلک=بچہ، مشرک=ربّ دا
کوئی ہور شریک منن والا، فتنہ=پواڑا، پارا=
ٹوٹے)

21. یوسف تے مصر دیاں رناں
رناں دی چمیگوئی

جاں اوہ حالَ زلیخا والا، راز کھلھا وچ لوکاں ۔
کرن زناں گھر بیٹھیاں زخمی، لا طعنے دیاں نوکاں ۔
کہن زلیخا عقل ہیاؤں، لاون عشقَ ن جانے ۔
عشقَ غلام چھڈی کر گھائل، ہوش ن رہی ٹکانے ۔
شرم ن کردی نال غلاماں، عشقَ کریندی بازی ۔
خدمتگاراں نوں گل لاوے، کرکے عجز نیازی ۔
..........................................................
بن باندی رو عرض سناندی، غرق نہیں کیوں جاندی ۔
گھردا بردا داد ن بھردا، اجے نہیں شرماندی ۔
دیکھو نی ایہہ جنی جنہاں نے، تنھاں دی لاج گواندی ۔
ڈبے نی ایہہ جنہاں سہیڑی، جگر تنھاں دا کھاندی ۔
.........................................................
دیکھو نی اس ہور ن سوہنا، کدھرے نظریں آیا ۔
کر فرزند غلام وہاجیا، اوہا یار بنایا ۔

چمیگوئیاں سنبندھی زلیخا دا پرتکرم

ایہہ خبراں وچّ کنّ زلیخا، جاں پئیاں دل جلیا ۔
صبر رہی کر اندر جردی، لاٹ چھٹی دل بلیا ۔
...............................................................
یار میرا اوہ دولت میری، میرا نور خزانہ ۔
جسدی شمع رخوں جل جاوے، خلق جویں پروانہ ۔
دکھلاواں اک وار اوہناں نوں، دیکھ لواں ازماواں ۔
عشقوں رہن تڑپھدیاں ظالم، پھیر ن دید کراواں ۔
...........................................................
لؤ پیاریاں کھانیؤں نی ہن، رووو بیٹھ نصیباں ۔
ویکھ تجلا برق حسن دا، میریاں بنو رقیباں ۔

(خلق=لوک، تجلا=چمک، برق=بجلی،
رقیباں=شریکنیاں)

زلیخا دی بدھ

ایہہ گلّ سوچ کنیزاں گھلے، طرف گھراں عمراواں ۔
ساریاں بیویاں سدّ بلائیاں، نونہہ دھیاں سن ماواں ۔
سبھناں نوں پیغام گھلے، میں اجزوں عرض سناواں ۔
اج ضیافت میں گھر آئیؤ، میں بلہاری جاواں ۔
زناں مصر دیاں منّ ضیافت، سبھے حاضر آئیاں ۔
ملیاں آن زلیخا تائیں، آوندیاں گل لائیاں ۔
.............................................................
جے میں ویکھ جمال-پھروزاں، جان دکھاں وچ پائی ۔
ایہہ اج وچ جلال حسن دے، جل بل رہن ن کائی ۔

(جمال-پھروزاں=دگ دگ کردا حسن)

یوسف نوں ویکھکے عورتاں نے اپنے ہتھ کٹّ لینے

آئیاں زناں مصر دیاں سبھے، حرمت نال بیٹھائیاں ۔
باندیاں خدمتگار زلیخا، خدمت وچ جھکائیاں ۔
شربت بھرے ہتھاں وچّ کوجے، پھرن اوہناں وچکارے ۔
تے ایہہ بیٹھیاں بنھ قطاراں، پکھے لین ہلارے ۔
.......................................................
چوری چوری اک دوجے نوں، گجھیاں رمزاں مارے ۔
ویکھو نی تے جھات گھتو نی، گوشیاں دے ول سارے ۔
کتھے ہے بے صبر کھڑی دے، دل دا موہن ہارا ۔
اس نوں لٹ کتھے لک بیٹھا، اسدا رہزن بھارا ۔
....................................................
زناں تواموں فارغ ہوئیاں، خوشی کرن لکھ واری ۔
ہر ہتھ دھرے ترنج زلیخا، تے اک تیز کٹاری ۔
کھاون کٹّ اجازت دتی، بھی اک عرض سنائی ۔
حکم ہووے کنانی بندہ، دیوے آن دکھائی ۔
......................................................
زناں مصر دیاں نظریں آیا، جلوا یوسف سندا ۔
مجلس دے وچّ پیا پکارا، ایہہ کنانی بندہ ۔
بجلیاں جھڑ اکھیں پئیاں، ایہہ دہشت وچ آئیاں ۔
ویکھ گئیاں وچ غش دے غوطے، بے خود ہوش لٹائیاں ۔
...........................................................
وچ حیرانی تے بے ہوشی، یاد ترنجاں آئیاں ۔
انگلیاں تے تلیاں اندر چھریاں چا وگائیاں ۔
ہتھوں فرق ترنج ن جاپے، درد ن مالم کائی ۔
وڈھّ ہتھاں اوہ ٹنڈیاں ہوئیاں، تے اجے ہوش ن آئی ۔
.........................................................
کرے زلیخا گمّ گئیاں دے، سر تے کھڑی پکارا ۔
جسدے تساں الامبھے میں سر، ایہہ اہا چمکارا ۔
........................................................
کون تساں وچ بڑی دلاور، صبر سمھالن والی ۔
سیس اٹھاوے صبر دکھاوے، رکھے سرت سمھالی ۔
........................................................
اٹھو نی کجھ ہوش سمھالو، بولو سخن زبانوں ۔
اگّ بجھائے دلوں زلیخا، چھڈے تیر کمانو ۔
باجھ حواس پئیاں اوہ سبھے، بے خود جان جہانوں ۔
تے اوہ کائی خبر ن رکھن، دنیاں دین ایمانوں ۔

(حرمت=عزت، رہزن=ڈاکو، ترنج=مالٹا)

حسن دی کڑکٹ

دے چمکارا اندر وڑیا، یوسف پاک پیارا ۔
بازیاں ہوش پئی مڑ اوڑک، داغ رہا دل بھارا ۔
..........................................................
کجھ جنگل وچ واسا کرکے، عمر گئیاں کر پوری ۔
کجھ گلیاں وچ بھوندیاں پھردیاں، ٹٹی صبر صبوری ۔
..............................................................
جنہاں زناں نے نال زبانے، طعنے بولیاں لائیاں ۔
اونھی زبانی اسدیاں بہ بہ، پاس کرن وڈیائیاں ۔
.................................................................
رل مل کہن زلیخا تائیں، یوسف نوں سمجھائیے ۔
جیوں کیوں تیری آس پچائیے، کرکے نرم ملائیے ۔
.................................................................
یوسف پاس گئیاں کر عادت، جھلّ گئیاں دیداروں ۔
تے یوسف بے زار اوہناں تھیں، رنج اوہناں دی کاروں ۔
........................................................
اسیں سفارش کرنے آئیاں، موڑ ن دھکیں پچھاہاں ۔
وچ فراقَ زلیخا مردی، آئی نظر اساہاں ۔
........................................................
اسدی کرن سفارش آئیاں، تیری طرف تداہاں ۔
تے اسیں آپ وصل دیاں خواہاں، جے سچ طلب اساہاں ۔
تدھ زلیخا بھاوے ناہیں، تے اسیں حاضر سبھے ۔
خوشی کرو ن ڈرو پیارے، مڑ ایہہ عمر ن لبھے ۔
.........................................................
ایہہ نت کردیاں رہیاں ایویں، سخن بے ہودہ سارے ۔
سن یوسف چپّ غم وچّ رہندا، کدے ن نظر الھارے ۔
.............................................................
تاں اوہ زناں زلیخا اگے، توڑ امیداں آئیاں ۔
کہن علاج ن اسدا کائی، باجھوں قید ایزائیاں ۔
............................................................
جاں پیراں وچّ بیڑیاں پئیاں، وچ ہتھاں ہتھکڑیاں ۔
تاں ایہہ تیری تابء ہوسی، توڑ گواسی اڑیاں ۔
ایہہ تدبیر زلیخا تائیں، دل لگی سن ساری ۔
یوسف دی ہن کرنے لگی، زنداں طرف تیاری ۔

(تابء=ادھین،وس، زنداں=قید خانا)

22. یوسف قید وچ
عزیز پاسوں قید دا حکم لینا

کہے زلیخا پاس ازیزے، اک دن کر کر زاری ۔
اس عبرانی بندے ولوں، میں سر سخت خواری ۔
بدنامی سر میرے آئی، طعنے کرن نسائیں ۔
کنانی دے عشقے روندی، کہندیاں میرے تائیں ۔
........................................................
ایڈ الاہمے کیوں کر جھلاں، خطا ہوئی اک واری ۔
میں بیچاری طعنیاں ماری، جھلّ ن سکاں خواری ۔
باجھوں قید علاج ن دسے، حکموں قید کرساں ۔
جرم گناہ جو میتھیں ہویا، چا اوہدے سر دھرساں ۔
..........................................................
کہے عزیز میرے دل ایویں، گزری کتنی واری ۔
پر میں اسنوں قید ن کیتا، تیری خاترداری ۔
میں ہن حکم دتا ہتھ تیرے، جویں چاہیں کر پیاری ۔
مہر لگا لکھ دتوسُ کاغذ، یوسف دی مختاری ۔

(نسائیں=عورتاں)

یوسف نوں قید دا ڈراوا دینا

گیا عزیز زلیخا خوش ہو، یوسف ول سدھائی ۔
ایہہ اسنوں تحریر سنائی، تے رو عرض سنائی ۔
لے یوسف توں قیدی ہونا، میں دکھ تیرے رونا ۔
میں تیتھیں توں میتھیں دکھیا، دوہاں ہنجھو رخ دھونا ۔
......................................................
وصل منگاں تے عذر ن کرسیں، خوش ورتیں ورتارا ۔
تاں تینوں میں قید ن کرساں، منّ ملے چھٹکارا ۔
......................................................
اس دردوں میں قید چنگیری، یوسف نے فرمایا ۔
جھگڑیاں وچ تساڈیاں آخر، ہن میں آجز آیا ۔
تسیں سبھے رل گردے ہوئیاں، میں بھارا دکھ پایا ۔
کڈھ دکھوں کر قیدی مینوں، صاف جواب سنایا ۔

یوسف دا بندی خانے پہنچنا

یوسف دے حق صادر ہویا، حکموں بندی خانا ۔
کر اسوار مصر دیاں گلیاں، اندر کرن روانہ ۔
نال منادی کرے ڈھنڈورا، دیکھو بندے تائیں ۔
صاحب تھیں بے ادبی کیتی، لگیاں ملن سزائیں ۔
...........................................................
سن سن شور پیا وچ گلیاں، مصری کرن پکاراں ۔
بسّ منادی بول ن ظالم، جھوٹھیاں کرو ن واراں ۔
........................................................
صاحب-زنداں سونپیا یوسف، پایا بندیخانے ۔
قیدیاں دے دل خوشیاں ہوئیاں، صبر گھلے پروانے ۔
.........................................................
بندیواناں صورتَ ڈٹھی، گئیاں دور بلائیں ۔
اج خلاصی اساں اداسی، بند پسند اساہیں ۔
......................................................
بندیوان رہے ہو بردے، حضرت یوسف اگے ۔
تے شہری آ کرن زیارت، رہن زنداں ول وگے ۔

سفنیاں دی تعبیر دسّ کے قیدیاں نوں خوش کرنا

یوسف تائیں اﷲ صاحب، علم دتا تابیروں ۔
مشکل حلّ کرے سن خواباں، توڑے غم تقریروں ۔
.......................................................
تے ایہہ خبر مصر وچ سارے، سنی تمام لوکائی ۔
خواباں دیاں تعبیراں پچھن، خلق زنداں وچ آئی ۔
سن تعبیراں جاوے خلقت، سچ ہووے آشکارا ۔
جھکیا شہر زنداں ول سارا، علم ڈٹھا ایہہ بھارا ۔
..........................................................
تاش-طعام لباس ہزاراں، شہروں لوک لیاون ۔
یوسف اگے سیس نواون، عجز کریندے جاون ۔
ایہہ طعام پشاکاں یوسف، دیوے قیدیاں تائیں ۔
ہن قیدی سرداراں وانگوں، خوشیاں کرن اتھائیں ۔
......................................................
ایویں بندیخانے اندر، یوسف وقت گزارے ۔
شہری قیدی حاکم زنداں، کرن محبت سارے ۔

23. زلیخا دا جھورا تے قیدخانے وچ ملاقات

بندیخانے یار زلیخا، ہتھیں تور وگایا ۔
غش کھا جھڑی زمیں تے جا اوہ، ہن گھر نظر ن آیا ۔
....................................................
جے اک وصل ن ملدا مینوں، خوش رہندی دیداروں ۔
ہن دیدار ن نظریں آوے، گزری آں صبر قراروں ۔
یار ہتھوں چھڈّ آپ وگتی، میں نہ-شکری بھلی ۔
بے عقلی دی قہر اندھیری، سر میرے تے جھلی ۔
.......................................................
طرفے حاکم زنداں والے، کر پیغام پہنچائے ۔
میرا بندیوان پیارا، مت کوئی دہشت کھائے ۔
......................................................
تے خود گھر وچ ہردم روندی، صبر گیا اٹھ سارا ۔
غشی پوے تے ہوش کدائیں، دم دم حالَ آوارہ ۔

دائی دا دلاسہ دینا

دائی نے چا متّ سکھائی، ن کر ایڈ کوشالے ۔
عشقَ پوے سر سختی جھلے، چاہیئے صبر سمھالے ۔
عاشق نوں سو درد زلیخا، گزرے نال صبوری ۔
صبر کرے سو مطلب پاوے، آس رہے دل پوری ۔
......................................................
عشقَ صبر وچ ویر پرانا، مڈھوں بغض لڑائی ۔
عشقَ جتھے اتھے صبر وچارا، دخل ن رکھدا کائی ۔
عشقَ ستمگر تیغ فولادی، صبر ثمن دی ڈالی ۔
انت کداں تک اوہناں لڑائی، قہر قضیاں والی ۔

(بغض=کینہ،ساڑا،دشمنی، ثمن=چمبیلی)

دکھ بھری رات

دائی گئی نصیحت کرکے، اثر گیا اٹھ سارا ۔
اوویں رہی زلیخا کردی، دردوں شور پکارا ۔
رات پئی غم دونا جویا، زخم جگر رس وگے ۔
دفتر غم دے لکھ نصیباں، آن دھرے سر اگے ۔
.........................................................
اے افسوس رہاں میں وچھڑی، ویکھن لوک پرائے ۔
واہ دردا ایہہ درد اجیہا، جیہڑا سہیا ن جائے ۔
ایہہ گلّ بول غشی وچ آئی، پاس روئی بہ دائی ۔
دائی نے جاں گھڑی وہائی، تلیاں جھسّ جگائی ۔
بیٹھی اٹھ قراروں خالی، کیتی جھبّ تیاری ۔
بدھی قمر تیاری کردی، دائی بھی جڑھ ماری ۔

قیدخانے وچ پہنچنا

پور کر تھال زروں لے دائی، اسدے نال سدھائی ۔
زنداں دے دروازے اتے، پاس رقیباں آئی ۔
زر دتا تے کر تاکیداں، کہیا راز چھپاؤ ۔
اوہ مہبوب بندی دے دل دا، بندیوان دکھاؤ ۔
........................................................
دوروں بیٹھ زلیخا دیکھے، نیڑے مول ن آوے ۔
شرموں کھپدی کیتیوں تپدی، رو رو نیر وہاوے ۔
برا کیتا میں گھر دی برکت، دتی بندیواناں ۔
قسمت گئی نکھٹّ لکاؤں، بدلیا ہور زمانہ ۔

معشوق وچ ابھید ہونا

عشقَ اجیہا غالب ہویا، توڑ وگے پیونداں ۔
برہوں سخت عذابِ گھنیرا، درد رچے وچ بنداں ۔
اپنا حالَ زلیخا تائیں، بھلّ گیا سو سارا ۔
رگاں پئیاں وچ تن دے رچیا، یوسف یار پیارا ۔
........................................................
یوسف تھیں پور ایڈک ہوئی، اوہو اوہ دساوے ۔
تے غرقاب خیال اسی وچ، دن تے رات وہاوے ۔
...........................................................
سورج چند فلک دے تارے، راتیں لین ہلارے ۔
آتش آب تیور بہائم، یوسف دسن سارے ۔
تے سبھ باندیاں خدمتگاراں، یوسف نظریں آئیاں ۔
کیتا وصل دلے نوں برہوں، کھلے نور صفایاں ۔
.........................................................
اکھیں میٹ رکھے یا کھولھے، دسے یار مدامی ۔
تے خود اس بتخانے وچوں، نکل گئے تمامی ۔
پہلا سیر تمام ہویا ای، جس وچ مستیاں چائیاں ۔
تے ایہہ منزل مقصد والی، گئیاں دور جدائیاں ۔

(پیونداں=جوڑ،رشتے، آتش=اگّ، آب=پانی، تیور=
پنچھی، بہائم=پشو، سیر=حالَ)

24. یوسف تے ہور قیدی

یوسف بندی خانے اندر، شکر کرے سو واری ۔
مکر زناں تھیں ملی خلاصی، فضل ہویا غفاری ۔
راتیں دنے عبادت اندر، فارگ وقت وہاوے ۔
بندیواناں تے ہر ویلے، شفقت لطفَ کماوے ۔
قیدیاں دے تائیں لطفَ پیاروں، رکھے وچ اہساناں ۔
یوسف تے اوہ عاشق سارے، ویکھ مراتب شاناں ۔
یوشف نال جوان دو قیدی، خاص مکرب شاہی ۔
اک خباز آہا اک ساقی، پھسے غضب دی پھاہی ۔
دشمن شاہ مصر دے اوہناں، سی پیغام پچایا ۔
دیہو زہر ازیزے مارو، بخشاں عالی پایا ۔
........................................................
ساقی کر انکار کھلویا، میں ایہہ کار ن کرساں ۔
تے خباز ہویا اقراری، کرساں عذر ن دھرساں ۔
...........................................................
خبر کہی کسے پاس ازیزے، ساقی تے خبازوں ۔
زہر دواون لگا دشمن، خبر لئیں جھب رازوں ۔
پکڑ لئیا سلطان دوہاں نوں، اندر قید سٹائے ۔
سخت سزائیں اوہناں دوہاں نوں، نافز حکم چلا ئے ۔

(فارگ=بے فکر، شفقت=مہربانی، مکرب=
نزدیکی، خباز=رسوئیا)

قیدیاں نوں سفنپھل دسنے

اک کہے میں سفنہ ڈٹھا، انگوروں ہتھ خوشا ۔
آپ نچوڑ پلاوے شاہے، خمر خوشی دا توشہ ۔
دوجا کہندا میں ایہہ ڈٹھا، روٹیاں سر تے چائیاں ۔
وچوں چکّ جناور کھاندے، چیلاں کاؤں بلائیاں ۔
........................................................
کہ یوسف تعبیر اساں نوں، غم دے بند چھڑاویں ۔
توں محسن اہسان کنندا، سانوں نظریں آویں ۔
........................................................
سن کے عرض اوہناں دی یوسف، دل وچ سوچ گزارے ۔
ربّ تھیں غافل حق ن جانن، ایہہ قیدی بیچارے ۔
اول اوہناں ایمان سکھاواں، پھیر کہاں تعبیراں ۔
مطلب کارن سنن نصیحت، حق سخن تقریراں ۔
..........................................................
ایہہ مینوں ربّ علم سکھایا، خاص شرف درگاہوں ۔
سر میرے اہسان وڈیرا، پاک جناب الاہوں ۔
چھوڑ دتا میں مذہب غیراں، ربّ ن جنہاں پچھاتا ۔
آخر تھیں اوہ منکر ہوئے، حق ن جنہاں سننجاتا ۔
............................................................
اسیں شریک ن کردے مولے، نال خدا شے کائی ۔
واحد خالق پاک شریکوں، اسدی سچ خدائی ۔
.........................................................
اے دو یار اسیر پیارے، دیکھو سچ کیائی ۔
بت چنگے ربّ یا تے اکو، جس دی سچ خدائی ۔
گھڑ بت لکڑ پتھر وٹوں، خالق کہن ایہناں نوں ۔
ہتھیں کرن تیار جنہاں نوں، خالق کہن تنھاں نوں ۔
جے تے وٹے دین مراداں، کاہنوں خاک رلیندے ۔
ایہہ بے جان ایہناں تھیں ناکش، جو ایہناں ربّ کہیندے ۔
...........................................................
ایہہ سن ساقی کلمہ پڑھیا، ساریاں ہور اسیراں ۔
نبی پچھاتا یوسف تائیں، سن سن کے تقریراں ۔
پر خباز ایمان ن آندا، غرق رہیا گمراہی ۔
ہور تمام ایمان لیائے، پایا فضل الٰہی ۔
تے ہن یوسف نے فرمایا، دوہاں جوان اسیراں ۔
اے دو یارو بندیوانوں، خواب سنو تعبیراں ۔
جس سفنے وچ نظریں آیا، خمر دتی سلطانے ۔
پرسوں روز خلاصی پاوے، تے خوشیوں پروانے ۔
جا صاحب نوں خمر پلاوے، عمراواں وچ رل کے ۔
تے خباز چڑھیسی سولی، دن چڑھدے نوں بھلکے ۔
...................................................
ساقی نوں فرماوے یوسف، جیں حق زن رہائی ۔
اک پیغام میرا اے ساقی، یاد رکھیں توں بھائی ۔
جاں توں خمر پلاون لگیں، پیش عزیز کداہیں ۔
ذکر کریں اس پاس اساڈا، تے ایہہ عرض سنائیں ۔
اک جوان غریب نتانا، قیدی باجھ گناہوں ۔
برساں پنج گئیاں وچ زنداں، روندیاں حالَ تباہوں ۔
.........................................................
ملی خلاصی ساقی تائیں، اس نے مقصد پائے ۔
بھلّ گیاسُ یوسف دل تھیں، کتنے سال وہائی ۔
..........................................................
آئے یوسف قیدیاں تائیں، رہم کرے فرماوے ۔
کہو بھراوو قید چنگی یا، تساں خلاصی بھاوے ۔
...................................................
چار سیاں رو عرض گزاری، جے توں بندیخانے ۔
قید بھلی اساں رنج خلاصی، رہساں ایس مکانے ۔
..................................................
اک ہزار گزارن عرضاں، اہل ایالاں والے ۔
قیدوں چھٹّ عبادت کریئے، جا وچ گھراں سکھالے ۔
ہتھ اٹھا جناب الٰہی، یوسف عرض گزارے ۔
ٹٹ زنجیر ہزاراں تن تھیں، دھرت جھڑے یک بارے ۔
........................................................
آہی یوسف نوں وچ بندی، ورھیاں ست وہائیاں ۔
قید رہیا وچ درد غماں دے، کنھے ن خبراں پائیاں ۔

(خوشا=گچھا، خمر=شراب، توشہ=سامان، محسن=
احسان کرن والا، ناکش=نکش والے، زن=
سمبھاونا، ایالاں=ٹبردار)

یوسف دی بھلّ تے پچھتاوا

اک دن یوسف پاس جنابوں، جبرائیل جو آیا ۔
بعد سلاموں یوسف تائیں، ایہہ پیغام سنایا ۔
کہو یوسف کس بلدی اگوں، ابراہیم بچایا ۔
تینوں زندہ کڈھ کھوہے تھیں، کس نے مصر پہنچایا ۔
اﷲ باجھ چھڈاوے کہڑا، یوسف عرض سنائی ۔
ربّ کہے پھر کیوں توں غیروں، کیتی طلب رہائی ۔
..........................................................
شاہ عزیز نقارہ بندہ، تینوں کویں چھڑاوے ۔
میں قادر جو چاہاں کرساں، ہوراں پیش ن جاوے ۔
ایہہ طعنہ سن یوسف رویا، صبر قراروں خالی ۔
میں بھلاں توں بخش الٰہی، توں عالی توں والی ۔
.....................................................
ستر برساں قید رہاں، یا عمر بندی وچ ساری ۔
اسدا دکھ نہیں میں کائی، غضبوں خوف قہاری ۔
تیرا قہر جھلن دی یا رب، میں وچ طاقت ناہیں ۔
ہو راضی رکھ بندیخانے، ہور ن طلب اساہیں ۔
....................................................
جبرائیeل کہے اے یوسف، ملسی فضل اسیراں ۔
اﷲ ارحم بخشن ہارا، بکھشیسی تقصیراں ۔

باپ بارے پچھ کرنی

یوسف پچھے، جبرائیلا، باپ احوال کیائی ۔
کہ کیا سر اسدے گزری، میری وچ جدائی ۔
اک سائت میرے باجھوں، صبر ن کردا کائی ۔
وچھڑیاں ہن سال وہائی، کیڈک سختی پائی ۔
ہن دنیاں وچ ہے یا ناہیں، میرا باپ پیارا ۔
جے ہیگا کہ حالَ سنائیں، میں بن کویں گزارا ۔
جبرائیeل کہے اے یوسف، پیغمبر کنانی ۔
زندہ ہے پر تیرے باجھوں، مزہ نہیں زندگانی ۔
وچ وچھوڑے تیرے یوسف، اسدیاں اکھیں گئیاں ۔
نور ن رہیا چشماں اندر، تیریاں وچ قضیاں ۔
..........................................................
سن یوسف احوال پدر دا، رویا زارو زاری ۔
پیغمبر وچ میریاں درداں، بہت جھلی دشواری ۔
واہ دردا میں ہندا ناہیں، باپ ن کردا زاری ۔
ن اج اسدا درد میرے دل، دھردا تیز کٹاری ۔
..........................................................
استغفار کرے نت رو رو، اﷲ دے دربارے ۔
میں بھلاں توں بخش خدایا، فضل تیرے نے بھارے ۔

کنانی اوٹھنی دا ملنا

اک دن یوسف بندیخانے، غماں ستایا ہویا ۔
باہر نظر جھروکے بیٹھا، برقع پایا ہویا ۔
کناناں دا ڈیرہ ات ول، شام دیاروں آیا ۔
وطنی لوک نظر وچ آئے، یوسف دل اچھلایا ۔
............................................................
نام سپر دل وچ اوہناں دے، اک بندہ کنانوں ۔
اسدے پاس آہی اک ڈاچی، تیز قدم پور شانوں ۔
ڈاچی نے جاں یوسف ڈٹھا، دوڑ زنداں ول آئی ۔
یوسف اگے حاضر ہو کے، گردن آن نوائی ۔
کر اداب زمیں تے بیٹھی، رو رو عرض سنائی ۔
میں یوسف کنانوں آئی، پچھ سنیہا کائی ۔
میں یعقوب نبی دا یوسف، کی کجھ حالَ سناواں ۔
اسدا غم میں آکھ ن سکدی، آہ چھٹے مر جاواں ۔
...........................................................
ناکا روندی وہندیاں اکھیں، رو رو حالَ سنائے ۔
تے یوسف وچ برقعے روندا، نین تپن پچھتائے ۔
دیکھ سپر دل ڈاچی تائیں، چاہے مار اٹھایا ۔
کیوں ناکا ات بیٹھی آہی، اسنے راز ن پایا ۔
ایہہ ناکا نوں مار اٹھاوے، تے اوہ اٹھے ناہیں ۔
لے لاٹھی تس مارن لگا، کرکے جوش تداہیں ۔
جانوں تیک گیا دھس دھرتی، حیرت دے وچ آیا ۔
اسنوں مار ن مول پیارے، یوسف نے فرمایا ۔
........................................................
یوسف پچھے دسّ جوانا، کس دھرتی تھیں آئؤں ۔
کام تے کیا نام کیا ای، کت ول پیش سدھائیوں ۔
نام سپر دل کام تجارت، کہیوسُ گھر کنانے ۔
قصد مصر کر گھر تھیں ٹریا، آیا ایت مکانے ۔
جے ڈٹھا تے دسّ سپر دل، یوسف نے فرمایا ۔
وچّ کنانے بڑا رکھ بھارا، پور میوہ پور سایہ ۔
جڑھ ڈونگھی تے ہریا بھریا، بہت بلند اجالا ۔
شاخاں لمیاں تے وگ جھلا، جھولا سختی والا ۔
نازک شاخ نرم اک تازہ، توڑ کھڑی اس جھولے ۔
ہن اوہ رکھ بنا اس شاخوں، کھڑا رہے یا ڈولے ۔
سن ایہہ گلّ سپر دل تائیں، چھٹّ گئیاں سو آہیں ۔
ایہہ رخ باجھ نبی یاکوبے، وچّ کنانے ناہیں ۔
........................................................
رات دنے کملایا رہندا، ہریا نظر ن آوے ۔
وچّ وچھوڑے شاخ پیاری، دن دن لپھدا جاوے ۔
..........................................................
کیتو قصد سپر دل وڈا، پھر یوسف فرماوے ۔
اتنی واٹ تجارت آئؤں، نفع کیا ہتھ آوے ۔
کہے سپر دل اتے واروں، آس ہزار دیناروں ۔
فرق مصر کنانے اندر، ایڈک نفع وپاروں ۔

باپ ولّ سنیہا گھلنا

آہا لال کنگن زر بازو، یوسف دے ات حالے ۔
کیتا لاہ سپر دل تائیں، چا اس وقت حوالے ۔
ایہہ لے ودھ تیرے ہتھ آیا، نفع تجارت نالوں ۔
مڑ کنان سنا جا یارا، میرے حالَ ملالوں ۔
جا اگے یعقوب پیغمبر، میرا کہیں سنیہا ۔
تینوں ربّ بہشت پچاوے، عرض کریں جو ایہا ۔
شہر مصر وچ بندیخانے، مغربیاں دا بردا ۔
شوق تیرے دا زخم جگر تے، تڑپھ ہجر وچ مردا ۔
وچّ وچھوڑے تیرے حضرت، کردا گریازاری ۔
تیری خاک قدم دا خواہاں، آس دلے وچّ بھاری ۔
..........................................................
عرض سلام دکھاں دا بھریا، جیوں خادم تھیں سریا ۔
قلم فراکوں دل دے پرزے، لکھ قاصد ہتھ دھریا ۔
ایہہ پیغمبر سپر دل یارا، کہ پیغمبر تائیں ۔
بندیوان دلے دا ہالہ، کر کر عرض سنائیں ۔
کیتا عرض سپر دل مڑ کے، نام کہاں کی تیرا ۔
یوسف کہندا نام ن حاجت، ایہہ پیغام بہتیرا ۔
اوہ کہندا جے برقع لاہیں، دیکھاں تیرے تائیں ۔
یوسف کہندا مڑ جا بھائی، ہور ن گلّ چلائیں ۔
ایہا کہیں سنیہا اتنا، جو میں آکھ سنایا ۔
سن ایہہ گلّ سپر دل مڑیا، ول کنان سدھایا ۔
............................................................
وچ کنان سپر دل وڑیا، لے پیغام فراکوں ۔
تے اوہ درداں بھرے سنیہے، مہزوروں مشتاکوں ۔

سپر دل تے یعقوب

اوہ کہندا میں قاصد آیا، چل اسیراں ولوں ۔
میں پیغام ہجر دے آندے، تیر برہوں دے سلوں ۔
وچھڑیاں پیغام پہنچائے، غم دے راز چھپائے ۔
راز کھلھے دل جھلّ ن سکے، رو رو کے مر جائے ۔
بندیوان مصر دا کوئی، مغربیاں دا چیرا ۔
شوق تیرے دے نال فراکاں، سینے درد گھنیرا ۔
آہیں سوز پکارا کتوسُ، گھلے درد سنیہے ۔
میں وچ دلاں ن ڈٹھے ہوراں، غم دے زخم اویہے ۔
سن یعقوب اٹھے پھڑ آسا، رو دل کرے پکاراں ۔
یوسف گھلّ پیغام کتھاؤں، جھلے درد ہزاراں ۔
کیا کہیں کہ کتھوں آئؤں، کس کر پیک پہنچائیوں ۔
کن گھلیوں کہُ کسدی طرفوں، کی پیغام لیائیوں ۔
کیتی عرض سپر دل رو رو، سن حضرت امیداں ۔
مغربیاں دا بردا کوئی، وچّ مصر دیاں قیداں ۔
...........................................................
سن یعقوب جگر سہ ضرباں، کہندا دوجی واری ۔
توں اسنوں خود اکھیں ڈٹھا، یا وچ پردہ داری ۔
کہے سپر دل پردے اندر، دل دے درد سنائے ۔
مینوں نین وگیندے خونوں، ظاہر نظریں آئے ۔
پھیر یعقوب نبی فرمایا، کہُ کی نام دسایا ۔
کہے سپر دل میں پچھ تھکا، پر کجھ پتہ ن پایا ۔
پردے اندر رمزیں رمزیں، تیرے حالَ پچھائے ۔
شعلے جھاڑ جگر پور دردوں، ایہہ پیغام سنائے ۔
...........................................................
نبی کہے بو الفت والی، وچّ پیغام سمائی ۔
ایہہ مہبوب پیارے والا، ہوگ سنیہا کائی ۔
......................................................
سن پیغام نبی دے دل نوں، ہویا درد سوایا ۔
کرکے وداع سپر دل تائیں، مڑ حجرے وچّ آیا ۔

(اسیر=قیدی، چیرا=چیلا، آسا=سوٹا، پیک=پیغمبر،
رمزیں رمزیں=لکویں ڈھنگ نال، الفت=پیار)

قیدخانے وچ یوسف نوں بشارت

ستّ گئے جاں یوسف تائیں، سال بندی وچّ سارے ۔
رحمت دا دریا جنابوں، لگا دین ہلارے ۔
تاں جبرائیل فلک تھیں پہتا، حکمے نال خدا دے ۔
یوسف پاس گیا وچّ بندی، جیوں کر وچّ ارادے ۔
..............................................................
جبرائیل کہے میں تیں ولّ، لے خوش خبری آیا ۔
اﷲ نے اج نام تساڈا، چا پاکاں وچّ لایا ۔
اوہ تقصیر جو ہوئی تیتھیں، بخشی کر غفاری ۔
ہور سلام پچایا تینوں، لطفَ تیرے پور بھاری ۔
کوئی روز رہیا دکھ تیرا، اج کلّ ملے خلاصی ۔
سر تیرے تھیں درد مصیبت، سبھ سختی اٹھ جاسی ۔
..........................................................
باپ میرے نوں جبرائیلا، میرا حالَ سناؤ ۔
یوسف تیرا زندہ حضرت، ن رو رو دکھ پاؤ ۔
جبرائیل کہے ایہہ ناہیں، ہرگز حکم الٰہی ۔
اجے پچاون خبر تساڈی، ن ارادہ آہی ۔
وچ تیرے غم اسنوں پھڑیا، تے تینوں وچ بندی ۔
صبروں ملے دوہاں نوں رتبہ، پاسوں قدر بلندی ۔
مڑ جبرائیل گیا ہو رخصت، یوسف صبر گزارے ۔
وچ فراقَ پدر دے روندا، دلوں ن مول وسارے ۔

25. قیدوں پتاشاہی
شاہ مصر دا سفنہ دیکھنا

شاہ مصر اک راتیں ستا، نیندر جوش کھلارے ۔
سفنے دے وچّ ڈٹھوسُ خود نوں، بیٹھا نیل کنارے ۔
پاٹ ندی دو طرف کھلوئی، کندھاں جویں ٹکائیاں ۔
گائیاں ستّ جسے تھیں بھریاں، وچوں ظاہر آئیاں ۔
جاں ایہہ نکل بنے آئیاں، ہور پچھوں دس آئیاں ۔
گائیاں ستّ جسے تھیں لاگر، مگر اوہناں اٹھ دھائیاں ۔
لاگر گائیاں نے ستّ فربا، ثابت نگل لنگھائیاں ۔
تے اوہ رہیاں سبھے لاگر، تازہ نظر ن آئیاں ۔
کردیاں شور اڑاندیاں ستے، لہندے طرف سدھائیاں ۔
چا کداڑ اڈائیاں گرداں، پائیاں مصر دہائیاں ۔
...............................................................
تنّ گئیاں نسّ مغرب طرفے، مشرک تنّ سدھائیاں ۔
اک گئی ول اڈّ اسمانے، کردی شور دہائیاں ۔
ہور ڈٹھے ستّ خوشے تازے، دانیاں تھیں پور سارے ۔
بعد اوہناں ستّ سکے خوشے، نظر پئے یک بارے ۔
ایہہ سکے مل ہریاں پلچے، اوہ بھی اوہناں سکائے ۔
تازہ خشک رلے ہن سارے، سکے نظریں آئے ۔
بعد اوہناں اک مرد ڈٹھا سو، صورتَ نوری سایہ ۔
بیٹھا تخت مصر دے اتے، بھی اس پاس بٹھایا ۔
شاہ عزیز ڈٹھا ایہہ سپنا، رہیا قراروں خالی ۔
خوابوں اٹھ کھلویا کمبدا، عقل رہی متوالی ۔
تن کمبے آرام ن دل نوں، غالب ہیبت دھانی ۔
دم دم ودھے دلے وچ دہشت، چشم وسائے پانی ۔
سدّ مئبر کاہن سارے، ہور امیر وزیراں ۔
شاہ سنائی خواب تمامی، طلب کرے تعبیراں ۔
.......................................................
اوہناں کہیا ایہہ خواب پریشاں، کیا کہاں تابیروں ۔
اس دا علم ن ساڈے تائیں، کیا کراں تقریروں ۔
خاصے ستر مرد ازیزے، پکڑے قتل کرائے ۔
ونڈ خزانے مال تساں تے، میں سبھ عمر گوائے ۔
.....................................................
باقی دے سبھ قتل کریساں، جے ن کرسو کاری ۔
ظالم تسیں گوائی نئمت، بے کاری وچّ ساری ۔

(لاگر=پتلیاں، فربا=موٹیاں، مغرب=پچھم،
مشرک=پورب، خوشے=گچھے، دہشت=ڈر)

یوسف پاسوں سپنپھل پچھن آؤنا

تاں اس ویلے ساقی تائیں، یوسف یاد پیا سو ۔
اوہ پیغام زندہ وچ اسدا، اس نوں بھلّ گیا سو ۔
دل وچّ شرم کریندا ساقی، میں بھلا پیغاموں ۔
پاس عزیز کہے وچّ بندی، ہے اک یوسف ناموں ۔
عقل ن شکل برابر اسدی، تقویٰ حد ن کائی ۔
صفت کراں جے لکھ لکھ واری، لکھوں اک ن کائی ۔
وڈی شان کمال وڈیرا، کیا کہاں میں شاہا ۔
تعبیراں دا علم تمامی، اسنوں مالم آہا ۔
.......................................................
حکم ہویا جا حالَ سناؤ، جے مشکل کھلھ جاوے ۔
ساقی گیا زنداں ولّ پر ہن، یوسف تھیں شرماوے ۔
منہ پور پلہ پا لکایا، تاں یوسف ولّ آیا ۔
ساقی نوں کر لطفَ محبت، یوسف نے فرمایا ۔
اے ساقی تقدیر الٰہی، تیرے وسّ ن کائی ۔
لاہ پردہ میں رنج ن تیتھیں، شرم ن کر کجھ بھائی ۔
ساقی نے لاہ پردہ مونہوں، پیریں سیس جھکایا ۔
عذر قصور کہے تے خوابوں، سارا حالَ سنایا ۔

سفنے دی تعبیر

کال نشانی لاغر گائیاں، یوسف نے فرمایا ۔
فربا تھیں تعبیر ارزانی، اددوں سال بتایا ۔
ہرے سٹے تعبیر ایہا ای، سالاں دی ارزانی ۔
ستّ اوہناں دی بعد جو ایویں، خشکوں کہت نشانی ۔
آونگے ستّ سال اجیہے، اول حکم الاہوں ۔
ڈنگر فربا ہری زرائت، کسرت غلہّ گھاہوں ۔
جو کجھ جمع اوہناں وچّ برساں، رکھے روک لوکائی ۔
کال زمانے سبھ کھا جاسن، اجے قرار ن کائی ۔
اول ستّ ورھے ارزانی، کسرت پیداواری ۔
کجھ کھاون کجھ انّ سٹیسن، کرن خمییت بھاری ۔
پھیر ستّ ورھے ن بارش ہووے، دھرت ن کجھ اگاوے ۔
ارزانی دا سبھ زخیرہ، اس وچّ کھادھا جاوے ۔
اس تھیں بعد ورھے مینہہ ہر جا، ہوگ زرائت سارے ۔
تیل تلوں انگوروں شیرہ، رسا کماد نتارے ۔
....................................................
سنیا شاہ بیان جداہیں، جاتا سچ یکینوں ۔
ایہہ کلام مئسر ہوئی، یوسف پاک امینوں ۔
......................................................
کہے امیر وزیراں تائیں، یوسف نوں لے آؤ ۔
بندوں کڈھ لیاؤ جھبدے، میرے پاس پہنچاؤ ۔
گئے امیر کرن تازیماں، ہر اک سیس نواوے ۔
عرض کرن اٹھ چلو حضرت، سن یوسف فرماوے ۔
بندی خانے وچوں جاں لگ، قیدی سبھ ن جاون ۔
جا کے کہو ازیزے تائیں، مشکل میرا آون ۔
شاہ کہے سن سبھناں تائیں، بخشی اساں رہائی ۔
تے خود یوسف باہر آوے، دیر ن لاوے کائی ۔
قاصد تھیں سن ایہہ گلّ یوسف، کہندا دوجی واری ۔
مڑ جا طرفے صاحب اپنے، آکھ حقیقت ساری ۔
جنہاں زناں ہتھ دیکھ وڈھائے، پچھ اوہناں تھیں حالے ۔
مالم پاک خدا نوں سارے، مکر نساواں والے ۔
پچھو کس خیانت کیتی، کس تھیں ہے بریائی ۔
جس تھیں میں وچ بندیخانے، ایڈ مصیبت پائی ۔

(ارزانی=سستاپن، اددوں=گنتی وچ، زرائت=
کھیتی باڑی، کسرت=بہتات، غلہّ=اناج، خمییت=
بھنڈار، شیرہ=رس، تازیماں=آدر، نساواں=عورتاں،
خیانت=بے ایمانی)

یوسف دا نہکلنک سدھ ہونا

صد منگائیاں شاہ مصر نے، زناں مصر تھیں سبھے ۔
تاں یوسف دا عمل کویہا، حالَ حقیقت لبھے ۔
شاہ کہے اے زنوں سناؤ، حالَ جو نظریں آیا ۔
کویں ڈٹھا تساں یوسف تائیں، خود ول جداں بلایا ۔
اوہناں کہیا وچ یوسف کائی، مول نہیں بریائی ۔
کل صفائی نظریں آئی، تے سبھ نیک کمائی ۔
تے اس ویلے کہے زلیخا، سچ ہویدا آیا ۔
ایہہ وچ رہیا امانت پورا، میں اس جدوں بلایا ۔
.......................................................
قاصد جا پیغام سنایا، حضرت یوسف تائیں ۔
حق ہویا اج ظاہر یوسف، چل ہن خوف ن کھائیں ۔
............................................................
سن کے حالَ امیراں تائیں، کہے مصر دا سائیں ۔
یوسف نوں لے آؤ مینتھے، پاس رکھاں اس تائیں ۔
....................................................
یوسف دی تعظیم گزارن، جاں دربارے آیا ۔
لہ تختوں شاہ سر منہ چمے، چھاتی نال لگایا ۔
تخت اتے لے یوسف تائیں، اپنے نال بہایا ۔
یوسف نال کرے کجھ گلاں، دانائیؤں ازمایا ۔
شاہ عزیز زباناں ستر، بولے یاد تمامی ۔
ہر ہر وچ زبانے پیندا، یوسف نال کلامی ۔
......................................................
وچ بولی عبرانی یوسف، کجھ کلام سنائی ۔
شاہ رہیا سن حیرت اندر، اس دی سمجھ ن آئی ۔
عرض کرے ایہہ کی فرمایا، یوسف راز دسایا ۔
بہت پسند پیارا یوسف، دل اسدے نوں آیا ۔

(ہویدا=پرگٹ ہونا، تعظیم=عزت،مان)

یوسف نوں عزیز نے خلیفہ تھاپنا

یوسف دی دانائی ڈٹھی، شاہ عزیز پکارے ۔
اج مکین امین اساڈا، توں ایں یوسف پیارے ۔
کر مینوں وچّ زمیں خلیفہ، یوسف نے فرمایا ۔
خلق نگاہ رکھاں جو مینوں، علم لگاتوں آیا ۔
یوسف دے دل طلب ایہائی، رہساں وچ مشگولی ۔
یاد رہے ربّ ہر دم دل دے، خدمت تداں قبولی ۔
شاہ خلیفہ کیتوسُ خلکیں، ہوش ڈٹھی آگاہی ۔
سال پچھے تس شاہ بنایا، چھوڑ گیا خود شاہی ۔

(مکین=آسرا، امین=راکھا، مشگولی=رجھیواں)

کہت دا مقابلہ کرن لئی اسدی ویونت

یوسف تائیں ملک مصر دا، جاں قبضے وچّ آیا ۔
بیل دتے ہر گھر تھیں لوکاں، جاری حکم کرایا ۔
کم چھڈو سبھ باجھ کفایت، کرو زرائت سارے ۔
جنگل کوہ گھراں وچ خلقت، غلہّ تخم کھلارے ۔
.........................................................
پنجواں حصہ گھر وچ لوکاں، رکھن حکم کرایا ۔
حصے چار لئے خود یوسف، ہر جا ملّ پہنچایا ۔
.............................................................
غلے تھیں ستّ شہر بھرائے، کیتے خرچ خزانے ۔
مصرعے گرد بنائے ہر جا، بہت ضیافت خانے ۔
............................................................
نئمت کھادھی شکر ن کیتا، دنیاں دے وچّ لوکاں ۔
ربّ کہے کر جبرائیلا، قہر میرے تھیں ہوکاں ۔

کہت دا حالَ

ایڈک کہت پیا اوہ بھارا، کیا بیان کراہیں ۔
سنیا کنے ن ڈٹھا ہرگز، اول آخر تائیں ۔
تڑپھے خلق بھکھی کر نعرے، پیش ن جاوے کائی ۔
سبھ نقدی لے یوسف اگے، آئی سبھ لوکائی ۔
آیاں تائیں حضرت یوسف، مول ن موڑے خالی ۔
لوک رہن ہر شام سبائیں، در پور کھڑے سوالی ۔
مسکیناں نوں مفت کھواوے، دیوے ملّ غنییاں ۔
ساری خلق مصر ول ڈھکی، اندر کہت قضیاں ۔
...........................................................
کیتا رہم سبھاں پور یوسف، مصرعے خلق اتاری ۔
خاص ضیافت خانے اندر، کھاوے خلقت ساری ۔
.........................................................
ہن سارے اقراری ہوئے، یوسف دے اسیں بردے ۔
عمراں شکر کراں اہسانوں، حق ادا کد کردے ۔
کال گیا مینہہ جھڑیاں آئیاں، جاں ستّ سال وہائی ۔
سبھ آزاد کیتے میں بردے، یوسف حکم سنائے ۔
مال اسباب مویشی، ملکاں، موڑ دتے سبھ تائیں ۔
کرو زرائت آکھ سنایا، وسو گھریں خود جائیں ۔
میں بھی بندہ خالق سندا، جسدی خلقت ساری ۔
ابدییت دی خدمت سبھ دے، سر تھیں اساں اتاری ۔

(سبائیں=سویرے، مسکیناں=غریباں، غنییاں=امیراں،
ابدییت=غلام ہون دے ناطے)

26. زلیخا دا مراد پانا

گیا عزیز جہانوں جس دن، یوسف تھیں چھڈّ شاہی ۔
سبھ مقصود مئسر ہوئے، جویں ارادة آہی ۔
عدل انصاف تریک توامی، خلقت دی آبادی ۔
شہر وسائے کرم کمائے، گھر گھر فرحت شادی ۔
.........................................................
قہر زمانے شاہ ازیزے، مرگوں عمر نکھٹی ۔
بے سر رہی زلیخا آجز، درد وچھوڑے لٹی ۔
.....................................................
سال گئے پچونجا عمروں، زلفوں گئی سیاہی ۔
نور اکھیں تھیں قوت بدنوں، حالَ جمال تباہی ۔
.....................................................
بیٹھا یوسف تخت جداہیں، ایہہ نت خبر پچھاوے ۔
کس نے ڈٹھا یوسف تائیں، مال لوے دسّ جاوے ۔
......................................................
مسکیناں دیاں زناں مصر تھیں، راتیں دنے ہزاراں ۔
آ یوسف دیاں دسن خبراں، تے ہوئیاں زرداراں ۔
جھوٹھیاں سچیاں گلاں کرکے، لٹ کھڑیا زر لوکاں ۔
ہتھوں خالی رہی زلیخا، وچّ برہوں دیاں جھوکاں ۔
........................................................
جس بت نوں ایہہ سجدہ کردی، ہور عبادت ساری ۔
اہا اک رہیا ہتھ اسدے، اسدی بہت پیاری ۔
ایہہ بھی وصل سوال کرن نوں، یوسف تھیں اک واری ۔
مینوں یار ملاوے ایہو، آس دلے وچ دھاری ۔
پے سجدے وچّ ہر دم بتّ تھیں، کردی عرض دوائیں ۔
میل میرا مہبوب کدائیں، صبر پوے میں تائیں ۔
......................................................
گھر تھیں باہر نکل زلیخا، روندی پھرے نتانی ۔
مگرے نکل ٹری اٹھ دائی، اوہ غمخوار پرانی ۔
........................................................
دائی دیکھ رووے دکھ اسدا، اسنوں خبر ن کائی ۔
دائی پور تاثیر دکھاں تھیں، رو رو کرے دہائی ۔

(تریک=ڈھنگ، فرحت=خوشی، مرگ=موت، مسکیناں=
غریب، تاثیر=اثر)

زلیخا دے دل روڑھے

تے اوہ حالَ زلیخا والا، ہن وچّ لکھن ن آوے ۔
ن دیوانی ن اوہ عاقل، عقلوں دور نساوے ۔
جان جہانوں خبر ن کائی، یوسف دلوں ن جاوے ۔
مینوں چھوڑ گیا کت یوسف، رو رو کے فرماوے ۔
.......................................................
نڑیاں دی اس کلی بدھی، یوسف دے وچ راہے ۔
کدے ہووے جے یار اسانوں، ویکھے نال نگاہے ۔
..................................................
اے یوسف توں کت ولّ جاندوں، ویکھ میرا دکھ جائیں ۔
میں دیدار تیرے دی خواہاں، آ دیدار کرائیں ۔
عالی قدراں والیا شاہا، ویکھ نتانیاں تائیں ۔
بے قدراں دیاں حالاں اتے، کریں نگاہ کدائیں ۔
.......................................................
اندر شور آواز ن سندے، لنگھدا لشکر سارا ۔
مڑ کلی وچ داخل ہندی، روندی حالَ آوارہ ۔

غم دی سی-حرفی

الفوں اج برہوں دی چمکے، بے بریاں کر سٹی ۔
تے تڑفاں سے ثابت ناہیں، جیم جلاں غم لٹی ۔
ہے حرام ہوئے سکھ مینوں، خے خواری وچّ پائی ۔
دال دکھاں نے توڑ گوائی، زالوں زبھا کرائی ۔
رے روندی زے زاری کردی، سین سکیندی تپدی ۔
شین شکار ہوئی میں تیری، صاد صبر وچّ کھپدی ۔
زادوں ضرب لگی دل برہوں، توئے طاقت تھیں ہاری ۔
زوئے ظہور غماں دا ہویا، اینوں عقل وساری ۔
غین غماں نے گھروں اجاڑی، فے فرکت نے لٹی ۔
قاف قرار گیا ای میں تھیں، کافوں کرم نکھٹی ۔
لام لٹی میں میم مروڑی، نون نیاری یارا ۔
واؤ وساری دل تھیں یوسف، ہے ہاری دل سارا ۔
لام لگائیاں غم دیاں تیغاں، الفوں آس ترٹی ۔
یہ یارا میں وچّ جدائی، ہجر جہنم سٹی ۔
ایویں کردی گریازاری، برہوں لامبو لاوے ۔
تپے کھپے کجھ پیش ن جاوے، ن بتّ یار ملاوے ۔
.......................................................
ایویں جاری رہی زلیخا، برہوں دے وچّ سوزاں ۔
تے ہن فرق ن جاپے اسنوں، راتاں تے وچّ روزاں ۔
ودھ سفید گئیاں ہو زلفاں، شیروں تے کافوروں ۔
ایہہ پوری وچّ عشقَ مراتب، شوق نہلائی نوروں ۔

(بریاں=بھنی ہوئی، زبھا=قتل، ظہور=پرگٹاوا،
جہنم=نرک، گریازاری=ورلاپ، روزاں=دن،
شیروں=سپی)

اپنے معبود دی بے بزائتی دا احساس ہونا

لے بتّ نوں رکھ اگے روئی، یاروں جدوں آوائی ۔
اے معبود چکی مر میں ہن، کر مقصود روائی ۔
....................................................
ایہہ زاری کر بتّ دے اگے، باہر وار سدھائی ۔
تد نوں حضرت یوسف والی پاس سواری آئی ۔
اگے وانگ زلیخا اوویں، کردی رہی دہائی ۔
دھکے کھا رہی ڈگّ راہے، ملی مراد ن کائی ۔
.......................................................
مڑ کلی ولّ روندی آئی، دل وچّ غصہ آیا ۔
اے بتّ ظالم تیرے کولوں، میں کجھ نفع ن پایا ۔
توں وٹا جڑھ پٹاں ظالم، بہ گھڑیا بدکاراں ۔
کس پہاڑوں چکّ لیاندوں، بتسازاں مکاراں ۔
...................................................
پتھر بیڑیاں ڈوبن والا، توں میرے ہتھ آئؤں ۔
میں نتانی دے سر غیبوں، کس آفت چا لائیوں ۔
.......................................................
یوسف دا ربّ قدرت والا، سچ یکینو پایا ۔
جس بردے نوں تخت بہایا، سر تے تاج رکھایا ۔
یوسف دا ربّ سبھ تھیں چنگا، خلق اپاون ہارا ۔
توں میرا ربّ سبھ تھیں مندا، کم گواون ہارا ۔
یوسف دا ربّ دل دیاں جانے، جان چھپاون ہارا ۔
توں میرا ربّ کجھ ن جانیں، مفت ستاون ہارا ۔
یوسف دا ربّ حاضر ناظر، آس پچاون ہارا ۔
توں میرا ربّ چکے باجھوں، کتے ن جاون ہارا ۔
......................................................
یوسف دا ربّ طوبیٰ کردیاں، پار لنگھاون ہارا ۔
توں میرا ربّ پوجا کردیاں، دوزخ پاون ہارا ۔
یوسف دا ربّ رڑہدے بیڑے، بنے لاون ہارا ۔
توں میرا ربّ تردیاں تائیں، غرق کراون ہارا ۔
.........................................................
یوسف دا ربّ ربّ اساڈا، اسدی خلقت ساری ۔
توں میرا ربّ ہرگز ناہیں، قسم کراں سو واری ۔
تیرا نام نہیں ربّ مولوں، اکا ربّ اوہائی ۔
یوسف جس دی پوجا کردا، اسدے جیڈ ن کائی ۔
.......................................................
کھا غصہ کڈھ کلی وچوں، باہر سٹّ وگایا ۔
جا ظالم رل پیراں ہیٹھاں، توں کیا مغز کھپایا ۔
تے اک پتھر اوسے جتنا، سر اسدے وچ لایا ۔
توڑ گوایا خاک رلایا، صبر دلے نوں آیا ۔
............................................................
وڑ کلی وچ اﷲ اگے، رو رو سیس نوایا ۔
اے اﷲ توں واحد خالق، تونہیں جگت اپایا ۔
تیرا ہور شریک ن کائی، تیری سچ خدائی ۔
جو چاہیں سو تونہیں کردا، تیں بن ہور ن کائی ۔
......................................................
کر منظور بندی دیاں عرضاں، فضل تیرے نے بھارے ۔
تیں تھیں دور رہی میں عمراں، اج ڈھکی دربارے ۔
عرض قبول پئی درگاہے، ورھیاں رحمت باراں ۔
چھوڑ صنم در وڈے ڈگیؤں، خوشیاں ملن ہزاراں ۔
جاں یوسف مڑ سیروں آیا، اٹھ زلیخا روئی ۔
اگے وانگوں نکل جھگی تھیں، رستہ ملّ کھلوئی ۔
نعرہ مار پکاریا جاں اس، ڈٹھی عظمت شاہی ۔
سبھان اﷲ پاک خدا دی، واہ واہ بے پرواہی ۔

(مقصود=ادیش، روائی=پورا، واحد=اکو، باراں=
مینہہ، صنم=بتّ، عظمت=بزرگی)

زلیخا یوسف دی حضوری وچ

جاں یوسف دے ایہہ آوازا، گوش پیا اک واری ۔
کیڈک کہاں تئسر ہویا، گزری حالت بھاری ۔
حاضر کرو پکاراں والی، یوسف نے فرمایا ۔
آن زلیخا نیڑے ڈھکی، کر کر سوز سوایا ۔
....................................................
یوسف جاتا ایہہ نتانی، حاجتمند بیچاری ۔
ٹر چلیا کہ خادم تائیں، اس دی کریو کاری ۔
جبرائیل خدا دے حکموں، اسماناں تھیں آیا ۔
اﷲ ولوں یوسف تائیں، آن سلام سنایا ۔
ہو جا کھڑا ن جائیں یوسف، اﷲ نے فرمایا ۔
فریادی دا اپنی کنیں، سن لے دکھ جو پایا ۔
.......................................................
نیناں والیا دکھیں پالیا، میریا بیپرواہا ۔
اکھیں کھوہل نظر کر میں ول، دیش مصر دیا شاہا ۔
.......................................................
میں دردیں رو عمر گوائی، اجے پچھان ن آئی ۔
کون ہوواں میں کون سداواں، کون نہیں میں کائی ۔
میں خود کون نہیں کی دساں، خود تھیں اج پرائی ۔
کی آکھاں میں کتھوں آئی، آئی تے کرلائی ۔
....................................................
سفنے دے اوہ قول تساڈے، پار نبھاون والی ۔
چھوڑ وطن وچ تیریاں تانگھاں، مصرعے آون والی ۔
بازاروں تیں وکدے تائیں، ملّ لیاون والی ۔
کر نازیں پروردا تینوں، عرض سناون والی ۔
.........................................................
کمروں کھوہل ستمگر تیغا، دیہہ یوسف ہتھ میرے ۔
سینہ چیر کڈھاں میں باہر، دھراں اگاڑی تیرے ۔
دیکھ پچھان لویں توں شاید، دل درداں وچ جلیا ۔
دردیں جلیا دکھیں پلیا، تیل فراکیں تلیا ۔
.........................................................
سن یوسف بھر اکھیں رویا، ایہہ اوہ مغربزادی ۔
جیں جیہا وچ مصر ن کوئی، اندر قدر آبادی ۔
ایہہ اوہ بیوی مصرعے سندی، جس دیاں عالی شاناں ۔
سلطاناں پور حکم چلاندی، جمی گھر سلطاناں ۔

(گوش=کناں وچّ، تئسر=اثر، حاجتمند=لوڑوند،
آبادی=دھن-دولت)

سوال جواب یوسف-زلیخا

یوسف رووے زارو زاری، ویکھ غماں دا ہالہ ۔
رہم پیا دل رو رو پچھے، ہالہ درداں والا ۔
اج کیا ای حالَ زلیخا، یوسف نے فرمایا ۔
کہے زلیخا جو کجھ تینوں، ظاہر نظریں آیا ۔
.......................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کدھر گئی جوانی ۔
کہے زلیخا عشقَ تیرے تھیں، کر چھڈی قربانی ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، حسن کتھے اج تیرا ۔
کہے زلیخا ہجر رڑھایا، ہتھ ن پہتا میرا ۔
.........................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کتھے تیریاں چالاں ۔
کہے زلیخا گمّ گئیاں اوہ، تیریاں وچ خیالاں ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، اوہ کتھے رخ نوری ۔
کہے زلیخا صبر صبوری، جال گئی وچّ دوری ۔
.....................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، عقل کتھے اوہ تیری ۔
کہے زلیخا عشقَ تیرے نے، کوٹ غضب وچ گھیری ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کیوں ہلدا سر تیرا ۔
کہے زلیخا جمبش دیندا، تیرا عشقَ لٹیرا ۔
......................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کتھے مال خزانے ۔
کہے زلیخا نام تیرا لے، کھادھے لٹّ زمانے ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، رنگ-محل کتھائیں ۔
کہے زلیخا قدم ن پائیوں، اجڑ گئے تداہیں ۔
......................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کتھے محل منارے ۔
کہے زلیخا ڈگدے جاندے، کھا کھا درد ہلارے ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، حجرے کتھّ نیارے ۔
کہے زلیخا تیرے باجھوں، بھرے دکھاں تھیں سارے ۔
..................................................
یوسف پچھے دسّ زلیخا، کتھے تیریاں سئیاں ۔
کہے زلیخا جاں غم لٹی، چھوڑ گھراں نوں گئیاں ۔
یوسف پچھے دسّ زلیخا، اج کتھے اوہ دائی ۔
کہے زلیخا درد تیرے تھیں، کردی پھرے دہائی ۔
......................................................
فرمایا دسّ تکیہ تیرا، کی کجھ ہے ہر ویلے ۔
عرض کرے وچّ فرکت تیری، آہ غماں دے سیلے ۔
فرمایا دسّ قسمت تینوں، کی طعام کھلاوے ۔
عرض کرے اگّ برہوں والی، جسدا مزہ ن آوے ۔
..........................................................
فرمایا دسّ اج زلیخا، کس نوں کریں ندائیں ۔
عرض کرے دربار خدا دے، میریاں سوز دوائیں ۔
فرمایا دسّ اج زلیخا، کس تھیں ہے دل کھٹا ۔
عرض کرے بت بے بس کولوں، جو عملاں دا وٹا ۔
.........................................................
فرمایا دسّ اج زلیخا، نال کدھے پیوندی ۔
عرض کرے دکھ لگے مینوں، میں دکھاں دی بندی ۔
فرمایا دسّ اج دکھ تیرے، دا علاج کیائی ۔
عرض کرے اوہ مالم تینوں، میں تھیں پچھ ن کائی ۔
..........................................................
میں یوسف اوہ ملکاں والی، مغرب دی شاہزادی ۔
دیکھ اکھیں اج عشقَ تیرے نے، کیڈ گھتی بربادی ۔
سن یوسف بھر ہنجھو اکھیں، رو رو کے فرماوے ۔
منگ زلیخا جو ہنجھو حاجت، اﷲ کرم کماوے ۔
.....................................................
جے توں عرض قبولیں ناہیں، کراں ن عرض ضروری ۔
دور ہوئی میں وچ مہجوری، مڑ مرساں وچ دوری ۔
یوسف نے فرمایا رو رو، چھوڑ اندیسے سارے ۔
کمی خزانیاں رحمت ناہیں، اﷲ دے دربارے ۔

زلیخا اتے مرہمت

عرض کرے دو اکھیں اول، ملن مینوں میں دیکھاں ۔
منگ خدا تھیں لے دے یوسف، جے میریاں وچّ لیکھاں ۔
سن یوسف دربار الٰہی، اززوں عرض گزاری ۔
یا ربّ بخش زلیخا تائیں، پھیر اکھیں اک واری ۔
عرض پئی مقبول جنابے، اکھیں اگھڑ آئیاں ۔
کھلھ پیا سو نور ہجابوں، چمک پئیاں رشنائیاں ۔
یوسف تائیں اکھیں ڈٹھوسُ، جاں کھلھی بینائی ۔
رخ پور نور نظر وچّ آیا، بے ہوشی وچّ آئی ۔
پائی ہوش اٹھی پھر کہندا، یوسف دوجی واری ۔
ہور مراد کیائی دل دی، آکھ سناویں ساری ۔
عرض کرے اوہ جوش جوانی، بخش جمال خدایا ۔
کہ ہن اوہو حسن جوانی، بخش جمال خدایا ۔
ایہہ بھی یوسف عرض گزاری، پئی قبول شتابی ۔
ویکھدیاں قد سدھا ہویا، چڑھیا رنگ گلابی ۔
...........................................................
تیجی واری کہے زلیخا، عرض رہی اک بھاری ۔
منہ لکا نہیں ہن یوسف، اوہ بھی سن لے ساری ۔
کر لے عقد نکاح اساں تھیں، ہن ن تاب جدائی ۔
یوسف چپ پیغام اڈیکے، کہے جواب ن کائی ۔
تد نوں جبرائیل جنابوں، آن سلام سناوے ۔
منّ جویں تیں کہے زلیخا، پاک اﷲ فرماوے ۔
اپر عرش تیرا تے اسدا، عقد کیتا میں یارا ۔
دردوں غموں زلیخا تائیں، بخش دتا چھٹکارا ۔
رہی مراد بتوں ایہہ منگدی، تے کجھ ہتھ ن آیا ۔
اج سوال اساں تھیں کیتا، جو منگیا سو پایا ۔
............................................................
جاں یوسف نے صورتَ ڈٹھی، جوش محبت چایا ۔
حکمے نال خدا دے اوویں، اس تھیں عقد کرایا ۔
...........................................................
وسلوں مقصد حاصل کیتے، دل دی مرض گوائی ۔
بعد زلیخا دوجی عورت، ہور ن کیتی کائی ۔
.......................................................
شکرانے وچ عمر گزاری، دوہاں شکر-گزاراں ۔
تے فرزند زلیخا جائے، چھی ہملاں تھیں یاراں ۔
ایہہ یاراں پیغمبر ہوئے، اپنے وچّ زمانے ۔
واہوا اشکا گئیوں ن خالی، پہتوں انت مکانے ۔
ملیا ربّ کفایت ہوئی، مقصد دوہاں جہاناں ۔
پکڑ دلا راہ جاہ ن بھلا، کائی روز زمانہ ۔

27. یوسف دے بھراواں دا انّ لین آؤنا

جاں یوسف دے بندیخانے، دردیں حالَ وہاون ۔
جبرائیل سنیہا دتوسُ، ویر تیرے اتھے آون ۔
توں ہوسیں سلطان مصر دا، خلق جھکے در تیرے ۔
غلہّ ہوگ تیرے وچّ قبضے، پوسی کہت چوپھیرے ۔

سرحداں تے چوکیاں قایم کرنیاں

ہن بھائیاں نوں نت اڈیکے، یوسف نبی پیارا ۔
تے بھائیاں دے ملنے خاتر، قصد اٹھائیوس بھارا ۔
چوکیاں گردے مصر بیٹھائیاں، اک اک دی سرداری ۔
ہر اسوار رکھائے پنج سے، وچ فرماں-برداری ۔
.........................................................
کون ایہی ایہہ کہڑے تھاؤں، کیوں اس طرفے آیا ۔
کس اولاد کیائی مذہب، پلے کیا لیایا ۔
ایہہ ہالہ لکھ چونکی والا، اول عرض پچاوے ۔
حکم ہووے کروان مسافر، تداں مصر وچ آوے ۔
...........................................................
شطر دیوے اک پور کر غلہّ، جو کوئی ملّ لیاوے ۔
دھڑیاں ستّ اہسان زیادہ، باجھوں ملّ دواوے ۔
..........................................................
خلقاں الٹ پئیاں ول مصرعے، آون ملن مراداں ۔
کرن دوائیں راضی جاون، خوشی کرن دلشاداں ۔
شامیں لوک جو آون جاون، پاون فرحت بھاری ۔
شام ولایت شاہ ازیزوں، جا جا صفت کھلاری ۔

یوسف دی کیرتی دا پھیلنا

کرواناں جس ڈیرے لہندے، آن اندر کنانے ۔
سی یعقوب نبی دا حجرہ، تنہا ایت مکانے ۔
پاس نبی دے مصروں آیاں، صفت کہی کرواناں ۔
وانگ عزیز مصر دے والی، ہوگ ن وچ جہاناں ۔
نوری شکل بہشتی صورتَ، شیریں بات پیاری ۔
مسکیناں پور رحمت کردا، بیماراں غمخواری ۔
........................................................
سکھیں ملک وسایا سارا، ظلموں رسم ہٹائی ۔
اساں ن سنیاں دیس مصر وچّ ظلم کنندا کائی ۔
...........................................................
سن سن کے یعقوب پیغمبر، دنگ رہے تاریفوں ۔
شاہ عزیز ملی ایہہ نئمت، کسدے قرب شریفوں ۔
ایہہ خصائل باجھ پیغمبر، مشکل نظری آون ۔
والی مصر پیغمبر ہوسی، صفتاں ایہہ فرماون ۔
..........................................................
تے یعقوب نبی نوں ات ول، دلوں محبت دھانی ۔
کرواناں تھیں صفت ازیزوں، سندا رہے کہانی ۔

یعقوب دے پتراں دی باپ پاس فریاد

کہت پیا کنان ولایت، بھکھی مرے لوکائی ۔
پیغمبر دے پتاں قبضے، اجڑ رہیا ن کائی ۔
....................................................
ہو کے جمع پدر دے اگے، حاضر آن کھلوئی ۔
یا حضرت اج سن لے عرضاں، نین ہنجھو بھر روئے ۔
چالھی سال ہوئے تیں حجرے، یوسف دے وچ درداں ۔
نکل دیکھ احوال اساڈا، کال اڈائیاں گرداں ۔
.........................................................
سن پیغمبر نے فرمایا، تاں فرزنداں تائیں ۔
سنیاں بہت اناج رکھیندا، ملک مصر دا سائیں ۔
.........................................................
ٹر جاؤ فرزندو جھبدے، ناکیاں دی اسواری ۔
میرا جا سلام پچاؤ، آس ایہا میں بھاری ۔
فرزنداں نے عرض گزاری، اساں بزائت ناہیں ۔
سو چوداں نے درم کھوٹے، ساڈے پاس اساہیں ۔
..................................................
فرمایا کہ نصب سنائیو، ہاں اولاد خلیلوں ۔
اسرائیل نبی دے بیٹے، صدق صفحہ دلیلوں ۔
مڑ کہندے جے نصب ن منے، پھیر کیا ای چارہ ۔
فرمایا پھر عجز سنائیو، تے جیوں حالَ آوارہ ۔
کریو عرض وطن تھیں آئے، پونجی فقر لیائے ۔
دھکّ نصیباں ات پہنچائے، آئے نال قضائے ۔

یوسف دے بھائیاں دا مصر پہنچنا

سن فرزند تیاری کردے، ناکیاں دی اسواری ۔
کرکے گئے سلام پدر نوں، سارے جاندی واری ۔
ایہہ سارے دس وچ شمارے، جو ول مصر سدھارے ۔
بنیامین رہیا اک پیو تھیں، خدمت نت گزارے ۔
جاں تے یوسف باپ وچھنا، تے کنان زمینوں ۔
تس دن تھیں پیو کرے تسلی، حضرت بنیامینوں ۔
...........................................................
کٹّ بنی اسرائیل مسافت، مصر نواحی آئے ۔
حاکم چوکیداراں تائیں، ایہہ دوروں دس آئے ۔
.....................................................
حاکم چوکیداراں والا، دیکھ اوہناں ول آیا ۔
شوکت شان اوہناں دا ڈٹھا، نیوں نیوں سیس نوایا ۔
سابزادیو کتھوں آئے، کت جا دولت خانے ۔
کی مذہب تے نام کیا ای، چلے کس مکانے ۔
.........................................................
کہن اسیں کنانوں آئے، ہاں فرزند نبی دے ۔
دادا پاک اسحاق اساڈا، ساڈے پاک عقیدے ۔
ہاں اولاد خلیل اﷲ دی، پیو یعقوب پیغمبر ۔
باپ بھجائے مصرعے آئے، طرف عزیز تونگر ۔
اس کہیا کی کم تساڈا، مطلب اوہناں سنایا ۔
پھیر پچھے کی قیمت غلے، ہتھ تساں سرمایہ ۔
ایہہ گلّ سن سر نیویں کرکے، سبھناں نیر وہائی ۔
اسیں ہتھاں تھیں خالی آئے، پونجی فقر لیائے ۔
..........................................................
پھر حاکم لکھ عرضی گھلی، یوسف دے دربارے ۔
اک کروان آئے اج شاموں، دس گنتی وچ سارے ۔
وچ کنان وطن فرماون، ایہہ پیغمبر-زادیبر ۔
وانگ فرشتاں نوری شکلاں، تے سبھ ولی خدا دے ۔
...........................................................
حدوں ودھ ایہناں زیبائیاں، خوبیاں وچ سوہاندے ۔
تے ایہہ لین غلہّ ہن آئے، گھیر قضاع نے لیاندے ۔
حکم ہووے دربار پچاواں، جاں ایتھے کھلہاراں ۔
عرضی پیش گزاری قاصد، کرکے ادب ہزاراں ۔
لے یوسف ہتھ عرضی تائیں، حرف پڑھے دو چارے ۔
اوہ شامی کنانوں آئے، پیغمبر دے پیارے ۔
مالم کیتا بھائی آئے، نعرہ چھٹ گیا سو ۔
پئی غشی جھڑ تختوں یوسف، دھرتی آن پیا سو ۔
.........................................................
ہوش پئی جاں یوسف تائیں، حکم کرے دربارے ۔
مرد کچہری والیو جاؤ، اٹھ گھراں نوں سارے ۔
......................................................
پھر قاصد نوں پاس بلایا، پچھے حالَ زبانی ۔
دسّ پیارے کدوں کو آئے، کنانی کروانی ۔
کیا بزائت پاس لیائے، تے اوہناں حالَ کیائی ۔
پوشاکاں تن حالَ کویہا، دسّ حقیقت بھائی ۔
قاصد کہندا، پرسوں آئے پیغمبر دے پیارے ۔
کیا کہاں میں حالَ اوہناں دا، وانگ فرشتاں سارے ۔
تن پوشاکاں پرزے پرزے، تہ پور تر پیونداں ۔
شاید حالَ پسند ایہائی، نیکاں دے فرزنداں ۔
...................................................
ہاجب نوں لکھ گھلیا یوسف، مہر لگا پروانہ ۔
جھک ادبوں سبھ خدمت کریو، کنانی کرواناں ۔
پیغمبر دے بیٹے ہرگز، ن پاون تکلیفاں ۔
رہن نہیں دل تنگ کداہیں، وانگ غریب زئیفاں ۔
......................................................
اس دن تھیں پھر حضرت یوسف، چوکیاں سبھ اٹھائیاں ۔
ویر ملے اوہ جنہاں کارن، سو تدبیراں چائیاں ۔
تے ہاجب دن چوتھے آیا، لے یوسف دے بھائیاں ۔
شطر سوار وڑے وچ مصرعے، خلقاں ویکھن آئیاں ۔
...........................................................
یوسف اوہناں پچھانے پر ہن، یاد نکھیڑ ن کائی ۔
کون روئیل یہودا کہڑا، پر جانے سبھ بھائی ۔
آ جبرائیل خدا دے حکموں، انگل نال وکھاوے ۔
اے یوسف ایہہ ویر فلانا، ساریاں نام سناوے ۔
تداں پچھان رکھی سبھ یوسف، پچھے حالَ تماماں ۔
لے جاؤ کنانیاں تائیں، کردا حکم غلاماں ۔
میریاں خاص مہلاں اندر، کریو ایہناں اتارا ۔
خدمت دے وچ حاضر ہو کے، ادب گزاریو سارا ۔
.......................................................
چا نظر ول شاہ ن ویکھن، اہسانوں شرماندے ۔
تے یوسف کر نظراں ویکھے، حالَ احوال اوہناں دے ۔
کھان طعام سبھے سر نیویں، غالب ہیبت دھانی ۔
اک دوجے تھیں کمبدے کمبدے، ہولی کرن کہانی ۔

(بنی=اولاد، عقیدے=وشواس، تونگر=امیر،
زیبائیاں=سہپن، پیونداں=ٹاکیاں، ہیبت=ڈر)

بھراواں نال ملاقات

کھا طعام ہوئے خوش سارے، کردے نیک دوائیں ۔
اپنے پاس بلاوے یوسف، پھیر بھراواں تائیں ۔
یوسف جانے ساریاں تائیں، ایہہ اوہناں مالم ناہا ۔
یوسف پاس ہوئے ایہہ حاضر، جس منہ برقع آہا ۔
یوسف قبطی بولی بولے، اپنا بھید چھپاوے ۔
پاس اوہناں عبرانی بولی، حرف ن مول الاوے ۔
مرد-وسیلہ وچ بٹھایا، یوسف نے فرمایا ۔
اے کروانو کہو جوانو، ڈیرہ کتھوں آیا ۔
کہیا اوہناں اسیں شاموں آئے، گھر ساڈے کنانے ۔
یوسف کہندا کس مطلب نوں، آئے ایت مکانے ۔
کہت پیا اوہناں عرض الائی، خوبی سنی حضوروں ۔
آس دھری ول تیں در آئے، قصد اٹھایا دوروں ۔
......................................................
باپ بڈھا یعقوب پیغمبر، وچ ضعیفی حالاں ۔
رات دنے وچ غم دے حجرے، چشم رہے تر نالاں ۔
تدھ سلام پچائیوس شاہا، کر کر گریازاری ۔
اوہ مشتاق تیرے ہر ویلے، نام لوے ہر واری ۔
......................................................
یوسف کہے پیغمبرزادیو، بڈھا باپ تساڈا ۔
کنانوں پندھ مصر دراڈا، واقف کویں اساڈا ۔
عرض کرن کرواناں کولوں، پتے تیرے ہتھ آئے ۔
پردیساں دیاں واسیاں اسنوں، تیرے حالَ سنائے ۔
......................................................
اک پدر دے پتر جوانو، کتنے ہو فرماؤ ۔
ایہناں کہیا اسیں باراں بھائی، جے تے سچ پچھاؤ ۔
دس حاضر اک پاس پدر دے، اک کھادھا بگھیاڑاں ۔
تس دن تھیں وچ دل پدر دے، غموں ترٹھیاں دھاڑاں ۔
........................................................
کہو کویں بگھیاڑے کھادھا، یوسف نے فرمایا ۔
اوہناں کہیا اوہ نال اساڈے، اک دن جنگل آیا ۔
گرگ ستمگر زورا کیتا، تے اساں خبر ن کائی ۔
چیر گیا تس کھا سدھایا، ایہہ سر سٹّ وہائی ۔
...........................................................
تسیں جوان اجیہے دسو، شیراں پکڑ مروڑو ۔
پٹ پہاڑ سٹو ڈھاہ دھرتی، کوٹ فولادی توڑو ۔
....................................................
یوسف پچھے ہن اس باجھوں، کیونکر کرے گزارا ۔
جاں فرزند پیارا اسدا، گرگ کیتا دو پارا ۔
یوسف دا اک چھوٹا بھائی، بنیامین سداوے ۔
عرض کرن ہن اسدے تائیں، ویکھے اگّ بجھاوے ۔
.....................................................
ہور کلام جوانو ساری، جو تساں آکھ سنائی ۔
اساں یقین ایہا تسیں سچے، ہوسی جھوٹھ ن کائی ۔
تے ایہہ گلّ جو یوسف والی، کردے ہو آشکارا ۔
اسدے وچ اساڈے تائیں، شکّ رہیا ای بھارا ۔
.....................................................
یوسف کہندا جے ہو سچے، اے مردو کروانو ۔
ہن ن جائیو ڈول زبانوں، لواں نتار بیانو ۔
جے تسیں سچے ظاہر ہوئے، ہوووگے اعتباری ۔
جھوٹھ کلاموں جے تساں لبھا، ایہہ ہے انت خواری ۔
اک رہے نوں گھر نوں جاؤ، لے غلہّ دس بھارے ۔
مڑ آئیو لے بنیامینے، حالَ پچھیساں سارے ۔
....................................................
منشا ابراہیم دو بیٹے، سی یوسف دے پیارے ۔
چہر منور یوسف وانگوں، جلوے حسن کھلارے ۔
وڈا منشا اسدے تائیں یوسف نے فرمایا ۔
لے خود ماپ اوہناں بھر بھرتی، پاسیں قدر سوایا ۔
.................................................
منشا عرض کرے یا حضرت، ایہہ کروان کتھاؤں ۔
حالَ جنہاں دے ایڈک شفقت، خدمت ادب اداؤں ۔
فرمایا فرزند پدر دے، ایہہ کنانوں آئے ۔
ویر میرے متریئیاں جائے، ایہہ تیرے سبھ تائے ۔
...................................................
بھیت ایہناں نوں دسیں ناہیں، ایویں حکم الٰہی ۔
خدمت کر توں جو کر سکیں، کریں نہیں کوتاہی ۔
.....................................................
بھرتی بھری غلاماں تائیں، یوسف نے فرمایا ۔
پوشیدہ وچ کوناں دھریو، اوہناں دا سرمایہ ۔

(مرد-وسیلہ=دو-بھاشیا، مشتاق=چاہن والا،
آشکارا=ظاہر،پرگٹ، کوتاہی=ڈھلّ، پوشیدہ=
لکا کے، کوناں=گٹھاں)

کنان وچ واپسی

کر بنی اسرائیل چلانے، شتریں گھتّ مہاراں ۔
شاد دلوں خوش حالَ ازیزوں، کردے شکر ہزاراں ۔
منزل کٹّ مراحل آخر، آن وڑے کنانے ۔
چمن قدم سلام کریندے، پیش پدر وچ خانے ۔
کیوں عزیز ڈٹھا پیو پچھے، کی ورتے ورتارا ۔
اوہ کہندے اسیں ڈٹھا حضرت، فضل کرم تس بھارا ۔
......................................................
اول شکّ پیا دل اسدے، سانوں سیلو جاتا ۔
تیرا نام لئیا جاں اس تھیں، تاں اس حالَ پچھاتا ۔
........................................................
شکّ اوہدا مڑ تازہ ہویا، سن یوسف دیاں گلاں ۔
مڑ مڑ ایہا حالَ چتاریا، وانگ پرانیاں سلاں ۔
.....................................................
سیلو ہو تسیں اے کروانو، اک رہے نوں جاؤ ۔
سچ کلام تساڈی ویکھاں، بنیامین لیاؤ ۔
جے اوہ بھی آ بھرے شہادت، تاں تسیں سارے سچے ۔
تے جے بنیامین ن آوے، ثابت ہوسو کچے ۔
رکھ لئیا اس شمؤن اساں تھیں، اندر بندیواناں ۔
سچوں جھوٹھ نطارہ کرنا، ساڈیاں وچ بیاناں ۔
آودیاں اساں تحفے دتے، تے اہسان کمائے ۔
خدمت سکیاں بھائیاں کولوں، ایڈ ن کیتی جائے ۔
......................................................
جو اہسان عزیز کماوے، کیڈک وصف سنائیئے ۔
گھلّ اساں سن بنیامینے، غلہّ مفت لیائیے ۔
اسیں نگاہ رکھانگے اس نوں، ساڈا ویر پیارا ۔
جے ایہہ نال اساڈے جاسی، ہوسی مطلب سارا ۔
.....................................................
بنیامین اساں تھیں گھلو، پتاں عرض سنائی ۔
نبی کہے میں گھلاں ناہیں، قول بنوں یکتائی ۔
....................................................
اوہناں عہد خدا دا دتا، کہندے موڑ لیائیے ۔
ربّ گواہ کرام فرشتے، اسیں دغا ن کمائیئے ۔

28. مصر ول دوسری یاترا
بھائیاں دے ہتھوں بنیامین دی درگت

ویر دلاں وچ بھجدے آئے، آتش حسد تپائے ۔
بنیامین عزیز بلایا، اسیں تفیلیں آئے ۔
انڈٹھا تاکیداں کر کر، سدّ گھلیا کنانوں ۔
گھر وچ باپ عزیز مصر وچ، عاشق دلوں ب جانوں ۔
ہر ہر گلّ الاہمے طعنے، جھڑکاں زلت خواری ۔
بنیامینے نال بھراواں، راہیں کارگزاری ۔
بنیامین دلوں پور دردوں، سبھے سختیاں سہیاں ۔
یوسف دا دل داغ پرانا، دل دیاں دل وچ رہیاں ۔
.........................................................
اوس زمانے شہر مصر دے، پنج سبھے دروازے ۔
حکم پدر تھیں سارے بھائی، کھنڈے نال اندازے ۔
دو دو رل اک در تھیں آئے، لنگھ گئے دس سارے ۔
بنیامین اکلا باہر، غم دیاں آہیں مارے ۔
.......................................................
یوسف پاس پیغام لیایا، جبرائیل الاہوں ۔
ویر تیرے اج آئے یوسف، چل دراڈے راہوں ۔
دس وچ شہر وڑے ہو دو دو، تیرا ویر اکلا ۔
باہر کھڑا دروں ہن روندا، دل نوں نہیں تسلا ۔
.......................................................
لاہ لباس شاہانہ یوسف، پہن پرانا جائیں ۔
ہو اسوار شطر تے جھبدے، اسنوں نال لیائیں ۔

یوسف دا بنیامین دی سہائتا نوں آؤنا

بنیامین ڈٹھا جاں اکھیں، کردا گریازاری ۔
صورتَ چند اداسی شکلوں، غم دی جگر کٹاری ۔
یوسف دیکھ ودھیرا رویا، مول قرار ن پایا ۔
چالی سالاں بعد دسایا، میرا ماں پیو جایا ۔
ہورس دروں گیا مڑ باہر، مڑ مصرعے ول آیا ۔
بنیامین ڈٹھا آ روندا، آن سلام سنایا ۔
بنیامین علیکم کہیا، یوسف ابری بولے ۔
بھائی نال کرے کجھ گلاں، درد خزانے کھوہلے ۔
......................................................
بنیامین کہے سن رو رو، حالَ کہاں میں کس دا ۔
میں یعقوب نبی دا بیٹا، اجڑیا گھر جس دا ۔
.........................................................
یوسف نام وڈیرا بھائی، میرا ماں پیو جایا ۔
میں سن باپ ن ہوش سمبھالی، جاں تے نظر ن آیا ۔
برکت گئی اساڈے گھر تھیں، خانے پئے اجاڑاں ۔
یوسف نوں لے گئیاں جاں تے، لٹّ غضب دیاں دھاڑاں ۔
........................................................
میں پور درد لیائے بھائی، متریئیاں دے جائے ۔
شہر وڑے چھڈّ مینوں روندا، مڑ کے لین ن آئے ۔
......................................................
کنگن موتیاں جڑیا آہا، یوسف دے وچ بازو ۔
پنجھی ملّ ہزار دیناروں، تلے قدر ترازو ۔
یوسف بنیامینے تائیں، دیوے بہت دلاسہ ۔
پاس رکھیں تس کہے زبانوں، توڑیں ن ہلاسا ۔
.....................................................
آ میں نال ملاواں بھائی، پھیر یوسف فرماوے ۔
شہر اکٹھے داخل ہوئے، لے بھائیاں تھیں آوے ۔

بھائیاں نوں منکش محلّ وچ اتارنا

اک سنہری کوٹھا یوسف، سی اگے بنوایا ۔
تیہہ گز لما، تیہہ گز چوڑا، زینت انت ن پایا ۔
....................................................
یوسف نے سبھ بھائیاں مورت، اسدے وچ لکھائی ۔
بھی یعقوب نبی دی مورت، بھی اپنی بنوائی ۔
جیوں جیوں بھائیاں جنگل اندر، اس تے ظلم کرائے ۔
سارے حالے ظاہر اس وچ، پورے نقش کرائے ۔
.......................................................
خدمتگاراں تائیں یوسف، کہندا جلدی جاؤ ۔
کرواناں کنانیاں تائیں، اس خانے لے آؤ ۔
لے برقع خود یوسف بیٹھا، اندر زریں خانے ۔
خدمتگاراں بھائی آندے، کر آداب شاہانے ۔
......................................................
ہویا حکم طعام لیاؤ، خادم طعام لیائے ۔
کھاؤ خرش پیغمبر-زادیور، یوسف حکم کرائے ۔
کھاون خرش دلیلاں کردے، خوشیاں وچ دلیلے ۔
دیواریں تصویراں لکھیاں، پئیاں نظر روئیلے ۔
گمّ گیا حیرانی اندر، بھلّ گیا تس کھانا ۔
عمل کمائے نظریں آئے، خوف دلے وچ دھانا ۔
.........................................................
روئیلا کی ہویا تینوں، ویر پچھن رو سارے ۔
بول ن سکے کرے اشارے، رو رو ولّ دیوارے ۔
بھائیاں ڈٹھا جو جو کیتا، ظاہر نظریں آیا ۔
روندیاں رخ دھوائے اشکوں، مرگ سجھی غم دھایا ۔
.......................................................
صاحب-زادیو کھانا کھاؤ، یوسف نے فرمایا ۔
کیوں اکھیں تھیں نیر وہائی، یاد کہو کی آیا ۔
عرض کرن اس خانے اندر، خرش ن کھادھی جاوے ۔
شاہ عنایت کرے اساں تے، ہورس تھاؤں بھجواوے ۔

بنیامین دا یوسف دی سک وچ ردن

بنیامین جو یوسف سندی، شکل ڈٹھی دیوارے ۔
زخم پرانا اگھڑ وگیا، چلے خون فوارے ۔
صورتَ دے ول ویکھے رووے، رو رو کے فرماوے ۔
ویر میرے دا نقشہ روشن، صبر دلوں لے جاوے ۔
....................................................
دن تے رات فراقَ جدھے نے، میری جان جلائی ۔
اسدی صورتَ مسریاں لوکاں، کتھوں لکھ منگائی ۔
ایہہ یعقوب نبی دا بیٹا، کس نے خبراں پائیاں ۔
تے ایہہ کون فرشتہ آہا، جس تصویراں لاہیاں ۔
........................................................
دس بھائی بہ پنجیں تاشیں، رل مل کھاون لگے ۔
بنیامین اکلا بیٹھا، تاش رکھائسُ اگے ۔
دھریا تاش اگے اوہ روندا، بیٹھا زارو زاری ۔
یوسف ویر وچھنے والا، زخم دلے وچّ کاری ۔
........................................................
یوسف کہندا، آ جا میتھیں، توں میں رل مل کھائیے ۔
تاش اکو تے توں میں بھائی، کھاون بہ ہن جائیے ۔
میں تیرا توں میرا بھائی، یوسف جان اسائیں ۔
مائی جایا بھائی اپنا، جان اساڈے تائیں ۔
جے تیں یوسف ویر وچھنا، میں بھی ویر وچھنا ۔
برقعے دے وچ نالے یوسف، آہیں کر کر رنا ۔
......................................................
بنیامین کہے جگ جیویں، شاہا عالی جاہا ۔
زریں خانا اول والا، دل میرے وچ آہا ۔
حکم کرو میں اوتھے جاواں، مینوں صبر ن آوے ۔
بیٹھ لواں رجّ رو اتھائیں، تداں بخار سدھاوے ۔
یوسف پچھے زریں خانے، کیا پسند دسایا ۔
بنیامین کہے دیوارے، یوسف نقش لگایا ۔
.....................................................
جبرائیل سلام لیایا، یوسف نوں درگاہوں ۔
دے پیغام کہیا اے یوسف، آیا حکم الاہوں ۔
بنیامین تیرے وچ غم دے، جان لباں پور آئی ۔
جاندی جان وچھوڑے اندر، دیہہ شتاب دکھائی ۔
......................................................
منشا حاضر سی اس ویلے، یوسف نے فرمایا ۔
زریں خانے جاہ فرزندا، حکم الٰہی آیا ۔
بنیامین تیرا اوہ چاچا، ماؤں میری دا جایا ۔
غم میرے وچ تڑپھ مریندا، ہجر طوفان چڑھایا ۔
........................................................
منشا دے ولّ بنیامینے، نظر پئی اک واری ۔
ایہہ یوسف دی صورتَ ڈٹھی، وگی ودھ کٹاری ۔

بنیامین اپر بھید دا کھلھنا

دنگ رہیا فرماوے لڑکیا، دسیں برخردارا ۔
کون ایہی توں کس دا بیٹا، جگر کدھے دا پارا ۔
یوسف دا میں بیٹا حضرت، منشا آکھ سناوے ۔
بنیامین پیا سن دھرتی، رو رو کے فرماوے ۔
میرا بھی اک ویر پیارا، آہا یوسف ناموں ۔
باپ تیرا بھی یوسف ناموں، میں قربان کلاموں ۔
.....................................................
منشا کہندا ن رو چاچا، زندہ تیرا بھائی ۔
توں جسدے وچّ غم دے روویں، میرا باپ اوہائی ۔
......................................................
چھاتی نال لگایا رو رو، پکڑ بھتیجے تائیں ۔
فرزندا دسّ جھبدے مینوں، تیرا باپ کتھائیں ۔
تخت اپر جس تھیں توں بیٹھا، منشا نے فرمایا ۔
باپ میرا اوہو بھائی تیرا، ماؤں تیری دا جایا ۔
.......................................................
بنیامین کہے فرزندا، اوہ مصرعے دا والی ۔
منشا کہندا اوہو یوسف، جس دا سایہ عالی ۔
.....................................................
منشا نے جاں یوسف تائیں، ساری خبر سنائی ۔
اٹھ یوسف خلوت وچّ آیا، نال لیاسُ بھائی ۔
.....................................................
بانہہ الھار گلاں وچ پائی، وچھڑیاں مل بھائیاں ۔
سرد ہوئے دو سینے تپدے، باراں رحمت آئیاں ۔
...........................................................
سائت بعد جو یوسف تائیں، ہوش بدن وچ آئی ۔
بنیامینوں پچھن لگا، پیو دا حالَ کیائی ۔
........................................................
اکھیں دے وچّ نیند ن آوے، کھاون مول ن بھاوے ۔
نام تیرا لے کرے پکاراں، درد جھلے غش کھاوے ۔
سن کے حالَ پدر دا یوسف، رو رو زار کریندا ۔
واہ دردا میں جمدا ناہا، تاں کیوں باپ تپیندا ۔
پھیر پچھے دسّ بھین میری دا، کیوں کر وقت وہاندا ۔
رو رو بنیامین کہے دکھ اسدا، حدوں گزریا جاندا ۔
جامہ نواں ن پایا اسنے، سال گئے ہو چالی ۔
ہو دیوانی رہی بچاری، تیریاں درداں والی ۔
جس راہوں تیں ویر لیائے، اتھے عمر گزاری ۔
پئی پکارے نکل یوسف، دیکھ لواں اک واری ۔
.......................................................
ویر میرا اوہ ماہ منور، یوسف نام پیارا ۔
کنھے ڈٹھا وچ جنگل روندا، یا کسے شہر وچارا ۔
ایہو حالَ ہمیشاں اسدا، وچ درداں ورتارا ۔
کھاون پیون بھلا اس تھیں، تیرا ورد گزارا ۔
........................................................
بنیامین کہے اے بھائی، روندیاں عمر وہائی ۔
اج مقصود دلے دا ملیوں، ہوئی دور جدائی ۔
اک سائت ہن تیرے نالوں، وچھڑیا ن چاہاں ۔
بھائیاں نال ن ٹوریں مینوں، وگے ن قدم اگاہاں ۔

بنیامین نوں اپنے کول رکھن دی ویونت

یوسف کہندا جھلّ ن سکدا، میں بھی درد وچھوڑا ۔
بھائیاں نال ٹریساں اول، پھیر کریساں موڑا ۔
چیز غلے رکھواواں تیرے، ساریاں موڑ منگاواں ۔
پھول کڈھاواں حکم شرع تھیں، تینوں کول رکھاواں ۔
....................................................
یوسف کہے غلاماں تائیں، بھرتیاں بھرو شتابی ۔
ن تولو بھر کوناں دیو، ہووے دور خرابی ۔
پردے وچّ غلاماں تائیں، یوسف نے فرمایا ۔
جام عقیق میرا لے جاؤ، رکھو پاس چھپایا ۔
بنیامینے دے وچ بھارے، رکھ دیو وچ پردے ۔
بھر چھٹاں جیوں یوسف کہیا، بردے اوویں کردے ۔
آکھ سلام گئے کنانی، تھوڑھی دور سدھائے ۔
جام گیا ای حضرت یوسف، مگر سوار دوڑائے ۔

بھراواں دا چوری وچ پھڑیا جانا

کرن سوار پکار جوانوں، چور تسیں کروانوں ۔
کھڑ رہے مت جاؤ اگے، پکڑ ولاں کنانوں ۔
ات ول منہ کر کہیا جوانا، کی تساں گمّ گیا ای ۔
جام عقیق ملک دا کہیا، تساں چرا لئیا ای ۔
.....................................................
اوہناں کہیا اساں قسم خدا دی، ہے معلوم تساہیں ۔
چور نہیں اسیں آئے ناہیں، کرن فساد اتھائیں ۔
کہن سوار تسیں جے جھوٹھے، پھر تساں کیا سزائیں ۔
اوہناں کہیا جس کولوں لبھے، پکڑ کھڑو اس تائیں ۔
............................................................
موڑ سوار گئے لے مصرعے، سبھ کنیانیاں تائیں ۔
یوسف اگے حاضر کیتے، چوراں وانگ تداہیں ۔
........................................................
یوسف کہے غلاماں تائیں، شتراں بھار اتارو ۔
سچ کہن پیغمبرزادے، یاں تے جھوٹھ نتارو ۔
..................................................
دس بھائیاں دے بھار جو پھولے، کجھ ن ظاہر آیا ۔
جان دیو اک باقی رہندا، یوسف نے فرمایا ۔
.....................................................
چور نہیں اسیں عیب ن کائی، ایہہ بھی کھولھ نتارو ۔
دیکھو صاف عقیدے ساڈے، طعنے پھیر ن مارو ۔
یوسف کہندا، مرد جوانو، چنگے نظریں آئے ۔
طعن الزام تساں کجھ ناہیں، ہو نیکاں دے جائے ۔
......................................................
جے تے چھٹّ ن پھولو اسدی، بھائیاں عرض سنائی ۔
اساں اتے ایہہ فخر کریسی، تے اپنی وڈیائی ۔
سانوں کہسی بھار تساہاں، پھولے نال خواری ۔
بے اعتبار تسانوں جاتا، میں رہیا اعتباری ۔
یوسف کہندا پھول غلاموں، کرو برابر سارے ۔
تاں ایہہ فخر چتارے ناہیں، مونہوں لاف ن مارے ۔
پھولی چھٹّ پیالہ لبھا، چور بنے کنانی ۔
شرمندے ہو بھائی سارے، ڈبے وچ حیرانی ۔
..................................................
آہا مصر اندر ورتارا، جے کو مال چراوے ۔
صاحب مال لوے شے دونی، ودھ سزا ن پاوے ۔
تے یعقوب نبی دے مذہب، چور رہے ہو بردا ۔
سو بھائیاں نے اول فتویٰ، کہیا شرع پدر دا ۔
..................................................
باپ بڈھے دا ایہہ ہے آسا، ہردم خدمت کردا ۔
پکڑ اساں تھیں رکھ کسے نوں، تھاں اس دی وچ بردا ۔
شاہا توں اہسان کنندا، سانوں نظریں آویں ۔
باپ بڈھا رو مرسی غم تھیں، چھوڑیں لطفَ کماویں ۔
......................................................
یوسف کہے پناہ خدا دی، جس دا عالم سارا ۔
چوراں چھوڑاں ہوراں پکڑاں، ظلم کریساں بھارا ۔
...................................................
بھائیاں بیٹھ جمع وچ گوشے، مسلاہت دی کاری ۔
رو رو نیر وہائے چشموں، سارے پئے وچاریں ۔
کہے یہودا مالم سبھناں، باپ لئیاں سوگنداں ۔
زامن دتا اﷲ صاحب، اساں سبھے فرزنداں ۔
.......................................................
بنیامین لئے بن جانا، روا ن سانوں مولے ۔
عجز لڑائی دوویں حاضر، جو کجھ شاہ قبولے ۔
جے اوہ ویر ن دیوے سانوں، گھتو جنگ پواڑا ۔
مرد اسیں سبھ شیر بہادر، پائیو مصر اجاڑا ۔
....................................................
سن مسلاہت بھائیاں تائیں، بہت پسند دس آئی ۔
بنیامین چھڈا لیائیے، کرکے جنگ لڑائی ۔
.........................................................
آہا افراہیم بھجایا، یوسف نے ول بھائیاں ۔
جا کے سن جو میریاں بھائیاں، کی صلاحیں لائیاں ۔
افراہیم گیا مڑ سن کے، ایہہ سبھے تدبیراں ۔
یوسف پاس سنائیاں جا کے، جو سنیاں تقریراں ۔
کہے یہودا بھائیاں تائیں، اجے ن تیغ وگائیو ۔
جاں میں نعرہ کڑک مریساں، تاں تسیں ہتھ اٹھائؤ ۔
ایہہ گلّ آکھ یہودا ٹریا، تیغ لئی ہتھ آیا ۔
یوسف اگے آن کھلویا، ن کر قہر سنایا ۔
چھوڑ عزیزا بھائی ساڈا، ن کر بہت قضیہ ۔
ن ستا اساڈے تائیں، جے تدھ خبر ن پئی آ ۔
کڑک مریساں اکو نعرہ، دیکھ لئیو کیا ہوسی ۔
نیل ندی دا پانی سن کے، وگنوں اٹک کھلوسی ۔
..........................................................
جدوں یہودے تائیں ڈٹھا، یوسف نے وچّ غصے ۔
برچھیاں وانگوں خونوں بھنے، وال کھڑے وچّ جسے ۔

یہودے دا جوش ٹھنڈا پینا

افراہیم چھٹیرا لڑکا، سی حاضر اس ویلے ۔
قبطی بولی کہ کے یوسف، اسنوں ات ول میلے ۔
اے فرزند قمر تے اسدی، جھبدے ہتھ لگائیں ۔
افراہیم گیا ہتھ دھریا، جھڑیا جوش ازائیں ۔
گیا غضب سبھ زور سدھایا، قوت رہی ن کائی ۔
چاہے نعرہ کراں غضب تھیں، طاقت کجھ ن پائی ۔
..........................................................
افراہیم گیا ٹر اوتھوں، آزز رہیا یہودا ۔
باہر ویر اڈیکن نعرہ، جوش کرن بے ہودہ ۔
اوڑک آپ اڈیک سدھائے، ولّ دربارے آئے ۔
کہن یہودے تائیں بھائی، کیوں توں کم گوائے ۔
کیوں نعرے نوں دیر لگائی، تیں دل خوف کیا ای ۔
کہے یہودا نسل پدر تھیں، ایتھے لڑکا کائی ۔
پشت میری ہتھ لا سدھایا، میرا جوش گوایا ۔
تپ وچ جوش غضب دے بھائیاں، قہر تنور تپایا ۔
دیکھ اوہناں ولّ یوسف تائیں، دل وچ غصہ آیا ۔
بھائیاں تائیں حاضر کرکے، پیش کھڑے کروایا ۔
فرمایا پیغمبرزادیو، بولو سچ زبانوں ۔
میں کی برا تساں تھیں کیتا، گھٹّ کیا اہسانوں ۔
.........................................................
بکریاں تساں ہوراں جاتا، خود نوں شیر بنایا ۔
تخت عزیز مصر دا لئیے، تساں ارادہ آیا ۔
.........................................................
دیکھو زور خدا نے دتا، یوسف نے فرمایا ۔
سلّ پتھر دا کوٹھا یوسف، ماریا پیر اڈایا ۔
پتھر ٹٹ گئے ہو پرزے، چھت کندھاں ڈھیہہ پئیاں ۔
دیکھ بھراواں حیرت دھانی، اکھیں اگھڑ گئیاں ۔
.......................................................
ہو پیغمبرزاد جوانوں، یوسف نے فرمایا ۔
چھوڑو چور وطن نوں جاؤ، میں ایہہ رہم کمایا ۔
جے کو ہور دلیری کردا، ویکھدیوں تس ہالہ ۔
دیکھ تساں ول میں دل گزرے، قدر نبیاں والا ۔
..........................................................
اوڑک ہو لاچار بھراواں، رو رو سیس نوائے ۔
لکھ لکھ شکر جو اج اساڈی، جان بچی غم جائے ۔
......................................................
کہے یہودا بھائیاں تائیں، تسیں سبھے مڑ جاؤ ۔
بنیامینے چوری کیتی، پیو نوں خبر سناؤ ۔
تے میں آپ ن جاواں مصروں، ہرگز مول کداہیں ۔
منہ اکھیں کی جا دکھلاواں، باپ پیارے تائیں ۔

واپس کنان پہنچنا

سن یعقوب نبی دے بیٹے، نوں کنانے آئے ۔
باپ اگے ہو عرض گزاری، چوریوں حالَ سنائے ۔
..................................................
نبی کہے امید ن مینوں، ہرگز بنیامینوں ۔
چوری اس نے کیتی ہوسی جاپے حالَ یکینوں ۔
راتی نفل پڑھے دن روضے، وڈا زہد کماوے ۔
تقوے وچ امانت پورا، تے اوہ کویں چراوے ۔
.....................................................
پھر یعقوب نبی فرماوے، فرزندو فرماوو ۔
ایڈک زور تساں وچ آہے، توڑ پہاڑ گواوو ۔
....................................................
فرزنداں نے عرض سنائی، جو جو حالَ وہائی ۔
اسیں عزیز مصر تے دھائے، اس نے غلبے پائے ۔
اوہ تنہا دس بھائیاں نالوں، قوت دے وچ ڈاڈھا ۔
اساں جیہاں اوہ کجھ ن جانے، زور ن پیا اساڈا ۔
.........................................................
سی یعقوب سوال سنایا، اک دن جبرائیلے ۔
لے کے ازن جناب الاہوں، گھلیں ازرائیلے ۔
........................................................
جبرائیلے حکم الاہوں، عزرائیل پہنچایا ۔
پاس نبی دے آن فرشتے، عرض سلام سنایا ۔
نبی پچھے دسّ ازرائیلا، تینوں قسم الٰہی ۔
یوسف دی توں جان نکالی، اجے تن وچ آہی ۔
.........................................................
عزرائیل کہے یا حضرت، میں ن جان نکالی ۔
اوہ زندہ ہتھ مال خزانے، ہے ملکاں دا والی ۔
یا پیغمبر بیٹا تیرا، وچّ خیرییت خوبی ۔
رتبہ اسدا وچ دلاں دے، مرغوبی مہبوبی ۔
سن یعقوب کہے کہ کتھے، حکم کتھائیں جاری ۔
حکم نہیں میں کیوں کر دساں، اس نے عرض گزاری ۔
جھبدے ربّ ملاوے تینوں، روز گئے رہ تھوڑھے ۔
یوسف نوں توں پاویں حضرت، ہوسن دور وچھوڑے ۔
......................................................
پیغمبر فرماوے پتاں، خط میرا لے جاؤ ۔
بنیامین یہودے تائیں، جا مصروں لے آؤ ۔

(نفل=خوشی نال پڑھی نماز، زہد=سنجم،
تقویٰ=بھروسہ، ازن=اجازت، مرغوبی=
کھچّ وچ)

یعقوب دی چٹھی ازیزِ-مسرِ دے ناں

ایہہ یعقوب ابن اسہاکوں، نامہ، ہے غم-خانا ۔
طرف عزیز مصر دے والی، جو اج شاہ زمانہ ۔
مصری شاہ عزیزا تیرا مینوں نام ن آوے ۔
یاد ہوندا میں خط وچ لکھدا، شوق اہا فرماوے ۔
........................................................
یوسف نام میرا پتّ سوہنا، نور دیاں رخ چمکاں ۔
جنتیاں دا نقشہ نوری، ویکھاں چشم ن جھمکاں ۔
فرزنداں لے میرے کولوں، تس کھڑیا سہرائے ۔
کھادھوس گرگ نشانی کڑتا، خون-آلودہ لیائے ۔
...........................................................
یوسف دے میں وچ وچھوڑے، طلب دتی تسکینوں ۔
بنیامینوں ماہ-زبینوں، کردا سہب دینوں ۔
.....................................................
سنیا کیتا قید عزیزا، بنیامین پیارا ۔
ایہہ گلاں سن دل میرے دا، مان گیا ٹٹّ سارا ۔
میں سناں توں نیک خصائل، صفت نبیاں والی ۔
تے اہسان جگت وچ کیتے، وسدی خلق سکھالی ۔
.........................................................
ایہہ فرزند سعید اساڈا، کرے نہیں بریائی ۔
بنیامین ن چوریاں کردا، اوہ یوسف دا بھائی ۔
وانگ بزائت بھارے اندر، آپے جام رکھائیو ۔
اوہ فرزند پیارا میرا، سنیاں قید کرائیو ۔
کر اہسان اساڈے اتے، چھوڑیں بنیامینے ۔
خوف تیرے دل اﷲ والا، زخم ن لا وچ سینے ۔
........................................................
ایہہ خط دے شمؤن پسر نوں، پیغمبر فرماوے ۔
والی ملک مصر دے تائیں، نال سلام پچاوے ۔

(سہرائے=اجاڑ،بیابان، گرگ=بگھیاڑ،
آلودہ=لبڑیا ہویا، تسکین=صبر،شانتی،
خصائل=سبھاء، سعید=مبارک، پسر=پتر)

29. یوسف دے بھراواں دی مصر ول تیجی یاترا

دیہہ ساقی اک جام برہوں دا، گجھیاں رمزاں والا ۔
جس تھیں جاون درد پرانے، تے دکھ رہے نرالا ۔
پیغمبر دے بیٹے سارے، تیجی وار سدھائے ۔
شتریں گھتّ مہاراں چلے، پیو نوں سیس نوائے ۔
انّ، پنیر، بزائت کھلاں، ہور ن گھر وچ کائی ۔
غلہّ لین چلے سبھ بھائی، ایہہ سرمایہ چائی ۔
کٹ منازل مصرعے پہتے، خبر یہودے پائی ۔
استقبال گیا ول بھائیاں، حالت گھراں پچھائی ۔

یعقوب دی چٹھی دا ملنا

دس بھائی رل شاہ مصر دے، آن وڑے دربارے ۔
دھردے خط پدر دا اگے، سیس نواندے سارے ۔
پیغمبر نے نامہ لکھیا، طرف تیری سلطانہ ۔
پڑھ لے کھولھ کیائی اس وچ، مائنی نال بیاناں ۔
.......................................................
یوسف کھولھ پڑھے خط سارا، وچھڑیاں دا ہالہ ۔
حرف پڑھے دو گھڑیاں سوچے، رووے کرے کوشالا ۔
....................................................
جتھے جتھے یوسف لکھیا، نامے دے وچکارے ۔
قطرے خون چشم پدر دے، پئے ڈٹھے اتھ سارے ۔
....................................................
آئے بھائی یوسف سندے، جمع ہوئے دربارے ۔
قیمت ہتھ پا پلے کائی، شرماون بچارے ۔
...............................................
ناکش مال اساڈا تھوڑھا، در تیرے وچّ آئے ۔
کر خیرات دیو کجھ غلہّ، ہاں افلاس ستائے ۔

(افلاس=غریبی)

یوسف دی کہانی چھنے دی زبانی

بھائیاں دا دکھ سنیاں یوسف، مہر دلے وچ آئی ۔
ہن چاہیا ہو ظاہر دیوے، بھائیاں نوں دکھلائی ۔
..........................................................
چھنا پکڑ سلائی یوسف، حکم کرے کروانوں ۔
مرد جوانوں عالی شانوں، جھوٹھ ن کہو زبانوں ۔
ترجمانوں اکھوایا ظاہر، جھوٹھ کہو جے کائی ۔
ایہہ صاحب دا چھنا ظاہر، کہسی حالَ کیائی ۔
......................................................
اوہ مالک نے جو شمؤنوں، سی کاغذ لکھوایا ۔
یوسف لے کے مالک کولوں، ہیسی پاس رکھایا ۔
اول اوہا کاغذ یوسف، سٹّ کہے وچ بھائیاں ۔
دیکھو ایہہ کس قلم وگائی، کس نے مہراں لائیاں ۔
..........................................................
اساں ن اس تے قلم وگائی، اساں ن مہر لگائی ۔
زردی جھلّ پئی رخ سبھناں، رو رو کرن دہائی ۔
.........................................................
بنیامینے نال تساہاں، کی ورتے ورتارے ۔
کنّ رکھو دل زن ن دھریو، حالَ کھلھن اج سارے ۔
........................................................
رکھ امید نفعے دی پیو تھیں، بنیامین لیاندا ۔
تے گھلن وچ باپ ن راضی، چھنا ایہہ فرماندا ۔
........................................................
اگلے وانگ ن ضایع کریو، ایہہ فرزند پیارا ۔
نال حفاظت گھریں لیائیو، قول لئیا اس بھارا ۔
کہن سبھے ایہہ سچ تمامی، جو کجھ توں فرمایا ۔
چھنے تھیں ایہہ حالت سمجھی، اساں تئجب آیا ۔
بنیامین کہے پچھ دیکھو، چھنے تھیں سلطانہ ۔
یوسف نوں بگھیاڑے کھادھا، بھائیاں قول زباناں ۔
.....................................................
یوسف تے خود ظلم کمایا، بگھیاڑے سر لایا ۔
پیغمبر دے درد وچھوڑا، حالَ مصیبت پایا ۔
کروانوں کر ظاہر آکھو، ایتھے جھوٹھ کیا ای ۔
سر نیویں رو کہیا سبھناں، اس وچّ جھوٹھ ن رائی ۔
....................................................
کہن سبھے ایہہ چھنا سچا، جھوٹھے اسیں تمامی ۔
یوسف وانگوں اج اساں تے، ویلا بے آرامی ۔
...............................................
پھیر چھنا چھنکایا یوسف، بھائیاں نوں فرمایا ۔
یوسف تائیں قتل کرن دا، تساں ارادہ آیا ۔
..................................................
نال یہودے اڑیاں لائیاں، سو سو قہر گزارے ۔
انت قتل تھیں ویر یہودا، کر منت کھلیارے ۔
.....................................................
چھنے دے وچ حضرت یوسف، پھیر سلائی لائی ۔
لاہ لباس کھوہے وچ سٹیا، تساں جوانوں بھائی ۔
....................................................
ایہہ فرمایا مالک آیا، قیمت تساں چکائی ۔
ویہہ درموں اس بندہ کرکے، ویچ نوشت پھڑائی ۔
.........................................................
کروانوں سبھ عمل کمائے، اج ہویدا آئے ۔
رو رو سبھناں عرض گزاری، اساں گناہ کمائے ۔
جلاداں نوں کہندا یوسف، پکڑ لئیو ایہہ سارے ۔
قتل کرو ایہہ سبھے ظالم، خوف رضاؤں ہارے ۔
.....................................................
آزز رہے نتانے سارے، پکڑ کھڑے جلاداں ۔
سائت وقت اڈیکن آخر، چلے توڑ مراداں ۔
یوسف موڑ کہے ہن چھوڑو، رہم میرے دل آیا ۔
پیغمبر نے اک فرزندوں، دکھ بتھیرا پایا ۔

یوسف دا اپنے آپ نوں پرگٹ کرنا

چہرے تھیں لاہ برقع یوسف، وچ تبسم آیا ۔
چمک پئی لشکار دنداں تھیں، نور اکھیں وچ پایا ۔
یوسف دیکھ پچھاتا بھائیاں، حیرانی وچ آئے ۔
ٹھیک ہوسیں توں بھائی یوسف، تے اساں ظلم کمائے ۔
........................................................
اوہناں کہیا اساں قسم خدا دی، اساں خطا کمایا ۔
بھائی یوسف تیرے تائیں، اﷲ نے وڈیائیا ۔
......................................................
یوسف اٹھ بھراواں تائیں، سینے نال لگاوے ۔
ویر میرے تسیں جان اساڈی، رہم میرے دل آوے ۔
یوسف شفقت لطفَ کریندا، ویر کریندے زاری ۔
بخش اساں نوں بھلے حضرت، خطا گئی ہو بھاری ۔
اج الزام تساہاں ناہیں، یوسف نے فرمایا ۔
جو میری تکدیرے لکھیا، میں دنیاں وچ پایا ۔
بخشے ربّ تساڈے تائیں، اوہ ہے بخشن ہارا ۔
اس دے باجھ ن بخشے کوئی رہم اسے دا بھارا ۔
....................................................
یوسف پچھے کہو بھراؤ، باپ میرے دا ہالہ ۔
کہیا اوہناں حدوں باہر، درد مصیبت والا ۔
اکھیں تھیں نابینہ ہویا، روندا وچ وچھوڑے ۔
قد خمیدا وانگ کمانے، غماں روان ن چھوڑے ۔

(تبسم=خوشی، نابینہ=اننھا، خمیدا=جھکیا
ہویا، روان=طاقت)

یوسف دے کڑتے دی کہانی

یوسف دا اک کڑتا آہا، جو آندا کنانوں ۔
آکھ سناواں ظاہر اسدا، سارا حالَ بیانوں ۔
جاں نمرود سٹایا آتش، نبی خلیل الٰہی ۔
ایہہ کڑتا لے جنت وچوں آیا ملک مباہی ۔
جبرائیل خدا دے حکموں، پاس نبی دے آیا ۔
ابراہیم نبی نوں اسنے، ایہہ کڑتا پہنایا ۔
اس کڑتے تھیں آتش بلدی، سرد گئی ہو ساری ۔
ایہہ کڑتا اسحاق نبی نوں، ملی وراست بھاری ۔
پھر یعقوب نبی نوں لبھا، ایہہ میراس اسہاکوں ۔
یوسف دے تس گل وچ پایا، کر تعویز وفاکوں ۔
سوہنی صورتَ یوسف سندی، جاناں وچ سمائی ۔
نظر لگے مت اسدے تائیں، سوچ پدر نوں آئی ۔
کر تعویز تبرک کارن، گل اسدے وچ پایا ۔
کھوہے وچّ وگائیوس بھائیاں، ایہہ تد نظر ن آیا ۔
...........................................................
لے جاؤ ایہہ کڑتا میرا، منہ پدر دے پاؤ ۔
بینائی وچ اکھیں آوے، دیکھ لوو ازماؤ ۔
.....................................................
نام بشیر مہبّ خدا دا، یوسف دا اک بردا ۔
دے کڑتا ایہہ نال بھراواں، تس روانہ کردا ۔

(ملک=فرشتہ، مباہی=ناز کرن والا،
میراس=پونجی، تبرک=برکت لئی، بینائی=
نگاہ، مہبّ=پیارا)

بشیر غلام دا حالَ

حالَ بشیر کہاں تدھ اگے، جو ایہہ کون کیا ای ۔
بنیامین جاں ہویا پیدا، فوت گئی ہو مائی ۔
اک کنیز خرید پدر نے، رکھی اسدی دائی ۔
ایہہ بشیر اسے دا بیٹا، تد وچّ گود ایہا ای ۔
ایہہ یعقوب نبی نے لڑکا، ویچ دتا تدبیروں ۔
بنیامین سبھی رجّ پیوے، بھکھا رہے ن شیروں ۔
رو کنیز عرض گزاری، اﷲ دے دربارے ۔
یا اﷲ جو راز دلے دے، تینوں مالم سارے ۔
...................................................
جویں میرا فرزند نبی نے، میں تھیں جدا کرایا ۔
اس دا پتّ پیارا کوئی، رکھ وچھوڑ خدایا ۔
ایہہ روندی دے چیخاں نعرے، منظوری وچ آئے ۔
عرض قبول گئی ہو تیری، ہاتف حکم سنائے ۔
جاں لگ تیرا بیٹا تینوں، موڑ ملاواں ناہیں ۔
تاں لگ پتّ پیارا اسدا، ن اس ملے کداہیں ۔
....................................................
آخر ایہہ بشیر مصر وچّ، یوسف دے ہتھ آیا ۔
خدمت دے وچّ رہیا مدامی، پر اس حالَ ن پایا ۔
.....................................................
نال بشیر پیار کریندا، یوسف شاہ زمانہ ۔
نال بھراواں کڑتا دے کے، کیتا تدوں روانہ ۔

30. بشیر غلام دا یعقوب پاس بشارت لے کے جانا
یوسف دے پیراہن دی بو یعقوب تک پوہنچنی

لے خوشبو پیراہن والی، واؤ گئی کنانے ۔
خشبوئیؤں یعقوب نبی دے، بھرے دماغ خزانے ۔
اے اولاد کہے پیغمبر، بو یوسف دی آوے ۔
جے ن کہو ن ہوش ٹکانے، بڈھا وہم الاوے ۔
سن اولاد کہے یا حضرت، سانوں قسم الٰہی ۔
اوہ خیال پرانا تینوں، گھتے وچ تباہی ۔
...................................................
کٹّ منازل گھر ول پہتا، کرواناں دا ڈیرہ ۔
کرے بشیر سبھاں تھیں اول، وچ کنانے ڈیرہ ۔
کڑتا کھولھ دلے وچ شوقوں، خوش خبری دی شادی ۔
اج یعقوب نبی نوں جا کے، کہاں مبارک-بادیک ۔

بشیر دا اپنی ماں نال میل

شطر سوار گیا کنانے، لبھدا پھرے مقامِ ۔
کھوہے تے اک بڈھی ڈٹھی، مل مل دھوندی جامے ۔
ایہہ یعقوب نبی دے جامے، ماؤں اسے دی ایہا ۔
کھوہے پاس بشیر کھلویا، تے بڈھی نوں کہیا ۔
اے بڈھی یعقوب نبی دا، مینوں دسّ ٹکانا ۔
بڈھی کہندی کم کیائی، توں کیوں اس ولّ جانا ۔
اوہ غم دے وچّ حجرے روندا، چھوڑ تئلک سارا ۔
کرے کلام ن نال کسے دے، ن کائی ورتارا ۔
یوسف دے وچّ درد فراکاں، کردا گریازاری ۔
چالھی سال وہائی حجرے، وچ مصیبت بھاری ۔
کہے بشیر بڈھی چھڈّ قصے، چھوڑ بیان اویہا ۔
میں یوسف دا اسدے تائیں، آندا سکھ سنیہا ۔
ہن بڈھی کر نعرہ دردوں، جھڑی زمیں غش آیا ۔
نہیں خلاف کدائیں وعدے، تیرے پاک خدایا ۔
نال میرے جو وعدہ یا ربّ، سو اوہ گیا کتھاہیں ۔
یوسف تھیں خشخبراں آئیاں، اج پیغمبر تائیں ۔
ہو حیران بشیر بڈھی تھیں، پچھے حالَ کیا ای ۔
تاں بڈھی نے رو رو ساری، حالت آکھ سنائی ۔
کہے بشیر تیرے فرزندوں، بڈھی نام کیا ای ۔
بڈھی کہے کویں کہ جھلاں، نام بشیر ایہائی ۔
لہ شتروں بھر اکھیں پانی، کہے بشیر بچارا ۔
وعدہ گیا خلاف ن مولے، ن کر شور پکارا ۔
وچ طفلی میں مشتریاں نے، کھڑیا ساں کنانوں ۔
نام بشیر ایہائی میرا، میں وچ نور ایمانوں ۔
اے مائی میں بیٹا تیرا، ن کر گریازاری ۔
دونہہ جگراں دے فضل الاہوں، اگّ بجھی اج ساری ۔
اٹھ بڈھی لے گئی پسر نوں، چشموں نیر اچھالے ۔
اج ملے اوہ زخم پرانے، درد فراکاں والے ۔

بشیر دا پیراہن لے کے آؤنا

نال بڈھی لے بیٹے تائیں، پیغمبر تھیں آئی ۔
سکھاں دی یا حضرت تینوں، یوسف خبر پچائی ۔
کیا کہاں سن نبی خدا دا، پیا تڑاک زمینے ۔
تینوں پیک کویں اج ویکھاں، نین میرے نابینے ۔
ہوش پئی پیغمبر تائیں، سائت بعد جدائیں ۔
تن وچ زور دلے نوں قوت، ملی پیغمبر تائیں ۔
آن بشیر نبی دے منہ تے، اوہ پیراہن پایا ۔
سائت پلک ن لگی کائی، نور اکھیں وچ آیا ۔
........................................................
قاصد ول منہ کر پیغمبر، حالَ پچھاوے سارا ۔
کون کوئی توں نام کیائی، حالَ سنا آشکارا ۔
.........................................................
حالَ بشیر سنایا سارا، سن رویا پیغمبر ۔
میں ن جاتا درد وچھوڑا، سوز پیاریاں اندر ۔
جاں سر پئیاں گئیاں کھلھ اکھیں، پئیاں وگ کزائیں ۔
لکھ لکھ شکر خدا دے تائیں، مکے دکھ اسائیں ۔
منگ بشیر کیا تدھ حاجت، اے میرے فرزندا ۔
وقت نزء آسانی چاہاں، عرض کریندا بندہ ۔
ہتھ اٹھا کہے پیغمبر، میرا دکھ ہٹایا ۔
ایویں دکھ نزء دا اس تھیں، رکھیں دور خدایا ۔
یوسف دا خط لکھیا ہویا، کرے بشیر حوالے ۔
پکڑ پدر نے ہتھیں کھولھے، پیچ وچھوڑے والے ۔
یا حضرت وچّ لکھیا ہویا، مینوں شوق پرانا ۔
خاک قدم چا پاواں اکھیں، کر کنان ٹکانا ۔
مینوں حکم خدا دا آیا، جبرائیل سنایا ۔
لکھ گھلّ خط بلا گھر سارا، رکھ مصر وچّ سایہ ۔
یا حضرت خوش خبری تینوں، جھبدے کرو سواری ۔
رزق فراخ آرام چنگیرا، مصرعے فرحت بھاری ۔
...........................................................
مصر تیرا تے میں بھی تیرا، تیری دولت ساری ۔
تینوں ویکھاں تے سکھ سوواں، وچّ دل دے بے داری ۔
درد بھرے دل اہل دلاں دے، مانن غم دیاں چھاواں ۔
نجّ جنیاں جن جانن ناہیں، بے درداں دیاں ماواں ۔

31. یعقوب دا مصر وچ پہنچنا

یوسف پاک کرم دا قطرہ، رحمت دے دریاؤں ۔
اﷲ نے وچ دوہاں جہاناں، دتوسُ شرف سفاؤں ۔
جاں یعقوب ڈٹھا خط سارا، شوق لگاماں چائیاں ۔
ناکیاں گھتّ مہاراں چلے، وصل اڈیکاں لائیاں ۔
اہل-کبائل اندر سارے، پیغمبر فرماوے ۔
یوسف میرا مصروں اندر، مینوں سدّ بلاوے ۔
بدل لباس کرو اسواری، شتریں گھتّ مہاراں ۔
ویہہ ویہاں سبھ نکے وڈے، گھر دے وچّ شماراں ۔
....................................................
جبرائیل بہشتوں آیا، لے ناکا شنگاری ۔
جنت دا اسباب مرصع، گوہر زریں کاری ۔
...................................................
ایہہ یعقوب نبی دی خدمت، جبرائیل لیایا ۔
پیغمبر نے کر بسم اﷲ، اس تے قدم ٹکایا ۔
..................................................
کنانوں پیغمبر چڑھیا، دیسیں خبراں گئیاں ۔
وچ وچھوڑے شام ولایت، نیر وہائی کئیاں ۔
......................................................
ٹور بشیر پہنچائیاں خبراں، آن ڈھکے کنانی ۔
سن اولاد کبائل آیا، پیغمبر رحمانی ۔
سن ہوئیاں دل خوشیاں تازہ، یوسف شکر گزارے ۔
استقبال کرو عمراواں، ہو ہو شاد پکارے ۔
....................................................
مصر قریب ہویا ای آخر، یوسف خبراں پائیاں ۔
نال امیر وزیر سپاہاں، کر چلیا زیبائیاں ۔
وانگ فرشتاں فوج شنگاری، جھنڈے سریں درخشاں ۔
کوکبیاں تھیں نور چمکدا، دمکن لال بدخشاں ۔
....................................................
پیغمبر نے جاں یوسف دی، خبر سنی اک واری ۔
دل ہو آب وگیندا جاندا، دو چشماں تھیں جاری ۔
.....................................................
پاس گئی یعقوب نبی دے، یوسف دی اسواری ۔
یوسف دی وچّ فوجاں زینت، زیبا نقش نگاری ۔
تاں اس وقت فرشتاں تائیں، ہویا حکم الٰہی ۔
جا یعقوب نبی دے ہوئیو، تسیں سوار سپاہی ۔
بیٹے نالوں شان پدر دی، ہووے دون سوائی ۔
کہے ن لوکی یوسف وڈا، کم یعقوب ایہائی ۔
..................................................
ویکھ فرشتے نوری شکلاں، مصری دنگ تمامی ۔
پیغمبر کنانی آیا، حاکم بھومی شامی ۔
.....................................................
ہتھ بنھ کہن غلام کنیزاں، لطفَ کرم دا ویلا ۔
سکھی ہوون لگا اج حضرت، مہبوباں دا میلہ ۔
یوسف کہے غلام کنیزاں، تسیں آزاد تمامی ۔
ایس خوشی وچّ اج تساں تھیں، چھڈے بند غلامی ۔
.......................................................
باہاں کھولھ ٹرے پیغمبر، دوہاں دلاں تھیں آئے ۔
چارے چشم دوہاں پور اشکوں، وچھڑے ربّ ملائے ۔
ڈھک فرشتے نیڑے آئے وقت ملن دے سارے ۔
باپ پتر دے خوشیاں اندر کھاون جگر ہلارے ۔
آن ملے پر جھلّ ن سکے، غشی پدر نوں آئی ۔
بدن مبارک تھیں اس دھرتی، نور فضیلت پائی ۔
...................................................
ہودے چاہڑ گیا لے یوسف، مصر وڑے آ سارے ۔
خوشیاں وچ مبارکبادوں، مصری کرن پکارے ۔
....................................................
یوسف تائیں کہیا پدر نے، دنیاں بھلی نہ جاوے ۔
ذکر الٰہی باجھوں میرے، دل وچ شوق ن آوے ۔
شہر باہر کراں عبادت، حجرہ کرو عمارت ۔
باقی عمر گزاراں حجرے، فضلوں ملے بشارت ۔
شرط ایہی پر دن نوں رہیں، جتھے جی چاہے ۔
رات سویں آ حجرے میرے، دلوں قرار ن جائے ۔
.....................................................
چالھی سال گئے وچ خوشیاں، پھلے باغ دلاں دے ۔
دیداراں وچ شاد تمامی، کھلے باغ دلاں دے ۔
جاں لگ اندر درد وچھوڑے، دکھ مصیبت پائے ۔
ایڈک خوشیاں غالب ہوئیاں، اوہ دن یاد ن آئے ۔

(درخشاں=چمکدی، کوکبیاں=اک قسم دی مشال،
فضیلت=بزرگی،وڈیائی)

32. حضرت یعقوب دا چلانا کرنا

مڑ ناکا دھر قدم پچھاڑی، چل ول دیس پرانے ۔
سفری نے مڑ وطنی جاندے، جتھّ ہمیش ٹکانے ۔
.........................................................
نہیں وفا وچ بعد-بہاریں، پئیاں جگت پکاراں ۔
سدا ن باغیں بلبل بولے، سدا ن باغ بہاراں ۔
.........................................................
حکم ہویا جاہ جبرائیلا، پاس نبی کنیانی ۔
دے خبراں دن نیڑے آئے، چھوڑ وسیواں فانی ۔
چھوڑ مصر چل ول کنانے، جتھے وڈے سمائے ۔
تن تنہا اسواری ناکا، ہور ن نال لے جائے ۔
......................................................
چل پیغام جنابوں آیا، دنیاں چھوڑ نکاری ۔
چل ول ملن دیاں آساں، حکم ہویا غفاری ۔
..........................................................
یوسف تائیں صد پدر نے، حکموں خبر سنائی ۔
فرزندا شہنشاہ طرفوں، میں ول چٹھی آئی ۔
......................................................
توں فرزندا دائم وسیں، جنت دے گلزاریں ۔
دن کائی ہن پیا وچھوڑا، دل تھیں ن وساریں ۔
.......................................................
یوسف عرض کرے میں تینوں، ملاں اگے یا ناہیں ۔
نبی کہے ہر مومن تائیں، مومن ملے اگاہیں ۔
.......................................................
مینوں حکم ہویا کنانے، مصر حصے تیں آیا ۔
مالک میرے میرے تائیں، ایہا حکم پہنچایا ۔
ایہہ گل کہ منگوائی ناکا، کیتی ترت سواری ۔
لے چل مینوں وچ کنانے، حکم گیا ہو زاری ۔
یوسف روندا گیا پچھاڑی، زخم دلے وچ کاری ۔
ہتھیں ٹور مڑے سبھ بیٹے، کردے گریازاری ۔
...........................................................
تے یعقوب گیا اٹھ اک ول، قبر ڈٹھی وچ راہے ۔
اظفر مشک امبر دی بوؤں، جوش جھلیندے آہے ۔
مرد ڈٹھا اک سوہنی صورتَ، آہا قبر کنارے ۔
سوہنی قبر کہو کہ کسدی، نبی سوال گزارے ۔
اس کہیا اک نبی خدا دا، فہم بلند رکھاوے ۔
تے اوہ مرد پیارا ربّ دا، اس قبرے وچ آوے ۔
ہتھ اٹھا یعقوب نبی نے، عرض کیتی دربارے ۔
یا ربّ قبر ایہا میں لبھے، ہوون مقصد سارے۔
ہاتف کرے پکارا وڈا، نبی سنے خود کنی ۔
رحمت نال نبیا تیری، عرض جنابے منی ۔
شاد ہویا پیغمبر سن کے، خوشی مرادوں پائی ۔
آہا مرد جو حاضر اوتھے، عزرائیل ایہائی ۔
......................................................
حکموں جبرائیل مصر وچ، اوویں خبر پہنچائی ۔
اے یوسف یعقوب جہانوں، کر کے کوچ گیا ای ۔
......................................................
کتنے روز مصر دے اندر، رہی دکھاں دی زاری ۔
صبر پیا دل مدت پچھے، کردے شکر-گزاری ۔
اس دنیاں وچ آون-جاون، رہیا طریقہ زاری ۔
آخر حسرت تے پچھتاوا، اس بزائت بھاری ۔

33. یوسف دی موت دا حالَ

آ جبرائیل خدا دے حکموں، بعد سلام سنایا ۔
برساں ست گئیاں رہ یوسف، حکم الٰہی آیا ۔
اس دنیاں وچ توں ست برساں، رہسیں ہور پیارے ۔
پتّ پوتے توں اکھیں ویکھے، جاں لگ چھ سو سارے ۔
..................................................
مسلماناں نوں لے کے یوسف، شہروں باہر آیا ۔
مصروں دس کوہ نام حرم دھر، شہر نواں اک پایا ۔
.......................................................
وسے حرم وچ عیش خوشی تھیں، تے ست سال وہائی ۔
پاس زلیخا ملک-مقرب، مرگ پیام لیائے ۔
وقت نزء دا حاضر ہویا، آن زلیخا تائیں ۔
بہت خوشی غم تھوڑھا دل تے، متھے نقش رزائیں ۔
یوسف دا اک درد وچھوڑا، داغ جگر لے چلی ۔
اے مہبوب تیری میں بندی، تیں تھیں رہی اکلی ۔
.........................................................
چالی روز رہیا وچ غم دے، حالَ فراقَ اویہا ۔
جبرائیل سلام لیایا، آندوسُ مرگ سنیہا ۔
افراہیم سدھایا یوسف، گل وچ لے فرمایا ۔
اے فرزندا مرنے ویلا، اج میرے تے آیا ۔
........................................................
جیوں جیوں حکم الٰہی آوے، اوویں کریں تیاری ۔
حکمے باجھ ن کرنا کائی، کہیوس چھیکڑ واری ۔
تنّ بھرے ساہ ایہہ گلّ کہ کے، بدن گیا رہ خالی ۔
نکل روح گئی وچ جنت، حکم خدا دا عالی ۔
افراہیم سنے اسمانوں، پایا بلند پکارا ۔
یوسف تائیں، غسل کفن کر، لبھو نہر کنارا ۔
.........................................................
مل خوشبو کفن دے لوکاں، پڑھی نماز جنازہ ۔
افراہیمو دوجی واری، پیا بلند آوازا ۔
وچ نہر دے گور پدر دی، ویکھ دسے تیں تائیں ۔
ڈٹھوسُ پانی پاٹ گیائی، خشک گئیاں کھل جائیں ۔
کندھاں وانگ کھلوتا پانی، رہیا چار چوپھیرے ۔
تھلے ندی نمونہ قبروں، آیا نظر تھلیرے ۔
سی تابوت سفید پتھر دا، تس وچ یوسف پایا ۔
درجاں میل ندی دے تھلے، فرزنداں دفنایا ۔
لوک ہٹے پھر اوویں ملیا، پانی نہر چوپھیروں ۔
گم نشان قبر دا ہویا، پانی دے گھمگھیروں ۔
.......................................................
اک سو تے پچونجا برساں، یوسف عمر گزاری ۔
اس دنیاں وچ سختی نرمی، جو گزری سر بھاری ۔
......................................................
ایہہ دنیاں ہے جادو خانا، ول چھل نال بلاوے ۔
دل لائے وچ اس دے غافل، جاون یاد ن آوے ۔
........................................................
نازک بدن گلاں دے دستے، خاکوں باہر آئے ۔
نکے نکے کر پھیر خزاں نے، توڑ زمین رلائے ۔
......................................................
جیوں سفنے کسے شاہی پائی، چشم کھلھی ہتھ خالی ۔
ایویں نال تیرے تک اے دل، نسبت دنیاں والی ۔
.......................................................
آلمپری غلام رسولا، تیریاں عرض دوائیں ۔
جے ول فضل وگن دن راتیں، سو خوشیاں تدھ تائیں ۔
........................................................
جاں موسیٰ پیغمبر ہو کے، شہر مصر وچ آیا ۔
یوسف تائیں کڈھ ندی تھیں، اﷲ حکم پہنچایا ۔
لے تابوت دفن کر جا کے، وچ زمیں کنانے ۔
دادے باپ جتھائیں اس دے، لے چل ات مکانے ۔
موسیٰ عرض کرے یا خالق، مینوں دسّ نشانی ۔
یوسف دا تابوت کتھائیں، اندر ندی نہانی ۔
حکم ہویا یعقوب نبی دی، پوتی سارہ ناموں ۔
اس تھیں پچھ اجے اوہ زندی، دسے پتہ مکاموں ۔
سارہ کولوں حضرت موسیٰ، آن نشان پچھایا ۔
تیرے باجھ ن کوئی جانے، حکم الٰہی آیا ۔
شرط میری فرماوے سارہ، منّ لویں میں دساں ۔
تیرے جیڈ مراتب پاواں، جا جنت وچ وساں ۔
موسیٰ عرض کرے دربارے، مالم تدھّ خدایا ۔
فضل کراں میں سارہ اتے، حکم جنابوں آیا ۔
سن خوش خبری گئی اٹھ سارہ، دسے پتہ نشانی ۔
اس جاگھا وچ چاچا میرا، یوسف آپ نہانی ۔
حضرت موسیٰ پانی اتے، آسا آن لگایا ۔
پانی پاٹ ہویا دو طرفے، خشک تھلا دس آیا ۔
دس پیا تابوت میانوں، موسیٰ کڈھ لیایا ۔
وچ کنان گیا لے مصروں، پاس پدر دفنایا ۔
پشتاں چار پیغمبر چارے، دفن ہوئے کنانے ۔
ایہا ہالہ یوسف والا، آیا وچ بیعانے ۔

قصے دی سماپتی بارے

جس دن میں آغاز قصے تے، اسم اﷲ دا پڑھیا ۔
باراں سو تے نوے ہجری، سال مبارک چڑھیا ۔
سارا ماہ محرم مینوں، وچ تصنیف وہایا ۔
اج اخیر محرم سندی، جاں مقصد ہتھ آیا ۔
'اہسنل قصص' دھر نام قصے دا، میں لکھیا تنّ واری ۔
پورا سال ہویا تصنیفِ، نال ربے دی یاری ۔
چھ ہزار چھیاسٹھ چھ سو، بینتاں گنتی آئیاں ۔
ناکس شعر؎ کمال حقائق، ربّ دیاں بے پرواہیاں ۔
........................................................
پکڑ قلم بھر عشقَ المبا، ورقاں وچ وگائی ۔
رخت جلے وچ سوز برہوں دے، ویکھ رہن سودائی ۔
اصل بیانوں وچ سخن دے، میں ن گلّ رلائی ۔
صورتَ یوسف دی تفسیروں، سچی گلّ سنائی ۔
.................................................
یا ربّ لکھنے پڑھنے والے، رہن ن فضلوں خالی ۔
بخش ربا میں عیبی بندہ، آیا درے سوالی ۔
فضل کریں تے بخشیں سانوں، تونہیں بخشن ہارا ۔
ماں پیو تے استاداں بھائیاں، بخش امن چھٹکارا ۔
سانوں فضل تیرے دی یا ربّ، آس دلاں وچ بھاری ۔
دیہہ کلمہ توحید نزء وچ، سانوں جاندی واری ۔

..........................اتِ.............................

نوٹ=قصہ لمیرا ہون کرکے کیول چونویں بند لئے
گئے ہن، پرنتو کسے دی چال بنائی رکھن دی پوری
کوشش کیتی گئی ہے ۔