ادھواٹے پروفیسر موہن سنگھ
گڑے سمیں دے کتنے چکر،
بیتے جگ ہزار،
لکھاں گھول تتاں دے ہوئے،
جڑے ٹٹے کئی وار،
اےداں ہوند میری دا ہویا،
خاکہ جیہا تیار ۔
ودھدا گیا اکار دنو دن
ہندا گیا جوان،
علم، ہوس، شہرت تے پل پل،
پھیلیا دھرت سامان،
بن گیا اوڑک ودھدا ودھدا،
اپنا آپ جہان ۔
پر ایہہ وادھا نرا اکاری،
رکھاں جویں پہاڑ؛
چھیاں دشاں ول ودھی جانا،
سننج مسننج اجاڑ،
دینت مٹی دا امبر چوٹی،
نسفل دھرت-لتاڑ ۔
کی ہویا جے پھیل پھیل کے،
ملی کل زمین؛
سننج-مسننجا خاکہ میرا
پیا اے رس-رنگ-ہین،
کی نہیں میرے بھاگاں اندر
انگلی کوئی رنگین ؟
فقراں وچ میں لین ۔
کول پئی ہے بچی میری،
جس دی رت بیماری چوسی،
تپ لوہری وچ کلی جھلوسی،
بھکھ بھکھ کے جند جس دی ہوئی
چانن دی اک تار مہین ۔
گل بچی دے پائی بانہہ،
اتے الری اس دی ماں،
چوچیاں اتے کھنبھ کھلاری ککڑی ہار
پھڑ پھڑ کردے جس دے سینے،
کسے ادسدے گھاتک توں ڈر،
کردے جاپن موک پکار ۔
پڑھ بچی دی ماں دے نین،
جنہاں وچ دکھ دے جھلکارے،
پیو دے نیناں توں لکھ وارے
پہلاں آ کے پین،
کوک کیہا میں-میری بچی !
ہیٹھاں وچ بازار،
قومی کوئی جوان،
منہ دے وچوں جھگّ وگائی،
لکھ جنیاں نوں پچھے لائی،
پائی شہیدی ویش،
پیا پکارے-میرارے دیش !
میری بچی !
میرا دیش !
سفنے وچ کوئی آوے،
غم دا پیالہ منہ منہ بھریا،
بلھیاں نال چھہاوے ۔
نھیرے دی چادر وچ لکیا،
بتّ اوس دا سارا؛
پر پیالے گل لگیاں انگلاں،
دیون پئیاں نظارہ ۔
سیک اگلدیاں اکھاں میریاں،
پیالے ول تکاون؛
بھکھیاں درد-رنجانیاں بلھیاں،
پیالیوں منہ نہ چاون ۔
پی پی کے بلھیاں ہمبھ گئیاں،
پر نہ مکیا پیالہ؛
پھر وی لوں لوں دئے اسیساں،
جیئے پیاون والا ۔
کیہا رہنا ایں نت وانڈھے !
تیں باجھوں کل دیس بگانہ،
سونے جیہا جوبنا ڈھلی ڈھلی جانا،
نین پئے درماندے ۔
میہاں نال کسیاں بھری بھری جانیاں،
کنڈھے کھلوتی میں مری مری جانیاں،
پلڑو نظر نہ آندے ۔
ڈھکی پچھے ڈھلی ڈھلی جاندیا لو وے،
اجے نہ پئی کوئی تینڈی کنسو وے،
تلکھ تلکھ دہوں جاندے ۔
کیہا رہنا ایں نت وانڈھے !
اج ملیں تاں میں جیواں،
ہنیئیں ملیں تاں میں جیواں ۔
تیں باجھوں نرا بتاں دا جیونا،
مٹی دا ودھنا، مٹی دا تھیونا،
جند آکھے میں نہ جیواں ۔
جگاں جگاں توں جی کے ہاری،
جی جی کے ہاری، تھی تھی کے ہاری،
ہور نہ تیں بن جیواں ۔
انج تاں میں ہسدی کھیڈدی، جیوندی،
وسدی رسدی، کھاوندی پیوندی،
وچوں میں مول نہ جیواں ۔
اج ملیں تاں میں جیواں،
ہنیئیں ملیں تاں میں جیواں ۔
وڈے ربّ دیاں وڈیاں گلاں،
اگم اگوچر الکھ اپار ۔
چکر چہن عر برن جات نہ،
روپ رنگ عر ریکھ نہار ۔
لکھ اگمن یا غرقن ٹاپو،
لکھ جمن یا ٹٹن تارے،
نیکی بدی شتان فرشتے،
کوئی جتے کوئی ہارے؛
وگن ہڑ ہنجھوآں دے بھارے،
ہوون لہوآں دے گھلوگھارے،
وڈا ربّ کوئی دخل نہ دیوے،
بیٹھا رہے کنارے ۔
بابے نانک سچ فرمایا:
"ایتی مار پئی کرلانے
تیں کی درد نہ آیا ؟"
نکی جہی جند میری تاہیؤں
نکے ربّ نال پایا پیار ۔
نکے ربّ دیاں نکیاں گلاں،
نکے روسے، نکے ہاسے،
نکے اہلے، نکے دلاسے،
بندے جیون دا آدھار ۔
لگیگا ایہہ کفر ضرور،
ایپر کفر میرا مجبور ۔
قدم قدم دیاں بے انصافیاں،
نکے وڈے ورودھ ہزاراں،
جند کرن جد تاراں تاراں،
تے وڈا ربّ لئے نہ ساراں،
نکا ربّ کوئی چننا پیندا،
نکا دیوَ کوئی گھڑنا پیندا ۔
کہے تکّ بیٹھا میں نین،
جے جاگاں میرے نال ہی جاگن،
سواں تے نال ہی سین ۔
جد دا ہویا سنگ نیناں دا،
لوں لوں چڑھیا رنگ نیناں دا،
ایہناں نیناں دے رنگ کدے نہ لحن ۔
نین تکانے قسمت وس دے،
نین بھلانے کسے نہ وس دے،
میرے ہر دم ساہویں رہن ۔
اس دنیاں ول واگ جے موڑاں،
اس دنیاں ول دھیان جے جوڑاں،
ایہہ نین وچالے پین ۔
نہ ڈٹھا زاہداں ناہیں سیانیاں،
رتا ماسہ کجھ کویاں سنجانیاں،
جو نین نیناں نوں کہن ۔
نین آلھنے نین پنکھیرو،
نین نیناں وچ رہن،
کہے تکّ بیٹھا میں نین !
کدے ڈھوک ساڑھی در اچھ ڈھولا ۔
اودرے کسّ جتھے گلاں نی کیتیاں،
اودری رکھ جتھے پائیاں نی پریتیاں،
نالے اودر گئی میں وکھ ڈھولا ۔
کدے ڈھوک ساڑھی در اچھ ڈھولا ۔
ساوی دھریکاں نال پین دھرکینو وے،
پین دھرکینو آپے، ڈھہن دھرکینو وے،
ڈھیہہ ڈھیہہ جان، کے اساں نے وس ڈھولا ۔
کدے ڈھوک ساڑھی در اچھ ڈھولا ۔
اچی خنگاہیں دیوا بال بال رکھاں وے،
نت نت چشماں تینڈیاں راہاں تے رکھاں وے،
مینڈھی پلک نہ سینی آں اکھ ڈھولا ۔
کدے ڈھوک ساڑھی در اچھ ڈھولا ۔
نکا نکا دل کرنا
مگھی گھن جلو ڈھولے کول ۔
نکے نکے پھل چنکے
مینڈھی بھرو سہیلیؤ جھول ۔
نکا نکا مینہہ وسنا،
نی میں بہہ گئی ڈھولے کول ۔
نکی نکی آئے واشنا،
مینڈھی بھری پھلاں نال جھول ۔
نکا نکا جگ لگنا،
مگھی وڈا وڈا لگنا ڈھول ۔
نکی نکی عمر دسنی،
نی میں کے کے دسساں پھول ۔
نکے نکے ہس ہاسے،
مینڈھے ڈھولے کیتے قول ۔
نکے نکے ڈول اتھرو،
میں وی بولے اک دو بول ۔
نکی نکی اکھ کھل گئی،
مینڈھا ڈھول نہ مینڈھے کول ۔
نکا نکا دل دکھنا،
مینڈھی سکھنی پھلاں توں جھول ۔
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
نہ ہن تانگھاں، نہ ہن سدھراں،
نہ ہن اوہ دو-دلیاں،
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
نہ ہن ہو ہو بہنا راہیں،
نہ ہن دیوے نہ خنگاہیں،
نہ ڈسکورے تے نہ ہن آہیں،
نہ ہن اکھیں گلیاں،
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
بت تیرا سہنیاں مد دی پیالی،
نشہ ایہدا جیویں ہالی دی ہالی،
خیال تیرے دی پر بات نرالی،
پین نہ تاراں ڈھلیاں،
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
عشقاں دا شوہ ڈاڈھا وگدا سترانا،
کچے گھڑے نے اتھے پار کی لگانا،
تاہیؤں تاں پھڑکے خیال دا مہانا،
شوہ دریا وچ ٹھلھیاں،
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
بتّ تیرا بھاویں من-موہنا،
خیال تیرا اس توں وی سوہنا،
ایہہ وی کھڈونا، اوہ وی کھڈونا،
ایہہ رمزاں ہن ملیاں،
میں خیال تیرے نال ہلیاں ۔
تیری میری پریت چروکی
نی سجنی،
تیری میری پریت چروکی ۔
اج دی نہ جانی، ہن دی نہ جانی،
لکھ سے ورھیاں توں ودھ ایہہ پرانی،
اجے نہ اپجے نبھ، کھنڈ، کھانی،
چن، سور، تارے، اگ، پون، پانی
اس دی کہانی تاں جگ دی کہانی ۔
تیری میری پریت اجوکی
نی سجنی،
تیری میری پریت چروکی ۔
بھر نہ توں ہنجھو تے بھر نہ توں ہاوے،
ہویا کی جے سجنی عمرہ وہاوے،
جیوں جیوں کھلھدے سمیں دے کلاوے،
تؤں تؤں وچھوڑا پریت نوں پکاوے،
لکھ سال، لکھ جگ تے لکھ جگ سہاوے،
پریت عمر دی اک چھنوکی،
نی سجنی،
تیری میری پریت چروکی ۔
ہویا کی، انکول نہ بھائیچارے،
ہویا کی مل نہ سکے اس ستارے،
کدی نہ کدی تاں سمیں دے ہلارے،
ملاونگے سانوں کسے جگ نیارے،
تے گاونگے رل مل کے برہمنڈ سارے،
تیری میری پریت سدوکی
نی سجنی،
تیری میری پریت چروکی ۔
رنگ رنگاں دیاں لہراں ستیاں،
ڈونگھے ساگر دے وچکار؛
کئی نیلیاں، کئی اودیاں،
فکے گوہڑے رنگ ہزار؛
کئی کالیاں پاپاں وانگر،
کئی اجلیاں نیکی ہار؛
کنڈھیاں نال چمٹیاں لکھاں،
ڈروآں وانگ کلاوے مار؛
پئیاں کئی سطح دے اتے،
جوبن متیاں ہک ابھار؛
نال موتیاں جھولاں بھر، کئی
ستیاں ڈونگھاناں وچکار؛
ہلن ڈلن کئی سہجے سہجے،
جیوں ہلدا السایا پیار؛
سبھ سہاون، دل للچاون،
رنگ رنگاں دے جال کھلار؛
پر جو اٹھ کے نال چٹاناں،
پاش پاش ہوئے ٹکر مار،
پھیر جڑے، جڑی دونی بپھرے،
ڈگ ڈگ، اٹھ اٹھ، آخرکار،
مان-متا پربت دا متھا،
بھنّ ڈیگے پیراں وچکار؛
ایسی ہوند-نشید وچ ڈبی،
لہر اتوں جندڑی بلہار ۔
ترس-بھرے لہجے وچ جیویں بول نہ،
تک تک میری بے حالی ہنجھو ڈولھ نہ،
میرے تریمت-پنیمت نوں گھٹے رول نہ ۔
کی ہویا جے جھکھڑ بھکھ دا جھلیا،
کی ہویا جے بت میرا اج رلیا،
کی ہویا جے حسن میرا ہے الیا ۔
کی ہویا جے رات دنے میں منگدی،
کی ہویا جے تھاں پر تھاں توں لنگھدی،
کی ہویا جے اکھ تیری نہ سنگدی ۔
روناں دھونا، جھک جھک ہونا دوہریاں،
ہس کونا، ہوساں کرنیاں پوریاں،
تن دینا، ٹک لینا، ایہہ مزبوریاں ۔
تک نہ میں تک کداں آیا انّ میرا،
تکّ نہ اتوں جیویں تن میرا،
تک سکیں تاں تکیں تریمت-پنیمت میرا ۔
میں تریمت کوئی ساگر الکھ اپار وے،
ایہہ گلاں سبھ اتلی جھگ دے ہار وے،
تریمت-پنیمت تاں ستا ڈونگھ ڈونگھار وے ۔
سچے موتی وانگر سپ-ولھیٹیا،
ککھّ میری دیاں گھور گپھاں وچ لیٹیا،
آب جدی نوں اجے نہ لہراں میٹیا ۔
سچ جھوٹھ توں پرے، پرے پنّ پاپ توں،
جت ہار توں پرے، پرے ور سراپ توں،
دھرم کرم توں پرے، پرے جپ جاپ توں ۔
ایویں میرے دکھ تے ہور نہ جھکھّ وے،
اجے وی اتنی زندہ میری ککھّ وے،
امرت وچ پلٹا سکدی جو بکھّ وے ۔
اجے وی ایہہ اک ایسا بچہ جن سکے،
سبھناں دا جو سانجھا باپو بن سکے،
مڑ کے جگ دی قسمت نوں گھڑ-بھنّ سکے ۔
نال 'سماناں گلاں کردا
باندر بیٹھا رخ دی چوٹی،
دوہاں مٹھیاں دے وچ گھٹی،
تنّ-چتھائی جگ دی روٹی ۔
چار چپھیرے ٹہناں دے وچ،
گھت آلھنے نکے نکے،
باندر دے اتّ گوہلے کیتے،
رہن پنکھنو کئی لڈکے ۔
ہور ہیٹھلے ٹاہناں دے وچ،
پال پال ہن اسنے رکھے،
کئی خونی لہو پینے چترے،
نین جنہاں دے اگّ جیوں بھکھے ۔
دھر ہیٹھاں رخ دے پیراں وچ
پر کجھ شیر چپھال پئے نے،
پہنچیاں اتے تھنیاں سٹی،
بھکھ دے نال نڈھال پئے نے ۔
کول اوہناں دے وڈے ہاتھی
وانگ پربتاں ڈھیری ہوئے،
نال بھوکھڑے اکھاں لتھیاں،
وکھیاں دے وچ پے گئے ٹوئے ۔
پر کجھ اوٹھ تے مورکھ کھوتے،
ہس باندر دیاں کرن وگاراں،
ڈھو ڈھو لیاون سہج جگت دا،
چاڑھن باندر دے درباراں ۔
اس ساری محنت دے بدلے
دئے اوہناں نوں باندر سیانا،
میلاں تیک تبیلے لمے
کھل کھرلیاں چوکھا دانہ ۔
بہت ریجھے تاں جھل سنہری،
اوہناں دی پٹھّ اتے پائے،
یا کوڈاں گھوگیاں دی گانی
نال اوہناں دے گل سجائے ۔
ہینگن کھوتے، اوٹھ کلتن،
باندر دے اتّ بھوئے کیتے،
بٹ بٹ تکن بول نہ سکن
بیٹھے شیر بھرے تے پیتے ۔
باندر سمجھے سدا برچھ نے
نال 'سماناں کھہندے رہنا،
نہ شیراں نے اتے چڑھنا
نہ اوس نے تھلے لہنا ۔
نہ جانے کوئی باز اکاشوں
اس دی گچی نوں پھڑ سکدا،
یا کوئی چٹا رچھّ برفانی
برچھ دے اتے وی چڑھ سکدا ۔
نی اج کوئی آیا ساڈے ویہڑے،
تکن چن سورج ڈھک ڈھک نیڑے ۔
لسے نی اوہدا متھا تاریاں وانگوں،
آیا نی خورے امبر گھم گھم کہڑے ۔
آیا نی لکھ نال بہاراں لے کے،
بھرے سو ساڈے انگ انگ دے وچ کھیڑے ۔
چمو نی ایہدے ہتھ چمبے دیاں کلیاں،
دھووو نی ایہدے پیر مکھن دے پیڑے ۔
رکھو نی ایہنوں چک چک چشماں اتے،
کرو نی ایہنوں گھٹ گھٹ جند دے نیڑے ۔
بنھو نی کوئی پہاڑ سمیں دے پیریں،
ڈکو نی کوئی رات دوس دے گیڑے ۔
پچھو نہ ایہہ کون تے کتھوں آیا،
تکو نی ایہدا روپ بھلا سبھ جھیڑے ۔
نی اج کوئی آیا ساڈے ویہڑے،
تکن چن سورج ڈھک ڈھک نیڑے ۔
گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا ۔
انج تے میں کئی گلاں دہُ راتیں بانیاں
ہکّ گلّ پئی جیویں چراں توں چھپانیاں
گلّ سنی جا وے
اہیؤ گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا ۔
گلّ مھاڑی بجھن نہ ڈھوکاں تے پیارے وو
کسیاں پہاڑ ناہیں فجرو تے تارے وو
گلّ سنی جا وے
اہیؤ گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا ۔
نکل نکل ونجے مینڈھے منہ-زورہ وو
سامبھی نہ جاوے ہن مھاڑے کولوں ہور وو
گلّ سنی جا وے
اہیؤ گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا ۔
نکی جہی گلّ مھاڑی بہوں اٹکانی نہ
ہکا ویری کری چھوڑ ساں بہوں سمجھانی نہ
گلّ سنی جا وے
اہیؤ گلّ سنی جا وے
مھاڑی گلّ سنی جا ۔
اساں تے ہن اگیو اگے چلنا،
اساں نہ ہن کسے پڑا ڈھلنا ۔
رہا نہ جد لامبھ-چامبھ تکنا،
سانوں کی پھر سون-مرگاں چھلنا ۔
اساں تے ستے ساگر ٹپ جانے،
اساں تے پیریں تاریاں نوں ملنا ۔
اساں تے اجے ہور اتانہ چڑھنا،
اساں تے سینہ گگناں دا سلنا ۔
اساں تے لا پیار-کھمبھر اڈنا،
سانوں کی اس دھرت امبر ولنا ۔
اساں نہیں ہن ہونیاں توں رکنا،
سانوں کی اس لوک-راج ٹھلھنا ۔
اجے تاں اکو چنگ لگی سانوں،
اجے تاں اسیں پیالیاں تے پلنا ۔
اساں تے ہن اگیو اگے چلنا،
اساں نہ ہن کسے پڑا ڈھلنا ۔
کسدا سی تکیا
کد، کتھے، تکیا
کیوں کداں، تکیا
سجا کہ کھبا
کجھ اودوں اگانھ سی
کجھ اودوں پرانہ سی
نہ لوڑ ہی کوئی
نہ خیال ہی مینوں ۔
ہاں اتنا چیتے-
جیوں ہی میں تکیا
اوہ سی کجھ کمبیا،
سننیا تے جھکیا،
پھر چٹیوں گورا
تے گوریوں بھورا
دہوں-رنگاں ہو کے
اوشا دی لالی وانگر سی بھکھیا،
تے جد سی چھوہیا
گہلے کلبوتر
جیوں گٹکوں گٹکوں
کردا اوہ کویا؛
کجھ ہور جاں گھٹیا
تاں شانت نشے وچ
-
کجھ گمیا گمیا
کجھ ٹٹیا ٹٹیا
اتے نسل ہو کے
سر اس سی سٹیا ۔
بس اس توں ودھ کے
کجھ خیال نہ مینوں-
کجھ اودوں اگانھ سی
کجھ اودوں پرانہ سی
سجا کہ کھبا
کیوں کداں، تکیا
کد، کتھے، تکیا
کسدا سی تکیا ۔
ساڈے ویہڑے امرت ورھیا نی،
میرا پت پت ہویا ہریا نی ۔
نی میں سر توں پیراں تیک بھجی،
نی میں دھرتوں امبر تیک ڈبی،
ایسا ہڑ امرت دا چڑھیا نی ۔
سبھ آس-اندیشہ دور ہویا،
میرا سکھنا-پننا بھرپور ہویا،
میرے منہ منہ امرت بھریا نی ۔
چکڑ وچ ستا کنول میرا،
کر دھون اچیری وگس پیا،
چھڈّ نھیرے چانن تریا نی ۔
میرے تپدے من دی تپت بجھی،
میرے بھکھدے سر نوں شانت ملی،
میرا انگ انگ لوں لوں ٹھریا نی ۔
ساڈے ویہڑے امرت ورھیا نی،
میرا پت پت ہویا ہریا نی ۔
شہر پشور،
تکالاں ویلا،
دن ہاڑ دے،
بیبا سنگھ دے گرودوارے
ول جاوندی گلی-
اچی نیویں، بھیڑی پتلی
ونگ-ولاویں ولی ۔
ادھ-وچالے، کھبے پاسے،
وکھی جہی اک بنی،
جتھوں کجھ پوڑیاں چڑھ کے
تھڑھے جہے تے کھلھن،
جس دے اتے-
نال 'سماناں گلاں کردی،
کسے پرانے ساؤُ گھر دی
اک حویلی کھلی ۔
پوڑیاں اتے ستسنگ لگا؛
اک ہتھ گٹکے، اک ہتھ پکھیاں،
سون-سنہری جلداں،
لال نیلیاں ڈنیاں،
ستیاں ستیاں اکھیاں،
"کجھ پشورناں جڑیاں-
عمروں ادھ کھڑ، ہنڈھیاں ہوئیاں،
گول گدلیاں، مدھریاں باہیں،
بھرے پلے ادھ-ڈھلکے سینے،
لش لش کردے بھارے کلے،
ڈھیر ماس دے ۔"
گہر-گمبھیر جہیاں اوہ جڑیاں،
ماس-بہلتا-نگھتا السائیاں،
ماس-سگندھی متیاں،
ہولی ہولی منڈیاں موڑن
ستسنگ دے پربھاو جہے وچ
رنگ انوکھے رتیاں؛
سہجے سہجے، دھیرے دھیرے،
کرن گھروگی گلاں-
دھیاں، نوہاں، پتاں، خصماں،
کڑماں، اتے شریکاں دیاں،
یا پھر ہون والیاں جیاں
یا گنواڈھن دی چوری یاری
بارے گھر گھر کر مسکان،
رکھ مونہاں تے پکھیاں؛
مست بنا کے اکھیاں ۔
لشکن سون-سنہری جلداں،
ہلن لال نیلیاں ڈنیاں،
پوڑیاں اتے ستسنگ لگا،
اک ہتھ گٹکے، اک ہتھ پکھیاں،
ستیاں ستیاں اکھیاں،
کجھ پشورناں جڑیاں ۔
تھاں دی پھیل، سمیں دی دوری
چھالیں ودھ رہے بدھ-بلدھ اگے
پل پل گھٹدی جاوے ۔
پیرو توں لے کے پیشاور
راس امیدوں بے رنگ تیکر،
دیش-دیپ سنگڑیندے ۔
ہٹلر، ایٹیلا، چنگیز خاں،
رتے غٹ غٹ بھرے پیالے
متے گڈ-لکّ پیندے ۔
زر-خرید گوری وچ نھیرے،
کوجھے تے بلوان وشے دے
سنگڑی وچ کلاوے ۔
جاندا ہاں کی ہے سانجھیوالتا
دھرم دے آدرش دا جبری رواج
بھاویں ایہہ نہ دھرم دی اکی متھاج
بھاویں اس وچ تھاں نہ کوئی ربّ دا ۔
جاندا ہاں ایہہ وی اس دے آؤن نال
ہوونا ہے دکھاں تے بھکھاں دا انت
مولنے نے مڑکے سارے جیا جنت
مٹنا سرمائیداری دا سوال ۔
گھلنے ملکاں اتے وطناں دے بنّ
ہووناں اسلاں تے نسلاں دا اخیر
ٹٹنے جیہلاں دے واڑے تے زنجیر
مکنے ایہہ محل، ایہہ ماڑی، ایہہ چھنّ ۔
پر میں اس کر کے نہ سانجھیوالتا
دے لئی لکھدا تے لڑدا سوہنیئیں
کیونکہ اس دے نال سبھ دی ہونیئیں
ایکتا، بھراتریئتا، سویتنترتا ۔
میں سگوں چاہندا ہاں سانجھیوالتا
کیونکہ ہو آزاد مل جاوینگی توں
نہیں تے کی وکھرا تے کی سانجھا جنوں
عشقَ نے کتنا کمینہ کر دتا !
توی وگدی،
توی وگدی،
اس جموئیں دے پیراں نال وے،
توی وگدی ۔
مٹھی لگدی،
سوہنی لگدی،
ایہدی ست-انیندی جہی چال وے،
مٹھی لگدی ۔
چن ڈبدا،
چن ڈبدا،
چاندی سونے دا ڈھلیا تھال وے،
چن ڈبدا ۔
سورج چڑھدا،
نور ہڑدا،
توی، تھل، پربت لالو لال وے،
سورج چڑھدا ۔
مندر چمکدے،
مندر لشکدے،
لگے نیلیاں گگناں نال وے،
مندر چمکدے ۔
دل ترے نہ،
دل ترے نہ،
گڈی نس پئی تکھڑی چال وے،
دل ترے نہ ۔
توی لک گئی،
مندر لک گئے،
مڑ شہراں دے جال جنجال وے،
توی لک گئی ۔
اک یاد جہی،
سوہنی یاد جہی،
لگی رہِ گئی کلیجے دے نال وے،
اک یاد جہی ۔
مینوں آکھن سوں جا، سوں جا
مینوں آکھن گم جا، گم جا
مینوں آکھن وچے پی جا
تے وانگ سمندراں تھی جا
بیچھور اتھاہ تے ڈونگھا
جس دی ہک لکیاں پیڑاں
چیکاں کوکاں فریاداں
تے ہک ولھیٹے سفنے
کوئی دوجا سنے نہ جانے؛
یا وانگ پربتاں ہو جا
ٹھنڈھا، اجلا، ہم-کجیا
تے اتنا درگم اچا
جس دا تتاں نال گھلنا
کدی ڈھہنا کدی ابھرنا
کوئی دوجا تک نہ سکے؛
رو رو کے ایویں ڈھل نہ
توں نال ساڈے کی چلنا
نشیاں دے دیش نشیلے
تے درگم راہ کٹیلے
اک چنگ لکا ن سکیں
اک کنی پچا نہ سکیں ۔
میں جاتا
اوہ میرے وانگ ہی
وچ وچھوڑے گھلدی
ہنجھو ہنجھو ڈلھدی،
نہ کھاندی، نہ لاندی،
تھلے لیہندی جاندی ۔
پر سنمے توں باہر نکلدی
جد میں تکی،
جوبن-متی،
چنچل-اکھی،
لوں لوں بھکھی،
ہاسہ دون سوایا،
خوشیاں دا ہڑ آیا،
نال اداسی دے جوجھن دے
روح میرا کرلایا
سنبھوَ، سنبھوَ،
سبھ کجھ سنبھوَ،
پیارے دا سی جڑن اسمبھو،
اوہ وی ہویا سنبھوَ،
میں جاتا ہن ٹٹن اسمبھو،
اوہ وی ہویا سنبھوَ،
پھر جاتا سی بھلن اسمبھو،
اوہ وی ہویا سنبھوَ،
سنبھوَ، سنبھوَ،
سبھ کجھ سنبھوَ،
جینا مرنا
جتنا ہرنا
جپنا بھلنا
چاہنا گھرننا
تے ٹٹ جانا
نفرت دا وی ناطہ
میں جاتا ۔
کی ہویا جے
جوبن-متی،
چنچل-اکھی،
لوں لوں بھکھی،
ہاسہ دون سوایا،
کی ہویا جے غم دکھ اپنا
اس نے ایوں بھلایا،
نہیں، نہیں، ایوں لکایا ۔
باہروں ساوے ٹھنڈے پربت
اندر بھچالی پیڑاں،
دوروں لش لش کردے تارے،
نیڑیوں نھیرے سننجاں ۔
اوہ کی پیار جو کرے کسے دی
دنیاں اتنی سوڑی،
دو باہاں دی تنگ ولگنوں
جو نہ ہووے چوڑی ۔
اوہ کی پیار جو پیارے پاسوں
کھوہ ہاسے تے رس لئے،
اوہ کی پیار جو ہک جین دا
وی پیارے توں کھسّ لئے ۔
مندا جیون دا ہک کھوہنا
کھہاؤنا ہور مندیرا،
بے شک پیار ہے اچی وستو
پر جیؤنا ہور اچیرا ۔
ایہہ دل ہے کوئی کھڈال نہیں،
اتنا وی نتانا کیوں ہووے ؟
اک چھوہری دے جی پرچاوے لئی،
سبھ جگ توں بگانا کیوں ہووے ؟
جے جیون ناں قربانی دا
تے سٹنا وار جوانی دا،
دیوے وی کئی لاٹاں وی کئی،
تیرا پروانہ کیوں ہووے ؟
جے بندہ بنیا پین لئی
تے لور کسے وچ جین لئی،
کئی دارو تے کئی مستیاں پھر
تیرا مستانہ کیوں ہووے ؟
منیا اس دل دی دھرتی تے
جنگل نہ اگائیے ہوساں دے،
تیرے عشقَ بنا کجھ اگ نہ سکے
اتنا ویرانہ کیوں ہووے ؟
جے دنیاں دی ہر اک شے نے
آخر نوں فسانہ بننا ہے،
تاں بنے فسانہ جتن دا
ہارن دا فسانہ کیوں ہووے ؟
"ایہہ حسن کیہا تے عشقَ کیہا ؟
جد سر اپنا بھننا ہویا،
تاں توہیں دس انی پتھر جہیئے
تیرا استھانا کیوں ہووے ؟"
چھڈّ اک واری ہتھوں دل نوں
پھر ولنا تے ڈکنا کی ۔
پے کے لمبڑی واٹ عشقَ دی
پھر اکنا تے تھکنا کی ۔
عشقَ وچ ان-منزل، منزل
مر جانا، جیؤندے رہنا،
کھوہل پتن توں کیراں بیڑی
پھیر کنڈھے ول تکنا کی ۔
کجھ پتہ نہ لگدا
کتھوں آوے کنسو ۔
بتی حیاتی دی بجھ جائے ساری،
نھیرے دی کر لواں تیاری،
بھکھّ اٹھے کوئی پھر چنگیاری،
نکی نکی نگھی نگھی لو ۔
لکھ منہ دسن اک منہ نہیں دسدا،
لکھ رولے اک بول نہ اس دا،
پین لگاں جد پیالہ وس دا،
کوئی خیال رہے کول کھلو ۔
بتّ میرا جد تھکی تھکی ویندا،
روح میرا جد اکی اکی سیندا،
آسا پاسہ ترکی ترکی ڈھہندا،
میرے اندروں اٹھے خوشبو ۔
کجھ پتہ نہ لگدا
کتھوں آوے کنسو ۔
میں سی جانیا سگویں بجھ گئی اے،
رہا نام نشان نہ اگّ دا ای ۔
ربّ خیر کرے، ایہہ کی سیک جیہا
پھیر وچ کلیجے دے مگھدا ای ۔
ہولی ہولی دل-بھوئیں تے اگے جنگل،
بنے ترت بھبوکڑا اگّ دا ای ۔
عشقَ تائیں سوالن وچ ورھے لگن،
ایپر جاگیا پلک نہ لگدا ای ۔
بھڑک اٹھیا عشقَ دا تیز لومبا،
اندر وانگ اکاشاں دے جگدا ای ۔
لان والے دا وسریا منہ-سوئنا
پھر پیا ساہمنے بھکھدا دگدا ای ۔
آ کے پھیر جنونّ نے زور پایا
دل دھندھیاں وچ نہ لگدا ای ۔
ہویا دل دا پھیر منہ-زورہ گھوڑا
پکے پندھ چھڈ اوجھڑیں وگدا ای ۔
دنیاں دین پئے جاپدے پھیر سوڑے،
علم بھار وادھو جیہا لگدا ای ۔
"اج یاد آیا سانوں پھیر سجن،
جیدھے مگر الامبھڑا جگّ دا ای ۔"
دو اکھیاں نہ لائیں میرے ماہیا،
دو اکھیاں نہ لائیں وے ۔
میریاں اکھیاں تیں ول ماہیا،
تیریاں کہڑی جائیں وے ؟
بکھ نال بھریا ساڈا پیالہ،
امرت تیری سراہیں وے ۔
اسیں جیو دھرتی دے ماہیا
تیرا اڈن ہوائیں وے ۔
اسیں کلاوے بھر بھر دوڑے
پھڑن تیری اسنائی وے ۔
توں خوشبو جیہا سوکھشم ماہیا
سکھنیاں ساڈیاں باہیں وے ۔
بھج بھج تھکے، تھکّ تھکّ بھجے
پیار تیرے دے راہیں وے ۔
جتھوں ترے اج اتھے ہی ماہیا
تیریاں بیپرواہیں وے ۔
نہ ہن بیڑی، نہ ہن چپو،
نہ ہن آس ملاہیں وے ۔
مہر تیری دے باجھوں ماہیا،
مشکل ترن جھنائیں وے ۔
دو اکھیاں نہ لائیں میرے ماہیا،
دو اکھیاں نہ لائیں وے ۔
میریاں اکھیاں تیں ول ماہیا،
تیریاں کہڑی جائیں وے ؟
سبھ دھرتی ہو گئی لال نی،
بندے دے لہو دے نال نی،
کھڑدینت وڈے سرمائے دے
پئے نچن تال بے تال نی،
اوہناں دھر تک امبر نونہدرے
اتے ساگر سٹے ہنگال نی،
اوہناں کد کد مدھیا دھرت نوں
اتّ کوجھے وشیاں نال نی،
صدیاں وچ اسری سبھتا
سٹ دتی دھون نڈھال نی،
لیا پیڑ اوہناں وگیان نوں
تے علم کیتا زلہال نی،
پیا ہنر ہنیرے بھالدا
رہا دھرم نرا اک سوال نی،
تک ربّ نیکی دی بے-بسی
لوکاں سٹی ایہہ وی چال نی،
لکھ پیار ٹٹے ادھواٹیوں
لکھ ویر وی وسرے نال نی،
پر مینوں اجے نہ بھلدا
تیرے دو نیناں دا خیال نی ۔
نکی جند میری
تے بندھن ہزاراں ۔
آکھن سیانے کیوں اڈدا نہیں توں ؟
بھوں نال بجھا اے جندڑی دا لوں لوں،
بھوں-پیار بھریا اے جندڑی دے مونہوں منہ،
کداں تے کدھر میں ماراں اڈاراں ؟
اتنا کی تھوہڑا اکاشاں نوں تکّ لاں،
قسمت، خدا، ہونی دے الٹ بک لاں،
تے کدھرے رتا جال بھوں توں وی چک لاں،
لواں انقلاباں دیاں مار ٹاہراں ۔
کی تھوہڑا ہے شکوے کراں نہ سناں ہن،
تے پن پاپ سچ جھوٹھ نوں نہ پناں ہن،
نہ شترو تیاگاں نہ متر چناں ہن،
تے اک-سار تکاں خزاں تے بہاراں ۔
نکی جند میری
تے بندھن ہزاراں ۔
نکی جہی میں کلی ۔
عرشاں ونی منہ بھوائی
چراں چراں توں کھلی ۔
تاریاں-جڑییاں سویر بیت گئی،
بیت دوپہر چلی ۔
شاماں دے پے گئے جھانولے،
دکھ گئی دھون علی ۔
سک گئے اتھرو، مک گئے ہاسے
گئی سگندھ چھلی ۔
کی سکھیؤ اوہ مول نہ ملسی،
میں جس دی آس کھلی ؟
نکی جہی میں کلی ۔
لینی آں جے سار کدی
سار لئیں اج نی ۔
یاداں اتے کرے کوئی
کتھوں تیک رجّ نی ۔
کالیاں وچھوڑے دیاں
چڑھیاں ہنیریاں ۔
دیوا میری جندڑی دا
پلے تھلے کجّ نی ۔
تیل جدھا تلیں
اوس دیوے نے کی جگنا،
جند جدھی دور
اوہدے جین دا کی حج نی ۔
یار جدھا ڈولنا،
کی اوس مونہوں بولنا،
گھڑا جدھا کچا،
اوس آپے رہنا منجھ نی ۔
دل جدھا ویری
اوس دوجے نوں کی آکھنا،
عشقَ جدھے کھہڑے
اوس جانا کتھے بھجّ نی ۔
حسن تیرا رجواں
تے عشقَ میرا پجواں،
کاہدے حسن عشقَ
جے نہ کولو کول اج نی ۔
امباں تے پے گیا بور
کوئلے، امباں تے پے گیا بور ۔
جھجھو جھو ٹاہنیاں، جھجھو جھو پتے،
رات دوس ہوئے بور-گندھ-متے،
ہوک تیری گونجے امبر ستے،
دنیاں نشے وچ چور،
کوئلے، امباں تے پے گیا بور ۔
اڈ گئی ایں کیوں دور،
کوئلے، اڈ گئی ایں کیوں دور ؟
سونے دی چنجھ توں جد دی مڑھائی نی،
امبر-گنجانی تیری جیبھ پتھرائی نی،
سکّ سکّ پیلی ہوئی سبھ ہریائی نی،
امباں دا جھڑ گیا بور
کوئلے، امباں دا جھڑ گیا بور ۔
دو جیون میں جیواں،
اک آشا تے ابھلاشا دا
سکھر دپہراں وانگ
چہلی، چنچل اتے چاننا-
لڑدا گھلدا اگے جاندا،
نال ہونیاں آڈھے لاندا،
قسمت نوں پیریں ٹھکراندا،
بھریا نال ونگار
کدی نہ منے ہار ۔
دو جیون میں جیواں،
دوجا ہار تے بیبسیاں دا،
ادھی رات دے وانگ
کالا، کلا، غم-کھاونا-
وچھڑی کونج وانگ کرلاندا،
بے بس، عاجز تے درماندا،
وچ ہنیرے گمدا جاندا،
کم ایسے دا رون،
کدی نہ چکے دھون ۔
رہن دیؤ مینوں بھوں دی ہک تے،
چنگھن دیؤ مینوں اس دے سینے ۔
بھاویں ایہہ قہراں دے کرڑے،
دو بونداں کڈھ دین پسینے ۔
منیاں اک تھن امرت اس دے،
دوجے تھن وچ بکھ لہراوے ۔
اس جیون دے نشے عجب پر،
دوزخ جنت اجو کلاوے ۔
جین دیؤ مینوں برچھ وانگراں،
ادھا ہنیرے ادھا سویرے ۔
نرا چانن وی نرجند کردا،
گھوپ سٹن جے نرے ہنیرے ۔
اگے شون جو ایدوں بتر،
پچھے ہنیرے کال کلاٹے،
اتھے جیون، بھاویں بکھ-بھریا،
میں چنگا ادھواٹے ۔
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
| |
