میں کس ہنجھو دا دیوا بال کے
تیری آرتی گاواں
میں کہڑے شبد دے بوہے 'تے
منگن گیت اج جاواں
جو تینوں کرن لئی بھیٹا
میں تیرے دوارے 'تے آواں

میرا کوئی گیت نہیں ایسا
جو تیرے میچ آ جاوے
بھرے بازار وچ جا کے
جو اپنا سر کٹا آوے
جو اپنے سوہل چھندے بول
نینہاں وچ چنا آوے
تہائے شبد نوں تلوار دا
پانی پیا آوے
جو لٹّ جاوے تے مڑ وی
یارڑے دے ستھریں گاوے

چڑی دے کھنبھ دی للکار
سو بازاں نوں کھا جاوے
میں کنج تلوار دی گانی
اج اپنے گیت گل پاواں
میرا ہر گیت بزدل ہے
میں کہڑا گیت اج گاواں
مے کہڑے بول دی بھیٹا
لے تیرے دوار 'تے آواں
میرے گیتاں دی محفل 'چوں
کوئی اوہ گیت نہیں لبھدا
جو تیرے سیس منگن 'تے
تیرے ساہویں کھڑا ہووے
جو میلے ہو چکے لوہے نوں
اپنے خون وچ دھووے
کہ جسدی موت پچھوں
اوس نوں کوئی شبد نہ رووے
کہ جس نوں پیڑ تاں کیہ
پیڑ دا احساس نہ چھوہوے
جو لوہا پی سکے اوہ گیت
کتھوں لے کے میں آواں
میں اپنی پیڑ دے احساس کولوں
دور کنج جاواں ۔

میں تیری استتی دا گیت
چاہندا ہاں کہ اوہ ہووے
جدھے ہتھ سچ دی تلوار
تے نیناں 'چ روہ ہووے
جدھے وچ وطن دی مٹی لئی
انتاں دا موہ ہووے
جدھے وچ لہو تیرے دی
رلی لالی تے لوء ہووے
میں اپنے لہو دا
کسے گیت نوں ٹکا کویں لاواں
میں بزدل گیت لے کے
کس طرحاں تیرے دوار 'تے آواں ۔

میں چاہندا ایس توں پہلاں
کہ تیری آرتی گاواں
میں میلے شبد دھو کے
جیبھ دی کلی 'تے پا آواں
تے میلے شبد سکن تیک
تیری ہر پیڑ چمّ آواں
تیری ہر پیڑ 'تے
ہنجھو دا اک سورج جگا آواں
میں لوہا پین دی عادت
ذرا گیتاں نوں پا آواں
میں شاید پھیر کجھ
بھیٹا کرن یوگ ہو جاواں
میں بزدل گیت لے کے
کس طرحاں تیرے دوار 'تے آواں
میں کہڑے شبد دے بوہے 'تے
منگن گیت اج جاواں
میرا ہر گیت بزدل ہے
میں کہڑا گیت اج گاواں ۔

میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں آ رہا ساں

صفیاں دے شہر سطراں دیاں
انگنت سڑکاں سن
تے سڑکاں تے تیرے شبداں دی
وگدی بھیڑ سنگھنی سی
تے ننگی اکھ بن-جھمنی دے
میں ایہہ بھیڑ لنگھنی سی
تے تینوں مل کے گیتاں واسطے
اک چنگ منگنی سی

میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں آ رہا ساں
تے ننگی اکھ بن جھمنی 'چ
سورج پا رہا ساں
میں ننگی اکھ وچ سورج نوں پا
صفیاں 'تے جد چلیا
میں ہر اک سطر توں ڈریا
امن-شبداں دا ہتھ پھڑیا
صفے 'تے وگ رہا دریا
میرے نیناں 'چ آ کھڑھیا
میں تیری داستاں ساوھیں
نموشا سڑک 'تے مریا
میری چھاتی 'چ ستے لوہے نوں
اک تاپ آ چڑھیا
تے ننگی اکھ بن جھمنی 'چ
اک شعلہ جیہا بلیا

ایہہ کیسا شہر سی جس وچ
صرف بسّ قتل گاہاں سن
ایہہ کیسا شہر سی جس وچ
صلےباں دا ہی موسم سی ؟
پر تیرے عظم دی ہر سڑک 'تے
قندیل روشن سی
میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں جا رہا ساں
تے سورج مانج کے مڑ مڑ
گگن 'تے لا رہا ساں

میں حرفاں دے چراہیاں 'تے
جدوں تینوں بولدا تکیا
میں ہر اک بول سنگ رتیا
میں تیتھوں چنگ منگن واسطے
تیرے بول ولّ نسیا
تیرا ہر بول مٹھا
پھگنی دھپاں توں کوسا سی
تیرا چہرہ جویں چیتر دیاں
مہکاں دا ہؤکا سی
تے تیرے ہتھ وچ پھڑیا ہویا
سورج دا ٹوٹا سی

میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں آ رہا ساں
لوہے دا گیت گنگا تے کھلوتا
گا رہا ساں
میں اس دن حاضری تیری 'چ
پھر اک گیت گایا سی
تے بن میرے میرا اوہ گیت
کوئی نہ سنن آیا سی
تے توں میرے سوں رہے لوہے 'تے
اس دن مسکرایا سی

میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں آ رہا ساں
تے اپنے سوں رہے لوہے توں
میں شرما رہا ساں
تے پھر اک بول تیرے نے
میرا لوہا جگا دتا
توں اپنی تلی 'تے دھریا
مینوں سورج پھڑا دتا
تے میرے گیت نوں توں
خدکشی کرنوں بچا لیتا

میں اس دن پہل واری
مل کے تینوں آ رہا ساں
تے اپنا گیت لے کے
جھگیاں ولّ جا رہا ساں
تے جھکیا سیس تینوں
ارپ کے مسکا رہا ساں

ہنے سرگھی دی 'وا نے
پنچھیاں دا بول پیتا ہے
تے جاگی بیڑ نے
تیرے نام دا اک واک لیتا ہے
میں اج تیرے گیت توں تلوار تک دا
سفر کیتا ہے

مینوں تیرے گیت توں
تلوار تک دا سفر کردے نوں
عجب جہی شرم آئی ہے
عجب جہی پیاس لگی ہے
تے میں تیرے گیت دے ساہویں
نموشی جھول اڈی ہے
تینوں تیرے گیت توں
تلوار تک دا سفر کردے نوں
پورے دس جنم لگے سی
مینوں اک پل ہی لگا ہے
تے ایہو سلگدا پل ہی
مینوں میری عمر لگا ہے

میں اج دا سفر
تیرے واک دے، جد ساتھ وچ چھوہیا
سدیوی بھٹکنا لے کے
جدوں تیرے ساہمنے ہویا
میں تیرے سورجی چہرے دی دھپّ وچ
شرم تھیں مویا
میں اپنے نگن پرچھاویں دی چھاویں
بیٹھ کے رویا
تے کھنڈراں وانگ چپّ ہویا

میں تیرے گیت دے حرفاں دے
چپّ جنگل 'چوں جد لنگھیا
مینوں ارتھاں نے آ ڈنگیا
میرے منہ وچ گٔو دا ماس
میرے پیٹ تھیں سنگیا
تے میرے دمبھ دا بابر
انشچت خوف تھیں کمبیا

میں جد جنگل دی سنگھنی چپّ
لنگھ کے شہر وچ آیا
میں اپنے شور توں ڈریا
دنے ہی گھر پرط آیا

میں گھر آ کے پہل واری
تیرا اج ارتھ لبھیا ہے
تے اپنا دمبھ کجیا ہے
میرے دل وچ پئی تلوار نوں
بہو جنگ لگیا ہے
میرے دل وچ پئی تلوار نوں
بہو جنگ لگیا ہے

ہے چر ہویا
میرا آپا میرے سنگ رسّ کے
کتے تر گیا ہے
تے میرے کول میرا
سکھنا قلبوت باقی ہے
تے میرے گھر دی ہر دیوار 'تے
چھائی اداسی ہے
ہے چر ہویا
میرا آپا میرے سنگ رسّ کے
کتے تر گیا ہے
تے میرا گھر اوہدے تر جان پچھوں
جھر رہا ہے۔

اوہ اکثر بہت ڈونگھی رات گئے ہی
گھر پرتدا سی
تے سورج ہندیاں اوہ
گھر دیاں بھتاں توں ڈردا سی
اوہ کہڑے ہرن لنگے کر رہا سی
کجھ نہ دسدا سی
تے دن بھر اپنے
پرچھاویاں پچھے ہی نسدا سی

مینوں اوہدی دیوداسی بھٹکنا
اکثر ڈراندی سی
تے اوہدی اکھ دی وحشت
جویں شیشے نوں کھاندی سی
تے اوہدی چپّ
بڈھے گھر دے ہن جالے ہلاندی سی
میں اک دن دھپّ وچ
اوہ گھر دیاں کندھاں وکھا بیٹھا
اوہ دھپّ وچ روندیاں کندھاں دی گلّ
سینے نوں لا بیٹھا
میں ایویں بھلّ کندھاں دی گلّ
اس نوں سنا بیٹھا
تے اوہدا ساتھ کندھاں توں
ہمیشہ لئی گوا بیٹھا

اوہ گھر چھڈن توں پہلاں اس دن
ہر کھونجے وچ پھریا
تے گھر وچ کھنگھ رہیاں
بیمار سبھ اٹاں دے گلیں ملیا
تے اس منحوس دن پچھوں
کدے اوہ گھر نہ مڑیا

ہن جد وی ریل دی پٹڑی 'تے کوئی
خدکشی کردے
جاں ٹولا بھکشوآں دا
سر منائی شہر وچ چلدے
جاں نکسلباڑیا کوئی
کسے نوں قتل جد کردے
تاں میرے گھر دیاں کندھاں نوں
اس پل تاپ آ چڑھدے
تے بڈھے گھر دیاں
بیمار اٹاں دا بدن ٹھردے

ایہہ بڈھے گھر دیاں
بیمار اٹاں نوں بھروسہ ہے
اوہ جتھے وی ہے جہڑے حالَ وچ ہے
اوہ بیدوشا ہے
اوہنوں گھر 'تے نہیں
گھر دیاں کندھاں 'تے روسا ہے

ہے چر ہویا
میرا آپا میرے سنگ رسّ کے
کتے تر گیا ہے
تے میرے کول میرا سکھنا قلبوت
باقی ہے
جو بڈھے گھر دیاں
ہن مر رہیاں کندھاں دا ساتھی ہے۔

میں تینوں پیاردا ساں
پیاردا ہاں
میں تینوں اج وی ستکاردا ہاں
میں کل دا گیت تیرے سیس اتوں واریا سی
تے اج دا گیت
تیرے گیت اتوں واردا ہاں
میں تینوں پیاردا ساں
پیاردا ہاں ۔

میں کل دا گیت
تیرے سیس توں واریا سی
میں اس دے ہر زخم نوں پیاریا سی
اوہدے ہر شبد وچ سی پیڑ تے شکوے الامبھے
زمانے رون لگّ جاندے
اوہدی اک سطر نوں گاؤندے
جدوں اوہدے شبد
میری موت نوں آواز دیندے
جاں تیری یاد دے موڈھے 'تے
سر رکھ روون بہندے
تاں فرشوں عرش تک
سبھناں دے سینے دھڑک جاندے
گھنی، ڈونگھی، اداسی-چپی جہی دے بنجراں وچ
گلابی پیڑ دے
غنچے انابھی مہک پیندے
پر اج میں سمجھداں
اوہ مہک خدغرضی دی بوء سی
جاں کچے سورجاں دی
عمر دے متھے 'چ لوء سی
تیرے بھکھدے جسم دے پھلّ لئی
نظراں دا موہ سی
میرے مدھ-ورگ گھر دی گھٹن دا
مجبور روہ سی
نہ توں سی ہان جس گھر دے
نہ تیرے ہان جو سی
میں ہن ہر دھپّ چھاں نوں جاندا ہاں
تے اپنی پیڑ نوں سنماندا ہاں
ایہہ تیری نظر ہے تیری ہے رحمت
میں ہویا سورجاں دے ہان دا ہاں ۔

تے اج میں گیت
تیرے گیت توں جو واردا ہاں
میں کل دے گیت توں وی ودھ اس نوں پیاردا ہاں
ایہدے پنڈے 'تے کوئی ضرب
نہ ہی زخم ہے
سگوں ہر شبد دے نیناں 'چ تیری شرم ہے
ایہدی ہر ضرب 'چوں
اک مہک-منجر جھاکدی ہے
تے ہر اک زخم سوہا پھلّ بن کے مہکدا ہے
تے ہر اک شبد
سوہے پھلّ دی گودی 'چ بیٹھا
بھری آواز وچ
تینوں مبارک آکھدا ہے ۔

او وچھڑے گیت
میں خدغرضیاں نوں ماردا ہاں
میں اپنی دھپّ نوں
اپنی ہی چھاں وچ ٹھاردا ہاں
توں جہڑا شبد میرے
گیت توں بلہاریا سی
میں اوہیؤ شبد
تیرے گیت توں بلہاردا ہاں
تے کل جو گیت لکھنا ہے میں حالے
تیرے تے گیت تیرے دے
جہاں توں واردا ہاں
جہاں جس وچ
'محبت' شبد نوں اج جتیا ہے
جہاں جس وچ
'محبت' شبد میں اج ہاردا ہاں
میں تینوں پیاردا ساں
پیاردا ہاں
میں تینوں اج وی ستکاردا ہاں ۔

کل تک میں اوہدا آپ گواہ سی
اج توں ایہہ میرا گیت گواہ ہے
ڈونگھی پیڑ تے سنگھنی چپّ دا
اوہ اک بھر وہندا دریا ہے

اوہدے پنڈے 'چوں کاہی تے
ریتے دی خوشبو آؤندی ہے
اوہدے پتناں ورگے نیناں دے وچ
ہردم دھند رہندی ہے
اوہدی 'واز ملاحاں ورگی
سن کے دیہہ کنڈیا جاندی ہے
اوہدے ہوٹھاں تے کئی واری
بیلے ورگی چپّ چھاندی ہے
تے اس چپّ 'چوں لنگھن لگیاں
دل دی دھڑکن رک جاندی ہے
پچھلے پیریں مڑ آؤندی ہے

ایہہ اک بڑے چراں دی گلّ ہے
جدوں اوہدے سؤلے پانی وچ
اک کوئی مچھلی سی رہندی
اجے اوہدے پانی دی عمرہ
مساں اوہدے گل گل سی آؤندی
اوہ مچھلی اوہدے پانی دے وچ
سپنے گھول کے اگّ مچاؤندی
سپیاں گھوگے چمدی رہندی
تے ریت دے گھر وچ رہندی
پر اک دن اوہ چنچل مچھلی
کسے بے-درد مچھیرے پھڑ لئی
تے دریا دی قسمت سڑ گئی
اس دن مگروں اس دریا دا
پانی بڑا اداس ہو گیا
گل گل پانی دی عمرے ہی
اوہ دریا بے-آس ہو گیا

ہن جد رات-براتے تارے
دریا تے منہ دھوون آؤندے
اوہ اوہدی چپّ کولوں ڈردے
پانی دے وچ پیر نہ پاؤندے
تے کنڈھے 'تے ہی بہہ رہندے
تے اوہ تکدے کہ مچھیاں دے
نقش اوہدے توں سہم نے کھاندے
تے دریا دے اجڑے نیناں
دے وچ اگّ دے ہنجھو آؤندے

آخر جد دریا دی عمرہ
سر سر پانی دے وچ ڈبی
مچھیاں دی تد بے پرواہی
اوہنوں چھلتر واکن چبھی
تے اوہدے کولے پنڈے اتے
گوہڑی ہری مزولی اگی
تے اوہدی اک آندر سجی

ہن جد بدقسمت دریا نوں
گل گل پانی یاد آؤندا ہے
اسنوں اس موئی مچھلی دا
وچوں وچ اک غم کھاندا ہے
اپنی ہی مٹی نوں آپ
رات براتے ڈھاہ لاندا ہے
اپنے ہی نیناں دے کولے
سپنے روڑھ کے لے جاندا ہے

ہن لوکی اس دریا نوں
اک خونی دریا نے کہندے
ہن اوہدے وچ مچھیاں دی تھاں
بھکھے مگرمچھ نے رہندے
پنڈ دے لوکی اس دریا 'تے
جانو وی ہن خوف نے کھاندے
پر اج توں اوہدے نرمل جل لئی
میرے گیت گواہی پاندے ۔

بڈھا شہر بڈھیرے پندھ
گیا جوانی چر دی لنگھ
امبر دے سر پے گیا گنج
عینک لاوے بڈھا چند

دھرتی کھادھی بھورے جنگ
کبیاں گلیاں مارن لنن
ہونگھن تگھے کھڑ سکّ جنڈ
بردھ مندر دا بیٹھا سنگھ
بوہڑاں ہیٹھ پوے شطرنج
پین پجاری کلری بھنگ
سورج روز جگاوے رنگ
ملے دنداسا ادھ کھڑ کندھ
گھورنیاں وچ رہندے کھنبھ
لین اباسی بوہے بند
گائے برہڑا کچی تند
باغاں دے وچ گوری جنگھ
پینگھ جھٹیندی کالے امب
ڈولی پچھے تردے ہنجھ
رون کسے دے بازو بند
ہٹّ للاری اڈن رنگ
وکے بازاری ہاتھی دند
ایس شہر دی اکو منگ
ہر کوئی اپنی بھیڑ توں تنگ
پنگھٹ بیٹھی دھولی سنجھ
بڈھی دھپّ نوں آوے سنگ
ویکھ کے اپنے آپے انگ
گان ندی دے تھکے ونجھ
گھر گھر ابھرے کالی ٹھنڈھ
بڈھے شہر نوں چھڑدی کھنگھ
پل پل مگروں پرتے کنڈ
نیند نہ آوے چبھن ڈنگ
بڈھا شہر جیونوں تنگ ۔

روز میں تارہ تارہ گن
رات بتاؤندا ہاں
روز میں تیرے سر توں سورج
وار کے آؤندا ہاں ۔

جد روہیاں وچ پنچھی تڑکے
واک کوئی لیندا ہے
میں اپنے سنگ ستا اپنا
گیت جگاؤندا ہاں ۔

پھر جد مینوں سورج گھر دے
موڑ 'تے ملدا ہے
ندیئے روز نہاون
اوہدے نال میں جاندا ہاں ۔

میں تے سورج جدوں نہا کے
گھر نوں مڑدے ہاں
میں سورج لئی ویہڑے نمّ دا
پیہڑا ڈاہندا ہاں ۔

میں تے سورج بیٹھ کے جد پھر
گلاں کردے ہاں
میں سورج نوں تیری چھاں دی
گلّ سناؤندا ہاں ۔

چھاں دی گلّ سناؤندے جد میں
کمبن لگدا ہاں
میں سورج دے گورے گل وچ
باہواں پاؤندا ہاں ۔

پھر جد سورج میرے گھر دی
کندھ اتردا ہے
میں اپنے ہی پرچھاویں توں
ڈر ڈر جاندا ہاں ۔

میں تے سورج گھر دے مڑ
پچھواڑے جاندے ہاں
میں اوہنوں اپنے گھر دی
موئی دھپّ وکھاؤندا ہاں ۔

جد سورج میری موئی دھپّ لئی
اکھیاں بھردا ہے
میں سورج نوں گل وچ لے کے
چپّ کراؤندا ہاں ۔

میں تے سورج پھیر چپیتے
تردے جاندے ہاں
روز میں اوہنوں پنڈ دی جوہ تک
تور کے آؤندا ہاں ۔

روز اداسا سورج ندیئے
ڈبّ کے مردا ہے
تے میں روز مرے ہوئے دن دا
سوگ مناؤندا ہاں ۔

توں جو سورج چوری کیتا
میرا سی
توں جس گھر وچ نھیرا کیتا
میرا سی

ایہہ جو دھپّ تیرے گھر ہسے، میری ہے
اس دے باجھوں میری عمر ہنیری ہے
اس وچ میرے غم دی مہک بتھیری ہے
ایہہ دھپّ کل سی میری، اج وی میری ہے

میں ہی کرن-وہونا اس دا بابل ہاں
اس دے انگیں میری اگن سموئی ہے
اس وچ میرے سورج دی کھشبوئی ہے
سخر دوپیہرے جس دی چوری ہوئی ہے

پر اس چوری وچ تیرا وی کجھ دوش نہیں
سورج دی ہر یگ وچ چوری جوئی ہے
روندی روندی سورج نوں ہر یگ اندر
کوئی نہ کوئی سدا دوپیہری موئی ہے

میں نر-لوآ رشم-وچھنا عرض کراں
میں اک باپ ادھرمی تیرے دوار کھڑاں
آ ہتھیں ایہہ سورج تیرے سیس دھراں
آ اج اپنی دھپّ لئی تیرے پیر پھڑاں

میں کلخائی دیہہ، توں مینوں بخش دئیں
دھپاں ساہویں پھر نہ میرا نام لویں
جے کوئی کرن کدے کجھ پچھے چپّ روھیں
جاں مینوں 'کالا سورج' کہہ کے ٹال دویں

ایہہ اک دھپّ دے بابل دی ارجوئی ہے
میری دھپّ میرے لئی اج توں موئی ہے
سنے سورج تیری اج توں ہوئی ہے
دھپّ جدھے گھر ہسے بابل سوئی ہے

توں جو سورج چوری کیتا
تیرا سی
میرا گھر تاں جنم-دوس توں
نھیرا سی ۔

دل جس دن تینوں یاد کرے
کجھ ہور وی گوری دھپّ چڑھے
کجھ ہور وی گوہڑا سکّ ملے

بلھاں 'تے سوہا سکّ مل کے
سورج دا گڑوا سیس دھرے
تے پنگھٹ اتے آن کھڑے

سورج دے خالی گڑوے نوں
جد کرناں دی اوہ لجّ ولے
کھوہاں تے پانی بول پوے

پھر گوری قلی دیہی 'تے
چیتر دی ٹکی گھول ملے
لے چلی چلی اشنان کرے

پھر سیسہ لے کسے سرور دا
اوہ پٹاں دے وچکار دھرے
اڈّ اڈّ پیندے وال پھڑے

پھر اڈدے مشکی والاں وچ
جد سورج دا اوہ پھلّ جڑے
اوہنوں لوہڑے دا ہائِ روپ چڑھے

اک ڈاہ کے چرکھا امبر دا
دھرتی دے پیہڑے آن بہوے
تے کوہ کوہ لمی تند ولے

پھر کرناں کتدی کتدی دا
پرچھاواں ویہڑے آن ڈھلے
انگڑائیاں لیندی اٹھ کھڑے

پھر دھوڑاں ملے راہاں 'تے
اوہ چپ-چپیتی آن بہوے
پیڑاں دے لکھے حرف پڑھے

پیڑاں دے حرف پڑھیندی نوں
جد نظریں میری پیڑ پوے
اوہ اکھاں دے وچ ہنجھ بھرے

پھر چڑھ گگناں دے کوٹھے 'تے
گڑوے 'چوں پانی روہڑ دوے
تے کلّ دنیاں تے رات پوے

اوہ جد ملدا مسکاندا
تے گلاں کردا ہے
صاد-مرادا عاشق چہرہ
جھم جھم کردا ہے
نرمل چوء دے جل وچ
پہ دا سورج تردا ہے
کہرائیاں اکھیاں وچ
گھیؤ دا دیوا بلدا ہے
لوک گیت دا بول
دنداسی اگّ وچ سڑدا ہے
بوریں آئے امباں 'تے
پروئیا وگدا ہے
جھڑیاں دے وچ کالا بدل
چھم چھم ورھدا ہے
عاشق، پیر، فقیر کوئی سائیں
دوہڑے پڑھدا ہے
تکیئے اگیا تھوہر دا بوٹا
چپّ توں ڈردا ہے
ونجارے دی اگّ دا دھوآں
تھیہ 'تے تردا ہے
مڑھیاں والا مندر
راتیں گلاں کردا ہے ۔

گیت دا تردا قافلہ
مڑ ہو گیا بے آسرا
متھے 'تے ہونی لکھ گئی
اک خوبصورت حادثہ ۔

اک ناگ چٹے دوس دا
اک ناگ کالی رات دا
اک ورق نیلا کر گئے
کسے گیت دے اتہاس دا ۔

شبداں دے کالے تھلاں وچ
میرا گیت سی جد مر رہا
اوہ گیت تیری پیڑ نوں
مڑ مڑ پیا سی جھاکدا ۔

امبر دی تھالی تڑک گئی
سن ذکر موئے گیت دا
دھرتی دا چھنا کمبیا
بھریا ہویا وشواس دا ۔

زخمی ہے پنڈا سوچ دا
زخمی ہے پنڈا آس دا
اج پھیر میرے گیت لئی
کفن نہ میتھوں پاٹدا ۔

اجپھیر ہر اک شبد دے
نیناں 'چ ہنجھو آ گیا
دھرتی تے قرضہ چڑھ گیا
میرے گیت دی اک لاش دا ۔

کاغذ دی ننگی قبر 'تے
ایہہ گیت جو اج سوں گیا
ایہہ گیت سارے جگّ نوں
پاوے وفا دا واسطہ ۔

کل نویں جد سال دا
سورج سنہری چڑھیگا
میریاں راتاں دا تیرے
ناں سنیہا پڑھیگا
تے وفا دا حرف اک
تیری تلی 'تے دھریگا ۔

توں وفا دا حرف اپنی
دھپّ وچ جے پڑھ سکی
تاں تیرا سورج میریاں
راتاں نوں سجدہ کریگا
تے روز تیری یاد وچ
اک گیت سولی چڑھیگا ۔

پر وفا دا حرف ایہہ
اوکھا ہے ایڈا پڑھن نوں
راتاں دا پینڈا جھاگ کے
کوئی صدق والا پڑھیگا
اکھاں 'چ سورج بیج کے
تے ارتھ اس دے کریگا۔

توں وفا دا حرف ایہہ
پر پڑھن دی کوشش کریں
جے پڑھ سکی تاں عشقَ تیرے
پیر سچے پھڑیگا
تے تاریاں دا تاج
تیرے سیس اپر دھریگا ۔

ایہہ وفا دا حرف پر
جے توں کتے نہ پڑھ سکی
تاں مڑ محبت 'تے کوئی
اعتبار کیکن کریگا
تے دھپّ وچ ایہہ حرف پڑھنوں
ہر زمانہ ڈریگا ۔

دنیا دے عاشق بیٹھ کے
تینوں خط جوابی لکھنگے
پچھنگے ایس حرف دی
تقدیر دا کی بنیگا
پچھنگے ایس حرف نوں
دھرتی 'تے کہڑا پڑھیگا ۔

دنیا دے عاشقاں نوں وی
اتر جے توں نہ موڑیا
تاں دوش میری موت دا
تیرے سر زمانہ مڑھیگا
تے جگّ میری موت دا
سوگی سنیہا پڑھیگا ۔

اج دن چڑھیا تیرے رنگ ورگا
تیرے چمن پچھلی سنگ ورگا
ہے کرناں دے وچ نشہ جیہا
کسے چھیمبے سپّ دے ڈنگ ورگا
اج دن چڑھیا تیرے رنگ ورگا

میں چاہنداں اج دا گورا دن
تاریخ میرے ناں کر دیوے
ایہہ دن تیرے اج رنگ ورگا
مینوں امر جہاں وچ کر دیوے
میری موت دا جرم قبول کرے
میرا قرض تلی 'تے دھر دیوے
اس دھپّ دے پیلے کاغذ 'تے
دو حرف رسیدی کر دیوے

میرا ہر دہوں دے سر قرضہ ہے
میں ہر دہوں توں کجھ لینا ہے
جے ضرباں دیواں وہیاں نوں
تاں لیکھا ودھدا جانا ہے
میرے تن دی کلی کرن لئی
تیرا سورج گہنے پینا ہے
تیرے چلھے اگّ نہ بلنی ہے
تیرے گھڑے نہ پانی رہنا ہے
ایہہ دن تیرے اج رنگ ورگا
مڑ دن-دیویں مر جانا ہے

میں چاہنداں اج دا گورا دن
انیائی موت نہ مر جاوے
میں چاہنداں اس دے چانن توں
ہر رات کلہنی ڈر جاوے
میں چاہنداں کسے تجوری دا

سپّ بن کے مینوں لڑ جاوے
جو قرض میرا ہے سمیاں سر
اوہ بے شکّ سارا مر جاوے
پر دن تیرے اج رنگ ورگا
تاریخ میرے ناں کر جاوے
اس دھپّ دے پیلے کاغذ 'تے
دو حرف رسیدی کر جاوے

روز میرے گھر دے پچھواڑے
کالی دھپّ 'چ چمکن تارے
پھیلے کھولے، قبراں، واڑے
سہمی چپّ آوازاں مارے
بھوتاں والے سور دے ساڑے
سورج رووے ندی کنارے
اپر پانی ہیٹھ انگارے
ٹیرا بدل ورھدا میرے
تھیہ 'تے کوڈی لشکاں مارے
بڈھے رکھ 'تے لمے داڑھے
الو بولن سخر دپہرے
انھے کھوہ وچ پنچھی کالے
چر توں وسن کلے-کارے
ہبھکاں مارن موئے دہاڑے
سر تے گرجھاں کھنبھ کھلارے
مارو میرے گھر نوں تالے
اچیاں کندھاں کرو دوآلے
کوئی نہ میرے چڑھے چوبارے
کوئی نہ ویکھے ہن پچھواڑے۔

میں دوستی دے جشن 'تے
ایہہ گیت جو اج پڑھ رہاں
میں دوستاں دی دوستی
دی نظر اس نوں کر رہاں
میں دوستاں لئی پھیر اج
اک وار سولی چڑھ رہاں ۔

میں ایس توں پہلاں کہ اج دے
گیت دی سولی چڑھاں
تے اس گلابی مہکدے
میں جشن نوں سوگی کراں
میں سوچدا کہ جلف دا نہیں
ظلم دا نغمہ پڑھاں
تے دوستاں دی تلی 'تے
کجھ سلگدے اکھر دھراں ۔

دوستو اج دوستی دی
پوہ-سدی سنگراند 'تے
ایہہ جو میں اج اگّ دے
کجھ شبد بھیٹا کر رہاں
میں جو گیتاں دا مسیحا
پھیر سولی چڑھ رہاں
میں دوستی دا خوبصورت
فرض پورا کر رہاں
میں دوستی دے موسماں دا
رنگ گوڑہا کر رہاں ۔

دوستو اس اگّ دے
تے دھپّ دے تہوار 'تے
میں ویکھداں کہ ساڈیاں
لہوآں دا موسم سرد ہے
میں ویکھداں کہ حق لئی
اٹھی ہوئی آواز دے
شبداں دا سکہ سیت ہے
بولاں دا لوہا سرد ہے
میں ویکھدا کہ چمن وچ
آئی ہوئی بہار دے
ہوٹھاں 'تے ڈونگھی چپّ ہے
اکھاں 'چ گوہڑا درد ہے
دوستو اج دوستی دے
سورجی اس دوس 'تے
ایہہ زندگی دی زندگی دے
وارثاں نوں عرض ہے
کہ زندگی اک خواب نہیں
سگوں زندگی اک فرض ہے ۔

زندگی دے وارسو
اس فرض نوں پورا کرو
تے دوستی دے رنگ نوں
کجھ ہور وی گوہڑا کرو
ایہہ جو ساڈی دوستی دا
سرد موسم آ گیئے
ایس موسم دی تلی 'تے
سلگدے سورج دھرو
تے زندگی دے عمل، عشقَ
سچ، سہج، گیان دی
شوق دے شوالیاں 'چ
بیٹھ کے پوجا کرو
تے زندگی دے قاتلاں نوں
کوک کے اج ایہہ کہو
کہ زندگی دے ارتھ
بہو-حسین نے آؤ پڑھو
تے آؤن والے سورجاں دی
دھپّ نہ زخمی کرو ۔

دوستو اج سرخ توں
سوہے دوپیہرے-لہوہرے دا
عمر دے دھپیائے
پتناں 'تے جو میلہ ہو رہے
دوستو گلنار، گوڑھ
تے ہنائے-شوکئے دا
تے حسن دی معصومیت دا
پرب جو اج ہو رہے
دوستو سوہی محبت
دے شرابی ذکر دا
تے اج سنہرے دلاں دا
جو شور اچی ہو رہے
میں شور وچ وی سن رہاں
اک حرف بیٹھا رو رہے
اک دوستی دا حرف
جہڑا روز زخمی ہو رہے ۔

دوستو اس حرف نوں
ہن ہور زخمی نہ کرو
آؤن والے سورجاں دی
دھپّ دی راکھی کرو
ایہہ جو ساڈی خدکشی دا
سرد موسم آ رہے
ایس موسم توں بچن دا
کوئی تاں حیلہ کرو
ایس موسم دی تلی 'تے
کوئی تاں سورج دھرو ۔

دوستو اج دوستی دی
ارگوانی شام 'تے
جے دوست میرے گیت دے
اج پاک حرف پڑھ سکے
جے دوست اج دی دوستی
دی مسکراندی شام 'تے
جے جنگ دے تے امن دے
اج ٹھیک ارتھ کر سکے
تاں دوستاں دی قسم ہے
میں دوستاں لئی مرانگا
میں دوستی دے موسماں نوں
ہور گوہڑا کراں گا
میں مسیحا دوستی دا
روز سولی چڑھانگا۔
دوستو او مہرموں
او ساتھیو او بیلیؤ
میں محبت دی قسم کھا کے
ایہہ وعدہ کر رہاں
میں دوستی دے نام توں
سبھ کجھ نچھاور کر رہاں
تے انقلاب آؤن تک
میں روز سولی چڑھ رہاں ۔

نہرو دے وارسو سنو
آواز ہندوستان دی ۔
گاندھی دے پوجکو سنو
آواز ہندوستان دی ۔
وطن دے راہبرو سنو
آواز ہندوستان دی ۔
آواز جو بغاوتاں
تے ہونیاں دے ہان دی ۔
آواز جو ہے خدکشی
دے موسماں دے آؤن دی ۔

سنو سنو ایہہ بستیاں دے
موڑ کیہ نے آکھدے ؟
کیوں کاغذاں 'تے اگدے نے
روز سوہے حادثے ؟
کیوں سرخیاں 'چوں جھاکدے نے
نقش ساڈی لاش دے ؟
سنو سنو آواز ہے ایہہ
انقلاب آؤن دی ۔
آواز ہے ایہہ آ رہی
لوہے نوں دھار لاؤن دی
آواز ہے ایہہ مالیاں دے
خود چمن جلاؤن دی
سنو سنو آواز میرے
گیت اس اداس دی ۔
جو ہنجھوآں 'چ بولدی
تے ہوکیاں 'چ آکھدی
سنو آواز چلھیاں 'چوں
سرد ہوئی راکھ دی
سنو آواز جھگیاں 'چوں
جھرڑ گئے ماس دی
سنو آواز محنتوں متھے
لکھی بارات دی ۔
سنو آواز ہر کرن دی
روشنی 'چوں رات دی ۔
سنو آواز جیوندیاں جی
زندگی 'چوں لاش دی ۔
سنو آواز مر گیاں دی
موت 'چوں سواس دی ۔
سنو سنو آواز ایہہ
زبان بے-زبان دی ۔
آواز ہے ایہہ حق دی
تے حق نوں دباؤن دی ۔
آواز ہے ایہہ گربتاں
تے وین ڈونگھے پاؤن دی ۔

سنو سنو ایہہ کون نے،
جو لوک نعرے ماردے ؟
جو اپنے ہی دیش دی
پئے آبرو لتاڑدے
جو اپنی ہی قوم دے
نصیب پئے وگاڑدے ؟
جو اپنے ایمان نوں
پئے آپ نے ونگاردے ؟
جو اپنی ہی بیڑ
تے انجیل پئے نے پاڑدے ؟
جو اپنے ہی گوتماں دا
فلسفہ پئے ساڑدے ؟
سنو سنو آواز ایہہ
وطن نوں مٹاؤن دی ۔
آواز ہے ایہہ وہشتاں دے
خون منہ نوں لاؤن دی ۔
آواز کالی رات وچ
دیوا کتے بجھاؤن دی ۔
آواز ساڈے حسن دے
متھے جھریٹ آؤن دی ۔

سنو سنو آواز کہ
ایہہ دور نکل جائے نہ ؟
ایہہ اگّ بن کے ساڈیاں
محلاں نوں ساڑ جائے نہ ۔
ایہہ شور بن کے ساڈیاں
گلیاں 'چ پھیل جائے نہ ۔
اسپات بن کے ساڈیاں
کھیتاں 'چ اگّ آئے نہ ۔
دیوانی ہو کے جھگیاں 'چوں
باہر نکل آئے نہ ۔
سنو سنو آواز ہے ایہہ
درد تے تھکان دی ۔
آواز ہے نددھیاں
ایہہ چھاتیاں چنگھان دی ۔
آواز ہے ایہہ لوریاں نوں
بھکھیاں سلان دی

سنو سنو آواز ایہہ
کہ وقت دا سوال ہے ۔
کہ پھیر ساڈے تاریاں دا
آ رہا زوال ہے ۔
کہ پھیر ساڈے سورجاں نوں،
کھا رہا جنگال ہے ۔
کہ پھیر ساڈے وطن دے،
منہ 'تے کوئی ملال ہے ۔
کہ پھیر ساڈی آبرو دا
جھوں رہا گلال ہے ۔
سنو سنو آواز ہے
ایہہ ہند دے عوام دی ۔
آواز ہندو، سکھ تے
عیسائی مسلمان دی
آواز ایہہ قرآن دی
آواز ایہہ پران دی ۔

نہرو دے وارسو تساں
جے ایہہ آواز نہ سنی
تاں ایہہ آواز پتھراں دا
روپ دھار جائیگی
گاندھی دے پوجکو تساں
جے ایہہ آواز نہ سنی
تاں ایہہ آواز دامناں دی
آب پاڑ کھائےگی ۔
وطن دے راہبرو تساں
جے ایہہ آواز نہ سنی
تاں ایہہ آواز خون دی
ہواڑ لے کے آئیگی ۔
سنو آواز اپنے
غریب ہندوستان دی ۔
سنو آواز اپنے
بیمار ہندوستان دی ۔
آواز جو ہے خدکشی
دے موسماں دے آؤن دی ۔

لوکیں پوجن ربّ
میں تیرا برہڑا
سانوں سو مکیاں دا حج
وے تیرا برہڑا ۔

لوک کہن میں سورج بنیا
لوک کہن میں روشن ہویا
سانوں کیہی لا گیا اگّ
وے تیرا برہڑا ۔

پچھے میرے میرا سایہ
اگے میرے میرا نھیرا
کتے جائے نہ باہیں چھڈّ
وے تیرا برہڑا ۔

نہ اس وچ کسے تن دی مٹی
نہ اس وچ کسے من دا کوڑا
اساں چاڑھ چھٹایا چھجّ
وے تیرا برہڑا ۔

جد وی غم دیاں گھڑیاں آئیاں
لے کے پیڑاں تے تنہائیاں
اساں کول بٹھایا سدّ
وے تیرا برہڑا ۔

کدی تاں ساتھوں شبد رنگاوے
کدی تاں ساتھوں گیت اناوے
سانوں لکھ سکھا گیا چجّ
وے تیرا برہڑا ۔

جد پیڑاں میرے پیریں پئیاں
صدق میرے دے صدقے گئیاں
تاں ویکھن آیا جگّ
وے تیرا برہڑا ۔

اساں جاں عشقوں رتبہ پایا
لوک ودھائیاں دیون آیا
ساڈے رویا گل نوں لگّ
وے تیرا برہڑا ۔

مینوں تاں کجھ عقل نہ کائی
دنیاں مینوں دسن آئی
سانوں تخت بٹھا گیا اج
وے تیرا برہڑا ۔

سانوں سو مکیاں دا حج
وے تیرا برہڑا ۔

پاپی پہر سو رات دا
میں ستی تے ساہ جاگدا
میری سنجھی سکھنی سیج 'تے
ڈنگ جاگے تن دے ناگ دا

میرا صندلی شبد تاں سوں گیا
منہ ویکھے بناں خواب دا
پر چانن چٹی رات وچ
میرا گیت اجے وی جاگدا

میرے گیت دی سکی شاخ 'تے
اوہ شبد کدے نہ بیٹھیا
جو درد بھری آواز وچ
کسے میت نوں واجاں ماردا

مینوں کوئی شبد نہ جاندا
جو گیت میرے دے ہان دا
جو پیڑ میری نوں سمجھدا
جو میرا درد پچھاندا
کوئی چندنی شبد نہ لبھدا
نہ سونفی شبد کوئی اہڑدا
جہڑا اس میرے گیت توں
موتی دا پانی واردا
کوئی گیت نوں لے جائے توڑ کے
جاں شبد دوے اک موڑ کے
میرا ہنجھو ترلے کڈھدا
میرا ہؤکا عرض گزاردا
میرے وڈّ کوارے گیت نوں
میرے نر-شبدے اس گیت نوں
کوئی دان دوے اک شبد دا
کوئی دان دوے آواز دا
اک کلے شبد دی گھاٹ توں
اک کلے شبد دی تھوڑ توں
رکھ کھڑا-کھلوتا سکیا
میری گیتاں بھری بہار دا
پاپی پہر سو رات دا
میں ستی تے ساہ جاگدا
میری سنجھی سکھنی سیج 'تے
ڈنگ جاگے تن دے ناگ دا ۔

لوہے دے اس شہر وچ
پتل دے لوک رہندے
سکے دا بول بولن
شیشے دا ویس پاؤندے

جستی ایہدے گگن 'تے
پتل دا چڑھدا سورج
تامبے دے رکھاں اپر
سونے دے گرجھ بہندے

اس شہر دے ایہہ لوکی
زندگی دی ہاڑی ساؤنی
دھوئیں دے وڈھّ واہ کے
شرماں نے بیج آؤندے

چاندی دی فصل نسرے
لوہے دے ہڈّ کھا کے
ایہہ روز چگن سٹے
جسماں دے کھیت جاندے
اس شہر دے ایہہ واسی
برہا دی جون آؤندے
برہا ہنڈھا کے سبھے
سکھنے دی پرط جاندے

لوہے دے اس شہر وچ
اج ڈھاریاں دے اہلے
سورج کلی کرایا
لوکاں نے نواں کہندے
لوہے دے اس شہر وچ
لوہے دے لوک رہسن
لوہے دے گیت سندے
لوہے دے گیت گاؤندے
لوہے دے اس شہر وچ
پتل دے لوک رہندے
سکے دے بول بولن
شیشے دا ویش پاؤندے

اک کڑی جدھا ناں محبت
گمّ ہے-گمّ ہے-گمّ ہے ۔
صاد-مرادی سوہنی پھبت
گمّ ہے-گمّ ہے-گمّ ہے ۔

صورتَ اس دی پریاں ورگی
سیرت دی اوہ مریئم لگدی
ہسدی ہے تاں پھلّ جھڑدے نے
ٹردی ہے تاں غزل ہے لگدی
لمّ-سلمی سرو قد دی
عمر اجے ہے مر کے اگّ دی
پر نیناں دی گلّ سمجھدی ۔

گمیاں جنم جنم ہن ہوئے
پر لگدے جیوں کل دی گلّ ہے
ایوں لگدے جیوں اج دی گلّ ہے
ایوں لگدے جیوں ہن دی گلّ ہے
ہن تاں میرے کول کھڑی سی
ہن تاں میرے کول نہیں ہے
ایہہ کیہ چھل ہے ایہہ کیہی بھٹکن
سوچ میری حیران بڑی ہے
نظر میری حیران بڑی ہے
چہرے دا رنگ پھول رہی ہے
اوس کڑی نوں ٹول رہی ہے ۔

شام ڈھلے بازاراں دے جد
موڑاں 'تے خوشبو اگدی ہے
وہل، تھکاوٹ، بے چینی جد
چوراہیاں 'تے آ جڑدی ہے
رولے لپی تنہائی وچ
اوس کڑی دی تھڑ کھاندی ہے
اوس کڑی دی تھڑ دسدی ہے

ہر چھن مینوں ایوں لگدا ہے
ہر دن مینوں ایوں لگدا ہے
جڑے جشن تے بھیڑاں وچوں
جڑی مہک دے جھرمٹ وچوں
اوہ مینوں آواز دویگی
میں اوہنوں پہچان لوانگا
اوہ مینوں پہچان لویگی
پر اس رولے دے ہڑ وچوں
کوئی مینوں آواز نہ دیندا
کوئی وی میرے ولّ نہ ونہدا
پر خورے کیوں ٹپلا لگدا
پر خورے کیوں جھؤلا پیندا
ہر دن ہر اک بھیڑ جڑی 'چوں،
بتّ اوہدا جیوں لنگھ کے جاندا
پر مینوں ہی نظر نہ آؤندا
گمّ گئی میں اوس کڑی دے
چہرے دے وچ گمیا رہندا
اس دے غم وچ گھلدا رہندا
اس دے غم وچ کھردا جاندا ۔

اوس کڑی نوں میری سونہ ہے
اوس کڑی نوں سبھ دی سونہ ہے
اوس کڑی نوں جگّ دی سونہ ہے
اوس کڑی نوں ربّ دی سونہ ہے
جے کتے پڑھدی سندی ہووے
جیوندی جاں اوہ مر رہی ہووے
اک واری آ کے مل جاوے
وفا میری نوں داغ نہ لاوے
نہیں تاں میتھوں جیا نہ جاندا
گیت کوئی لکھیا نہ جاندا

اک کڑی جدھا ناں محبت
گمّ ہے-گمّ ہے-گمّ ہے
صاد-مرادی سوہنی پھبت
گمّ ہے-گمّ ہے-گمّ ہے ۔

کوٹھے چڑھ کے کتن لگی
آ پونی نوں اگّ پئی
پہلاں گھر 'چوں دھوآں اٹھیا
پھر گلیاں نوں لگّ گئی

گونج گیا اوہدے تن دا بیلا
آ رانجھن دی سدّ پئی
اکھیاں نے منگیا مکلاوا
بلھاں نوں وہُ لگّ گئی

پٹاں دے وچ پئیاں پینگھاں
حسن جوانی رجّ گئی
بیٹھی مراسن پیہن وٹنا
اکھ نین دی فب گئی

ادھیں راتیں پہیئے چیکے
کہڑے پیہے گڈّ گئی
بڈھے جھاٹے کرن صلاحاں
سارے پنڈ دی لجّ گئی

لگی اگّ مہنا وجا
ہتھکڑیاں وچ بجھّ گئی
پر سمیاں دی الک وچھیری
کلے، پٹّ بھجّ گئی

اج قسمت میرے گیتاں دی
ہے کس منزل 'تے آن کھڑی
جد گیتاں دے گھر نھیرا ہے
تے باہر میری دھپّ چڑھی ۔

اس شہر 'چ میرے گیتاں دا
کوئی اک چہرہ وی واقف نہیں
پر پھر وی میرے گیتاں نوں
آوازاں دیوے گلی گلی ۔

مینوں لوک کہن میرے گیتاں نے
مہکاں دی جون ہنڈھائی ہے
پر لوک وچارے کی جانن
گیتاں دی وتھیا درد بھری ۔

میں ہنجھو ہنجھو رو رو کے
اپنی تاں اؤدھ ہنڈھا بیٹھاں
کنج اؤدھ ہنڈھاواں گیتاں دی
جنہاں گیتاں دی تقدیر سڑی ۔

بدقسمت میرے گیتاں نوں
کس ویلے نیندر آئی ہے
جد دل دے ویہڑے پیڑاں دی
ہے گوڈے گوڈے دھپّ چڑھی ۔

اک سورج نے میرے گیتاں نوں
کرناں دی دعوت جد آکھی
اک برکی مسے چانن دی
گیتاں دے سنگھ وچ آن اڑی ۔

میرے گیتاں بھری کہانی دا
کیا انت غضب دا ہویا ہے
جد آئی جوانی گیتاں 'تے
گیتاں دی ارتھی اٹھ چلی ۔

جیٹھ ہاڑ دی
بلدی رتے
پیلی پتل رنگی دھپے
مڑھیاں والے
مندر اتے
بیٹھی چپّ ترنجن کتے
دھپّ-چھاواں دا
مڈھا لتھے
گرجھاں دا پرچھاواں نسے
ننگی ڈین
پئی اک نچے
پٹھے تھن موڈھے 'تے رکھے
چھجّ پون دا
کلر چھٹے
بودی والا واورولا
رکڑ دے وچ چکر کٹے
ہلن پئے
تھوہراں دے پتے
وچ کریراں سپنی وسے
مکڑیاں دے
جال پلچے
اکّ ککڑی دے پھمبھیاں تائیں
بھوت بھوتانا
مارے دھکے
بڈھے بوہڑ دیاں کھوڑاں وچ
چام چڑکاں دتے بچے
مڑھیاں والا
بابا ہسے
پاٹے کنّ بھبوتی متھے
تے میرے خواباں دے بچے
ڈر تھیں سہمے
جاون نسے
ننگے پیر دھوڑ تھیں اٹے
دل دھڑکن
تے چہرے لتھے
پیلی پتل رنگی دھپّ دا
دور دور تک
مینہہ پیا وسے

میں سارا دن کیہ کردا ہاں
اپنے پرچھاویں پھڑدا ہاں
اپنی دھپّ وچ ہی سڑدا ہاں

ہر دہوں دے دریودھن اگے
بے چینی دی چوپڑ دھر کے
مایوسی نوں داء 'تے لا کے
شرماں دی دروپد ہردا ہاں
تے میں پانڈو ایس صدی دا
اپنا آپ دشاسن بن کے
اپنا چیر-ہرن کردا ہاں
ویکھ نگن اپنی قعیاں نوں
آپے توں نفرت کردا ہاں
ننگے ہونوں بہں ڈردا ہاں
جھوٹھ کپٹ دے کجن تائیں
لکھ اس 'تے پردے کردا ہاں
دن بھر بھٹکن دے جنگل وچ
پیلے جسماں دے پھلّ سنگھدا
شہرت تے سرور 'تے گھمدا
بے شرمی دے گھٹّ بھردا ہاں
یاراں دے سن بول کسیلے
پھٹکاراں سنگ ہوئے میلے
بجھے دل 'تے نت زردہ ہاں
میں زندگی دے مہامبھارت دا
آپ اکلا یدھ لڑدا ہاں
قسمت والے ویوہ-چکر وچ
اپنے خواباں دا ابھمنیو
جیدرتھ سمیاں دے ہتھوں
ویکھ کے مریا نت سڑدا ہاں
تے پرتگیا نت کردا ہاں
کل دا سورج ڈبن تیکن
سارے کورو مار دیاںگا
جاں مر جان دا پرن کردا ہاں
پر نہ ماراں نہ مردا ہاں
اپنے پالے وچ ٹھردا ہاں
تے بسّ ایس نموشی وچ ہی
کورواں دا رتھّ ہکدے ہکدے
زلت دے وچ پسدے پسدے
رات دے کالے تنبوآں اندر
ہار ہٹّ کے آ وڑدا ہاں
نیند دا اک سپّ پال کے
اپنی جیبھے آپ لڑا کے
بے ہوشی نوں جا پھڑدا ہاں
میں سارا دن کیہ کردا ہاں
اپنے پرچھاویں پھڑدا ہاں
اپنا آپ دشاسن بن کے
اپنا چیر ہرن کردا ہاں

کی پچھدیو حالَ فقیراں دا
ساڈا ندیوں وچھڑے نیراں دا
ساڈا ہنجھ دی جونے آیاں دا
ساڈا دل جلیاں دلگیراں دا

ایہہ جاندیاں کجھ شوخ جہے
رنگاں دا ہی ناں تصویراں ہے
جد ہٹّ گئے اسیں تصویراں دی
ملّ کر بیٹھے تقدیراں دا

سانوں لکھاں دا تن لبھّ گیا
پر اک دا من وی نہ ملیا
کیا لکھیا کسے مقدرج سی
ہتھاں دیاں چار لکیراں دا

تقدیر تاں اپنی سونکن سی
تدبیراں ساتھوں نہ ہوئیاں
نہ جھنگ چھٹیا نہ کنّ پاٹے
جھنڈ لنگھ گیا انج حیراں دا

میرے گیت وی لوک سنیندے نے
نالے کافر آکھ سدیندے نے
میں درد نوں کعبہ کہہ بیٹھا
ربّ ناں رکھ بیٹھا پیڑاں دا

میں دانشوراں سنیندیاں سنگ
کئی وار اچی بول پیا
کجھ مان سی سانوں عشقے دا
کجھ دعوہ وی سی پیڑاں دا

توں خود نوں آکل کہندا ہیں
میں خود نوں عاشق دسدا ہاں
ایہہ لوکاں 'تے چھڈّ دیئیے
کنوں مان نے دیندے پیراں دا ۔

سانوں پربھو جی
اک ادھ گیت ادھارا ہور دیؤ
ساڈی بجھدی جاندی اگّ
انگارا ہور دیؤ
میں نکی عمرے سارا درد
ہنڈھا بیٹھاں
ساڈی جوبن رتّ لئی
درد کنوارہ ہور دیؤ

گیت دیؤ میرے جوبن ورگا
سؤلا ٹونے-ہارا
دن چڑھدے دی لالی دا جیوں
بھر سرور لشکارا
رکھ-وہونے تھل وچّ جیکن
پہلا سنجھ دا تارہ
سنجھ ہوئی ساڈے وی تھل تھیں
اک ادھ تارہ ہور دیؤ
جاں سانوں وی لالی واکن
بھر سرور وچ خور دیؤ

پربھ جی دہوں بن میت تاں بیتے
گیت بناں نہ بیتے
اؤدھ ہنڈھانی ہر کوئی جانے
درد نسیبیں سیتے
ہر پتن دے پانی پربھ جی
کہڑے مرگاں پیتے
ساڈے وی پتناں دے پانی
انپیتے ہی روڑھ دیؤ
جاں جو گیت لکھائے ساتھوں
اوہ وی پربھ جی موڑ دیؤ

پربھ جی روپ نہ کدے سلاہیئے
جہڑا اگّ توں اونا
اس اکھ دی صفت نہ کریئے
جس دا ہنجھ الونا
درد وچھنا گیت نہ کہیئے
بول جو ساڈا مہک-وہونا
تاں ڈالی توں توڑ دیؤ
جاں سانوں ساڈے جوبن ورگا
گیت ادھارا ہور دیؤ
میں نکی عمرے سارا درد
ہنڈھا بیٹھاں
ساڈی جوبن رتّ لئی
درد کنوارہ ہور دیؤ

سکھر دوپہر سر 'تے
میرا ڈھل چلیا پرچھاواں
قبراں اڈیکدیاں
مینوں جیوں پتراں نوں ماواں

زندگی دا تھل تپدا
کلے رکھ دی ہوند وچ میری
دکھاں والی گہر چڑھی
وگے غماں والی تیز ہنیری
میں وی کیہا رکھ چندرا
جہنوں کھا گئیاں اوہدیاں چھاواں
قبراں اڈیکدیاں
مینوں جیوں پتراں نوں ماواں

حجراں 'چ سڑدے نے
سکھے روٹ تے سکھیاں چوریاں
عمراں تاں مکّ چلیاں
پر مکیاں نہ تیریاں وے دوریاں
رجّ رجّ جھوٹھ بولیا
میرے نال چندریا کاواں
قبراں اڈیکدیاں
مینوں جیوں پتراں نوں ماواں

لوکاں میرے گیت سن لئے
میرا دکھ تاں کسے وی نہ جانیا
لکھاں میرا سیس چمّ گئے
پر مکھڑا نہ کسے وی پچھانیا
اج ایسے مکھڑے توں
پیا اپنا میں آپ لکاواں
قبراں اڈیکدیاں
مینوں جیوں پتراں نں ماواں
سکھر دپہر سر 'تے
میرا ڈھل چلیا پرچھاواں

(چینی حملے سمیں )

سنیوں وے قلماں والیو
سنیوں وے عقلاں والیو
سنیوں وے ہنراں والیو
ہے اکھ چبھی امن دی
آئیو وے پھوکاں ماریو
اک دوستی دے زخم 'تے
سانجھاں دا لوگڑ بنھ کے
سمیاں دی تھوہر پیڑ کے
ددھاں دا چھٹا ماریو

ویہڑے اساڈی دھرت دے
تاریخ ٹونا کر گئی
سیہے دا تکلا گڈّ کے
ساہاں دے پتر وڈھّ کے
ہڈیاں دے چول ڈوہل کے
نفرت دی مولی بنھ کے
لہوآں دی گاگر دھر گئی
او ساتھیو، او بیلیؤ
تہذیب جیوندی مر گئی ۔

اخلاق دی اڈی 'تے مڑ
وحشت دا بسیئر لڑ گیا
اتہاس دے اک باب نوں
مڑ کے زہر ہے چڑھ گیا
سدیو وے کوئی ماندری
سمیاں نوں دندل پے گئی
سدیو وے کوئی جوگیا
دھرتی نوں غش ہے پے گئی
سکھو وے روٹ پیر دے
پپلاں نوں تنداں کچیاں
آؤ وے اس بارود دی
ورمی تے پائیے لسیاں
او دوستوں، او مہرمو
کاہنوں ایہہ اگاں مچیاں

ہاڑا جے دیشاں والیو
ہاڑا جے قوماں والیو
او ایٹماں دیؤ تاجرو
بارود دے ونجاریو
ہن ہور نہ منکھ سر
لہوآں دا قرضہ چاڑھیو
ہے اکھ چبھی امن دی
آئیو وے پھوکاں ماریو
ہاڑا جے قلماں والیو
ہاڑا جے عقلاں والیو
ہاڑا جے ہنراں والیو

(پں: نہرو دی انتم وداع ویلے)

اج امناں دا بابل مریا
ساری دھرت نڑوئے آئی
تے امبر نے ہوکا بھریا
انجھ پھیلی دل دی خشبوئی

ایکن رنگ سوگ دا چڑھیا
جیکن سنگھنے ون وچّ کدھرے
چندن دا اک بوٹا سڑیا
تہزیباں نے پھوہڑی پائی

تواریخ دا متھا ٹھریا
مذہباں نوں اج آئی تریلی
قوماں گھٹّ کلیجہ پھڑیا
رام رحیم گئے پتھرائے

ہرمندر دا پانی ڈریا
پھیر کسے مریئم دا جایا
اج فرضاں دی سولی چڑھیا
اج سورج دی ارتھی نکلی

اج دھرتی دا سورج مریا
کلّ لوکائی موڈھا دتا
تے نیناں وچّ ہنجھو بھریا
پین منکھتا تائیں دندلاں

کالا دکھ نہ جاوے جریا
رو رو مارے ڈھڈیں مکیاں
دسے دشاواں سوگی ہوئیاں
ایکن چپّ دا ناگ ہے لڑیا

جیوں دھرتی نے اج سورج دا
رو رو کے مرثیہ پڑھیا
اج امناں دا بابل مریا
ساری دھرت نڑوئے آئی
تے امبر نے ہوکا بھریا

روگ بن کے رہِ گیا ہے پیار تیرے شہر دا
میں مسیحا ویکھیا بیمار تیرے شہر دا ۔

ایہدیاں گلیاں میری چڑھدی جوانی کھا لئی
کیوں کراں ن دوستا ستکار تیرے شہر دا ۔

شہر تیرے قدر نہیں لوکاں نوں سچے پیار دی
رات نوں کھلھدا ہے ہر بازار تیرے شہر دا ۔

پھیر منزل واسطے اک پیر نہ پٹیا گیا
اس طرحاں کجھ چبھیا کوئی خار تیرے شہر دا ۔

جتھے مویاں بعد وی کفن نہیں ہویا نصیب
کون پاگل ہن کرے اعتبار تیرے شہر دا ۔

ایتھے میری لاش تکّ نیلام کر دتی گئی
لتھیا قرضہ نہ پھر وی یار تیرے شہر دا ۔

میں ادھورے گیت دی اک سطر ہاں
میں اپیری-پیڑری دا اک سفر ہاں

عشقَ نے جو کیتیا بربادیاں
مے اوہناں بربادیاں دی سخر ہاں

میں تیری محفل دا بجھیا اک چراغ
منے تیرے ہوٹھاں 'چوں کریا ذکر ہاں

اک 'کلی موت ہے جسدا علاج
چار دن دی زندگی دا فکر ہاں

جس نے مینوں ویکھ کے نہ ویکھیا
مے اوہدے نیناں دی گونگی نظر ہاں

میں تاں بس اپنا ہی چہرہ ویکھئ
میں وی اس دنیاں چ کیسا بشر ہاں

کل کسے سنیا ہے 'شو' نوں کہندیاں
پیڑ لئی ہویا جہاں وچ نشر ہاں ۔

اج پھیر دل غریب اک پاندا ہے واسطہ
دے جا میری قلم نوں اک ہور حادثہ

مدت ہوئی ہے درد دا کوئی جام پیتیاں
پیڑاں 'چ ہنجھو گھول کے دے جا دو آتشا

کاغذ دی کوری ریجھ ہے چپّ چاپ ویکھدی
شبداں دے تھل 'چ بھٹکدا گیتاں دا قافلہ

ٹرنا میں چاہندا پیر وچ کنڈے دی لے کے پیڑ
ککھّ توں قبر تک دوستا جنا وی فاصلہ

آ بہڑ 'شو' نوں پیڑ وی ہے کنڈ دے چلی
رکھی سی جہڑی اوس نے مدت توں داشتا

میرے نامراد اشک دا کہڑا پڑا ہے آیا
مینوں میرے 'تے آپ تے ہی رہِ رہِ کے ترس آیا

میرے دل معصوم دا کجھ حالَ اس طرحاں ہے
سولی 'تے بے گناہ جیوں مریئم کسے دا جایا

اک وقت سی کہ اپنے، لگدے سی سبھ پرائے
اک وقت ہے میں خود لئی اج آپ ہاں پرایا

میرے دلّ دے درد دا وی اکا نہ بھیت چلیا
جیوں-جیوں ٹکور کیتی ودھیا سگوں سوایا

میں چاہندیا وی آپ نوں رونوں نہ روک سکیا
آپناں میں حالَ آپ نوں آپے جدو سنایا

کہندے نے یار 'شو' دے مدت ہوئی ہے مریا
پر روز آ کے ملدے اج تیک اس دا سایہ

رات گئی کر تارہ تارہ
ہویا دل دا درد ادھارا

راتیں ایکن سڑیا سینہ
امبر ٹپّ گیا چنگیاڑا

اکھاں ہوئیاں ہنجھو ہنجھو
دل دا شیسا پارا پارا

ہن تاں میرے دو ہی ساتھی
اک ہوکا اک ہنجھو کھارا

میں بجھے دیوے دا دھوآں
کنجھ کراں تیرا روشن دوارا

مرنا چاہیا موت نہ آئی
موت وی مینوں دے گئی لارا

نہ چھڈّ میری نبض مسیحا
غم دا مگروں کون سہارا

شہر تیرے ترکالاں ڈھلیاں
گل لگّ روئیاں تیریاں گلیاں

یاداں دے وچ مڑ مڑ سلگن
مہندی لگیاں تیریاں تلیاں

متھے دا دیوا نہ بلیا
تیل تاں پایا بھر بھر پلیاں

عشقَ میرے دی سال-گرہا 'تے
ایہہ کس گھلیاں کالیاں کلیاں

'شو' نوں یار آئے جد پھوکن
ستم تیرے دیاں گلاں چلیاں

جد وی تیرا دیدار ہووےگا
جھلّ دل دا بیمار ہووےگا

کسے وی جنم آ کے ویکھ لویں
تیرا ہی انتظار ہووےگا

جتھے بھجیا وی نہ ملو دیوا
سوئیؤ میرا مزار ہووےگا

کس نے مینوں آواز ماری ہے
کوئی دل دا بیمار ہووےگا
انج لگدا ہے 'شو' دے شعراں 'چوں
کوئی دھخدا انگار ہووےگا

توں وداع ہوئیوں میرے دل تے اداسی چھا گئی
پیڑ دل دی بوند بن کے اکھیاں وچ آ گئی

دور تک میری نظر تیری پیڑ چمدی رہی
پھیر تیری پیڑ راہاں دی مٹی کھا گئی

ترن توں پہلا سی تیرے جوبن تے بہار
ترن پچھوں ویکھیا کہ ہر کلی کملا گئی

اس دن پچھوں اساں نہ بولیا نہ ویکھیا
ایہہ زباں خاموش ہو گئی تے نظر پتھرا گئی

عشقَ نوں سوغات جہڑی پیڑ سیں توں دے گیوں
انت اہیؤ پیڑ 'شو' نوں کھاندی کھاندی کھا گئی

(نلنیبال دیوی دی
آسامی کویتا دا روپانتر)

ہے سچ دے انتھکّ راہی
تیریاں پیڑاں دین گواہی
توں زندگی دے لمے راہ دی
چر-بسی مڑ دھرتی واہی
توں ہی لگن نوں منتھن کر کے
بھائیچارے دی انگلی پھڑ کے
اس دھرتی دے جایاں تائیں
اگن شبد دی کتھا سنائی
مہاں-مکتی دی گلّ سمجھائی

ہے مہاں مانو !
اوہ توہیؤں سیں
جس نے سبھ توں پہلی واری
چپّ سنگ تڑکے
موک لباں دی
تے دکھیارے دین دلاں دی
سدا ابولے بولاں والی
غم وچ ڈبی واج سنائی
تے اس چپّ نوں جیبھا لائی
آزادی دی توں ہر دل وچ
الکھ جگائی

توں مکتی دی بانی گائی
تے کل دبی دلت لکائی
ڈونگھی نیند جھون جگائی
تے اوہ تیرے دوارے آئی

ہے دانشور !
توں اس مانو دے جیون دے
عجب نویں کجھ ارتھ نے کڈھے
تیرے وچوں اہنسا دا
رستہ اپنی منزل لبھے
تے ایہدی فتح یقینی لگے

ہے یگ درشٹا !
توں ہی جاگ رہے بھارت نوں
نوَ سمیاں دے نوَ راہ دسے
ہندی رلکے موت 'تے ہسے
تیرے اس ہتھیار دے ساہویں
سارے ظلم تشدد نسے
کھڑے ردے آ پڑ وچ نچے

لکھ جیون خشبوئیاں اٹے
لکھ ہردے نشیاں وچ متے
پیر کئی صدیاں دے پچھے
توں اوہناں 'تے پھیہے رکھے
لکھ اکھیاں دے ہنجھو رتے
توں ہی پونجھے توں ہی جھٹے
توں ہر اک دے بندھن کٹے

انحد ناد دلاں وچ گونجے
تے صدیاں دے ہنجھو پونجھے
گورو یاد آیا مڑ ہند نوں
ستے پتا پرکھ مڑ اونگھے
ہے مہاتما !
سچ دے جوگی
تیرے کجے بولاں وچوں
ہندی دی مہاں پتا پرکھی دی
چیتنتا تے گورو جھاکے
بیت گئے دی شان ویاکھے

ہے اس یگ دے یگ اوتار
توں اس قوم نوں کرکے پیار
دتی ہے ہر روح ٹنکار
تے اوہ بخشی ہے مہکار
جس نوں موت نہ سکے مار
تیری مہر محبت سائیاں
ہے ہندیاں تے اپرمپار
آزادی دے پوجنہار !
اے ہندیاں دے دل داتار
ہے اس دیش دے پران-آدھار
سدا سمیں نوں یاد رہے گا
ہر دل تے تیرا اپکار
توں ساڈے دل دا تخت ہو بیٹھا
تے اسیں رہے ہاں موتی وار
ہے اس یگ دے اوتار
نمسکار ہوئے نمسکار !!
(نوٹ :- آرتی رچنا دیاں کویتاواں نن: 9،14،
20،24،25،27،29 اتے 30؛ 'برہا تو سلطان' وچ
وی شامل ہن)