رباعیاں
بھاگ پہلا
1
پھردا میں گناہاں دے نال بھریا،
لایا تیریاں رحمتاں پار سائیاں ۔
میرے ساریاں پاپاں دا مول ہویا،
بخشے جان دا تیرا اقرار سائیاں ۔
بھاویں میرے گناہ نے بہت بھاری،
تیری میہر پر اپر اپار سائیاں ۔
سبھنیں تھائیں عظمہ کے ویکھیا میں،
بخشنہار سائیاں، بخشنہار سائیاں ۔
2
وچّ جگّ جہان دے کارخانے،
مصلے بڑے سلجھا کے ویکھیا میں ۔
دکھ درد، غمگینیاں دور کرکے،
سبھناں تائیں ہسا کے ویکھیا میں ۔
پر نہ کسے توں مینوں انصاف ملیا،
بڑا گھم گھما کے ویکھیا میں ۔
سائیاں ویکھیا، ویکھیا ساریاں نوں،
لکھ وار عظمہ کے ویکھیا میں ۔
3
ربا ! تجربے دے رکڑ بیلیاں وچ،
تھاں تھاں تے جا کے ویکھیا میں ۔
ملیا چنگیاں ماڑیاں ساریاں نوں،
نظراں میل ملا کے ویکھیا میں ۔
تیرے باجھ پر کسے نہ وات پچھی،
دل دے درد سنا کے ویکھیا میں ۔
سائیاں ! ویکھیا ! ویکھیا! ساریاں نوں،
پوری طرحاں پرتا کے ویکھیا میں ۔
4
پچھے پردیاں جلوے دا کی فائدہ ؟
گھنڈ لاہ کے درس دکھا سائیاں ۔
تینوں لبھدا لبھدا ہار ہویا،
رہا بھالدا جا-بجا سائیاں ۔
گھٹّ گھٹّ کلیجے دے نال لاواں،
آ جا وچّ گلوکڑی آ سائیاں ۔
مینوں دسّ تاں صحیح اوڑک کدوں تیکر،
رکھیں اپنا آپ چھپا سائیاں ۔
5
خوشیاں ماندے رجّ کے لوک سارے،
دنیاں دین دی پا کے دات سائیاں ۔
مینوں خوشی پر بہت کمال ہووے،
جیکر دوہاں توں ملے نجات سائیاں ۔
پیار اپنی ذات دا بخش مینوں،
میری میٹ دے ذات-صفات سائیاں ۔
جلواگراں نوں لوڑ کی پردیاں دی ؟
ذرا باہر نوں مار خاں جھات سائیاں ۔
6
سارے جگّ دے وچّ مشہور ہوئی،
نیناں والیا دل-رباعی تیری ۔
تھاں تھاں 'تے دھم گئی گلّ سارے،
آکھن بے مثال اشنائی تیری ۔
دور نظراں توں نظراں دے وچّ وی ہے،
منّ لئی میں یارا خدائی تیری ۔
تیرے ایہناں ہی نخریاں پٹیا اے،
مینوں مار گئی بے پرواہی تیری ۔
7
نیک بد زمانے وچّ جو وی سی،
ریجھاں پوریاں لا کے ویکھیا میں ۔
کھڑے پھلاں نوں توڑ کے سنگھیا میں،
کنڈے ہونجھ ہنجھا کے ویکھیا میں ۔
ہر شخص گھسوٹی تے وانگ سونے،
چنگی طرحاں گھسا کے ویکھیا میں ۔
سبھنا لوکاں دی نظر اوقات آ گئی،
جدوں ایوں آزما کے ویکھیا میں ۔
8
مست رمکدی پون سویر دی چوں،
دل بھالدا رہا خوشبو تیری ۔
کھوج باغ وچوں اکھیاں ترس گئیاں،
پھلّ-چہرے تے دمکدی لو تیری ۔
ایہناں دوہاں چوں کوئی نہ ہتھ آئی،
نہ ہی لو تیری، نہ خوشبو تیری ۔
تیرے کوچے وچّ پجیا دل میرا،
ٹوہ ٹوہ کے ایویں کنسو تیری ۔
9
من موہ لینے پہلی نال جھاتی،
تیرے وچ ایہہ کلا کمال دی اے ۔
وچّ یاریاں اتے محبتاں دے،
صورتَ کوئی نہ تینڈڑے نال دی اے ۔
اوہ اکھ جو رمز پچھاندی ہے،
تیرے چوجاں نوں ویکھدی بھالدی اے ۔
اوس اکھ نوں ہی سائیاں ذات تیری،
رنگ سینکڑے نت وکھالدی اے ۔
10
ہر تھاں تے ہر مقام اندر،
ملدی نہیں نشانی جفا دی او ۔
اسے طرحاں ہی ملے نہ ہر تھاں تے،
مٹھی واسنا پیار وفا دی او ۔
کھسلت اپنی تے خلقت دے حالَ بارے،
تینوں خبر نہ کسے وی جا دی او ۔
دوویں گلاں ایہہ ربّ دے وسّ یارا،
آکھاں سچ میں قسم خدا دی او ۔
11
ربا میہر کر مینڈڑے حالَ اتے،
کرم کر تے بخش تقصیر میری ۔
سائیاں روندیاں دھوندیاں ویکھ تاں صحیح،
کویں لنگھدی رین ادھیر میری ۔
لتھّ پتھّ گناہاں دے وچ ہوئی،
عجب رنگ دی ہے تصویر میری ۔
تیرے کرم تے لطفَ دی نظر دے نال،
سور جائیگی سانئینیاں تقدیر میری ۔
12
کسے باغ جاں کسے اجاڑ اندر،
محفل جوڑ بیٹھی کدھرے چار یاری ۔
گپاں ونّ-سونیاں چل پئیاں،
نال ہوئے شراب دے دور جاری ۔
کھنڈر گئے پر اوڑک نوں یار سارے،
گلاں مکیاں تاں ہوئی چپّ تاری ۔
کوئی فلک بے پیر نوں کی آکھے،
کیتی اوہنے سی ایہہ تباہکاری ۔
13
دلا ایس دے فکر توں باز آ جا،
کوڑا ایہہ جہان ہے باز آ جا ۔
پرھاں ہونجھ دے خام خیالیاں نوں،
ایہہ تاں وہم گمان ہے باز آ جا ۔
ایہناں اشرتاں وچ جو خوشی ہووے،
ہندا اوہ ندان ہے باز آ جا ۔
دنیاں آپ جھوٹھی ایہدا موہ جھوٹھا،
جھوٹھی ایس دی شان ہے باز آ جا ۔
14
جھاتی مار کے ویکھ اجاڑ اندر،
تیرے سر تے کوکدا کال آئے ۔
ماڑا ہندا انجام ہے اشرتاں دا،
کسے کم نہ جوڑیا مال آئے ۔
مال جوڑی دا ڈولھ کے لہو مڑھکا،
اس توں انت نوں بڑا ملال آئے ۔
نال وختاں دے دھن تے مال آئے،
کر کے سدا پر اوہ پامال جائے ۔
15
کدے نخریاں نال اوہ ستم توڑے،
کدے بڑا ہی نگھا پیار کردا ۔
ہر گھڑی اوہ خدنمائی خاطر،
سیاں رنگاں دی پیدا بہار کردا ۔
ذرا نظر دی گود پسار ویکھیں،
تینوں کویں اوہ مہکہار کردا ۔
اک قدم وی نہ ہوئے جدا تیتھوں،
ایوں عشقَ دا پھیر اظہار کردا ۔
16
ہر تھاں، ہر گھڑی میں من اندر،
جدوں کدوں وی کدھرے حساب لایا ۔
گنتی میرے گناہاں دی گھٹّ نہ سی،
تیرا فضل پر بے حساب پایا ۔
بھاویں نال گناہاں دے میں بھریا،
کم نیکی دا نہیں جناب آیا ۔
صدقہ تیریاں ہی سائیاں رحمتاں دا،
پاپی ہندیاں نہیں عذابِ آیا ۔
17
میں تاں اک فقیر درویش ہویا،
میرا واسطہ صرف ہے یار دے نال ۔
پھاہے لاؤنا جنیؤآں تے تسبیاں نوں،
کوئی غرض نہ ایس وہار دے نال ۔
اونی چوغے دے ہیٹھ ہزار فتنے،
ویکھے کوئی جے ذرا وچار دے نال ۔
لواں کدے نہ اپنے موڈھیاں تے،
میرا کم کی اس مکار دے نال ۔
18
بھاویں ایس زمانے دی سوچ الٹی،
نیکی سمجھیا جائے غرور ایتھے ۔
اصل، سچی وڈیائی تاں عاجزی ہے،
بھاویں لوک نے ایس توں دور ایتھے ۔
آپا مارن دی وکھری شان ہندی،
آؤندا اوس دا اک صرور ایتھے ۔
پتھر کٹیاں رگڑیاں بنے سرمہ،
بخشے اکھیاں نوں جہڑا نور ایتھے ۔
19
مینوں ولّ نواناں دے ریہڑ گیا،
سوہنا ڈھول پیار دے زور کوئی ۔
مستی جام پیال کے اکھیاں 'چوں،
آپا کھوہ کے دے گیا لور کوئی ۔
اوہنوں کول بٹھال کے لبھدا ہاں،
سنے ہور کوئی، سمجھے ہور کوئی ۔
مینوں ویکھ لؤ ننگیاں کر گیا جے،
بڑا عجب اولڑا چور کوئی ۔
بھاگ دوجا
20
ہؤمے اتے ہنکار تکبری چوں،
سکھ، چین، آرام نوں بھالنا کی ؟
ہمت حوصلہ جے نہ ہوئے پلے،
وڈی پدوی انعام نوں بھالنا کی ؟
محفل ایہہ جو دنیاں دے دھندیاں دی،
اس توں نفعے دے جام نوں بھالنا کی ؟
آس لاہے دی چھڈّ نقصان جر لے،
ایتھوں ہور انجام نوں بھالنا کی ؟
21
عیش اشرتاں وچ غلطان ہو کے،
ساری عمر ہی کوئی گزار دیوے ۔
بنا پچھیاں گلّ عجیب کوئی نہ،
مولٰی اس نوں پار اتار دیوے ۔
کماں مندیاں نوں کاہنوں ویکھدا اے،
جیکر ویکھ وی لئے وسار دیوے ۔
جیہدے قہر نالوں اوہدی مہر بہتی،
اوہدی نظر ہی پاپی نوں تار دیوے ۔
22
میرے پاپاں تے تیریاں رحمتاں دا،
سائیاں کس طرحاں کوئی حساب لائے ؟
اٹھن بلبلے جو ساگر-پانیاں تے،
کویں اوہناں دا کوئی حساب لائے ؟
سوچ اوہ وی تھاہ نہ لے سکدی،
جہڑی اڈدی وانگ عقاب جائے ؟
تیری مہر جد بے-حساب سائیاں،
کون اوسدا پھیر حساب لائے ؟
23
لے کے کوسر دے ساقی توں لال رنگی،
پی لے ایس دا نہیں الزام آؤندا ۔
جہڑی جان بے چین اخیر عمرے،
اوہنوں پیندیاں سار آرام آؤندا ۔
پھسیا توں سنسار دے بندھناں وچّ،
تینوں چین نہ صبح تے شام آؤندا ۔
منگ سائیں دا فضل تے کرم یارا،
ایہدے نال ہی سکھ مدام آؤندا ۔
24
تیری ہستی ہے نری کتاب ورگی،
تینوں اپنے آپ دی سار نہیؤں ۔
تیرے وچ وی اﷲ دے بول رکھے،
توں سمجھیا ایہہ اصرار نہیؤں ۔
ظاہرا سچ دی جوت جو مچدی ہے،
توں ویکھدا اوہدی لشکار نہیؤں ۔
بوتل بھری شراب دی جویں ہندی،
اوہ نشے دی جاندی سار نہیؤں ۔
25
'سرمد' کاس نوں ٹکراں مارنا ایں،
خلق وچّ محبت دا ناں کتھے ؟
ٹنڈے رکھ تے سکیاں ٹاہنیاں توں،
ہرے پتیاں دی ملدی چھاں کتھے ؟
تمھاں، لوبھ دے وچ کھاریاں نے،
صبر بناں ستکار دی تھاں کتھے ؟
چاہیں مان سنمان تاں بھجّ اوتھوں،
لبھے، لوبھ دا نام نشاں جتھے !
بھاگ تیجا
26
منا میریا ظالماں کی ہویا،
مروں مروں نہ کری جا واسطہ ای ۔
بھرنا چاہیں جے جھولیاں نال بخشش،
شکر ربّ دا کری جا واسطہ ای ۔
بنا صبر سنتوکھ نہ خوشی حاصل،
صبر کری جا کری جا واسطہ ای ۔
تیری آس انوسار نہ ہوئے دنیاں،
باہلی آس نہ کری جا واسطہ ای ۔
27
چوغے ہیٹھ توں پھریں لکائی جننجو،
ایہدے وچ خرابیاں بھاریاں ای ۔
ایہدے دامن دے وچ ہزار فتنے،
دھوکھا دمبھ تے ہور مکاریاں ای ۔
ایہنوں بھلّ کے رکھیں نہ موڈھیاں تے،
ایہدی چھوہ وچ بہت کھواریاں ای ۔
بوجھل پنڈ ہے نری ندامتاں دی،
اس 'چ سینکڑے دل آزاریاں ای ۔
28
چکی پھردا سی نرا سریر 'سرمد'،
اوہدی ہور دے ہتھ پر جان یارا ۔
جیکر سمجھیئے اوس نوں تیر ورگا،
پھڑی کسے نے ہتھ کمان یارا ۔
چاہیا اوس نے سدا آزاد رہنا،
ایسے واسطے بنیا انسان یارا ۔
الٹی کھیڈ، پر، رسا سی کسے دے ہتھ،
تے اوہ گٔو سی بے زبان یارا ۔
29
چھلکن ساغر گلاب دے پھلّ ورگے،
مہکاں ونڈدی ہوئے گلزار جتھے ۔
موجی دل دا آہلنا، گھر میرا،
پھرے جھومدی اؤں بہار جتھے ۔
مینوں کہیں شرابی تاں جھوٹھ کوئی نہ،
مینوں ایس توں بھلا انکار کتھے ؟
جے کر کہیں پر پارسا، پاکدامن،
تیرے نال دا جھوٹھا بریار کتھے ؟
30
بندے حرص ہوا دے وچّ دنیاں،
نرے پیسیاں دے جہڑے یار ہندے ۔
اک دوجے دے نال اوہ رہن لڑدے،
ساڑے ایرکھا نال بیمار ہندے ۔
ڈرو، کدے نہ سپاں تے بچھوآں توں،
بھاویں ایہہ نہ کسے دے یار ہندے ۔
ڈر کے بھجو پر ایسیاں بندیاں توں،
جہڑے زہر ہندے جہڑے خار ہندے ۔
31
آ جا زاہدا سنگن دی گلّ کہڑی،
مزیدار ہے ویکھ! شراب پی لے ۔
پرھاں لاہ کے سٹّ دے پارسائی،
رنداں وانگراں بے-حساب پی لے ۔
ایہہ حلال ہے، شے حرام تاں نہیں،
ایہنوں سمجھ کے سگوں صواب پی لے ۔
سائیں باجھ نہ ہور کچھ نظر آوے،
دوئی میٹنی بے-حجاب پی لے ۔
32
ماڑی گلّ ہے اشرتاں وچ پینا،
پچھے پدویاں جان ہلکان کرنا ۔
وہماں بھرماں دے فکر چموڑ لینے،
ماڑا اپنا آپ نقصان کرنا ۔
سدا روح قلبوت وچ نہیں رہنی،
خالی اوڑک نوں ایہہ مکان کرنا ۔
چار چھناں دی بلبلا زندگی لئی،
کاہنوں اپنا آپ حیران کرنا ۔
33
جدوں دل پیار دا ہوئے بھریا،
لہجہ وکھ تے ہندا خطاب وکھرا ۔
کوئی طور دی گلّ سناؤ مینوں،
میرا حالَ تاں اج جناب وکھرا ۔
پھردا رہاں میں وانگ دیوانیاں دے،
میری نظر وچ ہستی دا خواب وکھرا ۔
فکر وکھرے، راہ، خیال وکھرے،
میرا دنیاں توں بڑا حساب وکھرا ۔
34
سارے حرص ہوا دے پتّ ہوئے،
وگی دنیاں نوں ربّ دی مار ایتھے ۔
کوئی دل والا جتھے نظر آوے،
اوہ وی بھالدا پھرے دینار ایتھے ۔
سربت پیسیاں دا ایتھے پنج ماسے،
طالب پین دے کئی ہزار ایتھے ۔
کھولے اجڑے وچّ وی تھاں کوئی نہ،
بھرے پئے نے بڑے بیمار ایتھے ۔
35
ایس گلّ دے وچّ نہ شکّ کوئی،
شعرو، شاعری شغل جوانیاں دا ۔
پھلّ، ساقی، صراحی، نوں پیار کرنا،
چسکا رکھنا ہور ندانیاں دا ۔
آئے جدوں بڈھیپا تاں چھڈّ دئیے،
کھہڑا دنیاں تے عیش سامانیاں دا ۔
ہر گھڑی اگھاں دا فکر کریئے،
پلہ چھڈ کے یاداں مستانیاں دا ۔
36
جو وی کوئی شراب توں کرے طوبیٰ،
اوہ تاں پجکے مورکھ ندان ہندا ۔
بھاویں اوس نوں کوئی انسان آکھے،
پر اوہ اصل دے وچّ حیوان ہندا ۔
ایہدے پیتیاں درد وچھوڑیاں دا،
پہلے گھٹّ دے نال جوان ہندا ۔
بھامبڑ مچّ پیندے دل وچّ ہوئے دبے،
ایہدے گھٹّ وچّ اوہ سامان ہندا ۔
37
تمھا حرص ہوا دا ماریا جو،
ہندی اوس دی سدا ہی بسّ جائے ۔
پنچھی اڈدا مگر جو دانیاں دے،
جھپٹ ماردا جال وچ پھس جائے ۔
پلے مال دے نال ملال آؤندا،
ودھے مال تاں پے کھرکھسّ جائے ۔
جیہدے کول نہ دنیاں وچ دمّ باہلے،
اوہی نال آرام دے وسّ جائے ۔
38
جہڑا حرص ہوا دے وچ پھسیا،
اوہ دور سنتوکھ توں بھجدا ای ۔
بخشے اوس نوں کوئی جے بادشاہی،
نہ ہی 'بسّ' آکھے نہ ہی رجدا ای ۔
رشتہ زندگی دا ہندا بہت چھوٹا،
ہندا اوں وی کسے نہ حج دا ای ۔
اصل وچ اوہ جال دے پنجرے ای،
'آساں' ناؤں جنہاں دا وجدا ای ۔
39
اپر باغ جہان، تے شوق دے نال،
ہر کسے نے لبدکی جھات پائی ۔
مدھے پھلاں تے تکھیاں کنڈیاں دی،
جھولی اپنی اوہناں سوغات پائی ۔
ایہہ ہستی تاں سچ دی ہے مورت،
حصے ایہہ منکھ دے دات آئی ۔
اس تے بڑا افسوس جو لنگھ گیا،
جس نوں سمجھ پر ذرا نہ بات آئی ۔
40
غلبہ حرص نے جنہاں تے ہوئے پایا،
پلے اوہناں دے لکھ آزار ویکھے ۔
شربت سونے دا پی نہ ہون راضی،
دل اوہناں دے ایوں بیمار ویکھے ۔
اکھاں بھکھیاں کدے نہ رجیاں نے،
کوئی وچ سنسار وچار ویکھے ۔
لوبھی ایتراں دے میں تاں جگّ اندر،
پیر پیر ہزار ہزار ویکھے ۔
41
جس تھاں یار-وچھوڑے دا درد وسے،
اوس تھاں تے بڑا آرام ہندا ۔
جو کوئی وی ایس دا نہیں محرم،
اوہ دنیاں وچّ سدا ناکام ہندا ۔
مکھ پھیر نہ پیار، شراب ولوں،
کردا آدمی اؤں بدنام ہندا ۔
اوہنوں دولت جمشید دی ہتھ آئے،
جیہدے ہتھاں وچّ چھلکدا جام ہندا ۔
42
جہڑا ایس زمانے دے وچّ رہکے،
ہمت اپنی بر قرار رکھے ۔
اوہنوں چاہیدا اے عبرت کرے حاصل،
ہور کوئی وی نہ سروکار رکھے ۔
بیٹھ جائے نویکلا کنج-گوشے،
لوکاں نال نہ کوئی وہار رکھے ۔
بھجے دور اوہ بدیاں تے نیکیاں توں،
دل دنیاں دا نہ طلب غار رکھے ۔
43
جیکر کسے دا ہتھ وٹا سکیں،
ایہدے نال دا ہور کمال کہڑا ۔
سودا ایہہ تاں سدا ہی لاہیوندا،
بھلا قیمتی ایس توں مال کہڑا ؟
پلے بنھ لے ایہناں نصیحتاں نوں،
ویکھ چاکھ کے سچا خیال کہڑا ۔
دنیاں اک طوفان ہے ساغراں دا،
تھمیں ایہہ تاں کرے ملال کہڑا ؟
44
میرے اندر پیار دی اوہ جوتی،
من رنگدی جو ڈلھکاں ماردی اے ۔
اوہی موتی دا روپ سمندراں وچ،
اوہی پتھر وچّ چنگ پیاردی اے ۔
بھانویں مچدی جوت ہے ساریاں وچ،
خلقت کل پر ایہنوں وساردی اے ۔
رنگ ہندیاں پریم بے رنگ جاپے،
کنی گلّ ایہہ عجب اصرار دی اے ۔
45
دن خوشیاں تے غماں دے ویکھیا ای،
کویں تیز اڈاریاں مار لنگھے ۔
کھائی جاندا سی جنہاں دا ڈر تینوں،
اوہ وی فکر ہندیسڑے یار لنگھے ۔
ایویں چار کو ساہ نے کول تیرے،
اوکھ سوکھ نال باقی تاں پار لنگھے ۔
ایہہ ساہ سنبھال کے ورت مترا،
تاں جو زندگی باوقار لنگھے ۔
46
قیمت ایسدی کیونکہ ککھّ وی نہیں،
میں نہ جگّ جہان دی چاہ کردا ۔
مذہب قید ہے تیرے دیدار باجھوں،
میں نہ اوسدی کوئی پرواہ کردا ۔
مینوں بھکھ ہے تیریاں درشناں دی،
عرض ایہی میں تیری درگاہ کردا ۔
تیرے نام دا کافی ہے اک اکھر،
سائیاں چاننا مینڈڑا راہ کردا ۔
47
اوہ ساری خدا دے ہتھ ہندی،
نیکی بدی جو ملے جہان اندر ۔
سچا قول ایہہ پرکھیا جا سکدا،
لکیا، ظاہرا ہر ستھان اندر ۔
جیکر اجے وی شکّ ہے کوئی تینوں،
ماسہ تتھّ نہ میرے بیان اندر ۔
پھیر ویکھ نتانا میں کویں ہویا،
زور کیوں ہے اینا شیطان اندر ۔
48
سرو قد جے آدمی ہوئے کوئی،
نہیں لازمی کہ تیرا یار ہووے ۔
چاندی-بدندی حسین جو کرے ٹھگی،
اوہ وی کدے نہ کسے دا یار ہووے ۔
سدا یار بنا توں اوس تائیں،
دیوے تینوں جو تینوں درکار ہووے ۔
یار بندے دا اصل وچ اوہی ہندا،
بوہڑے اوکھ ویلے مددگار ہووے ۔
49
جیکر کسے دا دل دنا ہووے،
اوہدے پہلو وچ سدا ہی یار ہووے ۔
ویکھن والی جے کسے دی اکھ ہووے،
ہر پاسے ہی اوہنوں دیدار ہووے ۔
کنّ سنے تاں سنیگا گلّ اوہی،
جس وچ حق دا ذکر ازکار ہووے ۔
بولے جے زبان تاں اؤں بولے،
ہر بول وچ کوئی اصرار ہووے ۔
50
نرا وسدا نہیں اوہ میخانے،
نرا مکہ وی نہیں مکان اوہدا ۔
ساری دھرت ہی اس دی اپنی اے،
ہویا پھیلیا نیلا اسمان اوہدا ۔
اوہدے نام دے چرچے نے ہر پاسے،
عاشق ہو گیا کلّ جہان اوہدا ۔
آکل اصل وچّ جانیاں جائے اوہی،
ہویا باورا جہڑا انسان اوہدا ۔
51
میرے نال ہے خوش دلدار میرا،
سائیاں بڑا ہی شکرگزار ہاں میں ۔
ہر دم کرم تیرا، ہر دم رحم تیرا،
تیتھوں سدا بلہار ! بلہار ! ہاں میں ۔
مینوں پیار وچ نہیں نقصان ہویا،
تیری مہر دے نال سرشار ہاں میں ۔
اوس سودے وچ کیتا جو دل میرے،
لاہا کھٹیا میں ! شاہوکار ہاں میں ۔
52
ادر پورتی واسطے آدمی نوں،
بہت ہندی ہے اک جے نال کھائے ۔
پھر وی ماریا لوبھ دا دنے راتیں،
روندا کلپدا اپنی جان کھائے ۔
پتہ نہیں کیوں اوہدے وجود اندر،
کوئی بپھریا ہویا طوفان آئے ۔
اوہدی بلبلے وانگراں زندگانی،
تر جاندی ہے جویں مہمان آئے ۔
53
میرے اتھرے نفس نوں ویکھ تاں صحیح،
ایہہ اصل وچّ روپ شیطان دا ای ۔
بھاویں اپنا آپ لکائی پھردا،
پر ایہہ ظاہرا ٹھگّ جہان دا ای ۔
بھنڈے ہوراں نوں آپ شیطان ہو کے،
کنا چتر ایہہ کم انسان دا ای ۔
سنکے نال حیرانی دے خیال تیرے،
جاپے پتّ شیطان نادان دا ای ۔
54
بھید جام شراب دا بڑا ڈونگھا،
جنا کھنا تاں ایس نوں جاندا نہیں ۔
اوہنے ایس اسرار نوں کی کہنا،
مردہ دل تاں زندگی ماندا نہیں ۔
اوئے غافلا وڈے پرہیزگارا،
توں تاں ربّ دی ذات پچھاندا نہیں ۔
نال مورکھاں ایس دا واسطہ کی ؟
کوئی اوہناں نوں ایتھے سیاندا نہیں ۔
55
میں تاں پاک خدا دی ذات کولوں،
اک گھڑی وی دور نہیں رہِ سکدا ۔
ایس عشقَ دا اوکھا بیان کرنا،
میں نہیں کچھ زبان توں کہہ سکدا ۔
میں ہاں اک پیالی اوہ مہانساگر،
اینا فاصلہ کس طرحاں ڈھیہہ سکدا ۔
دل میرے وچ سائیں سمائے کداں،
کدے پیالے وچ ساگر نہیں بہہ سکدا ۔
56
بچنا چاہیں جے دکھ، بکھیڑیاں توں،
کوئی رنج نہ تینڈڑے آئے نیڑے ۔
لامبھے دنیاں توں بیٹھ جا کنج گوشے،
پیر پائیں نہ بھلّ کے ایس ویہڑے ۔
نہیں چین سنسار دے وچ ملدا،
بڑیاں گھٹّ خوشیاں، بڑے گھٹّ کھیڑے ۔
سکھ ہے تاں ہے اکانت اندر،
وچّ دنیاں دے پٹنے اتے جھیڑے ۔
57
تیرا جسم ایہہ اﷲ دی سونہ مینوں،
ایہہ ریت دی کندھ ہے، ڈھیہہ جائے ۔
اگّ پیندیاں گھاہ دا ڈھیر جداں،
فوراً سڑے، سواہ ہی رہِ جائے ۔
سر تے سدا ہی کوکدا کال رہندا،
چاہے جدوں اوہ دھون تے بہہ جائے ۔
بچدا نہیں شکاری دے وار کولوں،
پنچھی کنا وی لکے تے چھہِ جائے ۔
58
چار دناں دی زندگی آدمی دی،
ایہدے واسطے جھورنا جھارنا کی ۔
کاہنوں بستیاں نال پیار پائیے،
ماروتھلاں وچ پیر پسارنا کی ۔
ایہدے پل ہنیریاں وانگ جاندے،
پکڑ اوہناں نوں کسے کھلیارنا کی ۔
آساں جھوٹھیاں، لب تے لوبھ ماڑے،
ایہناں کسے دا بھلا سوارنا کی ۔
59
جنہاں نال سنسار دے موہ پایا،
اوہ سدا ہی بے قرار رہندے ۔
رہن ولکدے آخری دماں تیکن،
موہراں دمڑیاں دے طلب غار رہندے ۔
کدے کال دا نہیں خیال آؤندا،
فکر ایہناں نوں ہور ہزار رہندے ۔
غم پیسے دا جان گھروڑدا رہے،
چاندی سونے دے مرن تک یار رہندے ۔
60
ڈریں دنیاں توں، دنیاں دے لوک ماڑے،
ایتھے کم نہ کوئی پیار دا ای ۔
فیض اہنا توں کسے نہ کدے پایا،
خیال ایہناں دا قہر گزاردا ای ۔
بھلی ہوئی نہ ایہدی خزاں مینوں،
ہویا ویکھیا رنگ بہار دا ای ۔
تیرے لئی نصیحتاں لئی بیٹھا،
کھڑیا پھلّ جو ایس گلزار دا ای ۔
61
ایس کھڑی گلزار دے وچّ بھاویں،
ٹہکن پھلّ سوہنے تکھے خار سوہنے ۔
دل میرا پر بڑا اداس رہندا،
کھیڑے لگدے نہیں باجھوں یار سوہنے ۔
رنگ پھلاں دے جگر دے لہو ورگے،
ویکھ ! کنے نے بے-شمار سوہنے ۔
بناں داغاں دے رنگ پر پھبدے نہیں،
آکھے اوہناں نوں کوئی ہزار سوہنے ۔
62
کوئی ایہناں دا کویں حساب لائے،
ساری عمر گناہاں دی کار کیتی ۔
میرے وگے پچھتاوے دے اتھرو ایوں،
جھڑی ساون دی وی شرمسار کیتی ۔
کھنجھ گئی وصل دی گھڑی میتھوں،
میں تاں غافلی آپ سرکار کیتی ۔
جگو جگ وچھوڑے وچ تڑپھیا ہاں،
کدے مہر نہ میرے دلدار کیتی ۔
63
سونے چاندی نوں بھالدا من مورکھ،
ایسے لالسا وچ غلطان رہندا ۔
ٹکدا نہیں نماز دے وقت وی ایہہ،
سوچاں سوچدا وانگ شیطان رہندا ۔
کدے آہ لینا کدے اہُ لینا،
ایہو ایس نوں وہم گمان رہندا ۔
کردا رتا وی فکر انجام دا نہ،
کنا غافلی وچ ندان رہندا ۔
64
ٹھیک ! میرے گناہاں دے ٹاکرے تے،
تیری مہر دا انت نہ آؤندا اے ۔
پھر وی ایہناں گناہاں دے بھار ہیٹھاں،
دل مینڈڑا بڑا گھبراؤندا اے ۔
کہڑے کھوہ وچ پاؤنگے پاپ مینوں،
رہندا ایہی سوال ستاؤندا اے ۔
پھسیا آس نراس دے گیڑ اندر،
پیا نیناں چوں نیر وہاؤندا اے ۔
65
مکھ پھیر سنسار توں پرے ہونا،
ایہدے نال دی ہور نہ کار چنگی ۔
میری منّ صلاحَ جے کریں اےداں،
پھر تاں ہور وی گلّ سرکار چنگی ۔
چھڈّ پٹنے بیٹھ ایکانت اندر،
گلّ ایس توں ہور نہ یار چنگی ۔
سدا ایس تدبیر دے جگّ اندر،
ایہی تیاگ دی سوچ وچار چنگی ۔
66
جہڑا آدمی ربّ دا دھیان دھردا،
سدا اوس دا ہندا ہے حالَ چنگا ۔
اوہدا آدی چنگا، اوہدا انت چنگا،
چنگا ماضی تے اوسدا حالَ چنگا ۔
کئی وار میں کھل کے آکھیا ہے،
نہیں چپکنا دنیاں دے نال چنگا ۔
ہر چیز دی اتّ ہے بہت ماڑی،
ہر اک گلّ اندر ائتدال چنگا ۔
67
ہے دنیاں توں دل اچاٹ میرا،
جڑیا سائیں دے چرناں وچ وسدا ای ۔
ایس باغ دے کھڑے ہر پھلّ اندر،
اوہی وانگ خشبوئی دے ہسدا ای ۔
میرا دل پیار دے نال بھریا،
ایہدا چھلکنا ایہی تاں دسدا ای ۔
ہووے کسے دے اندر جو جوہر لکیا،
اوہی باہر نوں اٹھ کے نسدا ای ۔
68
زرے، زرے دے وچّ ظہور اوہدا،
جلوا اوس دا کلّ زہان اندر ۔
ہے اوہی انسان توں باہر بیٹھا،
اوہی بیٹھا ہے ہر انسان اندر ۔
سچ پردے وچّ جھوٹھ نہیں ہو جاندا،
رہندا نہیں اگیان گیان اندر ۔
اوہنے آپ نوں آپے ہی ساجیا ہے،
قدرت اوہدی نہ آوے بیان اندر ۔
69
میری 'ہوند' ہے اج 'انہوند' ہوئی،
مینوں ایسدا ایپر گیان کوئی نہ ۔
بھاویں پاتھیآں وانگراں دھکھی جاواں،
لبھدا دھونئیں دا کتے نشان کوئی نہ ۔
دل، جان دلدار توں وار دتے،
کول رکھیا دین ایمان کوئی نہ ۔
سودا کر لیا پیار دا بناں سوچے،
ذرا تکیا نفع نقصان کوئی نہ ۔
70
بوہے روز قیامت دے آن ڈھکا،
اسرائیل دا دسو خاں سور کتھے ؟
اوہدے پیراں وچّ بیڑیاں کن پائیاں؟
ہویا اجے شیطان مجبور کتھے ؟
جس نے ربّ دا مسکن تباہ کرنا،
اوہ رہِ گیا اے بھلا دور کتھے ؟
اوہ ہاتھی تاں آ گیا نظر ساہویں،
ابابیل ہے بھلا حضور کتھے ؟
71
پھیر عشقَ نے کنّ وچّ پھوک ماری،
میرا دل حسیناں تے مرن لگا ۔
چاہ ماہِ-جبیناں دی پھیر ہوئی،
ہوکے غم اداسی وچّ بھرن لگا ۔
بڈھڑی دیہہ پر دل جوان میرا،
-
گلاں اچیاں نیویاں کرن لگا ۔
ویکھو جھمبیا دل جو پتجھڑاں نے،
اوہی پیر بہاراں وچّ دھرن لگا ۔
72
بیت گئی جو زندگی بیت گئی،
کرنا بیتی نوں یاد فضول ہندا ۔
باجھوں رنج دے ایس وپار وچوں،
کوئی نفع نہ ہور وصول ہندا ۔
پیاری جند سکارتھے لائے جہڑا،
اوہی وچ درگاہ قبول ہندا ۔
نہیں ساہ توں ودھ معیاد ایہدی،
سمجھے تتّ نہ جو، نامعقول ہندا ۔
73
سارے شہر، پہاڑیاں اتے جنگل،
رکڑ روڑاں ویرانیاں کچھ وی نہ ۔
بدیاں نیکیاں سبھے فضول گلاں،
عقلاں اتے نادانیاں کچھ وی نہ ۔
خدی چھڈّ خدا دے کول ہو جا،
ایہہ جھاکاں بیگانیاں کچھ وی نہ ۔
موہ دنیاں دا، دین دا فکر کرنا،
ایہہ تاں گلاں بؤرانیاں کچھ وی نہ ۔
74
لال پھلّ اپر خیڑا آ جائے،
ویکھے جدوں وی ترا پرنور چہرہ ۔
دل دے اندر اداسیاں پاؤن چیساں،
اتوں جاپدا بھاوے مسرور چہرہ ۔
پہلاں توں ہی سبھناں توں پیر پایا،
پچھے رہِ گیا ای یوسف حور چہرہ ۔
پیلا پھلّ کیونکہ باگے آئے پہلاں،
پچھوں آؤندا ہے سرخ مشہور چہرہ ۔
75
اوہدے کول جے کوئی 'وفا' 'سرمد'،
تیرے کول اوہ اپنے آپ آؤ ۔
جیکر سمجھیا اوس نے ٹھیک آؤنا،
رکھ دل توں، اپنے آپ آؤ ۔
پھریں کاسنوں اوسدے مگر بھجا،
آؤنا ہویا تاں اپنے آپ آؤ ۔
چل بیٹھ آرام دے نال "سرمد"،
ہویا ربّ، تاں اپنے آپ آؤ ۔
76
گزر گئے جوانی دے دن سارے،
مینوں کتے وی نہیں شیطان ملیا ۔
میرے دامن تے اک گناہ دا وی،
کوئی داغ نہ کوئی نشان ملیا ۔
اودھر دن بڈھاپے دے جدوں آئے،
مینوں اپنا آپ جوان ملیا ۔
لگّ گئی بیماری تاں اوپری جہی،
نہ ہی دارو تے نہ ہی لقمان ملیا ۔
77
'سرمد' مندیاں کماں تے کیوں جھوریں،
کاہنوں فکر گناہاں دا ماردا ای ۔
جدوں ربّ رحیم نے فضل کرنا،
کم بخش دینا بخشنہار دا ای ۔
ویکھ کڑکدی لشکدی کویں بجلی،
نالے مینہہ وسے موہلیدھار دا ای ۔
کنا تچھّ ہے تکّ لے قہر اوہدا،
کنا وڈڑا کرم کرتار دا ای ۔
78
میرے دل دیوانے دی بھلی پچھی،
ہویا شاکر نہ ایہہ تقدیر دا ای ۔
پھردا حرص ہوا دے مگر نسا،
پتّ ایہہ تقصیر تدبیر دا ای ۔
گزر گئے جوانی دے دن سوہنے،
یارا آ گیا وقت اخیر دا ای ۔
ودھی حرص تے ہور جوان ہوئی،
رہا ککھّ نہ بھاویں سریر دا ای ۔
79
یار-لوک نے کنے چلاک اج کل،
دوہاں پاسیاں ولّ دھیان رکھدے ۔
اک پاسے تاں کفر دی بھرن حامی،
دوجے بغل دے وچ قرآن رکھدے ۔
بیٹھے رہن شطرنج دے جویں مہرے،
شاطر بہت پچھان پچھان رکھدے ۔
اک دوسرے تے وار کرن خاطر،
کھچی سازسی سدا کمان رکھدے ۔
80
اک پتر قصائی دا میں سنیا،
میرے نال وی بڑا خفا ہووے ۔
چاہندا میں پر دلوں ہاں دل اوہدا،
شیشے ورگا صفحہ صفحہ ہووے ۔
اوہدے پیراں تے سیس ٹکا دیاں میں،
جیکر اوس توں ہتھ ملا ہووے ۔
چنگی گلّ ہے دسے نہ منہ اوہدا،
جیکر پٹھّ بھوا جدا ہووے ۔
81
چلو چلی دا ایہہ جہان سارا،
جو وی ایس حقیقت نوں جاندا اے ۔
کویں پتّ جھڑ دے وچّ بہار بدلے،
ایس عمل نوں ویکھ پچھاندا اے ۔
اوہ نہ ریجھدا پھلاں دے رنگ اتے،
نہ ہی نشہ شراب دا ماندا اے ۔
اوہ تاں ویکھکے سگوں انڈٹھّ کردا،
سبھ کچھ جاندا وی کچھ نہ جاندا اے ۔
82
میرے ہر گناہ تے ویکھیا ہے،
کرم سائیں نے ہور ہزار کیتا ۔
ایوں بدلے گناہاں دے بخششاں نال،
مینوں بڑا اوہنے شرمسار کیتا ۔
رہبر بنے اخیر گناہ میرے،
راہاں ساریاں توں واقف کار کیتا ۔
مینوں دسیا فضل تے کرم کہڑے،
نالے غلطیاں توں خبردار کیتا ۔
83
ہتھیں بدھیں غلاماں دے وانگ ہووے،
سارا جگّ ہی تابیادار تیرا ۔
سورج، چند دا گیڑ پلاڑ اندر،
چلے ایوں جیوں آگیاکار تیرا ۔
تیرے 'قیصر'، 'فگفور' وی نفر ہوون،
ہر چیز تے ہووے ادھیکار تیرا ۔
پلے جھاڑ کے پھیر وی جائیں خالی،
ایہو حشر ہونا اخرکار تیرا ۔
84
جو وی اکھ کھولھے تیرے فیض اندر،
پے جیہدے تے مہر دی نظر جائے ۔
قہر غضب دی نہیں پرواہ کردا،
اوہدی آتما ہو نڈر جائے ۔
تیرے گھروں درکاریا جو جائے،
رہِ اوس لئی کوئی نہ گھر جائے ۔
جس دا توں پر ہو گیا آپ سائیاں،
اوہدے واسطے کھل ہر در جائے ۔
85
جیکر اوس دے فیض نوں لبھدا ایں ؟
اوہدی مہر ہے جیکراں چاہ تیری ۔
بھلا دوہاں جہاناں دے وچّ ہووے،
جےَ جےَ کار ہووے واہ واہ تیری ۔
اوہدی سکّ دے وچّ شدائی ہو جا،
ایہی راس تیری، ایہی راہ تیری ۔
میہر منگ اوہدی اگا سور جائے،
کرے آپ داتار پرواہ تیری ۔
86
جو وی ایس سنسار توں مکھ موڑے،
چین اوسدی آتما پاؤندی اے ۔
دولت دبے ہوئے کلّ خزانیاں دی،
ساری اوہدیاں ہتھاں وچ آؤندی اے ۔
بڑا قیمتی اتے درلبھّ ہیرا،
جہدی قدر نہ دنیاں پاؤندی اے ۔
جیون ساگر دی چھلّ پھر اوہی ہیرا،
اوہدی تلی تے آپ ٹکاؤندی اے ۔
87
دکھی بھٹکدا دل جے ملے چھن بھر،
سمجھ کچھ نہیں ہویا نقصان تیرا ۔
سگوں عیش آرام سبھ ملے تینوں،
دھن دولتاں کل جہان تیرا ۔
جے دل نگینے تے مہر ربی،
آپ لا گیا ربّ رحمٰن تیرا ۔
تیری کلّ سنسار تے حکمرانی،
جھولے جگّ تے پھیر نشان تیرا ۔
88
تیرا غافلی ورگا نہ ہور ویری،
کارن غافلی دقتاں بھاریاں نی ۔
ایہدے نالوں رسوائی جو کرے ودھکے،
پھرن بھالدے اوہ منسبداریاں نی ۔
وقت آخری یارا چیتن ہو جا،
ایس منزلے بہت دشواریاں نی ۔
پگی عمرے وی غافلی رہے جیکر،
پلے رہندیاں صرف کھواریاں نی ۔
89
زخمی دل جے تینوں خدا دتا،
تینوں چاہیدا نہیں غم گین ہونا ۔
فضل، کرم، سخاوتاں کرے جیکر،
تینوں سوبھدا ہور مسکین ہونا ۔
دولت 'سرمدی' ملے تاں شکر کریئے،
وڈا مرتبہ خاک نشین ہونا ۔
دات ہور دیوے، ہور ودھ دیوے،
ایہو چاہیدا سدا یقین ہونا ۔
90
گلہ یار دا 'سرمدا' نہیں کیتا،
جیکر نہیں کیتا، بڑا ٹھیک کیتا ۔
مندا بول وگاڑ جے نہیں کیتا،
بڑا ٹھیک کیتا، بڑا ٹھیک کیتا ۔
چاہیئے تینوں زمانے دا شکر کرنا،
اوہنے جو وی کیتا، سو ٹھیک کیتا ۔
جہڑا چاہیدا نہیں سی کم ہونا،
سمیں ہون نہیں دتا، تاں ٹھیک کیتا ۔
91
ذرا ویکھ تاں سارے عزیز میرے،
کویں خاک دے وچ سما گئے ۔
گھر گئے فنا دی وچ وادی،
اوڑک کال جھراٹ وچ آ گئے ۔
جہڑے حرص ہوا دے ہوئے مارے،
عرشاں تک اڈاریاں لا گئے ۔
آخر اوہ وی دھرتی تے آن ڈھٹھے،
جبڑے قبراں دے اوہناں نوں کھا گئے ۔
92
جہڑا رجّ شراب دے جام پیوے،
اوہ وی اپنا وقت گزار جائے ۔
بھنّ بھنّ کے جہڑا کباب کھاندا،
اوہ وی اپنا وقت گزار جائے ۔
بھیکھ منگدا پھرے جو وچّ گلیاں،
اوہ وی اپنا وقت گزار جائے ۔
پانی ٹھوٹھے دے گلیاں برکیاں کر،
کھاندا 'سرمد' وی وقت گزار جائے ۔
93
پکڑ قدر دی تکڑی آپ ہتھیں،
تولے آپ خدا نے بھار بھاری ۔
سورج رکھیا ربّ نے اک چھابے،
تیرے چہرے دی دوجے وچ جنس پیاری ۔
بھارا نکلیا تینڈڑا پری چہرہ،
پیا رہا زمین تے ربّ واری ۔
چھابا دوسرا اڈیا بہت ہولا،
سورج سنے اسمان وچّ لائی تاری ۔
94
غم عشقَ دا 'سرمدا' نہیں ملدا،
کدے حرص ہوا دے ماریاں نوں ۔
ملدا سدا پروانے نوں سوز دل دا،
ملدا کدوں ایہہ مکھاں وچاریاں نوں ۔
اک عمر گزار کے کوئی ویکھے،
سوہنے یار دے سوہنے نظاریاں نوں ۔
کسے ورلے نوں 'سرمد' نصیب ہووے،
دولت ملدی نہ کدے ایہہ ساریاں نوں ۔
95
جتھے جائیں توں ایہو دعا ساڈی،
رہن مہر محبتاں نال تیرے ۔
سکھ، شانتی سدا نصیب ہوون،
بن کے رہن ہر تھاں انگ پال تیرے ۔
رہیں گھلدا سکھ سنیہڑیاں نوں،
یاد اساں وی شاملے-ہاللے تیرے ۔
سانوں کدے وی دلوں وسارنا نہیں،
جاہ ! فضل خدا دا نال تیرے ۔
96
سارے سکھ جہان دے ہون حاصل،
دل جے پیار دے نشے وچّ چور ہووے ۔
فکر گھیردے اوسے ہی آدمی نوں،
پا کے دولتاں جہڑا مغرور ہووے ۔
جان-دل نوں دلبر دے رکھ پیریں،
آپا تینڈڑا اوہدا مشکور ہووے ۔
دولت دائمی جائیگی نال تیرے،
کاہنوں من تیرا اس توں دور ہووے ۔
97
مگر دنیاں دے کاسنوں بھجدا ایں،
ویری ایہہ تاں تینڈڑی جان دی او ۔
نازک دل تے بھار جد پیا ایہدا،
نپی جائیگی چنگ ایمان دی او ۔
ایس گلّ نوں پرکھنا چاہیں جیکر،
خبردار ایہہ رمز عرفان دی او ۔
لے کے تکڑی ہوش دی جوکھنا ایں،
اوڑک جوکھنی جنس جہان دی او ۔
98
پیتے جام شراب دے زاہداں نے،
موسم تکیا جدوں بہار دا ای ۔
آئی خزاں اباسیاں لین بیٹھے،
نہیں پیتی نوں چتّ وساردا ای ۔
پی لے 'سرمدا' رجّ کے جام پی لے،
فلک کدے نہ گھٹّ گزاردا ای،
ویکھ ! کس طرحاں وانگ شکاریاں دے،
بیٹھا گھات لائی، تینوں ماردا ای ۔
99
مینوں بڑا افسوس ہے سوچ میری،
اوہدے ولّ اڈاریاں مار تھکی ۔
رہی گھمدی رکڑاں جنگلاں وچّ،
اوہنوں لبھدی لبھدی ہار تھکی ۔
پریشان تے بڑا حیران ساں میں،
میری سوچ کیوں ادھ وچکار تھکی ۔
جالا مکڑی دا کویں ربّ انیاں ؟
ایہو سوچدی ایہہ وار وار تھکی ۔
100
درد غم زمانے دا کھائے جہڑا،
اوہی اصل دے وچّ ہے شاد ہندا ۔
اوہدی دوہاں جہاناں وچّ نیک نامی،
نالے چتّ پرسنّ آزاد ہندا ۔
زرے، زرے وچّ ویکھی میں ذات اوہدی،
ہر شے تے اوہدا پرشاد ہندا ۔
جس شیشے چوں ربّ دی آئے پرتوں،
ربی تحفہ نہیں اوہ برباد ہندا ۔
101
ایس دنیاں دے سارے ہی لوک میں تاں،
دکھاں غماں دے نال بیمار ویکھے ۔
گنتی بہت ہی بڑی دیوانیاں دی،
تھوڑھے، ایہناں دے وچّ ہشیار ویکھے ۔
دونہ دناں دی زندگی، غضب دی گلّ !
کنے نفس دے تابیادار ویکھے ۔
بدھے حرص ہوا دے بندھناں وچّ،
لوک بڑے مجبور لاچار ویکھے ۔
102
دنیاں وچ عظمہ کے ویکھیا اے،
کوئی کدے نہ امن امان پائے ۔
موہ ایس دا اک وپار ایسا،
جو وی کرے سو سدا نقصان پائے ۔
اج تیرا ایہہ پکڑدی جویں دامن،
مگر ہور سن اویں انسان لائے ۔
اج ہندا، تے پہلاں وی ہندا آیا،
اسے طرحاں ہی کردا جہان جائے ۔
103
کی ہویا جے سینکڑے یار میرے،
ویری ہو گئے توڑ کے گئے یاری ۔
قایم دوستی اک ہی رہی پکی،
دتا دل نوں جیہنے دھرواس بھاری ۔
میں چھڈّ وڈانیاں، سبھ آساں،
اکو جوت سروپ دی آس دھاری ۔
اوہدا ہو گیا میں، میرا ہو گیا اوہ،
ایوں دور ہوئی دلوں دوئی ساری ۔
104
اکثر لوکاں نوں میں تاں ویکھیا ہے،
پیڑاں حصرتاں دلیں لکائی پھردے ۔
داغ سینکڑے ساڑے تے ایرکھا دے،
وچّ سینیاں دے ڈونگھے لائی پھردے ۔
دونہ دناں دی عارضی زندگی لئی،
کنے حرص تے ناز اٹھائی پھردے ۔
پیڑاں غماں نوں ایویں چموڑ کے تے،
پئے بے-دلاں وانگ گھبرائی پھردے ۔
105
ایہناں مورکھاں نوں کوئی کی آکھے،
ایہہ تاں اﷲ دی ذات پچھاندے نہیں ۔
سونے چاندی دے واسطے رہن لڑدے،
کینے پالدے متر سیاندے نہیں ۔
کریں کدے اعتبار نہ دوستی دا،
لوک دنیاں دے دوستی جاندے نہیں ۔
ایہہ تاں چھوٹی جہی عارضی زندگی لئی،
پاؤندے ویر نے، دوستی ماندے نہیں ۔
106
ایس دنیاں دے لوک بدخاہ میرے،
آکھاں ہور کی ربّ دے ماریاں نوں ۔
سچے یار تاں دنیاں وچ بہت تھوڑھے،
یار آکھ نہ سکیئے ساریاں نوں ۔
بندے حرص دے تابیادار جہڑے،
بھوگن عیش دے سدا نظاریاں نوں ۔
سہنا دکھ پر دنیاں دے وچ پیندا،
سدا بندیاں اﷲ دے پیاریاں نوں ۔
107
لبھدی دوستی دنیاں دے وچ کتھے ؟
ملدے روٹیاں دے سارے یار ایتھے ۔
سچیں ! اسیں تاں کوئی وی ویکھیا نہیں،
دلوں کسے نوں کرے پیار ایتھے ۔
در در بھٹکدے کتیاں وانگ پھردے،
خاطر برکیاں پوچھاں کھلار ایتھے ۔
اکو روٹی پریرنا دوستی دی،
ویکھے جو وی کھان دے یار ایتھے ۔
108
لمی عمر دی آس تاں مکدی نہیں،
ایس گلّ نوں کدے وی سوچیا نہ ۔
رنگ لیاؤن اگھاں کی عمل میرے،
مورکھ من نے کدے وی سوچیا نہ ۔
ڈونگھی نیند وچ عمر گزار دتی،
کرنی ہوش ہے کدے وی سوچیا نہ ۔
کی کراںگے جدوں سویر ہوئی،
کم پینگے کدے وی سوچیا نہ ۔
109
جدوں کدوں وی دل حساب لاؤندا،
عملاں کیتیاں تے شرمسار ہندا ۔
فکر دکھڑے ایس نوں گھیر لیندے،
بڑا ڈولدا تے اوازار ہندا ۔
اک چھن وی کیتے گناہاں اپر،
استوں کدے دھیان نہیں مار ہندا ۔
جنھیں کمیں شرمندگی پئے پلے،
نہیں اوہناں توں کر انکار ہندا ۔
110
ویکھ لئے جے لیلیٰ دی شکل کوئی،
دل نوں مجنوں دے وانگ پیار آئے ۔
اوس حالَ پھر تھلاں دے وانگ مینوں،
نظر اپنا گھر تے بار آئے ۔
بڈھی عمر وچ زاہد جوان ہویا،
اوہدے چہرے تے ہور نخار آئے ۔
اؤں جاپیا جویں خزاں اندر،
مہکاں ونڈدی کدھرے بہار آئے ۔
111
جس اﷲ نے مہر دی نظر کرکے،
تینوں یارا سلطانیاں دتیاں نے ۔
پلے میرے مصیبتاں پا اوہنے،
مینوں درد نشانیاں دتیاں نے ۔
عیب کردیاں نوں کجن بخش دتے،
ہور تن-آسانیاں دتیاں نے ۔
عیبوں سکھنے سانوں ہماتڑاں نوں،
اوہنے صرف اریانیاں دتیاں نے ۔
(اریانیاں=ننگاپن)
112
تیرے باجھ رنگیلیا سجنا اوئے،
کسے ہور نہ یار دی چاہ کوئی ۔
مینوں حرص نہ کسے گلزار دی اے،
نہ ہی مہکی بہار دی چاہ کوئی ۔
میرے وہماں خیالاں دا توں مرکز،
نہیں کسے پرکار دی چاہ کوئی ۔
تیرا چہرہ تے پیار درکار مینوں،
کسے ہور نہ کار دی چاہ کوئی ۔
113
کوئی حج نہ پیار دے نشے باجھوں،
نشہ پیار دا بڑا کمال ہندا ۔
نشہ پیڑاں چوں جہڑا کشید ہویا،
اوہدے پیتیاں حاصل وصال ہندا ۔
سر دا درد ہے دنیاں دا میخانا،
اس وچ دکھ وی بے-مثال ہندا ۔
ایہہ تھاں خمار توں نہیں خالی،
ایتھے بڑا ہی رنج ملال ہندا ۔
114
ایہہ دنیاں دے لوک نے بڑے تنگدل،
ہر کوئی دوجے دے منہ نوں آؤندا اے ۔
آپا دھاپی دے اس میدان اندر،
ہر اک اپنی ڈپھّ وجاؤندا اے ۔
توڑ تاڑکے پیار-قانون سارے،
جویں چلدی کوئی چلاؤندا اے ۔
کوئی گلّ وی صلح دی نہیں کردا،
جگّ وہریا جنگ مچاؤندا اے ۔
115
سدا اس نوں یار بنائیں یارا،
جہڑا کرے وفا نہ مکھ موڑے ۔
کدے چھڈّ نہ ادھ وچکار جائے،
جان بجھّ کے تیرا نہ دل توڑے ۔
تیرے نال گلوکڑی پائے ہردم،
کدھرے غیر دے نال نہ دل جوڑے ۔
اک پیر وی تیتھوں نہ وکھ ہووے،
کدے نہ وچھوڑے دے کھوہ بوڑے ۔
116
ایس قوم دے بڑے عجیب لوکیں،
نال دولتاں یاریاں لاؤندے ای ۔
غافل ایہہ خدا توں رہن ہر دم،
آپس وچّ وی ویر کماؤندے ای ۔
کھاوے اپنا آپ نصیب بندہ،
نقطے ایس تے کدے نہ آؤندے ای ۔
مہر ربّ دی ویکھ کے کسے اتے،
ساڑے نال ایہہ من تپاؤندے ای ۔
117
پھلّ-رنگل شراب دے جام پیوے،
اوہ اصل دے وچّ ہشیار ہووے ۔
اوہدے درد ہندیسڑے دور ہندے،
اوہی مستیاں نال سرشار ہووے ۔
رجّ پی شراب دے جام یارا،
پھندک فلک دا پیا تیار ہووے ۔
اوہنے جال وکرال وچّ کھچّ لینا،
کوئی آر ہووے بھاویں پار ہووے ۔
118
تیرے عشقَ وچّ جو وی رنگ ہویا،
اوہدے چہرے دا اڈدا رنگ جائے ۔
ڈرن چترے وی تیرا نام سنکے،
کمب وینہدیاں سار نہنگ جائے ۔
پتھر دلی تیری ایہو لوچدی اے،
سخت جان ہی کوئی ملنگ آئے ۔
کیونکہ سچ ہی مثل مشہور سارے،
پتھر پتھر نوں توڑ نشنگ جائے ۔
119
مقتل عشقَ دے ایہہ دستور چلدا،
کدے ماڑیاں نوں کوئی ماردا نہیں ۔
نریاں ہڈیاں بڑبڑاؤندیاں نوں،
کوئی موت دے گھاٹ اتاردا نہیں ۔
تیرے وانگ صادق عاشق ہوئے جہڑا،
موت ویکھ کے حوصلہ ہاردا نہیں ۔
ڈرنا کاس نوں ؟ کدے وی مردیاں تے،
کردا کوئی وی وار تلوار دا نہیں ۔
120
اوہ وی دن اخیر نوں آ جانا،
مینوں ہیٹھ زمین دے پئے ساؤنا ۔
ربا مہر کر، بخش گناہ میرے،
اوڑک توں ہی گناہیں نوں مکھ لاؤنا ۔
اسے طرحاں جے گور دی اگّ سائیاں،
ساڈا دھرتی دے ہیٹھ ہے تن تاؤنا ۔
اپر دھرتی دے آپ ہی دسّ سائیاں،
اﷲ والیاں کتھے آرام پاؤنا ۔
121
میرے نفس توں ظالماں ! دس تاں صحیح،
آئی اپنی آ کے کرینگا کی ؟
خلق خالق دے نالوں وچھوڑ مینوں،
دے کے پھیر جدائی توں کرینگا کی ؟
سدا تینوں لڑائی دی پئی رہندی،
سڑکے ایس جنونّ وچ کرینگا کی ؟
غلطی نال صلح دی سوچ کدھرے،
لڑ کے نال ملنگ دے کرینگا کی ؟
122
ایہدا رہے نہ نام نشان باقی،
دولت جاپدی جہڑی سنسار دی او ۔
ایہہ نظر دے دھوکھے توں ودھ کچھ نہ،
سفنے وانگ اڈاریاں ماردی او ۔
کاہنوں وہم گمان تے خوش ہوویں،
دنیاں ایہہ مہمان دن چار دی او ۔
دکھاں درداں دی کھان وجود ایہدا،
جائیں سمجھ توں گلّ اصرار دی او ۔
123
جس کسے نے ربّ دا دل اندر،
ریجھاں نال سمبھالیا پیار ہووے ۔
اتوں بھاویں دیوانیاں وانگ جاپے،
ہوش وچ پر تابیادار ہووے ۔
نشہ عشقَ دے جام دا وکھرا اے،
ورلا ایس نوں پیئے سرشار ہووے ۔
مدرا پریم دی، اکھ نہیں ویکھ سکدی،
پیندی اوس دی دلاں وچ دھار ہووے ۔
124
منصب عشقَ دا بخش خدا مینوں،
وچ دنیاں دے سرفراز کیتا ۔
میری سبھ مشندگی دور ہوئی،
ساری خلق توں بے نیاز کیتا ۔
مینوں ساڑیا شمع دے وانگ اوہنے،
چارہ اس طرحاں سی چاراساز جیتا ۔
سڑدے سڑدے حقیقتاں کھل گئیاں،
سائیں مینڈڑے نے محرم راز کیتا ۔
125
بھاویں جاندا سبھ گناہ میرے،
چشم پوشی اوہ جانکے کری جائے ۔
ہردم کول بٹھال کے آپ مینوں،
جھولی بکھششاں نال اوہ بھری جائے ۔
سوچاں سوچدا اپنے حالَ بارے،
دل ڈبّ جائے، کدے تری جائے ۔
ایسے گیڑ وچّ اوس نوں ویکھیا میں،
بخشش میرے تے ہور وی کری جائے ۔
126
مہما اوس انسان دی ربّ ورگی،
جیہنے حق حقیقت دا بھید پایا ۔
کھلر گیا پلاڑ دے وچ سارے،
اوہ تاں نیلے اسمان تے جا چھایا ۔
ملاں آکھیا پا کے ڈنڈ اےداں،
'احمد اپر اسمان دے ولّ دھایا ۔'
"سرمد" بولیا گجّ کے ایتراں نہیں،
'کول احمد دے' اتر اسمان آیا ۔
127
'سرمد' تینوں شراب دے جام دے کے،
چاہ-مستیاں وچّ اتاریا ای ۔
کدے چکیا تینوں اسمان اپر،
کدے ہیٹھاں پٹکہ کے ماریا ای ۔
تیری چاہ سی ربّ دی کراں پوجا،
کدے ہن وی اؤں وچاریا ای ؟
بتّ پجا دے راہ تے پاؤن دے لئی،
تینوں نال شراب دے چاریا ای ۔
128
چھڈ خدی خدا دے کول ہو جا،
اوہ وی آئیگا پاس اڈول تیرے ۔
چنگے عملاں دا بنینگا توں موہری،
سارے ہونگے کم انبھول تیرے ۔
تیری دوہاں جہاناں تے عملداری،
گونجن حکم دے وانگراں بول تیرے ۔
تیتھوں مہر، سرکھیا لین خاطر،
ڈھکے سارا جہان پھر کول تیرے ۔
129
گلّ سجنوں سنوں دھیان دھرکے،
ذرا آپا سوارنا، بھلنا نہیں ۔
ملے جدوں تکّ جام تے جام پیو،
اس نوں ذرا نتارنا، بھلنا نہیں ۔
ایس جام توں دولت جمشید پائی،
ایہہ گلّ وچارنا، بھلنا نہیں ۔
پلے ایس نصیحت نوں بنھ لینا،
نہیں ایہنوں وسارنا، بھلنا نہیں ۔
130
کیہو جہے ایہہ لوک جہان دے نے،
بنا ربّ دی سوچ وچار رہندے ۔
صبح، شام تے تکھڑ دوپہر ویلے،
سونے چاندی دا کردے وہار رہندے ۔
رہندے بھانڈیاں وانگراں ٹھہکدے ایہہ،
جدھرے کدھرے وی دو جاں چار رہندے ۔
سبھناں وانگ ہوا دے گزر جانا،
پھر وی بھڑن دے لئی تیار رہندے ۔
131
ربا میریا میرے تے میہر رکھیں،
کسے تک نہ میری رسائی ہووے ۔
نہ میں آس وفا دی کدے رکھاں،
نہ ہی کسے دے نال اشنائی ہووے ۔
پھسیا میں چراسی دے گیڑ اندر،
بس اس طرحاں گھم گھمائی ہووے ۔
تیرے فضل تے تیریاں رحمتاں بن،
ممکن میری نہ سائیاں رہائی ہووے ۔
132
ہر کوئی خدا توں منگدا ہے،
کوئی مال منگے کوئی دین منگے ۔
کوئی منگے خدا توں پری چہرہ،
کوئی چاندنی بدن حسین منگے ۔
میرا دل تاں کچھ وی منگدا نہیں،
نہ ہی 'سواد' منگے، نہ ہی 'سین' منگے ۔
ہور منگنا دکھاں سر دکھ سمجھے،
منگے ایہہ تاں وصل-تسکین منگے ۔
133
اوہ کہڑا ہے ایس جہان اندر،
جہڑا زوہد ریا نوں جاندا نہیں ؟
دھوکھے اساں دے، اساں دی نیت ماڑی،
توں کی سمجھیا، ربّ پچھاندا نہیں ؟
کاہنوں زاہد شراب توں موڑدا ایں،
ایہناں گلاں نوں میں سیاندا نہیں ؟
دسّ اوسنوں اپنی پارسائی،
جہڑا تیری اوقات نوں جاندا نہیں ؟
134
چھڈّ 'سرمدا، گلے گزارشاں نوں،
میری گلّ تے ذرا وچار کر لے ۔
دو جہڑیاں تینوں میں دسدا ہاں،
کوئی اک توں اوہناں 'چوں کار کر لے ۔
جاں تاں منّ رضا محبوب دی نوں،
تن-بھیٹ توں اوہدے دربار کر لے ۔
جاں پھر آ خدا دے راہ اتے،
اٹھ ! اپنی جان نثار کر لے ۔
135
ملے اوس نوں اصل وچّ زندگانی،
پہلاں ہستی جو اپنی ماردا ای ۔
ایہہ اوس نوں مرتبہ نہیں ملدا،
جہڑا راہ وچ حوصلہ ہاردا ای ۔
شمع وانگراں سڑے نہ بلے جہڑا،
واقف ذرا نہ اوہ اصرار دا ای ۔
اوہدے بھاگ وچّ گھور اندھیار سمجھو،
باطن وچّ نہ نور کرتار دا ای ۔
136
شکّ ذرا نہ ایس دے وچّ 'سرمد'،
بڑی عشقَ نے میری رسوائی کیتی ۔
پاگل، مست، شرابیاں وانگ کیتا،
باہلی جگّ تے جگّ-ہسائی کیتی ۔
وچّ راہ محبوب دے خاک وانگر،
میرے ننگے سریر سمائی کیتی ۔
اوہ وی باقی تلوار نہ رہن دتی،
اکو وار دے نال صفائی کیتی ۔
137
سونے، چاندی دی حرص ہوا اپر،
قابو جو وی آدمی پا جائے ۔
کوئی شکّ نہ پھیر محبوب سوہنا،
اوہدے پہلو وچّ ملکڑے آ جائے ۔
جیکر ہتھ نصیب دا ہوئے دھاگہ،
آدم ربّ نوں پوڑیاں لا جائے ۔
کینہ اوس دے نال نہ کدے کریئے،
جس تے مہرباں ہو خدا جائے ۔
138
پاپ پنّ جے کسے دے اکھ تیری،
ایویں کدھرے سببّ دے نال ویکھے ۔
اس نوں چاہیدا پاپ تے پنّ تیرے،
اوس تکنی دے نال نال ویکھے ۔
سچا ودھ نہ ایس توں پنّ کوئی،
پنّ ہور وی بھاویں کمال ویکھے ۔
اندر اپنے جھاتیاں مار میاں،
نظر تینڈڑی وی تیرا حالَ ویکھے ۔
139
سر دے بھار میں یار دی گلی جاواں،
ایوں عاشقی رسم نبھائی جاواں ۔
رہا سر نہ، لتھّ گئے پیر میرے،
ربا پھیر وی دائیا پگائی جاواں ۔
ہوش عقل ٹکانے تے ہے میری،
کاہنوں جتیاں شیش تے چائی جاواں ۔
پاگل نہیں، کہ لاہ دستار سر توں،
کوئی وکھرا سانگ بنائی جاواں ۔
140
ساگر زندگی تے پئی مچلدی ہے،
بجھی بلبلے وانگ ہوا تیری ۔
ہر ابھردی چھلّ توں خوف کھا کے،
ہندی رہندی ہے ہوش خطا تیری ۔
شیشہ رکھ ہتھیلی تے ویکھ تاں صحیح،
کویں گھڑی اے شکل خدا تیری ۔
نالے پچھ لے اپنے عکس کولوں،
کدوں آئیگی بھلا قضاع تیری ۔
141
جھاڑ چھڈّ توں وہم گمان سارے،
فکر دنیاں دے ٹپّ کے پار ہو جا ۔
جہڑی باغاں، صحراواں 'چوں لنگھ جائے،
توں وی پون اوہ تیز رفتار ہو جا ۔
سوہنے پھلّ، شراب وچ پئے دانہ،
جاویں ریجھ نہ توں خبردار ہو جا ۔
جا، لنگھ جا مولیاں سدھراں 'چوں،
ہو جا بڑا چیتن ہشیار ہو جا ۔
142
میرے مترا گہہ دے نال ویکھیں،
میرا فلسفہ، فکر، گیان میرا ۔
وچّ مہر، وفا، محبتاں دے،
ثانی کوئی نہ ایس جہان میرا ۔
مالک میں ہاں کلّ سچائیاں دا،
رہندا سدا ہی روپ جوان میرا ۔
مینوں وانگ کتاب دے پھول ویکھیں،
ہر صفے وچ پڑھ بیان میرا ۔
143
رات دن تے شام سویر ہردم،
پاپاں کیتیاں تے شرمسار ہاں میں ۔
ایس حالَ دا ہور نہ کوئی محرم،
ایس راز سندا رازدار ہاں میں ۔
لتھّ-پتھّ گناہاں دے نال دامن،
کردا بخششاں دا انتظار ہاں میں ۔
تیری مہر تے میرے گناہ سائیاں،
ایہناں دوہاں دا ہی واقف کار ہاں میں ۔
144
شیخی خور، مغرور، پرہیزگارا،
کوڑی چھڈدے اپنی پارسائی ۔
ایہہ چاتری، سمجھ لے گلّ اینی،
بناں رنج دے ہور نہ شے کائی ۔
تینوں آکھدے لوک درویش بھاویں،
سمجھن نہیں پاکھنڈ دا بھیس رائی ۔
چٹا، کالکھاں والے نوں آکھدے نے،
الٹی اوہناں نے جاپدی سمجھ پائی ۔
145
پاپاں میریاں، رحمتاں تیریاں دا،
نہیں رہِ گیا حد حساب کوئی ۔
کوئی شے جے بے حساب ہووے،
کرے اوس دا کویں حساب کوئی ۔
کراں گنتیاں سیکڑے سال بھاویں،
پھر وی ملے نہ مینوں حساب کوئی ۔
تیرا فضل تے میرے گناہ سائیاں،
نہیں دوہاں دا انت حساب کوئی ۔
146
جیکر موہ سنسار دا چھڈّ دیویں،
تیرا ربّ پھر تینڈڑے پاس ہووے ۔
لاڑی سکھ آرام دی کرے سیوا،
تیرا دل نہ کدے اداس ہووے ۔
تیری تلی تے نعمتاں ٹکن لکھاں،
نظر مولٰی دی تیرے تے خاص ہووے ۔
بندھن مایہ دے جدوں تک ٹٹدے نہیں،
تیری کدے نہ بند-خلاص ہووے ۔
147
میرے منا توں منّ رضا ربی،
اﷲ پاک نوں اپنا یار کر لے ۔
رنج دکھڑے رکھ دے اک پاسے،
حلقہ اپنی جان دا بھار کر لے ۔
عمرہ حرص ہوا دی ہے گٹھڑی،
ایس سچ تے ذرا وچار کر لے ۔
کاہنوں غافلی وچ گزاردا ایں،
نال یار دے پیار وپار کر لے ۔
148
دھرکے دھیان محبوب دا دل اندر،
سدا چتّ آنند مسرور کر لے ۔
دولت ایہہ تاں کدے نکھٹدی نہیں،
بھر لے جھولیاں گھر بھرپور کر لے ۔
ایس گلّ توں کدے وی رنج کوئی نہ،
توں وی اپنے رنج نوں دور کر لے ۔
سودا ایہہ منافعے ہی بخشدا ہے،
ایہہ سودا توں یار ضرور کر لے ۔
149
گھمن گھیر گناہاں دے پھسی بیڑی،
فضل میرے تے میرے کرتار کردے ۔
ڈبّ جائے نہ ڈولدی ایہہ بیڑی،
چپو مہر دا لا کے پار کردے ۔
بھاویں میریاں پاپاں دا انت کوئی نہ،
کرم اوہناں توں ودھ داتار کردے ۔
پیناں تینوں حساباں وچّ شوبھدا نہیں،
کردے رحمتاں اپر اپار کردے ۔
150
مینوں جاپدا ایہہ ہے ناممکن،
تیرے پہلو وچ یار نہیں ہو سکدا ۔
دلوں کڈھ دے خام خیالیاں نوں ،
اجے تینوں دیدار نہیں ہو سکدا ۔
خیال غیر دا وی تیرے دل اندر،
کدے آئے تاں پیار نہیں ہو سکدا ۔
تیرے وچ تے یار وچ کندھ آئی،
بغلگیر دلدار نہیں ہو سکدا ۔
151
غم عشقَ دا کھائے تاں دل مردہ،
سدا جیؤندیاں وچّ ضرور ہووے ۔
توں وی ایتراں زندگی پا عبدی،
ایہہ عشقَ دا سدا دستور ہووے ۔
لطفَ اوہدیاں چمناں، جفیاں دا،
لینا تینوں وی جیکر منظور ہووے ۔
اک سواس نہ اوس توں وکھ ہووے،
تیرا یار دے دل حضور ہووے ۔
152
جاواں کدھر تے کراں میں کی ربا،
نہیں پاپاں دا رہا شمار کوئی ۔
خستہ حالَ دی بیڑی نوں کڈھ سائیاں،
پھاتھی ایہہ تاں وچ منجھدھار ہوئی ۔
غرق ہو گیا دل کھجالتاں وچ،
میرے نال دا نہ شرمسار کوئی ۔
تیرا فضل ہی لائیگا پتناں تے،
ہور لائے نہ بیڑیاں پار کوئی ۔
153
سنگت اوہناں دی جدوں تکّ چھڈدے نہیں،
چندر-مکھیاں دے نال جو پیار کردے ۔
لطفَ اوہناں نوں کوئی نہ ہوئے حاصل،
بھاویں کنا اوہ بوسو-کنار کردے ۔
چندر بدن ایہہ دلاں دے بڑے کھوٹے،
سونے چاندی دا صرف وپار کردے ۔
تیرے ورگے تاں اوہناں تے شوبھدے نہیں،
دل، جان تے مال نثار کردے ۔
154
فضل یار دا اتے گناہ میرے،
کون ایہناں دا کرنا شمار جانے ۔
ایہہ بھید حساب کجھ ایتراں دا،
ایہنوں میں جانا جاں پھر یار جانے ۔
ہوئی عاشق گناہ دے حسن اتے،
اکھ اوس دے فضل دی، یار جانے ۔
تینوں اپنے پاپاں توں ڈر کاہدا،
تیرے پاپ جانن، بخشنہار جانے ۔
155
چہرہ ساقی دا ہوئے گلاب ورگا،
مل جائے تاں اکھیاں ٹھارنا ایں ۔
اوہدے پیراں تے سیس جھکا دینا،
بہت اوس دا شکر گزارنا ایں ۔
پی کے مے حلیمی تے عاجزی دی،
ایسے نشے نوں نہیں اتارنا ایں ۔
خبردار ! توں بچیں غنودگی توں،
تینوں ایس خمار نے مارنا ایں ۔
156
جہڑی شے دا ملّ نہ اک کوڈی،
جہڑی چیز دے وچ نے عیب بھاری ۔
اوہ ہے خلق دے جھنجٹاں وچ پینا،
اس توں بچیں واری، اس توں بچیں واری ۔
خلقت نال نہ کدے وی موہ پائیے،
سہنے پینگے ایس توں رنج کاری ۔
تینوں دسیا میں، ہور کی آکھاں،
ہولا بھار تے ساتھ دی سر-داری ۔
157
میں شبد تے اوہ ہے ارتھ میرا،
میں، اوہ، نے بھلا الگّ کتھے ؟
نظر، اکھ توں جاپدی وکھ بھاویں،
اک مکّ نے ہون الگّ کتھے ؟
جدوں لازم ملزوم نے ایہہ سیاں،
کوئی ایہناں نوں کرے الگّ کتھے ؟
پھلّ، باسنا کہن نوں دو چیزاں،
پر ایہہ ہندیاں بھلا الگّ کتھے ؟
158
نسدن بھلدی نہیں ایہہ گلّ مینوں،
بخشنہار توں ہیں، اوگنہار میں ہاں ۔
اپنے پاپاں تے رحمتاں تیریاں دا،
اربہ جاندا ہاں، واقف کار میں ہاں ۔
میتھوں کی ہویا ؟ مہراں تیریاں کی ؟
دوہاں پاسیاں دا رازدار میں ہاں ۔
صبح شام میں ایہی حساب لاواں،
ایہناں وستواں دا تولنہار میں ہاں ۔
159
ملے تینوں جے مرتبہ جگّ اندر،
چتّ چاہیئے نہ باہلا مسرور کرنا ۔
سانوں کوئی پرواہ نہ دولتاں دی،
آؤندا مان تے نہیں غرور کرنا ۔
ساڈا آسرا ساقی تے جام ہوئے،
یار ہور نہ اساں منظور کرنا ۔
کدھرے نہیں غمکھار شراب ورگا،
ایہدا جام نہ لباں توں دور کرنا ۔
160
جویں موہر دا سدا نشان کردا،
پیا ناں دے مگر توں بھجدا ایں ۔
اودھر گھورڑو وجدا پیا تیرا،
کردا عیش توں اجے نہ رجدا ایں ۔
توسا عمر دا بنھ لے وچ پلے،
جیکر اجے وی آدمی چجدا ایں ۔
اٹھ ! پکنے دا تیرا وقت آیا،
کچا رہِ کے توں نہ سجدا ایں ۔
161
ایہناں حرص ہوا دے بیٹیاں نے،
دینا کر ضرور ناکام تینوں ۔
لانے ایس نے کھندکاں چھیڑ کے تے،
کرن دینا نہیں کدے آرام تینوں ۔
پتھر وانگ وی سینکڑے سال بھاویں،
لوبھ پیا رگڑے صبح شام تینوں ۔
پھر وی نام دے تالبا یاد رکھیں،
رہنا پئیگا اوڑک بدنام تینوں ۔
162
تینوں خود-پسندی نے ماریا ای،
توں نہ ایس توں کدے نجات پائی ۔
لاہے وند جمال دی بھلّ کے وی،
کدے توں نہ مترا جھات پائی ۔
"فتے، دوہاں جہاناں تے میں پاواں"،
تیرے من اندر جیکر بات آئی ۔
ہو جا اک دا دوئی دا چھڈّ کھہڑا،
ایہدے باجھ ایہہ کن سوغات پائی ۔
163
اک فضل خدا دا منگدا ہاں،
میری ہور نہ جگّ تے کار کوئی،
مینوں ڈر گناہاں دا ماردا نہیں،
میرا نہیں ہندیسڑا یار کوئی ۔
میرے عیب تے اپنی مہر تائیں،
نشچے جاندا ہوؤُ دلدار کوئی ۔
ایہناں دوہاں ہی گلاں دے نال میرا،
نہیں مڈھ توں ہی سروکار کوئی ۔
164
لالچ حرص ہوا دے وسّ ہو کے،
حلیہ جیون دا کیوں وگاڑدا ایں ۔
کیوں مینوں تے اپنے آپ نوں وی،
وچّ اگّ ڈراؤنی دے ساڑدا ایں ۔
دھولے آئے جوانی دی عمر گزری،
کیوں نہ غافلا اکھ اگھاڑدا ایں ؟
پھوکاں مار کے بجھیاں انگیاریاں نوں،
کاہنوں دامن فقیر دا ساڑدا ایں ۔
165
دسدا جگّ جہان تاں ہے فانی،
خوشیاں منا کی ویکھ مناوناں ایں ۔
ہووے شاہ جاں کوئی فقیر ہووے،
سبھناں اٹھ سنسار توں جاوناں ایں ۔
ایہہ چھوٹی جہی زندگی ملی تینوں،
ایہہ نہ غافلی وچ گواوناں ایں ۔
صورتَ یار دی رکھنی من اندر،
اک پل نہ اوہنوں بھلاوناں ایں ۔
166
'میری مرضی دے تابیا ہوئے دنیاں'،
ایس ہوس نے ہی تینوں ماریا سی ۔
نہ ہی اگلے جہان دا فکر کیتا،
اکا ربّ نوں منوں وساریا سی ۔
ایس حالَ دو-پاسڑی مار پے گئی،
ایہہ کھسیا تے اوہ ہاریا سی ۔
ملیا کچھ نہ باجھ نموشیاں دے،
دامن حرص نے بہت پساریا سی ۔
167
اوئے زاہدا ! اﷲ دی سہں مینوں،
توں تاں عقل تے ہوش توں دور ہویا ۔
تج کے توں پاکھنڈ پرہیزگاری،
پی کے نہیں شراب مخمور ہویا ۔
ویکھ جام ایہہ نال حقیقتاں دے،
نکو نکّ ہے کویں بھرپور ہویا ۔
باطن، ظاہر نے چھلکدے ایس اندر،
شیشہ دوئی دا ہے چکنا-چورا ہویا ۔
168
منا حرص ہوا دے لگّ آکھے،
کاہنوں اپنا آپ ستاؤنا ایں ؟
بھلا کاس نوں اپنے موڈھیاں تے،
اینا چنتا دا بھار اٹھاؤنا ایں ؟
ایہہ عمر تاں تھوڑھی جہی ہے تیری،
لوبھ لالسا کیوں ودھاؤنا ایں ؟
دونہ دناں لئی پٹنے چھیڑ ایویں،
کیوں جیؤ نوں روگ لگاؤنا ایں ؟
169
سانبھ زاہدا اپنی پارسائی،
سانوں ہور اپدیش نہ جھاڑنا ایں ۔
ہیٹھاں اساں نے عشقَ دی اگّ بالی،
اپر رکھیا دلے دا کاہڑنا ایں ۔
جاگ ! جاگ تے اکھیاں کھولھ زاہد،
دل دے بھرم نوں جڑھوں اکھاڑنا ایں ۔
کنا بھکھدا ہے عشقَ دا میخانا،
ایہدی اگّ نے دوئی نوں ساڑنا ایں ۔
170
میرے مترا ایس میخانے دے وچّ،
تیرے پہلو وچّ چاہیدا یار ہووے ۔
ساقی جیہنے پلاؤنی جام بھر بھر،
اوہ وی چاہیدا پری رخسار ہووے ۔
ہاری ساری دی ایہہ تقدیر کتھے ؟
ایس جام دے نال سرشار ہووے ۔
ایس جام وچّ کل جہان چھلکے،
دولت ایہہ تاں سدا بہار ہووے ۔
171
پی لے یار دے پیار دے جام ہر دم،
تیرا اک نہ جائے دھیان ویکھیں ۔
دونہ دناں دی عارضی زندگی لئی،
ویچ دئیں نہ دین ایمان ویکھیں ۔
جہڑی اگّ توں لائی ہے خواہشاں دی،
تیری ساڑ کے رہے نہ جان ویکھیں ۔
ایس اگّ نوں جیکراں نپیا نہ،
مچ پئیگی وانگ طوفان ویکھیں ۔
172
کاہنوں چوغیاں نال سنیہ تینوں،
چوغے اوہڑنا کم کھواریاں دا ۔
پھوکی سمجھ لے ایہہ پرہیزگاری،
دوجا ناؤں ہے ایہہ مکاریاں دا ۔
رشتہ یار دے پیار دا کریں پختہ،
دھاگہ گھٹّ کے پکڑ دلداریاں دا ۔
مکر تسبیاں، ہین جنیؤُ دھوکھا،
اک دمبھ ایہہ نے ظاہرداریاں دا ۔
173
دنیاں ساتھ ادھواٹے ہی چھڈّ جائے،
آخر تکّ نہ کسے دی یار ہووے ۔
تر کے ربّ دے راہ تے دیکھ تاں صحیح،
اوہی انت تیرا مددگار ہووے ۔
جیکر اوس ٹکانے تے پجنا ای،
جتھے وسدا تیرا دلدار ہووے ۔
تینوں میریا مترا دسدا ہاں،
تر کے ربّ دے راہ دیدار ہووے ۔
174
منو کامنا جے ایہہ ہے تیری،
نال ٹھوکراں جان نہ تنگ ہووے ۔
خدی چھڈّ تے خدی دا چھڈّ رستہ،
پوری کامنا تیری نسنگ ہووے ۔
اوہدے اگے نہ کدے ہتھیار سٹیں،
تیرے دل دی جہڑی امنگ ہووے ۔
سگوں چاہیدا نفس مکار دے نال،
پیر پیر تے تینڈڑی جنگ ہووے ۔
175
اصل وچّ خیال تدبیر دا جو،
تیرے پیراں نوں بجھیا بھار ہووے ۔
سدا خیال دے جنگلاں وچّ لکیا،
کوئی چترا بڑا خونخار ہووے ۔
زور نال تقدیر تدبیر دا کی،
بھاویں کنی اوہ تیز طرار ہووے ۔
اسے کارن تدبیر تقدیر دے وچّ،
ویکھیں کدے نہ جنگ پیکار ہووے ۔
176
دل دی ایوں دیوانگی دسدی اے،
میری سبھناں توں عقل کمال دی اے ۔
عشقَ وچّ دشواریاں آؤندیاں نوں،
سمجھ سکے کی سکت خیال دی اے ۔
کجے وچّ سمندر نوں کون تاڑے،
ایہہ گلّ تاں اک مثال دی اے ۔
لوکیں آکھدے آکھن نوں لکھ واری،
گلّ ایہہ ناممکن دے نال دی اے ۔
177
میری چاہ، گلاب دے پھلّ ورگا،
بجھے دل تے نواں نکھار ہووے ۔
گاوے بلبل دے وانگر روح میری،
اٹھدی اس 'چوں مدھر جھنکار ہووے ۔
میری چاہ ہے موسم خزاں دے وچ،
میرے لئی بہار بہار ہووے ۔
پیا جام تے جام لٹائی جاواں،
بیٹھا بغل وچ پری رخسار ہووے ۔
178
آساں لمیاں گافلا دل اندر،
کاہنوں بنھدا اتے سمبھالدا ایں ؟
چھڈّ ایہناں نوں عقل جے حئی پلے،
پھر توں سکھ پھراغتاں نال دا ایں ؟
تیرے عمر دے باغ دی کی ہستی ؟
جھوٹھے وہم کی دل وچّ پالدا ایں ۔
خیالی کلی دی چٹک خوشبو نالوں،
ایہدی ودھ معیاد کی بھالدا ایں ۔
179
جیہنوں سمجھیں توں دولت جہان دی اے،
اوہ تاں رنج ملال بن کچھ وی نہ ۔
ذرا سوچ وچار کے ویکھ تاں صحیح،
نرے وہم خیال بن کچھ وی نہ ۔
جہڑے کارج دا ہوئے آرنبھ ماڑا،
پلے پائے وبال بن کچھ وی نہ ۔
مڑھکا ڈولھ کے دولتاں جوڑیاں جو،
اوہ تاں ماتا دے مال بن کچھ وی نہ ۔
180
جہڑے شخص نوں ربّ نے آپ بخشی،
ڈونگھی سوچ تے عقل کمال ہووے ۔
اوہدی سوچ انہونیاں نہ سوچے،
پیکے اوجھڑے نہیں پامال ہووے ۔
اک تھاں نویکلا میخانے،
بیٹھا بڑے دھیان دے نال ہووے ۔
اوہ ویکھدا شمع تاں اک بلدی،
روشن اوس توں لکھ خیال ہووے ۔
181
کنی چنگی ہے ایہہ امنگ میری،
ہر طرف ہی کھڑی گلزار ہووے ۔
کیوں نہ پھیر بہار دی موج ماناں،
جدوں پہلو وچ مینڈڑا یار ہووے ۔
جدوں کدوں وی ملے محبوب میرا،
اوسے ویلے بہار، بہار ہووے ۔
موسم بھاویں خزاں دا لکھ ہووے،
میرا دل پر پور بہار ہووے ۔
182
پتجھڑ وچّ طوبیٰ نوں توڑنا وی،
سمجھ لینا کہ ہے ہزار مشکل ۔
ساقی، جام دے نال اقرار نبھنا،
ہندا اوہ وی مینڈڑے یار مشکل ۔
پتجھڑاں وچّ جیکر 'بہار' آوے،
پانا اس دا وی پاراوار مشکل ۔
طوبیٰ توڑنی پھیر ہے بڑی اوکھی،
توڑ چاہڑنا بڑا اقرار مشکل ۔
183
سٹہ ذرا گناہاں دا سوچیا نہ،
عمر غافلی وچ گزار دتی ۔
پلے پیڑاں مصیبتاں پے گئیاں،
دکھاں زندگی نوں بڑی ہار دتی ۔
اکو میں حکایتاں رہا کردا،
ہور ساری ہی سوچ وسار دتی ۔
ایہو پچھدا رہا میں لکھ واری،
کاہدے واسطے جند کرتار دتی ۔
184
آساں کوڑیاں، جھوٹھیاں خدشیاں نال،
میری جان سی بڑی نڈھال ہوئی ۔
پونجی قیمتی عمر دی نال غفلت،
مینوں بڑا افسوس ! پامال ہوئی ۔
فکر میں انجام دا نہ کیتا،
چنتا ایہہ نہ رتی روال ہوئی ۔
جیکر سوچ وی پھری تاں پھری ایسی،
نگر سوچنی جس توں محال ہوئی ۔
185
ٹکر اپنے نفس مکار دے نال،
میری چلدی ہے سدا جنگ وانگر ۔
میرے نفس دے کھارے سمندر وچ،
وچراں میں تاں اک نہنگ وانگر ۔
میرے ساہمنے حرص ہوا لالچ،
بالکل جاپدے لومبڑ بدرنگ وانگر ۔
رہنداں میں ہاں بھے دے جنگلاں وچ،
خونخار مکار پلنگ وانگر ۔
186
اوہدے فضل دی سمجھ ہے پئی مینوں،
اوہدے کیتے احسان وی جاندا ہاں ۔
لگاتار میں ایہناں نوں گھوکھیا ہے،
سارا نفع نقصان وی جاندا ہاں ۔
ایس امر دے وچ تاں شکّ کوئی نہیں،
ایس امر دی شان وی جاندا ہاں ۔
اوہدی مہر گناہاں دی ہے عاشق،
اوہدا ایہہ نشان وی جاندا ہاں ۔
187
ڈردا رہاں میں کدوں تک ایس گلوں،
رنگ لیاؤنگے کی ایمال میرے ۔
ایہو سوچ کے رہاں میں ہتھ ملدا،
کہڑی گزریگی اگھاں نوں نال میرے ۔
ایس گلّ توں میرا یقین کامل،
ہون پاپی تے فضل کمال تیرے ۔
مستقبل دا پھیر کی ڈر مینوں،
سکھی گزرے جد ماضی تے حالَ میرے ۔
188
اندر اوہدے خیال دے گول گھیرے،
اوہدے عشقَ دا میں پابند ہویا ۔
بڑا مولٰی دا شکر گزار ہاں میں،
اوہدی یاد وچ سدا خرشند ہویا ۔
جدوں اوسدی مہر دا در کھلھیا،
در حرص ہوا دا بند ہویا ۔
بھار لاہ کے اپنے موڈھیاں توں،
میرا دل آنند آنند ہویا ۔
189
در جادو دا کھولھ کے بھید بھریا،
'سرمد' اک ایسی کرامات ویکھی ۔
کھڑکی کھولھ کے کسے جیوں شام ویلے،
چانن ونڈدی سون پربھات ویکھی ۔
سارا میں انیندرا دور کیتا،
ادبھت اس طرحاں دی جدوں بات ویکھی ۔
کھلھی اکھ تاں جاپیا ایہہ مینوں،
ہووے سپنے وچ جویں برات ویکھی ۔
190
صبر شکر دے بخش دے گنج مینوں،
مہر میرے تے میرے کرتار کردے ۔
عمر گزر گئی دکھ تے رنج اندر،
بکھڑے حرص ہوا دے وار جردے ۔
دنیاں نال وٹاندرا دین دا جو،
اﷲ والے نہ اوہ وپار کردے ۔
ایہدا نفع، تے کی نقصان ایہدا،
عمر لنگھ گئی ایہو وچار کردے ۔
191
ہستی میری تا، گلّ نوں بجھیا میں،
بناں حرص ہوا دے کچھ وی نہ ۔
پانی بلبلے توں ایہدی گھٹّ پایاں،
بناں سکے ہوئے گھاہ دے کچھ وی نہ ۔
ظالم، بھیڑا، اولڑا نفس میرا،
بنا رولے افواہ دے کچھ وی نہ ۔
لہراں ماردے ہستی دے ساغراں وچّ،
بنا سہکدے ساہ دے کچھ وی نہ ۔
192
اوہ شوخ نہ ساڈے ولّ نظر کردا،
چاراگرو پھر دسنا کی کریئے ؟
دل دا ہؤکا نہ ذرا وی اثر کردا،
چاراگرو پھر دسنا کی کریئے ؟
بھاویں دل اساڈڑے گھر کردا،
ایس رنج نوں دسنا کی کریئے ؟
نہیں پچھیاں دلے دی خبر کردا،
چاراگرو پھر دسنا کی کریئے ؟
193
کسے کم نہ آؤندیاں جو شیاں،
ہون بالکل بے کار، ہاں اسیں اوہیؤ ۔
سکے ڈھینگراں وانگ نے رکھ جہڑے،
کدے نہیں پھل دار، ہاں اسیں اوہیؤ ۔
جنہاں تکڑی پکڑ سنجیدگی دی،
تول لیا کردار، ہاں اسیں اوہیؤ ۔
کنکے خاک دے تچھ ناچیز ہندے،
نہیں کسے شمار، ہاں اسیں اوہیؤ ۔
194
جوڑاں ہتھ کیوں کسے سلطان اگے،
جدوں آپ وی اک سلطان ہاں میں ۔
منت کراں کمینے دیاں ٹکراں لئی ؟
گھٹیا اےداں دا نہیں انسان ہاں میں ۔
میرا اپنا نفس تاں ہے کتا،
ایس کتے دا ہی نگھابان ہاں میں ۔
اک کتے لئی غیر دے کراں ترلے ؟
نہیں ایوں گواؤندا شان ہاں میں ۔
195
عاشق جنگل دے باغ دا کہیں مینوں،
سچی گلّ ہے ایس وچّ جھوٹھ کوئی نہ ۔
مست جام شراب تے کہیں مینوں،
سچی گلّ ہے ایس وچّ جھوٹھ کوئی نہ ۔
طالب دوہاں جہاناں دا کہیں مینوں،
سچی گلّ ہے ایس وچّ جھوٹھ کوئی نہ ۔
پھردا دوہاں نوں لبھدا کہیں جیکر،
سچی گلّ ہے ایس وچّ جھوٹھ کوئی نہ ۔
196
مینوں وانگ دیوانیاں کر گیا،
حسن اک رنگیلڑے یار دا ای ۔
قیدی ہو گیا اتھرا دل میرا،
کسے ہور دے نقش نگار دا ای ۔
اودھر حرص ہوا دے بندیاں نوں،
موہ ماردا پیا سنسار دا ای ۔
ایدھر پیڑیدا ہورتھے من میرا،
کدھرے وکھ ہی ٹکراں مار دا ای ۔
197
پرل پرل وگدے میرے اتھرو ایوں،
جویں وہِ رہا کوئی دریا ہاں میں ۔
ہویا عشقَ اجاڑاں دے نال مینوں،
اؤں جاپدا جویں صحرا ہاں میں ۔
دل یاراں دی محفل 'چوں اٹھ تریا،
مینوں اﷲ دی سہں جدا ہاں میں ۔
میری کی تنہائی دا پچھنا جے،
یار اوہدا جاں آپ انکا ہاں میں ۔
198
پانی سطح تے ابھرنا بلبلے دا،
قصہ سمجھ لے مڈھ قدیم دا ای ۔
دھوکھا نظر نوں دئے 'ہریش چندری'،
کوتک اوہ وی مڈھ قدیم دا ای ۔
جہڑا ہن مرمتاں منگدا اے،
بنیا میکدا مڈھ قدیم دا ای ۔
ایس خانا خراب نوں کی کہنا،
خستہ حالَ ایہہ مڈھ قدیم دا ای ۔
199
پیر پیر تے جکڑدی جائے ہردم،
کسے پھاہی دے وانگ تقصیر میری ۔
تنگ پے کے دلاں دیاں خواہشاں توں،
ہوئی بڑی ہے تبھا دلگیر میری ۔
چاہندا میں ہاں اؤنتری پھاہی دے وچّ،
ہوئی رہے نہ جان اسیر میری ۔
پر نہ دیویگی ساتھ تقدیر جتھے،
اوتھے کریگی کی تدبیر میری ؟
200
عاشق زار ہویا زلفاں کالیاں دا،
رہی ہوش نہ دل دلگیر دے وچّ ۔
کسے تڑی تدبیر وی نہ کیتی،
لکھیا ایہو سی میری تقدیر دے وچّ ۔
پھسیا زلف دے کنڈلاں وچّ اےداں،
قیدی ہو گیا میں اخیر دے وچّ ۔
مینوں ماریا مینڈڑی بے سمجھی،
پیر پا لیا آپے زنجیر دے وچّ ۔
201
کسے وقت نہ دنیاں تے چین پایا،
نہ ہی عیش دا کدے سامان کیتا ۔
دکھاں، درداں نپیڑیا عمر ساری،
دھکے دھوڑیاں نے پریشان کیتا ۔
دولت دنیاں دی دکھاں دی کھان ہندی،
اہنے ہر طرحاں سدا نقصان کیتا ۔
ایہدی تھڑ ماڑی، باہلی دکھ دیوے،
سکھی ایس نہ کوئی انسان کیتا ۔
202
گلّ کوئی لکا کے رکھدا نہیں،
عیباں کیتیاں تے شرمسار ہاں میں ۔
کردا چراں توں میں افسوس آیا،
لگاتار ہویا اوازار ہاں میں ۔
کرنے چاہیدے نہیں سی کم جہڑے،
کیتے اوہی کیونکہ اؤگنہار ہاں میں ۔
ویکھیں صرف توں اپنا فضل ربا،
ویکھیں مینوں نہ بدکردار ہاں میں ۔
203
دل دی حرص نے بڑے افسوس دی گلّ،
مینوں مان سنمان توں دور کیتا ۔
میں نہ ہوڑیا نفس نوں سرکشی توں،
الٹا اوس نوں ہور مغرور کیتا ۔
ویکھو دنیاں نوں مینڈڑی متّ ماری،
بڈھی عمر وچ آن منظور کیتا ۔
کیوں بھار ودھا لیا موڈھیاں تے،
کیوں اپنے آپ نوں چور کیتا ۔
204
میں حرص ہوا دے بیج بیجے،
پنپی حرص تے خوب جوان ہوئی ۔
پھلّ دامن بھرے کھجالتاں دے،
دکھی نال بدنامیاں جان ہوئی ۔
ایہہ اگّ جو بلی ہے کامنا دی،
بھامبڑ بنی نہ اجے بلوان ہوئی ۔
جے نہ ایس نوں توں خاموش کیتا،
کسے ویلے توں لئیں طوفان ہوئی ۔
205
میں وانگ جواناں گناہ کردا،
بھاویں پجّ گئی عمر اخیر ہوئی ۔
ساری عمر نہ نیکی دی کار کیتی،
میرے عیباں دی گلّ تشہیر ہوئی ۔
تیرے فضل توں آس نجات دی اے،
تیری مہر دی نظر اکسیر ہوئی ۔
سانئینیاں بخش لے، ندر نہال کردے،
بھاویں میتھوں ہے لکھ تقصیر ہوئی ۔
206
میرے اپر خدا دے فضل کارن،
لنگھے جھٹّ آرام دے نال میرا ۔
روٹی جواں دی نال سنتوکھ مینوں،
نالے دل وی بڑا دیال میرا ۔
رہا مینوں نہ دنیاں دا خوف کوئی،
نہ ہی دین دا فکر ملال میرا ۔
کسے میکدے دی نقر وچ بہکے،
سکھی ہو جاندا وال وال میرا ۔
207
کھڑے دنیاں دے باغ وچّ پھلّ جہڑے،
بھر بھر جھولیاں اوہناں نوں توڑیا سی ۔
ارتھ بخسس، گناہ دے کی ہندے،
ایس بھید نوں سمجھنا لوڑیا سی ۔
میری عقل تاں بڑی حیران رہِ گئی،
جدوں نظر نوں جلوے نال جوڑیا سی ۔
اوہ تاں شیشے دی نکلی پرتی چھایا،
پئی سمجھ تاں تتّ نچوڑیا سی ۔
208
ہویا تجربہ بڑا ہے زندگی دا،
دکھ درد زمانے دا ویکھیا میں ۔
اک تھاں نہ سگوں ہزار تھائیں،
رنگ تیرے فسانے دا ویکھیا میں ۔
جہڑا چاننا ویکھیا اوس پچھے،
کوئی ہتھ بگانے دا ویکھیا میں ۔
شمع بلدی تے سڑن پروانیاں دا،
منظر خوب یرانے دا ویکھیا میں ۔
209
میرے یار نے میرے تے مہر کیتی،
میں اوس دا شکر ہزار کیتا ۔
اوہدے فضل تے اپنے حالَ اپر،
بہت غور کیتا، وار وار کیتا ۔
جہڑے عشقَ دے رکھ نوں بیجیا سی،
اﷲ اوس نوں سی سمردار کیتا ۔
پھلّ ملیا جو پریم دے باغ وچوں،
اوہدی باسنا مینوں سمشار کیتا ۔
210
رنداں نال دا ایس جہان اندر،
کوئی خوش تے خوش کلام ناہیں ۔
سوہنا ساقی ہے بغل دے وچّ بیٹھا،
اونا ذرا وی مے دا جام ناہیں ۔
کاہنوں زاہدا کہیں حرام اس نوں،
سانوں جام بن ملے آرام ناہیں ۔
پینی اساں تاں جام تے جام بھرکے،
ساڈے لئی حلال، حرام ناہیں ۔
211
تیرے فضل تے کرم نوں ویکھ پایا،
جدوں اپنا پاپ وی پھولیا میں ۔
بن کے تکڑی رکھیا چھابیاں وچ،
بڑی نال سنجیدگی تولیا میں ۔
ہندا فضل تے کی گناہ ہندا،
ایس بھید نوں ڈھونڈ ڈھنڈولیا میں ۔
میرے پاپ ہی مینڈڑے پیش آئے،
بڑا نال نموشی دے تولیا میں ۔
212
خالق چھڈّ کے، بڑا افسوس مینوں،
میں خلقت پرستیاں کیتیاں سی ۔
بیٹھ گیا میں ڈھیریاں ڈھاہ کے تے،
چھوڑ بہت ہی پستیاں لیتیاں سی ۔
جدوں آیا خمار تاں سمبھلیا میں،
پر ن جاندا جہڑیاں بیتیاں سی ۔
سیگے دن جوانی دے کی کردا،
ایویں کچھ خرمستیاں کیتیاں سی ۔
213
جدوں ویکھدا اپنی ناتوانی،
دل میرا تاں بڑا حیران ہووے ۔
ستم توڑدے دنیاں دے لوک اینا،
رو رو کے ایہہ ہلکان ہووے ۔
کدے دنیاں دے مگر ایہہ لگّ تردا،
کدے دین دے مگر روان ہووے ۔
بھجّ-نسّ دولی وچّ ایوں پھسیا،
میرا دل ڈاڈھا پریشان ہووے ۔
214
جیہدے وچّ نہ حرص ہوا مارے،
ایہو جہے جہان دی چاہ میری ۔
جیہدے وچّ نہ جان نوں ہوئے خطرہ،
ایہو جہے مکان دی چاہ میری ۔
دنیاں اتے اوس دے لوکاں دے نال،
نہیں جان پچھان دی چاہ میری ۔
میری جان سلامت تے رہے سوکھی،
نت اس امان دی چاہ میری ۔
215
بہت اپنے مندیاں کاریاں تے،
رات دن میں رہندا پچھتاؤندا ہاں ۔
مینوں دکھ ہندا نالے شرم آؤندی،
جھاتی اپنے تے جدوں پاؤندا ہاں ۔
کتھے مارنگے مینوں ایمال میرے،
سوچاں نت میں ایہی دڑاؤندا ہاں ۔
لگدا پاپاں دے پھل توں ڈر مینوں،
اسے سوچ توں سدا گھبراؤندا ہاں ۔
216
میرے دل مصیبتاں بہت سہیاں،
دکھی بہت ہی وچّ سنسار ہویا ۔
صبح شام افسوس وچّ رہا ڈبا،
حدوں ودھ کے ایہہ بے زار ہویا ۔
چان-چکّ پر یار دا خیال جس دم،
میرے دل دے پار دسار ہویا ۔
جھٹّ اوہدے توں لہہ گیا بوجھ بھاری،
ہولا پھلّ ورگا سبکسار ہویا ۔
217
میرے دل دیا مہرما قسم تیری،
تیرے پیار دے نال سرشار ہاں میں ۔
تیرے فضل تے کرم دی اوٹ مینوں،
عیباں کیتیاں تے شرمسار ہاں میں ۔
کہڑے کہڑے گناہ نے میں کیتے،
گنتی ایہی کردا لگاتار ہاں میں ۔
ربا ! بخش لے داتیا میہر کردے،
گناہ گار ہاں میں اوگنہار ہاں میں ۔
218
غمیاں شادیاں، ساریاں وسّ تیرے،
کئی وار عظمہ کے ویکھیا ہے ۔
تیرے باجھوں نہ دکھ دا کوئی دارو،
ایہہ وی سدا پرتا کے ویکھیا ہے ۔
اک توں ہی گنج ہیں رحمتاں دا،
ہور دراں تے جا کے ویکھیا ہے ۔
داتا، ویکھیا ویکھیا ساریاں نوں،
لکھ وار عظمہ کے ویکھیا ہے ۔
219
بڑے رجّ شراب دے جام پیتے،
دل کھولھ کے باغاں دی سیر کر لئی ۔
من آئیاں مراداں وی مل گئیاں،
جھولی پھلاں دے نال بکھیر بھر لئی ۔
چنگی گلّ ہے موسم بہار دے وچّ،
کسے شوق نال باغ دی سیر کر لئی ۔
پتجھڑ وچّ پھلاں دا شوق لگا،
نیت کویں میں سمجھ بغیر کر لئی ۔
220
ٹکڑا جگر دا اک ہے کول میرے،
اجے دل دے وچّ ہے تان باقی ۔
باقی گیا اسباب ہے زندگی دا،
اک رہی اکلڑی جان باقی ۔
کل اک درویش نے کھری آکھی،
بڑی راج-سنتوکھ دے شان باقی ۔
ملیا تخت جاں تاج نہ اوہ جانے،
سیاح بکھتی دا بڑا سامان باقی ۔
221
ہر وقت ہی ایس جہان اندر،
اکھاں گلیاں کیتیاں رویا ہاں میں ۔
سدا کھارے سمندر کھجالتاں دے،
غرق وانگ شرمندیاں ہویا ہاں میں ۔
میری چاہ ایہہ سی کہ اک پل وی نہ،
تیتھوں رہاں غافل، غافل ہویا ہاں میں ۔
مینوں ڈوبیا ایسے شرمندگی نے،
تاں ہی نال نموشی دے مویا ہاں میں ۔
222
میں دوہاں جہاناں دی سندرتا تے،
نال دل دی اکھ دے جھات پائی ۔
جدوں تولیا رکھ کے تکڑی تے،
سمجھ نیکی تے بدی دی بات آئی ۔
جس نال سیانف تے سر بوجھل،
اوہ دل دے لئی آفات آئی ۔
جہڑا سر سیانف توں ہوئے حلقہ،
سمجھو دل دے لئی سوغات آئی ۔
223
دونہ دناں دی زندگی وچّ دنیاں،
تینوں ملی جے مینڈڑے یار ہووے ۔
ملدا فلک دی سوہنی صراحی وچوں،
جامے-جممے وی پور بہار ہووے ۔
ویکھیں کدے قبول نہ کریں اوہنوں،
تیرے لئی اوہ دل عذار ہووے ۔
اوہدا زہر مکائیگا جان تیری،
اوہدے وچّ کوئی ایسا خمار ہووے ۔
224
بھاویں ایس دے وچ نہ شکّ رائی،
میں پاپ سن لکھ ہزار کیتے ۔
پر نہ اوس دے فضل دا میچ بنا،
کرم اوس نے بے شمار کیتے ۔
ایسے مہر نے سائیاں توں سچ جانیں،
پاپی میرے ورگے شرمسار کیتے ۔
پوری اترے تول تے گلّ میری،
بیڑے تونہیؤں گناہیاں دے پار کیتے ۔
225
جاری رہنگے کد تکّ گناہ میرے،
بہڑیں ! پھاتھیا وچّ اندھکار ہاں میں ۔
میرے ویکھ گناہاں نوں کریں رحمت،
ایہی سوچ کے تے شرمسار ہاں میں ۔
کراں کی میں کوئی نہ واہ میری،
گن کوئی ناہیں اؤگنہار ہاں میں ۔
جیہدا دامن گناہاں دے نال کالا،
وڈا ساریاں توں گناہ گار ہاں میں ۔
226
گوشے بیٹھ کے اپنی کلپنا دے،
سی سارے سنسار نوں ویکھیا میں ۔
ایہہ بھٹکدی آتما شانت ہوئی،
اکھیں اپر اپار نوں ویکھیا میں ۔
ایہہ قیمتی سبق گرہن کیتا،
جدوں آئینے فنکار نوں ویکھیا میں ۔
سکھ دکھ نوں جانیئے سدا سمسر،
کھلھدے ایس اصرار نوں ویکھیا میں ۔
227
دل نوں کدے نہ دنیاں تے رنج لائیں،
تینوں دسیا میں، تینوں دسیا میں ۔
تھلاں، پربتاں نال نہ موہ پائیں،
تینوں دسیا میں، تینوں دسیا میں ۔
مرگ-چھلیگ بن دنیاں نہ شے کائی،
تینوں دسیا میں، تینوں دسیا میں ۔
جاں ایہہ بلبلا ساگر دی چھلّ آئی،
تینوں دسیا میں، تینوں دسیا میں ۔
228
تیرے وچّ جے حونصلہ، سمجھداری،
تینوں گلّ نکھار کے دسدا ہاں ۔
کدے لوکاں دا نہ احسان جھلیں،
تینوں تتّ نتار کے دسدا ہاں ۔
مورت کھچنی مکڑی دے جال اتے،
تینوں ذرا سوار کے دسدا ہاں ۔
بنا پھوکیاں ٹکراں ایہہ کچھ نہ،
تینوں سوچ وچار کے دسدا ہاں ۔
229
دل پھس گیا پیار دے غم اندر،
کاہدا، یار دے نال پیار پایا ۔
بناں سوچیاں اپنے موڈھیاں تے،
لکھاں مناں دا ایس نے بھار پایا ۔
کریں کاس نوں واعظ پرہیزگارا،
مینوں تیرا نہ کدے اعتبار آیا ۔
میرا دل تاں ہورتھے لگیا ہے،
حصے ایس دے ہور روزگار آیا ۔
230
نہیں واسطہ کسے دے نال میرا،
شعر وکھرا میرا خیال اپنا ۔
وچّ غزل دے کراں میں ریس اوہدی،
ہندا 'حافظ' دا پر کمال اپنا ۔
پیر عمر کھیام رباعیاں دا،
اوہدے ساہویں مریداں دا حالَ اپنا ۔
جیکر بخشے اوہ جام-شراب مینوں،
پھر نہ واسطہ اسدے نال اپنا ۔
231
پانی اپر نشان دے وانگ مٹیا،
جو کچھ وی بولیا، دسدا ہاں ۔
پھوکے مان گمان دے وانگ مٹیا،
جو کچھ وی بولیا، دسدا ہاں ۔
بڈھی عمر، زبان خاموش ہوئی،
جاندا کچھ نہ بولیا، دسدا ہاں ۔
جد سی عمر جوان پور جوش میری،
بہت لکھیا تے بولیا، دسدا ہاں ۔
232
بولاں جھوٹھ نہ اﷲ دی سہں مینوں،
میں کدے نہ زوہد ریائی کردا ۔
بھچھیا ربّ دے دراں توں منگدا ہاں،
کدھرے ہورتھے نہیں گدائی کردا ۔
میری سچ دے ملک تے بادشاہی،
میں نہ کدے دہائی، دہائی کردا ۔
ڈیرے میرے میخانے دے وچ رہندے،
اوہدی ذرا نہ سہن جدائی کردا ۔
233
جہڑا ارتھ دے عظم دا بادشاہ اے،
مینوں اوسدی میہر نے تار دتا ۔
بڑا اوس دا فضل تے کرم ہویا،
کیتا بہت احسان دیدار دتا ۔
ایس سفنے نے بخشیا مان مینوں،
نالے داتاں دا لکھ بھنڈار دتا ۔
میری نظر وچّ جوواں دے تلّ دنیاں،
کنا مرتبہ ہے بخشنہار دتا ۔
234
جیہدی دوستی کدے نہ تھڑکدی ہے،
رہندا سدا توں جو غمکھار میرا ۔
جو جاندا اپنا فضل کیول،
نہیں ویکھدا کدے کردار میرا ۔
تار دین ندامتاں شیت مینوں،
بیڑا ایس پجوں ہووے پار میرا ۔
میں کیتیاں پاپاں نوں جھوردا ہاں،
چتّ بہت رہندا شرمسار میرا ۔
235
اٹھ ! خوشی دے نال گزار گھڑیاں،
سبھناں لدّ جہان توں جاونا ای ۔
جدھر گئے 'زمشید' تے 'کے-خسرو'،
اودھر ولّ اڈاریاں لاونا ای ۔
گلاں جو میں آکھیاں بنھ پلے،
ایتھے سدا نہ پیر ٹکاونا ای ۔
دنیاں پل وچّ ہور توں ہور ہووے،
مول ایس دا جاونا، آونا ای ۔
236
دل اکیا ہوئے جے پیار ولوں،
کدھرے ہو نویکلے بہہ جائیے ۔
دکھاں، فقراں توں پھیر چھڈا دامن،
رستے چین، آرام دے پے جائیے ۔
پریشان ہو پھردا ہے واورولا،
اوہدے وانگ نہ گھمدے رہِ جائیے ۔
کرکے صبر سبوریاں بیٹھ رہیئے،
کھوہ-بھٹکناں وچ نہ لہہ جائیے ۔
237
آ جا ربّ دے واسطے کول میرے،
میرے دل دلگیر نوں شاد کردے ۔
میرے نال اقرار سی جو کیتے،
پورے کرکے توں پوری مراد کردے ۔
ہتھوں کدے انصاف نوں چھڈیئے نہ،
میری یاد نوں پھیر آباد کردے ۔
سائیاں توڑ کے ساریاں سنگلاں نوں،
مینوں پنچھیاں وانگ آزاد کردے ۔
238
ملدا کدھرے نہیں سکھ آرام ماسہ،
ساری دنیاں نوں وی کوئی ٹٹول ویکھے ۔
سکھ کدھرے نہ ملے پتال اندر،
بھاویں اوتھے وی کوئی پھول ویکھے ۔
جدوں حرص ہوا دے نال بوجھل،
سر ایتھے دے ماردے جھول ویکھے ۔
ملے اتھے وی نہیں ہوا چنگی،
کوئی بھتّ پتال دے کھولھ ویکھے ۔
239
رنگا رنگ دی اک تصویر دنیاں،
اک جائے تے رنگ ہزار آئے ۔
کدے اک سامان ایہہ نہیں رہندی،
پتجھڑ جائے تے مگر بہار آئے ۔
نہیں دل نوں کدے رنجور کریئے،
بھاویں لکھ چڑھاء اتار آئے ۔
چارہ اپنے درد دا آپ کریئے،
بھاویں دکھ کیوں نہ بار بار آئے ۔
240
چاہیں چتّ جے تیرا پرسنّ ہووے،
چھایا پئے نہ کدے غمغینیاں دی ۔
جائیں ہو نویکلا خلق کولوں،
کوئی ریس نہ گوشہ-نشینیاں دی ۔
اس وچ دوہاں جہاناں دا سکھ ملدا،
اس توں پئے عادت حق-بینیاں دی ۔
میرے سخن سن، سخن شناس وانگوں،
کاہدی لوڑ تینوں نقطہ چینیاں دی ۔
241
میرے دل وچ جدوں دا پیار تیرا،
گھر اپنا سمجھ کے بہہ گیا ۔
سر توں پیراں تک بسّ خیال تیرا،
میرے لوں، لوں وچ ہے لہہ گیا ۔
گلاں تیریاں کراں میں دل دے نال،
ہور ذکر ازکار نہیں رہِ گیا ۔
کسے طرحاں نہ اوہدا بیان ممکن،
پیار تینڈڑا دل نوں کہہ گیا ۔
242
در کھل گئے تیریاں رحمتاں دے،
میرے لئی ایہہ دن بہار دے ای ۔
رنگاں نال ہے رتیا دل میرا،
کھڑ گیا ایہہ وانگ گلزار دے ای ۔
تیرا اک وی فضل نہ جائے گنیا،
لیکھے ہون لکھیں بخشنہار دے ای ۔
تلّ تلّ بھاویں جیبھا شکر کردی،
پر ایہہ وسّ نہ شکر گزار دے ای ۔
243
ہستی، وہم تے بلبلا، زندگانی،
ذرا اکھیاں کھولھ کے ویکھ تاں صحیح ۔
دھوکھا نظر دا بپھریا ایہہ ساگر،
ذرا اکھیاں کھولھ کے ویکھ تاں صحیح ۔
نظر ربّ دا نور جمال آئے،
دیدا باطنی کھولھ کے ویکھ تاں صحیح ۔
دنیاں شیشہ تے اوس دی پرتی-چھایای،
ذرا اکھیاں کھولھ کے ویکھ تاں صحیح ۔
244
میری عمر بڑھاپے دی ہوئی ہانی،
میری حرص پر ہور جوان ہوئی ۔
آیا میرے گناہاں تے سگوں کھیڑا،
بھاویں ہور شے سبھ ویران ہوئی ۔
مینوں اوہناں دے بچیاں وانگ کیتا،
شاید ایہہ وی محبوبہ دی شان ہوئی ۔
کدے پاپ تے کدے پرہیزگاری،
کار ایہی اج میرا ایمان ہوئی ۔
245
جیکر چاہیں نگینے دے وانگ روشن،
ہووے وچّ سنسار دے نام تیرا ۔
کدھرے بیٹھ اکانت دے وچّ جا کے،
ہووے لوکاں توں دور مقام تیرا ۔
گرمی دین دی، دنیاں دی سرد میہری،
ایہناں دوہاں وچّ نام بدنام تیرا ۔
ایس جنگل وچّ اساں نے ویکھیا ہے،
وکھرا اس توں نہ ہوئے انجام تیرا ۔
246
اک پاسے تاں دنیاں دا غم مارے،
فکر دوجے تے دین دا ماردا ای ۔
میری نظر وچ دوویں نے بہت ماڑے،
بھورا کاج نہ کوئی سواردا ای ۔
بھاویں جان ہے لباں تے آئی ہوئی،
دل شہرت لئی ٹکراں ماردا ای ۔
ایس حالَ وی بھلیاں چوں ہر کوئی،
ہیرا کہہ کے مینوں پکاردا ای ۔
247
پھلّ سینکڑے کھڑے جیوں باغ اندر،
اؤں ٹہکیا، مہکیا دل میرا ۔
جدوں پیار محبوب دے گھر وانگر،
میرے دل اندر لایا آن ڈیرہ ۔
ایس دور وچ کدی تاں ظاہر ہوئیے،
کدے بیٹھیئے اسیں لکا چہرہ ۔
سن کے سخن تاں لوک پچھان جاندے،
نہیں تاں رہندے نے اساں توں بے-بہرہ ۔
248
اوہدا خیال بٹھا کے دل اندر،
ہور ساریاں گلاں نوں بھلّ جاؤ ۔
پجو اینیاں پھیر بلندیاں تے،
بس ہو اسمان دے تلّ جاؤ ۔
سخن ایہہ جے زاہداں فقراں دا،
متاں ایس نوں کدے وی بھلّ جاؤ ۔
مارو، دوہاں جہاناں نوں لتّ مارو،
سارے غم ہندیسڑے بھلّ جاؤ ۔
249
گل سدا مسیتاں تے مندراں دی،
ہر تھاں تے 'سرمدا' نہ کریئے ۔
اوہ تھاں ہے راہاں توں بھلیاں دی،
وادی سنسے دی کدے نہ پیر دھریئے ۔
سبق لئیے شیطان توں بندگی دا،
ہور کسے دی حاضری نہ بھریئے ۔
اکو اشٹ نوں ٹیکیئے سدا متھا،
سجدے غیراں دے دراں تے نہ کریئے ۔
250
منزل چاہیدی تیری ہے میخانا،
مہکاں ونڈدے موسم بہار دے وچّ ۔
متھے جا کے بروہاں تے بھندا پھر،
وانگر پاگلاں توں عشقَ یار دے وچّ ۔
چکیں پھریں پشمینے دا جو چوغا،
کی رکھیا اے ایس بھار دے وچّ ۔
ایہنوں لاہکے سٹّ دے موڈھیاں توں،
ہولے بھار پھر تر بازار دے وچّ ۔
251
بوہے ڈھوہ ن میرے تے رحمتاں دے،
کاہنوں مہر توں پیا وچھوڑدا ایں ۔
جیہدے اپر توں بخششاں رہا کردا،
ہن کیوں اوس نوں دراں توں موڑدا ایں ۔
ہور بھار تاں میتھوں نہیں چکّ ہونا،
ہور بھار پا کے گردن توڑدا ایں ۔
بڈھی عمرے 'گناہاں' توں میری طوبیٰ،
دسیں ہور توں میتھوں کی لوڑدا ایں ؟
252
جیکر کسے نوں ایہہ خیال آیا،
کر لاں نوکری راج دربار دے وچ ۔
اوہنوں چاہیدا اس طرحاں سمجھ لینا،
سدا رہے نہ کوئی سنسار دے وچ ۔
متھے جھرڑیاں شاہاں دے ویکھیاں میں،
جؤندے ہون جیوں کسے آزار دے وچ ۔
اک جھرڑی دے ملّ دی نہیں دنیاں،
ملّ پائیے جے حق بازار دے وچ ۔
253
چتّ چاہندا ہے جیکر ایہہ تیرا،
کوئی دنیاں وچّ نام نشان ہووے ۔
کسے جگہ نگینے دے وانگ جڑ جا،
تانہیؤں مان پھر وچّ جہان ہووے ۔
اک تھاں تے پیر دے نقش وانگر،
تیرا بیٹھنا اک سامان ہووے ۔
جدوں اڈدی ریت ہے رستیاں دی،
اوہدے نال ہی کنکر روان ہووے ۔
254
لکھ ٹکراں ماریاں جگّ اندر،
مینوں کدھرے نہ کوئی دلدار ملیا ۔
کدھرے کوئی ہمدرد نہ ویکھیا میں،
نہ ہی دنیاں وچّ کوئی غمکھار ملیا ۔
مہکاں مہر، نہ ونڈدا پھلّ ملیا،
سگوں اس دی تھاں تے خار ملیا ۔
اک وار بہار نوں ویکھیا میں،
موقع پھیر نہ دوسی وار ملیا ۔
255
مولٰی مہر کر ٹٹیا دل میرا،
نال خوشیاں دے ایہنوں بھرپور کردے ۔
رکڑ روح تے بنجر سریر میرا،
کھڑے پھلاں دے نال مسرور کردے ۔
لاڑی خوشیاں دی میریاں وچّ باہواں،
آئے، سدھراں ایہہ منظور کردے ۔
کردے مربانی، سائیاں مہربانی،
درد، رنج، مصیبتاں دور کردے ۔
256
سرو ورگیا لمیاں سہل پھلاّ،
چاندی بدن تیرا ڈلھکاں ماردا ای ۔
آ جا رجّ کے باغ دی سیر کر لے،
مہکاں ونڈدا موسم بہار دا ای ۔
ڈوڈی وانگ جو گھرے ہی بند رہندا،
اوہ ککھّ نہ کم تے کار دا ای ۔
آ جا سنبل، چمیلی مرجھاؤن لگے،
ویکھ جھڑ گیا پھلّ کچنار دا ای ۔
257
میرے دل دے وچ جد گھر وانگر،
آن نٹھّ کے بہہ گیا پیار تیرا ۔
رنگ رنگ دے سینکڑے پھلّ مہکے،
دل کھڑ گیا وانگ گلزار میرا ۔
خیال وکھرے، وکھرا راہ میرا،
بڑا وکھرا فکر-اظہار میرا ۔
جیکر سکھنا ہوئے اوہ مائنیاں توں،
سوہنا بول وی ہوئے لاچار میرا ۔
258
کاہدے واسطے وڈیاں منسباں دی،
منا میریا تڑپھنا، چاہ کرنا ۔
ایہہ تاں اپنی قیمتی عمر ہندا،
ہتھیں اپنی آپ تباہ کرنا ۔
ٹھپے-موہر دے وانگراں ناں دے لئی،
الٹا آپ نوں خواہ مکھاہ کرنا ۔
نالے پیڑ نپیڑدی جان رہندی،
نالے ہندا ہے روح-سیاح کرنا ۔
259
کاہدے واسطے لمیاں لائیں آساں،
آساں لمیاں نوں بھلا کی کرنا ؟
ایہہ سدھراں جان وی کونہدیاں نے،
ایہناں سدھراں نوں بھلا کی کرنا ؟
دھاگے عمر دے نوں وٹّ پئی جاندی،
ایہناں وٹاں نوں کھولھنا، کی کرنا ؟
پایاں تھوڑھی تے تان نہیں وچّ تیرے،
داعیئے بنھ کے بھلا توں کی کرنا ؟
260
آ مترا ! ایس زمانے دے وچّ،
جنی ہندی اے نیکی دی کار کر لے ۔
چار ساہاں دی زندگی ملی تینوں،
تنگ کر نہ کسے نوں، پیار کر لے ۔
ایہدے نال دی ہور نہ کوئی نیکی،
خوش کوئی درویش-دلدار کر لے ۔
دکھاں، درداں دا ماریا کوئی ہووے،
ہولا اوس دے غماں دا بھار کر لے ۔
261
دھرکے دھیان محبوب دا دنے راتیں،
منا اپنے آپ نوں شاد کر لے ۔
ایوں فکر، ہندیسڑے دور کر لے،
رنج غم توں جان آزاد کر لے ۔
سدا یار جو رہے نے نال تیرے،
اوہناں یاراں دی کوئی امداد کر لے ۔
سرے ہور نہ تاں خوشی غمی ویلے،
میرے مترا ! اوہناں نوں یاد کر لے ۔
262
تیری مہر دا اک دریا وگدا،
جیہدا نہیں کنڈھا، آر پار کوئی نہ ۔
دل تکدا اوہنوں حیران ہویا،
جیبھا سکدی شکر گزار کوئی نہ ۔
ایہہ ٹھیک ہے بہت گناہ میرے،
تیرے فضل دا وی پاراوار کوئی نہ ۔
تکدا میں گناہاں دے ساغراں وچ،
میرے نال دا وی گناہ گار کوئی نہ ۔
263
کدے پیر میخانے دا بن بہندا،
کدے پارسا خوش کردار ہندا ۔
حالَ ایس جہان دا ویکھیا میں،
رہندا بدلدا نہیں اکسار ہندا ۔
کدھرے ننگیاں ٹاہنیاں پتیاں بن،
کدھرے لہلہاؤندا سبزازار ہندا ۔
نہ ہی ویلے سر کدی خزاں آوے،
بناں وقت ہی موسم بہار ہندا ۔
264
تیرے فضل تے کرم بغیر سائیاں،
ہووے کس طرحاں مشکل آسان میری ۔
رنج، غم توں ملے اسودگی نہ،
سوکھی کدے نہ ہوئگی جان میری ۔
ہری بھری کر سائیاں مراد میری،
گہِ لئی ہے شرن امان تیری ۔
مینوں ملن اؤں گنج نعمتاں دے،
کرپا ہوئےگی ربّ مہان تیری ۔
265
تیری رہیگی سدا ہی کلا چڑھدی،
توں سائیں دے نال پیار کر لے ۔
ایہدے نال دا ہور نہ سکھ کوئی،
ایہہ حق دی گلّ اعتبار کر لے ۔
جیکر دین جاں دنیاں دی طلب تینوں،
بھاویں اس لئی یتن ہزار کر لے ۔
بنا ربّ دے پیار نہ ہوئے حاصل،
اس لئی ربّ دے نال پیار کر لے ۔
266
جیکر چاہیں توں ملے نہ رنج تینوں،
لاؤنا پئے نہ راحتَ لئی تان تینوں ۔
تینوں پئیگا لوکاں توں دور رہنا،
لامبھے رکھنا پؤُ جہان تینوں ۔
لوک دنیاں دے اصل وچ سپّ، چوہے،
ایہہ چاہیدا ہونا گیان تینوں ۔
بچیں ایہناں دے نیڑ توں بچیں ہردم،
جیکر لوڑیندی اپنی جان تینوں ۔
267
بچ کے رہنا ایں ایرکھا والیاں توں،
ایہناں یاراں توں مکھ توں موڑنا ایں ۔
اکھاں کھولھ کے ویکھ ایہہ ہین پتھر،
دل دے شیشے نوں ایہناں نے توڑنا ایں ۔
ایس لانے دی صحبت توں دور رہنا،
جی ایہناں ولّ جائے تاں ہوڑنا ایں ۔
ڈر کے ایہناں توں رہن وچّ بھلا تیرا،
چھاپا ایہہ نہ کدے چمبوڑنا ایں ۔
268
کدوں تیک توں بھلا اسمان ہیٹھاں،
پھردا کچھدا رہیں زمین میاں ۔
سونے چاندی دی بھال وچّ ہو پاگل،
بھجا چار سو پھریں غم گین میاں ۔
جا کے بیٹھ تنہائی وچ اک پاسے،
وانگ فقراں گوشہ نشین میاں ۔
ایہہ دنیاں تاں پانی تے لیک ورگی،
جاں پھر ایہہ ہے دھوکھا حسین میاں ۔
269
دنیاں نال پیار دا توڑ رشتہ،
ذرا تیاگ، اکانت دا یار ہو جا ۔
بھارے بھار نوں لاہ دے موڈھیاں توں،
سبکسار ہو جا ہولے بھار ہو جا ۔
اکھ میٹی اگھاڑ کے ہو مومن،
جھاتی اندر نوں مارن لئی تیار ہو جا ۔
اٹھ ! اپنے آپ توں بے خبرا،
چھڈّ غافلی نوں خبردار ہو جا ۔
270
رہندا الجھیا دنیاں دے غماں اندر،
نہیں اوہناں نوں دل وساردا ای ۔
ایس بارے نہیں کدے سچیت ہندا،
وچّ گافلی وقت گزاردا ای ۔
جدوں بی ندامت دا کیریا نہیں،
ایویں کاسنوں ٹکراں ماردا ای ۔
جھوٹھ موٹھ پچھتاوے دا کی کرنا،
ایہہ نہ پینتڑا ککھّ سواردا ای ۔
271
مڑھکے نال گناہاں دے بھجیا اے،
لوں لوں میرا، وال وال میرا ۔
توں پنج ہیں ساریاں نیکیاں دا،
رشتہ ساریاں بدیاں دے نال میرا ۔
کنا چر گناہ میں کریں جاؤں،
رہو کدوں تکّ فضل کمال تیرا ۔
ویکھ اپنے پاپاں تے میہر تیری،
ہندا وانگ شرمندیاں حالَ میرا ۔
272
چھڈّ خدی، تکبری، غافلی نوں،
لامبھے فتنیاں توں مینڈے یار ہو جا ۔
ہر ویلے دا ماڑا ہے خار بننا،
اٹھ مہکدی، کھڑی گلزار ہو جا ۔
بھیڑے اپنے نفس نوں سمجھ ویری،
چھڈّ نیستی اتے ہشیار ہو جا ۔
سمجھ اپنے آپ نوں توں ویری،
تینوں آکھیا میں، خبردار ہو جا ۔
273
سمجھاں نال نہ اوسدی سمجھ آؤندی،
سمجھ نال نہ مشکل آسان ہووے ۔
اوہ اکھیاں نال وی نہیں دسدا،
مار ٹکراں دل ہلکان ہووے ۔
پاؤنا، لبھنا، ویکھنا بہت اوکھا،
کسے ورلے نوں اوہدا گیان ہووے ۔
اس لئی پاگلاں وانگراں دل ہویا،
اکھ اپنے تھاں حیران ہووے ۔
274
مال، دولتاں، ویکھ خزانیاں نوں،
نہیں چاہیدا کدے مغرور ہونا ۔
ایہہ شے نہ گھٹّ شراب نالوں،
پی کے بھلّ نہ کدے مخمور ہونا ۔
ایہہ دولتاں آؤنیاں جانیاں نے،
بنیاں ایہناں دا نیڑے تے دور ہونا ۔
دولت آئے تاں کدے نہ خوشی ہوئیے،
جائے چلی تاں نہیں رنجور ہونا ۔
275
خستہ دلی تے رنج دا کی کارن،
تینوں پچھدا ہاں، سائیاں دسّ تاں صحیح ۔
کدوں تکّ سہارانگا دکھڑے میں،
تینوں پچھدا ہاں، سائیاں دسّ تاں صحیح ۔
ایہہ ٹھیک ہے بدیاں ہاں میں کردا،
توں کرم نہ کرینگا ؟ دسّ تاں صحیح ۔
کہڑا بخشیگا تینڈڑے باجھ سائیاں،
کہڑے در جاواں، ذرا دسّ تاں صحیح ۔
276
شیشے ورگے اسمان توں کی کہیئے،
بہت پتھراں دا پیا مینہہ ورھدا ۔
اتوں بڑا ایہہ امن پسند جاپے،
پر ایہہ اندروں ویر دی نیہہ دھردا ۔
اس توں بچن دا ہور نہ کوئی چارہ،
اکو ساگر شراب دا ڈھال-پردہ ۔
اس وچّ وی ننگاں دی گھاٹ کوئی نہ،
کہڑی گلّ پر مردا ہے نہیں کردا ۔
277
چھڈّ اپنے وہم خیال پھوکے،
فقراں جھوٹھیاں توں کدے ڈولیئے نہ ۔
کوئی نیک ہووے، کوئی بد ہووے،
مندا کسے نوں کدے وی بولیئے نہ ۔
ساقی جام نوں یار بنا لئیے،
ہور کسے کول دکھڑے پھولیئے نہ ۔
یار ہون تاں دو جاں تنّ کافی،
چوتھے یار نوں بھلکے ٹولیئے نہ ۔
278
توں اپنے آپ دا بن ویری،
جیکر آپے دے نال پیار تیرا ۔
بچ ساریاں مندیاں خواہشاں توں،
ہوئے جگّ توں چتّ فرار تیرا ۔
تیرے اتھرے نفس نوں کی آکھاں ؟
اصلوں ایہی ہے دل-آزار تیرا ۔
ایس کنڈے نوں پٹّ کے سٹّ لامبھے،
دل ہوئے پھر وانگ گلزار تیرا ۔
279
ہر گھڑی شرمندگی دین مینوں،
باہر گنتیوں ربا ! گناہ میرے ۔
میرا دل نموشی نے کٹھیا ہے،
سدا لٹکدی بلھاں تے آہ میرے ۔
وگیں وائے مراد تے وصل دیئے،
ہن نہ آس دے کنگرے ڈھاہ میرے ۔
بیڑی پار کر آن منجھدھار وچوں،
لگے پاپ ای کرن تباہ میرے ۔
280
ملدا رنج تے پیڑا بن ہور کچھ نہ،
موہ سراسر کوڑ سنسار دا ای ۔
ایس موہ نوں چھڈّ کے خوشی ہو جا،
نہیں تاں ایہہ ڈبو کے ماردا ای ۔
دل اپنا ربّ نوں سونپ کے ویکھ،
رہندا ڈر نہ کسے پرکار دا ای ۔
وہم بھرم، ہندیسڑے دور ہندے،
سر تے مہر دا ہتھ کرتار دا ای ۔
281
اجے تکّ نہ بدیاں تے نیکیاں توں،
ہویا اپنا آپ آگاہ میرا ۔
تیرے فضل تے کرم دے آسرے تے،
کھاتہ عملاں دا ہویا سیاح میرا ۔
سبھے تان، نتان نے وسّ تیرے،
تیری قدرت دے ہتھ ہے راہ میرا ۔
'اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی'،
ایس قول دا اﷲ گواہ میرا ۔
282
بنا تیریاں رحمتاں بخششاں دے،
ربا کوئی نہ پشت-پناہ میرا ۔
بہت میں لاچار، مجبور، آجز،
ہویا پجّ کے حالَ تباہ میرا ۔
میتھوں ہو نہ سکدی پارسائی،
نہیں ذکر دے قابل گناہ میرا ۔
"اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،"
ایس قول دا اﷲ گواہ میرا ۔
283
اکو نال جھراٹ اڑمب لے گئی،
دل، شوخ دی شوخ نگاہ میرا ۔
کالی اکھ اوہ رات دے وانگ کر گئی،
چٹا لشکدا دن سیاح میرا ۔
ملیا آن بڑھاپا شباب دے نال،
سفل ہو گیا آخری راہ میرا ۔
"اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،"
ایس قول دا اﷲ گواہ میرا ۔
284
میری زندگی فلک تباہ کیتی،
میرے پلے 'چ پائیاں خواریاں نے ۔
ہر شاہ، فقیر توں مدد منگی،
شاید اسے لئی ایہہ لاچاریاں نے ۔
میں ویکھیا پرکھیا ساریاں نوں،
ہر در تے ٹکراں ماریاں نے ۔
"اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،"
ہتھ اﷲ دے سبھ سرداریاں نے ۔
285
نہیں اوس توں اساں پناہ منگی،
دھری ٹیک نہ کوئی تقدیر اتے ۔
گئے ہو تباہ برباد سائیاں،
کیتا مان جد اساں تدبیر اتے ۔
طاقت اپنی تے پھوکا آکڑیں نہ،
ایہہ کم نہ آئے اخیر اتے ۔
اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،
روشن سچ ایہہ روشن ضمیر اتے ۔
286
مینوں اپنے عیباں نے ماریا ہے،
کیتا ہور نہ کسے تباہ مینوں ۔
باجھوں فضل خدا دے ہور کوئی ،
نہیں دیویگا کدے پناہ مینوں ۔
میں ماڑا تے تکڑا شیطان باہلا،
کوئی شکّ نہ لئیگا ڈھاہ مینوں ۔
اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،
اوہی دیویگا سکھ دا ساہ مینوں ۔
287
بھاویں کراں میں نیکی پرہیزگاری،
بھاویں رجّ کے میں گناہ گار ہوواں ۔
بخش دئینگا پورن یقین مینوں،
تیرا جیکراں تابیادار ہوواں ۔
بدیاں نیکیاں مالکا ہتھ تیرے،
تیری مہر دا علم بردار ہوواں ۔
اﷲ باجھ نہ سرب سمرتھّ کوئی،
اوہدے کرم دا ہی طلب غار ہوواں ۔
288
تینوں مکر دے وچ کی مزہ آؤندا،
مینوں دسّ تاں صحیح پرہیزگارا ۔
پھریں سو پشمینے دے پائی چوغے،
کاہدے واسطے کریں پاکھنڈ بھارا ۔
دھاگہ تسبیح دا پایا باریک والوں،
سنیا لگدا ہے تینوں ایہہ بڑا پیارا ۔
رسا پھانسی دا اپنی دھون دے لئی،
ہتھیں آپ توں وٹیا ہے یارا ۔
289
کہڑے فائدے واسطے دسّ تاں صحیح،
پیا حرص دے بیج کھلاردا ایں ؟
ایس گلّ فضول توں کی حاصل،
جیہدے واسطے ٹکراں ماردا ایں ؟
لاہیوندا نہ دنیاں دا کدے سودا،
ایہہ سچ کیوں مننو وساردا ایں ؟
ایہہ دنیا دی بازی نقصان والی،
توں جتدا نہیں ایں، ہاردا ایں ؟
290
پھس کے حرص ہوا دے جال اندر،
بہت پجّ کے توں خوار ہوویں ۔
بیٹھا اپنی خدی دے پنجرے وچ،
وانگر قیدیاں دے اشکبار ہوویں ۔
رہُ سرو دے وانگ آزاد سدھا،
جدوں ہستی دے گلشن وچکار ہوویں ۔
سنبل جاں چمیلی دا پھلّ ہوویں،
بھاویں گھاہ دی تڑ جاں خار ہوویں ۔
291
تیری دھم جہان تے پے جائے،
سکہ تیرا اسماناں تے چل جائے ۔
پھر وی خاک دے وانگراں رہیں آجز،
اوڑک آدمی خاک وچ رل جائے ۔
فکر کدے جہان دا کریدا نہیں،
ایہہ اپنے آپ ہی ٹل جائے ۔
ذرا سانبھ کے اپنا رکھ دامن،
چکڑ ایس نوں حرص نہ مل جائے ۔
292
میرے متھے تے لکھے گناہ میرے،
پڑھنا توں تاں ایہناں نوں جاندا ایں ۔
پھر وی چپ چپیتڑا نال پردے،
پردہ مہر دا میرے تے تاندا ایں ۔
تیری نظر توں کوئی نہ گلّ گجھی،
جانی جان توں دلاں دیاں جاندا ایں ۔
میں پاپی ہاں جاں کہ پارسا ہاں،
مینوں توں تاں خوب پچھاندا ایں ۔
293
جہڑا بخشدا ہستی دے سکھ سارے،
اوس جام دی جیکر ہے بھال تینوں ۔
پھریں جھومدا مستیاں وچ جا توں،
خوشیاں کر چھڈیا مالامال تینوں ۔
چھڈّ دین تے یار دا پکڑ پلہ،
دساں رمز میں بڑی کمال تینوں ۔
ایہنوں چھڈیں نہ آخری دماں تیکر،
ایہی کروگا سدا نہال تینوں ۔
294
بھجا پھرینگا سارے جہان پچھے،
کدوں تکّ توں خوشیاں دی بھال کردا ۔
کدوں تکّ پہاڑاں تے جنگلاں وچّ،
پھر پھر مندا اجاڑاں وچّ حالَ کردا ۔
دامن صبر سنتوکھ دا بہت چوڑا،
کوئی ریس نہ اوس دے نال کردا ۔
تا زندگی کھسکن نہ دئیں ہتھوں،
ایہہ پلہ جو سدا نہال کردا ۔
295
سائیاں اک اکلڑا میں ہی نہیں،
جیہدا دل ہے تابیادار تیرا ۔
حاضر ناظر ہیں توں تاں ہر ویلے،
ہر تھاں تے ہویا پسار تیرا ۔
میری سوچ دی پکڑ وچ نہ آئے،
سائیاں خیال وی اپر اپار تیرا ۔
جہڑی چیز دی سمجھ نہ پئے مینوں،
نراکار جو ہے اکار تیرا ۔
296
میرے پیاریا مترا دسّ تاں صحیح،
کیوں ایتراں ہویا نادان توں ہیں ۔
کتنا چر جہان وچ واس تیرا،
ایس گلّ توں کیوں انجان توں ہیں ۔
کوڑی زندگی ایس دی شان کوڑی،
ایس کوڑ اپر آکڑخان توں ہیں ۔
بہتا چر نہ ایس تھاں بیٹھ رہنا،
دونہ دناں دا یار مہمان توں ہیں ۔
297
میرے دل دے دیدیاں وچ ہردم،
ہندا گزرنا میرے دلدار تیرا ۔
کوئی شے نہ اثر توں ہوئے خالی،
ہر گھڑی تے ہر پل دیدار تیرا ۔
خستہ حالَ جو جلوا جمال ویکھے،
ہو جاندا ہے جاں-نثار تیرا ۔
اوہنوں اپنی کوئی نہ خبر رہندی،
داس ہوئے اوہ پاگلاں ہار تیرا ۔
298
تینوں کی اوئے خانا خراب ہویا،
کاہنوں اپنا ربّ پچھاندا نہیں ۔
اوئے نظر دے دھوکھیا حد ہو گئی،
توں وی اﷲ دی ذات سیاندا نہیں ۔
ایہہ زندگی پانی تے لیک وانگوں،
خبر آؤن دی نہیں، پتہ جان دا نہیں ۔
اوئے جوش دے بھرے ہوئے بلبلے توں،
وانگر ہورناں ربّ نوں جاندا نہیں ۔
299
میں پاپاں اپرادھاں دے نال بھریا،
پھر وی میرے تے فضل احسان تیرا ۔
دسترخوان جو بھریا نعمتاں دا،
اس تے رہا میں سدا مہمان تیرا ۔
بھاویں میریاں پاپاں دا انت کوئی نہ،
اس توں ودھ پر فضل مہان تیرا ۔
ایس کرکے ہی اپنیاں کرنیاں تے،
دل بہت رہندا پشیمان میرا ۔
300
منّ لیا میں ایس وچّ شکّ کوئی نہ،
وانگ نرگس دے توں زردار یارا ۔
ذرا ہوش کر اکھیاں کھولھکے تے،
جھاتی اپنے اندریں مار یارا ۔
مال، دھن تے منصب دی پئی رہندی،
تینوں ہور نہ سجھدی کار یارا ۔
رکھیں یاد کہ پتجھڑ ضرور آؤنی،
سدا رہنی نہ ایتھے بہار یارا ۔
301
غافل ایہناں توں کدے نہ ہو بہنا،
بڑے بھیڑے ایہہ لوک سنسار دے ای ۔
خوش ہوئیں نہ بیٹھ اس جنڈلی وچ،
ایہہ لوک وساہ کے ماردے ای ۔
صحبت ایہناں دی چھڈّ کے ہو تتر،
ایہہ بدیاں دا جھلّ کھلاردے ای ۔
ویکھ لئیں فریب دے پنجرے وچ،
تینوں کویں صیاد لنگاردے ای ۔
302
بڈھی عمر نتانی وچ سوبھدا نہیں،
وچ گلشن دے موج بہار کرنا ۔
پھلّ-اتھرو کیر کے اکھیاں 'چوں،
دامن چاہیدا نہ داغدار کرنا ۔
ایس باغ اندر پھلّ ڈوڈی دے وانگ،
تینوں پے رہا انتظار کرنا ۔
کھڑنا اوسے ہی پری رخسار نوں ویکھ،
جیہدی مہک نے چمن سرشار کرنا ۔
303
منا کدوں تک نسیا پھرینگا توں،
جنگل بیلیاں اتے کوہسار دے وچ ۔
سر تے حرص ہوا دی پنڈ چکی،
کدوں تکّ توں رہیں آزار دے وچ ۔
ایہہ زندگی تیریاں خواہشاں دے،
ہونی کدے وی نہ اختیار دے وچ ۔
اجے ویلا ای سمبھل جا شرم کر لے،
تاں جو سرخرو ہوویں دربار دے وچ ۔
304
مینوں مترا بڑا افسوس اس تے،
توں اپنا حالَ وی جاندا نہیں ۔
توں اپنا آپ بدکھاہ ہوئیوں،
بھلا اپنا توں پچھاندا نہیں ۔
ہندا برا خمار وی غافلی دا،
ہویا کدے وی ہوش دے ہاندا نہیں ۔
تڑکسار جو نور دا جام ملدا،
توں تاں اوہدا سواد وی ماندا نہیں ۔
305
مال دولتاں دی خواہش شے ماڑی،
پیدا ایس توں زحمتاں ہندیاں ای ۔
دامن یار دا گھٹّ کے پکڑ لئیے،
بڑیاں اوہدیاں رحمتاں ہندیاں ای ۔
کرنی غافلی اک عذابِ ہندا،
اس توں بہت ندامتاں ہندیاں ای ۔
ایہناں رمزاں دی سمجھ جے آ جائے،
بہت بہت فراغتاں ہندیاں ای ۔
306
بڑا ہویا لاچار میں یا ربا !
آؤندا کوئی وی کم نہ کار مینوں ۔
غفلت اتے گناہاں دی لالسا نے،
کر چھڈیا سائیاں بدکار مینوں ۔
جدوں کم دے لئی نکھدھّ ہویا،
پھیر کم دی پئی سی سار مینوں ۔
کسے کم جو کسے دے آ سکدی،
سجھی اوہ نہ کوئی وی کار مینوں ۔
307
شہراں نگراں گراواں وچ گھمیاں توں،
تیری دوستی رہی صحرا دے نال ۔
پلے بنھ کے سدھراں خواہشاں نوں،
ہر تھاں گاہیا توں حرص ہوا دے نال ۔
تریا عمر دا قافلہ پہنچ گیا،
نیڑے منزل دے وقت ڈھکا دے نال ۔
سفر مکیا ای ہن توں سوچ بہکے،
کتھے گھمیوں کہڑی ہوا دے نال ۔
308
دلا میریا اگلے جہان کولوں،
کیوں ایویں فضول ہی ڈری جائیں ؟
اک گھڑی لئی ذرا توں سوچ تاں صحیح،
کہڑی شے نوں ویکھ کے مری جائیں ؟
راہے موت دے بڑا آرام ملدا،
ہائے ہائے کیوں شوہدیا کری جائیں ؟
گھر موت دا اسے جہان اندر،
اوہنوں اوپری سمجھ کیوں ڈری جائیں ؟
309
لوک ایس جہان دے بہت ماڑے،
چنگی گلّ ہے ایہناں توں ڈر یارا ۔
ایہنیں جنگلیں چترے گھمدے نے،
بیلے ایہہ بگھیاڑاں دے گھر یارا ۔
شیشہ دل تیرا پتھر دل لوکیں،
چور اوس نوں دین نہ کر یارا ۔
رکھیں رکھ سنبھال کے ایہہ شیشہ،
کدھرے ایہنوں نویکلا دھر یارا ۔
310
نہیں کیتے گناہاں دا ڈر تینوں،
رخ جاپدا بڑا بے باک تیرا ۔
وچ حرص ہوا دے رکڑاں دے،
نال کھیسے دے گلما وی چاک تیرا ۔
چونہ ساہاں دی تینڈڑی زندگانی،
حشر ہوونا ایں عبرت ناک تیرا ۔
چیتے رکھ کہ خاک توں اپجیا ایں،
جسم ہووےگا انت نوں خاک تیرا ۔
311
جے دل ہے اک دریا تیرا،
اوہدے وچ توں تاریاں لاؤنیاں ایں ۔
ڈونگھے دنیاں دے ستّ سمندراں وچ،
وانگر ٹوبھیاں باگھیاں پاؤنیاں ایں ۔
کہڑی چیز نہ ہستی دے ساغراں وچ،
تیرے ہتھ اوہ ساریاں آؤنیاں ایں ۔
لنگر ہو، جاں روپ طوفان دا دھار،
جو کچھ وی تیریاں بھاؤنیاں ایں ۔
312
دلا میریا، ربّ دی سہں تینوں،
توں ربّ نوں منوں وساریا اے ۔
صبح شام توں سونے دی بھال کردیں،
نہپھل قیمتی وقت گزاریا اے ۔
مرگ-ترشنا تے بلبلے وانگ ہو کے،
دل پھیر وی میرا ہنکاریا اے ۔
گزر جائے ہوا دا جویں جھونکا،
پھوکا اہنے پسار پساریا اے ۔
313
پیویں شامیں شراب توں غافلی دی،
تینوں اوہدیاں چڑھدیاں مستیاں نے ۔
تیری عقل نوں جندرے وجع جاندے،
ہر پہلو توں آؤندیاں پستیاں نے ۔
پیالہ عرش دا ایرکھا نال بھریا،
پائیاں ہور وی وچّ خرمستیاں نے ۔
ویکھ، سمجھ لے اوہدی تاثیر ماڑی،
غرق ہندیاں پیتیاں ہستیاں نے ۔
314
چاہیں تلخیاں پیش نہ آؤن تینوں،
سرل تیرا ہر کم تے کار ہووے ۔
ہر پکھ توں زندگی سکھی ہووے،
دل تے نہ نموشی دا بھار ہووے ۔
جینا سکھ سنتوکھ دے نال مترا،
تیرا آسرا صبر قرار ہووے ۔
بجھا آدمی حرص دے نال جہڑا،
نت نت اوہ کھجل کھوار ہووے ۔
315
لکھ منہ چھپا کے رہُ بیٹھا،
نظراں والیاں نوں نظریں آؤنا ایں ۔
گجھا بھید وی تیتھوں ایہہ نہیں گجھا،
ایس گلّ نوں کیوں چھپاؤنا ایں ۔
جویں شمع، فانوس وچ ہوئے جگدی،
بیٹھا اندروں جھاتیاں پاؤنا ایں ۔
سائیاں ! سیاں لباساں دے پردیاں 'چوں،
ننگا اپنا آپ وکھاؤنا ایں ۔
316
غماں کٹھڑے میرے جہان اندر،
تیرے باجھوں نہ سائیاں غمخار میرا ۔
جہڑا مینڈڑے حالَ دا ہے محرم،
اک توں ہی اکلڑا یار میرا ۔
میں دیکھیا پرکھیا ساریاں نوں،
ملیا کوئی نہ غمگسار میرا ۔
توں ہی اوٹ ہیں اک نیوٹیاں دی،
یار اک تونہیؤں وفادار میرا ۔
317
سونے چاندی دی بھال وچ دنے راتیں،
پھردا کیوں توں ٹکراں ماردا ایں ۔
اس توں بنا نموشی دے کی حاصل،
کاہنوں غافلا پیر پساردا ایں ۔
چار ساہاں دی تینڈڑی زندگانی،
توں تاں ایتھے مہمان دن چار دا ایں ۔
وانگ بلبلے توں فنا ہونا،
پھیر شیخیاں کی بگھاردا ایں ۔
318
توں ہستی دے لہردے ساغراں وچّ،
ککھّ قان تے خار توں ودھ کچھ نہ ۔
تردے بلبلے وانگراں فٹّ جائے،
ساہ چار لاچار توں ودھ کچھ نہ ۔
جال غافلی دا تار تار کر دے،
ایہہ اک اوزار توں ودھ کچھ نہ ۔
ہویا حرص ہوا وچ کیوں پھسیا،
ایہہ جھوٹھے پیار توں ودھ کچھ نہ ۔
319
چار دناں دی تیری ہے زندگانی،
دکھ دنیاں دے کاس نوں پاؤندا ایں ۔
بناں لوڑ تے سوچیاں سمجھیاں ہی،
بھاری بوجھ ایہہ کیوں اٹھاؤندا ایں ۔
اج حرص نوں چھڈّ کے جے ویکھیں،
بدھا جس وچ جان کھپاؤندا ایں ۔
تیرے چتّ نوں کرے نہ تنگ چنتا،
جیہدے ڈر توں جی کلپاؤندا ایں ۔
320
ذرا دسّ تاں صحیح او، بے-عقلا،
مکھ ربّ توں ہویا کیوں موڑیا ای ۔
سونے، چاندی اتے مال دولتاں نال،
رشتہ پاغلاں وانگراں جوڑیا ای ۔
گھاٹا وادھا خدا دے ہتھ ہندا،
کدے ایہہ وی سمجھنا لوڑیا ای ۔
بخشش اوسدی ویکھ کے ہورناں تے،
ساڑے وچ کیوں دل نوں بوڑیا ای ۔
321
پیارے مترا، ربّ دی سونہ مینوں،
اک بہت ہی وڈا نادان ہیں توں ۔
چار ساہاں دا ریڑکا زندگانی،
دونہ دناں دا ایتھے مہمان ہیں توں ۔
جائیں پجّ وی کدھرے بلندیاں تے،
سورج چمکدا وچ اسمان ہیں توں ۔
پھر وی، وچ شمار جو نہیں آؤندا،
کنکا خاک دا اک بے جان ہیں توں ۔
322
چتّ چاہندا تیرا جے بادشاہی،
کرنی پئے نہ تینوں گدائی کدھرے ۔
تینوں چاہیدا ہے کتے بھلّ کے وی،
کر بیٹھنا نہ پارسائی کدھرے ۔
جام آخری تپ تک پی کے ویکھ،
ہووے دل دی جے صفائی کدھرے ۔
میخانیوں توں یارا یاد رکھیں،
اک پل نہ لئیں جدائی کدھرے ۔
323
مینوں بڑا افسوس ہے غافلی وچ،
توں بھلیا ایں تیری کی ہستی ۔
جھوٹھے پھوکے ہنکار دی پی مدرا،
چڑھی رہندی ہے تینوں سدا مستی ۔
بھاویں بھامبڑاں وانگ توں مچّ اچا،
تیری پھیر وی ککھّ نہ سمجھ ہستی ۔
ایہہ سرکشی کدے نہ راس آئے،
ہندا اوڑک نوں ایہدا انجام پستی ۔
324
کدھرے سرو، چمبیلی دا پھلّ کدھرے،
کدھرے کھڑیا توں پھلّ گلاب دا ایں ۔
بھوندا پھریں پہاڑاں اجاڑاں دے وچّ،
ساتھی چمن وچّ کدے سرخاب دا ایں ۔
کدھرے دیوے دا لشکدا نور ہیں توں،
کسے پاسے توں عطر شباب دا ایں ۔
کدھرے چمن اندر کدھرے محفلاں وچّ،
پھردا چھلکدا جام شراب دا ایں ۔
325
ایہہ ٹھیک ہے کدے توں مکھ موڑیں،
کدے ہندا ایں دل آزار تونہیؤں ۔
پھر وی تونہیؤں ہی اک غمکھار میرا،
اک یار میرا وفادار تونہیؤں ۔
گھم، پھر عظمہ کے ویکھیا میں،
ربا پاپیاں دا بخشنہار تونہیؤں ۔
جتھے تکیا کوئی لاچار بندہ،
بن کے بہڑیا ایں مددگار تونہیؤں ۔
326
دین چھڈیا 'سرمدا' حد ہو گئی،
کویں اپنا آپ رسوا کیتا ۔
کتھے ریجھیوں کالیاں اکھیاں تے،
کافر اتے ایمان فدا کیتا ۔
نال آجزی اتے ادھینگی دے،
بھینٹ سارا ہی مال متعہ کیتا ۔
اوس، بتّ-پرست نوں ٹیک متھے،
توں تاں کافر نوں چکّ خدا کیتا ۔
327
سر توں پیراں تیکر حرص چمبڑی اے،
تینوں بڑا افسوس ہے، کی ہویا ؟
جھاتی مار کے مترا ویکھ تاں صحیح،
توں کی توں آن کے کی ہویا ؟
پھندا غافلی دا تار تار کر دے،
کدھرے پھس وی گیوں تاں کی ہویا ۔
کیتا ہویا ہے حرص نے قید تینوں،
تینوں پتہ نہیں لگیا کی ہویا ؟
328
دلا میریا حرص ہوا دے نال،
پھردا بہت ہیں توں غمغین ہویا ۔
کیوں نہ صبر صبوری دا پکڑ دامن،
فکر میٹ کے پور تسکین ہویا ۔
ہو کے ننگ جہان دا پھریں بھوندا،
شرم نال توں زیرِ-زمین ہویا ۔
دھبہ دامن تے جو بدنامیاں دا،
تیرے لئی ایہہ بوجھ سنگین ہویا ۔
329
میرے دلا توں ایس جہان اندر،
پھری جاندا ایں جویں گمراہ ہویا ۔
اؤں جاپدا حرص ہوا دے نال،
تیرا چراں دا کدھرے ویاہ ہویا ۔
چاہندا ویکھنا ہاں ایہناں پھاہیاں 'چوں،
تینوں چھیتی توں چھیتی رہا ہویا ۔
اس ویلے توں غم دی مورتی ایں،
پیڑاں نال پروتا ہر ساہ ہویا ۔
330
اک نمکھ وی نہ کھہڑا چھڈیا اے،
لوبھ، لالسا، حرص ہوا تیرا ۔
کیتے عیباں دے فکر ہندیسڑے نے،
سوکھا ہون نہ دتا ہے ساہ تیرا ۔
صرف اپنی مورکھ سنبھال کردا،
اوسے طرحاں ہے حالَ تباہ تیرا ۔
بننا آدمی سی کتا بن گیوں توں،
کہڑا بھلا ہن کرے وساہ تیرا ۔
331
ستا غافلی وچّ توں گھوک ہویا،
لئی اپنے آپ دی خبر نہیؤں ۔
یاد رکھ کہ بنا نموشیاں دے،
دیوے غافلی کوئی وی ثمر نہیؤں ۔
یار پجّ گئے ہور تاں منزلاں تے،
توں اجے آرنبھیا سفر نہیؤں ۔
تیری زندگی پانی تے لیک ورگی،
تیری پئی پر ایس تے نظر نہیؤں ۔
332
پیا حرص دا اک دریا وگدا،
پھسیا توں اوہدے گھمنگھیر دے وچّ ۔
رات غافلی دی توں ہیں گھوک ستا،
بڑی دیر ہے اجے سویر دے وچّ ۔
گزر گئی جوانی ہے غافلی وچّ،
پھسیا ہن بڑھاپے دے پھیر دے وچّ ۔
اجے وقت ہے، ربّ توں مہر منگیں،
پینا چاہیدا نہیں میر تیر دے وچّ ۔
333
وائے وگدیئے صبح سویر ویلے،
"مرزا بخشی" نوں دئیں پیغام میرا ۔
آکھیں "عرشاں تے جھولدا چلدا رہے،
جھنڈا، سکہ تے دبدبا، نام تیرا ۔
نال تاریاں جھولیاں بھر سکدا،
درم منگے پھر کیوں غلام تیرا ۔
سائیاں بخش مینوں میرا توں "سورج"،
دماں باجھ ہاں میں خدام تیرا ۔"
334
"سرمد" وچّ جہان دے ہویا روشن،
ہر سو گنجیا اے نیک نام تیرا ۔
مکھ موڑکے کفر دے مذہب ولوں،
جھکیا دل ہے ولّ اسلام تیرا ۔
کہڑی ویکھی رسول وچّ اونتائی ؟
ہویا کیوں ایمان بدنام تیرا ؟
کرن لگّ پیوں لچھمن دی کویں پوجا،
مرشد ہو گیا کس طرحاں رام تیرا ۔
| |
