Punjabi Kavita
Bawa Budh Singh

Punjabi Kavita
  

Punjabi Poetry Bawa Budh Singh

پنجابی کویتا باوا بدھ سنگھ

1. بھیٹا

پریتم جی ! ایہہ چھوہ تساڈی،
پارس عرشی آہی ۔
کھولھ کپاٹ کاوی دے دتے،
ربی رمز بجھائی ۔
برہاں، درد، اے سوچ اڈاری،
بے حدّ دیس عشقَ توں ۔
بھیٹ امولک موتی ہنجھو،
تھال نیناں 'چِ لیائی ۔

2. روپ

ہیر ہے سوہنی، ڈنڈ جگ سارے،
تانہی رانجھنا جھنگ سدھایا ای ۔
موجو چودھری دا پت لاڈ پلیا،
مجھی چار کے چاک سدایا ای ۔
ویکھ خواب اندر رو یوسفے دا،
برہاں عمر، زلیخاں نے لایا ای ۔
ایہہ روپ تاں ٹھگ جہان دا اے،
مایہ رب دی رنگ وکھایا ای ۔
(14 ستمبر 1924)

3. مسکراہٹ

مستی وچ میٹی کلی مشک بھنی،
لکی پتریں جھلک وکھا جاوے ۔
واؤ سویر دی پنکھڑی آن کھولھے،
ناہتی ہنسنی کھمب پھلا جاوے ۔
کرن سویر دی کھیڈ دے بدلاں نوں،
چھوہ کے صندلی ویل لوا جاوے ۔
جویں سجناں دی مسکراہٹ جانوں،
نیہیاں مویاں نوں آن جوا جاوے ۔
('پھلواڑی' مارچ 1925)

4. نین

نین دو سومے پریم عشقَ دے،
برہاں نیر پلٹے ۔
نور الٰہی لشکاں مارے،
کدی تکے کدی چھپے ۔
سوماں موڑ جے اندر ویکھے،
روپ اروپ اے یکے ۔
ظاہر باطن سجن ویکھاں،
نین، نینی جا لگے ۔
('پھلواڑی' مارچ 1925)

5. نین سجن دے

نین سجن دے ہس ہسندے،
تے کوہ کردے دلبریاں ۔
مست کٹورے چھلکن مدھ دے،
ایہہ پریم لوائیاں جھڑیاں ۔
کھچ کھچ بان اگن دے مارن،
میں کھڑی کھڑوتی سڑیاں ۔
نت سڑاں سجن دے برہاں،
بن دھوں اکاشے چڑھیاں ۔
نت ایہہ نین وسیندے دسن،
تے نت ایہہ گھیل کراون ۔
ویکھن، کوہن، پرے ہٹ تھیون،
دو بھولے کھیڈ کھڈاون ۔
نہ ایہہ توڑ نبھاون جوگے،
تے نہ چھڈ جی نوں جاون ۔
نیناں رل مل پائے جھمیلے،
تے پھاتھے جی کہاون ۔

6. پریم

رنی ہیر قبر چوں کوکی،
ربا پریم سلامت رکھیں ۔
سیس دتا، تاں نیہں سننجاتا،
ہن رلدا ہولیں ککھیں ۔
نہ کو پریتم، عاشق دسے،
نہ دل، نہ دل گاہک ۔
عشقَ مشک دی ڈبی وکدا،
گھٹ پیتا، ونگی چکھی ۔
نعر نویلی، مرد نویلے،
فیشن دے نت بردے ۔
مل مل جیڑھے نچن، گڑکن،
اے بے-مہارے پھردے ۔
پتِ پتنی، پت ویچن، ویکھن،
تے گھٹ زہری چپ بھردے ۔
فیشن وانگوں عاشق بدلے،
نوَ-پریتم رنگ دھردے ۔
لوکا ! دیواں ہوکا، سنیو،
ہیر چاکے دی بردی ۔
پیکے سہرے ہور لکائی،
تک، تک، انگل دھردی ۔
توڑن جسے خوشی مناون،
پریت ن ٹٹے زوریں ۔
نال چاکے میں عرشیں پھردی،
نت خوشیاں دم بھردی ۔
عشقَ اﷲ دی ذات پچھاتی،
ربّ آپ عشقَ ہو وہندا ۔
عاشق پریتم سڑن برہا وچ،
تپش ربی جگ کہندا ۔
عشقَ بناں جگ پھٹا جانو،
کی نیکی کی بدیاں ۔
رام بھکھا بھگتی دا آکھن،
ربّ پریم بندے دا ونہدا ۔
جلوا وچ کھوباں دے اسدا،
اوہی سنھپ سداوے ۔
اک دل روپ مواتا بالے،
بھاہ دوئے دل لاوے ۔
اک اگ دئی تپش اگے دی،
کیکن وکھ کرائیے ۔
پریتم عاشق کھیڈ ربانی،
ربّ ای عشقَ اکھاوے ۔

7. عشقَ دی سار

جی دئیے تاں جی نوں پائیے،
دیکر لے وڈیائی ۔
جان دیوے تے دئے پتنگا،
سار عشقَ دی پائی ۔
اڈ اڈ بلبل مورکھ پھردی،
دیکھ پھلاں نوں چہکے ۔
پتجھڑ ہوئی، گئی چھڈّ باغاں،
کی اس یاری لائی ؟
('پھلواڑی' مئی 1925)

8. پریت نہیں لکدی

وچ شیشیاں بھور نہ مول سوہون،
اڈ آنودے پھلاں دی باس اتے ۔
بلبل پنجرے وچ نہ مول ٹہکے،
دل اٹکیا پھلاں دی پھانس اتے ۔
کندھاں کوٹھیاں پریت نہ لکی رہندی،
پہرے لکھ ہوون آس پاس اتے ۔
ہری بدھ، لے عاشقاں درس دینا،
جیہڑے جیؤندے پریت دی آس اتے ۔
ملیئے جد اس وسط نوں، جس دا جی وچ چائ ۔
چھن ماتر جی سکھ ہے، پھر دکھاں دے بھائِ ۔

9. پریم دے راہ

زخم سہونے تے ناہیں 'ہا' کرنی،
ایہی سجناں پریم دی راہ جانی ۔
اندر دھکھن دھونئیں، جال سواہ کردے،
مونہوں کڈھنی مول نہ آہ جانی ۔
سانوں کونہودے نال ادا سوہنی،
حکم بولنے دا نہیں واہ جانی ۔
پریم کٹھیاں دی ڈریں آہ کولوں،
متاں کر دئے جگ فناہ جانی ۔
(2 مارچ 1921)

10. پریتم چھوہُ

راتیں سپنے اندر سئیؤ !
ماہی درس وکھایا ۔
انگ چھہایا، رو بجلی وت،
سارے لرزا پایا ۔
کرامات کی چھوہ وچ اڑیؤ،
نہ جاناں، رسّ ربی ۔
ذرہ ذرہ جسم مرے دا،
کھچّ ماہی تڑپایا ۔

('پھلواڑی' مئی 1925)

11. ہیر ماں نوں

سانوں موڑ نہ پریم دی راہ اتوں،
سانوں مائی قانون سنا ناہیں ۔
سانوں شرع دا خوف دوا اڑیئے،
سوہنے یار توں مکھ مڑا ناہیں ۔
جتھے نیہں لے دھراں توں آن لگی،
ہن مڑن اوکھا، نی بھرما ناہیں ۔
سچے راہ تے دکھ انیک دے لے،
مڑساں مول نہ، نیہں کراہ ناہیں ۔

12. برہاں-1

پھٹ عشقَ دے ڈونگھے یارو،
باہروں دسن ناہیں ۔
ملھم پٹی نہ ول کراوے،
مورکھ وید سدائیں ۔
جیوں جیوں برہاں زخم اچیڑے،
مزہ عاشق نوں آوے ۔
ہری بدھ، جو مزہ عشقَ وچ،
نہ اوہ میل کدائیں ۔

13. برہاں-2

وار گھتاں میں آپا استوں،
جو یاد یار دی دسے ۔
میں رو رو جھڑیاں لاواں ساون،
اوہ سکھ سکھائیں وسے ۔
برہاں میرا، میں برہاں دی،
پریم گوائی دوئی ۔
نت دی کھچ، ماہی دی کنڈی،
جوڑ جانی ول رکھے ۔

14. برہاں-3

برہاں وچ برآنی ہووے،
تے سوز اندر اے جلنا ۔
اک کباب سیکھاں تے تڑکن،
شماں دوجے گھل گھل گلنا ۔
نت اڈیک پریتم دی ہووے،
تے سواد درد دے سوہنے ۔
دو مل اک نہ ہوون بن تا،
ایہہ ربی تپش ای ملنا ۔

15. بسنت-1

آیا اے بسنت اڑیؤ، چھوہیا اے بے انت اڑیؤ،
رچنا پھٹنت اڑیؤ، چاؤ جیا جنت نوں ۔
امباں دی ڈال منجری، کرنے دی کلی سجری،
عاشقاں دی نیہں پنگھری، چاؤ وا چلنت نوں ۔
واؤ پیاری نی سرکے، بجھی اگّ پھیر بھڑکے،
جوبنے دا نور تڑکے، کامنِ جاگنت نوں ۔
جگ نوں بسنت اڑیؤ، بھاگناں ملنت اڑیؤ،
پاس نہیں کنت اڑیؤ، کراں کی بسنت نوں ۔
('کوی' اپریل، 1927، منجری=بور،
کرنا=نمبو جاتی دے بوٹے)

16. بسنت-2

ہن آئی رت بسنت دی،
اے سدا پیارے کنت دی ۔
اے جند جیا جنت دی،
سر راگ اے بے انت دی ۔
ہن کھولھ اکھاں جاگ نی،
رنگ ویکھ سن سہُ راگ نی ۔
وا دوڑی دوڑی آؤندی،
کی سو ایہہ لیاؤندی ۔
کی گپت گل سناؤندی،
کنّ کلیاں نالے لاوندی ۔
جان پے گئی باغ نی،
اٹھ کڑے توں جاگ نی ۔
لہو نواں وچ ناڑیاں،
لال اودی اکھیاں ۔
وچ بوٹیاں کیاریاں،
پھٹن ایہہ روپاریاں ۔
کی ناگاں نے کڈھیاں،
سریاں اکھاں ٹڈیاں ۔
ہن جوش آیا امب نی،
ڈالیاں توں منجری ۔
اے مشک بھنی بھنڑی،
کیوں مچدی اے جندڑی ۔
کس چھوہی تار پیار دی،
گجھے عشقَ ستار دی ۔
کی مٹی سونا ہو گئی،
پیلیاں سرھیوں کھڑی ۔
رتّ بسنتی آ وڑی،
ڈالی ڈالی نی کلی ۔
کھڑ کھڑا کے ہسدیاں،
پا پشاکاں چٹیاں ۔
گلاب نے سرے چایا،
چیرا لال بنھایا ۔
تلوار بنھ لکّ آیا،
لاڑا روپ سوایا ۔
سبزے دا اسوار نی،
توں تکّ اکھ اگھاڑ نی ۔
کومل کومل پتیاں،
کی پیارے پتیاں ۔
سبز جوڑے رتیاں،
سر پیر تائیں متیاں ۔
مست ہلارے لیندیاں،
بڈھے خضر نوں کینہدیاں ۔
گھر گھر خوشیاں چاؤ وے،
نچن کدن بھاؤ وے !
جوبن جی پرچاؤ وے،
بھؤ بڈھیپے لاؤ وے ۔
آیا جوانی نور وے،
نصیحتاں ہن دور وے ۔
سن خضر اے بھجّ گیا،
جوبن جوانی سج گیا ۔
واجا خوشی دا وج گیا،
ڈر اوپرے دا بھجّ گیا ۔
روحاں سرگوں ترٹھیاں،
آ زمی تے ڈھٹھیاں ۔
پاڑ برقعے دوڑیاں،
باغ دیاں لاڑیاں ۔
منہ کھولھ دندوں بولیاں،
کلیاں کوآری موتیاں ۔
مشک نافے کھل گئے،
اوس پیالے ڈلھ گئے ۔
آنودا نی آنودا،
دل دا میہرم آنودا ۔
رگ رگ تار وجانودا،
موئی جان جوانودا ۔
ساز نوں رنگ ساز دا،
یار دا ہم راز دا ۔
اٹھ کڑے تکّ آ گئے،
کی شہہ بسنت سہا گئے ۔
ربی کرن چھوا گئے،
سارا رنگ وٹا گئے ۔
اے بے رنگ رنگ سجایا،
عشقے راج دوایا ۔
('پریتم' مارچ، 1926، سدا=آواز،
سو=سوچنا،جانکاری، منجری=بور، سبزہ=
ہریالی، پتیاں=پاتیاں،چٹھیاں،
اوس=تریل)

17. گرمیاں

وچ میداناں گرمیاں ایہہ ستاندیاں،
ہا ہا گرمی وا وا گرمی تیجیاں ۔
پتاں سوئیاں چوبھ تڑپھاندیاں،
نور سوہلے، نعر دی اکھ بعضیاں ۔
تا ڈاکو زوری کپڑے لہاوندا،
اک نظر دے نال کردی گھیل ای ۔
ہیٹھ اتے اگّ دیہہ بھناوندی،
جھال جھلّ نہ سکے اس دی کوئی وی ۔
چین راتیں نہ دنے ای آوندی،
لکدی پھردی نٹھّ لکائی بھور دی ۔
لہو مڑھکا بن اڈّ ہے گیا،
قسمت والے کئی پربت نٹھّ گئے ۔
پنڈا پتجھڑ وانگ پتے جھڑ گیا،
ٹھنڈھا لے کے ساہ اس توں بچ گئے ۔
('پریتم' جولائی، 1927، تا=
گرمی دا سیک، بھور=سویر)

18. مینہہ زندگی دا سوما

مینہہ وسے رچنا ہسے، جوبن رکھیں آوے ۔
گرمی ساڑی پھلّ کیاری، کھڑ، ٹھنڈے ساہ ابھارے ۔
ایہہ 'جی' دیون-ہاری برکھا، جانی 'جان' نشانی ۔
دھرت وچوں اڈن پنکھیڑے، نر ناری میل پیارے ۔

جو گرمی جگر زمیں وچ لدھی، مینہہ برہاں وچِ سڑدی ۔
کد اوہ بوند پئے عرشاں والی، کلی اندر دی کھڑدی ۔
رحمت ہوئی یار دی، 'وسیا'، ہن تریہ ملن دی بجھی ۔
فٹ فٹ جان 'ککھاں' چوں نکلے، جد گھٹا خصم دی ورھدی ۔
('کوی' اگست، 1927)

19. گرمیاں دا پہلا مینہہ

ہردا کھڑے چکور دا، جد چن نوں پیکھے،
مرگ-ترشنا موہیا ہرن جیوں جل ویکھ سلیکھے ۔
پریتم درشن برہنی، جیوں ٹھنڈھ کلیجے ۔
گرمی سڑی بناسپت، منہ مینہہ دا ویکھے ۔

تا تا کردے آدمی جل ککھیں بہندے ۔
لوآں ساڑے ڈنگر آ، تل رکھیں رہندے ۔
سورج اگّ وسانودا، ساڑ بندے سہندے ۔
جیکر وسے مینہہ، دھنّ، دھنّ سبھے کہندے ۔

برکھا بخشش ربّ دی، گھول میہر کراوے ۔
سڑدی ہکّ ایہہ دھرت دی، جی ٹھنڈھ پواوے ۔
جیؤ داتا ایہہ مینہہ ہے، ایہہ خالق جانو ۔
بن حرکت بیاں جان پا، ایہہ آن اگاوے ۔

اٹھ منکھا ستیا، بن خالق بھارا ۔
چیتن وستو ہوئِ کے، کیوں بنے نکارا ؟
جی داتا بن جگت دا، اچّ آدم اگے،
نوَ حرکت زرے وچ پا، جگ لرزے سارا ۔
('موجی' 9 جولائی، 1928)

20. مینہہ تے بھوار باغ دی بہار

مینہہ وسے تاں جگ وسے، سوہنے پھلّ سحان،
پھوہیاں ایہہ ٹھنڈیالیاں، تپدے ٹھنڈھ پوان ۔
وچ وچھوڑے کامنا، نینی جھڑی لوان،
پی پردیسی، ویکھ جھڑ، برہاں اگن تپان ۔1۔

ہس بھوارے ٹھنڈھیئے، موتی ناہیں کھلیر،
میں نینی چھہبر لایا، جھولی موتی ڈھیر ۔
کلیئے نی رس بھنیئیں، ہرے نہ زخم اچیڑ،
پی پردیس، نہ بھانودے، کوئلے ! بول-سویر ۔2۔

توں وسیں وسیں میگھلے، جی وس وس جی وسا،
پی گھر آیا، کھولھ اکھ، ہس تک کلی ذرا ۔
تٹھا پی، گل لا لئی، دتی سو تپش گوا،
پی رس بوند سہاونی، ساون پیا رجھا ۔3۔

او بدلیارا ! وس توں، تے جگ وچ ٹھنڈھ پوا،
ہوسی ساڈی پیارڑی، اس ول جائیں ذرا ۔
آکھیں اتھر کیرکے، سوہنی نوں بھرما،
تیں وچھوڑے تپ رہے، ہس وس کے ٹھنڈھ پا ۔4۔
('پھلواڑی' مارچ، 1925، بھوار=پھہار،
کامنا=استری)

21. ساون جھڑیاں

اندرپوری وی جھرمٹ پاون، رل مل پریاں کھریاں،
جوبن بھریاں ۔
رنگ برنگی پا پشواجاں، نیور، گھنگر، کڑیاں،
وجن کڑیاں ۔
جیکر جھات زمیں ول پاون، بجلی لہراں پڑیاں،
کمبن کھڑیاں ۔
راگ ملھار، گھنگور گرجدی، ساون لائیاں جھڑیاں،
اے شبھ گھڑیاں ۔
برہا تپش، زمی دی اٹھی، ہنجھو نینی بھریاں،
اے جل طریاں ۔
نچن، وسن، کڑکن، دھڑکن، بجلی سانگاں چھڑیاں،
ہتھیں پھڑیاں ۔
بدلیں کھیڈ مچائی سوہنی، وچ اسمانی طریاں،
سندر پریاں ۔
مجرے پچھوں جھکن سلامیں، رنگ برنگی پریاں،
پینگھاں چڑھیاں ۔
('موجی' 21 جولائی، 1930، پشواجاں=پشاکاں،
نیور=جھانجر، سانگاں=تلواراں، مجرے=ناچ)

22. ہولی-1

رانجھن یار کول نہیں میرے، میں ہولی بھاہ لاواں ۔
لوکی مل مل رنگ اڈاون، میں کھیہہ لے سر پاواں ۔
چاک ساڈے چک لئی مہار، وانگ مجھی ارڑاواں ۔
ہن بیلا اوہ کھان نوں آوے، ڈردی پیر نہ پاواں ۔
نی کوئی جاوو موڑ لیاوو، بن ماہی مر جاواں ۔
جس کھیڑے میرے چاک نکھیڑے، بال مواتا لاواں ۔
آ مل رانجھن، سجنا او، وت نہ ریت بھلاواں ۔
دوس نمانی کوئی نہ کیتا، ایہہ کسدا پھل پاواں ۔
تینوں آکھ رہی، نہ منی چاکا، ہن میں خاک اڈاواں ۔
جے جانا توں نیہں بھلائی، آ دس، میں مر جاواں ۔
جے میں نال وچھوڑے ماریں، بن کوہیاں مر جاواں ۔
ایہہ سر گلی تیری گھلّ دیساں، تے خونی رنگ اڈاواں ۔
ہولی لال گلالی کھیڈاں، نینی درس کراواں ۔

23. ہولی-2

لوک کہن ہن ہولی آئی، رنگ اڈاون ہولی رے ۔
جو نہیں پریم رنگن وچّ رتا، اسدی ہولی ہولی رے ۔
رچناں دے وچّ جوبن آیا، فٹ فٹ لہراں مارے رے ۔
آن ملے کوئی پیارا سجن، پل پل ایہی چتارے رے ۔
کھیہہ اڈاوے رنگ گلالی، من وچ چین نہ آوے وے ۔
پریتم دا مکھ ویکھ لئے جے، اچھلے نیر ٹھراوے وے ۔
جگ وچّ ہولی ہولی ہندی، یاراں دے گھر حولے وے ۔
جیکر پیارا ہس بلاوے، تاں ہولی نہیں بولے وے ۔
پشپ کھلارن رنگ اڈاون، تاہیں ایہہ من بھاون رے ۔
جسدی لگن لگی من اندر، اک چھن مکھ دکھاون رے ۔
اوہ لو پیارا آیا سجن، منہ تے پئی گلالی وے ۔
سورج چڑھیا پورب ولوں، منہ تے پھبدی لالی وے ۔
لٹک مٹک کے چال چلندے، بستر رنگ رنگیلے نی ۔
کھڑیا باغ جوانی والا، سوہنے پھل سجیلے نی ۔
کالے کیس کھلے ہن مکھ تے، التے رنگ شنگارے نی ۔
پہُ پھٹی ہن رات جلیسی، لالی دے لشکارے نی ۔
سر تے رنگ چڑھایا پیارے، سوچ لئیں من اندر توں ۔
مت کوئی عاشق مار اجائیں، خون کریں جگ مندر توں ۔
ہولی کھیڈو یار سجیلے، ہوراں نال رنگیدے ہو ۔
رو رو ہنجھو خون میں رتا، تسیں نہ مول بھجھیندے ہو ۔
رنگ اڈاوو ہسّ ہساوو، میں ول کنڈ کریندے ہو ۔
بھر پچکاری رنگ پریم دی، نہ میں ول مریندے ہو ۔
(ہولی=فکی، پشپ=پھلّ، التے=لال رنگ،
جلیسی=چلی جاوے گی، بھجھیندے=بھجنا، کنڈ=پٹھّ)