Punjabi Kavita
Lala Dhani Ram Chatrik
Punjabi Kavita
Punjabi Kavita
  

Nawan Jahan Lala Dhani Ram Chatrik

1. nvwˆ zmwnw

smwˆ ilAwvy nvIEˆ nvIAwˆ,
prdy qy qsvIrwˆ[
hr svyr nUM pwsw prqx,
bdldIAwˆ qkdIrwˆ[
pUMJy gey purwxy nwvyˆ,
vtdy gey AkIdy,
d`by murdy nhIˆ ijvwxy,
Aw ky pIr &kIrwˆ[

husn qyry dI nvIˆ Smwˆ qy,
AsIˆ hoey prvwny[
Koty hoey ikAwsI is`ky,
KulH gey Koj ^zwny[
sjnI, syj, Srwb, surwhI,
punr jnm ivc Awey[
irMdwˆ dI mih&l ivc bih gey,
surgwˆ dy dIvwny[

2. nvIAwˆ lIhwˆ

auT su`qIAwˆ rUhwˆ jgw sjxw[
iek nvwˆ jhwn vsw sjxw[

1-

sut pry purwxIAwˆ lIrwˆ nUM,
nklI iKcIAwˆ qsvIrwˆ nUM,
Fwh msqk dIAwˆ lkIrwˆ nUM,
qkdIrwˆ nUM pltw sjxw[
auT su`qIAwˆ……

2-

qUM surg dI so qy Pul igAw eyˆ,
pr Apxw Awsx Bul igAw eyˆ,
vihmwˆ ivc PisAw rul igAw eyˆ,
AslIAq nUM Azmw sjxw[
auT su`qIAwˆ……

3-

qYnUM mqlbIey cmkw rhy ny,
BweIAwˆ qoˆ pwVI jw rhy ny,
nPrq dw jwl ivCw rhy ny,
bc bc ky pYr itkw sjxw[
auT su`qIAwˆ……

3. pMjwbI dw supnw

iksy twpU ivc bYTy pMjwbI dw Awpxy vqnI Brw nwl myl

1-

pMjwbo AOˆidAw vIrinAwˆ !
koeI g`l kr Awpxy Qwvwˆ dI[
myry ipMf dI, myry t`br dI,
hmswieAwˆ BYx Brwvwˆ dI[
Pslwˆ cMgIAwˆ ho jwˆdIAwˆ ny ?
mIˆh vyly isr pY jwˆdw hY ?
iGau ssqw, AMn sv`lw ey,
sB r`j ky rotI Kwˆdy ny ?
prBwq irVkxy pYˆdy sn ?
Cwh vyly B`qy Fukdy sn ?
BTIAwˆ qy Jurmt pYˆdy sn ?
iqR\xwˆ ivc crKy Gukdy sn ?
prdyswˆ AMdr bYiTAwˆ nUM,
koeI Xwd qy krdw hovygw,
mwˆ, BYx qy nwr iksy dI dw,
idl hOky Brdw hovygw[

2-

pMjwbIAwˆ ivc koeI cw BI hY ?
pMjwb dI Swn bxwaux dw ?
pwty hoey sIny sIaux dw ?
inKVy hoey vIr imlwaux dw ?
ihMdU, momn, isK, eIsweI,
iGau iKcVI ho gey hovxgy[
ikrswx, bpwrI qy ikrqI,
iek Qweyˆ Klo gey hovxgy[

3-

AsIˆ jd dy eyQy Awey hwˆ,
swfy qy hulIey hI vt gey nyˆ[
swfy qy kIny inkl gey,
vl ivMg purwxy ht gey nyˆ[
jI cwhuMdw hY pMjwb nUM BI,
AYQoˆ vrgw rMg lw leIey[
ipMf ipMf ivc swˆJwˆ pw leIey,
pkIAwˆ sVkwˆ bxvw leIey[
h`Qwˆ ivc brkq pY jwvy,
DrqI sony dI ho jwvy[
Aw ky koeI roVH mjUrI dw,
BuK nMg dy Doxy Do jwvy[

4. Awsqk-nwsqk

1.

r`b idAw pUjkw !
r`b idAw vwrsw !
s`cmuc r`b nUM r`b hYˆ smJdw ?
Pyr ieh d`s Kwˆ,
aus qyry r`b ny,
qYnUM hI Awpxw Awp ikauˆ sOˆipAw ?

2.

jy qyrI rwie ivc,
eyho g`l TIk hY,
qwˆ qy qUM r`b nUM TIk nhIˆ smiJAw[
Zrz dw r`b, qUM Awp hY GV ilAw[
Awsqk hox dw inrw iek fwm hY[
hornwˆ r`b idAwˆ bMidAwˆ vwsqy,
qyry ivc koeI icxg nhIˆ sqkwr dI[
qUM aunHwˆ nUM koeI h`k nhIˆ bKSdw-
AMdry bYT ky,
Awpxy r`b nUM,
ijs qrHwˆ cwhux auh; kih skx idl dIAwˆ[

3.

ie`k ienswn,
jo nyk hY, pwk hY,
cwhuMdw ey rwq idn Blw sMswr dw,
dUijAwˆ swirAwˆ vwˆg hI swaU hY[
cwhy hY muslmwˆ,
cwhy eIsweI hY,
AwrXw, pwrsI,
jYn jwˆ vYSno,
qUM auhnUM vyK ky kuVHn ikauˆ lg peyˆ ?
jo qyry FMg qy r`b nhIˆ pUjdw
qUM audHy rwh ivc KVwH ikauˆ ho rhyˆ ?

4.

r`b qwˆ kdy BI
burw nhIˆ mMndw
mwiVAwˆ cMigAwˆ vwsqy Esdy-
bUhy qwˆ kdy vI bMd nhIˆ ho sky[
qUMhyˆ ikauˆ Esdw soDrw bx igEˆ ?
Xw qyrI smJ dy iv`c kuJ aUx hY,
Xw qyrw r`b koeI v`Krw r`b hY [

5. AKIAwˆ

AKIAwˆ burI blw, vy loko !
AKIAwˆ burI blw[

1.

lMmI lgn,
AnoKy supny,
Axhoxy ijhy cw,
vy loko ! AKIAwˆ……

2.

P`itAwˆ jwxw qy
cYn n lYxw,
AlHV ijhw suBw,
vy loko ! AKIAwˆ……

3.

goqw lwaux,
smuMdroˆ fUMGw,
qwirAwˆ qIk cVHw,
vy loko ! AKIAwˆ……

4.

Awpy l`gx qy
Awpy lUsx,
BwˆbV lYx mcw,
vy loko ! AKIAwˆ……

5.

roVHy peIAwˆ
jwx n TlHIAwˆ,
TylH sutx drXw,
vy loko ! AKIAwˆ……

6.

Awp iSkwrI qy
Awpy pMCI,
Awpy Kyfx dw,
vy loko !
AKIAwˆ burI blw[

6. mYˆ iksy gloˆ nhIˆ frnw

1.

ikauˆ nwpwˆ mY qwr dmwˆ dI ?
kwhnUM dyKwˆ mzl Agwˆh dI ?
ipClI-AglI dovyˆ myrIAwˆ,
bih ky mYˆ kI krnw[
mYˆ iksy gloˆ nhIˆ frnw[

2.

mksd au`cw, pMD lmyrw,
jd AK KolHI, nvwˆ svyrw[
lK Awaux qUPwn ibjlIAwˆ
nw fubxw nw sVnw,
mYˆ iksy gloˆ nhIˆ frnw[

3.

mYˆ jIaUˆdw, mYˆ nvwˆ nroieAw
mYˆ hI ey mylw lwieAw hoieAw,
hr ipMf myrw (qy) hr Gr myrw
jd cwhxw, jw vVnw,
mYˆ iksy gloˆ nhIˆ frnw[

4.

lY-prlY dy lMG ky gyVy
dyS kwl qoˆ hor Agyry,
quirAwˆ jwxw, quridAwˆ rihxw
pYr ipCwˆh nhIˆ Drnw,
mYˆ iksy gloˆ nhIˆ frnw[

7. mdwrI

1.

mIAwˆ mdwrIAw !
qyrw qmwSw,
kIqw iksy n psMd[
fOrU KVkw ky,
bMsrI vjw ky,
lokwˆ nUM lIqw qUM joV,
A`KIAwˆ bcwauˆdw,
h`Q iKskwauˆdw,
mxikAwˆ nUM dynw eyˆ qoV[
s`icAwˆ nUM JUiTAwˆ
JUiTAwˆ nUM s`icAwˆ
kr kr ky huMnw eyˆ AwnMd[

2.

kdy AOs bMdy nUM
kdy AYs bMdy nUM
Awpxw qUM lYnw eyˆ bxw,
QYly nUM Prol ky,
JUT s`c bol ky,
ie`k nUM qUM dynw eyˆ ijqw
qyrIAwˆ clwkIAwˆ,
qwV leIAwˆ swirAwˆ,
kr hux qmwSy nUM bMd[

8. AsIˆ cwry Xwr purwxy

1.

ihMdU, musilm, isK, eIsweI,
ie`k mwˆ jwey, cwry BweI,
r`b jwxy, kI tplw Kw gey,
ho ky isAwxy ibAwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

2.

koeI pujwrI, koeI inmwzI,
Gro GrI sn rwzI bwzI,
ieksy r`b nUM mMndy Awey
bwhmx Aqy mulwxy [
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

3.

dys moklw, ikrq buqyrI,
KulHIAwˆ ih`kwˆ, idlIˆ dlyrI,
pMjwbI dw Aslw nhI sI,
idl dy Byq lukwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

4.

qUM shI cMgw, mYˆ shI mwVw,
koeI BI nhIˆ idlwˆ ivc pwVw,
inkIAwˆ inkIAwˆ g`lwˆ bdly,
kwhnUM vYr vDwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

5.

AKIAwˆ iPrn pXwr dIAwˆ BuKIAwˆ,
Aw C`f dyeIey g`lwˆ ruKIAwˆ,
qkdw nhIˆ ! vw vgdI vl hI
qurdy lok isAwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

6.

hux BI sB kuJ ho skdw hY,
fobU rohV Klo skdw hY,
lw lYx jykr byVw bMny,
rl ky suGV muhwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

7.

pyˆfU, SihrI, swaU, kMmI,
Fwh su`tx jy v`t inkMmI,
Eho Brw qy Eho j`PIAwˆ,
vl ivMg Bul Bul jwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

8.

pwVUAwˆ inKyVUAwˆ dI iek nw mMnIey,
sgoˆ aunHwˆ dw bUQw BMnIey,
nwl slUk, Amn dy ishry,
Aswˆ hI glIˆ puAwxy[
AsIˆ cwry Xwr purwxy[

9. dyS-drd

1.

idl drXw ivc, soc bulbuly,
auT auT ky bih jwˆdy ny,
dyS-drd dy supn munwry,
ausr ausr Fih jwˆdy ny,
Prz, s`cweI, Akl, dlyrI,
roz hlUxy dyˆdy ny,
pr, pr-vs dy hB mnsUby,
bxy bxy rih jwˆdy ny[

2.

pr BI hn, phuMcy BI hn,
ihMmq BI hY, AwSw BI hY,
idl BI hY, pIVwˆ BI hn,
PrXwdwˆ dI BwSw BI hY[
au`fx nUM q`Xwr BI hwˆ,
AwkwS BI ipAw bulwˆdw hY,
pr ipMjry dI iKVkI 'coˆ
iek qIlI k`FxI bwkI hY[

10. sMswr-jMg

koeI moVy vy, koeI moVy[
ies ibPry hoey hwQI nUM
koeI moVy vy, koeI moVy[

1.

dunIAwˆ ivc pY igAw BVQU,
Gug vsdy Sihr aujV gey[
Dn, Dwm, suhj, srmwey,
kuJ fu`b gey, kuJ sV gey[
fwFI hMkwrn hoxI,
A`j cVHI hvw dy GoVy[
koeI moVy vy, koeI moVy[

2.

DrqI dI Pt geI CwqI,
swgr dw KOly pwxI[
qwkq hoeI toty toty,
plcI geI swrI qwxI[
SYqwn PirSqw bx ky,
aupdyS kry byloVy[
koeI moVy vy, koeI moVy[

3.

KudgrzI ho geI AMnHI,
mwieAw nUM cVH geI msqI[
nMgI ho ho ky ncdI,
BUqI hoeI AYS-prsqI[
ASrwPq ho geI ssqI
zorwvr lhU incoVy[
koeI moVy vy, koeI moVy[

4.

bMidAwˆ dIAwˆ lwSwˆ icx ky,
iek ausrI pey AtwrI[
ies lhUAwˆ dy drXw ivc,
qr jwsI dunIAwˆ swrI[
pr sicAweI dI QuVH ny,
AwSw dy byVy boVy[
koeI moVy vy, koeI moVy[

5.

mwnu^qw drdwˆ mwrI,
isivAwˆ qy bYTI JUry[
myry Amn cYn dy supny,
Kbry kd hosx pUry[
KKVI KKVI rUhwˆ dy,
kd isr jwvxgy joVy[
koeI moVy vy, koeI moVy[

11. ienswnsqwn

1.

auT swkI ! iek hMBlw mwr,
nvwˆ nSw koeI kr q`Xwr[
cVH jwvy surqI Asmwn,
id`sx l`g pey nvwˆ jhwn[
nvwˆ bgIcw, nvIˆ bhwr,
nvIˆ jvwnI, nvwˆ inKwr[
nvIˆ zmIn, nvwˆ Asmwn,
scmuc dw ienswnsqwn[

2.

ihMdU, momn, isK, eIsweI,
swry jwpx BweI BweI[
dsqkwr, ikrqI, ikrswx,
swˆJI rotI vMf ky Kwx[
Bu`K, nMg, icMqw, bykwrI,
ht jwey DVky dI bImwrI[
Gul iml jwvx Drm iemwn,
scmuc dw ienswnsqwn[

3.

swˆJy hox msIqwˆ mMdr,
v`sy r`b idlwˆ dy AMdr[
lIfr hox idAwnqdwr,
myl muh`bq dw prcwr[
mqlbIey qy pwVx vwly,
Bul jwvx SqrMj dy cwly[
tukrwˆ qoˆ nw vF vF Kwx,
scmuc dw ienswnsqwn[

4.

v`ifAwˆ dw idl ho jwey v`fw,
Fwh su`tx nPrq dw A`fw[
vMf Kwx dI pY jwey vwdI,
mMg skx, swˆJI AwzwdI[
swˆJIAwˆ coxwˆ, swˆJI pIV,
auˆgl siVAwˆ DuKy srIr[
iek dUjy qoˆ sdky jwx,
scmuc dw ienswnsqwn[

12. kvI dw hwVw

1.

rPIko ! myry hwl qy qrs Kw ky,
ey d`so ik myrw jnm iks leI sI ?
kzw ny auqwrn l`gy Awsmwnoˆ,
myry vwsqy, ikauˆ eyho Qwˆ cugI sI ?
ZrIbwˆ, Zulwmwˆ, mzUrwˆ dI DrqI,
n hwsw, n KyVw, n kpVw, n rotI[
inKyVy, bKyVy, lVweI, iBVweI,
prhy AwpxI qy Adwlq prweI[

2.

kvI ho ky idl dI mYˆ iks nUM suxwvwˆ ?
auml pYx hMJU, qwˆ iks Qwˆ vhwvwˆ ?
mYˆ KolHwˆ ikvyˆ jIB dy jMdry nUM ?
ikdHy qoˆ purwxw qil`sm quVwvwˆ ?
n zr hY, n XwrI, n ihMmq, n eykw,
n h`Q pYr KulHy, n dwrU nw is`kw[
BgIrQ dI gMgw ikvyˆ moV Kwvy ?
ilKI hoeI qkdIr kIkr vtwvwˆ ?

lhU jm cuky nUM ikvyˆ syk Awvy ?
qy p`Qr htw ky hvw kOx lwvy ?

3.

E kvIAw ! n fr, hoS nUM kr itkwxy,
ey DrqI hY aujVI hoeI qyry Bwxy ?
ey bIrwˆ dI DrqI, jvwnwˆ dI DrqI,
ey lwlwˆ jvwhrwˆ qy ^wnwˆ dI DrqI[
ey lohy qy koly dI kwnwˆ dI DrqI[
Plwˆ myivAwˆ dw Kzwnw ihmwlw,
ey bu`D qy ikRSn dy inSwnwˆ dI DrqI[

4.

zrw dyK, AwieAw nvwˆ kwl-ckr,
SuAw auT rhI hY hnyry dy AMdr[
AzwdI dI ausrn l`gI hY iemwrq,
ilKI jw rhI hY nvIˆ qyrI iksmq[
nvIˆ roSnI ny btn hY dbwieAw,
E prdw purwxw igAw hY auTwieAw[
inrwSw dI g`dI qy Aw bYTI AwSw,
SurU ho igAw eykqw dw qmwSw[

cmn qyrw Awbwd ho ky rhygw[
vqn qyrw Awzwd ho ky rhygw[

13. qyrw hukm

qu`Dy G`lI (Aqy) qu`Dy s`dI,
mYˆ iTlH peI ijgrw krky[
AYQoˆ qk qwˆ A`pV peI Awˆ,
hOlI hOlI qr ky[
hwˆB myrI hux tutdI jwvy,
(Aqy) kMFw bVw durwfw[
jwˆ Gl dy koeI qulHw muhwxw
(jwˆ) cuk lY bwhoˆ PV ky[

qYQoˆ iv`CuV, AYsI Gu`QI,
mYˆ gwihAw c`k cuigrdw,
eyho bUhw (mqy) qyrw eI hovy,
(mYˆ) dr qikAw iDr iDr dw[
AYfI swrI ngrI dy ivc,
(mYnUM) quD ibn kOx pCwxy ?
Kol bUhw, myrI Br dy JolI
sdkw Apxy isr dw[

14. ArSI ikxkw

jy v`s myry ivc huMdw,
Bul ky BI Cwl n mwrdw[

1.

TMFk dw inrml ikxkw,
ArSwˆ iv`c v`sx vwlw[
mwsUm A\wxy vrgw,
inrCl qy Bolw Bwlw[
mYˆ mOjwˆ mwx irhw swˆ,
ApxI md iv`c msqwnw,
Cf Agwˆh ipCwˆh dI icMqw,
gwˆdw swˆ pRym-qrwnw[
nw jwg irhw swˆ pUrw,
nw bysurqI nIˆdr dI,
iek vw hyTwˆ lY AweI,
koeI gupq ieSwry krdI[
mYˆ EQy hI swˆ cMgw,
pr dm nhIˆ sI ienkwr dw[

jy v`s myry ivc huMdw,
Bul ky BI Cwl n mwrdw[

2.

mYˆ vwˆg Puhwr auqirAw,
prbq qy Aw ky F`Tw[
keI hor kroVwˆ auqry,
iek qodw ho igAw k`Tw[
sUrj ny sut sut ikrxwˆ,
aus qody nUM pMGrwieAw[
cSmy dI sUrq bdlI,
Jrny dw rUp vtwieAw[
nwly qoˆ ndI clweI,
mYdwnwˆ iv`c ivCwieAw[
swgr ivc D`kw dy ky,
muV kr kr BwP aufwieAw[
mYˆ BMivAw lK lK vwrI,
hr vwrI kIqI DweI,
s`Dr sI idl ivc BwrI,
iml jwvy auho aucweI[
pr pYr myrw bx Bwrw,
hyTwˆ hI igAw inGwrdw[

jy v`s myry ivc huMdw,
Bul ky BI Cwl n mwrdw[

3.

ies c`kr dy ivc clidAwˆ,
A`j qIk smJ nhIˆ AweI,
mYˆ iksmq Awp ilKweI,
jwˆ bwhroˆ iksy bxweI[
mYˆ kI ksUr kr bYTw,
ijs dw bdlw hY imldw[
ieh rIJ myrI ApxI sI,
Xw SOk iksy dy idl dw[
myrI pihlI mwsUmI
ikauˆ mYQoˆ Ku`s geI hY ?
Awvw jweI dI ibpqw,
gl myry ikvyˆ peI hY ?
mYˆ puMn pwp qoˆ inAwrw,
ho igAw iks qrHwˆ dwgI ?
kI kwlK mUMh qy ml ky,
mYˆ ApxI Swn iqAwgI[
myry mn dI sI mrzI,
jwˆ Bwxw sI krqwr dw[

jy v`s myry ivc huMdw,
Bul ky BI Cwl n mwrdw[

4.

E hyT auqwrn vwly !
qUM mwlk hI shI myrw,
pr ieh g`l qy smJw dy,
vs myrw sI, jwˆ qyrw ?
ijs vw ny hyT ilAwˆdw,
auh ikauˆ nhIˆ auqwˆh auTwˆdI ?
auh sYnq is`DI ho ky,
ikauˆ rsqw nhIˆ ivKwˆdI ?
jy ieh BI ho nhIˆ skdw,
qd ieh soJI hI pw dy,
prvs mjbUrwˆ au`qy,
eyh tYks lg gey kwhdy ?
eyh pop, msMd, mulwxy,
ikauˆ myry mgr lgwey ?
eyh lhU incoVn vwly,
qUM vwrs kdoˆ bxwey ?
mYˆ A`k igAw mUMh rKdw,
ies qyry dwvydwr dw[

jy v`s myry ivc huMdw,
Bul ky BI Cwl n mwrdw[

15. eyQy bolx dI nhIˆ jwh AiVAw (kwPI)

1.

cOVw drXw, fUMGw pwxI,
rwq hnyrI, GuMmxvwxI,
byVI Cyko Cyk purwxI
irSvq Kor mlwh AiVAw[

2.

jIB qy jMdrw, pYrIˆ byVI,
s`c AwKx dI vwh n myrI,
dwvydwrwˆ dy h`Q imslwˆ,
hwkm byprvwh AiVAw[

3.

rb dI hurmq dy rKvwly,
CuirAwˆ qy ikrpwnwˆ vwly,
Pqvy swˆBI iPrn duAwly,
suikAw rihMdw ey swh AiVAw[

4.

rb ^bry mYnUM iml hI pYˆdw,
imMnq nwl mnw BI lYˆdw,
pr byqrs msMd mjwaur,
rokI bYTy rwh AiVAw[

5.

hmswey dw moFw PVky,
kI hwsl surgwˆ ivc vVky,
Apxy pYrIˆ qoV cVHn dI,
idl ivc rihMdI ey cwh AiVAw[

16. qyrI god ivc bwl A\wxw

1.

AMb dIAwˆ PwVIAwˆ, nYx mmoly,
hsUM h`sUM krn blOrI goly[
ih`k nwl lw lw, krnI eyˆ CI CI,
r`jnI eyˆ bu`lIAwˆ dw rs pI pI[
Bu`l igAw sOxw Kwxw,
qyrI god ivc bwl A\wxw[

2.

vyKnI eyˆ ivMgI vrwC jdoˆ lwl dI,
m`Qy au`qy DuMmy qyry, lwlI kmwl dI[
h`sdy nUM q`k q`k, KIvI huMdI jwnI eyˆ,
sYnqwˆ dy nwl peI pIAw nUM qkwnI eyˆ[
qxnI eyˆ qMdx qwxw,
qyrI god ivc bwl A\wxw[

3.

ipAwr dI dunIAwˆ qUMhyˆ vsweI,
Shu dI sUrq puq ivc AweI[
r`b ny su`qw pRym jgwieAw,
swˆJIAwˆ s`Drwˆ, bUtw lwieAw[
rl iml pwxI pwxw[
qyrI god ivc bwl A\wxw[

4.

qUM qy Shu rl iek imk ho gey,
mksd pUrw krn Klo gey[
suhxy j`g dy suhj vDwxy,
bUty lw lw Pu`l iKVwxy[
k`iTAwˆ quirAwˆ jwxw,
qyrI god ivc bwl A\wxw[

17. lw mkwn

swrw qyrw kwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
AYnw iKlr iKlwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
sUrj, cMd, sqwry, DrqI,
sB nUM koeI shwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
prbq, ndIAwˆ, sbzw, mihkwˆ,
suhjwˆ dw BMfwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
mihPl, swkI, mY qy msqI,
rOxk bol bulwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
pMD, muswiPr, ndI, iknwrw,
pwr lgx dw cwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[
ipAwr, aufIk, kSS qy lwrw,
lukvwˆ ijhw ieSwrw qy hY,
qUM nhIˆ idsdw[

18. mzhb

Su`D Awqmw, pihlwˆ pRgtI,
mzhb ies dy ip`Coˆ AwieAw[
Drm, scweI dI ictwn qy,
mzhb ny iek mihl bxwieAw[
mzhb qy pwxI nUM gMdw
kIqw jdoˆ zmIr ProSwˆ[
ijauˆ kI iqauˆ ictwn hI rih geI,
mzhb dw ho igAw sPwieAw[

mzhb dw gVH FihMdw jwvy,
Qwˆ Qwˆ pYˆdy jwx muGwry[
Qoby lw lw ilMbI pocI
jwx Bgq jn rl ky swry[
ltk rhI hY qwr dmwˆ dI,
Dn dOlq dw PVI shwrw[
GVIAwˆ dw mihmwn ibrC
htkory Kwvy ndI iknwry[

19. pyt pUjw

nw koeI Twkur (qy) nw koeI pUjk,
sB rotI dy auprwly[
ictIAwˆ p`gwˆ (qy) dUhry it`ky,
AMdroˆ ihrdy kwly[
hQ ivc mwlw (qy) mUMh ivc mMqr,
k`C ivc qyz ktwrI,
AYsy T`gwˆ nwloˆ cMgy,
KIsy kqrn vwly[

eyjMtwˆ nUM sMmx Awey,
(qusIˆ) hlvw Kw Kw ky Pul gey[
mUrK prjw lut lut Kw leI,
(Aqy) Asl mnorQ Bul gey[
jwg auTI hY dunIAw, hux qy
Byj idE AsqI&y,
mzdUrwˆ ikrswnwˆ Kwqr
r`b dy bUhy KulH gey [

20. eykw

1.

Aw vIrnw ! Aw bylIAw !
Aw socIey, bih ky zrw[
iek vkq sI, dovyˆ AsIˆ,
sc mu`c dy ienswn swˆ[
iek ^Un sI, iek jwn swˆ[
ieko dohwˆ dw b`b sI;
swˆJw duhwˆ dw r`b sI[
nw vYr sn, nw CyV sI,
nw Pu`t sI, nw qRyV sI[
sIny PirSqy vwˆg sn,
DIAwˆ qy BYxwˆ swˆJIAwˆ[
hmswey mwˆ ipau jwey swˆ,
Kwdy kmwˆdy Awey swˆ[
pr hux qy hwlq hor hY,
iF`fwˆ 'c vV igAw cor hY[
vKrI ijhI koeI vw vgI,
qYnUM qy mYnUM Aw lgI[
mUMh muV gey, idl Pt gey,
moh Gt igAw, rwh vt gey[
kuJ h`k kMn ivc kih gey,
kuJ S`k h`fIˆ bih gey[
AwgU BI AYsy iml pey,
pwVIˆ dohwˆ dw idl gey[
cMgy Bly swˆ v`sdy,
A`j kl bdl geI qor ikauˆ ?
qUM hor ikauˆ ? mYˆ hor ikauˆ ?

2.

Eho izmIˆ Asmwn auho,
A`lw auho, ienswn auho[
Aw v`t idl dy k`FIey,
^udgrzIAwˆ hux C`fIey[
lweIey pnIrI ipAwr dI,
ieqPwk dI, ieqbwr dI[
nw qUM sVyˆ nw mYˆ kuVHwˆ,
nw qUM QuVyˆ nw mYˆ QuVwˆ[
hux BI jy hoey swP nw,
Bu`lwˆ nUM kIqw mwP nw[
ruVH jwˆ gy Gu`mxGyr ivc
pY jwˆ gy lMmy Pyr ivc[
pMjwb dy hIry AsIˆ
sVnw AswfI ^o nhIˆ[
Aslw nhIˆ Kotw iqrw,
ijgrw nhIˆ Cotw imrw[
qUM mYˆ ij Gul iml jwvIey,
cu`kwˆ dy ivc nw AwvIey,
byKO& ho ky v`sIey,
bx ky nmUnw d`sIey[
lwaU buJwaU Awey jo,
lUqI cuAwqI lwey jo,
bUQw audHw cw BMnIey,
AwKw nw aus dw mMnIey[
do qwkqwˆ juV jwx jy,
koeI skygw qoV ikauˆ ?
qUM hor ikauˆ, mYˆ hor ikauˆ ?
qUM swD ikauˆ, mYˆ cor ikauˆ ?

21. A`g

(gIq)

myry AMdr bldI ey A`g loko,
myry cwr cuPyry A`g loko[ 1.

Drm inAwˆ nUM imly n FoeI,
qwkq iPrdI ey ib&rI hoeI,
Qr Qr kMbdw ey j`g loko,
myry lihMdy cVHdy A`g loko[

2.

Gr Gr lwlc qy ^udgrzI,
iek dUjy dI rly n mrzI,
sB dI bwˆg Al`g loko,
myry AYDr AODr A`g loko[

3.

kukVwˆ vwˆgr lIfr lVdy,
by-buinAwd bhwny GVdy,
Kqry ivc hY p`g loko,
myry Awsy pwsy A`g loko[

4.

ihMdU, musilm, is`K, eIsweI,
pwty iPrdy BweI BweI,
dUqIAwˆ dy AwKy l`g loko,
myry AMdr bldI ey A`g loko[

22. idl ie`k, dlIlwˆ do

iksy vyly iKV iKV KIvw ho jwˆ,
iksy vyly pYnwˆ ro,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

1.

iek khy, dunIAwˆ fwFI im`TI,
qUM Swied vs ky nhIˆ if`TI[
t`br, dOlq, rOxk, hwsy,
mylw hI mylw Awsy pwsy[
ipAwr, ihmwieq, im`TI q`kxI,
mr ky BI ieh Bul nhIˆ skxI,
ie`zq qy Abro,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

2.

dUjI AwKy, TgxI mwieAw,
qUM dunIAwˆ nUM gl ikauˆ lwieAw ?
qyrw pMD bVw hY lMmw,
iek dm BI nw vIt inkMmw[
sonw cwˆdI sB kuJ sut dy,
moh mmqw dI sMGI Gut dy[
bih jw bUhy Fo,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

3.

iek khy, fr nw, bwhr inkl qUM,
JwqI mwr duAwly vl qUM[
syk buJw dy, gMd htw dy,
AwˆF guAwˆFIAwˆ nUM TMF pw dy[
ieho jhwn bihSq bxw lY,
ipAwrwˆ dI PulvwVI lw lY[
Awdr dI KuSbo,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

4.

dUeI khy, ikauˆ t`krwˆ mwryˆ,
ipAw prwey fMgr cwryˆ[
Apxw Awp nbyV bKyVw,
lwh sut gloˆ ibgwnw JyVw[
qUM sB dw cwcw nhIˆ lgdw,
iPkr pY igAw swry jg dw[
bih jw lwˆBy ho,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

5.

vwj AweI jy qkVw hovyˆ,
pUrIAwˆ hox dlIlwˆ dovyˆ[
duMh h`QI do rwswˆ PV ky,
kwbU kr lY aupr cVH ky[
Awp iksy qoˆ kwˆb nw Kw qUM,
dovyˆ Apxy mgr clw qUM[
qx ky zrw Klo,
idl ie`k, dlIlwˆ do[

23. pRym sMdyS

hs hs smwˆ lMGw E im`qrw ! hs hs smwˆ lMGw

1.

sut dy iPkr AMdySy jI dy,
sB nUM dy sMdyS KuSI dy,
pRym sqwr suxw, E sjxw !
hs hs smwˆ lMGw[

2.

jo iml pey glvkVI pw lY,
AKIAwˆ pYrwˆ hyT ivCw lY,
mMn ky sky Brw, E sjxw !
hs hs smwˆ lMGw[

3.

ikn pweIAwˆ sn kcIAwˆ qRyVwˆ ?
iks dy CyiVAwˆ, iCVIAwˆ CyVwˆ ?
cMbVI kdoˆ blw, E im`qrw !
hs hs smwˆ lMGw[

4.

qyrw kMm KuSIAwˆ qy hwsy,
Amn psr jwey cwry pwsy,
gu`sy igly Bulw, E im`qrw !
hs hs smwˆ lMGw[

24. pMCI-AwlHxw

1.

nIˆdr auSw dI au`KVI,
cwnx dw bUhw KulH igAw[
sUrj ny myry AwlHxy ivc,
pYr Aw ky r`iKAw[
aus r`iKAw, mYˆ cu`ikAw,
swQI nw koeI aufIikAw[
bs KMB KulHy kr ley,
qy AwlHxy qoˆ cl ipAw[

2.

KulHI hvw ivc pyldw,
DrqI qy cogw Bwldw[
Kyqwˆ dy is`ty Bordw,
ru`Kwˆ dy myvy c`Kdw[
cyqw nhIˆ idn Br dy ivc,
ikMnIAwˆ ku mOjwˆ mwxIAwˆ[
qk qk au`cIAwˆ nIvIAwˆ,
iks nwl pRIqwˆ pweIAwˆ[
kuJ pwlIAwˆ, kuJ qoVIAwˆ,
EVk idhwVw bIiqAw[
3.

hux sMJ isr qy Aw geI,
coKw hnyrw pY igAw[
swQI nw koeI jwpdw,
Agy koeI, ip`Cy koeI[
kuJ jw cuky,
kuJ jw rhy[
iek mYˆ iek`lw rih igAw[

4.

Kqrw kI hY ?
k`lw shI[
AwieAw BI qwˆ,
k`lw hI swˆ[
hr roz Awauˆdy jwˆidAwˆ,
imx C`ifAw hY rwh mYˆ[
fUMGy hnyry iv`c BI,
Buldw nhIˆ mYˆ AwlHxw[
au`fwˆgw A`Kwˆ mIt ky,
qd BI myrw Gr Awpxw,
pYrwˆ qly Aw jwiegw[

25. AMD ivSvws

mukqI, surg, aumr qy iksmq,
sB kuJ qyry p`ly,
sicAweI dI buckI kwhnUM
d`bI bYTw eyˆ Q`ly ?
qUM jwqw, AMnHy ivSvwsI,
mukxy nhIˆ mukwieAwˆ,
pr ies nvyˆ jgq ivc qyrI,
jwdUgrI nw c`ly[

dyviqAwˆ irSIAwˆ dy vyly,
vr srwp sn cldy,
cUlI Br ky mMqr piVHAwˆ,
nkSy rhy bdldy[
kljug ny sB kQw khwxI,
nMgI kr idKlweI,
pr mUrK AMnHy ivSvwsoˆ,
hwlI BI nhIˆ tldy[

26. moqI

goqw Kor smuMdr iv`coˆ,
kF kF is`p iKlwry,
h`Qo h`Q ivhwJI jwvx,
moqIAwˆ dy vxjwry[
iksy dI JolI ie`ko Br dy,
keI KwlI h`Q isDwry[
(pr) Eh kI jwxn swr durwˆ dI,
(ijhVy) socx KVy iknwry[

27. gulwb

mYˆ gulwb,
myrw krqv eyho,
iKV iKV bwZ sjwxw[
suk sV jwxw,
Bur jwxw, (Aqy) muV KyVy ivc Awxw[
bwZ slwmq,
bUtw hirAw,
jIvy jwgy mwlI,
Swlw bixAw rhy, myrw eyQy
in`q in`q Awaux jwxw[

28. qyrI Xwd

Xwd qyrI iml geI sI,
idl dy KUMjy AMdr rKxI,
zulP qyrI dIAwˆ lptwˆ dI vw,
iml jwˆdI sI BKxI[
pr jd dw auh husn hulwrw,
nzroˆ lwˆBy hoieAw,
ihrdy mMdr dy ivc rih geI,
Qwˆ sKxI dI sKxI[

p`lw PV PV ikhw buqyrw,
bih jw, bih jw, bih jw,
ijMnIAwˆ GVIAwˆ jI cwhuMdw eI,
Enw icr hI rih jw[
ihjr qyry dIAwˆ pIVwˆ nUM mYˆ,
hs hs ky pI jwswˆ,
Xwd qyrI nUM Xwd rKwˆgw,
eynI gl qy kih jw[

29. imlwp dy pl

auh Awey
hs pey
hQ k`iFAw
kuJ heI qy
Agy Drdy[
mYˆ sihmI, sB kuJ dy dwqy,
hwsw qy nhIˆ krdy ?
nIvIˆ pw, mYˆ AMdr toihAw,
cwry kMnIAwˆ ^wlI,
AK p`tI, auh jw cu`ky sn,
hMJU rih gey Brdy[

AimRq CMnw, Cul Cul krdw,
aunHwˆ myry h`Q PVwieAw,
AwKx l`gy : swrw pI jw,
mYˆ qyry hI leI bxwieAw[
mYˆ iJjkI, mq kOVw hovy,
vihmwˆ ny mq mwrI,
socwˆ kridAwˆ, CMnw ifg ipAw,
(pr) bu`lHwˆ qIk nw AwieAw[

30. purwxw rwz

1.

ju`gwˆ qoˆ cilAw,
iek rwz purwxw,
mYˆ smJ cukw hwˆ,
pr kIkr AwKwˆ ?
ieh hoCI dunIAwˆ,
sux sih nhIˆ skdI[

2.

iek sw& scweI,
dw sUrj ciVHAwˆ,
icr coKw hoieAw[
pr nUr-munwry-
dIAwˆ ikrnwˆ au`qy,
AK fih nhIˆ skdI[

3.

iek Ajb qil`sm,
tut cukw icrokw[
iek gupq Kzwnw,
mUMh KulHw ipAw hY[
pr jIB sMgwaU,
kuJ kih nhIˆ skdI[

4.

myrw qy qyrw,
nhIˆ prdw koeI[
qUM myrw mihrm,
mYˆ qyrw ByqI[
ieh gu`JI iC`pI,
gl rih nhIˆ skdI[

5.

auh idn hY nyVy,
sB Klk khygI,
ikn nIhwˆ DrIAwˆ,
ikn mihl auswry,
ieh bxI AtwrI,
hux Fih nhIˆ skdI[

31. hIrw

hIirAw ! qYnUM pwV rhy ausqwd[

1.

kxIAwˆ Qp Qp swx bxwieAw,
rgV rgV qyrw vzn GtwieAw,
(pr) sgoˆ vDI qyrI Awb,
hIirAw ! qYnUM pwV rhy ausqwd[

2.

pwVn vwly, iPrn duAwly,
qUM Ehnwˆ dy mUMh kr kwly,
sOˆ nhIˆ igAw pMjwb,
hIirAw ! qYnUM pwV rhy ausqwd[

3.

Gsdw rhu pr qRyV nw KwvIˆ,
toitAwˆ ivc nw vMifAw jwvIˆ,
(Apxw) Aslw r`KIˆ Xwd,
hIirAw ! qYnUM pwV rhy ausqwd[

4.

Aj nhIˆ qy kuJ hor idnwˆ nUM,
lB leyˆgw qUM Apxy Qwˆ nUM,
(iksy) drdI dy isr dw qwj,
hIirAw ! qYnUM pwV rhy ausqwd[

32. rbwb

rbwbI ! Dr dy hyT rbwb[

1.

cUlwˆ ih`lIAwˆ, Kocl ik`lIAwˆ,
qwrwˆ qrbwˆ pY geIAwˆ iF`lIAwˆ,
Bur geI qMdI, Gs igAw z^mw,
KlVI hoeI Krwb,
rbwbI ! Dr dy hyT rbwb[

2.

boql sKxI kr igAw swkI,
mhiPl ivc rOxk nhIˆ bwkI,
AQrU folH Smwˆ dw cwnx,
dyˆdw jwey jvwb,
rbwbI ! Dr dy hyT rbwb[

3.

tutdy jwx iKlwry qwxy,
Buldy jwˆdy gIq purwxy,
AKIAwˆ Agoˆ htdy jwˆdy,
GVy sunihrI Kwb,
rbwbI ! Dr dy hyT rbwb[

4.

ies rbwb nUM qIlI lw dy,
lBdw eI qwˆ koeI hor ilAw dy,
nvIAwˆ qrzwˆ, gIq AnoKy,
nZimAwˆ BrI ikqwb,
rbwbI ! Dr dy hyT rbwb[

33. AKIAwˆ

ipAwry dI
dId leI,
dunIAwˆ qy AweIAwˆ,
AKIAwˆ[

ieMqzwrI dy leI,
rwh qy ivCweIAwˆ,
AKIAwˆ[

z`rw sUrj dI qrP,
r`Ky sPr nUM jwrI[

eyho kuJ huMdw rhy,
jd dIAwˆ lweIAwˆ,
AKIAwˆ[

34. ik`sy AlP lylw vwly

1.

bVy icrwˆ qoˆ ptIAwˆ pVHwˆdw irhoˆ qUM,
suArgwˆ dy supny ivKwˆdw irhoˆ qUM,
khwxI suAwdI bxwˆdw irhoˆ qUM,
lgwˆdw irhoˆ KUb imrcwˆ mswly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

2.
krwmwq hr gl dy ivc qUM PsweI,
myrI jwn Kw geI qyrI pMifqweI,
hVp kr igEˆ myrI swrI kmweI,
n smJy mYˆ SqrMj qyrI dy cwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

3.

qUM idauqy GVy, dyvIAwˆ BI bxweIAwˆ,
murwdwˆ mMgweIAwˆ qy suKxw suKweIAwˆ,
qy n`k nwl sO sO lkIrwˆ kFweIAwˆ,
krwey keI mYqoˆ kjIey kswly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

4.

gulwmI dy sMgl bVy qUM bxwey,
scweI lukweI, frwvy vDwey,
AzwdI myrI qy keI Bwr pwey,
bVy jwl qwxy qUM myry duAwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

5.

A\wxw jdoˆ swˆ, irhw prc jwˆdw,
iKfOxy qyry nUM irhw isr Jukwˆdw,
mYˆ qMg Aw igAw hux qy m`Qy Gswˆdw,
nhIˆ jwˆdy AYny isAwpy sMBwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

6.

zmwny ny kr leI ey dunIAwˆ isAwxI,
gloˆ lih geI auh ibmwrI purwxI,
auh ipClI jhwlq nw jwey pCwxI,
nvIˆ roSnI ny nvyˆ idn ivKwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

7.

hY swiens ny igAwn kIqw suKwlw,
scweI ny kr id`qw Gr Gr aujwlw,
n surgwˆ dw lwlc, n nrkwˆ dw pwlw,
hoey dUr vihmwˆ qy Brmwˆ dy jwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

8.

qUM rb A`gy myrIAwˆ SkYqwˆ lgw lY,
myry mgr ku`qy duVw ky frw lY,
bgwvq bxw lY, Xw kwPr Dumw lY,
qUM kr CoV mYnUM, Kudw dy hvwly,
mukw hux qy ik`sy AlP lylw vwly[

35. Aw sjxI

1.

Gut Gut ky PVIAwˆ forwˆ nUM,
nw irSmwˆ vwˆg vDw sjxI,
drSn myly dIAwˆ GVIAwˆ nUM
nw AgHwˆ AgHwˆ iqlkw sjxI[

2.

qUM kd myry Gr AwvyˆgI ?
kd gl lw ky ApxwvyˆgI ?
ikqy muk nw jwx aufIkwˆ eyh,
Jb Aw sjxI, Jb Aw sjxI[

3.

gl l`gx nUM jI krdw hy,
pr by AdbI qoˆ frdw hY,
ivckwr Kloqy pVdy nUM
qUM AwpIˆ pry htw sjxI[

4.

myrI bwˆh PVn leI bwˆh kr dy,
myry bihx leI koeI Qwˆ kr dy,
myry pYr iQVkdy jwˆdy nIˆ,
zrw auV ky auqwˆh auTw sjxI[

36. syPtI vwl

syPtI vwl, syPtI vwl,
kwl ckR dI iPrdI cwl[

1.

bwielr dy ivc joVI Bw&,
ieMjn vwhI jwey swP[
m`TI hox lgy jd qor,
kwiem rKy aus dw zor,
kolw pY pY nwlo nwl,
syPtI vwl, syPtI vwl[

2.

Ag pwxI dw swˆJw Kyl,
qwkq qorI c`ly ryl[
ho jwey Bw& jdoˆ mUMh zor,
pYx lgy Aw^r dw Sor[
Kul jwey qd syPtI vwl,
syPtI vwl, syPtI vwl[

3.

^UnI Gu`gU rOlw pw,
A`q hoeI dyvy smJw[
cly cuPyry q`qI vw,
sihjy sihjy Bw& aufw[
muV Aw jwey Esy hwl,
syPtI vwl, syPtI vwl[

4.

kudrq dI ieh cwl kdIm,
vDdw jwey jdoˆ stIm[
hl su`ty DrqI qy vwh,
vwDU qwkq kry qbwh[
iPr moieAwˆ nUM ley ijvwl,
syPtI vwl, syPtI vwl[

37. mih&l

swkI ! Aj qyrI mih&l ivc,
koeI rwg nhIˆ, koeI rMg nhIˆ[

c`kr nhIˆ jwm surwhI dw,
koeI ncdw msq mlMg nhIˆ[

mqlb dy bMdy bYTy ny,
buklwˆ ivc cor hY Zrzwˆ dw,

tukVy ibn koeI aumMg nhIˆ,
ibn pYsy koeI mMg nhIˆ[

koeI Agn nhIˆ cMigAweI dI,
koeI lgn nhIˆ kurbwnI dI,

ienswP, AsUl, scweI dw,
koeI rMg nhIˆ, koeI FMg nhIˆ[

auproˆ hY Swn mulmy dI,
AMdroˆ koeI Kotw is`kw hY,

AKIAwˆ ivc G`tw pYˆdw hY,
koeI AxK nhIˆ koeI sMg nhIˆ[

38. idl dI s`Dr

idl krdw ey, mYˆ sohxI hovwˆ[
ijnHwˆ sKIAwˆ lwl irJwey,
jw auhnwˆ dy nwl Klovwˆ[

1.

bxwˆ pujwrn, ALPI pw ky,
pUjx jwvwˆ, Qwl sjw ky,
pRym-glI ivc, iltwˆ iKMfw ky,
nwly gwvwˆ, nwly rovwˆ[
idl krdw ey, mYˆ sohxI hovwˆ[

2.

bwhroˆ aujlI, AMdroˆ kwlI,
c`j ivhUxI, p`ilEˆ ^wlI,
hMJU pw pw, swbx lw lw,
ic`kV BrIAwˆ kMnIAwˆ Dovwˆ[
idl krdw ey, mYˆ sohxI hovwˆ[

3.

ihMmq QoVI, pMD lMmyrw,
pqw nhIˆ, kI bxsI myrw,
pr AwSw dI qwr sMBwlI,
GVIAwˆ igx igx hwr provwˆ[
idl krdw ey, mYˆ sohxI hovwˆ[

39. aufIk

mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

1.

qVkw hoieAw,
lwlI h`sI[
pMCI cihky,
dunIAwˆ v`sI[
idl DVkMdw-muT ivc PV ky,
rwh mYˆ q`ikAw, koTy cVH ky[
Aw jweyˆ ikqy njIk[
mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

2.

cVHI dupihr,
mYˆ ir`Dw p`kw,
Qwl proisAw,
PV ilAw p`Kw[
iv`c brUhwˆ-ingwh jmweI,
kuMfw KVky, KMGy mwhI[
AMdr lvwˆ DrIk[
mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

3.

sMJwˆ peIAwˆ,
dIvy jg pey[
Gro GrI vl pMCI vg pey[
sOˆdI jwey dunIAwˆ swrI,
myry AMdr iPry ktwrI[
muV nw jwey rPIk[
mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

4.

iBMnI rwq,
iKVI PulvwVI,
mYˆ ro ro ky iBauˆ leI swVHI[
GVIAwˆ igxIAwˆ,
pihr guzwry[
AKIAwˆ ivc dI-lMGy qwry[
moty Aqy brIk[
mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

5.

qyry vs ivc sB kuJ myrw,
qUM qru`Tyˆ qwˆ v`sy KyVw[
qwˆGwˆ qVPx, vwh nw c`ly,
gorKDMdw pY igAw p`ly[
Zlq bxw jwˆ TIk[
mwhIAw ! qyrI aufIk,
krIˆ clwˆ kd qIk ?

40. svwl qy jvwb

dohry

pihlI quk ivc svwl qy dUjI ivc jvwb

1.

Pu`l gulwbI,
suhixAw !
(qUM) bx igauˆ
ikvyˆ gulwb ?
iKVwˆ,
iKVwvwˆ,
sBs nUM,
myry mwlI dw sI Kwb[

2.

Baurw !
Bauˆ Bauˆ kMvl dw,
ikauˆ mwxyˆ rs rMg ?
sB koeI mry,
suhx`p qy,
rb dI ieho aumMg !

3.

iq`qrIey !
qUM lY ley
ikQoˆ AYny rMg ?
ijhVw suhxw vyiKAw,
EQoˆ lIqw mMg[

4.

bulbul nIˆ !
qUM Pu`l dw,
ikauˆ lw ilAw ivrwg ?
Bu`KI pRIqm-Coh dI,
Btkwˆ bwgo bwg[

5.

pwV, ppIhy !
cuMJ nUM,
ikauˆ inq pwvyˆ kUk ?
pRym-kxI dI qwˆG ivc,
auTy klyijEˆ hUk[

6.

koiel !
ikauˆ qUM kUkdI,
kwlI geIEˆ ho ?
fwlI fwlI lYnI Awˆ,
sohxy dI knso[

41. jIvn jgwvw

1

Amr jIvn jy cwhnw eyˆ,
qwˆ mrny dI iqAwrI kr[
jy dyS Awbwd krnw eIˆ,
lhU dI nihr jwrI kr[
jy au`cI kOm krnI hY,
qwˆ bwhvwˆ dI auswrI kr[
jy idl ij`qx dI s`Dr hY,
qwˆ dOlq nw ipAwrI kr[
ik kOmwˆ bxdIAwˆ-
cOVy idlwˆ vwly jvwnwˆ qy[
qy dyS ausrn sdw-
ijgry dIAwˆ muhkm ictwnwˆ qy[

2.

qA`sb dI htw p`tI,
qy nPrq nUM nw Awdr dy[
muh`bq dw Kulw kr dr,
qy bwhwˆ cOVIAwˆ kr dy[
pry kr iPrkydwrI nUM,
qy eyky dI hvw Br dy[
qrwnw CyV ky kOmI,
klyjw cIr ky Dr dy[
qyrI Awvwz gUMj au`Ty,
zmInwˆ Awsmwnwˆ qy[
ik dyS ausrn sdw-
ijgry dIAwˆ muhkm ictwnwˆ qy[

3.

qUM DIrj nwl fitAw rhu,
koeI idn Aw hI jwvygw[
scweI dw Avwzw auT ky,
qbdIlI ilAwvygw[
Pqy dw hwr, qyry gl,
smwˆ Kud Aw ky pwvygw[
ey ihMdusqwn qyrw hy,
qy qyrw hI khwvygw[
bhwdur h`sdy qy Kyfdy,
Kyfxgy jwnwˆ qy[
ik dyS ausrn sdw-
ijgry dIAwˆ muhkm ictwnwˆ qy[

4.

jy nIXq rws hY qyrI,
qwˆ nyVy kwmXwbI hY[
qyrI qwkq dy qrkS ivc,
qm`nw by ihswbI hY[
iKzwˆ mu`kI KloqI hY,
bhwr AweI gulwbI hY[
Agyry hI irhw qurdw,
hmySw qoˆ pMjwbI hY[
ipAw hY hux qy swˆJw Bwr,
ihMdU muslmwnwˆ qy[
ik dyS ausrn sdw-
ijgry dIAwˆ muhkm ictwnwˆ qy[

42. r`b eyjnsI

jy r`b huMdw Dn dw Bu`Kw,
qwˆ mYˆ sonw cwˆdI FyrI lwˆdw[

jy auh cwhuMdw rotI kpVw,
(qwˆ mYˆ) sB kuJ h`Q PVwˆdw[

ijs dIAwˆ dwqwˆ sB koeI Kwvy,
auh ikauˆ mMgqw hoieAw ?

Boly rb dy eyjMtwˆ nUM,
koeI nhIˆ smJwˆdw[

43. pujwrI nUM

bwbw ! qyrI Fihx l`gI aU AtwrI[

1.

ip`lIAwˆ ie`twˆ, ryqlw gwrw,
Qrf klws mswlw swrw,
hyToˆ k`l cVHdw Awvy,
Bur Bur pey auswrI[
bwbw ! qyrI Fihx l`gI aU AtwrI[

2.

bVy icrwˆ qoˆ Joly Kwvy,
Q`ilEˆ nIˆh iKskdI jwvy,
ijs idn koeI hlUxw QwieAw,
ifg pYxI hY swrI[
bwbw ! qyrI Fihx l`gI aU AtwrI[

3.

dunIAwˆ huMdI jwey isAwxI,
hux qyrI koeI pyS n jwxI,
byVI Cyko Cyk purwxI,
lBxI nhIˆ svwrI[
bwbw ! qyrI Fihx l`gI aU AtwrI[

4.

surg nrk qoˆ kpVw lih igAw,
mzhb iek idKwvw rih igAw,
jwˆ idsdy ny mwieAwDwrI,
jwˆ rih gey ivBcwrI[
bwbw ! qyrI Fihx l`gI aU AtwrI[

44. nIˆd

nIˆd nK`qI nUM kI AwKwˆ,
(ijhVI) vYr peI h`Q Do ky[

swrI rwq aufIikAw Folx,
bUhy iv`c Klo ky[

auh AwieAw pr mYˆ Srmw geI,
AKIAwˆ Fo ley bUhy[

hsdw hsdw lMG igAw mwhI,
plkwˆ auhly ho ky[

45. svrg nrk

surg nrk dy sohly suxw,
lut lut Kwnw eyˆ kwhnUM ?

nrk dw nkSw idKw,
roj frwnw eyˆ kwhnUM ?

mYˆ qy dohwˆ qoˆ infr,
ho ky inAwrw bYTwˆ,

Pyr BI PqivAwˆ dy,
qIr cuBwnw eyˆ kwhnUM ?

46. ZrIb dw gurpurb

bwbw ! myry Turkx inky inky bwl [ tyk-

1.

koeI nMgw, AD kijAw koeI,
iksy dI pjwmI pwtI hoeI,
auqoˆ n`sw n`sw Awvy isAwl[
bwbw ! myry Turkx inky inky bwl [

2.

p`ly pYˆdI ey iKcvIˆ mjUrI,
koeI loV n hovy pUrI,
Aqy dwixAwˆ dw pY igAw kwl[
bwbw ! myry Turkx inky inky bwl [

3.

isdk sbUrI qoSw myrw,
nMigAwˆ qy BuiKAwˆ nUM Awsrw qyrw,
myrw hl kr rotI dw svwl[
bwbw ! myry Turkx inky inky bwl [

4.

qUM myrw siqgur, mYˆ qyrw bytw,
kMgly dI ey kbUlIˆ Bytw,
ruKI rotI qy pqlI dwl[
bwbw ! myry Turkx inky inky bwl [

47. kwxw GuMf

lMmy dIey lMmIey nwry !
qyry kwxy GuMf ny mwirAw[

1.

GuMf dy auhilEˆ dunIAwˆ Cwxyˆ,
sB nUM q`kyˆ, sB nUM jwxyˆ,
AwpUM luk bhyˆ iknwry[
qyry kwxy GuMf ny mwirAw[

2.

horwˆ nwl prIqwˆ lwvyˆ,
mskInwˆ vl Jwq n pwvyˆ,
qyry mwˆh qy iksy nhIˆ mwry[
qyry kwxy GuMf ny mwirAw[

3.

vMgwˆ BI Cxkx, Jwˆjr boly,
ikauˆ bihnI eyˆ, kr kr auhly,
kr lYx dy Kuly nzwry[
qyry kwxy GuMf ny mwirAw[

4.

qUM swfI qy AsIˆ BI qyry,
hs ky bhIey, hoeIey nyVy,
ht jwx BulyKy swry[
qyry kwxy GuMf ny mwirAw[

48. jIvn swQ

1.

ipAwrI ! mYˆ qyry bwJoˆ,
iek`lw qy iekwrw swˆ[
qyrI sMgq 'c tkswly-
ibnwˆ iblkul inkwrw swˆ[
qyrI QuV dI krweI sUJ,
vsdy pMCIAwˆ psUAwˆ[
qVpdw, FUMfdw iPrdw,
koeI jIvn-shwrw swˆ[

2.

iekyrwˆ qUM qy mYˆ vK vK,
Btkdy jMglwˆ ivc swˆ[
Acwnk, iek ndI kMFy,
ingwhwˆ swfIAwˆ lVIAwˆ[
qyry leI Eprw swˆ mYˆ,
myry leI EprI sYˆ qUM[
TTMbr ky KKVy ho gey,
qUM ApxI Qwˆ, mYˆ ApxI Qwˆ[

3.

duhwˆ dy idl auCl Awey,
duv`lI kwljy DVky[
peI iek iK`c pYrwˆ nUM,
AsIˆ kuJ ho gey nyVy[
qUM Apxy nYx nYxwˆ ivc
KuBw ky myrw idl toihAw,
Aqy mYˆ Awpxw sB kuJ,
ivCwieAw Swhmxy qyry[

4.

KuSI ny iek srUr Awˆdw,
bVy h`sy, bVy auCly,
qrwny ipAwr dy iCV pey,
qMbUry iek-sury ho ky[
ieSwry nwl, jIvn-swQ-
dy vwAdy Aswˆ kr ley[
ibnwˆ jwxy, ibnwˆ prKy,
ibnwˆ boly AsIˆ qur pey[

5.

qUM ApxI bwˆh Agwˆh kIqI,
mYˆ brkq smJ ky PV leI[
krMt AYsI peI swˆJI,
ik dunIAwˆ jgmgw auTI[
idlwˆ dIAwˆ DVkxwˆ, mUMh joV,
g`lwˆ krn lg peIAwˆ[
ilpt gey Awqmw AYsy,
mYˆ qUM ho igAw, qUM mYˆ ho geI[

6.

AkwSoˆ ^wk dI joVI-
nUM kwdr ny duAw id`qI[
glwˆ ivc, Asr&ul-m^lUk-
dI jYmwl pw id`qI[
isMGwsx AwdmIAq dw,
imlI bKSIS bMdy nUM,
rzw sux ky, Aswˆ, qslIm-
dI grdn Jukw id`qI[

7.

isrwˆ qy cw leI syvw,
Aswˆ dunIAwˆ vswaux dI[
nvyˆ rsqy dy kMfy hUMJ-
ky, suhxI bxwaux dI[
v&w, sqkwr, ihMmq, drd,
kurbwnI, qVp, ijgrw,
mnu`KI Awqmw dI AxK,
AwzwdI bcwaux dI[

8.

lgw ky rOxkwˆ, DrqI qy,
qUM sBnwˆ dI Cwˆ bxIEˆ[
irSI, Avqwr, pYZMbr,
ShIdwˆ dI qUM mwˆ bxIEˆ[
myrI kImq vDweI, nykIAwˆ-
dw rwh ds ds ky,
jgq mwqySvrI, sqkwr-
qy pUjw dI Qwˆ bxIEˆ[

49. byVI

Shu ivc iek byVI c`ly[
n c`pU, n vMJ, muhwxw,
fgmg folx p`ly,
Shu ivc iek byVI c`ly[

1.

kwlI rwq, hnyrI v`gy,
kuJ n su`Jy ip`Cy, A`gy,
kwˆg auQ`l, pQ`ly,
Shu ivc iek byVI c`ly[

2.

nzr n Awvy koeI iknwrw,
nw koeI cmky nUr-munwrw,
swQI nwl nw r`ly[
Shu ivc iek byVI c`ly[

3.

hlkI ijhI ikrn jy imldI,
rwh pY jwˆdI iTlHdI iTlHdI,
kMFw hY ikq v`ly[
Shu ivc iek byVI c`ly[

4.

Qr Qr kMby, ruVH nw jwvwˆ,
kUky kr kr lMmIAwˆ bwhvwˆ,
koeI fubdI nUM J`ly[
Shu ivc iek byVI c`ly[

50. Adl bdl

swkI !
Aj,
ikdHy ieSwry ny-
bdlweI cwl zmwny dI ?

sUrq vt geI-
surwhI dI,
rMgq iPr geI pYmwny dI[

pMfq,
mu`lwˆ,
qy BweI jI,
Aj sxy murIdwˆ Awx vVy[

ies-
ienswnwˆ dI-
mihPl ivc,
rb lwj rKy mYKwny dI[

51. Kuly drvwzy

Zzl

purwxw Byd zwhr ho cukw hY,
auT, dlyrI kr[
qyry KVkwx dI hY loV,
Kul jwxw hY Awpy dr[

qurI hoeI rOSnI dI rO,
qyry qk Awx phuMcI hY,
hnyrw dUr kr swrw,
pucw ky cwnxw Gr Gr[

Kzwnw igAwn dw BirAw-
ipAw hY c`py c`py qy,
qil`sm qoV ky, kF dy,
iKAwlI BUqny dw fr[

qyry qy r`b dy ivckwr,
prdw sI n hY auhlw,
qusIˆ dovyˆ qmwSwgr,
qy dunIAwˆ iek qmwSw Gr[

scweI ny scweI AMq
zwhr ho ky rihxw hY,
qxy hoey jwl qoVI gl,
muihm Brmwˆ dI kr lY sr[

jy ihMmq hY qwˆ GV qkdIr,
ApxI Awpxy h`QIˆ,
prweI nwau qy n qr,
n lY ikDroˆ auDwry pr[

hirk gyVw ilAwˆdw hY,
nvIˆ dunIAwˆ, nvwˆ nkSw,
zmwny nwl quirAw cl,
qy fr fr ky n hr hr kr[

52. nvyˆ-purwxy

vifAwˆ dI iK`cI hoeI midrw,
ho geI bhuq purwxI[
AYnI iq`KI qy glGotU,
muSikl hoeI lMGwxI[
sY nslwˆ dI Fw-auswr ny,
rMg keI pltwey,
ikauˆ n mYˆ BI suxwˆ sxwvwˆ,
Aj dI nvIˆ khwxI[

ivAws qy suKdyv nUM,
supny imly Bgvwn dy,
kwgqwˆ qy vwh gey,
nkSy izmIˆ Asmwn dy[
vkq ny ivSvws p`Qr
qoˆ lkIrwˆ mytIAwˆ,
KojIAwˆ ny plt id`qy,
lyK ihMdusqwn dy[

53. AwzwdI

husn,
pdwrQ,
mihl-munwry,
myly Aqy nzwry[
dIdy,
KIvy hoey,
qk qk-
suhj jgq dy swry[
pr,
jd qoˆ,
Awzwd jgq dy,
pYx lgy Jlkwry,
ieSk qyry dy-
cw dIAwˆ cIswˆ,
swry suAwd ivswry[

54. swkIAw

Br Br jwm ipAw, swkIAw ! Br Br jwm ipAw[

1.

qyry AMdr m`t bVy ny,
cwlI kRoV ipAwk KVy ny,
bUMd bUMd qy aufdI jwvy,
pIpw idh aultw[
swkIAw ! Br Br jwm ipAw[

2.

sux sux qyry PrzI lwry,
kwhly pYˆdy jwˆdy swry[
mMgdy mMgdy Pwvy ho gey,
AYnw nw qrsw[
swkIAw ! Br Br jwm ipAw[

3.

qyrI ie`k purwxI vwdI,
irMdwˆ nwl kryˆ ausqwdI[
iksy nUM QoVI iksy nUM bhuqI,
isr dyvyˆ pVvw[
swkIAw ! Br Br jwm ipAw[

4.

qUM qy irMd hux do nhIˆ rih gey,
ieksy byVI dy ivc bih gey[
pIˆdw Aqy ipAwˆdw cl hux,
AYvyˆ n Srmw[
swkIAw ! Br Br jwm ipAw[

55. jmdUq nUM

jmdUq ! myry qy hwlI roAb jmw nw,
vwrMt mOq dy GVI muVI idKlw nw[

rb dw svwl qwˆ bVw duryfw jwpy,
fubdw qrdw, lg jwˆ gw kMFy Awpy[

pr hwlI qy eysy jhwn ivc myrw,
surKurU hox dw kMm ipAw bhuqyrw[

Kwbwˆ dI dunIAwˆ vs nhIˆ s`kI hwlI,
keI nukrwˆ AMdroˆ jwpx KwlI KwlI[

b`dl ijhy vwˆg, KVI ivckwr inrwSw,
idsdw nhIˆ mYnUM sw& pwrlw pwsw[

mYˆ scmuc dw ienswn khw nhIˆ sikAw,
iKlry hoey qIly joV bxw nhIˆ sikAw[

auicAwˆ cVH ky, koeI pXwr Jwq nhIˆ pweI,
nw Bwrq mwqw dI kuJ bxq bxweI[

AMDyry ivc nhIˆ kIqw koeI aujwlw,
sIql nhIˆ kIqw Apxw Awl duAwlw[

nw ApxI jUn suAwrI, n iksy dI,
bih ky tohI nhIˆ nwV iksy ihrdy dI[

AMdr myry qMdUr ijhw qpdw hY,
pr bybs pwsoˆ ho kuJ nhIˆ skdw hY[

ijauˆ ijauˆ huMdI hY dyr, grkdw jwvwˆ,
mYˆ Srm mwirAw DOx n auqwˆh auTwvwˆ[

pr AwSw myrI qwr vDweI jwvy,
JwVy JMby hoey KMB augweI jwvy[

hr GVI nvwˆ ieiqhws bxw skdI hY,
hr hoxI sjrw dOr ilAw skdI hY[

mYˆ muT ivc mOq hXwq swˆB ky rKIAwˆ,
AwzwdI dw idn dyK lYx eyh AKIAwˆ[

56. ^wilk-^lk

^lkq rb ivc, (qy) rb ^lkq ivc,
ijauˆ mihMdI ivc lwlI[
hr ihrdy ivc rb dw Awsx,
koeI jwh n jwpy KwlI[
bwhroˆ rb jwpy n jwpy,
AMdroˆ dyie idKwlI[
ijhVw rb nUM bwhr inKyVy,
(auhdI) ApxI Kwm iKAwlI[

ijauˆ ijauˆ rb huMdw jwey swˆJw,
Gr Gr huMdw jwey aujwlw[
DupdI jwey mYl idlwˆ dI,
pRym ndI ivc auTy auCwlw[
jykr Bwrq dy zmIr nUM,
pwpI pyt n krdw kwlw,
mu`dq dw bx cuikAw huMdw,
sr iekbwl dw *nXw iSvwlw*[

57. pRym sqwr

1.

pRym jgq hY bVw aucyrw,
Gt Gt ivc Bgvn dw fyrw,
ns ns dy ivc KVk rhI hY,
pRym dI swˆJI qwr[
jogIAw ! pRym dI CyV sqwr[

2.

Srw Drm dy Bu`l jw JyVy,
rotI dy kr ^qm bKyVy,
idl ho jwvx nyVy nyVy,
jwg ayTy sqkwr[
jogIAw ! pRym dI CyV sqwr[

3.

mnoˆ auTw dUeI dw fyrw,
jog hovy sMpUrn qyrw,
swˆJy mMfp dy ivc lw lY,
Bgvn dw drbwr[
jogIAw ! pRym dI CyV sqwr[

4.

jI jI hY qyrw guru BweI,
ihMdU, musilm, isK, eIsweI,
mMidr, msijd dy ivc gUMjy,
pRym dI jY jY kwr[
jogIAw ! pRym dI CyV sqwr[

58. SUdr-ACUq

jmidAwˆ mwnu`K ny,
mwnu`Kqw nUM DwirAw,
mnU ny kmzor nUM,
SUdr bxw, DqkwirAw[
jI auTI ienswnIAq ny,
Pyr gl nUM lw ilAw,
isr nhIˆ hMkwr dw-
auTdw Srm dw mwirAw[

bwhmx-KqrI
it`ikAwˆ vwly,
jwqwˆ dy hMkwrI[
sMq-mhMq, sMBwlI bYTy,
rb dI TykydwrI[
Cuh CwieAw dw
kohV sMBwlI,
quridAwˆ Srm nw Awvy,
mwnuKqw dy jOhr bwJoˆ,
lwnq hY ieh swrI[

59. r`b qy mjUr

ijauˆ ijauˆ rb,
huMdw jwey nyVy,
dozK dw fr
lihMdw jwvy[

kwPr kwPr-
AwKx vwlw,
hux qoˆ Awp
ipAw Srmwvy[

isr qoˆ su`t,
purwxIAwˆ pMfwˆ,
nvyˆ surg ivc
dwKl hoieAw,

ApxI iksmq
Awp GVn dI,
rIJ
mjUrwˆ nUM BI Awvy[

60. puMn pwp

Awpy BYVy pwsy jwvyˆ,
Awpy pwp bxwvyˆ[
Drm rwj dI cVHyˆ kcihrI,
Awpy fMf luAwvyˆ[
Q`ly auqr, inAwˆ dy qKqoˆ,
mn ikauˆ hoieAw mYlw ?
sB qoˆ KrI isAwxp auh,
jy pihlwˆ eI pYr bcwvyˆ[

qUMhyˆ krqw, qUMhyˆ Bugqw,
qUMhyˆ qKq Adl dw[
Gut ky PV lY mn dIAwˆ vwgwˆ,
(jo) pl pl rhy bdldw[
sIq ho jwey qn mn qyrw,
(jy) bx ky rhyˆ iksy dw,
nw qUM bx kwrj dw krqw,
nw bx BwgI Pl dw[

61. husn dw gumwn

suhxIey ! husn dw kr nw gumwn[

1.

rUp qyr dIAwˆ DuMmwˆ peIAwˆ,
s`q vlYqIˆ Kbrwˆ geIAwˆ,
mMn igAw swrw jhwn[
husInwˆ dy ivc qUM prDwn[
suhxIey ! husn dw kr nw gumwn[

2.

AwSkwˆ qyry A`gy p`lw A`ifAw,
qUM AYpr hMkwr n C`ifAw,
jw cVHIEˆ Asmwn,
mwirAw hyT n rqw iDAwn[
suhxIey ! husn dw kr nw gumwn[

3.

sMJ peI, prCwvwˆ lih igAw,
husn qy jobn supnw rih igAw,
smwˆ bVw blvwn[
muk geI cwr idnwˆ dI Swn[
suhxIey ! husn dw kr nw gumwn[

4.

AMq smwˆ hux Aw igAw nyVy,
Bul jwvwˆ sB iSkvy qyry,
Cf dyvyˆ jy AiBmwn[
qur gey bVy bVy sulqwn[
suhxIey ! husn dw kr nw gumwn[

62. rb dI duhweI

vy r`bw ! qUM ey kyho jhI dunIAw bxweI[

1.

jdoˆ qUM bxwey rwjy rwxy,
vwˆjy rKy ikauˆ kMgly inmwxy ?
AYfI suhxI lIlw rc ky,
ieh kI qUM lIk luAweI ?
vy r`bw ! qUM ey kyho jhI dunIAw bxweI[

2.

iekiDr qVPx Amn dy hwmI,
iekiDr nk nk AweI gulwmI,
lhU iqhweI qwkq Kbry,
kIkUM qUM isr qy cVHweI[
vy r`bw ! qUM ey kyho jhI dunIAw bxweI[

3.

Kqry ivc hY qyrI vifAweI,
qRwh qRwh kr auTI swrI ^udweI,
vyK ky B`T ivc Bujdw bMgwlw,
jwg n qYnUM AweI ?
vy r`bw ! qUM ey kyho jhI dunIAw bxweI[

4.

mwiVAwˆ dI gl mMndw ikauˆ nhIˆ ?
qkiVAwˆ dw mUMh BMndw ikauˆ nhIˆ ?
jwˆ rK nykI qy pRym dy puqly,
jwˆ rK bMbwˆ dI lVweI[
vy r`bw ! qUM ey kyho jhI dunIAw bxweI[

63. iSkwrI

A`gy blb jgy
ibjlI dw,
ip`Cy Gu`p hnyrw[

ies pVdy dy hyT
iSkwrI,
pweI bYTy fyrw[

qsbI,
iqlk,
slIb,
ismrnw,
jug jug jIaux shwry,

by smJwˆ ny,
rb dy rwh qy,
riKAw irzk buqyrw[

64. AwnMd

hr vyly AwnMd irhw kr, hr vyly AwnMd[

1.

phu PutdI qoˆ KwE pIey qk,
lV jIvn sMgRwm[
A`K KulHy qd sjry rx ivc,
vD vD pw dy Swm[
duKwˆ suKwˆ dI mzl mukwˆdw,
KyVw krIˆ n bMd[
hr vyly AwnMd irhw kr,
hr vyly AwnMd[

2.

cwnx Aqy hnyrw dovyˆ,
qurdy nwlo nwl[
hr hMBly ivc, lukIAwˆ iCpIAwˆ-
KuSIAwˆ dI kr Bwl[
sUrj in`G pucwˆdw jwvy,
TMFk dyvy cMd[
hr vyly AwnMd irhw kr,
hr vyly AwnMd[

3.

Adl bdl dw c`kr c`ly,
AwSw dy AwDwr[
hsdw hsdw, bwhwˆ mwrdw,
ndIEˆ ho jw pwr[
pr m`Qy qy iksy smyˆ BI,
v`t n krIˆ psMd[
hr vyly AwnMd irhw kr,
hr vyly AwnMd[

4.

kudrq qYnUM Agwˆh vDwvy,
jykr iq`RKI cwl[
ipCwˆh Kloqy swQIAwˆ nUM BI,
s`d rlw lY nwl[
iKVdw Aqy iKVwˆdw jwvy,
dwqw dw PrzMd[
hr vyly AwnMd irhw kr,
hr vyly AwnMd[

65. mwq BUmI

Zzl

Zulwm jinqw dI mwq BUmI !
inrws n ho n kMb Qr Qr[
lhU ipAw ky n pwl icMqw,
n nYx Br Br ky jI burw kr[

ibqrs huMdy ny bu`q hmySwˆ,
qUM p`Qrwˆ qoˆ aumYd n rK,
qUM auT KVI ho, ierwdw kr ky,
qy Awp bx ky ivKwl buqgr[

qUM ijs sqwry dI lo nUM qrsyˆ,
E cVH cukw hY bVy icrwˆ dw,
qUM ijs Agn dI qlwS ivc hYˆ,
E jg rhI hY qyry hI AMdr[

prwey puqRwˆ dw kI Brosw,
prweI Cwh qy munw n Jwtw,
qUM ApnI AOlwd 'coˆ KVy kr-
KmoS syvk, ibgrz lIfr[

qyry hI puqRwˆ puAwey sMgl,
aunHwˆ hI rl iml ky qoVny ny,
qUM byivswhI dw BUq kF dy
qy eykqw dw pVHw dy mMqr[

dlyr, inrCl qy nyk rhbr,
inqr rhy ny qlI qy isr Dr,
ik Kw Kw mrjIauVw hI goqy,
hY FUMfdw Awbdwr gOhr[

Smwˆ qy nklI qy Asl BMBt-
dI prK dw Aw igAw hY vylw,
ik kOmI rqnwˆ dI cox Kwqr-
hI irVikAw jw irhw ey swgr[

66. pMCI-aufwrI

pMCI ! zrw Br ky mwr aufwrI[

1.

ipMjry dw moh qoV cukw hYˆ,
nIvIˆ DrqI CoV cukw hYˆ,
aufdw aufdw ArSy cVH jw,
(ijQoˆ) ids pey dunIAwˆ swrI[
pMCI ! zrw Br ky mwr aufwrI[

2.

PuldI jwvy CwqI qyrI,
ingh bxw lY hor cuVyrI,
ijs sUrq ivc JwqI pwvyˆ,
ijMdoˆ lgy ipAwrI[
pMCI ! zrw Br ky mwr aufwrI[

3.

myr qyr dIAwˆ kMDwˆ Fwh dy,
sB Qwˆ ipAwr-pnIrI lw dy,
hsmuK, inrml, sIql ijMdVI,
duKIAwˆ dI idldwrI[
pMCI ! zrw Br ky mwr aufwrI[

4.

KMB KulHy, AKIAwˆ ivc lwlI,
vMfdw c`l KuSI, KuShwlI,
sux sux qyry gIq rsIly,
iCV pey pRym-auswrI[
pMCI ! zrw Br ky mwr aufwrI[

67. ihMmq

sY qkdIrwˆ,
GVIAwˆ B`jIAwˆ,
sY blIAwˆ
buJ geIAwˆ[

pr ihMmq dIAwˆ-
pweIAwˆ lIkwˆ,
idn idn auGVn peIAwˆ[

qUM Awls dw-
p`lw PV ky,
nwˆ iksmq dw DirAw,

ihMmqIAwˆ ny,
mwr ky bwhwˆ,
sY ndIAwˆ qr leIAwˆ[

68. hMkwrI nUM

sV sV ky hMkwr dyvqw !
ikauˆ C`fyˆ gu`sy dy qIr ?
toty toty huMdI jwvy,
fUm-frwivAwˆ dI zMjIr[
AMdroˆ bwhroˆ ho geI nMgI,
qyry ihrdy dI qsvIr[
lyK purwxy imtdy jwˆdy,
pw hux koeI nvIˆ lkIr[

qyry ip`Cy qurdw qurdw,
huMdw jwey dyS kMgwl[
rotI dI koeI fOl bxw dy,
ruVH n jweyˆ qUM BI nwl[
mlq hoey SrDw dy T`py,
nvyˆ kwl dI iksmq Fwl[
imhnqIAwˆ dw isr juVvw ky,
puruSwrQ dI jwc isKwl[

69. sMq klws

pUjw gusweIˆ, bwbw, sMq
siqgur jI, mhwrwj, mhMq[
kuJ iPrqU, kuJ g`dI dwr,
CVy Cwˆt kuJ sx pirvwr[
Bwˆq Bwˆq dy pihn ilbws,
aupj peI iek sMq klws[
prmySr dy sol-eyjMt,
mzhb nUM rK lYx stMt[
lMmw cogw, A`Kwˆ lwl[
k`Tw krdy iPrnw mwl[
mT, mMidr, idhurw, guru Dwm,
jo cwihAw, rK lYxw nwm[
iksy bVy qoˆ nIˆh rKvw,
dyxI ikqy auswrI lw[
k`cw p`kw kMm suAwr,
bsq jwxI Awp fkwr[
t`brdwr grIbwˆ nwl,
hr vyly syvw dw suAwl[
mUMh mMgI iml jwey murwd,
suKxw nwl imly AOlwd[
jy koeI kr bYTy qkrwr
ho jwxw isr qy Asvwr[
duSt duSt dI iSskr lw,
ku`qy dyx mgr duVw[

70. bxwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

ipMjry ivc prcy hoey pMCI !
r`b dw Sukr mnwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

KulI hoeI iKVkI qk ky BI,
grdn auqwˆh auTwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

mu`dq dw qrsyvwˆ qyrw,
KulHI hvw ivc auqwˆh cVHn dw,

hux qy qyrw vs cldw hY,
Br ky pr PYlwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

auˆglI nwl ieSwry pw pw,
nwc buqyry nc ley nI,

Apxy h`QIˆ lIkwˆ pw ky,
iksmq nvIˆ bxwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

sMgl dy iKlry hoey toty,
muV ky jy koeI joVn l`gy,

ihMmq dw PuMkwrw Br ky,
mUzI pry htwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

mIsixAwˆ mwSUkwˆ dw mUMh,
cMd cVHy muskw auiTAw hY,

Cuh ky nwc mlMgwˆ vwlw,
mihPl nUM grmwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

mYKwny ivc swkI AwieAw,
nwl bhw lY GuMf auTw ky,

ieksy byVI dy ivc bih ky,
pIˆdw Aqy ipAwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

m`Qy itkdy sn inq ijs Qwˆ,
Fwh suitAw auh QVw smyˆ ny,

nvyˆ zmwny dw PV p`lw,
nvwˆ jhwn vswˆdw ikauˆ nhIˆ ?

qyry hI kSt shyVy hoey,
bx gey ny nwsUr purwxy,

dyviqAwˆ dw mUMh kI qknw eyˆ,
AwpUM h`Q ihlwˆdw ikauˆ nhIˆ ?

71. lwcwrI

Xwr kihx:-
DrqI dIAwˆ g`lwˆ-
A`k gey pVH pVH ky[

kudrq dI mYˆ Qwh n l`BI,
Asmwnwˆ qy cVH ky[

surg nrk dI
dwsqwn ny,
idl nUM iK`c n pweI,

mUrK nUM
smJwxw muSikl
bih jwvwˆ cup kr ky[

72. AwSwvwd

AwSw Aqy inrwSw
ifTIAwˆ,
iek h`sy,
iek rovy[

idn-cwnx
qy rwq-hnyrw,
s`jy K`by dovy[

mYˆ cwnx dy
nwl qur ipAw,
ipCy ipAw hnyrw[

mn dy h`Q ivc
sB kuJ hY,
auh jo cwhy so dyvy[

73. AwdrSvwd

1.

AwdrSvwd, AwdrSvwd,
pVH sux ky Awvy suAwd suAwd[
nwt dy pwqr Aiq AnUp,
jIvn piv`qr, Bgvn srUp[
kMnIAwˆ vlHyt ky qurn iPrn,
g`l g`l ivc mUMhoˆ Pu`l ikrn[
idauqy AkwS qoˆ Cwl mwr,
auqry mnu`K dw rUp Dwr[
inrml cirqR ihrdy ivSwl,
kt jwx pwp iek Coh nwl[
jI cwhy n`s ky PVwˆ crn,
ho ky pRsMn kuJ imhr krn[
pw pXwr-nIJ, QpkI dy nwl,
kr dyx mukq, ho jwˆ inhwl[

2.

pr ijauˆ ijauˆ hoieAw kol kol,
qilEˆ idisAw kuJ pol pol[
iKzrI ilbws, nwrd nuhwr,
cwdr su&Yd idl dwZdwr[
AKIAwˆ 'c lwj, nw mUMh 'c bol,
by Awb qwb gOhr Amol[
sbzy dy sIny ivc aujwV,
swgr ivc lwvy dw phwV[
idl BVQw ho igAw syk nwl,
s`c dI qlwS ifg peI cu&wl[
pMCI muV Awey qk surwb,
AwSw dy ho gey glq ^wb[
s`c qoˆ bgYr AwdrSvwd,
byArQ, ibloVw, bysuAwd[

(gOhr=moqI, surwb=imRg iqRSnw)

74. iesqRI

bu`kl mwr, Groˆ inklI sI,
rwh ivc GuMf htwieAw[
Agwˆh geI qwˆ isr BI nMgw,
buiFAwˆ rOlw pwieAw[
bwbw ! vyK bdldI dunIAwˆ,
hs ky ikauˆ nhIˆ kihMdw:-
l`QI gloˆ ZulwmI,
pihrw AwzwdI dw AwieAw[

iek ny nMgw nwc ivKwieAw,
iek ny burkw pwieAw[
ieh BI AOrq, auh BI AOrq,
iks ny Prk bxwieAw ?
cwlwkI KudZrz mrd dI,
hs ky Agoˆ bolI:-
pYsy nwl KrId AzwdI,
AMdr nwc krwieAw[

75. BwrqI Syr

auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

1.

Awsoˆ pwsoˆ Awey lutyry,
Awx vVy Gr AMdr qyry[
Kwˆdy rhy hYvwnwˆ vwˆgr,
burkw pw ienswn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

2.

in`qr, ApxI Swn idKw dy,
isr dy ky BI dyS bcw dy,
zor qyrw hY Arjun jYsw,
igAwn ikRSn Bgvwn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

3.

mrn leI rhu A`gy A`gy,
AxK qyrI nUM dwZ n l`gy,
pwVn vwilAwˆ dI BMn bUQI,
kr mUMh kwlw SYqwn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

4.

iksy blw ny bwhroˆ Awky,
iF`fwˆ dy ivc cor bhw ky,
KrIAwˆ nIqwˆ dy ivc pwieAw,
Prk ijmIˆ Asmwn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

5.

qyry Gr Aw vVI ibmwrI,
iek dUjy qy byieqbwrI,
vYdwˆ ieko nusKw iliKAw;
jug ihMdU muslmwn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

6.

qUM Bwrq dw, Bwrq qyrw,
gYrwˆ dw cukvw dy fyrw[
AwzwdI dw JMfw July,
hoey muhkm Amn jhwn dw[
auT jwg, BwrqI Syrw !
qUM mwilk ihMdusqwn dw[

76. syhrw

nOjvwn lwiVAwˆ vwsqy

E sj vj ky rx ivc inkl Awey Syrw !
AsIlw ! dnwvw ! jvwnw ! dlyrw !
aumMgwˆ dw drXw Culkdw ey qyrw,
hY swhvyˆ qyry koeI mksd aucyrw,
qUM cwhnw eyˆ duK suK dw swQI bxwxw
qy jIvn dy pYˆfy nUM hs hs mukwxw[(1)

qUM ijs rwh vl pYr hY Aj vDwieAw,
muihm jyhVI sr krn Kwqr hYˆ AwieAw,
murwdwˆ dw ishrw hY isr qy sjwieAw,
jo kudrq ny AwdrS qyrw bxwieAw,
Eh AOKw ijhw hY Kbrdwr ho jw,
bVI aucI GwtI aU, huiSAwr ho jw[(2)

qUM ijs lKSmI nwl lYxy ny Pyry,
E qorI geI sI Duroˆ nwl qyry,
jy sUrj sjwieAw sI qYnUM icqyry,
qwˆ aus ivc Dry suhj cMdoˆ vDyry,
ik dunIAwˆ dy idn rwq roSn bxwE,
qy kudrq dy KyVy nUM rl ky vswE[(3)

qUM aus dy leI, E qyry leI hY,
ey joVI rcI pRym Kwqr geI hY,
qUM Bgvn audHw, E qyrI BgvqI hY,
qUM jIvn audHw, auh qyrI izMdgI hY,
E qyrI hY iDr qy qUM ausdw shwrw,
duhwˆ bwJ koJw hY sMswr swrw[(4)

jy cwhnw eyˆ dunIAwˆ rsIlI bxwxI,
jy cwhnw eyˆ jIvn dI SoBw vDwxI,
jy scmuc dI hY pRym-ngrI vswxI,
qy rx ivc nhIˆ qUM kdy Bwˆj KwxI,
qwˆ nwrI nUM hmdrd ApxI bxw lY,
jy au`Tx dI cwh hY qwˆ aus nUM auTw lY[(5)

jy qkxw eI nwrI dw idl, GuMf cw ky,
iKVI Awqmw dy jy lYxy nI Jwky,
qwˆ qk aus nUM dUeI dw prdw htw ky,
gulwmI dy ipMjry qoˆ bwhr ibTw ky,
jy suxny nI nZmy kudrqI Adw ivc,
qwˆ au`fx dy bulbul nUM au`cI hvw ivc[(6)

audHy &rz rb ny imQy ny bQyry,
qUM Gyry n pw hor, aus dy cuPyry,
audHy jzibAwˆ nUM cVHn dy aucyry,
ey cVHky BI kMm AOxgy AMq qyry,
qyrw ieh jgq BI suKwlw krygI,
qy prlok BI Swn vwlw krygI[(7)

bVy icr qoˆ jylwˆ dI vw Kw rhI hY,
qy ipMjry peI &rz Bugqw rhI hY.
jhwlq audHI hux qy Srmw rhI hY,
Ajy BI E mrdwˆ dy gux gw rhI hY,
n FUMfI imlygI vPwdwr AYsI,
n BolI pujwrn, n ZmKwr AYsI[(8)

jy nwrI BI AwdrS jIvn bxwˆdI,
pqI nwl swˆvIˆ aufwrI lgwˆdI,
jy p`Qr bxw ky ibTweI n jwˆdI,
qwˆ mrdwˆ dw hI Bwr hOlw krwˆdI,
prMqU suAwrQ ny kIqw ieSwrw,
ik qIvIˆ qoˆ auT jwaUgw roAb swrw[(9)

E Boly n smJy ik AOrq ey kI hY,
ey rOxk, ey rihmq, ey brkq ikdHI hY,
ikdHy isr qy kwdr dI kudrq KVI hY,
ikdHy bwJ jIaux nUM krdw n jI hY,
ey nwrI ny hI goˆd swrI hY guMdI,
jy Awdm hI rihMdw qwˆ dunIAwˆ n huMdI[(10)

ey mwsUm puqlI jdoˆ rb GVI sI,
qwˆ kwrIgrI sB Kqm kr CVI sI,
ijvyˆ bwhroˆ cMd sm hsmuKI sI,
iqvyˆ idl dI inrCl qy drdwˆ BrI sI,
ipAwrwˆ dw Gr, pr ipAwrwˆ dI Bu`KI,
qVpdw klyjw qy jzby mnu`KI[(11)

nzr ies dI nIvIˆ, ingwh ies dI au`cI,
muh`bq dI mUrq, iKAwlwˆ dI su`cI,
SrwPq qy Asmq dI dyvI smu`cI,
ey isdkx, pqI-pRym-Dwgy pru`cI,
ey tihlx purwxI, ey Gr dI suAwxI,
mnuK ny n pr Swn ies dI pCwxI[(12)

jy vifAwˆ ny ies ivc lgweI hY dyrI,
qwˆ kI fr hY ? qUM hI idKw dy dlyrI,
E rih gey ipCwˆh, hux qy cldI hY qyrI,
s^I bx qy CwqI nUM kr lY cuVyrI,
igrI hoeI golI nUM rwxI bxw lY,
qy idl dy isMGwsx qy aus nUM bhw lY[(13)

E mihrm hY Dur dI, n mUMh hux lukw qUM,
bVI ho cukI, hux qy rsqy qy Aw qUM,
audHw sbr qikAw eI, Apxw idKw qUM,
fkwrI n j, aus dw krzw cukw qUM,
inAwˆ aus dy p`ly Xw hs hs ky pw dy,
Xw supny AzwdI dy lYxy htw dy[(14)

jy nwrI qy Sk dI ingwh hI rKyˆgw,
n ieqbwr aus dI v&w qy kryˆgw,
jy idl aus dw Koh ky n idl Apxw dyˆgw,
hkUmq dy md ivc n bMdw bxyˆgw,
qwˆ qyrw nSw ieh auqr ky rhygw,
qy qMg Aw ky jMg aus nUM krnw peygw[(15)

E Azloˆ hY suhxI, n bySk sjw sU,
n gihxy ivKw sU, n zr qy Bulw sU,
n sUtwˆ qy bUtwˆ dI iB`qI qy lw sU,
n JUTy iSMgwrwˆ qy Aihmk bxw sU,
jy srdw eI qd aus dy idl ivc auqr jw,
auTw dy sU dy ky brwbr dw drjw[(16)

jy inrbl hY qd aus dw ijgrw vDw dy,
jy AnpVH hY qd aus nUM ividAw pVHw dy,
hnyry 'ic bYTI hY dIvw jgw dy,
jy by pr hY, pr dy ky aufxw isKw dy,
iedHy ibn Agyry ikvyˆ hl skyˆgw,
n auh qur skygI, n qUM cl skyˆgw[(17)

iKfOxw smJ ky n aus nUM hMFwvIˆ,
E ienswn hY, qUM pSU n bxwvIˆ,
E dyvI hY, qUM dyvqw bx ivKwvIˆ,
sqI Awqmw nUM kdy n sqwvIˆ,
ausy nwl Gr qyrw cmkygw swrw,
Eh qyrI ipAwrI, qUM ausdw ipAwrw[(18)

jy qwrw ijhI nwr dw qYnUM cw hY,
sqI sIqw jYsI nUM jI locdw hY,
qwˆ cMgw hY, ies ivc duhwˆ dw Blw hY,
pr ieh mMg qyrI qdy hI rvw hY,
ik pihly hrI cMd bx ky ivKwvyˆ,
qy nwrI-brq rwm vrgw inBwvyˆ[(19)

ijQy mrd qIvIˆ dI mIjw rlI hY,
auho Gr suArgw purI bx rhI hY,
ausy Qwˆ qy brkq qy suK SwnqI hY,
auho joVI dunIAwˆ qy Bwgwˆ BrI hY,
jy qIvIˆ dI Awˆdr dy ivc DuKDuKI hY,
n nwrI suKI hY n Brqw suKI hY[(20)

qUM mwlI cmn dw, E mwlx hY qyrI,
qUM mohn audHw auh gvwlx hY qyrI,
E hrhwl dI BweIvwlx hY qyrI,
qUM ausdw irxI, auh svwlx hY qyrI,
jy iml ky rhogy qwˆ vsdy rhogy,
qy duK suK dy vyly BI hsdy rhogy[(21)

slwh jyhVI cwiqRk ny qYnUM suxweI,
ey rb dI sdw hY, AkwSwˆ qoˆ AweI,
ieho hY scweI, ieho hY sPweI,
iesy ivc hY qyrI qy aus dI BlweI,
ieho swry jg ivc qurygI khwxI,
qUM ausdw suAwmI, E qyrI suAwxI[(22)